Jaargang 14 Nummer 3 Prijs 2,25

Geestelijke vorming, vernieuwing & missionaire gemeenteopbouw

Jaargang 14 | Nummer 3 | Prijs € 2,25

3

Herfst 2010

Materiaal voor 13 weken geloofsopbouw

We hebben elkaar nodig

Inhoudsopgave 8

Van de redactie

Jezus wil in ons leven Drs. Wim Rietkerk

12

Gods Geest wil ons veranderen

18

Groeipijn kan leiden naar nieuwe vreugde

Dr. Billy Graham

Marleen Ramaker

24

Wat heb je daar in je hand?

30

Goed luisteren is een uiting van liefde Drs. Philip Troost

Rechtvaardige boosheid

40

Praten met pubers

46

Pastoraal omgaan met homoseksualiteit

Richard Winter

Sarina Brons-van der Wekken

Reitze Siebesma

52

Ouders van homoseksuele kinderen

58

Leven met drie generaties in één huis

64

Als gezin de weg van God gaan

68

Single in de kerk

74

God laat zich niet opsluiten in een beleving

Reitze Siebesma

Edith Talane

Ds. Marius Noorloos

Mariëtte Woudenberg

Drs. Harald Overeem

78

Gods Geest wekt op tot zuivere relaties Dr. Henk Bakker



1. Mens-zijn naar Gods hart (pag. 8-22)

3. Relaties, seksualiteit, man-vrouwrelatie (pag. 40-62)

De eerste twee artikelen benadrukken Gods verlangen dat Jezus Christus centraal zal staan in ons leven. Zijn Geest wil ons van binnenuit veranderen en toerusten. In artikel drie wordt benadrukt dat ieder mens unieke mogelijk­ heden heeft gekregen om iets voor anderen te kunnen betekenen en dat God het ‘gewone’ tot ontplooiing wil laten komen. Zijn liefde en kracht wil er door heen werkzaam zijn.

Omdat God de Schepper is van de mens bestaande uit man en vrouw, heeft Hij veel richtlijnen gegeven voor de relatie die ze met God en elkaar mogen hebben. In vriendschap, in huwelijk en gezin, en in het goed leren om­ gaan met elkaar in seksueel opzicht (artikel 7-9). Omdat God een God van de generaties is – de geslachtsregisters in de Bijbel geven dit al aan – wordt in artikel 10 aandacht gegeven aan de betekenis die de drie generaties voor elkaar kunnen hebben.

2. Eigen verantwoordelijkheid (pag. 24-39)

Trevor Hudson

34

Gespreksgroepen

We hebben elkaar nodig! We weten allemaal uit ervaring dat re­ laties belangrijk zijn. Toch blijkt uit de praktijk dat er gauw sprake is van ver­ vreemding, conflict en eenzaamheid. Hoe kunnen we groeien in onderling contact, in meer openheid en vertrouwen, ook als verschillende visies en belevingen ter sprake komen? Wat zegt God hierover in zijn Woord en hoe kunnen we op dit ter­ rein van elkaar leren en elkaar bemoedi­ gen in de navolging van Jezus? Verschillende auteurs belichten in dit nummer van Groei met kapitalen van onderlinge relaties. Ook onze eigen ver­ antwoordelijkheid ten opzichte van God en de ander krijgt veel aandacht. Daarbij geldt de belofte dat God ons wil zegenen wanneer we met Hem op weg gaan en hierin willen leren.

In de artikelen 4-6 worden diverse bouwstenen voor geestelijke groei belicht zoals de bereid­ heid open te staan voor Gods werk in ons leven – te beginnen met dat wat voorhanden ligt. Maar ook een lerende houding in het omgaan met mensen en, vaak moeilijke om­ standigheden, waarbij we ons moeten concen­ treren op ons eigen aandeel.

4. Gemeenteleven (pag. 64-80) In hoeverre willen we in gemeenteverband bruggen slaan naar de volgende generatie en hoe kunnen we als gemeente voor de (opnieuw) de alleenstaanden meer betekenis krijgen en samen gemeente-zijn handen en voeten geven? Zie laatste artikelen.

WAAR HET OM GAAT

Gaat het om de structuur of om levende ranken? We kunnen onder de indruk raken van grote christelijke organisaties. Of door kerken en gemeenten die een aantrek­ kelijke uitstraling hebben door een eigentijdse organisatievorm en een programma met voor elk wat wils. Alhoewel structuren nodig zijn, is het belangrijk onszelf de vraag te stellen: Gaat het daar in wezen om? Gaat het in Gods bedoeling niet veel meer om de vraag of individuele ge­ meenteleden worden geholpen om zicht te krijgen op bijbels discipelschap? Dat het niet in de eerste plaats gaat om een

kerk of gemeente waar alles op rolletjes gaat maar om de vraag of de gemeenteleden gaan leren wat het inhoudt om discipel van Jezus te zijn. Het GROEI-medewerkersteam wil voortdurend voor ogen houden dat het wat de inhoud van elk themanummer betreft niet allereerst gaat om de op­ bouw van structuren maar om de opbouw van individuele christenen tot levende lidmaten. Het gaat om levende kerken en gemeenten met lidmaten die geleerd hebben wat de Bijbel verstaat onder missionair func­

tioneren en discipelschap. Wij vragen daarom ook uw spe­ ciale aandacht voor de pagina’s 4 tot en met 7. Wij willen u ook vragen om de informatie op die pagina’s onder de aandacht te brengen van uw predikant of voorganger en/of andere leidinggevenden in uw kerk of gemeente. Het gaat er om dat meer en meer levende ranken aan de wijnstok uitspruiten en gaan vruchtdragen. Dát motiveert GROEI om (i.s.m. anderen) zich in te zetten voor de uitgave Gospel-centred Church en Total Church, zie volgende pagina’s.



Actueel Oswin Ramaker

Het hart van het Evangelie Toen wij destijds voor de eerste kennismaking met de Engelse uitgever van het missionaire cursusproject Christianity Explored een bezoek brachten aan The Good Book Company drukte Tim Thornborough, directeur van The Good Book Company, ons een brochure in de hand. Met daarbij de mededeling: “Als je iets van onze uitgaven wilt uitgeven dan moet je in elk geval deze brochure uitgeven”. Het droeg de titel Gospel-centred Church geschreven door Steve Timmis en Tim Chester. De inhoud van de brochure klikte meteen maar van het vertalen en uitgeven kwam niet direct iets. Immers, Christianity Explored ging voor en dat project vroeg alle aandacht. Door het contact met The Good Book Company kregen wij later ook het door beide auteurs geschreven boek Total Church in handen. We werden erdoor gefascineerd omdat het ook zo leek te passen bij de vi­ sie van velen in ons land. Dit boekje is een poging om echt ‘radicaal’ te zijn in ons begrip van kerkzijn. De schrijvers had­ den tot doel om terug te gaan naar onze wortels: het Evangelie, en om te zien wat voor soort gemeenschap dat zou moeten opleveren. De beide auteurs zijn ook in­ tensief betrokken bij andere uitgaven van The Good Book Company (zie www.thegoodbook.co.uk). In februari 2010 werd in Shef­ field een Total Church-conferen­ tie gehouden. Het ging in deze conferentie niet om een theore­ tisch model maar om een con­ crete situatie van een netwerk van christelijke gemeenschap­ pen in en rond Sheffield: The Crowded House. De predikanten Pieter Kleingeld



en Peter Strating gingen poolshoogte nemen en ontdekten dat in de benadering van het Evangelie door Timmis en Chester veel terug te vinden is van het gedachte­ goed van Tim Keller. In Opbouw (opinie­ blad voor de Nederlands gereformeerde kerken) werd het verslag van Kleingeld en Strating geplaatst (zie ook de blog missionairsteunpunt.wordpress.com). Inmiddels lag de eerste versie van de vertaling van de brochure Gospel-centred church al klaar en werd de vraag gesteld hoe snel het boek Total Church in een Nederlandse vertaling en bewerking zou kunnen verschijnen. Want er was door het artikel in Opbouw serieuze interesse gebleken in diverse kerkverbanden in ons land (Nederlands gereformeerd, Gerefor­ meerd Vrijgemaakt en Christelijk Gerefor­ meerd). De weblog van Tim Chester biedt voor de situatie van kerken en gemeenten in ons land ook veel relevant zaken: zie timchester.wordpress.com Wij stelden aan Chester en Timmis de vraag of er in het verlengde van de ver­ schijning van de brochure en het boek in ons land een studieconferentie gehouden kon worden. Op het moment van het schrijven van dit bericht ziet het er naar uit dat Steve Timmis eind november in ons land zal zijn voor een informatieve halvedag-conferentie en op zaterdag 9 april 2011 voor een Total Church Confe­

rentie. Alles D.V. omdat wij in alle details willen uitzien naar de leiding van God. Brochure en boek verschijnen in de loop van het najaar als GROEI-uitgaven. Op de website van Missionair Steunpunt voor de Nederlands Gereformeerde ker­

ken staat ook een lezing van ds. Gerard Markerink over de gemeenteplanting door de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt in Maastricht volgens de principes van Total Church. Interesse voor het vervolg? Laat het ons weten via [email protected]

Bijbels-georiënteerd gemeenteleven Hoe wordt een plaatselijke gemeente een gemeenschap zoals God het bedoelt? In meer of mindere mate zijn veel kerken en gemeenten in de val gelopen van de acceptatie en het eindeloos voortzetten van de eigen ‘christelijke’ tradities. Ze slaagden er niet in om open te staan voor verandering die de zaak van het Evangelie zou dienen. Het resultaat is pijnlijk zicht­ baar geworden. Een grote getalsmatige afname van hen die bij de kerk betrokken waren en veel plaatselijke gemeentes die om wat voor reden dan ook simpelweg de kern waar het allemaal om draait uit het oog verloren zijn. In de afgelopen jaren zijn we gebom­ bardeerd met aanwijzingen om de kerk uit deze dodelijke neerwaartse spiraal te halen. We werden aangemoedigd om nieuwe stijlen van aanbidding toe te passen, nieuwe cel- of groepsstructuren, alternatieve leiderschapspatronen of mar­ ketingtechnieken te gebruiken. Hoewel je veel waarde kunt ontlenen aan sommige van deze benaderingen en technieken, zijn ze uiteindelijk gedoemd te mislukken als ze hun oorsprong niet vinden in het hart van het Evangelie.

De principes die dit boekje behandelt zijn daarom een poging om vast te leggen hoe een kerk die het Evangelie centraal stelt er in de praktijk uitziet. We bedoelen een kerk waarin het hele leven en alle activi­ teiten worden gevormd door de inhoud en de opdracht van het Evangelie. De auteurs willen bepaalde typeringen van zo’n kerk benoemen, zodat het moge­ lijk is om als het ware te ‘meten’ in welke mate we trouw zijn aan de Meester en zijn boodschap. Het zijn principes die in allerlei situaties kunnen worden uitge­ werkt en ze zijn toepasbaar voor gelovi­ gen in traditionele, gevestigde kerken en voor hen die betrokken zijn bij het plan­ ten van een kerk. Oorsponkelijke titel: Gospel-centred Church Voor persoonlijke studie of voor groeps­ gebruik 96 pagina’s, € 5,-. Auteurs: dr. Steve Timmis en dr. Tim Chester (ervaren kerkplanters in Sheffield UK en omgeving). Verschijnt: december 2010



Actueel

voorgangers en gemeenteleden in allerlei landen zijn dankbaar voor wat zij dankzij de bediening van dr. Stott hebben mogen leren en toepassen. En niet te vergeten de duizenden studenten in het wereld­ wijde verband van IFES (international fellowship of evangelical students). IFES is ook in ons land actief en Stott wordt door sommigen wel de huistheoloog genoemd. Uitgever Novapres heeft in ons land een groot aantal van de boeken van Stott uitgegeven. Het vijftigste boek De levende kerk verscheen bij Ark Media en werd door de GROEI-redactie voorzien van een gratis downloadable handleiding voor gebruik in gespreksgroepen (voor aan­ vraag: [email protected]). Recent is bij IVP Books in de Engelssprekende wereld het laatste Stott-boek verschenen: The Radical Christian. Ook het CE-project is een loot aan de stam van de wereldwijde evangelie-bediening van All Souls. Ook SOUL. Schrijver en presentator van SOUL is de All

SOUL

Souls-jeugdevangelist Nate Morgan Locke. Vertaling en bewerking van het volledige materiaalpakket voor jongeren (inclusief SOUL in de Nederlandse taal) vraagt een forse investering. Potentiële sponsors informeren wij via [email protected] graag in detail over het project. Voor een beperkt aantal jeugd/jongvol­ wassenen-groepen hebben wij de Engels­ talige DVD SOUL beschikbaar. Bedoeld om als pilot uit te testen voor gebruik in Neder­landstalige groepen. Kostenbijdrage 30 euro plus verzendkosten voor het vol­ ledige pakket inclusief de handleidingen. Ga voor een trailer van het materiaal naar www.christianityexplored.com/soul

Voor een compleet overzicht van alle Nederlandstalige materialen en de prijzen:

christianityexplored.wordpress.com Voor bestellingen:

www.izb-arkboekhandel.nl Of www.johannesmultimedia.nl

Misschien fronsen sommigen de wenkbrauwen bij het horen van de naam Soul. Weer wat nieuws? Ja en nee… Het gaat om een nieuwe loot aan de stam van het missionaire cursusproject Christianity Explored. Naast de missionaire basiscursus Christianity Explored (waarin het hele evangelie volgens Markus behandeld wordt) is er de vervolgcursus Discipleship Explored over discipelschap (aan de hand van de brief aan de Filippenzen). De beide cursussen bleken in ons land ook goed aan te sluiten bij wat jongeren bezighoudt, maar voor een goede aansluiting bij de beleving van jonge mensen is er nu CY (Christianity Why?) voor de leeftijdsgroep vanaf 15 jaar. Voor de leeftijdsgroep 11-14 jaar is er CY-NANO. Als aanvullend materiaal voor teenagers en jongvolwassenen is SOUL verschenen. Het kan al of niet in combinatie met CY



gebruikt worden of op zichzelf staand. In zeven stappen gaat SOUL door het evan­ gelie volgens Markus. Zie ook de Engelsta­ lige site www.christianityexplored.org/soul

De bakermat van het project De bekende theoloog dr. John Stott was tientallen jaren verbonden aan de be­ kende Londense anglicaanse kerk All Souls (Langham). Vanuit deze kerk zijn in de loop van de tijd allerlei initiatieven genomen die wereldwijd invloed hebben gekregen binnen kerken en gemeenten met een confessioneel-evangelische orien­ tatie. Er zou een boek over geschreven kunnen worden hoe John Stott in Gods hand gebruikt is. Duizenden theologen,

TMA en GROEI Stichting The Media Alliance (afgekort TMA en uitgever van GROEI) werkt in het kader van haar doelstelling nauw samen met gelijkgestemde christelijke organisaties in Nederland en daarbuiten. De stichting richt zich op de toerusting van christenen en wil hen bepalen bij de waarheid van Gods bedoelingen in Jezus Christus zoals ons dat geopenbaard wordt in de Bijbel.

Er wordt door TMA gezocht naar hoogwaardige bijbels-georiënteerde materialen voor evangelisatie en discipelschapsvorming. Vertrouwend dat door de werking van de heilige Geest mensen hun leven toewijden aan de eer en dienst van Christus in de dagelijkse omgang met anderen en de opbouw van de plaatselijke kerk of gemeente als missionaire gemeente.



Bijbelstudie Drs. Wim Rietkerk

Jezus wil in ons leven Het werk van Christus in ons leven kan het best omschreven worden als reparatiewerk. Hij gooit de oude motor niet weg, maar repareert hem totdat die weer als nieuw loopt te ronken.

“Met Christus ben ik gekruisigd, en toch leef ik, dat is, niet meer mijn ik, maar Christus leeft in mij.” Deze tekst uit Galaten 2:20 wil ik in deze bijbelstudie met u overdenken. Het is een tekst die de nodige misverstanden heeft veroorzaakt. Want wat bedoelt Paulus hier? Dat we onze eigen individualiteit moeten opgeven wanneer we Jezus willen volgen? Dat we een geheel nieuwe persoonlijkheid krijgen als we christen worden?

N

iet meer mijn ik, maar Jezus leeft in mij. Deze woorden lijken toch te duiden op een sterke ontken­ ning van onze eigen persoonlijkheid en individualiteit. Zo zijn ze dan ook vaak geïnterpreteerd. In deze interpretatie moet het natuurlijke leven van de mens overgaan in een geestelijk leven, zoals Christus dat leefde. Het natuurlijke leven is slechts een voorstadium van het eigen­ lijke leven, het Christus-leven. Want de natuurlijke mens, die God in den beginne schiep, is door de zondeval veranderd in wat de Bijbel noemt de oude mens, die beheerst wordt door de zonde. Deze aan­ getaste oude mens wil God niet proberen te verbeteren, maar Hij rekent er totaal mee af door hem te kruisigen. Vervolgens ontvangen we een nieuwe persoonlijk­ heid in Christus en doet de heilige Geest een nieuw karakter in ons groeien. Con­ creet betekent dit in deze visie dat we met alles dat zijn oorsprong vindt in ons eigen ik, moeten afrekenen als zonde, van ikgerichtheid in ons werk, zelfmedelijden, verlegenheid (met onze eigen persoon) en bezorgdheid tot onze verlangens voor de toekomst, ons gevoel van eigenwaarde en onze eigen ideeën voor een leuke beste­ ding van een vrije dag aan toe. We moe­ ten de mens die we voor onze bekering waren, radicaal de rug toekeren...

Zelfzucht Zegt Paulus dit nu ook? Om hier zicht op te krijgen is het goed om ook Romeinen 7 te lezen. De Galatenbrief kun je zien als een samenvatting van de Romeinenbrief. In Romeinen 7 treffen we een bredere



uitleg van wat in het laatste gedeelte van Galaten 2 beknopt aan de orde wordt ge­ steld. Nergens wordt in dit bijbelgedeelte gesuggereerd dat het eigen karakter en de natuurlijke eigenschappen van de be­ keerde mens gedood zouden moeten wor­ den. Het gaat daarentegen steeds om die neigingen, gedragingen en denkpatronen die door de wet aan het licht gebracht worden als zonde. De wet maakte dat Paulus zich bewust werd van zijn zelf­ zuchtige leven en aan dit egocentrische ik, moest hij vervolgens sterven. “Want naar de inwendige mens verlustig ik mij in de wet Gods, maar in mijn leden zie ik een andere wet, die strijd voert tegen de wet van mijn verstand en mij tot krijgsgevangene

Dit is wat in Christus gedood moet worden: … alles in ons dat voortkomt uit het verlangen om in plaats van Christus onszelf in het centrum van het universum te zetten. maakt van de wet der zonde, die in mijn leden is.” (Romeinen 7:22,23) In Kolossen­ zen 3:5, waar het gaat over het nieuwe leven, worden we dan ook opgeroepen de leden die op de aarde zijn, te doden: hoererij, onreinheid, hartstocht enz. Dit is wat in Christus gedood moet worden: de persoonlijkheid die ontstond toen Eva at van de verboden vrucht in haar begeerte om als God te zijn, dus alles in ons dat voortkomt uit het verlangen om in plaats



Bijbelstudie

van Christus onszelf in het centrum van het universum te zetten.

Christus “Ik ellendig mens”, roept Paulus hierop uit, “wie zal mij verlossen uit het lichaam van deze dood?” Kan iemand mij bevrij­ den uit de zuigkracht van de zonde? Ja, zegt Paulus, dat kan door Christus. Want als we Christus aanvaarden, dan wordt onze oude ik-gerichte natuur gekruisigd en door God in Christus bekeken alsof die al dood is. Door de ontmoeting met Chris­ tus verliezen we onze zelfzuchtige natuur en gaat Christus in ons leven. Wat betekent nu precies dit tweede deel van onze tekst uit Galaten, waar staat dat Christus in mij gaat leven? Veel misvat­ tingen in de uitleg van deze tekst komen hieruit voort dat men deze woorden los

Als we Christus aanvaarden wordt onze oude ik-gerichte natuur gekruisigd en door God in Christus bekeken alsof die al dood is. ziet van de regels die volgen. Dan lijkt er inderdaad te staan dat we onze vroegere persoonlijkheid geheel en al achter ons (moeten) laten. Maar na deze woorden moeten we een dubbele punt plaatsen. In het Grieks zette men geen leestekens als de komma, de punt en de dubbele punt, dus is het niet altijd zonder meer duide­ lijk hoe een tekst gelezen moet worden. Maar als je hier een dubbele punt zet, dan wordt het zinnetje ‘Jezus leeft in mij’ in de daarop volgende zinnen uitgelegd: “En voor zover ik nu (nog) in het vlees leef, leef ik door het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en Zich voor mij heeft overgegeven” (Galaten 2:20). ‘Christus leeft in mij’ betekent dus dat het geloof in Chris­ tus mijn leven een nieuwe richting heeft gegeven, ik leef nu door en voor Christus.

10

Je zou “niet meer mijn ik, maar Christus leeft in mij” daarom als volgt kunnen pa­ rafraseren: niet meer mijn oude zondige natuur geeft mijn leven richting, maar het geloof in Christus.

Twee-eenheid Het gaat hierbij dus om een relatie tussen Christus en mij, die gekenmerkt wordt door geloof. God neemt daarbij het roer niet van mij over, Hij vlakt mijn persoon­ lijkheid niet uit. Het is ook niet zo dat ik in mijn innerlijk één word met God, dat mijn eigen ik en Christus zich in mij met elkaar zouden gaan versmelten. Dit soort mystiek denken is de Bijbel totaal vreemd. Het verschil tussen God en mens is in het bijbelse denken absoluut. Gods Geest kan wel in mij werken, en als Zijn Geest mijn hart vervult, dan, zegt de Bijbel, woont Christus in mij. Maar het gaat hierbij niet om een mystieke relatie, maar om een band die het best omschreven kan worden als een verbondsrelatie. De Bijbel gebruikt hier het beeld van het huwelijk, ook een verbond. In een huwelijk zou het een slechte zaak zijn als de huwelijkspartners hun eigenheid zouden verliezen, als de een iets zou voelen of doen omdat hij of zij denkt dat de ander zo zou voelen of doen. Zo’n huwelijk zou instorten. Een huwelijk kan alleen bestaan als beide persoonlijkheden er mogen zijn en niet ontkend, maar juist gerespecteerd, geëerd en bevestigd worden. Ook de vrijheid en verantwoordelijkheid van beide personen worden in een goed huwelijk geëerbie­ digd. Zo wil God de relatie tussen Christus en de gelovige graag zien: als een huwe­ lijk, als een twee-eenheid, als een liefdes­ relatie tussen bruidegom en bruid.

Reparatie Dus krijgen we na onze bekering een nieuwe persoonlijkheid? Nee, we blijven wezenlijk dezelfde. Wel zullen we van ori­ ëntatie en mentaliteit veranderen. Heeft iemand echter gevoel voor taal of humor, dan behoudt hij dat. Is iemand emotio­

neel, rationeel of spontaan, dan blijft hij dat. Sterker nog, als ons leven de richting krijgt die God wil, dan zullen al dit soort gaven en karaktereigenschappen pas echt gaan opbloeien. Bij God mogen we meer en meer onszelf worden, zoals we waren bedoeld toen we in de moederschoot geweven werden. Hij laat ieders unieke smaak er pas echt uitkomen. Hoe meer we als christen gaan groeien, hoe meer we dan ook van elkaar zul­ len gaan verschillen. Dit is belangrijk om te benadrukken, omdat velen het idee hebben dat ze als christen aan een bepaald stereotiep gedrag moeten gaan voldoen. Namelijk het gedrag van de groep waarin ze verkeren. Men meent het eigen karakter te moeten verdringen om zo een christelijk karakter te kun­ nen ontwikkelen. Zo wordt de christen er een uit een serie, waarvan de nietchristen denkt: ken je er een, dan ken je ze allemaal. Dat stoot niet-christenen af, omdat ze merken dat hier iets heel we­ zenlijks gedood is. Je komt de mens zelf niet meer tegen, maar de persoon die hij denkt te moeten zijn. Dit is het effect als we de woorden ‘niet meer mijn ik, maar Jezus leeft in mij’ te breed maken en niet alleen betrekken op de zondige natuur van de oude mens, maar ook op de unie­ ke persoonlijkheid van een mens. God vergelijkt de christelijke gemeenschap echter met een lichaam met vele leden met ieder zijn eigen eigenschappen. Wat een diversiteit, want wat heeft een oog nu gemeen met een voet? Het werk van Christus in ons leven kan dus het best omschreven worden als reparatiewerk. Hij gooit de oude motor niet weg, maar repareert hem totdat die weer als nieuw loopt te ronken. Hij gooit de natuurlijke mens niet weg, want die was eerst goed geweest, Hij had hem zelf gemaakt. Maar de oude mens was de verkeerde richting op gelopen en was zo vastgelopen. God draait hem nu de goe­ de kant weer op, zodat alles weer kan gaan functioneren zoals oorspronkelijk

bedoeld. Opdat hij uit mag groeien tot zijn eigen unieke persoonlijkheid. Bijbelleessuggesties: Galaten 2:20 Romeinen 7 1 Korintiërs 12 Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Hoe denkt u over de volgende uitspraak: “Hoe meer we als christen gaan groeien, hoe meer we dan ook van elkaar zullen gaan verschillen. Men meent het eigen karakter te moeten verdringen om zo een christelijk karakter te kunnen ontwikkelen. Zo wordt de christen er een uit een serie, waarvan de niet-christen denkt: ken je er een, dan ken je ze allemaal.” Ziet u veel gelijkvormig christelijk gedrag om u heen? 2. Bent u het ermee eens dat God uw echte persoonlijkheid meer en meer tot zijn recht wil laten komen? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is bewerkt door drs. Marleen Hengelaar-Rookmaaker. De bijbelgedeelten in dit artikel worden geciteerd uit de NBG-vertaling 1951). Drs. W.G. Rietkerk is Nederlands-Gereformeerd emeritus-predikant en internationaal voorzitter van l’Abri, het in 1955 door dr. Francis Schaeffer opgerichte netwerk van studiegemeenschappen. Het gaat daarbij om toerusting op het gebied van fundamentele levensvragen. Hij schreef o.a.: In dubio (Novapres – Apeldoorn) en De kunst van het loslaten (Kok – Kampen).

11

Persoonlijkheidsvorming Dr. Billy Graham

Gods Geest wil ons veranderen

Als we willen leven zoals God dat bedoeld heeft, als we steeds meer op Christus willen gaan lijken, als we onze reis verstandig willen maken, hebben we èn Gods vergeving èn Gods goedheid nodig. We hebben het werk dat de Zoon voor ons deed nodig en het werk dat de heilige Geest in ons doet ook. Aan het grote geschenk van de vergeving voegt God het grote geschenk van de heilige Geest toe. Het is zoals een vriend van me eens zei: “Ik heb Jezus Christus nodig voor mijn eeuwige leven en de heilige Geest van God voor mijn innerlijke leven.”

K

an de heilige Geest ons echt veran­ deren? Lang geleden was een gees­ telijke in een arme wijk van Lon­ den begaan met het lot van de dokwer­ kers in zijn gemeente. Ze deden zwaar, ondankbaar en slecht betaald werk, en de geestelijke besloot dat hij als een van hen moest worden, wilde hij ze ooit bereiken met het evangelie van Christus. Elke dag kleedde hij zich als zij om in de rij op een baan te wachten, en hij zei nooit wie hij echt was. Uiteindelijk werd hij op een winterdag ingehuurd om een vrachtschip te lossen, door de lading in een kruiwa­ gen van het schip naar de kade te rijden over een smalle loopplank. Tijdens een ritje voelde hij de plank gevaarlijk wie­ belen, hij verloor zijn evenwicht en viel in de koude rivier. Er werd hard gelachen

Mensen hebben allerlei ideeën over de heilige Geest, sommige daarvan zijn gebaseerd op de Bijbel, andere niet.

Het is niet voldoende als we weten hoe God wil dat we leven. Wij hebben ook de kracht nodig om dat te bereiken. 12

en hij besefte dat een van de mannen de plank met opzet had laten wiebelen om hem te laten vallen. Hij voelde woede in zich opwellen (hij had vaker geworsteld met zijn temperament), maar bijna onmiddellijk voelde hij dat de kracht van de heilige Geest zijn woede overwon en hem vrede gaf. Hij grijnsde en begon met de mannen mee te lachen, en tot zijn verbazing liet de dader zijn vrachtje staan en hielp hem uit de drab te

13

Persoonlijkheidsvorming

klimmen. De van-plaaggeest-tot-redderveranderde-man begon met hem te pra­ ten, hij had bakzeil gehaald door de kalme reactie van de geestelijke. Later vertelde de man beschaamd dat hij ooit een hoogge­ waardeerde natuurkundige was geweest, maar dat de alcohol hem van zijn beroep en zijn gezin had beroofd. De geestelijke leidde hem naar Christus en de man werd na een tijdje weer verenigd met zijn gezin en hij kreeg zijn oude baan terug. Het punt dat ik wil maken, is dat dit nooit gebeurd zou zijn als de heilige Geest de woede van de geestelijke niet had overwonnen en ver­

De heilige Geest is het onzichtbare kanaal of instrument van Gods macht in de wereld, degene door wie God zijn wil ten uitvoer brengt. vangen door de vriendelijkheid en liefde van Christus. De heilige Geest maakte het verschil.(…) Het is niet voldoende als we weten hoe God wil dat we leven. Wij hebben ook de kracht nodig om dat te bereiken. En God heeft ons die kracht gegeven door zijn hei­ lige Geest. Hij geeft ons de Bijbel om ons te onderwijzen en andere christenen om ons te bemoedigen, maar Hij geeft ons ook zijn Geest om ons te veranderen. We hebben niet alleen andere christenen om ons heen, we hebben ook de heilige Geest in ons.

Wie is de heilige Geest? Mensen hebben allerlei ideeën over de heilige Geest, sommige daarvan zijn geba­ seerd op de Bijbel, andere niet. Sommigen vergelijken de Geest met een onpersoon­ lijke geestelijke macht, zoiets als elektri­ citeit of zwaartekracht. Anderen denken alleen in termen van emotie of gevoel over de Geest. Als ze denken dat ze Gods aanwezigheid in zich voelen, benoemen ze dat gevoel als ‘de heilige Geest’. Weer anderen denken alleen aan de gaven die

14

de Geest hun kan schenken. Al deze om­ schrijvingen missen de kern. De Bijbel vertelt ons drie belangrijke waarheden over de heilige Geest. Ten eerste: Hij is een persoon. We moeten niet naar de Geest verwijzen met ‘het’. We moeten altijd met ‘Hij’ naar de Geest verwijzen, omdat Hij een persoon is. Hij heeft alle karakteristieken die een persoon heeft: Hij spreekt tegen ons, Hij beveelt ons, Hij pleit voor ons, Hij luistert naar ons, Hij leidt ons, enzovoorts. Wij kunnen ook tegen Hem liegen of Hem beschuldi­ gen. We kunnen Hem zelfs belasteren of kwetsen. Dat zou allemaal niet mogelijk zijn als Hij een onpersoonlijke macht was. Ten tweede: De heilige Geest is het on­ zichtbare kanaal of instrument van Gods macht in de wereld, degene door wie God zijn wil ten uitvoer brengt. Voor de schep­ ping van de werelden “zweefde Gods Geest over het water” (Genesis 1:2). Job zei: “De geest van God heeft mij gemaakt” (Job 33:4). Toen God Besaleël uitkoos om opzichter te zijn bij de bouw van het heiligdom of de tabernakel waar het volk zou samen­ komen om Hem te dienen, zei Hij: “Ik heb hem vervuld met goddelijke geest, met wijsheid, vakmanschap en inzicht op allerlei gebied” (Exodus 31:3). Maar de kracht van de Geest om Gods Woord te gebruiken om ons te overtuigen van zonde en ons opnieuw geboren te laten worden, is nog groter. Avond na avond nadat ik het Evan­ gelie had verkondigd op allerlei verschil­ lende plaatsen in de wereld (…) vroeg ik me af of ik wel voldoende had gedaan om het Evangelie helder te maken. Maar ik wist ook dat alleen de heilige Geest de ogen van die mensen zou kunnen openen voor de waarheid. Als we later op de­ zelfde plek terugkwamen, ontmoetten we vaak mensen die juist op die avond met hun geestelijke reis zijn begonnen. De Bijbel zegt: “Het woord dat voortkomt uit mijn mond: het keert niet vruchteloos naar mij terug, niet zonder eerst te doen wat ik wil en te volbrengen wat ik gebied” (Jesaja

55:1 1). Jezus zei: “Wat geboren is uit een mens is menselijk, en wat geboren is uit de Geest is geestelijk” (Johannes 3:6). De Bijbel zegt ook dat wij ons moeten gedragen als “mensen die opnieuw zijn geboren, niet uit vergankelijk maar uit onvergankelijk zaad, door Gods levende en altijd blijvende woord” (1 Petrus 1:23). En als we wedergeboren zijn, heeft de heilige Geest de macht om ons binnen Gods gezin te houden en onze levens te veranderen. Verder zegt de Bijbel dat God ons “heeft gewaarmerkt als zijn eigendom en ons als voorschot de Geest gegeven heeft” (2 Korintiërs 1:22). Ten derde, Hij is God. Net zoals Jezus vol­ ledig goddelijk is, is de Geest volledig goddelijk. De Bijbel zegt dat Hij eeuwig is, net als God. De Bijbel zegt ook dat Hij overal aanwezig is en alwetend en al­ machtig. En dit zijn opnieuw eigenschap­ pen die alleen God toebehoren. De Bijbel verklaart ook expliciet dat de heilige Geest God is: “De Here nu is de Geest” (2 Korintiërs 3:17, NBG51). Bij gelegenheid noemt de Bijbel Hem ‘de Geest van Chris­ tus’ of ‘de Geest van God’, wat alweer wijst op zijn goddelijke natuur. De heilige Geest is God zelf. Net zoals God een per­ soon is, is de Geest dat ook. Net zoals God almachtig is, is de Geest dat ook. Wat voor God geldt, geldt ook voor de heilige Geest, omdat Hij God is.

Het mysterie van de drie-eenheid Nu kun je je afvragen hoe het mogelijk is dat de heilige Geest God is en ook on­ derscheiden is van God. En hoe kan Jezus volledig God zijn en toch op één of andere manier van God, zijn hemelse Vader on­ derscheiden worden? Een van de meest diepgaande waarheden in de Bijbel – en een die voor ons het moeilijkst te begrijpen is – is wat theo­ logen de drie-eenheid noemen. De Bijbel leert duidelijk dat God tot ons komt op drie verschillende manieren: als Vader, Zoon en heilige Geest. Aan het eind van een van zijn brieven schreef Paulus: “De

genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen” (2 Korintiërs 13:13). Deze drie – de Vader, de Zoon en de heilige Geest – zijn van elkaar onderscheiden en toch zijn ze ook verenigd als een. We dienen niet drie goden (waar christenen soms van worden beschuldigd), maar we dienen een God, die zichzelf aan ons openbaart in drie personen. Hoe kunnen we dit visualiseren? Het ver­ haal gaat dat toen Sint Patrick voor het eerst het christendom in Noord-Ierland verkondigde, hij een klaverblad gebruikte om de drie-eenheid aan pasbekeerden uit te leggen. Het zijn drie afzonderlijke blaadjes, die samenkomen in een plant. Anderen hebben de zon gebruikt om de drie-eenheid te illustreren: de zon is een voorwerp in de ruimte, maar ze produceert ook warmte en licht en toch is ze nog altijd één. Water kan een vaste vorm aannemen, maar ook vloeibaar zijn en gasvormig En toch blijft het altijd water. Als ik naar de kerk ga, vallen me soms de zogenaamde ‘klaverblad’-ramen op. Dat zijn ramen in de vorm van drie in elkaar grijpende cir­ kels. Elke cirkel bestaat op zichzelf en toch vormen de cirkels samen een ontwerp dat de drie-eenheid symboliseert. Deze voorbeelden kunnen ons helpen om de waarheid van de drie-eenheid te begrij­ pen, maar ze kunnen haar niet volledig uitleggen. Uit eindelijk is het een mysterie dat we nooit volledig zullen begrijpen aan deze zijde van de eeuwigheid. Ik moet

We dienen een God, die zichzelf aan ons openbaart in drie personen. vaak denken aan de woorden van Paulus: “Nu kijken we nog in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog. Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik volledig kennen, zoals ik zelf gekend ben” (1 Korintiërs 13:12).

15

Boeksignalement Waarom is Hij gekomen? Zoals we hebben gezien, was de heilige Geest al werkzaam voor de schepping en was Hij actief in de tijd van het Oude Testament. In het begin van het Nieuwe Testament verschijnt Hij ook. De engel vertelde Maria: “De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken. Daarom zal het kind dat geboren wordt, heilig worden genoemd en Zoon van God” (Lucas 1:35). Toch was het pas met het Pinksterfeest, dat volgde op Jezus’ hemelvaart, dat de heilige Geest op een speciale manier bij de discipelen kwam (Handelingen 2). Tot die tijd was Jezus lichamelijk bij hen aanwezig geweest, maar Hij had beloofd dat als Hij wegging, de heilige Geest zijn plaats zou innemen. Daarom zegt de Bijbel dat gedurende de tijd dat Jezus op aarde was “de Geest er (...) nog niet was, want Jezus was nog niet tot Gods majesteit verheven” (Johannes 7:39). De aanwezig­ heid van de Geest zou net zo werkelijk zijn als Christus’ aanwezigheid dat voor hen was geweest. Het is leerzaam om enkele termen op te sommen die Jezus gebruikte om het werk van de heilige Geest te omschrijven. Hij zei dat de Geest ons zal overtuigen van onze zonden: “En als Hij komt, zal Hij de wereld overtuigen van zonde en van gerechtigheid en van oordeel” (Johannes 16:8, NBG51). Voordat we bij Christus kunnen komen, moet de heilige Geest ons overtui­ gen van onze zonden en onze ogen ope­ nen voor de waarheid van het evangelie. Hij zal ook onze leraar en gids zijn: “De Geest van de waarheid zal jullie, wanneer Hij komt, de weg wijzen naar de volle waarheid” (Johannes 16:13). Daarom is de Bij­ bel zo belangrijk, omdat dezelfde Geest die het schrijven ervan heeft begeleid, ons nu wil helpen de Bijbel te begrijpen. En zonder Hem zullen we de betekenis ervan nooit volledig vatten. Verder begeleidt Hij ons iedere dag als we op zoek zijn naar Gods wil voor ons leven. Daar komt bij, heeft Jezus gezegd, dat de

16

Geest ons zal helpen anderen over Jezus te vertellen: “Maar wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen (...) tot aan de uiteinden van de aarde” (Handelingen 1:8). De Geest gaat ons voor als we getuigen. Hij bereidt de weg, geeft ons de woorden en geeft ons moed. De heilige Geest is ons gegeven om ons te helpen meer op Christus te gaan lijken. Probeer je het christelijke leven alleen te leven, of richt je je elke dag tot Hem voor de nodige hulp? Stop nu even om God te danken dat Hij is gekomen om in jou te wonen door zijn heilige Geest. Door Hem ben je nooit alleen. Om over na te denken / gespreksvraag: Lees Romeinen 7:18 en 19. Welk probleem komt aan de orde? In Romeinen 8:1-11 staat Paulus stil bij het antwoord. Zie onder andere vers 9. GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is met toestemming van de uitgever overgenomen en komt uit De reis, leven door geloof in een onzekere wereld. De schrijver is dr. Billy Graham (1918), een wereldberoemd auteur, spreker en evangelist die miljoenen mensen heeft bekendgemaakt met de boodschap van het Evangelie en de betekenis van het volgen van Jezus Christus. Dit boek is van harte aan te bevelen omdat het een uitleg is van Jezus’ boodschap, leven en oproep om tot Hem te komen en van Hem te leren hoe God het leven bedoeld heeft. Een uitgave van Voorhoeve – Kampen, 311 pag. € 23,50.

Geworteld leven Jos Douma, predikant en auteur van verschillende boeken, schreef een beknopt maar helder geschreven boekje over christelijke spiritualiteit. Wat bedoelen we eigenlijk met het begrip spiritualiteit en wat maakt de christelijke benadering uniek? De auteur geeft op een doordachte en eerlijke manier zijn ontdekkingstocht weer. Daarbij slaagt hij erin de kern helder weer te geven maar ook de concrete betekenis ervan voor ons persoonlijk leven, voor kerk-zijn en voor de praktijk van het dagelijks leven in relatie met mensen en allerlei situaties. Kok – Kampen | 63 pag. | € 4,95 | ISBN 9789043517645

Op weg met God Voor mensen met een (licht) verstandelijke handicap, verschenen twee bijzondere boekjes: Speciaal voor jou (door Liesbeth van Luipen-Krull) en Op weg met God (door Margreet Nagtegaal). Mensen met een handicap hebben meegewerkt aan het maken van de boekjes. De inhoud kan in groepsverband worden gelezen en besproken, maar het kan ook als een persoonlijk dagboekje gelezen worden. Het is samengesteld op basis van dertig dagen. Na elke dag wordt een voorbeeldgebed gegeven, waarbij de inhoud een concrete plaats krijgt. Internationale Bijbelbond – Amerongen | 64 pag. | € 3,50 | ISBN 9789032316464

In een jaar de Bijbel door Wanneer mensen weinig vertrouwd zijn met de Bijbel of een idee willen krijgen waarover het in de Bijbel gaat, is dit boek een heel goede introductie. Op een toegankelijke manier kan kennisgemaakt worden met de rode draad die aan de hand van de bijbelboeken in het Oude

en Nieuwe Testament belicht wordt. Ook voor mensen die wel vertrouwd zijn met de Bijbel is het verfrissend om weer met het meest belangrijke geconfronteerd te worden. Ook wanneer we met anderen in gesprek komen rondom geloof in God en de betekenis van zijn Woord. Kok – Kampen | 377 pag. | € 18,50 | ISBN 9789043517065

Als handen van de pottenbakker Onder redactie van ds. Philip Troost verscheen een jubileumbundel over pastoraat en identiteitsvorming n.a.v. 10 jaar gereformeerd studentenpastoraat in Zwolle. Troost was als eerste studentenpastor hier tien jaar aan verbonden. Nu is hij docent persoonsvorming aan de Gereformeerde Hogeschool en pastoraal therapeut bij Spectrum in Hattem. De titel geeft weer dat het bezig zijn met mensen mag plaatsvinden vanuit het besef dat het moet gaan om Gods werk met mensen zodat “zij gevormd worden tot mensen die hun identiteit zoeken en vinden in hun kindschap van God”. Aan de bundel werkten acht auteurs vanuit hun discipline mee. Allen zijn werkzaam in het pastoraat of de hulpverlening De opzet van het boek is de gezamenlijke opdracht serieus te nemen en van elkaar te leren. Om “vanuit de gezamenlijke bezieling mensen te helpen vanuit Gods liefde en waarheid in Christus”. Dan kan er sprake zijn van een vruchtbaar proces in het doordenken van christelijke hulpverlening. De Vuurbaak – Barneveld | 186 pag. | € 17,50 | ISBN 9789055604258

17

Persoonlijkheidsvorming Marleen Ramaker

Groeipijn kan leiden naar nieuwe vreugde Als mens kennen we allemaal het verlangen om iemand te zijn. Om betekenis te hebben en voor anderen belangrijk te zijn. Om bevestigd te worden in onze waarde als uniek mens, om geliefd te zijn.

U God wil in ons leven ‘snoeien’ en vrucht bewerken.

it verschillende bronnen blijkt dat we dan vaak onze kracht zoeken in wat we doen en presteren. In hoe we overkomen. Dat maakt het immers meer tastbaar, concreet en toonbaar. Wan­ neer we op anderen indruk maken, hebben we het gevoel iemand te zijn. Maar ook wat anderen over ons zeggen, heeft veel impact: praten ze goed over ons, erkennen ze onze betekenis of is er juist kritiek en afwijzing? Roddel en onbegrip?

Soms is er de neiging onszelf te ‘etaleren’, niet alleen in wat we zeggen en doen, maar ook in wat wij bezitten. Dat laatste leidt vaak tot onzekerheid en zelfs boosheid, want is dit geen ontken­ ning van ons bestaan, onze bedoelingen en eigenheid?

18

19

Persoonlijkheidsvorming

Soms is er de neiging onszelf te ‘etaleren’, niet alleen in wat we zeggen en doen, maar ook in wat wij bezitten. Entourage die ons aanzien en erkenning kan geven, zoals het dragen van de laatste mode, en het volgen van allerlei (woon)trends. Toch blijken we uiterst kwetsbaar te zijn, denk maar aan een gebrekkige gezondheid, beperkte opleidingsmogelijkheden, fi­ nanciële welvaart die in elkaar stort door allerlei economische omstandigheden of gezinsomstandigheden die beperkingen met zich meebrengen.

Teleurstelling Wanneer we als mens op deze terreinen moeite meemaken is er gauw sprake van desillusie en teleurstelling. Het leven doet dan pijn. Dromen en verwachtingen vallen uiteen en de brokstukken veroor­ zaken verwarring, depressie en angst. Welke hoop biedt dan het Evangelie, want – als God de mens heeft geschapen als een beelddrager van Hem – wat ging er mis en hoe hervinden we een gezond en realistisch besef van onze identiteit en betekenis? Hoe kan in een onvolmaakte wereld het beeld-van-God-zijn toch weer zichtbaar

Hij wil zicht geven op een nieuwe richting waarbij zijn waarheid genezend gaat werken.

worden, vooral als we in de kern van ons mens-zijn ontwricht zijn? Volgens de Bijbel vraagt de verstoorde relatie met Hem – sinds de zondeval – om een diepingrijpende verandering. God wilde dat de mens zich geborgen en veilig zou weten bij Hem en dat zijn richtlijnen beschermend en richtinggevend zouden werken. Door het wantrouwen dat leidde tot rebellie is veel kapotgegaan, maar

20

God zocht in de gave van zijn Zoon naar een oplossing, naar een weg terug. Door Jezus’ plaatsvervangende lijden en ster­ ven is de weg vrij voor verzoening en een nieuwe start. Zijn vergevende genade maakt herstel mogelijk, ook wat betreft onze geschonden identiteit waardoor we niet goed weten wie we zijn, waarom we leven en wat onze bestemming is.

Genade en waarheid Jezus sprak tijdens zijn leven op aarde wel voortdurend over genade en waar­ heid. Hij wil zicht geven op een nieuwe richting waarbij zijn waarheid genezend gaat werken in eigen leven en in allerlei verhoudingen. Zijn waarheid wil ‘her­ vormen’. Niet alleen onze manier van denken en leven, maar ook onze emoties. We ontdekken dan dat we ons niet voort­ durend hoeven te ‘bewijzen’ maar ons houvast kunnen vinden in Gods liefde, die nooit verandert en ons wil laten groeien in echtheid en meer volwassenheid. Dr. Henry Cloud, schrijver van 4 stappen naar een sterke identiteit, schrijft hierover: “Genade en waarheid samen draaien de gevolgen van de zondeval terug, die bestonden uit scheiding van God en van anderen. Genade en waarheid samen nodigen ons uit ons isolement en in de relatie. Genade gecombineerd met waar­ heid nodigt het werkelijke ik uit, ‘ik’ zoals ik echt ben, inclusief onvolmaakt­ heden, om een relatie aan te gaan. Het is één ding om veiligheid te hebben in een relatie; het is heel iets anders in die rela­ tie echt gekend en aanvaard te worden. Met alleen genade zijn we veilig voor veroordeling, maar we kunnen nog geen echte intimiteit beleven. Als degene die genade biedt ook waarheid brengt (waar­ heid over wie we zijn, waarheid over wie hij of zij is, en waarheid over de wereld om ons heen) en we reageren vanuit ons werkelijke ik, dan is echte intimiteit mo­ gelijk. Echte intimiteit gaat altijd samen met waarheid.”

God geeft tijd In Marcus 4:26-29 wordt over zaad ge­ sproken dat ontkiemt en opschiet “ook al weet hij niet hoe”. Op een verborgen maar toch concrete manier wil God groei geven in onze gedachten, gevoelens en gedragingen. De kiemen van zijn waar­ heid en liefde – waarvan we de werking willen toelaten – brengen verandering en groei voort. Vrucht in een meer ver­ trouwende en open levenshouding. In hetzelfde gedeelte staat dat het zaad ont­ kiemt terwijl iemand ‘slaapt’, met andere woorden: Gods Geest geeft vrucht. Wij hoeven niet op een krampachtige manier te streven naar verandering als we maar wel openstaan voor Gods invloed, spreken en zegen in ons leven en in vertrouwen uitzien naar vrucht die God, de ander en onszelf vreugde geeft. Concreet betekent het dat we ook onze beperkingen en gebrokenheid onder Gods zegen mogen plaatsen. God wil ons door de inwerking van zijn nabijheid in ons leven ‘snoeien’ en vrucht bewerken.

Groeipijn Wanneer we door moeilijke periodes gaan, kunnen we opstandig worden maar we kunnen ons ook uitstrekken naar Gods zegen. Groeipijn kan leiden naar nieuwe vreugde, waarin we beter leren omgaan met moeilijke herinneringen, emotionele bagage of schuldgevoelens. Door groei­ pijn heen kunnen we sterker worden als mens, ook in de ontmoeting met anderen. In de Bijbel komen we veel mensen tegen die door allerlei omstandigheden heen sterker werden en veel konden betekenen voor mensen in hun omgeving. Zo lezen we in Hebreeën 5 dat Jezus door angsten heen groeide in zijn trouwe afstemming op God. “Hoewel hij (Jezus) zijn Zoon was, heeft hij moeten lijden, en zo heeft hij gehoorzaamheid geleerd. En toen hij naar de uiteindelijke volmaaktheid gevoerd was, werd hij voor allen die hem gehoorzamen een bron van eeuwige redding” (verzen 8,9). Jezus doorleefde veel van onze zwak­

heden en angsten, maar bleef in alles trouw aan zijn Vader, daarom kan Hij ons helpen, ook als we groeipijnen ervaren. Daarbij leert de Bijbel dat Hij voor ons bidt. Hij wil dat we volharden, en daarbij zien op Hem. Wanneer Hij bijvoorbeeld Petrus waar­ schuwt voor de invloed van Satan, dan

Echte intimiteit gaat altijd samen met waarheid. zegt Hij: “Maar ik heb voor je gebeden opdat je geloof niet zou bezwijken. En als jij eenmaal tot inkeer bent gekomen, moet jij je broeders sterken” (Lucas 22:32). Het bijzondere is dat Jezus realistisch spreekt over onze kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd vertrouwen uitspreekt in terugkeer en herstel, waarbij Hij ons een nieuwe opdracht toevertrouwt. We mo­ gen leren…

Eigen verantwoordelijkheid Dit alles neemt niet weg dat ook onze eigen verantwoordelijkheid een rol speelt. Willen we groeien als persoon en in het ontdekken van eigen mogelijkheden, dan is een goede basis doorslaggevend. Jezus zegt dat we moeten vertrouwen op Gods Woord (op zijn waarheid en liefde) waar­ bij we willen toepassen wat ons gaande­ weg duidelijk wordt (Matteüs 7:24-27). Concreet betekent het dat we onze positie innemen ten opzichte van God en zijn bedoeling voor ons leven. Dat we een standpunt innemen en nagaan waar we voor staan. Ook is het goed na te denken over de vraag wat we nu ‘in huis hebben’, qua ervaring, vorming, mogelijkheden en beperkingen en op welke terreinen we meer kunnen en willen groeien. Maar het houdt ook in dat we willen na­ gaan hoe we kunnen groeien in het leren liefhebben. Hoe kunnen we bijvoorbeeld beter leren luisteren? En wat vraagt goe­ de communicatie? En in hoeverre tonen

21

Boeksignalement we respect waardoor de ander zich meer vrij voelt ten opzichte van ons? Welke vorming kan belangrijk zijn? Welke men­ sen vragen op dit moment om aandacht en zorg?

Stil worden voor God Wanneer we nadenken over wie we zijn, waarom we doen wat we doen, onze vol­ wassenheid als persoon en hoe wij onze invloed ten goede kunnen gebruiken, is het belangrijk om stil te worden voor God. Om met Hem in gesprek te gaan en Hem te vragen om meer zicht op deze vragen. Daarbij is het ook goed tegenover Hem uit te spreken dat we verlangen naar groei, vrucht en meer volwassenheid, ook als dit inhoudt dat we dan vertrouwen uitspreken in zijn waarheid. Hij wil het goede geven aan ieder kind van Hem dat oprecht een ontmoeting zoekt met zijn hart en wil. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Lees Johannes 8:3-11. Wat lezen we hierin over veiligheid en oprechtheid? Over het verbond van genade en waarheid? Van vergeving en een nieuwe richting waardoor er ruimte kwam voor de toekomst? 2. Overdenk en bespreek nu Efeziërs 4:15 en 16. Hoe komen liefde en waarheid hierin ter sprake? 3. Lees Matteüs 7:24-27. Hoe concreet beleven wij Jezus’ woorden? 4. Lees ten slotte Marcus 4:26-29. Vertrouwen wij in de werkzame kracht van Gods Geest en Woord? Hoe voorkomen we krampachtigheid waarbij we Gods werk uit het oog verliezen? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

22

Info

1 Korintiërs, Liefde leren leven

Marleen Ramaker coördineert de redactie van Groei en schreef diverse toerustingsmaterialen. Twee titels over onze identiteit en bijbels georiënteerde ontplooiing: 4 stappen naar een sterke identiteit, dr. Henry Cloud, Coconut – Almere en Wie mag ik zijn en worden?, Marleen Ramaker, info: [email protected] Voor studie in groepsverband is materiaal voor tien ontmoetingen ontwikkeld: Een werkboek rond de boekjes Leven in harmonie met God, jezelf en de ander en Wie mag ik zijn en worden. De boekjes en het werkboek zijn digitaal verkrijgbaar.

Citaat

God kan je veranderen als je Hem erom wilt vragen. Als je in je geheugen bitterheid en wrok en kwaadheid hebt opgeslagen. Christus wil binnenkomen en dat alles uitwissen en je er liefde voor in de plaats geven. Christus is een soort expert in de kunst van het vergeven. Daarom zei Hij ook: ‘Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat ze doen’. (…) Op een opmerkelijke manier opent Christus zijn hart voor een aantal intieme vrienden en telkens weer zien we hoe Hij het initiatief neemt om anderen lief te hebben, vriendelijk te zijn jegens vreemdelingen, de verdrukten verdedigt, risico’s loopt voor anderen terwijl er geen enkele mogelijkheid is dat Hij er iets voor terug zal krijgen. Alan Loy McGinnis Uit: Wegen tot vriendschap (alleen tweedehands verkrijgbaar)

Drs. Jan van der Wolf schreef als theoloog en contextueel pastor een toegankelijke en op de praktijk afgestemde studie- en gespreksgids over 1 Korintiërs. Daarbij komen allerlei aspecten van de persoonlijke geloofspraktijk, van gemeente-zijn en onderlinge relaties aan de orde. Paulus schreef de brief aan een in cultureel en sociaal opzicht veelkleurige gemeente. Aan Grieken, Joden, Romeinen, rijken en armen, slaven en vrijen. Paulus gaat op een eerlijke en pastorale manier in op meningsverschillen en benadrukt het belang vanuit Christus en zijn plaatsvervangende offer te denken, om te leven vanuit het besef dat Hij ook de Opgestane is die met zijn Geest de vrucht van liefde concreet wil uitwerken in ons leven. Het boek maakt deel uit van de serie Luisterend leven, onder redactie van drs. A. Romkes en ds. Ir. N.M. Tramper. Boekencentrum – Zoetermeer | 117 pag. | € 11,00 | ISBN 9789023923190

De duivel ontmaskerd De schrijver Warren Wiersbe wil de lezer een kijkje achter de schermen van het kwaad geven door aan de hand van de Bijbel stil te staan bij wie de duivel is, waar hij op uit is, wat hem kenmerkt en hoe hij strijd voert. Wat houdt het in dat hij een aanklager genoemd wordt en de vader van de leugen? Hoe is hij met de gevallen engelen ‘georganiseerd’? En waarom en hoe moeten we waakzaam en alert blijven? Een heel realistisch boek, waarbij de Bijbel opengaat. Maar ook geeft de auteur aandacht aan de wapenrusting van de christen en de mogelijkheid om in Christus overwinnaar te zijn. Voorhoeve – Kampen | 141 pag. | € 16,90 | ISBN 9789029719452

Vooral de liefde Onder redactie van ds. Gerrit Gunnink verscheen in samenwerking met ds. Atze Buursema, Aad Kamsteeg, Klaas Mulder en ds. Hans Schaeffer een bijzonder gemeenteproject op basis van zes weken (42 dagen) rondom het thema liefde. Veel aspecten komen aan de orde, zoals vriendschap, seksualiteit, relatieontwikkeling en verdieping, huwelijk en gezin, alleenstaand-zijn en toch samen-zijn in het kader van de gemeente. Het doel van de uitgave is gemeentebreed het gesprek over liefde en relaties aan te gaan en samen te groeien in inzicht en toewijding aan God en elkaar. De Vuurbaak – Barneveld | 170 pag. | € 13,75 | ISBN 9789055604234

Het goede nieuws van het Oude Testament Dit boek is samen met het vervolg Beter nieuws uit het Nieuwe Testament een bijzonder hulpmiddel voor iedereen die de rode draad van het Oude naar het Nieuwe Testament beter wil begrijpen: Gods weg met mensen door de eeuwen heen. Jasper Klapwijk schrijft over deze boeken dat dit materiaal het resultaat is van een groeiproces. “Het begon in een zendingssituatie. Op Curaçao ontwikkelden we een cursus Bijbellezen voor beginners. Deze cursus wilde mensen die niet met de Bijbel opgegroeid waren wegwijs maken in de Bijbel. In een beperkt aantal lessen werd in grote stappen door de hele Bijbel heen gewandeld.” De auteur benadrukt de lijn van schepping naar herschepping, waarbij Christus in alles centraal staat. Hij kwam om de Schriften van het Oude Testament te vervullen. Citaat: “Wat we in het Oude Testament in de knop vinden, bloeit in het Nieuwe Testament volledig open.” Buijten & Schipperheijn – Amsterdam Respectievelijk 160 pag, | € 16,50 | ISBN 9789058813879 134 pag. | € 14,90 | ISBN 9789058814319

23

Luisteren naar God Trevor Huson

Wat heb je daar in je hand?

M

isschien worstel je wel met deze gedachte, vooral wanneer het gaat om het aanpakken van problemen in onze samenleving. Wanneer we kijken naar die dingen die heden ten dage zoveel menselijk lijden veroorzaken – zaken als armoede, aids, verslaving, misdaad, werkloosheid, ziekte, eenzaam­ heid, de lijst is bijna eindeloos – en wan­ neer we worden uitgedaagd om een we­ zenlijk verschil te maken, komen we vaak met allerlei excuses aanzetten waarom we dat niet kunnen.

Excuses

Er is een schitterende christelijke legende die zegt dat God ieder mens naar de wereld stuurt met een bijzondere boodschap om over te brengen, met een bijzonder lied om voor anderen te zingen, met een speciale daad van liefde om weg te schenken. Niemand anders kan onze boodschap overbrengen, ons lied zingen of onze liefde geven. Alleen wij. Ik vind dat een mooie legende.

24

Onze excuses variëren nogal. Meestal hebben ze te maken met het gebrek aan capaciteiten of hulpmiddelen. We hebben de benodigde kwalificaties niet. We hebben niet genoeg geld. We hebben geen tijd. We beschikken niet over de benodigde vaardig­ heden. We hebben geen invloed van bete­ kenis. We hebben geen adequate kennis. We hebben de benodigde energie niet (…) In veel opzichten zijn we net als die grote bijbelse figuur die Mozes heet. Misschien herinner je je het verhaal van het bran­ dende braambos, toen God hem riep om de Hebreeën te bevrijden van hun onderdruk­ king. Voordat Mozes ja zei, probeerde hij met een hele waslijst aan excuses onder zijn roeping uit te komen. Ze klinken sterk, zoals de uitvluchten die wij soms beden­ ken wanneer God ons roept. Hier volgt mijn parafrase van zijn vijf uitvluchten. Ik ben niemand (1). Ik weet niet genoeg over God (2). En als ik de mist in ga? (3). Ik ben er niet geschikt voor (4). Iemand anders zou het veel beter kunnen (5).

Te midden van al deze uitvluchten vraagt God aan Mozes: “Wat heb je daar in je hand?” Het is een vraag die erop gericht is Mozes te helpen erkennen dat hij al beschikt over alle middelen die hij nodig heeft om aan Gods roeping gehoor te geven. Op dat moment hield Mozes een staf vast. God wilde deze eenvoudige stok gebruiken om een volk te bevrijden. Wan­

Voordat Mozes ja zei, probeerde hij met een hele waslijst aan excuses onder zijn roeping uit te komen. neer we aan God ter beschikking stellen wat we in onze handen hebben, dan zullen we altijd verbaasd staan wat God ermee kan doen.

Capaciteiten Ik heb in mijn eigen leven moeten leren dat niets voor God te klein is om te ge­ bruiken. Sinds ik mijn leven aan God heb gegeven, heb ik steeds een kanaal van Gods genezende liefde willen zijn. Maar ik wist niet zo goed hoe dat tot stand zou kunnen komen. Toen ik net in de twintig was, nam ik deel aan een drie maanden durend trainingsprogramma over leider­ schap. Op een dag werd ons gevraagd in kleine groepen na te denken over elkaars leven en te zeggen wat we daar waarde­ vol aan vonden. De oefening begon goed. Iedereen luisterde om de beurt naar wat hij of zij volgens de rest van ons goed kon. Ik was de laatste. De groep zweeg

25

Luisteren naar God

een poosje. Ten slotte verbrak iemand de stilte en zei: “Trevor, ik vind dat je goed kunt luisteren”. Eerlijk gezegd was ik een beetje teleur­ gesteld. Mijn collega’s hadden voor schijnbaar sterkere dingen bevestiging gekregen, zoals ‘uitstekende communica­ tieve vaardigheden’, ‘kan goed delegeren’, ‘capaciteit voor visionair leiderschap’ en ‘uitstekende leidinggevende kwaliteiten’. Ik moet bekennen dat het vermogen om goed te luisteren me in vergelijking daar­ mee nogal tam in de oren klonk. Twee mensen in de groep moesten nog vertel­ len wat voor indruk ze van mij hadden. Misschien zouden zij iets opmerken wat opwindender was. De voorlaatste zei: “Daar ben ik het mee eens. Ik vind dat je heel goed kunt luisteren.” In plaats van me bevestigd te voelen, voelde ik me juist een beetje inzakken. Toen de laatste persoon hetzelfde zei,

Wanneer we aan God ter beschikking stellen wat we in onze handen hebben, dan zullen we altijd verbaasd staan wat God ermee kan doen. wilde ik me wel in een hoekje oprollen en doodgaan. Luisteren klonk nu eenmaal niet als een geweldige gave. Maar tot op de dag van vandaag herinner ik me nog die avond, waarop ik naast mijn bed neer­ knielde en God aanbood wat ik in mijn handen had. “Lieve God, dank U wel dat ik het vermogen heb om goed te luisteren. Ik geef die gave aan U. Ik beloof U dat ik deze zo veel mogelijk zal ontwikkelen. Wilt U deze gave alstublieft gebruiken om een verschil te maken in het leven van anderen?” Nu ik erop terugkijk, ben ik diep ontroerd over de gelegenheden die God me geboden heeft om dit vermogen zinvol te gebruiken. Dat heeft een gewel­ dige betekenis en waarde aan mijn leven gegeven.

26

Welke capaciteiten heb jij? Vergelijk ze alsjeblieft niet met die van anderen. Of je gaven nu groot of klein zijn, God heeft jou unieke gaven geschonken voor een speci­ fiek doel. Je bezit al wat God wil gebrui­ ken om anderen mee te zegenen. Bedank God dus veeleer voor jouw capaciteiten, neem je voor om deze verder te ontwik­ kelen en aan te wenden ten dienste van anderen.

Onze levenservaring We hebben allemaal een stuk levenserva­ ring. Natuurlijk verschilt deze levenserva­ ring enorm van persoon tot persoon. Ze omvat meestal dingen zoals lessen die we geleerd hebben toen we opgroeiden, het werk dat we gedaan hebben, de fouten die we gemaakt hebben, de successen die we behaald hebben en, misschien wel het allerbelangrijkste vanuit Gods perspectief, de pijnlijke dingen waaronder we geleden hebben. (…) Zoals we uit vele bijbelver­ halen leren, is de manier waarop God ons gebruikt vaak verbonden met de ups en downs die we hebben doorgemaakt. We zien deze waarheid op levendige wijze geïllustreerd in het leven van Mo­ zes. Vraag je je soms ook niet af waarom God hem had gekozen? Hij leek tenslotte een onwaarschijnlijke kandidaat voor de taak die God voor ogen had. Sinds hij een Egyptenaar had vermoord, was hij op de vlucht geweest. Veertig jaar lang had hij zich schuilgehouden in de woestijn en voor schapen gezorgd. Dat staat niet echt geweldig op je cv. Er was vast wel iemand anders die geschikter was. Wanneer we echter iets dieper graven in Mozes’ le­ venservaring, dan beginnen we in te zien waarom God hem riep. Allereerst waren er de ervaringen uit zijn kinderjaren. Toen de farao de Hebreeuwse vroedvrouwen opdracht gaf om alle Jood­ se jongetjes die geboren werden te doden, verborg Mozes’ moeder hem op de plek waar de dochter van de farao altijd ging baden. Mozes werd daar door de prinses gevonden. Vanaf dat moment groeide

hij op in het gezin van de farao, met alle privileges die dat met zich meebracht. Hij ontving ongetwijfeld een uitstekende opleiding en verwierf als insider inzicht in de manier waarop macht werkte aan het hof van de farao. Bedenk maar eens hoe goed deze kennis hem later van pas kwam toen hij naar de farao ging en hem confronteerde met Gods eisen. Daarna was er de ervaring die hij veer­ tig jaar lang opdeed als herder in de woestijn. Bedenk maar eens hoeveel vaardigheden hij zich moet hebben eigen gemaakt om te kunnen overleven toen hij dit werk deed. Vaardigheden die op een dag van onschatbare waarde bleken, toen hij een soms koppig en onwillig volk door hetzelfde moeilijke gebied moest leiden. Vaardigheden die hij niet op een andere manier had kunnen leren dan door persoonlijke ervaring. Ten derde was er de geestelijke voorbereiding die plaats­ vond tijdens deze lange, eenzame jaren. Schapen hoeden is altijd een eenzaam beroep geweest. Eenzaamheid en stilte, zo weten we, hebben de kracht om ons ingrijpend te transformeren. Ze verschaf­ fen de ruimte voor persoonlijke reflectie, zelfonderzoek en een werkelijke ontmoe­ ting met God. Te oordelen naar zijn reac­ tie op het brandende braambos, vormde Mozes’ levenservaring in dit opzicht geen uitzondering. Gedurende zijn tijd alleen in de woestijn lijkt hij duidelijk een heldere, geestelijke opmerkzaamheid ontwikkeld te hebben. Deze zou hem herhaaldelijk kracht geven in de moeilijke jaren die voor hem lagen.

God vertrouwen Kun je nu zien hoe Mozes’ levenservaring, van zijn kinderjaren tot zijn volwassen­ heid, hem voorbereidden op de bijzondere manier waarop God hem ging gebruiken? Hetzelfde geldt voor jou en mij. Vanaf het moment dat we geboren werden, door alle moeilijkheden en spanningen van het opgroeien, de avonturen van onze jong­ volwassen jaren, door alle verschillende

klussen die we geklaard hebben, alle vreugden en zorgen die we gekend heb­ ben, is God bezig geweest ons te vormen tot iemand die een verschil kan maken. Wat we echter moeten doen is God aan­ bieden wat we aan levenservaring heb­ ben opgedaan. We hebben allemaal onze

Ik heb in mijn eigen leven moeten leren dat niets voor God te klein is om te gebruiken. ontoereikendheid. Daar hoeven we geen slecht gevoel over te hebben. De taken waartoe God ons roept, lijken ons soms misschien onmogelijk. Dat gold zeker voor Mozes. Stel je voor hoe hij zich ge­ voeld moet hebben toen God hem riep om de vrijlating van de Israëlitische slaven te eisen van een van de grootmachten van de antieke wereld. Totaal ongeschikt! Geen wonder dat hij zoveel uitvluchten zocht. Mozes herinnert ons er inderdaad aan dat een van de duidelijkste kenmer­ ken van Gods roeping is dat we ons vol­ komen onbekwaam voelen. Van belang is echter hoe we met onze onbekwaamheid wensen om te gaan. We hebben twee opties. We kunnen ons erdoor laten ver­ lammen. Onze uitvluchten krijgen dan uiteindelijk het laatste woord. We kunnen ons ook door onze onbekwaamheid tot een diepere afhankelijkheid van God laten brengen. Dat is waar Mozes voor koos. Hij nam Gods belofte om met hem te zijn serieus en begon gehoor te geven aan Gods roeping, stap voor stap. Laten we besluiten om hetzelfde te doen.

Antwoord geven Dus: wat heb je daar in je hand? Antwoor­ den op Gods vraag zou voor jou het begin van een opwindende reis kunnen beteke­ nen. Denk er eens een moment over na. God wil de hulpmiddelen die je al in han­ den hebt gebruiken om hoop en genezing

27

te brengen aan een lijdende wereld. Net zoals dat 3200 jaar geleden met Mozes gebeurde. Maar eerst moet je bereid zijn om over deze vraag met God in gesprek te gaan. Ben je er klaar voor? Wees al­ lereerst eerlijk tegenover God over een aantal uitvluchten die je zoekt wanneer je voelt dat God je roept (…) Eerlijk naar je aversie kijken baant vaak de weg naar een diepere verbondenheid met God. Stel je voor dat God, als je dit eenmaal gedaan

Of je gaven nu groot of klein zijn, God heeft jou unieke gaven geschonken voor een specifiek doel. hebt, tegen je fluistert: “Zoals Ik beloofde om met Mozes te zijn, zo beloof Ik ook om bij jou te zijn. Mijn aanwezigheid en kracht zullen je altijd ter beschikking staan. Geen enkele moeilijke ervaring kan jou van Mij scheiden. En wat je ook in je handen meebrengt, Ik zal het gebruiken.” Met deze verzekering van Gods belofte, die naklinkt in je hart en hoofd, kun je met God spreken over wat je in je handen hebt en meebrengt. Benoem wat je goed kunt, dank daarvoor en bied het God aan. Denk na over de rijkdom van je levenser­ varing. Vertel God in het bijzonder over de pijn die je hebt doorgemaakt. Daar vind je misschien de verborgen zaadjes van de belangrijke dingen die God voor jou te doen heeft. Spreek bovenal met God over je gevoelens van ontoerei­ kendheid, want dit zal het terrein zijn waar je Gods kracht het meest zult erva­ ren als je op weg gaat naar waar God je heeft geroepen. Ik wil je nog een laatste keer eraan herin­ neren dat God iets prachtigs voor jou te doen heeft op deze aarde. Net zoals die le­ gende al suggereerde. Het doorgeven van die boodschap, het zingen van dat lied en het aanbieden van die daad van liefde zal je een diepe vervulling schenken. Het

28

zal ook het leven van anderen verrijken. Moge het antwoorden op Gods vraag je helpen in te zien dat je reeds bezit wat je nodig hebt om deze legende realiteit te laten worden. Om over na te denken / gespreksvragen:

1. Wat is je favoriete uitvlucht om te ontkomen aan de uitdaging om de wereld te verbeteren? 2. Noem een vaardigheid die anderen in jouw leven waarderen. 3. Beschrijf een rijkdom die je met anderen kunt delen vanwege jouw unieke levenservaring. 4. Hoe zou je door God gebruikt willen worden om een wezenlijk verschil te maken in onze wereld? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is met toestemming van de uitgever bewerkt op basis van een hoofdstuk uit In gesprek met God (Boekencentrum – Zoetermeer, 138 pag., € 13,50). Trevor Hudson is predikant in Zuid-Afrika en zette zich in voor verzoening en herstel in de periode na de afschaffing van de apartheid. Hij is een veelgevraagd spreker en schreef diverse boeken.

Citaat

Laten we God danken voor wat we wel hebben in plaats van te klagen over wat we niet hebben, en laten we proberen te begrijpen waarom Hij het ons gegeven heeft. Uw talenten en interesses zijn belangrijke richtingaanwijzers van wat God met u van plan is. Warren Wiersbe Uit: In Gods dienst, Medema – Heerenveen

Vriendschap Als wij door God in relaties geschapen zijn, dan hebben we ook anderen nodig. Hun ervaring, hun visie en inzicht, hun afstand ten opzichte van ons leven, hun betrokkenheid bij ons leven. Natuurlijk verschillen mensen: de ene is meer sociaal, de ander heeft veel stilte en afzondering nodig. Die zelfkennis is belangrijk. Tegelijkertijd kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat we er allemaal goed aan doen om bij het maken van keuzes anderen te betrekken. Het is een minimale actie die ons eraan herinnert dat wij mens zijn. Wij staan niet centraal in de wereld; God is het centrum en daarom is het belangrijk om als wij keuzes maken te beseffen dat onze blik (uiteraard) beperkt is. Het (advies)gesprek met anderen heeft een tweeledige rol: het geeft ideeën en perspectieven en het corrigeert, bekritiseert onze blik. (…) Om echt kritisch te zijn heb je de ander als vriend nodig. Je hecht niet aan het advies van iedereen waarde. Dat zou dwaas zijn. Nee, je leeft in vriendschappelijke relaties: met mensen met wie je verbonden bent, die je kennen en ook tegengas durven geven.86 Misschien herken je dat je, als je geen keuzes weet te maken, enorm kunt gaan tobben. Het middel daartegen is tegen iemand aanpraten, uit je eigen hoofd komen, een gesprek hebben, de ander toelaten. Gaaf als je dan een goede vriend vindt. Vertrouwen Het relationele mensbeeld wijst ons op de bron van ons leven: naast zelfkennis en vriendschappelijk advies is oriëntatie op God zelf broodnodig (…) wat er écht toe doet (prioriteiten) is verbonden met je visie op wie God is. Daarom begint christelijke levenskunst met gebed. Ik beschouw hier gebed als meer dan praten tegen God (al is dat een aspect ervan). Bidden is ten diepste je leven openen voor God. Dat kan met woorden, met een zucht, in stilte, zingend, tijdens het werk, onder het rennen. Het is leven in verbondenheid met God. Het meest centrale bijbelse werkwoord daarvoor is vertrouwen. Bijbelse levenskunst weet dat je uiteindelijk niet je eigen leven

Accent hoeft te maken. Natuurlijk: onze keuzes doen ertoe, maar we mogen ontdekken dat God ons leven leidt. Dat betekent niet dat we robots zijn en zelf geen invloed hebben op ons leven, maar juist dat we op eigen benen mogen en kunnen staan omdat hij bij ons is. St. Patrick (385-461), een Ierse monnik die aan de bakermat stond van de christelijke kerk in Noordwest-Europa, heeft het eens zo gezegd: Christus met mij, Christus voor mij, Christus achter mij, Christus in mij, Christus beneden mij, Christus boven mij, Christus ter rechter- en Christus ter linkerzijde, Christus in de breedte, Christus in de lengte, Christus in de hoogte, Christus in het hart van ieder die aan mij denkt, Christus in de mond van ieder die over mij spreekt, Christus in elk oog dat mij ziet, Christus in elk oor dat mij hoort. Vind je dat een gek idee? Het is de ontdekking van vele christenen dat het vertrouwen dat Hij met ons is, vertrouwen geeft in ons leven. Keuzes hoeven niet te verlammen, maar kunnen gemaakt worden in het vertrouwen dat God ons leven leidt. In de christelijke traditie heet dat overgave. Echte overgave is niet alleen passief, maar zeker ook actief. Het is een daad van vertrouwen en dat vraagt een keuze. De vraag die daaraan ten grondslag ligt, is: geloof ik dat God goed is? Deze vraag leidt ons naar het hart van de ethiek. Geloof ik dat God goed is en daarmee dat het leven ten diepste goed is en in relatie tot zijn bron volop tot bloei komt? De bijbelse morele visie schept ruimte voor leven, voor keuzes maken, voor vergissen, voor leren – kortom voor avontuur. Uit: Vrij om te kiezen, mr. drs. Timon Ramaker, Boekencentrum – Zoetermeer.

29

Groeien in liefde Drs. Philip Troost

Aandacht voor de onderlinge communicatie is niet een gril van deze tijd, maar een bijbelse opdracht.

Goed luisteren is een kunst. Ben je werkelijk geïnteresseerd in die ander. Niet alleen in wat hij zegt, maar ook in wat achter zijn woorden zit.

W

ij zouden in de kerk eens wat meer een luistercultuur moe­ ten hebben, in plaats van een preekcultuur. Nee, ik bedoel niet de preek op zondag. De verkondiging van het Evan­ gelie blijft de hartslag van de kerk. Maar ik bedoel al dat gepreek tegen elkaar, nog vóórdat we echt hebben geluisterd naar elkaar. We ontmoeten elkaar vaak op het vlak van onze meningen, terwijl dat wat wordt gezegd maar een heel klein stukje is van mensen. We reageren onmiddellijk op wat iemand beweert, terwijl er achter die bewering een heel mens schuilgaat, aan wie we finaal voorbij gaan.

Achter de woorden Spreuken 18:13 zegt: “Wie antwoord geeft, voordat hij hoort, die is het tot dwaasheid en smaad”. Wat reageren wij vaak liefdeloos en onpastoraal op elkaar. Iemand vertelt ons van z’n problemen, en we komen meteen aanzetten met boekjes, met bij­ belteksten, met oplossingen en goede raadgevingen. Maar even zo vaak voelt die ander zich er niet echt mee geholpen, laat staan begrepen. Luisteren naar wat áchter de woorden zit, dat is pas echt luis­ teren. Waarom zegt iemand iets? Waarom zegt hij het zó? Wat wil hij ermee? Wat voelt hij erbij? Is hij ergens bang voor? Zit er een frustratie achter? Moeite, zorg? Wil hij iets bereiken?

Van hart tot hart

Goed luisteren is een uiting van liefde 30

Als je erachter komt wat er werkelijk steekt achter iemands woorden en opstel­ ling, dan pas kun je echt met elkaar gaan communiceren. In gesprek raken van hart tot hart. Vaak is iemand zich helemaal niet zo bewust, dat achter zijn mening, zijn woorden, iets heel anders schuilgaat. En daarom is het liefdeloos en dwaas om meteen heel direct op die woorden te reageren of, als we het er niet mee eens zijn er onmiddellijk tegenin te gaan. In

Jakobus 1:19 staat: “Ieder mens moet snel zijn om te horen, langzaam om te spreken, langzaam tot toorn”. In een gesprek niet te snel verontwaardigd reageren, niet te snel ten strijde trekken, maar eerst maar eens goed luisteren, en goed luisteren is dan vooral doorvragen: waarom vind je dit zo belangrijk, wat bedoel je daarmee, wat wil je bereiken, wat wil je vermijden? Telkens maar weer terugkoppelen: begrijp ik je goed dat je bedoelt...

Zachte tong Aandacht voor de onderlinge communi­ catie is niet een gril van deze tijd, maar een bijbelse opdracht. Dat geldt niet alleen voor het luisteren, maar ook voor het spreken. Wanneer we dan gaan spre­ ken, nadat we eerst heel goed en lang geluisterd hebben, dan komt het er ook nog op aan hoe je spreekt. In Spreuken 12:18 staat: “Er zijn er wier gepraat werkt als dolksteken, maar de tong der wijzen brengt genezing aan”. En in Spreuken 15:1 “Een zacht antwoord keert de grimmigheid af maar een krenkend woord wekt de toorn op” en in Spreuken 15:4 “Zachtheid van tong is een boom des levens, maar valsheid in haar is een verderf in de geest”. Verder

We reageren onmiddellijk op wat iemand beweert, terwijl er achter die bewering een heel mens schuil gaat. staat in Jakobus 3:10 “Uit dezelfde mond komt zegening en vervloeking voort. Dit moet mijn broeders niet zo zijn”. Ons spre­ ken moet te allen tijde vriendelijk zijn, zacht, fijngevoelig, zorgvuldig.

Jezus’ voorbeeld In 1 Petrus 2:21-23 stelt Petrus ons Chris­ tus ten voorbeeld “in wiens mond geen

31

Boeksignalement bedrog is gevonden; die als Hij gescholden werd niet terugschold en als Hij leed niet dreigde…” Het is veelzeggend dat juist Petrus deze geduldige en verdraagzame houding van Christus ons ten voorbeeld stelt. Petrus, van nature een fel baasje. Iemand die agressief reageerde, als hij zich bedreigd voelde. In zijn mond werd wél bedrog gevonden, toen hij Jezus ver­

Luisteren naar wat áchter de woorden zit, dat is pas echt luisteren. loochende. Petrus dreigde wél met het zwaard, toen Jezus werd gearresteerd. Juist deze discipel heeft veel moeten le­ ren, nee, áfleren, om werkelijk zijn Mees­ ter te kunnen volgen en dienen. En hier in zijn brief, houdt hij dit voorbeeld van Jezus nu ook aan ons allen voor.

Gods woorden spreken Verderop in zijn brief geeft Petrus een nog dieperliggend motief, waarom wij dit voorbeeld van Christus moeten volgen: geen bedrog in de mond, niet terugschel­ den, niet dreigen, maar je recht en je gelijk overgeven aan God die rechtvaardig oordeelt. Waarom? Om je mond vrij te houden voor de dienst van de liefde. In 1 Petrus 4:11 lezen we: “Spreekt iemand, laten het woorden zijn als van God”. Wat er ook gezegd wordt binnen de gemeente, laat het gebaseerd zijn op wat God zelf zegt. Laat de stem van God zelf erin doorklinken. Vandaar dat de Bijbel zegt dat ons spreken vriendelijk moet zijn en zacht. Omdat de liefde die in Gods hart is voor die ander erin moet doorklinken. En echte liefde heeft a!tijd vóór alles die ander op het oog. Nog niet eens zozeer wat die ander zegt, vindt en doet, maar wat er in die ander omgaat. Wat die ander bezielt, bezighoudt, drijft. Bijbelleessuggstie:

Om over na te denken / gespreksvraag: Waarbij ben ik vooral bepaald en wat vraagt luisteren van mij? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit fragment is met toestemming van de uitgever overgenomen uit Open lijnen (Kok – Kampen, (zesde druk) 167 pag., € 16,85). Na de afgelopen tien jaar als studentenpastor te hebben gewerkt is de Gereformeerd-vrijgemaakte predikant Philip Troost nu werkzaam als pastoraal therapeut in de praktijk Spectrum te Hattem. Integratie van pastoraat en therapie is kenmerkend voor de visie en werkwijze van Spectrum. Van zijn hand verschenen verder, Christus Ontvangen (2006), Spiritualiteit van Ontvankelijkheid (2008) en onder zijn redactie de bundel Als handen van de Pottenbakker, over pastoraat en identiteitsvorming (2009).

Citaat

Luisteren is een van de belangrijkste instrumenten in het pastoraat. Goed luisteren kost veel energie. Alle aandacht wordt aan de ander gegeven om te verstaan wat hij zegt en bedoelt. Om te kunnen luisteren is een zekere rust nodig. Gejaagde, onrustige mensen horen nauwelijks wat een ander zegt. Een houding van rust laat zien dat iemand er echt voor gaat zitten om te horen wat de ander te vertellen heeft. Nog zonder een woord te zeggen, geeft een rustige luisterhouding al aan dat iemand het de moeite waard vindt om aan te horen wat de ander zegt. Dr. J.W. van Pelt Uit: De pastorale gemeente, Boekencentrum – Zoetermeer

De Bijbel open – woorden van Jezus In deze uitgave zijn vragen en antwoorden gebundeld die te maken hebben met het optreden en spreken van Jezus Christus, weergegeven in de evangeliën. Dr. W. Verboom bespreekt een aantal uitspraken van Jezus binnen de context van zijn gelijkenissen en gesprekken met zijn discipelen in verschillende omstandigheden. Hij roept daarbij op tot vertrouwen, navolging en toewijding. Buijten & Schipperheijn – Amsterdam 70 pag. | € 9,75 | ISBN 9789058814425

Leunend op mijn Geliefde Jeanette Howard schreef een moedig boek over omgaan met moeilijke gevoelens, vragen en strijd. Vooral met het oog op lesbische gevoelens. Ze benoemt de verschillende gedachten over homoseksualiteit in christelijke kring en in de cultuur waarmee we te maken hebben. Welke positie nemen we in en wat zegt Gods Woord? Zij vergelijkt deze ontdekkingsreis met de woestijntocht waarmee Gods volk te maken had toen dit het land Egypte verliet en op weg ging naar het Beloofde Land. Wat betekent het voor ons onderweg te zijn? Welke geestelijke principes zijn nog steeds actueel? In haar boek maken we kennis met de moed en toewijding die ook in Hebreeën 11 doorklinkt: het getuigenis van mensen die trouw bleven aan Gods oproep en geloofden in zijn voorziening en trouw. Buijten & Schipperheijn i.s.m. Tot Heil des Volks 190 pag. | € 16,90 | ISBN 9789058814470

Armzalig Onder redactie van Wieke Malda-Douma verscheen een actuele uitgave rondom thema’s als armoede, schuldproblemen en schuldsanering. Volgens de auteurs kan de schuldproblematiek verlammen, wat tot inactiviteit leidt maar ook tot onbedoelde ‘onverschilligheid’. Toch ligt in dit alles een opdracht tot betrokkenheid, creatief meedenken en handelen. Met een besef dat in deze samenleving mensen achteropraken en onderuitgaan. Wanneer de grote schulden blijven oplopen is er sprake van een uitzichtloze situatie waarbij mensen zich ‘uitgesloten’ kunnen gaan voelen, met verlies van persoonlijke waardigheid en toekomstperspectief. Deze uitgave roept op tot bezinning. Buijten & Schipperheijn i.s.m. ForumC en SCS 110 pag. | € 12,50 | ISBN 9789058814685

That’s it! Geloven voor tieners Herman van Wijngaarden (werkzaam bij de HGJB) schreef een pakkend boekje voor tieners: negentig korte stukjes over het meest belangrijke dat je over het geloof moet weten. Die samenvatting heeft hij niet zelf verzonnen maar opgezet aan de hand van de Apostolische Geloofsbelijdenis (over geloof in God, de Vader, God de Zoon en God de heilige Geest), het Onze Vader (over persoonlijk contact met God) en de Tien Geboden (over het dagelijks leven met God). Bij elke dag staat een bijbelgedeelte en een toepassingsvraag, zodat het boekje ook als dagboek is te gebruiken. Deze uitgave is een samenvoeging van de drie eerder verschenen uitgaven: Zo is dat!, Stop! Contact en De top-10 van God. Jes! – Zoetermeer 136 pag. | € 9,90 | ISBN 9789023924302

1 Petrus 4:7-11

32

33

Geloof en relaties Richard Winter

Rechtvaardige boosheid

Mogen we boos zijn? En hoe gaan we daar op een goede manier mee om? Moeten we altijd vergeven? Ook als de ander niet om vergeving vraagt of niet wil erkennen iets verkeerds te hebben gedaan.

I

n de wereld van de psychologie heb­ ben we lange tijd het onderwerp vergeving links laten liggen. Daar is verandering in gekomen. Nu krijgt men ook daar oog voor het belang van verge­ ving. De Bijbel heeft er veel over te zeggen waar zowel de christen als de ongelovige en de psycholoog zijn voordeel mee kan doen. Als ons iets wordt aangedaan, rea­ geren we gewoonlijk met boosheid. Dat kan uiteenlopen van milde irritatie tot

Er is dus gerechtvaardigde boosheid, maar die mag niet leiden tot ongerechtvaardigde acties. kwaad worden, tot ontploffen van woede. Als we erover nadenken hoe we hier op een goede manier mee om kunnen gaan, moeten we ons bovenal voor ogen houden dat we geroepen zijn om heilig te zijn, om als God te zijn. We zijn naar zijn beeld ge­ schapen en zijn geroepen om steeds meer te worden als Hij. Dit moet ons doel zijn. We moeten de oude natuur afleggen en de nieuwe aandoen, de oude mens kruisigen en de Geest toestaan ons te vernieuwen in ons denken, doen en voelen.

Gods boosheid Ook God kan boos worden. Er zijn zelfs meer teksten in de Bijbel over Gods boos­ heid dan over zijn liefde. In Psalm 78 lezen we bijvoorbeeld: “Hij zond tegen hen zijn brandende toorn, verbolgenheid en angstwekkende gramschap”. Gods woede is echter niet los te zien van zijn oordeel.

34

35

Geloof en relaties

Hij deelt klappen uit omdat Hij het kwade haat en zijn kinderen op het goede pad wil terugbrengen. Achter zijn gramschap gaat liefde schuil. Net zoals we dit zien bij aardse ouders die hun kinderen tot orde roepen. Dit verlangen door zijn toorn het goede te bewerkstelligen wordt onder an­ dere verwoord in Jesaja 57:17 en 18: “Om

We vervallen veelal tot twee extremen als we boos zijn: opkroppen of ontploffen. de ongerechtigheid zijner hebzucht was ik toornig… zijn wegen heb ik gezien, doch Ik zal het volk genezen… en weer vertroosting schenken”. Ook Jezus was wel eens boos. Denk bijvoorbeeld aan zijn actie tegen de geldwisselaars in de tempel. En toen Hij Maria en al de mensen zag wenen omdat Lazarus gestorven was, werd Hij ver­ bolgen in de geest en diep ontroerd. Het woord dat hier in het Grieks staat, wordt gebruikt voor het briesen van een oor­ logspaard als het de strijd ingaat. Jezus is kwaad over de dood en de gebrokenheid die onze wereld zijn binnengedrongen ten gevolgen van de zonde. Maar de sterkste krachttermen reserveert Jezus voor de geestelijke leiders van zijn tijd: huiche­ laars. gewitte graven, slangen, adderen­ gebroed. Niet mis!

Achter boosheid Als we nadenken over onze eigen boos­ heid is het goed om ons steeds af te vra­ gen: Waarom ben ik boos? En: Hoe geef ik daar uiting aan? Onze boosheid kan op elk van deze twee punten gerechtvaar­ digd of ongerechtvaardigd zijn. Je kan bijvoorbeeld terecht boos zijn over porno­ grafie, maar het is daarom nog niet goed om de voorstanders van porno neer te schieten. Boosheid op zich is echter geen zonde. Paulus zegt in Efeziërs 4: “Geraakt gij in toorn, zondigt dan niet”. Er is dus

36

gerechtvaardigde boosheid, maar die mag niet leiden tot ongerechtvaardigde acties. Boosheid is gerechtvaardigd als er onrecht in het spel is van zwakken, afgoderij, aantasting van het milieu, of als het gaat om disciplinering van kinderen. Maar al te vaak is onze boosheid echter ongerecht­ vaardigd of een mengeling van goed en kwaad. Achter ongerechtvaardigde boos­ heid zit vaak iets anders, bijvoorbeeld trots, schaamte of frustratie. Zo was Kaïn te trots om naar God te luisteren hoe hij zijn offers moest brengen, wat leidde tot jaloezie en boosheid en tenslotte tot moord. We worden maar al te gauw nij­ dig uit frustratie: denk aan de files of als iemand de tandpastatube alweer verkeerd heeft uitgeknepen… We worden ook vaak kwaad uit angst. Als ik aan het zeilen ben en de wind komt opeens snel opzetten, dan begin ik de anderen te commande­ ren. Met averechts resultaat natuurlijk. Ook huiselijk geweld komt vaak voort uit angst van een van de echtelieden om de macht over de ander te verliezen. Of we zetten onze stekels op uit angst om af te gaan, teleurgesteld te worden of beschaamd te staan. (…) Het kan ook zijn dat ons verleden ons parten speelt. Als ik een heel kritische vader heb gehad, kun­ nen dezelfde gevoelens van boosheid die ik in het verleden ten opzichte van hem heb gevoeld naar boven komen als mijn baas een keer tegen mij uitvalt. Moeheid of honger kunnen eveneens een rol spe­ len. Denk aan kinderen die vlak voor het eten niet te genieten zijn. Ook als ik ziek ben of me niet goed voel, ben ik eerder geneigd tot onredelijke geïrriteerde uit­ vallen. In het laatste hoofdstuk van Jona vraagt God, de grote therapeut, tot twee­ maal toe aan Jona: ‘Zijt gij terecht ver­ toornd?’ Het bijbelboek laat deze vraag in de lucht hangen. Jona en wij mogen zelf antwoord geven.

Bijbel gaat op allebei in, maar vooral op het tweede. De vraag is of er een derde weg is. Ik denk van wel. Die weg omhelst een aantal principes, die enerzijds de gesteldheid van ons hart en anderzijds ons gedrag betreffen. Zo moeten we de ander niet minachten of haten in ons hart. ‘Wie zijn broeder haat, die is in de duisternis,’ zegt Johannes. Ik geloof dat hij hier bedoelt dat als we iemand blijven haten, we ons af moeten vragen of we de boodschap van Gods genade voor onszelf wel echt begrepen hebben. “Alle bitterheid, gramschap, toorn, getier en gevloek worde uit uw midden gebannen” (Efeziërs 4:31). Dit zijn de ongerechtvaardigde uitingsvormen van boosheid. Iemand zonder zelfbeheersing is als ‘een stad met omvergehaalde muren’. Hij denkt dat hij sterk is, maar is in feite zwak. “Een zacht antwoord keert de grimmigheid af, maar een krenkend woord wekt de toorn op” (Spreu­ ken 15:1). De manier waarop je dingen zegt, de toon van je stem, kunnen enorm veel schade aanrichten in het leven van een ander. En doe niet alsof: “Zijn woorden zijn zachter dan olie, maar het zijn ontblote klingen (zwaarden)” (Psalm 55:22). Als je boos bent, spreek er dan eerlijk over, in liefde. In Efeziërs 4 zegt Paulus dat we de zon niet moeten laten ondergaan over een opwelling van toorn en de duivel geen voet geven. Hij citeert hier Psalm 4: “Weest toornig, maar zondigt niet; spreekt in uw hart op uw leger en zwijgt”. Dat lijkt elkaar tegen te spreken, de ene tekst zegt: ‘slaap erop’ en de andere ‘slaap er niet op’. Ik geloof dat we hier van doen hebben met twee verschillende situaties. Soms is het goed er een nachtje over te slapen, dan slinkt de berg vanzelf tot een molshoop. Maar als er iets is wat je al langer dwarszit, dan moet je niet lang er wachten met het uitspreken ervan, met de ander of met jezelf, want anders word je bitter.

Wat niet doen

Wat wel doen

We vervallen veelal tot twee extremen als we boos zijn: opkroppen of ontploffen. De

Het laatste principe reikt verder dan wat we niet moeten doen. Wat moeten we

wel doen? We moeten bovenal bereid zijn te vergeven zoals ook wij vergeven zijn. Als we die vergeving echt begrijpen, zullen we ook altijd anderen kunnen ver­ geven. Ook wij hebben dingen verkeerd gedaan en straf verdiend, maar God treedt ons met zijn genade tegemoet. In Matteüs 18 vertelt Jezus de gelijkenis over de slaaf die een enorme schuld werd kwijtgescholden en die vervolgens een medeslaaf in de gevangenis laat opslui­ ten omdat hij hem een paar geleende schellingen niet kan terugbetalen. De slaaf heeft er blijkbaar geen idee van hoe groot zijn eigen schuld wel niet was: hij vraagt even tijd, dan zal hij het terug­ betalen. En het is ook niet echt tot hem doorgedrongen hoe bijzonder die kwijt­ schelding was. Jezus onderstreept hier de ernst van de zonde en de grootsheid van de vergeving. In Lucas 17 leert Jezus de discipelen dat ze altijd moeten ver­

We moeten bereid zijn te vergeven zoals ook wij vergeven zijn. Als we die vergeving echt begrijpen, zullen we ook altijd anderen kunnen vergeven. geven, zonodig dezelfde persoon zeven keer op een dag. ‘Geef ons meer geloof ’ zeggen de discipelen dan. Dan zegt Jezus dat hun geloof niet groter hoeft te zijn dan een mosterdzaad, dan wordt het onmogelijke mogelijk. We moeten wel oppassen niet te lichtvaardig of opper­ vlakkig met vergeving om te gaan en te zeggen: ‘Natuurlijk vergeef ik je’ zonder stil te staan bij het gewicht van wat we doen. Vergeving is een serieuze zaak. Jay Adams spreekt over vergeving als een vrije belofte. De belofte namelijk dat we de zaak verder laten rusten. We zullen er niet meer over beginnen bij de persoon in kwestie, bij anderen, maar we zullen het ook terzijde schuiven als het weer in onszelf naar boven komt. We zullen

37

Geloof en relaties

ons niet in zelfmedelijden wentelen. Wat moeten we nu doen als iemand ons diep pijn heeft gedaan en daar steeds mee doorgaat? Sommige mensen zeggen: we

We worden ook opgeroepen om zoverre het van ons afhangt in vrede met ieder te leven. moeten altijd vergeven, of de ander nu berouw toont of niet. Anderen zeggen dat we alleen hoeven te vergeven als de ander ons daarom vraagt. Het kan hierbij helpen om vergeving te zien als een pro­ ces dat bestaat uit twee onderdelen: een houding van vergeving die er altijd moet zijn en de daadwerkelijke verzoening die de vergeving volmaakt. Dit laatste vindt in de praktijk niet altijd plaats. Dat kan alleen als de schuldige bereid is de schuld te erkennen.

Vuurtherapie In Romeinen 12:17-21 vinden we zeven principes van vergeving: vergeldt nie­ mand kwaad met kwaad; houdt vrede met alle mensen; wreekt uzelf niet, maar laat plaats voor de toorn; als uw vijand hon­ ger heeft, geef hem te eten; of dorst, geef hem te drinken; want zo stapelt u vurige kolen op zijn hoofd; overwin het kwade door het goede. Een eerste element in een houding van vergeving is dat we geen wraak moeten nemen. Als we dat wel doen, dan ontstaat er al gauw een cyclus van vergelding. We worden opgeroepen die cyclus te doorbreken. In 1 Samuël 25 lezen we hoe Abigaïl, de vrouw van de dwaas Nabal, David ervan weerhoudt wraak te nemen op Nabal. David zegt dan: “Geprezen zij de Here, die u op deze dag tegemoet gezonden heeft om mij ervan te weerhouden om bloedschuld op mij te laden en het recht in eigen hand te nemen”. Vervolgens slaat de Here Nabal, zodat hij sterft. Een tweede principe is dat we

38

het uiteindelijke oordeel in Gods hand moeten laten. We mogen het recht niet in eigen hand nemen, maar plaats moeten laten voor de toorn. Zoals David het leven van Saul meerdere keren spaart. Maar we moeten ook plaats laten voor Gods verge­ ving. Ik was eens een tijdlang in gesprek met een student die als kind jarenlang vreselijk was behandeld door zijn moeder en grootmoeder. Als hij thuiskwam van school wist hij nooit wat hem nu weer boven het hoofd zou hangen. Hij vertelde me dat hij er erg veel moeite mee had dat zijn moeder christen geworden was, want nu zou ze haar verdiende straf ontlopen. Na verloop van tijd zei ik tegen hem: “Weet je, er is wel degelijk iemand die de straf van je moeder gedragen heeft, die schuld is wel degelijk betaald”. Hij begon te huilen. Hij zei: “Ik ken het Evangelie, maar ik heb nooit gezien dat dit op mij van toepassing was”. We worden ook op­ geroepen om zoverre het van ons afhangt in vrede met ieder te leven. Nu kan het zijn dat wij zelf wel vrede willen, maar dat de tegenpartij ruzie blijft zoeken. Dan moeten wij zelf de weg naar vrede zoveel mogelijk openlaten, maar tegelijkertijd afstand houden en onze grenzen stellen. We hoeven niet aan de (verbale) kogels van de ander ten onder te gaan. Maar als het om kleine dingen gaat, dan moeten we de wijsheid opbrengen om niet over ieder luttel vergrijp te vallen. De liefde bedekt vele dingen. We moeten proberen het kwade te overwinnen door het goede, vurige kolen op het hoofd van de ander hopen, opdat hij daardoor beschaamd mag staan en mag gaan inzien dat hij verkeerd gehandeld heeft. Vuurtherapie om daardoor het geweten van de ander te doen ontbranden en berouw op te wek­ ken. Dit is echter een ideaal waaraan de werkelijkheid niet altijd voldoet. Elders in het Nieuwe Testament worden we aan­ gespoord de ander te vermanen. Dit moet echter wel gebeuren vanuit een geest van betrokkenheid en nederigheid, wij zijn net zo goed zondaars. Laten we iemand

alleen vermanen als we ook met hem huilen en voor hem bidden. Belangrijk is dat we altijd op verzoening uit moeten zijn. “Als je je gave brengt naar het altaar en je daar bedenkt dat je broeder iets tegen je heeft, ga eerst heen en verzoen je met je broeder” (Matteüs 5:24). Parallel hieraan is: als je bidt en je hebt iets tegen een ander vergeef hem eerst. Het principe is hier dat je zelf de verantwoordelijkheid hebt om het initiatief te nemen, om jouw kant van de brug te bouwen. Als iemand ons pijn doet dan zijn we geroepen tot een hou­ ding van vergeving waarvan al de hierbo­ ven genoemde principes deel uitmaken. Om over na te denken / gespreksvragen:

1. Hoe ga ik om met boosheid? 2. Ken je voorbeelden van gerechtvaardigde boosheid? 3. Wat is mijn ervaring met vergeving? GROEI- JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is eerder verschenen in LEV en met toestemming overgenomen. LEV is een tijdschrift dat wordt uitgegeven door l’Abri – Nederland. Richard Winter is psychiater. Hij was vele jaren werkzaam bij l’Abri in Engeland. Momenteel werkt hij als professor pastorale psychologie aan Covenant Theological Seminary in St. Louis, U.S.A.

Citaten

Zonder vergeving is het moeilijk, zo niet onmogelijk, een relatie staande en groeiende te houden. Echter werkelijk vergeven is niet het ter wille van de relatie of de lieve vrede snel excuses aanbieden en aanvaarden. Het betekent met een open hart de ervaren pijn loslaten en de ander opnieuw vertrouwen schenken. Daar kan tijd en afstand voor nodig zijn. We bedekken onze pijn soms liever, maar maken daarmee werkelijke vergeving moeilijk. Sjoerd & Gerdien Poorta Uit: Samen onderweg, Kok – Kampen Zelfvertrouwen is een belangrijke basis voor het goed kunnen hanteren van conflicten. En ook voor het geven en ontvangen van kritiek. Mensen met gevoel van eigenwaarde zijn over het algemeen goed in staat eerlijk te zijn tegenover anderen. Ook als het gaat om meningsverschillen of iemands gedrag. Omgekeerd zijn mensen die weinig zelfvertrouwen hebben vaak méér gevoelig voor de toon waarop dingen gezegd worden. Er zijn mensen die dan ook bijna geen kritiek kunnen verdragen omdat ze deze als pijnlijk en aanvallend ervaren. (…) Het weten dat je meer gevoelig bent voor kritiek door bepaalde mensen gegeven of over bepaalde onderwerpen, kan helpen om hier betere mee om te gaan. Iemand die weet wat er binnenin hem of haar gebeurt bij kritiek kan zich daartegen wapenen. Daardoor kun je je extra goed voorbereiden op een gesprek. Ook is het zinvol eens met de ander te praten over jouw reacties op ontvangen kritiek. F.H. Chevalking Uit: Op weg naar samen, Kok – Kampen

Mensen die vergeven, zien in hoe breekbaar en gevallen ze zelf zijn; ze zijn zich ervan bewust dat ze genade hard nodig hebben. Als gevolg daarvan zijn ze bereid anderen te vergeven die hetzelfde zijn als zij, anderen te geven wat ze zelf van God nodig hebben.

Als we een ander willen veranderen, streven we het verkeerde doel na. Hoe meer iemand probeert de ander om te turnen, hoe moeizamer de relatie wordt. (…) Het geheim van een goede relatie is dat de betrokkenen elkaar voortdurend aanvaarden, inclusief de schaduwzijden.

Jerry Sittner Uit: Als God je gebed niet verhoort, Medema – Vaassen

Karin Ackermann-Stoletzky Uit: Maak mij gelukkig, Barnabas – Heerenveen

39

Huwelijk en gezin Sarina Brons-van der Wekken

Praten met pubers Een kind ontgroeit zijn kinderjaren en wordt een puber. Kenmerkend is dat pubers zich gaan losmaken van hun ouders. Dat is meestal geen proces dat gladjes verloopt. Om het gesprek gaande te houden, is het handig om iets te weten over algemene kenmerken van de puberteit. Daarnaast is het belangrijk om praktische informatie te geven rond lichamelijke veranderingen en om het lichaam positief te waarderen. Een gesprek komt sneller op gang als ouders zichzelf open durven opstellen en een voorbeeldfiguur zijn.

H

et is voor pubers niet gemakkelijk om naar volwassenheid toe te groeien en meer op eigen benen te staan. Ze staan voor nieuwe vragen. Wie ben ik? Wat wil ik? Hoe kijken an­ deren tegen mij aan? De puberteit is een periode waarin ze zekerheid zoeken. Er verandert zoveel: op school moeten ze hun draai vinden; hun lichaam voelt niet langer vertrouwd en ze moeten zich zelf een mening leren vormen over tal van onderwerpen. Waar ze vroeger konden terugvallen op ouders, kan dat ineens niet meer. Of beter gezegd: Ze willen dat niet langer. Klakkeloos je ouders napraten, dat doe je toch niet meer?

Losmaken Ze moeten nadenken waarom zij zelf iets vinden en stellen zich juist daarom rich­ ting ouders tegendraads op, zoekend naar argumenten. Het kan gebeuren dat een kind in jouw aanwezigheid fel tegen jouw mening ingaat, maar elders toch jouw mening verkondigt. Dat hoort helemaal bij pubers die op zoek zijn naar een eigen mening. Het is nog niet zo gemakkelijk om een eigen mening te vormen en van­ wege onzekerheid kiest een puber nogal eens voor een zwart-witmening: Het is óf helemaal goed óf helemaal fout. Niet alleen voor pubers, maar ook voor ouders is de puberteit niet altijd gemakke­ lijk. Het is niet fijn om te merken dat een

40

puber afstand neemt en je welgemeende inmenging niet meer op prijs lijkt te stel­ len. Het is niet gemakkelijk om een afwij­ zing te respecteren terwijl je kind zo loopt te worstelen. Omdat de puberteit vaak gepaard gaat met stemmingswisselingen, kan het enorm verschillen wat een puber op het ene of op het andere moment pret­ tig vindt (…). Ook kinderen met wie ouders altijd prima contact hadden, kunnen zich ineens gaan

In het wankele evenwicht van zelfvertrouwen is een puber hypergevoelig voor het ontvangen van erkenning. afsluiten. Ouders hadden een heel gezel­ lige band met hen, konden hun liefde prima kwijt en praatten open over van alles en nog wat. En dan is dat ineens voorbij. De behoefte aan gesprek neemt onverwacht af. Ze worden op afstand gezet. Dat is lastig, want ze zien dat hun kind het moeilijk heeft, maar hij lijkt be­ reikbaar te worden voor hun liefde (…). Een puber heeft meer ruimte voor zichzelf nodig. Omdat ouders meestal niet staan te springen om de band met hun kind losser te maken, moeten pubers dat zelf doen. Hun hormonen geven daarvoor de

41

Huwelijk en gezin

nodige energie. Dingen die voor die tijd vanzelfsprekend goed waren, willen ze niet meer. Niet meer mee naar opa en oma, want waarom zouden ze dat doen? Niet meer mee naar het strand, want dat is toch stom. Niet meer op tijd aan tafel; ze kunnen best wel alleen eten als het wat later is geworden met een vriend. Op allerlei manieren komt naar voren dat een puber afstand wil en extra ruimte voor zichzelf wenst.

Op scherp Te midden van al die veranderingen rich­ ting volwassenheid is een puber op zoek naar respect. Misschien is dat wel een kernwoord in de puberteit: Respect. Zie je me staan? Houd je rekening met mij? Waardeer je mij? In het wankele even­ wicht van zelfvertrouwen is een puber hypergevoelig voor het ontvangen van

Een kind heeft aandacht voor een persoonlijk, een echt verhaal. Als je open en eerlijk bent, dan ben je een goede identificatiefiguur. Ga naast je kind staan. erkenning. Vandaar dat een puber kan dichtklappen als hij naar zijn mening on­ heus bejegend wordt. Pubers voelen dat haarfijn aan, juist omdat ze in deze leef­ tijdsfase zo gespitst zijn op erkenning. In hun zoektocht naar zelfvertrouwen staan ze in een wankel evenwicht, waarbij de balans negatief doorslaat bij kritiek. Dat komt doordat ze zo op zoek zijn naar wie ze zijn. Om contact te hebben met pubers, is het nodig respectvol met hen om te gaan. Maak daarom gerust vaker duidelijk dat ze de moeite waard zijn!

Liefde nodig Hoewel een puber juist met gezinsleden in botsing komt, betekent dat niet dat hij hun liefde minder nodig heeft. Nee,

42

hij kiest juist ouders, broers en zussen uit om te bekritiseren omdat hij hen niet kan verliezen. Zijn ouders blijven immers altijd zijn ouders! Naar leeftijdgenoten toe is hij veel aardiger en socialer omdat hij vrienden verliest als hij te bot of te onaangenaam is, of als hij zijn afspraken niet nakomt. Bij gezinsleden ligt dat an­ ders; die houd je voor het leven. Vandaar dat juist gezinsrelaties onder spanning komen in de puberteit. Vanwege het los­ makingproces zet een puber zich juist tegen ouders af. Pubers kunnen in alles uitstralen dat hun ouders op het tweede of derde plan ko­ men, maar ondertussen betekenen ouders nog heel veel voor hen. Zouden ouders hen laten vallen, dan is het heel erg mis. Zij blijven de steun en bevestiging van ou­ ders hard nodig hebben, alleen wel op een andere manier dan in de kinderjaren. Een puber is geen klein kind meer en door­ gaans neem je hem niet meer op schoot. Ook het openlijke knuffelen gaat voorbij. Toch kan een puber soms behoefte heb­ ben om weer die fijne steunende band van vroeger te ervaren; de tijd dat alles nog ongecompliceerd was en hij zichzelf helemaal geaccepteerd wist. In moeilijke omstandigheden kan een puber ineens graag lichamelijk contact hebben. Een puber is echt nog een kind. Je puber moet merken dat je van hem houdt. Niet alleen in crisissituaties, maar ook gewoon in het leven van elke dag. Dat tonen van liefde kan op een heleboel verschillende manieren. Bijvoorbeeld door met woorden te vertellen dat je van hem houdt; door een korte aanraking; door hem een keertje te verwennen met een ontbijtje op bed – dit stelt niet elke puber op prijs, maar als hij het waardeert is het een schot in de roos; door een briefje neer te leggen met een welkom als je kind alleen thuiskomt; door te groeten als je hem weer ziet; door te luisteren naar wat hij te zeggen heeft. Daardoor merkt een puber dat je zijn aanwezigheid en inbreng

op prijs stelt. En dat is goed voor zijn zelfwaardering. Natuurlijk zullen er ook dingen zijn die een puber niet goed doet en die je moet afkeuren. Ook pubers hebben grenzen no­ dig, want ze weten nog lang niet alles en bovendien overzien ze onvoldoende welke gevolgen hun gedrag kan hebben. Billijke grenzen bieden ook in de puberteit zeker­ heid en veiligheid. Bovendien brengt het rust als iedereen weet waar hij aan toe is.

Ruimere opvoedkring Ouders komen voor pubers wat meer op afstand te staan. Het is mooi als opgroei­ ende kinderen andere volwassenen in hun leven tegenkomen met wie ze goed kunnen praten en die hun de weg wijzen door alle vragen en onzekerheden. Deze personen kunnen voor hen echt een voor­ beeld zijn. Ik denk aan de rol van opa’s en oma’s, van ooms en tantes en van andere volwassenen met wie jongeren goed kunnen opschieten. Dat kunnen mensen zijn uit de kerk, bijvoorbeeld uit het jeugdwerk, maar ook docenten op school. Iedere volwassene die het hart van een jongere weet te bereiken, kan in het contact wezenlijke dingen doorgeven. Het is mooi als de opvoedkringen van gezin, school en kerk elkaar ondersteunen. Het versterkt de boodschap als jongeren in de verschillende kringen dezelfde dingen horen. Naast volwassenen zijn uiteraard ook leeftijdgenoten heel belangrijk. Want ook leeftijdgenoten voeden elkaar op. Als ou­ ders zie je natuurlijk graag dat je kind po­ sitieve en goede vrienden heeft.(…) Ook hier geldt dat opvoeding niet maakbaar is. We kunnen beperkt sturen in vriend­ schappen en het is een geschenk als onze kinderen goede vrienden hebben.

Wie ben ik? Pubers zitten in een periode waarin lang niet alle dingen zeker zijn en waarin ze volop op zoek zijn naar hun eigen identi­ teit. Wie ben ik? Hoe kijken anderen te­

gen mij aan? Zolang dit soort vragen niet bevredigend zijn beantwoord, zijn ze ex­ tra gevoelig voor afwijzing en betutteling. Als het gaat om seksualiteit, wil een pu­ ber meestal niet al te veel kwijt. Hij kapt het gesprek af. Hij weet alles al, zegt hij. Dat is niet waar, maar hij zegt dat wel. Dit doet hij omdat seksualiteit een terrein is vol onzekerheid. Hij heeft tijd nodig om zichzelf daarin te hervinden. Ouders mo­ gen zijn kwetsbaarheid niet zien. Daarom trekt hij een muur op. (…) Gaandeweg de puberteit worden de lichamelijke veranderingen steeds zichtbaarder. Pu­

Ouders zijn de eerste volwassenen met wie een kind van nabij optrekt. bers kunnen daar trots op zijn omdat ze overduidelijk groot worden. Meisjes die al ongesteld zijn, kunnen daarmee een ho­ gere status krijgen. Datzelfde geldt voor jongens in de groeispurt. Het kan ook zijn dat kinderen zich scha­ men voor hun lichaam. Het voelt nog niet echt als van henzelf. Ze zijn verlegen met hun lengte, met het overslaan van hun stem. Dat is allemaal echt ongemakkelijk als het zelfvertrouwen toch al wankel is. Als er dan ook nog ontsierende puistjes bij komen, is het best lastig om met jezelf naar voren te komen. Ouders kunnen hun kind helpen om po­ sitief te denken over zijn lichaam. Dat betekent geen duw naar beneden geven door een kleinerende opmerking of een schampere lach. Een grapje kan al snel krenkend overkomen doordat hij zo onze­ ker is. Een minder tactische opmerking is snel gemaakt. Pas zei ik iets stoms tegen mijn dochter: “Zou je je haar niet eens wat leuker doen? Het zit echt van geen kanten”. Ik besefte onvoldoende dat mijn dochter een kwartier bezig was geweest om het in model te brengen. Zo’n opmer­ king maakt het bepaald niet gemakkelijk

43

Accent

om ’s morgens de deur uit te gaan. Ik had beter kunnen zeggen dat ze zich leuk had aangekleed. Dat die riem of die ketting haar goed stond. Laat je kind merken dat het positief naar zijn eigen lichaam mag kijken en ermee voor de dag mag komen. Het lichaam is Gods schepping. Wat heeft God ons lichaam prachtig gemaakt. Het is echt bijzonder dat je kind in de puberteit li­ chamelijk volwassen gaat worden. Het begin is er! Spreek met waardering en liefde over het lichaam. Hopelijk gaat je zoon of je dochter positief tegen zichzelf aankijken.

Voorbeeldfiguur Tieners zijn op zoek naar voorbeelden van echte mannen of echte vrouwen op wie ze willen lijken. Dat kunnen helden zijn uit de voetbalwereld, popsterren, leraren, maar zeker ook ouders. Want bewust of onbewust zijn wij een voorbeeld van man- of vrouw-zijn. Ouders zijn de eerste volwassenen met wie een kind van nabij optrekt. Ik weet zelf heel goed dat ons gedrag niet altijd voorbeeldig is. Was dat maar zo. Toch is het goed om te bedenken dat kinderen zich aan je spiegelen en een voorbeeld aan je nemen. Jouw voorbeeld zet een stempel. Voorbeeldgedrag biedt de mogelijkheid om de mening van je kind te vormen. Hoe kun je een goed voorbeeld zijn? Door je kind te vertellen dat jij ook een tiener geweest bent. Je hebt moeten leren dat je niet zomaar alles kon doen wat je wilde. Misschien ben je door schade en schande wijs gewor­ den.(…). Een kind heeft aandacht voor een per­ soonlijk, een echt verhaal. Als je open en eerlijk bent, dan ben je een goede identifi­ catiefiguur. Ga naast je kind staan. Vertel dat het gewoon bij de ontwikkeling hoort de wereld om je heen te ontdekken, maar dat je wel goede keuzes moet maken. Het kan bevrijdend zijn voor een zoon als hij hoort dat ook zijn vader de weg moest

44

vinden op het terrein van seksualiteit en precies weet welke aantrekkingskracht die heeft. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Pubers hebben een voorbeeldfiguur nodig. De Bijbel roept ons op om ‘leesbare brieven’ van Christus te zijn. Hoe doet u dat in de praktijk? Overdenk in dit verband Jakobus 3:13-18. 2. Praten met pubers is geen eenrichtingsverkeer. Hoe gaat u om met wat zij tegen u zeggen? Bent u bereid ook van hen te leren? 3. Hoe kan een klimaat van echtheid gevoed worden? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is met toestemming van de uitgever overgenomen op basis van een aantal fragmenten uit Blozen mag, met kinderen praten over seksualiteit (Boeken­centrum – Zoetermeer, 212 pag. en € 16,90). Lezing van het hele boek is van harte aan te bevelen. Om beter inzicht te krijgen in de ontwikkeling van puberhersens is het aan te bevelen de folder van de Hersen­stichting hierover te lezen, zie www.hersenstichting.nl (in de webwinkel vindt u de brochure Puberhersenen in ontwikkeling). In deze makkelijk leesbare brochure staat een beschrijving van de ontwikkeling van de hersenen; daarnaast wordt er ook geschreven over de negatieve gevolgen van verslavende stoffen en worden er tips aan ouders gegeven.

De vrucht van de Geest is… zachtmoedigheid Het gebeurde bij een groot christelijk evenement. De deelnemers hadden hun tenten op het veld opgeslagen, sommige overnachtten in hun caravan of hadden elders een slaapplaats gevonden. Zoals elk jaar waren er ook dit keer ruim duizend deelnemers. En dat voor een hele week. Zij was ongeveer zeventien jaar oud en had zich als keukenhulp aangemeld, wat haar een korting op de deelnemersprijs had opgeleverd. Ze hielp bij het middag- en avondeten in de grote eettent bij het uitdelen van de maaltijden en, na het eten, bij het opruimen en afwassen. Het was aan haar te zien, dat dat haar moeite kostte. Ze kon weliswaar bij alle samenkomsten aanwezig zijn, maar op de momenten dat er niets op het programma stond en mensen elkaar buiten of in het conferentiecafé ontmoetten, moest zij werken. Ze was teleurgesteld en vond het ook bitter om te zien dat haar leeftijdgenoten na het eten gezellig met elkaar rondhingen en plezier hadden terwijl zij aan het schoonmaken was. Het was warm en ze ergerde zich aan de vuile tafels en de halfvolle borden, die mensen hadden achtergelaten, terwijl de regel was dat men zijn etensresten zelf in de grote vuilniston bij de ingang moest weggooien. Zij was hem opgevallen en hij had haar ergernis opgemerkt. Hij zag dat er bij haar nauwelijks meer een glimlach vanaf kon. Hij zag dat ze zich soms moest beheersen om niet onvriendelijk te reageren. Hij zag achter die dingen haar teleurstelling en bespeurde dat ze afgunstig was op de jongeren, die gezellig met elkaar aan tafel zaten en daarna buiten in de zon gingen zitten, met elkaar gingen voetballen of samen muziek maakten.

hij later zag dat het haar was gelukt om zich nog even bij de jongeren te voegen voordat de avondsamenkomst begon. De volgende dag ging hij na het middageten naar haar toe en zei haar, dat hij haar werk wilde overnemen zodat zij van de zon kon genieten. Ze was sprakeloos. Dat hij haar gisteren geholpen had, had een diepe indruk op haar gemaakt. Maar dat hij nu haar hele werk wilde overnemen… Juist bij het middageten waren hordes mensen aanwezig en was de chaos compleet. Wie niet móest helpen, maakte zich uit de voeten. In plaats daarvan stond hij voor haar met een geweldig aanbod en meende het nog ook! Enigszins overweldigd gaf ze hem haar schort aan en ging naar buiten. Ze wist, dat hij in de VIP-tent werd verwacht. Daar stonden koele dranken op hem te wachten, daar konden de sprekers en conferentieleiders zich in alle rust terugtrekken. En hij… was de hoofdspreker. Die op dat moment zijn boodschap met zijn daden onderstreepte. “Daarna deed Hij water in het bekken en begon de voeten der discipelen te wassen, en af te drogen met de doek, waarmede Hij omgord was.” (Johannes 13:5) “Omgordt u allen jegens elkander met nederigheid.” (1 Petrus 5:5) Noor van Haaften Uit: De vrucht van de Geest, Voorhoeve – Kok

Op de tweede dag stond hij na het avondeten op, verzamelde de borden die mensen hadden laten staan en gooide de etensresten in de afvalbak. Op haar zachte ‘Bedankt’ reageerde hij met ‘Graag gedaan’. Het deed hem goed toen

45

Navolging Reitze Siebesma

Pastoraal omgaan met homoseksualiteit

dat de Bijbel geen andere ruimte biedt aan seksuele relaties dan die tussen man en vrouw in het huwelijk, medegelovigen die in hun eigen leven te maken hebben met homoseksualiteit, steunen in het gaan van de bijbelse weg? Hoe moeten we omgaan met het gegeven dat veel christenen met een homoseksue­ le gerichtheid het niet (altijd) als haalbaar

We moeten elke keer opnieuw leren dat Gods genade de kracht is waardoor ons leven verandert. ervaren om ‘nee’ te zeggen tegen een homoseksuele relatie? De kerk moet be­ ginnen mensen die dit zo beleven serieus te nemen. Vervolgens is de vraag of zij iets kan aanbieden waardoor er voor men­ sen ruimte komt om op een manier om te gaan met hun seksualiteit die in overeen­ stemming is met de bedoeling van God.

Wat onze seksuele gerichtheid ook is, een volgeling van Intro Jezus zijn heeft altijd verregaande consequenties. Veel christenen gaan ervan uit dat het niet (altijd) haalbaar is voor iemand met een homoseksuele gerichtheid om ‘nee’ te zeggen tegen een homoseksuele relatie. Ook in orthodox-christelijke kring gebeurt het dat uit pastorale overwegingen als noodmaatregel verdragen wordt wanneer homo’s seksueel samenleven. Of men gaat nog een stap verder en houdt niet langer vast aan de idee dat homoseksuele relaties tegen Gods wil zijn. Maar voor homo’s is er een andere weg dan het aangaan van een (seksuele) relatie. Wie uit het isolement komt en door een proces van verwerking heen gaat, kan komen tot meer ruimte en innerlijke vrijheid.

46

Cultuur

I

s dit inderdaad de te volgen route? Als ik geconfronteerd word met dit soort tendensen voel ik me uitgedaagd. Mijn reactie heeft wellicht te maken met mijn eigen homoseksuele achtergrond, maar ook met het feit dat ik, als docent verbonden aan Different (hulp bij seksuele identiteitsvragen, onderdeel van Tot Heil des Volks), mij onder meer bezighoud met de vraag hoe in pastoraat om te gaan met homoseksualiteit. Hoe kunnen we als ge­ lovigen die vasthouden aan het gegeven

Waarom zou het niet haalbaar zijn om als christen met een homoseksuele gericht­ heid de bijbelse weg te gaan? Velen zul­ len wijzen op het gegeven dat zoals het voor een hetero normaal is om een relatie aan te gaan met iemand van het andere geslacht, het voor een homo normaal is om een relatie aan te gaan met iemand van het eigen geslacht. Maar stellen we hiermee de norm van de cultuur niet boven die van de Bijbel? Ik ontken niet dat ‘nee’ zeggen tegen een homorelatie moeilijk kan zijn. In de kerk gaat het erom dat we volgelingen van Christus zijn of worden. Belooft Jezus ons dat Hem volgen een gemakkelijke opdracht is? Wat onze seksuele gerichtheid ook is, een volgeling van Jezus zijn heeft altijd verregaande consequenties. Het kost ons niet iets, het kost ons alles. Niet in tegenspraak hiermee is als we vaststellen dat het voor geen enkel mens

47

Navolging

mogelijk is de wet van God te houden. Leven volgens bijbelse normen is voor niemand haalbaar. Daarom laat het Nieuwe Testament zien dat niet de wet het mid­ del is om in het reine te komen met God en om te komen tot levensheiliging, maar het kruis. Door Christus alleen worden we rechtvaardig verklaard en kunnen we

Ik leerde mijn gevoelens niet langer als bedreigend te beschouwen, maar eerder als een soort uitdaging. groeien in een levensstijl die in overeen­ stemming is met de wil van God. Daarbij moeten we elke keer opnieuw leren dat Gods genade de kracht is waardoor ons leven verandert. Ook voor een christen met een homoseksuele gerichtheid wordt het op die manier mogelijk om de bijbelse weg te gaan.

Isolement Er kunnen factoren van allerlei aard een rol spelen waardoor mensen het niet als haalbaar ervaren om ‘nee’ te zeggen te­ gen homoseks. Ik denk terug aan de tijd dat ik voorganger was in een evangeli­ sche gemeente en sterk geconfronteerd werd met mijn homoseksuele gevoelens. Ik ervoer veel pijn vanwege eenzaamheid vanuit het verleden, maar ook omdat ik meende dat mijn positie meebracht dat ik beter kon zwijgen. Mijn gevoel van ei­ genwaarde kreeg een knauw toen allerlei zaken in mijn omgeving minder goed gin­ gen. Het was een tijd dat ik me kwetsbaar voelde, ik was bang dat het me niet zou lukken trouw te blijven aan mijn keuze om ‘nee’ te zeggen tegen homoseks. Toen ik uit mijn isolement kwam en door een proces ging van verwerking, kwam er meer ruimte en merkte ik dat ik in emotioneel en geestelijk opzicht begon te groeien. Ik leerde mijn gevoelens niet langer als bedreigend te beschouwen,

48

maar eerder als een soort uitdaging. Al­ lerlei vragen kwamen aan bod zoals: ‘op welke manier verhoud ik me tot anderen?’ (verlangen naar intimiteit), ‘wie ben ik?’ (identiteit), ‘welke waarde heb ik?’ Het was geen geestelijke roetsjbaan, maar een begaanbare weg, waarbij ik aan de slag ging met een aantal concrete zaken. En deze weg leidde naar een grotere in­ nerlijke vrijheid. Als in pastoraat of hulp­ verlening de hele mens aan bod mag ko­ men, en het niet alleen maar gaat om de kwestie homoseksualiteit, kunnen wegen opengaan die aanvankelijk onbegaanbaar leken. Dit is niet alleen mijn ervaring, maar ook die van anderen die wellicht een levensverhaal hebben dat verschillend is van het mijne. Zou het nog lang duren voordat homo­ seksuele relaties in orthodox-christelijke kring aanvaard zijn? Ik hoop dat kerken en christenen niet alleen zullen blijven wijzen op de andere route die er is, maar dat ze, gedreven door bewogenheid en met raad en daad, medegelovigen met een homoseksuele gerichtheid zullen bijstaan op hun levensreisI.

Wat zegt Jezus over homoseksualiteit? Kerken en christenen zijn verdeeld over de vraag wat de Bijbel zegt over homosek­ sualiteit. De discussie gaat vaak over de vraag of homorelaties oké zijn in de ogen van God. Wat heeft Jezus eigenlijk ge­ zegd over homoseksualiteit? Er zijn geen teksten met uitspraken van Jezus over homoseksualiteit. Maar dat betekent niet dat zijn onderwijs niet relevant is voor de hedendaagse discussie over homoseksua­ liteit. In het algemeen kunnen we zeggen dat Jezus een hoge norm, onder meer op het terrein van de seksualiteit, combineert met een houding van barmhartigheid ten opzichte van mensen die niet voldoen aan de norm. Jezus had een diep respect voor de Tora, de oudtestamentische wet. Hij erkende

de Tora als afkomstig van God. Deze was duidelijk over homoseksuele gedragingen (Leviticus 18:22; 20:13). Jezus schafte de wet niet af, Hij gaf wel aan waar de prioriteit lag bij de wet en verbeterde de wet door achterdeurtjes te sluiten en haar eisen uit te breiden. Uit de Bergrede blijkt dat Jezus de wet verdiept. Jezus heeft nooit seksuele gedragingen die in Leviticus of in de wet van Mozes worden verboden goedgekeurd. Verder blijkt uit de evangeliën dat Jezus een visie op het huwelijk en op seksu­ aliteit baseert op Genesis 2. Hier wordt seksuele gemeenschap gezien als een eenwording van man en vrouw (zie met name Genesis 2:23-24). Dat Jezus niets zegt over homoseksualiteit, was omdat het in zijn tijd geen actuele kwestie was zoals in onze tijd. Echtscheiding was in zijn dagen wel een kwestie waarover de meningen verdeeld waren. Als we Jezus’ onderwijs hierover bestuderen valt op dat Jezus een radicaal standpunt innam. Hij was op het terrein van de seksuele ethiek strikter dan zijn tijdgenoten. Jezus ver­ wachtte van de mensen dat ze op seksu­ eel vlak een rein leven zouden leiden, zijn verwachtingen zijn hoger dan die van de Tora en de traditie.

Liefde en rechtvaardigheid Jezus combineerde echter deze hoge ethi­ sche norm met een verlangen ‘de verloren schapen van Israël’ te zoeken en te vin­ den. Jezus was betrokken bij ‘zondaars en tollenaars’, armen, vervolgden, vrouwen, kinderen, mensen met gebreken, zieken en bezetenen. Jezus verlaagde de morele normen niet, maar Hij spande zich in om de zondaar te zoeken. Jezus nodigde hem uit om het Koninkrijk binnen te gaan. Hij benaderde hem niet met verachting. Jezus kwam niet om de zonde van de zondaren te bevestigen maar om de zondaren tot heelheid te herstellen en hen te leiden uit de zonde. God verheugt zich als een zondaar zich bekeert van zijn zonden. Het

probleem van de farizeeër was niet dat zijn morele oordeel onjuist was, maar dat hij vertrouwde op zijn eigen gerechtig­ heid en barrières opwierp voor de zon­ daar om tot bekering te komen. Gagnon, de schrijver van een omvang­ rijk boek over wat de Bijbel zegt over homoseksualiteit, ziet hierin een bood­ schap voor christenen in onze tijd. In de Amerikaanse samenleving ziet hij twee groepen christenen. Liberale christenen vinden het belangrijk om mensen te aanvaarden zoals ze zijn, ze willen in contact staan met mensen in de marges van de samenleving, het gaat echter om aanvaarding zonder verandering en dit brengt een minder hoge morele standaard in de kerk met zich mee. Het kernwoord is tolerantie. Conservatieven

Jezus combineert een hoge norm met een houding van barmhartigheid ten opzichte van mensen die niet voldoen aan de norm. hebben de neiging de nadruk te leggen op heiligheid, ze houden afstand van de wereld. Het kernwoord is afzondering. Bij Jezus zien we geen tolerantie maar ook geen afzondering¹. Hoe Jezus met zondaren omgaat wordt geïllustreerd in de geschiedenis van Zacheüs. Zacheüs was een man die door zijn volksgenoten met de nek werd aan­ gekeken vanwege zijn samenwerking met de onderdrukkende buitenlandse machthebber. Maar vooral ook vanwege het feit dat hij op financieel gebied pro­ fiteerde van zijn positie. Christenen die benadrukken dat je voorzichtig moet ¹ Robert A.J. Gagnon, The Bible and Homosexual Practice. Text and Hermeneutics, Abingdon Press, 2001, 520 blz., ISBN 0687022797, 520 pag.

49

Accent

zijn om een medegelovige die als ho­ moseksueel leeft, aan te spreken, zullen het terecht vinden dat Zacheüs de zon­ den rechtzette die hij op financieel vlak begaan had. Jezus verklaart dat aan dit huis redding is geschonken nadat Zache­ üs aangekondigd heeft de helft van zijn bezittingen aan de armen te geven en het viervoudige terug te betalen aan de­ genen die hij financieel benadeeld heeft. Dat Jezus Zacheüs op het oog heeft en bij hem thuis gaat eten, is geen acceptatie van Zacheüs’ gedrag. Hetzelfde kun je

Christenen zijn geroepen om de liefde van Christus te delen, ook met mensen die in een homorelatie leven. zeggen van mensen in de evangeliën die te maken hadden met zonden op seksu­ eel vlak, zoals de Samaritaanse vrouw, de overspelige vrouw en de prostituees met wie Jezus in aanraking kwam. De conclu­ sie van deze geschiedenis: “… de Zoon des mensen is gekomen om het verlorene te zoeken en te redden” (Lucas 19:10) is ook van toepassing op mensen die op seksu­ eel vlak gezondigd hebben. Christenen zijn geroepen om de liefde van Christus te delen, ook met mensen die in een ho­ morelatie leven. Het betekent hen actief opzoeken en met hen eten, de boodschap van het Koninkrijk met hen delen, en door onze belangstelling tonen dat God hen waardevol vindt. En dit vanuit het besef dat ook wijzelf zondaren zijn. Ook ons heeft Jezus gezocht en ook wij heb­ ben zijn vergeving ontvangenII. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Denk na over Johannes 1:14-18. Wat ontdekken we hierin over Jezus’ betekenis? 2. Reitze Siebesma benadrukt dat in pastoraat de hele mens aan bod moet kunnen komen waardoor nieuwe openingen ontstaan. Wat vraagt dit van ons? Welke houding is

50

bepalend? Lees in dit verband nog eens de laatste drie zinnen. GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info I Dit artikel verscheen in juli 2009 in het ND naar aanleiding van een artikel geschreven door dr. A.L.Th. de Bruijne ‘Smoesjes rond homoseksualiteit’ in de krant van 11 juli waarin de Bruijne zich bezorgd uitlaat over tendensen in de kerk. II Dit onderdeel is een verkorte versie van het artikel ‘Wat heeft Jezus gezegd over homoseksualiteit?’ verschenen in het decembernummer 2009 van BinnensteBuiten, het kwartaalblad van stichting Onze Weg. Deze stichting behartigt de belangen van christenen met een homoseksuele gerichtheid of achtergrond vanuit een diepgewortelde overtuiging geen seksuele relatie te willen aangaan met iemand van hetzelfde geslacht. Zie www.onzeweg.nl

Citaat

Veruit het belangrijkste principe is dat van de liefde. Jezus zelf heeft ons dit principe geleerd als het grote gebod: “Heb God lief boven alles en je naaste als jezelf” (zie Marcus 12:30-31). De liefde als basis van je werk zet alles wat je doet in het juiste licht. Hoe zou je graag zelf benaderd willen worden? Laat dat ook de manier tekenen waarop je anderen benadert. Jezus verwoordt het in Lucas 6:31 als volgt: “Behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen”. Liefde zoekt altijd het goede voor de ander. Dat betekent niet dat je soft bent en alles maar goedvindt. Liefde wil zeggen: een warme betrokkenheid bij de ander, bij zijn of haar lot. René van Loon Uit: Kerk voor de buurt, Boekencentrum – Zoetermeer

Discipelschap: leren van Jezus In Matteüs 11:28,29 zegt Jezus: “Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven; neemt mijn juk op u en leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart, en gij zult rust vinden voor uw zielen.” Jezus verwijst met dit voorbeeld naar een ossenjuk, een houten lat met twee ‘poortjes’ voor de hals van twee dieren. Een soort verbindingsstuk waardoor de last over twee dieren verdeeld werd en dus lichter was. Ook werd daardoor mogelijk om sámen op te trekken, om koers te houden, om dezelfde kant uit te gaan. Aan de hand van dit voorbeeld maakt Jezus zijn verlangen duidelijk dat we ons leven aan Hem durven toevertrouwen en van Hem willen leren door aan zijn zijde ‘gelijke tred’ met Hem te houden en met Hem de toekomst tegemoet te gaan. In Matteüs 16:24,25 zegt Jezus tegen zijn volgelingen: “Indien iemand achter Mij wil komen, die verloochene zichzelf en neme zijn kruis op en volge Mij. Want een ieder, die zijn leven zal willen behouden, die zal het verliezen; maar een ieder die zijn leven verloren heeft om Mijnentwil, die zal het vinden.” Volgens Jezus vinden we het leven wanneer we onszelf aan Hem toevertrouwen en bereid zijn Hem te volgen en zijn wil voor ons leven te aanvaarden. Zelfverloochening betekent niet dat we onszelf afwijzen, maar dat we bereid zijn ons te laten gezeggen door Jezus. Het is geen negatieve afwijzing van het unieke van onze persoonlijkheid en levenssituatie, maar houdt in dat we Jezus willen volgen met inbegrip van onze persoonlijkheid, met heel ons bestaan. Bewust en vrijwillig.

geschonden mensheid en wereld, om God te vertegenwoordigen in een wereld die van Hem vervreemd is, om moeite te ervaren, verdriet en eenzaamheid, maar in dit alles zijn Vader vast te houden. Om te lijden en uiteindelijk te sterven aan een kruis, het symbool voor vervloeking. Om de schuld en zonde van de mens op zich te nemen, en zo verzoening tussen een heilig God en een afgedwaalde mensheid mogelijk te maken. Jezus droeg zijn kruis tot de uiterste consequentie. Hij stierf eraan en gaf zijn leven. Uit liefde. Jezus stond echter ook op uit de dood. Hij werd weer levend. Zijn opstanding is de basis geworden, waardoor wij nieuw leven kunnen ontvangen, waardoor er sprake is van hoop en zicht op onze bestemming: leven in vrede met God en een eeuwige toekomst met Hem. Zijn kruis – Gods wil voor zijn leven – werd een zegen! Marleen Ramaker Uit: Leven in het heden met je verleden, Barnabas – Heerenveen.

Jezus volgen is geen leven zonder problemen, maar een zeker weten dat Hij te vertrouwen is in de weg die we te gaan hebben. Gods bedoeling met ons leven leidt tot overwinning en vreugde, óók als we door moeite heen moeten. Als Jezus spreekt over ‘ons kruis opnemen’ moeten we ons ervan bewust zijn dat Hij óók een kruis droeg: de opdracht om als mens geboren te worden, deel uit te maken van een

51

Huwelijk en gezin Reitze Siebesma

Ouders van homoseksuele kinderen Liefde biedt aan de ander ruimte om zijn eigen verantwoorde­ lijkheid te dragen.

Elke keer als ik in contact kom met ouders van kinderen met een homo­ seksuele gerichtheid, merk ik wat een impact dit op hen heeft. Ik merk dat ze de behoefte hebben erover te praten. In hun verhaal klinkt emotie door. Hoe komt het dat dit gegeven hen emotioneel zo raakt?

W

e hebben in ons leven te maken met allerlei relaties. Er zijn mensen met wie we gedurende een bepaalde fase veel te maken hebben, maar deze mensen kunnen ook weer uit het zicht verdwijnen. Met je kind blijf je al­ tijd op een speciale manier verbonden. Ook als je kind het huis uit gaat en een eigen weg kiest, blijft je kind een plek hebben in je hart. De relatie ouder-kind is uniek.

Als we deze relatie vanuit het oogpunt van het kind bekijken, kunnen we het­ zelfde zeggen. Je ouders denk je niet weg. Ze zijn er en als je te maken hebt met homoseksualiteit in je eigen leven, kan dit gevoelig liggen. Als je bijvoorbeeld op het punt staat je verhaal met hen te delen, kun je je gespannen voelen of zenuw­ achtig. Als je van orthodox-christelijken huize bent, zul je je misschien afvragen: ‘Hoe gaan mijn ouders hierop reageren? Met begrip, met afwijzing, of weten ze er niet mee om te gaan? Is het iets waar ik openlijk over kan gaan praten of wordt het onderwerp doodgezwegen?’

Sommige ouders kunnen de neiging hebben in eerste instantie het verhaal van hun kind te ontkennen of te relativeren. Voor beide partijen ligt het onderwerp dus gevoelig. Op het moment dat het kind naar buiten komt met zijn verhaal is er qua emotionele beleving echter ook een verschil. In zijn houding tegenover zijn eigen homoseksualiteit is hij al door een proces gegaan. Voor zijn ouders komt het nieuws echter uit de lucht vallen. Misschien is het hele onderwerp homo­ seksualiteit iets wat ver van hen af staat. Nu komt het wel heel dichtbij. Dit nieuws moet verwerkt worden.

Verlies Sommige ouders kunnen de neiging heb­ ben in eerste instantie het verhaal van hun kind te ontkennen of te relativeren. Zeker als hun kind nog jong is, kunnen ze denken: het is misschien een fase die voor­

52

53

Huwelijk en gezin

bijgaat. Als het nieuws doordringt, roept dat emoties op. De ouders ervaren het als een vorm van verlies. Niet zoals bij het overlijden van een dierbare, daar raak je letterlijk iemand kwijt; de ander is er niet meer. Het verlies betreft een aspect van iemands leven, bijvoorbeeld: het kind vol­ doet niet langer aan het beeld dat ze eerst hadden, of: de ouders hadden zich de toe­

Als ouders een aantal mensen om zich heen hebben bij wie ze terechtkunnen met hun verhaal kan dat een echte steun zijn. komst anders voorgesteld, hij zal niet met een vrouw thuiskomen en zij niet met een man, er zullen geen kleinkinderen zijn. Ouders kunnen zich ook zorgen maken over de vraag of het kind het niet extra moeilijk zal gaan krijgen. Christenouders kunnen het ook als een verlies ervaren vanwege hun christelijke overtuiging, waarbij homoseksualiteit als een vorm van gebrokenheid wordt gezien of welke andere term men ook gebruikt. Zeker als het kind ervoor kiest een relatie aan te gaan met iemand van het eigen geslacht, is dat moeilijk te verteren. Zij zullen dan ook niet meegaan in de gedachtegang die velen er in onze samenleving op na hou­ den: ‘Als je kind maar gelukkig wordt...’ Niet-christenen zullen de moeite van deze ouders misschien niet begrijpen. Blijkbaar raakt het christelijke geloof mensen zo diep, dat je kunt spreken van een identi­ teit. Je hebt niet alleen een geloof, je bent christen en hoort bij Christus, dat raakt je hele wezen. Het doet dan pijn als je kind een andere weg kiest.

Barrières Waar mensen verlies ervaren, hebben ze ruimte nodig om te rouwen. De kerk zou een plek mogen zijn waar mensen terechtkunnen met hun verdriet. Dikwijls

54

is homoseksualiteit een thema waarover niet gepraat wordt in de kerk. In sommige kerken omdat het als een erg grote zonde wordt gezien. In andere kerken omdat er verlegenheid heerst met dit onderwerp. Ouders kunnen hierdoor het idee krijgen dat ze er in hun kerk beter niet over kun­ nen praten. Misschien is er ook aan de kant van de ouders een barrière, ze scha­ men zich of voelen zich schuldig. ‘Had je je kind maar beter moeten opvoeden!’ is wel eens de onterechte reactie. Dat je kind een homoseksuele oriëntatie heeft, moet niet aan de grote klok gehan­ gen worden, maar binnen pastoraat zou hier aandacht voor mogen zijn. En als ouders een aantal mensen om zich heen hebben bij wie ze terechtkunnen met hun verhaal, kan dat een echte steun zijn.

Perspectief Niet-christenen zullen misschien menen dat geloof een barrière is voor ouders om te komen tot acceptatie van de homosek­ suele oriëntatie van hun kind. Ouders van homoseksuele kinderen kunnen echter in hun geloof juist ook steun vinden en per­ spectief ontdekken. De Bijbel is realistisch in het beschrijven van hoe mensen, ook gelovigen, geconfronteerd kunnen worden met gebrokenheid. Hebben we er niet al­ lemaal mee te maken? De Bijbel staat vol van verhalen van mensen die aanlopen tegen beperkingen, moeilijkheden, ziekte en zonde. De Bijbel gaat vooral over God die zich ontfermt over zwakke mensen met wie Hij tot zijn doel wil komen. En zelfs als mensen voor een weg kiezen bij God van­ daan, hoeft dat niet definitief te zijn. God heeft het laatste woord. Gods liefde gaat uit naar zwakke, zon­ dige mensen, dat zijn we allemaal. Het is die liefde waar ouders kracht en troost uit mogen putten. En die liefde mogen zij doorgeven. Liefde betekent enerzijds ‘er voor de ander zijn’. Het wordt niet gekenmerkt door de houding: ‘de ander moet doen wat ik vind dat hij moet doen’. Liefde biedt aan de ander ruimte om zijn

eigen verantwoordelijkheid te dragen. Liefde betekent daarom anderzijds ook leren loslaten. Maar het is geen onver­ schillig loslaten. Christenouders mogen hun zoon of dochter in het gebed toever­ trouwen aan hun hemelse Vader.

Liefde en waarheid Ouders kunnen gemakkelijk voorbijgaan aan zichzelf door te toegeeflijk te zijn of juist door heel strak te worden. Het is de balans tussen waarheid en liefde. Ouders die hierin een balans zoeken zullen dit op verschillende manieren vertalen. Een paar voorbeelden: Jan en Maaike vinden het prima dat hun zoon en diens vriend regelmatig thuis­ komen. Ze zijn ook van zijn vriend gaan houden en hebben nu een goede band met hen beiden. Ze zijn het niet eens met hun levenswijze en vinden dat zij de regels in hun eigen huis mogen bepalen. Als ze overnachten, verblijft de zoon dan ook op zijn vroegere slaapkamer en de vriend op de logeerkamer. Kees en Monica hebben veel moeite met de keuze van hun dochter om te trouwen met een andere vrouw. Ze hebben besloten wel naar de huwelijksceremonie in het stadhuis te gaan – het gaat per slot van rekening om hun eigen dochter – maar ze kunnen het niet opbrengen om naar de huwelijkszegening in de kerk te gaan. Ze proberen hun dochter en diens vriendin uit te leggen waarom ze dit moeilijk vinden. Karel heeft in het verleden regelmatig gepreekt tegen zijn homoseksuele zoon die al jaren samenwoont met zijn vriend. Karel ontdekte op een bepaald moment dat zijn gepreek weinig heeft uitgehaald. Sinds hij er bewust voor heeft gekozen zijn zoon de vrijheid te geven zijn eigen verantwoordelijkheid te dragen, is er meer ruimte gekomen en is het contact verbeterd. Hoewel Karel het nog steeds moeilijk heeft met de keuze van zijn zoon,

kan Karel de genegenheid die hij voelt voor zijn zoon laten zien, iets wat hij vroeger moeilijk vond.

Het verlangen om begrepen te worden Dikwijls heeft het kind dat een relatie is aangegaan met iemand van het eigen geslacht het sterke verlangen dat zijn ouders deze relatie aanvaarden. Als de ouders moeite hebben met de relatie, kan dat hem boos en verontwaardigd maken. Voor hem is deze relatie zo belangrijk, zijn ouders moeten er maar begrip voor opbrengen. Na verloop van tijd kan het kind oog krijgen voor het feit dat hier

De Bijbel gaat vooral over God die zich ontfermt over zwakke mensen met wie Hij tot zijn doel wil komen.

voor ouders een stuk pijn ligt, hij begrijpt dat zij hun geloofsovertuiging niet over­ boord kunnen gooien en dat dit losstaat van ‘houden van’. Voor de ouders is het van belang om in­ zicht te krijgen in wat homoseksualiteit is. Dat betekent niet dat ze wat de Bijbel zonde noemt moeten goedkeuren, maar dat ze de honger naar intimiteit en liefde onderkennen die reëel is. Ze gaan zien dat hun zoon of dochter het misschien in sommige fases in zijn of haar leven niet gemakkelijk heeft gehad. Hierdoor hebben ze meer begrip gekregen. Begrijpen is niet hetzelfde als goedkeuren. Het risico in deze situaties is dat mensen in de manier waarop ze met elkaar com­ municeren niet verder komen dan dat ze spreken over één aspect van wat er gaande is. Stilstaan bij dieperliggende verlangens en behoeften van de ander kan helpen om tot communicatie van hart

55

Boeksignalement tot hart te komen. Men levert niet in op waar men voor staat, daar mag men ook voor uitkomen, maar door een niveau dieper te gaan, vindt een wezenlijke ont­ moeting plaats. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Waarbij ben ik vooral in dit artikel bepaald? 2. Hoe voorkom je ‘onverschillig loslaten’? 3. Wat leerde ik over de balans tussen liefde en waarheid? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Reitze Siebesma is als docent verbonden aan Different. Hij heeft een jarenlange zoektocht gekend hoe als christen om te gaan met zijn homoseksuele gerichtheid. Een crisis in zijn persoonlijk leven was de aanleiding voor het ontdekken van een nieuwe weg. Reitze schrijft regelmatig over het onderwerp homoseksualiteit, spreekt voor groepen en geeft cursussen waarbij allerlei vragen die samenhangen met christen-zijn en homoseksualiteit aan bod komen. Different biedt hulpverlening en voorlichting onder meer rond het onderwerp homoseksualiteit. Onlangs is Different naar buiten getreden met een cursus pastoraat, een vierdaagse zaterdagcursus waar allerlei aspecten van het onderwerp homoseksualiteit en hoe in het pastoraat ermee om te gaan aan bod komt. Zie ook www.different.nl.

Citaten

Loslaten wat je vasthoudt is onveilig, doet pijn en lijkt een beetje op doodgaan. Wat houd je nog over? Loslaten in de bijbelse zin is niet maar weggeven of opgeven, het is mensen op open handen naar God houden, in plaats van dichtgeknepen handen: die is van mij! Het is vaak een proces: stukje bij beetje prijsgeven van dromen en verwachtingen over hoe het had kúnnen wezen of over hoe het zou móeten zijn, en komen tot aanvaarden van de werkelijkheid. Dat maakt

56

afhankelijk van God, want liefde en bevestiging moeten toch érgens vandaan komen? Er moet toch iemand zijn die je grond onder de voeten geeft? Ja, natuurlijk! Daarom gaat loslaten gelijk op met leren afhankelijk te zijn. Nu niet meer van mensen, maar wel van de Here God. Edith Schouten Uit: Opvoeden, Kok – Kampen Kinderen merken heel goed hoe jij tegenover intieme dingen staat. Zonder woorden (non-verbaal) laat je een kind heel veel zien. De schrik is van je gezicht af te lezen als je geconfronteerd wordt met een te open vraag. Je laat in je hele houding merken of je bereid bent over seksualiteit te praten of niet, Je kind bespeurt veranderingen in toon. Hij merkt haarfijn of je in verwarring bent, aarzelt, ronduit afwijzend bent of het juist fijn vindt om te praten. Dat komt doordat we niet alleen met woorden, maar met alles daarom heen communiceren. Het is zelfs zo dat de manier waarop je dingen zegt, veel meer impact heeft dan wat je zegt. (…) Stel: Je wilt open over seksualiteit praten, maar je vindt dat wel moeilijk. Dan is dit hoogstwaarschijnlijk aan je non-verbale communicatie af te lezen. Vaak zijn we ons dat niet bewust. Zie bijvoorbeeld het verschil tussen het op de bank zitten met de armen stijf over elkaar of op de bank zitten met de armen losjes over de leuning. Een kind zal zich meer welkom voelen als je een open houding uitstraalt. Het is goed om je dit te realiseren. Misschien straalt je hele houding uit dat je praten over seksualiteit lastig vindt. Daar kun je maar beperkt iets aan doen, want je gevoel kun je niet uitschakelen. Wel kun je proberen je kind op zijn gemak te stellen en onder woorden te brengen wat je denkt. “Ik vind jouw vraag niet raar, want het is heel goed dat je dit vraagt. Maar ik weet even niet zo snel wat ik moet antwoorden.” Het mooie van omgaan met kinderen is dat je vaak herkansingen krijgt. Er later nog een keer op terugkomen is dus helemaal niet erg.

Als je het zo bekijkt

Marcus

Dit dagboek voor tieners is fris geschreven door verschillende auteurs. De eindredactie lag in handen van Herman van Wijngaarden. Op een makkelijk leesbare manier worden jonge mensen geholpen de Bijbel beter te begrijpen. Door vragen voorafgaand aan het lezen van het bijbelgedeelte en een tip na de uitleg wordt de jongere uitgedaagd daadwerkelijk iets te doen met dat wat hij gelezen heeft. Een voorbeeld hiervan is de tip bij een gedeelte uit de Bijbel over omgaan met zwakke mensen: Geef vandaag tijd, geld of iets anders aan iemand die dat nodig heeft, zonder er iets voor terug te verlangen. Dit dagboek helpt jongeren om ‘dode kennis’ over de Bijbel om te zetten in daden die horen bij een christen. Elke jongere zal op zijn eigen manier hiermee aan de slag kunnen. Jes! – Zoetermeer | 216 pag. | € 13,90 | ISBN: 9789023923602

Ds. D.M. van de Linde schreef een boeiend boek aan de hand van bijbelstudies over het evangelie volgens Marcus. Jezus’ woorden, daden en omgang met mensen worden op een eenvoudige en toch diepgaande manier belicht, waardoor het evangelie van Marcus dichterbij komt. Maar vooral Jezus die als Zoon van God en Zoon van mensen verlangt naar de ontmoeting met mensen, mensen die Hij zicht wil geven op zijn Vader en op de betekenis en zin van hun leven. Kok – Kampen | 233 pag. | € 19,90 | ISBN 9789043516778

Dienen en delen Onder redactie van dr. G.C. den Hertog en dr. A. Noordegraaf verscheen een basisboek over diaconaat. Aanleiding was het feit dat de studie Zichtbare liefde van Christus (onder redactie van D. Koole en W.H. Velema) en Oriëntatie in het diaconaat door A. Noordegraaf, zijn uitverkocht. Voor deputaten diaconaat van de Christelijke Gereformeerde Kerken en enkele docenten aan de Chr. Hogeschool Ede werd het een uitdaging om aan een ‘update’ te werken waarbij ook aan nieuwe ontwikkelingen aandacht geven kon worden. Het doel: bespreking van een aantal fundamentele theologische en praktische aspecten van het diaconaat. Boekencentrum – Zoetermeer | 277 pag. | € 24,90 | ISBN 9789023923244

De vrucht van de Geest Het is een mooi geïllustreerde uitgave over Gods verborgen werk in het leven van de mensen die Hem toebehoren waardoor ze meer en meer op Jezus gaan lijken. De schrijfster Noor van Haaften stelt hierbij Galaten 5:22 centraal. Alle aspecten van deze vrucht worden kort belicht waarbij benadrukt wordt dat God deze vrucht in zijn totaliteit wil laten rijpen. Met veel geduld zaait Hij liefde, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Citaat: “Gods Geest wil daaraan werken! Maar Hij doet dat niet buiten ons om.” De foto’s ondersteunen het geheel en maken het ook tot een mooi geschenkboek. Voorhoeve – Kampen | 69 pag. | € 14,90 | ISBN 978902971984

Sarina Brons-van der Wekken Uit: Blozen mag, met kinderen praten over seksualiteit, Boekencentrum – Zoetermeer

57

Geloof en relaties Edith Talane

Belangrijk is dat we met elkaar een respectvolle band hebben.

Opa en oma woonden bijna drie uur rijden bij ons vandaan. Opa was ziek en we wisten dat hij binnen afzienbare tijd zou gaan sterven. Er ontstond zorg op afstand. Opa was heel bezorgd hoe oma achter zou blijven.

E

r waren verschillende opties moge­ lijk. Een daarvan was dat oma bij ons in huis zou komen wonen. We vroegen allereerst onze dochters (toen 10 en 13 jaar oud) naar hun mening. Dit was een kort gesprek: goed hoor! Opa was gerustgesteld en een week later was de begrafenis. Zo leven we inmiddels met drie generaties in één huis. We zijn in deze nieuwe situatie, waarvoor we openstonden, op weg gegaan. En in dat onderweg-zijn kwamen we invalshoe­ ken tegen die onderbelicht waren, maar ook kwamen er oplossingen. We maakten met elkaar een heldere afspraak: “Als er iets is, dan zeg je dat!”

De ander respecteren

Leven met drie generaties in één huis 58

Hoe je naar de ander kijkt, wat de ander nodig heeft en hoe je daar een bijdrage aan kan leveren, zijn wezenlijke aspecten in de besluitvorming. Belangrijk is dat we met elkaar een respectvolle band hebben. Toen oma bij ons in huis kwam, werd zij een belangrijk onderdeel in ons gezin en kreeg ze net als wij een zorgtaak. Wat oma zo siert is dat zij haar rollen in het leven blijft vervullen. Zij is mijn moeder en ik ben haar dochter. Met haar schoon­ zoon heeft zij een respectvolle band opgebouwd en deze is wederzijds. Zij is een echte oma voor haar kleindochters (alleen de snoeptrommel staat nu in onze keuken). De kleinkinderen zijn ook haar ‘medicijnen’ geweest in de rouwverwer­ king. Zij hebben dit haar mogen geven en voor hen is oma een belangrijk onderdeel in hun leven. Zo mocht oma hen ook helpen met hun huiswerk of opdrachten. Oma wordt bijna overal in betrokken. Zij

bemoeit zich niet met onze zaken, tenzij wij haar mening vragen en haar erin be­ trekken. Zij maakt deel uit van het leven in ons gezin. Doordat oma nu een vaste plek aan tafel heeft, gaan de gesprekken ook regelmatig over vroeger, over het verschil tussen vroeger en nu en over de manier van leven en omgaan met elkaar. Vroeger waren de mensen meer op elkaar aange­ wezen en was er sprake van samenleving. Nu is er meer sprake van zelfgerichtheid en het zich ‘goed voelen’. Oma geeft haar waarden, normen en tradities door en het is interessant te zien hoe oma tegen ver­ anderingen en ontwikkelingen aankijkt. Zo vertelt ze over de vele veranderingen na WO II. Het lukt haar tot op zekere hoogte mee te komen. Leuke anekdote om te vertellen is dat oma tijdens haar weke­ lijkse sportuurtje een dame trof, toen 85

Toen oma bij ons in huis kwam, werd zij een belangrijk onderdeel in ons gezin en kreeg ze net als wij een zorgtaak.

jaar, die naar haar e-mailadres vroeg. Het was superleuk om te zien hoe oma zich de wijsheid liet bijbrengen over de digitale snelweg en nu zelfs skypet met haar over­ zeese familie. Ze ervaart deze verandering zeker als positief. Het is belangrijk dat we elkaars keuzes kunnen respecteren en daarnaast elkaar mogen corrigeren. Bijvoorbeeld: “Mam, rustig aan hoor, je wordt ook een dagje ouder”. Doordat oma ouder wordt, wordt het leven minder flexibel en makkelijk voor haar. De vraag voor mij is dan: hoe kan ik in de winter van haar leven naast haar blijven staan? Wat is daarvoor no­ dig? Hoe beleef ik dat? Hoe denk ik daar­

59

Geloof en relaties

over? Soms moet je jezelf weleens minder belangrijk vinden en ruimte creëren voor de ander. Je bewust worden dat de ander er ook mag zijn en aandacht nodig heeft. Het vraagt het verlangen om de ander te laten weten dat zij belangrijk is voor je.

Toen en nu Door oma komen wij ook in aanraking met andere ouderen. Ze vertellen over de saamhorigheid in hun jonge jaren. Hoe de mensen elkaar wilden helpen. Ze had­ den het niet willen missen. Oma ervaart de huidige samenleving vaak als weinig voorkomend. Het leven van vroeger was zoveel mooier. Doordat zij die ervaring heeft, worden beide kanten (vroeger en nu) belicht. Respect hebben voor elkaar is dan erg belangrijk. Oma mag zijn wie ze is en op deze manier kunnen we alle­ maal dicht bij onszelf, maar ook dicht bij elkaar blijven. Open en transparant zijn en blijven, zonder elkaars integriteit aan te tasten is een belangrijke waarde in ons gezin. We zijn bereid stukjes zorg te delen en om te zien naar elkaar. Leren ontdek­ ken wat de ander nodig heeft en daaraan tegemoet willen komen. Het uiteindelijke samenzijn wordt bepaald

Soms moet je jezelf weleens minder belangrijk vinden en ruimte creëren voor de ander. Je bewust worden dat de ander er ook mag zijn en aandacht nodig heeft. door het omgaan met elkaar als unieke mensen. God heeft ons uniek gemaakt en Jezus laat zien hoe persoonlijke rela­ ties beleefd kunnen worden. Door elkaar ruimte te geven en de ander belangrijker te achten dan jezelf. Het maakt jezelf ook rijker ,omdat je van die ander leert. Ook wat betreft onderlinge verantwoordelijk­ heid heb je een eigen aandeel. Het bezig zijn met de ander maakt dat relaties tot

60

leven komen en bestaansrecht hebben. Het accepteren en respecteren van elkaar brengt rust, zegen en blijdschap. Inmid­ dels wonen we ruim acht jaar samen en nog steeds zijn we dankbaar. Het heeft ons leven verrijkt. Het is niet moralistisch bedoeld, maar het leven kent wel een hogere moraal als de ander er mag zijn. Zoals jij er ook mag zijn! Dat er voor de ander gezorgd wordt, is niet vanzelfsprekend. Toch hoort die zorg er te zijn binnen de bestaande moge­ lijkheden. Zoals de oudere mens respect vraagt, zo geldt het ook de jongere gene­ raties. Ook zij vragen om acceptatie en respect, ook al zitten ouderen en jongeren niet altijd op een lijn.

Willen dienen Sociale zorg is een activiteit die door de eeuwen heen altijd aanwezig is geweest. Zonder er al te veel over na te denken en zonder het gevoel te hebben het waarom uit te moeten leggen. God roept ons om lief te hebben zoals Hij dat deed. Als wij gericht zijn op God en zijn wil voor ons leven, bepaalt dat ons denken. Welk beeld hebben wij bijvoorbeeld van de mens? Hoe beoordelen wij de ander en op basis waarvan? Hoe hoger wij de ander in­ schatten, hoe meer bereidheid er is om te dienen. Jezus werd mens om te dienen en Hij leeft ons voor hoe wij mogen omgaan met de ander. Het gaat om toewijding aan God en aan de ander en de roeping Hem te volgen en te vertegenwoordigen op onze eigen unieke manier. De zorg voor de ander en het omzien naar elkaar kan op velerlei manieren vormgegeven worden. Het gaat allereerst om de hartsgesteldheid en de juiste ge­ richtheid. Daarnaast gaat het om gehoor­ zaamheid aan God, aan zijn opdracht om je naaste lief te hebben als jezelf. Om de bereidheid tot dienen waarbij je het goede voor de ander wilt zoeken. Waarom is het geen vanzelfsprekend­ heid dat wij zorgen voor degenen die voor ons gezorgd hebben? Het hebben

van eerbied en respect voor de ouderen hoort daarbij, net zoals de overdracht van levenswijsheid. Door de zelfgericht­ heid van de huidige maatschappij is het aanzien van de ouderen veelal in de verdrukking gekomen. Ook brengt de vermindering van de collectieve waarden verarming met zich mee. De mens van de 21e eeuw wordt steeds ouder, maar ook eenzamer. De vergrijzing op zich is niet het probleem, maar hoe past de ouder wordende mens in ons beeld? Hoe gaan we met hem om? Welke status mag de ouderdom hebben?

Ouders eren

Oma vindt het belangrijk dat het geloof in God, eerbied voor de omgang met mens en natuur goed overgedragen wordt. Hier heeft ieder mens in allerlei situaties dage­ lijks mee te maken. Oma ervaart dat dit weinig zichtbaar is en ze vindt het moei­ lijk hoe de jongeren van nu groot moeten worden in een klimaat van veel angst en agressie en met weinig betrouwbaarheid en veiligheid. Het ervaren van een generatiekloof be­ tekent dat er sprake is van een grote afstand in opvattingen en levenswijze. Dit is een gegeven. Maar evident is de vraag: hoe overbrug je een generatiekloof? Naar mijn mening door inzicht, begrip en ver­ dieping. Door rekening te houden met iemands achtergrond en door mensen in hun waarde te laten als uniek mens met een eigen geschiedenis. Zijn wij hier nog gevoelig voor?

In het vijfde gebod wordt de waarde van het gezin benadrukt, maar ook respect voor de verantwoordelijkheid van ouders die onder leiding van God richtlijnen, on­ dersteuning en deskundigheid aanreiken. Als het goed is kun je je ouders dankbaar zijn voor datgene wat ze je hebben mee­ gegeven in je leven. Ondanks hun gren­ zen, fouten en beperkingen. Je eert dan hun inzet en wilt hen liefhebben. Je kunt je ouders alleen maar eren als je het oprecht meent. Het kan alleen maar in een houding van liefde, waarbij je de an­ der tot zijn recht wilt laten komen, liefde die het goede zoekt voor de ander. We onthouden levenslang wat we van thuis hebben meegekregen. Van generatie op generatie, van geslacht op geslacht, worden verworven kennis en ervaringen via ouders doorgegeven. Daarbij waar­ schuwt de Bijbel ouders om hun kinderen niet tot verbittering en moedeloosheid te leiden. Ouders kunnen dus niet met hun kinderen doen wat zij maar willen. Er zijn ontoelaatbare zaken. Het zedelijk gedrag van ouders moet zo zijn, dat hun kinderen hen ook kunnen navolgen.

Vroeger was ouder worden ook niet mak­ kelijk, maar in de regel werd er voor oude­ ren gezorgd zonder veel vragen te stellen. Men deed dat gewoon. Die vanzelfspre­ kendheid is er niet meer zo. Daarbij komt dat de vrouw in veel gevallen ook buitenshuis werkt en het vaak moeilijk is een goede balans te vinden tussen werk en zorgtaken. De samenleving is veran­ derd onder invloed van individualisering, welvaart en tweeverdieners binnen een gezin.

Opvallend zijn de reacties van anderen op onze situatie. Vaak wordt er gezegd: “Wat knap dat jullie dat zo doen, ik zou dat niet kunnen”. Ook de vraag “Wat houdt nu eigenlijk het vijfde gebod ‘eert uw vader en uw moeder’ in?” kwam ter sprake.

Open en transparant zijn en blijven, zonder elkaars integriteit aan te tasten is een belangrijke waarde in ons gezin.

De tijden zijn veranderd en daarmee ook de manier waarop we met elkaar omgaan. Maar het woord van Christus wijst nog steeds de weg. En Hij wil door het werk van zijn Geest bijbelse waarden en richt­ lijnen uitwerken in de manier waarop

61

Boeksignalement ouders ‘gezag’ handen en voeten geven, waarop kinderen hun ouders leren lief­ hebben en eren. De liefde van God is daar­ bij een krachtbron. Johannes verwoordt het zo: “Een nieuw gebod geef Ik u, dat gij elkander liefhebt; gelijk Ik u liefgehad heb, dat gij ook elkander liefhebt. Hieraan zullen allen weten dat gij discipelen van Mij zijt, indien gij liefde hebt onder elkander” (Jo­ hannes 13:34,35).

4. Welke rol speelt het gebed in ons leven wanneer we denken aan ouders, kinderen en familie? Hoe kunnen we het goede voor hen zoeken? Lees in dit verband 1 Timoteüs 5:4. Wat wil Paulus duidelijk maken en welke principes zijn dan niet aan tijd gebonden? Wat zegt het over Gods verlangen voor onze omgang met de oudere generaties?

Getuige

GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Een getuige is iemand die iets ervaren heeft, iets gezien heeft en vertelt uit de eerste hand. Welke getuigen zijn wij? Is er sprake van liefde en durven we leiding te geven? Groeien onze kinderen op met respect voor ouders, grootouders en men­ sen om hen heen? Nemen wij als ouders deze verantwoordelijkheid serieus door na te gaan tot welk gezinsleven God ons oproept? Willen we hierin leren van Hem en anderen die God liefhebben? En gelo­ ven we in de nabijheid, leiding en kracht van Gods Geest? Als iemand getuige is van iets wat werkt, blijft hij staan om ernaar te kijken. Het gezin en het omgaan met mensen daar­ omheen – jongeren en ouderen – is een kans om getuige te zijn van de realiteit en kracht van God. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Lees Romeinen 15:1 en 2. Waartoe worden wij opgeroepen? 2. Denk na over Kolossenzen 3:20 en 21 en Efeziërs 6:1-4. Waarbij wil Paulus ons bepalen? Welke gezonde wisselwerking wordt belicht in de relatie ouders-kinderen? Een andere vraag in dit verband: wanneer bijbelse waarden niet meer in de overdracht worden meegenomen, hoe kan Gods wil dan tot uitdrukking komen? Denk aan onderlinge liefde en gezonde gezagsverhoudingen. 3. Hoe moeten we omgaan met negatieve ervaringen wanneer we denken aan onze achtergrond en geschiedenis? Kolossenzen 3:12-14.

62

Info Edith Talane is getrouwd met Hin en ze is moeder van twee volwassen dochters. Als psychopastoraal stresscounseler is ze werkzaam bij Stichting Manna te Geleen. In het kader van dit artikel beveelt zij o.a. de volgende boeken aan: Verantwoord handelen en De tien geboden door dr. J. Douma (Kok – Kampen), Uitdagingen van deze tijd (Novapres – Apeldoorn) en Bijbels dagboek (Ark Boeken – Amsterdam) van dr. John Stott. Verder Het christelijk gezin (Gideon – Hoornaar) van Larry Christenson. Niet alle titels zijn nog verkrijgbaar.

Citaat

Relaties kunnen alleen goed functioneren als beide partijen bereid zijn zich te verantwoorden. Een conflict is op zichzelf genomen niet verkeerd of destructief; dat wordt het pas als het alleen nog maar gaat om het eigen gelijk. Karin Ackermann-Stoletzky Uit: Maak mij gelukkig, Barnabas – Heerenveen

Het groene hart van het geloof Wij geloven dat God de Schepper is van hemel en aarde, van mensen, dieren, planten en van al die wonderen die God tot stand bracht. Dave Bookless benadrukt in dit boek dat zorg voor Gods goede schepping daarom fundamenteel is. Citaat: “Net zoals christenen geroepen worden om te bidden, samen te komen, Gods woord te bestuderen en het goede nieuws te vertellen, is ook de zorg voor de schepping essentieel bij het navolgen van Christus.” Het ‘zuchten van de schepping’ waarover Romeinen 8 spreekt, gaat God ter harte. Gaat het ook ons ter harte en geloven we dat Christus ook de schepping zal verlossen en vernieuwen? Motiveert het ons om er daarom zorgvuldig mee om te gaan? Kok – Kampen i.s.m. A Rocha | 169 pag. | € 17,90 | ISBN 9789043517232

Het goede leven Opbouwend kritisch in het leven staan heeft alles te maken met het ontdekken van goede keuzes, prioriteiten en een doordachte levensinstelling. Wanneer we als christen Jezus willen volgen, betekent het de aanvaarding van consequenties die hieruit voortvloeien. Reinier Sonneveld belicht in zijn boek mogelijke valkuilen die een leven met God en elkaar in de weg staan en daarnaast richtlijnen om het goede leven met Hem te ontdekken en te beleven. Buijten & Schipperheijn – Amsterdam 240 pag. | € 12,50 | ISBN 9789058814333

Als God ver weg voelt De internationaal bekende schrijver Ravi Zacharias is zelf lange tijd op zoek geweest naar de zin van het leven en heeft intens nagedacht over het bestaan van God en de claims van het christelijk

geloof. Is Jezus Christus uniek en waarin dan? En wat zegt de Bijbel over God, de betrouwbaarheid van zijn Woord en over de unieke betekenis en invloed van Jezus Christus? Het gevonden antwoord klinkt door in de verschillende boeken die hij schreef omdat het zijn passie is geworden anderen bekend te maken met de boodschap van Christus. Een voorbeeld is Jezus en de goden, waarbij hij apologetisch op een respectvolle en eerlijke manier ingaat op vragen die in de oosterse en westerse wereld leven. Ravi Zacharias is in een hindoeïstisch gezin in India geboren en vertrouwd met verschillende stromingen van denken. Als God ver weg voelt is vooral aan te bevelen wanneer mensen worstelen met zingeving, eenzaamheid, schuld en schaamtegevoelens, het probleem van het lijden en het verlangen naar innerlijke vrijheid. Buijten & Schipperheijn – Amsterdam Jezus en de goden, 200 pag. | € 17,50 | ISBN 9789058814388 Als God ver weg voelt, 230 pag. | € 19,50 | ISBN 9789058814364

Eerlijk gezegd In de huidige maatschappij is veel openheid over seksualiteit. Je zou denken dat een tiener zo voldoende informatie aangereikt krijgt om ook op dit gebied naar volwassenheid toe te groeien. In dit boek benadrukken Gerry (moeder) en Anne (zoon) Velema hoe belangrijk het is om praten over seksualiteit vooral ook in het gezin te laten plaatsvinden. Veel ouders vinden seksualiteit een lastig onderwerp om over te beginnen en in dit boek vertellen Gerry en Anne uit hun eigen leven hoe ze dat aanpakten. Het is een openhartig geschreven boek met na elk hoofdstuk een aantal vragen die je kunt gebruiken in het gezin. Op hun website www.eerlijk-gezegd.nl staat ondersteunend beeldmateriaal. Voorhoeve – Kampen 124 pag. | € 13,50 | ISBN 9789029719544

63

Huwelijk en gezin Ds. Marius Noorloos

Als gezin de weg van God gaan Van oudsher zijn ouders geroepen hun kinderen in aanraking te brengen met Gods beloften en opdrachten. Dat is bijvoorbeeld de boodschap in aansluiting op de kern van de Thora, Deuteronomium 6: 4-5 “Luister, Israël: De HEER, onze God, is de enige! Heb daarom de HEER lief met hart en ziel en met inzet van al uw krachten.” Hierop volgt in de verzen 6-7: “Houd de geboden die ik u vandaag opleg steeds in gedachten. Prent ze uw kinderen in en spreek er steeds over, thuis en onderweg, als u naar bed gaat en als u opstaat”.

E

en echo van deze woorden komt ter sprake in Psalm 78, waarin ouders het gebod krijgen Gods grote daden en zijn heilzame bedoelingen aan hun kinderen te leren: “Zo zou het volgende geslacht ervan weten, en zij die nog geboren moesten worden zouden het weer aan hun kinderen vertellen. Dan zouden zij op God

We kunnen onze kinderen alleen de weg van God leren gaan, wanneer we hen op deze weg voorgaan. vertrouwen, Gods grote daden niet vergeten en zich richten naar zijn geboden” (vers 6-7). Vanuit deze belangrijke traditie reageert ook Jezus, wanneer Hij het zijn leerlingen zeer kwalijk neemt, dat ze ouders willen verhinderen hun kinderen met Hem in aanraking te brengen, en tegen hen zegt: “Laat de kinderen hij Mij komen, houdt ze

64

niet tegen, want het Koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. Ik verzeker jullie: Wie niet als een kind openstaat voor het koninkrijk van God, zal er zeker niet binnengaan” (Marcus l0:13-15).

Voorbeeld geven Ouders kunnen hun kinderen echter al­ leen in aanraking brengen met Gods grote daden en zijn heilzame bedoelingen, wanneer ze die zelf eerst ter harte nemen en daaruit leven. Opmerkelijk is, dat aan de opdracht in Deuteronomium 6 tegen­ over de kinderen voorafgaat: “Wat ik u heden gebied, zal in uw gedachten zijn”. Met andere woorden: Ouders kunnen hun kinderen alleen met God vertrouwd ma­ ken, voor zover ze zelf hun vertrouwen op God stellen. Nog anders gezegd: We kunnen onze kinderen alleen de weg van God leren gaan, wanneer we hen op deze weg voorgaan en hen gaandeweg stimu­ leren met ons mee te gaan. Dit betekent heel wat meer dan hen alleen feitelijke

Ouders kunnen hun kinderen alleen met God vertrouwd maken, voor zover ze zelf hun vertrouwen op God stellen. 65

Huwelijk en gezin

en verstandelijke bijbelkennis bijbrengen of hen standpunten over het geloof, de kerk of allerlei andere onderwerpen mee­ delen. Als ouders van harte met en voor God leven houdt zelfs meer in dan naar de kerk gaan of kerkelijk actief zijn. Dat is zeker van belang en aan te bevelen, maar het is nog geen bewijs voor een hartelijke betrokkenheid bij God. Uit allerlei inter­ views met kerkverlaters en randkerkelij­ ken is duidelijk geworden, dat er in hun ouderlijk gezin vaak nog wel allerlei chris­ telijke rituelen in gebruik waren, zoals uit

Als ouders van harte met en voor God leven houdt zelfs meer in dan naar de kerk gaan of kerkelijk actief zijn.

de Bijbel lezen, (al of niet in stilte) bidden rond de maaltijd en kerkgang, maar dat hen niet duidelijk was geworden wat de waarde van deze rituelen voor hun ouders was. Alleen wanneer we onze kinderen laten merken wat God voor ons betekent, wanneer we zijn liefde waarderen en die beantwoorden met wederliefde, dan pas geven we onze kinderen de kans op hun beurt hart voor God te krijgen. Hen deze kans geven betekent overigens geen garantie, dat ze die kans ook benutten, want kinderen hebben ook een eigen verantwoordelijkheid en bovendien on­ dergaan ze ook allerlei andere invloeden. Dit beseffen kan ouders helpen zich niet schuldig te voelen, wanneer hun kinderen een andere keus maken dan zijzelf hebben gedaan.

De naaste liefhebben als zichzelf Met onze kinderen de liefde van God leren ontvangen en beantwoorden door Hem lief te hebben loopt parallel met het leren liefhebben van zichzelf en van de naaste. Jezus stelt immers in zijn samenvatting van wet en profeten het liefhebben van

66

God met heel ons leven gelijk aan het lief­ hebben van de naaste als zichzelf (Marcus 12:29-32, Matteüs 22:37-40). Kinderen op de weg van God ook ver­ trouwd maken met de intermenselijke weg van de liefde lukt niet door hen mooie theorieën of onze standpunten over liefhebben voor te houden, maar door hen van jongs af aan metterdaad onze liefde te schenken, zodat ze de kans krijgen die te gaan beleven. Wanneer kinderen aan ons gedrag merken, dat we hen trouw zijn, aandacht voor hen heb­ ben, openhartig en welwillend met hen omgaan, vergeving vragen en geven voor wat er in de onderlinge verhoudingen mis gaat, kunnen ze deze vruchten van de liefde proeven en ervan leven. Evenals het hen voorgaan op de weg van God geen garantie biedt, dat zij ook zelf voor deze weg gaan kiezen, geldt dat voor hun keus om de weg van de liefde op te gaan. Wanneer we hen echter onze liefde ont­ houden, vormen we een ernstige belem­ mering voor een positieve keus.

De waarde van kerkelijke betrokkenheid De roeping voor ouders als gezin de weg van God te leren gaan kan niet zomaar goed worden beantwoord. Dat vraagt allereerst van hen persoonlijk en ook van hen samen als partners voor deze weg te kiezen en die weg te leren bewandelen. Bij voorkeur dient daarmee niet gewacht te worden tot er kinderen op komst of aanwezig zijn, want dan komt het er vaak niet meer van. Het is ook ontoereikend kinderen te laten dopen zonder de bijbe­ horende gelovige opvoeding, zoals blijkt uit de reacties van talloze mensen, die als baby gedoopt zijn, maar er via hun ouders geen waarde aan hebben leren hechten... Om als partners en als gezin de weg van God te leren gaan is het van vitaal belang zich aan te sluiten bij een christelijke ge­ loofsgemeenschap en daarvan meeleven­ de leden te zijn. Daarom is het christelijk gezin van oudsher wel getypeerd als ‘de

kleine kerk’. In onderlinge wisselwerking kan zowel in de grote kerk, waartoe de gelovigen samen behoren, als in de kleine kerk van het christelijk gezin het gaan op de weg van God worden beoefend. Dit is niet slechts nuttig, maar nodig, want het christelijk geloof zonder kerkelijke betrok­ kenheid verdwijnt binnen een generatie, zoals ook sociologisch onderzoek heeft aangetoond. De waarde van deze betrok­ kenheid is te vergelijken met de betrok­ kenheid van de afzonderlijke ledematen bij het geheel van ons lichaam. Alleen wanneer een lichaamsdeel een goede verbinding heeft met de andere lichaams­ delen, kan het gezond leven, groeien en functioneren. Wanneer dat echter niet het geval is, stagneert de gezondheid, kan het desbetreffende lichaamsdeel niet meer behoorlijk functioneren en op den duur zelfs afsterven. Het pleidooi voor de kerkelijke betrokken­ heid van partners en hun gezin betekent niet, dat in de grote kerk het leren gaan van de weg van God ideaal verloopt, evenmin als dat in de kleine kerk van het christelijk gezin het geval is. Niettemin is betrokkenheid bij een gebrekkige chris­ telijke geloofsgemeenschap voor de vor­ ming en ontwikkeling van een christelijk gezin meestal de moeite waard. Evenals verbondenheid van een lichaamsdeel met een gebrekkig lichaam meestal is te verkiezen boven het verbreken van de verbinding. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Het christelijke gezin wordt wel getypeerd als ‘de kleine kerk’. Wat houdt dit concreet in? 2. Denk na over Psalm 78:3-8. Welke keuzes zijn belangrijk en hoe kunnen we als ouders en gemeente vertrouwen in God voorleven?

Info Dit fragment is met toestemming van de uitgever overgenomen uit Leven uit de Bron, door ds. Marius Noorloos (Kok – Kampen, 195 pag., € 18,05). Hij schreef ook Groeien bij de Bron (Kok – Kampen, 240 pag. € 17,50). Ds. Marius Noorloos (1939) was van 1966 – 1991 predikant in Aardenburg, Wormerveer en Lelystad. Daarna werkte hij als toeruster voor missionaire gemeenteopbouw in de gereformeerde kerken van Gelderland. Vanaf 2001 is hij vooral werkzaam als adviseur om via ‘geloofsopbouw’ de gemeenteopbouw te bevorderen.

Citaat

Iemand zei eens: ‘Opvoeden is stenen aandragen, volwassen worden is een muurtje bouwen’. Dat muurtje bouwt je kind zelf. Dat kun je als ouder niet doen, dat mag je ook niet doen. Ouders hebben de taak stenen aan te dragen (…) de kwaliteit van onze stenen zal medebepalend zijn voor de levensmuur die de kinderen straks bouwen.

Een jong kind kan nog nauwelijks verantwoordelijkheid dragen en is (vrijwel) helemaal aangewezen op de kaders die door de ouders worden vastgesteld. Gehoorzaamheid is dan een must voor het kind om zich te kunnen ontwikkelen. Bij het ouders worden gaat het echter steeds meer verantwoordelijkheden zelf dragen. Niet alleen gehoorzaamheid is dan bepalend voor het doen en laten van het kind, maar ook de eigen keuze die het maakt. Henk van Dam Uit: Het spel van de regels, Boekencentrum – Zoetermeer

GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

67

Gemeente-zijn Mariëtte Woudenberg

Single in de kerk

“Ik vind het vreselijk alleen naar de kerk te gaan. Ik woon in een plattelandsgemeente en hier zijn niet zoveel singles. Gezinnen kennen elkaar meestal al, via de school of de kinderopvang. Ik kan me enorm eenzaam voelen. Je zit naast iemand, maakt een praatje en dat is het wel zo’n beetje. Daarna loop je de kerk uit en je spreekt eigenlijk niemand meer. Je komt alleen en gaat alleen weg.” Zomaar een uitspraak van een alleenstaande vrouw van 36 jaar. Hoe is het om single in de kerk te zijn?

I

n hoeverre singles een uitzonderings­ positie ervaren en moeite kunnen heb­ ben om volledig te integreren in een gemeente, blijkt afhankelijk te zijn van de houding en het karakter van de single zelf. Wil je je thuis voelen in het huisge­ zin van God, dan vraagt dat een regelma­ tige kerkgang en een stuk inzet van jezelf. Het vraagt zelfs een grote inzet, want de

De mate waarin je je thuis voelt in een kerk is net zo goed afhankelijk van de op- en samenstelling van de gemeente waar je naartoe gaat.

Hoe meer kerken het gezin en het huwelijk – vaak onbewust – als norm hanteren, des te meer singles zich een uitzondering voelen.

meeste singles zijn het erover eens dat ze in hun eentje voor hun gevoel meer moeite moeten doen om mensen te leren kennen in de kerk, dan echtparen en ge­ zinnen. Als je extravert van karakter bent, zul je dat niet zo’n probleem vinden. Maar ben je introvert van karakter, een kat-uitde-boomkijker, dan kan het veel tijd en inspanning vergen om je plek in de kerk te vinden.

Oudtestamentisch Eén ding is wel duidelijk: Je kunt nog zo extravert zijn, als je pogingen contact

68

69

Gemeente-zijn

te leggen weinig opleveren, wordt het een ander verhaal. De mate waarin je je thuis voelt in een kerk is net zo goed afhankelijk van de op- en samenstelling van de gemeente waar je naartoe gaat. De signatuur kan van invloed zijn op de positie van singles, de houding van pre­ dikant en kerkenraad, het aantal singles, de grootte van de gemeente en de locatie van de kerk (stad of platteland). De regel is vaak: Hoe meer kerken het gezin en het huwelijk – vaak onbewust –als norm hanteren, des te meer singles

Of je nu getrouwd of single bent, we hebben allemaal mensen om ons heen nodig. zich een uitzondering voelen. Of het bijbels is die norm te stellen? Dominee Henk de Jong, emeritus predikant Neder­ lands Gereformeerde Kerk, merkt in Trouwen, scheiden en alleen blijven terecht op dat het in elk geval zeer ‘oudtestamen­ tisch’ is. Ook in het Oude Testament zie je een sterk accent op huwelijk en gezin, wat gezien de tijd en de cultuur waarin de Joden leefden ook wel begrijpelijk is. Voor het Joodse volk, een volk van fami­ lieclans, was het belangrijk te trouwen en nog meer van belang om kinderen te krijgen. Kinderen waren nodig om de familienaam voort te zetten en vormden een waarborg voor de oude dag. Boven­ dien had God beloofd dat Hij in en met Israël zijn verlossingsplan zou uitwer­ ken. Uit het Joodse volk zou immers de Messias voortkomen, de Verlosser. Alleen de profeet Jeremia is een van de weinige voorbeelden van een single in het Oude Testament. Hij mocht van God niet trouwen en geen kinderen verwek­ ken (Jeremia 16:2), maar dat verbod werd zeker niet gegeven om het celi­ baat te promoten als een heilige staat van leven.

70

Het is niet goed dat... Kerken verwijzen geregeld naar twee teksten uit het Oude Testament om hun houding ten aanzien van singles te on­ derbouwen. “En God schiep de mens naar zijn beeld: Naar Gods beeld schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen” (Genesis 1:27) en “Het is niet goed dat de mens alleen zij” (Genesis 2:18). Vaak wordt uit die teksten de conclusie getrokken dat man en vrouw samen meer het beeld van God zouden weerspiegelen dan een mens afzonderlijk en dat je als christen alleen dus niet compleet kunt zijn en als gehuwde wel. Dominee Jan Verhaar beaamt in Ongehuwd, kon ik er wat aan doen? dat God bewust Eva als helper naast Adam zette om samen te heersen over al wat leeft en dat de uitspraak ‘Het is niet goed dat de mens alleen zij’ inderdaad een waarde­ oordeel is over het alleen-zijn. “De mens is man of vrouw en de man is aangelegd op de vrouw en omgekeerd. Het onge­ wenste van het alleen-zijn is dus al ge­ geven met de lichamelijke en psychische structuur van de mens.” Tegelijkertijd relativeert Verhaar het eventueel ‘incompleet zijn’ van de single tegenover het ‘compleet zijn’ van de ge­ huwde. Zowel gehuwden als ongehuw­ den zijn namelijk volgens hem sinds de zondeval niet compleet. “De verzoening met God en de verlossing van de mens uit de zonde ontvangt in deze tijdsbede­ ling nog maar haar voorlopige gestalte. (...) Pas in de toekomst van Christus, wanneer God zijn heilsplan ten volle zal hebben gerealiseerd, zullen mensen com­ pleet, volmaakt en gelukkig zijn.” Hoe je de teksten ook interpreteert: Hilde Graafland – zelf single en predikant in de Protestantse Kerk in Nederland in Vee­ nendaal – vindt dat je ze in elk geval niet mag gebruiken om een norm te stellen: “Natuurlijk mis je wat als je alleen bent. Je kunt als huwelijkspartners veel voor elkaar betekenen, lees alleen Prediker 4:7-12 er maar op na. Als single kun je

een prima leven leiden, maar is er toch dat onvervuld verlangen naar intimiteit met een maatje. Het verlangen naar een partner ligt ook besloten in een mens. Maar het klopt niet om de teksten uit Ge­ nesis te gebruiken om te bepalen of iets normaal of abnormaal is, er een waarde­ oordeel aan te verbinden. De mens is ge­ maakt om in gemeenschap te leven met de ander. Dat kan die ‘ene’ zijn, maar volgens mij mogen dat net zo goed de ‘anderen’ zijn. Vrienden, familieleden… Of je nu getrouwd of single bent, we hebben allemaal mensen om ons heen nodig. Ook als je getrouwd bent is die ene persoon niet toereikend in je leven. Het moet niet zo zijn dat door deze tek­ sten het single zijn als iets wordt aange­ merkt wat God niet goed vindt of dat jij als single niet goed genoeg zou zijn.”

Nieuwe Testament Opmerkelijk is dat het Nieuwe Testament die sterke nadruk op huwelijk en gezin binnen veel kerken al helemaal niet rechtvaardigt. Dominee De Jong stelt in Trouwen, scheiden en alleen blijven dat er geen heilsbetekenis meer zit aan trou­ wen en kinderen krijgen, “omdat inmid­ dels het Kind waaraan ons heil hangt geboren is. Vandaar dat het Nieuwe Tes­ tament onmogelijk een boek der geboor­ ten genoemd kan worden. Getrouwden en ongetrouwden, kinderrijken en kin­ derlozen staan daarin evenwaardig naast elkaar.” (…) Dat het Nieuwe Testament huwelijk en ongehuwd-zijn inderdaad als gelijk­ waardig ziet, blijkt uit twee teksten. Zowel de Here Jezus als Paulus besteedt aandacht aan het ongetrouwd-zijn. In Matteüs 19:1-12 benadrukt Jezus dat niet iedereen het woord vat (ontvangt) om te trouwen en dat het een gave is om met iemand het leven te delen. Net als het zonder partner leven ook een gave is die je moet ‘vatten’. Het ene is zeker niet makkelijker dan het andere en het ene staat daarmee niet boven het andere.

In vers 12 onderscheidt Jezus verder drie verschillende groepen die niet kunnen of bewust niet willen trouwen. Dat zijn ‘gesnedenen die zo uit de moederschoot geboren zijn’, ‘gesnedenen die door de mensen gesneden zijn’ en ‘gesnedenen die zichzelf hebben gesneden, ter wille van het Koninkrijk der hemelen’. Dat Hij de laatste groep met name noemt, vrouwen en mannen die vrijwil­ lig voor het celibaat kiezen, is baanbre­ kend voor zijn tijd. Zeker als je het houdt tegen het licht van de toen geldende Joodse (en Griekse) cultuur, waarin trou­ wen en kinderen verwekken gold als het hoogste goed. In feite zegt Jezus nu dat er een hogere roeping kan zijn dan dat. Je kunt de keuze maken bewust af te zien van trouwen om al je tijd te besteden aan het dienen van God. Paulus gaat in 1 Korintiërs 7 ook in op de positie van de single en bevestigt dat je zowel voor het huwelijk als voor het single-zijn een gave krijgt van God. Hoewel Paulus volgens Albert Hsu in Alleengaand sterk was gehecht aan de

Presenteer jezelf niet als zielig en maak er geen probleem van dat je single bent. Je bent de persoon die je bent in eerste instantie. ‘instelling van het huwelijk’, was hij tegelijkertijd zo overtuigd “van de voor­ delen van het ongehuwd zijn dat hij de wens uitsprak dat meer alleengaanden ervoor zouden kiezen om ongetrouwd te blijven”. Paulus maakt daarbij overigens niet de fout het celibaat te verheerlijken als zijnde geestelijker dan het huwelijk. Hij wijst er simpelweg op dat je als sin­ gle meer beschikbaar kunt zijn voor het koninkrijk van God, bovendien vond hij het wenselijk niet te trouwen ‘vanwege de bestaande nood’ – waarschijnlijk de christenvervolgingen in zijn tijd.

71

Gemeente-zijn

Singlegave De gave die je krijgt om getrouwd te zijn of als single te leven noemt Paulus in I Korin­tiërs 7:7 een gave van God. Dat klinkt als een prachtige gave, maar blijkt iets te zijn wat niet iedere single fijn vindt om te hebben of te ontvangen. Voor een single kan het iets weg hebben van een verjaardagscadeau dat je liever gelijk wilt omruilen voor iets anders. Hsu vindt die reactie begrijpelijk, maar stelt dat singles er niet te zwaar aan hoeven te tillen omdat een gave zeker niet levens­ lang bepaald hoeft te zijn. “Wanneer je alleengaand bent, dan heb je de gave om alleengaand te zijn. Wanneer je getrouwd bent, dan heb je die gave niet. Zodra je gaat trouwen, dan wissel je de gave om ongehuwd te zijn in voor de gave om getrouwd te zijn. Beide gaven zijn goed, zo simpel ligt het. (...) Het is van belang dat je tevreden bent met de staat waarin je leeft, want zowel de ene als de andere kan tijdelijk van aard zijn.” De genadegave kun je volgens Hsu in feite meer beschouwen als een ‘uitdaging’. Je staat voor de uitdaging om het meeste te maken van je ongehuwd-zijn zolang je

Het is van belang dat je tevreden bent met de staat waarin je leeft. single blijft, zoals je ook het meeste moet maken van het getrouwd-zijn als je een partner vindt. Dominee Graafland is het hier volledig mee eens. “Je moet proberen iets te maken van je leven, zoals je het hebt ontvangen van God. Hij geeft kracht om ’t ook als iets positiefs te kunnen zien, om er de voordelen van in te zien. Single zijn is bepalend, maar niet de allesbepa­ lende factor, getuige het feit dat singles maar beperkt ter sprake komen in de Bij­ bel. Andere dingen zijn veel belangrijker. Het wel of niet getrouwd zijn raakt het

72

heil niet. Het gehuwd of ongehuwd zijn is secundair.”(…)

Gelijkwaardige positie Wat moet er veranderen om de positie van gehuwden en singles gelijkwaardiger te maken in de kerk? Graafland heeft wel een aantal suggesties. Allereerst zouden kerken wel wat meer oog mogen krijgen voor singles. “Om maar wat te noemen: In onze gemeente is het de gewoonte dat de dominee de stellen bezoekt die zoveel jaar getrouwd zijn. Ik voelde daar weinig voor. Ik had zoiets van: Die heb­ ben al zoveel geluk! Omdat ik er toch niet helemaal onderuit kon, heb ik voor mezelf het compromis gesloten om dan ook alle singles boven de 70 jaar te gaan bezoeken. Ik ben begonnen met de alleenstaande vrouwen, die ongetrouwd zijn. Daarna de ongetrouwde mannen. En in de komende tijd komen de gescheiden mensen aan de beurt. Ik merk dat ik er gemotiveerd voor ben en het zijn stuk voor stuk leuke en zinvolle bezoeken. De reacties van de sin­ gles waren veelbetekenend. De eerste zei: “Ik las in het kerkblad over de bezoeken van de zoveel jaar getrouwden en dacht: Wij schieten er weer bij in.” De tweede ging ervoor zitten en wilde precies weten waarom ik bij haar langs kwam. Toen ik dat vertelde, kon ik niet meer stuk. Een derde single had in haar hele leven zelfs nog nooit een predikant op bezoek gehad.” (…) Graafland benadrukt overigens dat singles zelf ook een belangrijke rol spelen in hun ‘emancipatie’ binnen de gemeente. “Hoe zie je jezelf? Presenteer jezelf niet als zielig en maak er geen probleem van dat je single bent. Je bent de persoon die je bent in eerste instantie. Dat je single bent is een tweede. Maak zelf ook geen onderscheid tussen singles en gehuwden.”

Zoveel singles, zoveel meningen Er zijn singles die zich volledig geac­ cepteerd voelen door hun gemeente, en singles die een uitzonderingspositie erva­ ren, maar het niet als een probleem zien.

En een meerderheid die er wel moeite mee heeft, maar weer totaal verschillend denkt over mogelijke maatregelen die kerken kunnen nemen om de positie van de singles gelijkwaardiger te maken. De een wil dat de dominee regelmatiger bidt voor singles, de ander juist niet. De een hoopt eindelijk eens in de preek voorbeel­ den te horen uit het singleleven, de ander wil dat nou juist niet. De een vindt dat gehuwde gemeenteleden vaker singles zouden moeten uitnodigen op de koffie, de ander hekelt juist de ‘koffiegesprekken’ op zondag en denkt al gauw te worden gevraagd omdat die een ‘zielige single’ is. De een pleit voor een singlegroep of kring, de ander gruwelt bij de gedachte en is bang in een slachtofferrol te worden geduwd. (…) Wat in alle gevallen wel belangrijk is voor een goede omgang met singles, is fijngevoeligheid, openheid, inlevingsvermogen en waardering voor de bijbelse richtlijnen van het leven met en zonder partner. Bijbelleessuggestie: 1 Korintiërs 12:12-19 Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Heeft dit artikel je denken over gehuwden ongehuwd-zijn aangescherpt? 2. Wat is mijn ervaring met de plaats van de (opnieuw) alleenstaande in de gemeente waar ik deel van uitmaak en wat zou mijn inbreng kunnen zijn? GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dit artikel is geschreven op basis van een bekort fragment uit Het grote singleboek (Boekencentrum – Zoetermeer, 240 pag., € 15,90. Mariëtte Woudenberg (zelf single) studeerde geschiedenis en journalistiek. Ze werkt onder de naam PuurTaal als freelanceredacteur.

Citaten

Ben je jaloers op mensen om je heen die de indruk geven over een heleboel vrienden te beschikken? Ben je teleurgesteld in iemand van wie je dacht dat hij of zij je vriend was? In Spreuken staat: “Wie veel vrienden heeft, raakt snel geruïneerd, een echte vriend is meer waard dan een broer” (Spreuken 18:24). Bedenk dat een allemansvriend wel veel kennissen heeft, maar vaak met niemand speciaal bevriend is. Jeanette Howard Uit: Leunend op mijn Geliefde, Buijten & Schipperheijn – Amsterdam

Elke dag heeft zijn wolken, maar ook zonnestraaltjes, al is het soms maar een enkele. Het is de kunst om die toe te laten en niet af te wijzen omdat we ze te schraal vinden. Wie elke dag het goede dat hij krijgt ook toelaat, zal sterker zijn en meer voor anderen betekenen dan iemand die zichzelf dat niet toestaat. We denken misschien dat we op dat genieten eigenlijk geen recht hebben, omdat anderen het moeilijker hebben dan wij. Maar als wij regelmatig bijtanken, blijven we langer positief. Zeker als alleenstaande loop je gemakkelijk in de val om altijd maar bezig te blijven. Niemand om je heen roept namelijk ‘Stop’ en er is geen partner die zegt: ‘Nu is het wel genoeg geweest; denk nu eens even aan jezelf.’ Ikzelf bijvoorbeeld voel me er persoonlijk verantwoordelijk voor dat ik mijn agenda niet automatisch laat vollopen met wat er op mij afkomt. Ik probeer afspraken met vrienden tijdig te plannen en tijd vrij te houden voor activiteiten die me opladen. Voor de een is dat misschien een middagje museum, voor een ander een avond ongestoord lezen en voor een derde shoppen met een vriendin. Soms helpt het ook om jezelf in te schrijven voor een cursus, zodat je je elke keer wel moet geven aan je hobby of studie en je niet in de verleiding komt om te weinig voor jezelf te zorgen. Wil Doornenbal Uit: Komt het door mij?, Boekencentrum – Zoetermeer

73

Geloof en relaties Drs. Harald Overeem

God laat zich niet opsluiten in een beleving

Met veel elan werd het nieuwe catecheseplan op de kerkenraadsvergadering gepresenteerd. Gesteld werd dat de oude vertrouwde manier van catechese niet meer voldoet en nauwelijks meer aansluit bij jongeren van deze tijd. Jongeren leven anders en geloven anders. Het accent moet minder worden gelegd op het vergaren van kennis en meer op het ervaren en zelf onderzoeken van het geloof. De reacties van met name de oudere kerkenraadsleden waren niet van de lucht. Ervaring is oppervlakkig en vandaag de dag weten jongeren nauwelijks meer in welke van de twee testamenten het bijbelboek Maleachi staat. Het catecheseteam werd verweten dat op deze manier de catechese tot een praatclubje gedegradeerd werd. Wat is hier aan de hand? Er zou veel te noemen zijn. Ik wil de vinger leggen bij conflicten tussen mensen van verschil­ lende generaties. Voor ik daarop verder ga, maak ik twee vooropmerkingen. Ik kijk in het bijzonder naar ‘conflicten’ op het terrein van geloof en kerk. En ik zal gebruik maken van de termen ouderen en jongeren zonder deze verder te definiëren. De tussengrens leg ik bij, laten we zeg­ gen, veertig jaar. Ik stel het volgende aan de orde: Ik sta stil bij verschillende karika­ turen die ouderen en jongeren van elkaar kunnen hebben, vervolgens ga ik na waar deze vandaan komen en geef tenslotte een aantal gedachten die een opening kunnen geven voor het gesprek tussen de generaties.

inmiddels ver achter ons ligt. Een karika­ tuur van jongeren is ook snel getekend. Zo zijn zij oppervlakkig, alleen bezig met uiterlijk(heden) en moet alles snel en flitsend gaan. Nu zijn dit nog algemene karikaturen, maar deze zijn van invloed op de wijze waarop beide groepen naar elkaar als gelovigen kijken. We trekken de lijn verder. Jongeren hebben dezelfde oppervlakkigheid in hun geloofsbeleving. Alles gaat hun voor de wind, financieel en maatschappelijk. Geloofsmatig hebben

Een karikatuur is een spotprent, waarin een bepaald kenmerk of ‘gebrek’ met een vergrootglas uitgetekend wordt.

Karikaturen Wanneer we conflicten tussen de genera­ ties bekijken, dan vallen de karikaturen die ouderen van jongeren hebben en jon­ geren van ouderen direct op. Een karika­ tuur is een spotprent, waarin een bepaald kenmerk of ‘gebrek’ met een vergrootglas uitgetekend wordt. Om eens een paar spotprenten te noemen. Zo houden ou­ deren veranderingen tegen, zijn conser­ vatief, zij verlangen terug naar zoals het vroeger was. Immers, vroeger was er ten minste nog respect. ‘Toen wij klein wa­ ren’ klinkt het nogal eens en vervolgens wordt een lofrede gegeven op de tijd die

74

zij daarom niet geleerd een spade dieper af te steken. Als het even tegenzit en God wordt niet meer ervaren, dan is Hij afwe­ zig. En vervolgens rennen zij weer naar een volgende Praise-avond. De ouderen weten wat het is om van kracht tot kracht steeds weer voort te gaan. Zij weten wat het is om te werken, om niets cadeau te krijgen en hebben de tijd van de opbouw na de oorlog nog meegemaakt. Op de jongeren zou een hedendaagse ‘psalm­ berijming’ van toepassing zijn: zij gaan van kick tot kick steeds voort. Hun geloof heeft de diepgang van een surfplank.

75

Geloof en relaties

Maar ook zijn de karikaturen ten aanzien van de ouderen niet van de lucht. Ze zijn wat zwaarmoedig in het geloof, ze zijn bang voor nieuwe vormen en experi­ menten in bijvoorbeeld de eredienst, het pand dat hun is toevertrouwd bewaren ze krampachtig. Vernieuwingen houden zij tegen.

Achtergronden Ik meen dat karikaturen in ieder geval drie, samenhangende, oorzaken kunnen hebben. Ten eerste, de afwezigheid van

Wie echt met iemand anders in gesprek komt, die geeft de ander de gelegenheid zich te laten kennen en zijn of haar ‘ware gelaat’ te tonen. gesprek en werkelijk contact tussen ou­ deren en jongeren. Wie echt met iemand anders in gesprek komt en ruimte geeft aan de ander, die geeft de ander de gele­ genheid zich te laten kennen en zijn of haar ‘ware gelaat’ te tonen. Maar daar, en dat is het tweede, moet je wel toe bereid zijn. Bereid om het vastomlijnde beeld dat je van de ander hebt, los te laten. Ik zie hier een echo van het tweede gebod om geen gesneden beeld van God te maken: maak geen denkbeeld van elkaar, dat wordt al snel een karikatuur. Daarmee is de weg om de ander in je leven binnen te laten, afgesloten. Ten derde, de ver­ trouwdheid met de eigen wijze van vorm en woorden geven aan het geloof. Wie zijn leven lang ‘geloofd zij God met diepst ontzag’ (Psalm 68:10) heeft gezongen, heeft deze woorden en de daarbij horende beleving in het geloofsbloed zitten. Wie al jarenlang tijdens Pinksteren ‘de Heer regeert’, met drieduizend man in de openlucht heeft gezongen, koestert dit als een kostbaar moment. De vertrouwdheid met de eigen manier waarop je je geloof woorden geeft, kent een valkuil, namelijk

76

de suggestie dat het geloof alleen op déze manier gezongen, beleefd en uitgespro­ ken kan worden. Het is duidelijk dat dit alles het gesprek en het contact tussen de generaties blokkeert. Kunnen karikaturen doorbroken worden en zo ja, hoe dan?

Openingen Ik reik een aantal mogelijkheden aan die kunnen helpen gelovigen van verschil­ lende generaties met elkaar in gesprek te brengen. Ten eerste, en dat is fundamen­ teel, in de Bijbel is God altijd de God van Abraham, Izaak en Jakob. Dat wil zeggen: God is primair de God die met een volk optrekt en dus een God van de gemeen­ schap en de generaties. Wat scherp gezegd: omdat God de God van mijn grootvader is, is Hij ook mijn God. Maar ook andersom: omdat Hij de God van mijn kleinzoon is, is Hij ook mijn God. Dit is een onmisbaar inzicht voor gelovigen van alle generaties. God laat zich niet opslui­ ten in de beleving van alleen jongeren of ouderen. Zowel ouderen als jongeren zouden er goed aan te doen te beseffen dat zij dezelfde God dienen. Dat deze God zijn gang maakt door de geschiedenis heen, zijn spoor trekt door de generaties en dezelfde blijft en trouw is. Overigens, hier toont zich wellicht een van de grootste breuklijnen met onze tijd. In de Oudoosterse cultuur stond de ge­ meenschap voorop. Een man, een vrouw, een kind zijn niet denkbaar los van de gemeenschap waarin zij leven, handelen en geloven. In onze cultuur ligt het pri­ maat bij het individu. Wat hij gelooft, hoe hij leeft, de keuzen die hij maakt, dat alles beslist hij zelf. Duidelijk wordt nu dat in beide culturen de frase ‘de God der vade­ ren’ een heel verschillende klank heeft. Ten tweede, erken dat beide generaties hun geloof verschillend kunnen formule­ ren. Daar zitten twee kanten aan. Soms gaat het om hetzelfde, maar worden an­ dere woorden gebruikt. Het is bevinding of ervaring, zonde of fout, vergeving of

zand erover. Het is dan de kunst om door te praten en te ontdekken dat je over hetzelfde praat. Soms gaat het echt om andere accenten die vanuit het Evange­ lie worden gelegd. Om een voorbeeld te noemen (met het gevaar van de karika­ tuur): waar de oudere generatie het ac­ cent legde op de zondigheid van de mens, daar vraagt de jongere generatie zich af wie ze mogen zijn en wat hun identiteit is in Christus. Grote vraag is natuurlijk: herkennen beide generaties de echtheid en de legitimiteit in de vragen en opvat­ tingen van de andere generatie? Of om het indringender te vragen: zien we God en zijn trouw in het leven van die jongere of oudere? Denk aan Paulus die in de oma en in de moeder van Timoteüs hetzelfde ongeveinsde geloof aantrof als bij Timote­ üs zelf (2 Timoteüs 1:5). Wanneer we dat serieus zouden erkennen bij elkaar, dan is de basis gelegd voor een vruchtbaar en verrijkend contact. Ten derde, besef dat beide generaties van elkaar kunnen leren. Jongeren kunnen van ouderen leren die in het geloof wijs ge­ worden zijn. Hoogte- en dieptepunten in het leven en dus ook in het geloof hebben zij meegemaakt. Zij kunnen vertellen van de trouw van God in hun leven en weten uit eigen ervaring wat het is om te wor­ stelen in geloof en in gebed. Zij hebben in de voorbije decennia veel zien passeren en weten wat waardevol en wat vluchtig is. Dat verklaart ook deels hun ‘conserva­ tieve’ houding. Ik denk aan het verhaal van die oudere ouderling die als traditio­ neel en eigenwijs te boek stond en nogal eens in de clinch lag met zijn veel jongere kerkenraadsleden. Totdat hij zijn verhaal vertelde. Hij was afkomstig uit een ander gedeelte van het land, uit een andere kerk en had daar met lede ogen de teloorgang van zijn kerk meegemaakt die hij groten­ deels toeschreef aan de intrede van een vrijzinnige theologie. Toen deze ouderling zijn verhaal vertelde kwam er ruimte voor begrip. Omgekeerd kunnen ouderen ook

van jongeren leren. Jongeren hebben hun hart op de rechte plaats, zij maken zich zorgen om de aansluiting van het geloof bij hun eigen kinderen, zij zoeken naar relevantie van het Evangelie in het leven van alledag en vinden doorgaans een per­ soonlijke geloofsbeleving onmisbaar. Zo kwam er bij ons op bijbelkring een onver­ wachte opening in het gesprek toen een jongere doorvroeg naar de consequenties van die ‘prachtig mooie en vrome woor­ den’ voor ons eigen leven. Pas samen met alle heiligen kunnen we iets begrijpen van het enorme heilsplan van God en van de liefde van Christus. Bijbelleessuggestie: Efeziërs 3:14-21 Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Hoe kijkt uzelf naar jongeren, naar ouderen? 2. Welke conflicten tussen de generaties komt u in de kerk tegen? Heeft u daar zelf ook wel eens mee te maken? 3. Welke wegen ziet u om met deze conflicten om te gaan? 4. Wat kunnen ouderen en jongeren van elkaar leren (zowel algemeen als met betrekking tot het geloof). GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Drs J. Overeem (1968) is theoloog en als docent verbonden aan de christelijke hogeschool en toerustingcentrum De Wittenberg in Zeist. Tevens is hij voor een dag in de week verbonden aan de IZB.

77

Geloof en mens-zijn Dr. Henk Bakker

Gods Geest wekt op tot zuivere relaties Opwekking – je omarmd weten door Gods liefde voor jou – is geen geïsoleerd gebeuren is. Als God een opwekking geeft, vernieuwt Hij met het hart van de gelovigen ook hun relaties tot elkaar. Je kunt het ene niet hebben zonder het andere. Je kunt niet vragen om God meer lief te hebben, zonder achter God ook je naaste te zien.

D

e Here Jezus maakt dat duidelijk in zjn gesprek met een wetgeleerde. God liefhebben ‘met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met ge­ heel uw verstand’ is ‘het grote en eerste gebod’. Uw ‘naaste liefhebben als uzelf’ is ‘het tweede, daaraan gelijk’ (Matteüs 22:37-39). Ook Johannes legt dit verband. Volgens 1 Johannes 4:20 kun je God niet liefhebben en tegelijk je naaste haten. Johannes: Wie zegt dat hij God liefheeft, maar zijn broeder haat, liegt.

geloof wel vaak zo in elkaar steekt. We zin­ gen prettig in ons hoekje hoezeer we God liefhebben, maar doen er vervolgens niets mee. Die liefde straalt niet af op onze naas­ ten. Volgens Paulus is die liefde dan ook ‘niets’, zij is twee keer ‘niets’ (1 Corinthiërs 13:2-3), dat wil zeggen ‘leeg’. En hoe meer je in die namaakliefde opgaat, hoe leger je wordt. Wie zich door deze zogenaamde ‘liefde’ tot God laat vullen, wordt daar leger en leger van en raakt emotioneel op den duur helemaal in de knoop.

Opening In tijden van opwekking opent God met kracht de deur naar onze naaste. Daarbij zegt God: ‘Als je Mij liefhebt, geef je die liefde door aan je medemens’. God zegt niet voor niets tegen de Efeziërs dat zij hun ‘eerste liefde verzaakt’ hebben en

Een opwekking zonder praktische sociale gevolgen is die naam niet waard.

Zuivering

Je kunt niet vragen om God meer lief te hebben, zonder achter God ook je naaste te zien. 78

Bij een opwekking zuivert God juist rela­ ties. De verandering begint weliswaar met de persoonlijke relatie tot Hem, maar ver­ takt zich van daaruit naar alle kanten. Een opwekking zonder praktische sociale ge­ volgen is die naam niet waard. God zegt ei­ genlijk: ‘Ik hoef jouw liefde niet als je niet bereid bent ook Mijn schepsels lief te krij­ gen.’ Wat is dat voor liefde, als je God wel wilt liefhebben, maar zijn schepping niet? Denk bijvoorbeeld aan een jongen die zijn vriendin, die kunstschilder is, voorwaarden stelt: ‘Ik wil wel met jou gaan trouwen, maar je schilderijen laat je achter’. Het is pijnlijk te moeten constateren dat ons

daarom hun ‘eerste werken’ weer moeten oppakken (Openbaring 2:4-5a). ‘Eerste liefde’ en ‘eerste werken’ horen bij elkaar. Je liefde tot God is pas in orde, als die liefde tot uiting komt in de medemens. Je relatie tot God is pas zuiver, als je probeert om je relaties met je vriend, vrouw, buren en col­ lega’s open en hartelijk te houden. Ik wil hier even dieper op ingaan. Het kan namelijk heel moeilijk zijn om je me­ demens te blijven liefhebben. Vrienden kunnen ons soms diep kwetsen. Teleurstel­ lingen en zelfs ontgoochelingen brengen dikwijls onherstelbare breuken in relaties

79

Accent

teweeg. Huwelijken en families kunnen broeinesten worden van verwijten, wrok en verdriet. En toch wil God ons door die crisismomenten heen gebruiken om onze naaste te zegenen. Sterker nog: het feit dat u vriend, vriendin of gewoon ‘naaste’ bent van iemand die van God los is, kan een reden zijn dat God deze ‘lastpak’ toch zegent en bewaart. Kijk maar naar de ge­ schiedenis van Job. Deze ‘rechtvaardige’ had onterecht, zinloos veel te lijden. Zijn vrienden strooien zout in de wonden en wrijven het extra in. Job noemt hen waar­ deloze troosters (Job 16:2). Aan het einde van zijn lijdensweg komt er ‘opwekking’ in Jobs hart. God laat zich aan hem zien, en Job wordt klein en al zijn opgekropte woe­ de sist uit hem weg (Job 42:5-6). God is niet boos op hem, maar wel op zijn zogenaam­ de vrienden. Nu moet Job voor hen bidden, anders zal Gods straf hun leven treffen. En Job doet dat (Job 42:7-10). Omwille van Job spaart God de vrienden die hem een gesel bij zijn ziekte waren geweest.

Bewaring In deze geschiedenis treft mij de bewa­ rende kracht van een lijdend en recht­ vaardig mens. We komen dat in de Bijbel vaker tegen. Abraham bidt voor Sodom en Gomorra. Tien ‘rechtvaardigen’ in die stad zouden genoeg geweest zijn om de stad te sparen. Een rechtvaardige is iemand die in alles de wil van God de Vader zoekt, om die te doen. Die rechtvaardigen waren er in Sodom en Gomorra helaas niet. Omwil­ le van Abraham wordt wel Lot gered (Ge­ nesis 18:22-33; 19:29). De aanwezigheid van rechtvaardigen is blijkbaar een reden voor God om een gezin, een familie of een stad te bewaren voor rampen. Zij zijn het ‘zout der aarde’, dat het bederf weert. Uw vriendschap kan voor uw vrienden een bron van zegeningen van God zijn, zonder dat u het weet. Omdat u, zoals Job, bidt voor uw teleurstellende relaties, is het mogelijk dat God hen behoedt voor verde­ re struikelingen. God gebruikt het gebed van rechtvaardigen (Jakobus 5:16).

80

Wie leest over de opwekkingen in de afge­ lopen vier eeuwen, merkt dat belangrijke geestelijke principes telkens opnieuw werden ontdekt. De bewarende en zege­ nende kracht van ‘rechtvaardigen’ in hun relaties en vriendschappen met ongelo­ vigen, afgedwaalde en matte christenen was dan overweldigend groot. Ik hoop dat wij dat ook gaan zien. Laten we bidden dat wij zulke rechtvaardigen mogen wor­ den en dat God onze gezinnen, vrienden, relaties en contacten door ons heen kan bewaren en zelfs zegenen. Begin daarom meer bewust te bidden voor uw relaties; zoek de verzoening, het herstel, en reken met Gods bemoeienis en zegen. Bijbelleessuggesties: Genesis 18:16-19:29 Job 42:1-17 Matteüs 5:13-20 Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Bespreek de symptomen van het ‘leger en leger’ worden waardoor je op den duur in de knoop raakt. 2. Wat is het beeld dat een ‘rechtvaardige’ bij u oproept? 3. God spaart, bewaart en zegent een gezin, familie, stad, streek of land omdat daar rechtvaardigen zijn die Hij liefheeft (Genesis 18:25; zie ook 1 Korintiërs 7:14; Matteüs 24:22). Lever commentaar op deze stelling. GROEI – JAARGANG 2010 – NR. 3

Info Dr. H.A. (Henk) Bakker is universitair docent Theologie en Geschiedenis van het Baptisme aan de Vrije Universtiteit van Amsterdam en doceert theologie en historische theologie aan het Baptistenseminarium te Bosch en Duin en aan de CHE. Daarnaast is hij verbonden en is hij als consulent regelmatig betrokken bij gemeenteopbouw activiteiten.

Jij en de ander mogen er zijn Je mag best introvert zijn. Als ik er bij u op aandring vriendschap met mensen te sluiten, wil dat nog niet zeggen dat ik u aanraad een extravert te worden. Sommigen denken dat verlegenheid hun grootste probleem is. Op een avond stonden een neuroloog en ik zwijgend voor een raam. We keken hoe de lichten van de stad ver beneden ons aangingen. Het was niet makkelijk voor hem hulp te zoeken – dat bleek wel uit de manier waarop hij met zijn koffie bezig was en trachtte hoogte van mij te krijgen door over koetjes en kalfjes te praten. We hadden dit eerste gesprek aan het eind van de dag gepland om het risico te besparen, een van onze artsencollega’s in de lift tegen te komen. Tenslotte zuchtte hij diep, als iemand die op het punt staat in het koude water te springen en zei: “Ik denk dat ik hier ben omdat ik al mijn relaties aan het bederven ben. Ik heb al deze jaren gevochten om een van de beste specialisten te worden, want ik dacht dat als ik dat eenmaal bereikt had, men mij wel respecteren zou en me graag zou mogen. Maar dat is gewoonweg niet gebeurd.” Hij kneep de beker van kunststof met een hand fijn, als om zijn wanhoop nog wat te benadrukken. “O, ik geloof wel dat sommigen in het ziekenhuis respect voor me hebben”, ging hij voort, “maar er is werkelijk niemand die ik echt mijn vriend zou kunnen noemen. Ik heb geen schouder om ook eens tegen uit te huilen. Maar ik weet ook niet of u me wel kunt helpen – ik ben heel mijn leven nogal verlegen en geremd geweest. Wat mijn persoonlijkheid nodig heeft, is een voorjaarsschoonmaak.” (…) Een van de gevaren van het beroep van psycholoogverbeteraar is dat je in de verleiding komt al je confidenten naar je eigen beeld te willen veranderen. Maar God heeft elk van ons uniek gemaakt, en om een mensenziel hangt iets onpeilbaar mysterieus en schoons. Goede psychotherapeuten lijken een beetje op astronomen die hun leven aan de bestudering van de sterren wijden, in een poging

te begrijpen waarom bepaalde sterrenstelsels zich gedragen zoals ze doen en waarom er zwarte gaten bestaan. En uiteindelijk zijn ze zelfs nog meer van eerbiedige huiver vervuld omdat alles zo majesteitelijk is. Hoewel ik mijn cliënten nooit volledig zal begrijpen, is het mijn doel naast ze te zitten terwijl ze trachten zichzelf te doorvorsen. Samen bestuderen we dan zijn of haar geestelijke instelling en gaan we de bewegingen na van deze persoonlijkheid, in een poging tot begrijpen. Het zou voor mij even aanmatigend zijn te pogen die instelling te veranderen als het voor een astronoom zou zijn het zonnestelsel te willen veranderen. Als ik cliënten kan helpen begrijpen wie God hen bedoeld heeft te zijn toen Hij ze schiep, en als ik ze dan kan helpen om die mens ook echt te zijn, is dat ruimschoots voldoende. Dus zei ik mijn verlegen vriend dat ik er helemaal geen zin in had hem in een praatgrage gezellige vent te veranderen, die ieder op de schouder sloeg. Trouwens, het was niet zozeer zijn stille persoonlijkheid als wel zijn manier om met anderen om te gaan die hem in de problemen bracht. Toen hij dan die slechte gewoonten inruilde tegen een paar goede relationele eigenschappen, werd zijn hele leven anders. Hij merkte dat hij vrijmoediger met zijn patiënten sprak en andere artsen begonnen hun hart voor hem te openen. Vandaag de dag is hij nog steeds een introvert type. Maar hij heeft nu drie of vier echt goede vrienden en de laatste keer dat ik hem zag, was hij duidelijk een meer complete persoonlijkheid. Alan Loy McGinnis Uit: Wegen tot vriendschap, Voorhoeve – Kampen (alleen tweedehands verkrijgbaar)

81

Voor elke dag Onder redactie van Marleen Ramaker

Trouw en volharding H et bijbelboek Hebreeën is vooral geschreven met het oog op He­ breeuwse christenen die nog sterk vanuit het judaïsme denken en handelen. Zij zijn vertrouwd met de oudtestamen­ tische geschriften en de geschiedenis van God met zijn volk. Wat was en is nu eigenlijk het gezag van het Nieuwe Testa­ ment? En wat maakte Jezus zo uniek en waarom geeft het Nieuwe Testament Hem het grootste gezag? Wordt er niet aan het Oude Testament met zijn tradities en overleveringen te veel voorbijgegaan? Volgens verschillende commentaren is het bijbelboek Hebreeën geschreven voor

het jaar 70, omdat in het geheel niet de verwoesting van de tempel genoemd wordt. Als schrijver worden verschillende auteurs genoemd, zoals Paulus, Lucas en Apollos, een man die ook ‘doorkneed was in de Schriften’. De meesten menen dat Paulus de schrijver is, o.a. op basis van hoofdstuk 13:23,24, waarin Timoteüs ter sprake komt, een trouwe medewerker van Paulus. Verder schrijft ds. W.P. van der Aa in Hebreeën (Kok – Kampen) dat er volgens vers 24 aanwijzingen zijn dat de Hebree­ ënbrief is geschreven aan een gemeente in Italië. Citaat: “Wellicht in de buurt van Rome, die bestaat uit overwegend Joodse

christenen maar zeker niet exclusief Joods. De thematiek van de brief raakt alle christenen, ook die uit de heidenen. Zij hebben evengoed hun verhouding tot hun wortels in het Joodse geloof te bepalen en zij staan evenzeer onder de bedreiging en de verleiding van vervolging en ver­ val. Daarmee is ook voor ons de brief van groot belang”.

1. Christus heeft alle gezag

Hoofdthema’s

In het Oude Testament vertegenwoor­ digde de hogepriester de Joden bij God. Jezus Christus verbindt ons met God. Er is geen andere weg naar God. Omdat Jezus zonder zonde onder ons heeft gewoond, is Hij de volmaakte plaatsvervanger om voor onze zonden te sterven.

In het bijbels commentaar Het leven (Jong­ bloed – Heerenveen) staan ter introductie zes accenten.

Hebreeën openbaart Jezus’ werkelijke identiteit als God. Hij is het hoogste ge­ zag. Hij staat boven elke godsdienst en engel, boven iedere Joodse leider (zoals Abraham, Mozes of Jozua) en iedere pries­ ter. Hij is de volkomen openbaring van God.

2. Hogepriester

3. Offer Christus’ offer was de volmaakte vervul­ ling van alles waarvoor de oudtestamen­ tische offers stonden: Gods vergeving van de zonde. Omdat Christus het volmaakte offer voor onze zonde is, worden onze zonden uit verleden, heden en toekomst volledig vergeven.

Nadenken over het bijbelboek Hebreeën

4. Volwassenheid Ook al worden wij gered van de zonde door in Christus te geloven, toch heb­ ben wij de opdracht verder te gaan en te groeien in het geloof. Dankzij onze relatie met Christus kunnen wij (…) groeien naar volwassenheid in Hem.

Gebed: Trouwe God en Vader, dank U voor dit bijzondere bijbel­boek. Help mij in het lezen en nadenken erover meer zicht te krijgen op uw bedoelingen.

82

5. Geloof Geloof is een rustig vertrouwen in God. Gods verlossing is in zijn Zoon.

6. Volharding Het geloof stelt christenen in staat be­ proevingen te doorstaan. Echt geloof omvat ook de toewijding God trouw te blijven. (…) Volharding vormt ons karak­ ter en leidt naar de overwinning.

83

Voor elke dag

Dag 1: Hebreeën 1:1,2

Dag 3: Hebreeën 1:5-7

God spreekt

Meer dan de engelen

Genesis 1:1 begint met de duidelijke aanhef: “In het begin schiep God de hemel en de aarde”. Maar ook Hebreeën 1:1 begint helder. De scheppende God is ook een sprekende God. Op verschillende manieren sprak Hij: in zijn schepping, door profeten die Hem vertegenwoordigden, maar bij uitstek door zijn Zoon. Jezus Christus is het centrum van de geschapen wereld (vers 2).

Jezus is de sleutel tot het ontdekken wie God is, want Hij is een met Hem (vers 5). En de engelen staan onder Hem. Vers 7 maakt duidelijk dat zij dienaren zijn en uitvoerders van Gods wil.

Persoonlijk: Wat betekent het voor mij dat God een sprekende God is? Wat heb ik tot nu toe over God ontdekt? Hoe ervaar ik zijn spreken?

Persoonlijk: Lees opnieuw vers 2 waarin staat dat God Jezus de enige erfgenaam noemt. Hoe groot is Jezus Christus voor ons? Geven we Hem de eerste plaats in ons leven? En geloven we dat we als volgelingen van Jezus mede-erfgenamen mogen zijn? Zie Romeinen 8:16,17.

Dag 4: Hebreeën 1:7-14

Jezus, de Rechtvaardige In dit gedeelte wordt Jezus geëerd als de Eeuwige en de rechtvaardige Koning. De Gezalfde, en door God aangewezen Verlosser die al het kwaad zal overwinnen (vers 13). Persoonlijk: Denk na over de beschrijving van Jezus, de eeuwige Zoon van God die overwinnen zal.

Dag 5: Johannes 1:1-5, 14 en 18

Christus: het ware Licht Het begin van het evangelie volgens Johannes vertoont veel parallellen met Hebreeën 1. Zie bijvoorbeeld de eerste drie verzen en de centrale plaats van Christus in het geheel.

Dag 2: Hebreeën 1:3,4

God maakt zich bekend God heeft zijn Zoon aangewezen als Middelaar, als degene die zicht kan geven op onze Schepper. Hij is één met God, maar was bereid als mens onder ons te komen wonen. Hij maakte verzoening mogelijk door onze schuld op zich te nemen. Persoonlijk: Overdenk deze twee verzen en ga na hoe dit onze persoonlijke relatie tot God heeft gestempeld.

84

Persoonlijk: Probeer met eigen woorden de essentie van dit bijbelgedeelte weer te geven.

Dag 6: Hebreeën 2:1-3

Op God gericht blijven Naar God luisteren en op zijn wil gericht zijn, is niet altijd makkelijk. Het vraagt de aandacht van ons denken, van ons gevoel, van onze wil, waarbij we niet alleen over de woorden nadenken maar de consequentie ervan willen aanvaarden voor ons leven.

Persoonlijk: Denk na over de gevaren van vrijblijvendheid en geef hiervan voorbeelden. Hoe kunnen we meer standvastig worden? Overdenk in dit verband Jakobus 1:22-25.

Dag 7: Hebreeën 2:4-8

Christus: oneindig groot God heeft de boodschap van het Evangelie bevestigd door wonderen en tekenen. In de bediening van Jezus Christus, maar ook in het leven en werk van zijn volgelingen. Vooral in het bijbelboek Handelingen lezen we hierover. Paulus spreekt in zijn brieven dan ook over de gaven en vrucht van de Geest waardoor de liefde en kracht van de Heer kenbaar worden. Persoonlijk: Lees Marcus 16:20 en Efeziërs 4:11-16. Waarom is het werk van Gods Geest belangrijk voor gezond persoonlijk geloofs- en gemeenteleven?

Dag 8: Hebreeën 2:9-13

Jezus’ vernedering diende een doel In Hebreeën 1:13 lazen we over Jezus’ uiteindelijke koningschap waarbij zijn vijanden zijn overwonnen. Dat geloof en dat perspectief is bepalend voor ons leven nu. Lees in dit verband het bijbelgedeelte van vandaag. Jezus was als mens onderworpen aan de wetten van de aarde, ook aan die van de dood. Maar zijn dood diende een doel. Hij verzoende de mens met God, zijn vernedering leidde tot zijn verheerlijking, waarbij Hij mensen die in Hem hun vertrouwen uitspreken ook verhoogt als kinderen van God. Persoonlijk: Denk na over de verzen 11-13. Wat staat hierin concreet?

Dag 9: Hebreeën 2:14-18

Jezus weet wat lijden is Dit bijbelgedeelte moet ons steeds weer ontroeren, want het geeft weer hoe Jezus bereid was zich met onze nood te identificeren. Hij

onderging de dood om ons te kunnen bevrijden van de angst voor de dood en de dood zelf. Maar ook weet Hij wat het is om beproefd te worden en moeite te ervaren. Daarin wil Hij ons tegemoetkomen en steunen (vers 18). Persoonlijk: Schrijf op waarin Jezus ons allemaal begrijpen kan en wil helpen en dank Hem daarna voor zijn grenzeloze liefde en nabijheid.

Dag 10: Hebreeën 3:1-4

God: bouwer van alles Jezus wordt onze apostel en hogepriester genoemd (vers 1). Als apostel werd Hij gezonden door zijn Vader en als hogepriester is Hij vertegenwoordiger van de mensen bij God. Voor de Joden was de hogepriester de belangrijkste, menselijke autoriteit en voor de christenen hadden de apostelen veel gezag, als boodschappers van God. Maar Jezus heeft het grootste gezag als apostel en hogepriester. Hij kwam van de Vader en vertegenwoordigde de mensen bij God. Persoonlijk: Overdenk in dit licht de verzen 3 en 4. Geven wij Jezus die gezaghebbende plaats in ons denken en leven?

Dag 11: Hebreeën 3:5-12

Alert blijven en waakzaam Mozes was trouw aan Gods opdracht, waarover we lezen in het Oude Testament. Hij leidde Gods volk naar het beloofde land en bereidde de weg voor van de komst van de Messias. Jezus Christus is trouw aan zijn volgelingen, aan de gemeente, voor wie Hij een opdracht heeft in de wereld. Daarom roept Hij zijn volgelingen op tot trouw, waarbij ze volhardend en standvastig blijven. Persoonlijk: Overdenk vers 12 en spreek erover met God in gebed.

Dag 12: Hebreeën 3:12-19

Koppigheid en ongeloof In dit gedeelte wordt het gevaar genoemd van

85

Voor elke dag

afdwaling en ontrouw, van ongehoorzaamheid en ongeloof. Het zijn situaties die kunnen ontstaan in periodes dat we met vragen worstelen en waarbij we ons zicht op God kwijtraken. Op zijn trouw en beloften. Persoonlijk: Lees het gedeelte opnieuw en ga na op welke terreinen er scheefgroei, ongeloof en ontrouw kan ontstaan waardoor de ‘rust’ in de Heer en onze bestemming in gevaar komen (verzen 18,19).

Dag 13: Hebreeën 4:1-2

Aanvaarding van Gods be­ lofte Deze twee verzen maken het heel duidelijk! Het Goede Nieuws is verkondigd: in Jezus Christus is er redding en kunnen we een gereinigde relatie met God ontvangen. Zijn Zoon staat hiervoor garant. We kunnen er echter aan voorbijgaan, nonchalant en ongelovig. Dan is “het verkondigde woord niet heilzaam”. Persoonlijk: God heeft in Christus de mogelijkheid van verzoening aangeboden. Heb ik me laten verzoenen en geloof ik dat ik nu en later bij Hem hoor en mag horen bij zijn koninkrijk?

Dag 14: Hebreeën 4:3-11

Gods rust In Matteüs 11:28 roept Jezus mensen op tot Hem te komen, zodat ze rust vinden voor hun ziel, rust waarover we lezen in de verzen 8-11, rust die God verlangt te geven. We worden dan ook opgeroepen hieraan niet voorbij te gaan Persoonlijk: Overdenk Johannes 14:1-4 waarin Jezus ook spreekt over vrede en rust. Niet alleen nu, maar ook in de eeuwigheid met Hem. Hij bereidt plaats voor en een toekomst met Hem.

Dag 15: Hebreeën 4:12-13

Kracht van Gods Woord Deze twee verzen bepalen ons bij de werkzame kracht van Gods Woord, waarbij zijn Geest ons onderscheidingsvermogen wil geven en inzicht

86

in zijn wil voor ons leven. Wij kunnen ons tegenover God niet verontschuldigen want Hij wil de waarheid aan ons bekendmaken. Persoonlijk: Op welke terreinen ervaar ik de krachtige doorwerking van Gods Woord en Geest?

Dag 16: Hebreeën 4:14-16

Onbevreesd Dit bijbelgedeelte geeft veel moed en vertrouwen. Ook al doorgrondt de Heilige ons door en door, toch hoeven we niet bang te zijn. Jezus staat als hogepriester voor ons borg en God ziet ons in Hem aan. Persoonlijk: Wat betekent vers 16 voor mij? Durf ik vrijmoedig tot God te komen, de genadige en liefdevolle Vader?

Dag 17: Hebreeën 5:1-4

Bemiddelen In de tijd van het Oude Testament blijkt dat God aanwees wie hogepriester kon zijn: Het was Aäron en zijn nakomelingen. Zij mochten namens God bemiddelen tussen God en mensen, waarbij de offerdienst een grote betekenis had: de verzoening van zonde en schuld. Persoonlijk: Denk na over de verzen 3 en 4. Wat blijkt hieruit?

Dag 18: Hebreeën 5:5-10, Genesis 14:17-20

Jezus: bruggenbouwer Zoals God Aäron had aangewezen, wees Hij daarna Jezus, zijn Zoon, aan als de beloofde, volmaakte hogepriester (vers 5,6). Daarbij wordt verwezen naar Melchisedek, een priester van Salem (Jeruzalem), aan wie ook in Hebreeën 7:1-4 aandacht wordt gegeven. Het benadrukt Jezus’ bijzondere betekenis als Zoon van God en Zoon van de mens. Persoonlijk: Waarom is Jezus’ positie als Zoon van God van het grootste belang? En wat leren we van de verzen 7-9?

Dag 19: Hebreeën 5:11-14

Volwassenheid In deze verzen worden we bepaald bij het probleem van onvolwassenheid. Welke voorbeelden worden gebruikt? En wat is nodig om meer volwassen te worden? Persoonlijk: Denk na over de verzen 13 en 14 en 1 Petrus 2:1,2. Verlang ik als jonggelovige naar melk en wil ik in het volwassen worden vast voedsel gaan gebruiken zodat ik groei in onderscheidingsvermogen?

Dag 20: Hebreeën 6:1-3

Bouwen op een fundament Het is belangrijk dat er sprake is van een goed fundament, waarbij Christus en zijn woord doorslaggevend zijn, zie in dit licht ook 1 Korintiërs 3:10,11. Persoonlijk: Wat houdt voor mij het fundament in? Probeer dit met een aantal kernwoorden weer te geven.

Dag 21: Hebreeën 6:4-6

Gods Geest wil inzicht ge­ ven

ties. Zijn er zaken in mijn leven die Gods werk en zegen in de weg kunnen staan?

Dag 23: Hebreeën 6:9-12

Standvastigheid God weet wat er in ons hart leeft en wat we uit liefde voor Hem doen (vers 10). Volgens vers 11 en 12 houdt standvastig geloof ook verband met de belofte die ons voor ogen staat en de verzekering van Gods zegen wanneer we toegewijd zijn aan Hem. Persoonlijk: Wat staat ons vooral voor ogen wanneer we denken aan onze toewijding aan God?

Dag 24: Hebreeën 6:13-17

God is te vertrouwen In dit gedeelte wordt verwezen naar Abraham, die geduldig uitzag naar Gods beloofde zegen. Tussen het moment dat God hem een zoon beloofde (Genesis 17:16) en Isaaks geboorte (Genesis 21:1-3) lag 25 jaar. God stond garant met zijn Naam: de Eeuwige, Machtige en Onveranderlijke. Persoonlijk: Op welke beloften van God bouw ik?

Wanneer we Jezus navolgen, wil Hij door zijn Geest ons bepalen bij zijn verlangen voor ons leven en ons daarvoor toerusten. Hij wil dat we voortdurend van Hem leren en groeien in wie we zijn, wat we doen, wat we zeggen en in onderlinge verhoudingen. Persoonlijk: Welke waarschuwing klinkt in deze verzen door?

Dag 22: Hebreeën 6:7,8

God wil zegenen Wanneer we leven als eigendom van Jezus Christus, dan zegent God ons. Ook wil Hij ons alert maken op het gevaar van distels en dorens. Persoonlijk: Denk na over deze bijbelse illustra-

87

Voor elke dag

heenwijzing naar het werk van Jezus Christus die als het ‘lam van God’ alle zonde op zich nam (Johannes 1:29).

Dag 25: Hebreeën 6:18-20

Hoop is een anker

Persoonlijk: Lees opnieuw vers 5 en denk na over de betekenis hiervan. Wat betekent het voor ons dat Jezus vanuit de hemel regeert en zijn Koninkrijk zal bevestigen (verzen 1 en 2)?

Gods belofte is te vergelijken met een anker waaraan de ziel houvast vindt. Jezus maakte de toegang tot de Vader vrij en daarom mogen we met zekerheid uitzien naar de ontmoeting met God. Onbevreesd.

Dag 31: Hebreeën 8:6-9

Persoonlijk: Het voorhangsel (gordijn) hing tussen het heilige en allerheiligste van de tabernakel. Wat gebeurde er met dit voorhangsel toen Jezus voor ons de schuld op zich genomen had? Lees Matteüs 27:51.

Verbond In het oude verbond staat de wet centraal: Gods richtlijnen voor de omgang met Hem en mensen. In het nieuwe verbond staat genade centraal: het aanbod van vergeving dat Jezus in zijn offerdood aanbiedt, omdat we als mens steeds weer tekortschieten en God en elkaar tekortdoen.

Dag 26: Hebreeën 7:1-10

Priester voor altijd In deze geschiedenis wordt benadrukt dat Jezus meer is dan Abraham, de vader van het Joodse volk. En groter dan Levi, een nakomeling van Abraham. Het Joodse priesterschap waarbij Levi’s nakomelingen betrokken waren, is ook ondergeschikt aan Jezus’ eeuwige priesterschap. Persoonlijk: Dit bijbelgedeelte benadrukt Jezus’ bijzondere positie als Zoon van God. Waarin is Jezus’ priesterschap uniek?

Dag 27: Hebreeën 7:11-19

Priesterschap van de Messias Van Melchisedek wordt gezegd dat hij een eeuwig priester is (Psalm 110:4). Daarbij wordt een vergelijking getrokken met de Zoon van God (verzen 15-17). In Jezus is de toegang tot de Vader mogelijk voor ieder die in gelovig vertrouwen Hem aanvaardt als Verlosser en Heer. Persoonlijk: Alhoewel dit hoofdstuk niet makkelijk is, wil het toch een waarheid duidelijk maken, zie de verzen 16,17. Wat betekent het voor ons persoonlijk?

88

Dag 28: Hebreeën 7:20-25

Jezus bidt voor ons Volgens vers 22 maakte Jezus het nieuwe verbond mogelijk: Hij is een eeuwige priester, door God aangewezen, zie vers 24. Hij biedt verlossing en eeuwig leven aan. Door Hem is er directe toegang tot de Vader. Ook bidt Hij voor de mensen die Hem toebehoren (vers 25). Persoonlijk: In hoeverre leef ik met het besef dat Jezus voor mij bidt en het goede zoekt?

Dag 29: Hebreeën 7:26-28

Jezus is volmaakt De hogepriester in het Oude Testament ging één keer per jaar naar God toe om vergeving voor het volk en hemzelf te vragen, maar Jezus bidt voordurend voor ons: als volmaakte Hogepriester bemiddelt Hij tussen God en ons.

Persoonlijk: Hoe beleef ik het verschil tussen wet en genade en hoe kan vanuit de genade de wet weer betekenis krijgen?

Dag 32: Hebreeën 8:10-13

Een veranderd hart Vers 10 geeft de kern van het nieuwe verbond aan: een veranderd hart waarbij de Geest van Jezus ons onderwijst wat Gods wil inhoudt. Dan zullen we Hem ‘kennen’. Persoonlijk: Probeer met eigen woorden weer te geven wat met het woord ‘kennen’ bedoeld wordt. En ga na in hoeverre wij God kennen en zijn verlangen voor ons leven.

Dag 33: Hebreeën 9:1-10

Noodzaak van vergeving

Voorafschaduwing De vroegere priesterdienst en offers waren een

Persoonlijk: Wat betekenen de verzen 7-10?

Dag 30: Hebreeën 8:1-5

Eeuwige verlossing Jezus is een hemels heiligdom binnengegaan en maakte door zijn offerdood eeuwige verlossing mogelijk (vers 12). Persoonlijk: Denk na over de verzen 13 en 14 en geef de meest belangrijke gedachte weer en de betekenis ervan voor ons dagelijks leven.

Dag 35: Hebreeën 9:15-22

Een nieuw verbond Jezus maakte een nieuw verbond mogelijk (vers 15). Zoals in het Oude Testament het bloed van jonge stieren en bokken nodig was voor reiniging, zo voorziet nu – dankzij het nieuwe verbond – Jezus’ offer. Zijn bloed reinigt van ongerechtigheid en schuld. Persoonlijk. Lees en overdenk 1 Johannes 1:8 en 9. Welke belofte wordt hierin gegeven?

Dag 36: Hebreeën 9:23-26

Verlosser en Vriend De tabernakel was een afspiegeling en symbool van de hemelse werkelijkheid. Het is moeilijk te begrijpen maar een ding is duidelijk: Jezus Christus is de Middelaar om ons met God en zijn koninkrijk te verbinden (vers 24). Hij bidt voor ons. Als Verlosser en Vriend wil Hij voor ons instaan en nabij zijn. Persoonlijk: Lees en overdenk Johannes 15:14-17.

Het ‘aardse heiligdom’ bestond uit het heilige en het allerheiligste (verzen 1-5). Voor extra informatie zie Exodus 36-40. Alleen de hogepriester mocht een keer per jaar, op de Grote Verzoendag, het allerheiligste binnenkomen om verzoening te vragen voor zijn zonden en die van het volk (vers 7), waarbij het verzoendeksel de aangewezen plaats was.

Persoonlijk: Overdenk in dit verband ook Romeinen 8:33 en 34.

Dag 34: Hebreeën 9:11-14

Dag 37: Hebreeën 9:27-28 en Johannes 5:24

Verlost van het oordeel In vers 27 komt duidelijk naar voren dat we allemaal moeten sterven. Daarna is er sprake van een oordeel: we moeten voor God verschijnen. Wanneer we de verlossing in Jezus Christus geloven en van harte aanvaarden, dan belooft Hij verlossing van het oordeel en de gave van eeuwig leven. Persoonlijk: Lees en overdenk Johannes 5:24.

89

Voor elke dag

Dag 38: Hebreeën 10:1-7

Dag 40: Hebreeën 10:11-13

Zondebesef en vergeving

Jezus als Koning

Waarschuwing

Steeds weer worden we bepaald bij zonde en schuld. Het Oude Verbond maakt dat heel duidelijk. Het benadrukt extra Jezus’ unieke komst, lijden, sterven en opstanding. Hij alleen kan eeuwige verlossing aanbieden.

Jezus zit aan de rechterhand van God (vers 12). Hij is verheerlijkt en regeert als Koning. Zijn koningschap zal bevestigd en zichtbaar worden. Als hogepriester draagt Hij ons op zijn hart.

Deze woorden bepalen ons bij de ernst van Gods heiligheid en aanbod in Christus. In vers 29 staat zelfs dat we de ‘Zoon van God vertrappen’ wanneer we – na tot inzicht en erkenning gekomen te zijn – hardnekkig en trots de waarheid afwijzen en ontkennen.

Persoonlijk: Denk na over de verzen 5-7 en Jezus’ bereidheid zichzelf te geven. Waaruit blijkt verder zijn eenheid met de Vader?

Persoonlijk: Lees in dit verband Exodus 28:29. Wanneer Aäron als sterfelijk mens al de namen van de stammen van Israël droeg, hoeveel te meer bevestigt Jezus, onze Verlosser, Middelaar en Hogepriester die eeuwig is, ons dan van zijn liefde! Hij alleen kan alles tot voltooiing brengen.

Dag 41: Hebreeën 10:14-18

Dag 45: Hebreeën 10:30-33

Ontzag

Gods Geest wil ons innerlijk ervan overtuigen dat Jezus Christus niet alleen verzoening mogelijk maakt, maar ook ‘heiliging’, waarbij we meer en meer op Hem gaan lijken.

Opnieuw blijkt uit de verzen 30 en 31 dat het ‘huiveringwekkend’ is om te vallen in de hand van de levende God. Daarbij worden in de verzen 32 en 33 de gelovigen opgeroepen zich de tijd te herinneren dat ze standvastig bleven en anderen daarbij steunden.

Dag 42: Hebreeën 10:19-22

Oprechtheid en geloof Bevrijding van zonde en schuld geeft vreugde en een nieuwe richting. Wij mogen vrijmoedig tot God naderen omdat Jezus de weg vrijmaakte. Persoonlijk: Hoe beleef ik deze vrijheid? Geef in dit verband vers 22 met eigen woorden weer.

Dag 39: Hebreeën 10:8-10

Persoonlijk: Overdenk vers 29 en bid voor jezelf en anderen. Dat we in ontzag trouw blijven aan Gods genade, liefde en aan het werk van zijn Geest in ons leven.

Laten heiligen

Persoonlijk: Lees vers 16 en Galaten 5:22-25. Welke concrete vrucht werkt heiliging uit?

90

Dag 44: Hebreeën 10-26-29

Dag 43: Hebreeën 10:23-25

Geheiligd in Jezus

Kracht van bemoediging

Door de offerdienst in het Oude Testament werd duidelijk dat God zonde ernstig neemt. Zo ernstig dat deze offers onvoldoende waren en slechts een afschaduwing van het nieuwe dat moest komen.

Omdat Gods beloften betrouwbaar zijn, worden we in vers 23 opgeroepen onwankelbaar onze hoop en belijdenis vast te houden. Vanuit die basis kunnen we dan onze plaats innemen en van invloed zijn.

Persoonlijk: Lees opnieuw de verzen 9 en 10 en dank God voor zijn liefde en voorziening in Jezus Christus.

Persoonlijk: De tijd waarin we leven is ernstig. Overdenk in dat licht opnieuw vers 25. Waarbij word ik dan bepaald?

Persoonlijk: Denk na over de zin “Herinnert u de dagen van weleer, toen u, door het licht beschenen…”. Hoe kunnen we het licht van Christus blijven zoeken?

Dag 46: Hebreeën 10:34-36

Volharding In deze verzen klinkt een pleidooi door om in moeite anderen te steunen en zelf gericht te blijven op Gods beloften van nabijheid en voorziening. Om het houvast en de hoop op Christus voor ogen te houden en te koesteren. Persoonlijk: Hoe kunnen we elkaar helpen om in verdrukking en moeite standvastig te blijven? Overdenk Romeinen 5:3-5 en bid voor mensen die je in gedachten komen.

Dag 47: Hebreeën 10:37-39

Niet terugdeinzen In geloof mogen we volhardend uitzien naar

Jezus’ tweede komst en de voltooiing van zijn beloften. Wel is er het gevaar dat we aarzelend en terughoudend kunnen worden. In dit bijbelgedeelte worden we opgeroepen waakzaam te blijven. Persoonlijk: Om te kunnen standhouden moet we alert zijn op ondermijnende invloeden, vooral in de ‘laatste dagen’. Lees in dit verband ook 2 Timoteüs 3:1-5 en vers 10. Waarbij word ik bepaald?

Dag 48: Hebreeën 11:1-3

Kracht van geloof Deze eerste drie verzen zijn een prachtige inleiding op geloofsgetuigenissen van mensen uit de Bijbel. Geloof bestaat immers uit vertrouwen en hopen. Door te vertrouwen op Gods woorden en bovenal op wie Hij is in zijn trouw en waarheid, is hoop mogelijk omdat Hij zal doen wat Hij gezegd heeft. Persoonlijk: Lees in dit verband ook Johannes 20:24-31. Wat maakt Jezus, als Zoon van God, hierin duidelijk?

Dag 49: Hebreeën 11:4 en Genesis 4:3-5

Bloedoffer Het allereerste offer vond plaats na de zondeval (Genesis 3:21), waarbij God van het geslachte dier kleding voor Adam en Eva maakte. In Hebreeën 9:22 kwam ook naar voren dat bloedstorting noodzakelijk was voor vergeving. Abel had een bloedoffer gebracht en Kaïn de vrucht van het land. Persoonlijk: Kan het verschil van offers te maken hebben met het verschil tussen genade of vertrouwen op eigen inspanningen en prestatie?

Dag 50: Hebreeën 11:5 en Genesis 5:22-24

Wandelen met God Van Henoch wordt gezegd dat hij met God wandelde. Hij was vertrouwd met God en toegewijd aan zijn zorg en wil. Het is bijzonder dat God hem tot zich nam zonder dat hij

91

Voor elke dag

hoefde te sterven. Een mysterie dat heenwijst naar de vertrouwelijke omgang van God met Henoch. Persoonlijk: Wat betekent het voor ons om met God te ‘wandelen’? Lees in dit verband Kolossenzen 2:6,7 en Efeziërs 4:20-24.

Dag 51: Hebreeën 11:6 en Matteüs 7:7-11

Oprecht zoeken Vers 6 is heel duidelijk: God wil dat we Hem zoeken en dus openstaan voor zijn bestaan en zijn verlangen zichzelf aan ons bekend te maken. De belofte van beloning geeft aan dat God die ontdekkingstocht naar waarde schat, als de mens maar oprecht en volhardend is in zijn zoeken. Persoonlijk: Ga na of je soms te veel teert op oude kennis en voldoende openstaat voor meer inzicht zodat God je daarin kan zegenen.

Dag 52: Hebreeën 11:7 en Genesis 6:13-22

In geloof bouwen Noach was bereid een dwaas genoemd te worden in het serieus nemen van Gods opdracht. Maar ook Noach wandelde net als Henoch in gelovig vertrouwen met God. Hij begreep dat Gods bedoelingen te vertrouwen zijn en kwam in actie. Persoonlijk: Ga na waarom we het vaak moeilijk vinden om voor ons geloof uit te komen, vooral als het aankomt op concrete stappen die met onze toewijding aan God te maken hebben.

Dag 53: Hebreeën 11:8-10 en Genesis 12:1-4

Gods roeping Abraham wist dat hij door God geroepen was met een speciale bedoeling. Sommige aspecten daarvan waren al heel concreet, maar andere hadden te maken met Gods plan door de eeuwen en geschiedenis heen. Zo zag hij uit naar ‘een stad van fundamenten door God zelf ontworpen en gebouwd’. Persoonlijk: Overdenk in dit verband de profetie

92

die in Openbaring 21:1-4 staat. Geloven wij dat Gods beloften aan Abraham, waarbij Hij Israël en de volken op het oog heeft, tot volledige voltooiing gebracht zullen worden?

Dag 54: Hebreeën 11:11-12 en Genesis 17:19 en 21:1-7

Het onmogelijke gebeurde Sara twijfelde aan Gods belofte van een zoon, want was ze niet te oud geworden? Toch deed God wat voor mensen onmogelijk leek: Abraham en Sara kregen een zoon en zij ervoeren dat God op zijn woord te vertrouwen is. Persoonlijk: In hoeverre zijn wij vertrouwd met twijfel? Ga na waarin God toch betrouwbaar is gebleken en hoe wij daardoor konden groeien in geloof.

Dag 55: Hebreeën 11:13-16

Op doorreis Ook al was er vaak gebrekkig zicht op verhoring, toch bleven de ‘geloofshelden’ in vertrouwen op God zien, wetend dat Hij als de Eeuwige het overzicht heeft en voorziet op zijn tijd. Ook wisten ze dat God een eeuwige toekomst zou bereiden. Persoonlijk: In hoeverre ben ik mij bewust dat God de toekomst in handen heeft en leef ik daaruit?

Dag 56: Hebreeën 11:17-19 en Genesis 22:1-19

Beproeving God stelde Abraham op de proef, maar Abraham bleef zich aan Gods belofte vasthouden dat hij via Isaak heel veel nakomelingen zou krijgen (vers 18). Persoonlijk: Lees in dit verband Matteüs 4, waarin de beproeving van Jezus besproken wordt. Vergelijk vers 1 met vers 11. Welke realiteit en belofte klinken hierin door?

Dag 57: Hebreeën 11:20-22 en Genesis 27:27-29 en 47:31

Volhardend vertrouwen De betekenis van zegenen is dat God het goede zal uitwerken via anderen. Dat zijn beloften tot voltooiing zullen komen. Door de generaties heen. Persoonlijk: Denk na over vers 22. Waaruit bleek dat Jozef volledig vertrouwde op Gods belofte? Lees Genesis 50:24,25.

Dag 58: Hebreeën 11:23-26, Exodus 1:16,2:10-12

Moedig geloof De moeder van Mozes had heel creatief en moedig een oplossing gezocht toen Mozes niet langer verborgen kon worden en God had het geleid en gezegend. Op een bijzondere manier werd hij een geweldig werktuig in Gods hand. Persoonlijk: Uit de bijbelverhalen blijkt steeds weer dat voor God niets onmogelijk is en dat Hij dwars door alles heen zijn plannen volvoert. In welk opzicht is dat nu voor mij een bemoediging?

Dag 59: Hebreeën 11:27-29 en Exodus 10:28

Ziende de Onzienlijke

leven, toch zag Hij ook haar hart en schakelde Hij haar gelovig handelen in. Wat leer ik hiervan?

Dag 61: Hebreeën 11:32-34

In zwakheid sterk In deze verzen wordt naar mensen verwezen die door het geloof in een grote God tot machtige daden kwamen. Hun namen zijn een herinnering en aansporing om nooit te klein van God te denken. Persoonlijk: Lees 1 Samuël 17:34-37. Ga na in hoeverre wij persoonlijk vertrouwen op Gods kracht in situaties die te moeilijk schijnen.

Dag 62: Hebreeën 11:35-37

Voor- en tegenspoed Uit deze verzen blijkt dat God moeilijke situaties kan toelaten, maar dat de belofte van een toekomst dan moed en perspectief geeft. Christus behoort de overwinning toe, ook al is er nog sprake van moeite en is de schepping ‘in barensnood’ (Romeinen 8:22). Persoonlijk: Lees Kolossenzen 1:16 en laat deze zekerheid tot je doordringen.

Mozes had geestelijke ogen voor Gods plan met Israël en de toekomst. Hij geloofde in de opdracht die hij kreeg, en het was alsof hij de onzichtbare God zag, die zijn plannen zou volbrengen. Persoonlijk: Wat betekent het voor mij om ‘de Onzienlijke te zien’?

Dag 60: Hebreeën 11:30 en 31 en Jozua 6:20-23

God gebruikt mensen Het is bijzonder dat God een heidense vrouw, die ook prostituee was, wilde gebruiken. Het geheim was dat ze in God geloofde en bereid was de spionnen te helpen. Ook geloofde ze dat het redding zou geven aan haar en haar familie. Persoonlijk: God was op de hoogte van Rachabs

93

Voor elke dag

Dag 63: Hebreeën 11:38-40

Dag 69: Hebreeën 12:14-17

Het judaïsme en het chris­ tendom In het Oude Testament lezen we over geweldige geloofshelden, van wie we kunnen leren. In de laatste twee verzen komt echter naar voren dat ze de belofte van Jezus’ komst niet meemaakten. Pas in het Nieuwe Testament lezen we over de komst van de Messias. Uiteindelijk draait alles om Hem.

De heiligheid van God is zo overweldigend dat oudtestamentische gelovigen met gevoelens van angst hun ontzag uitspraken (vers 21). Het Nieuwe Testament spreekt over de verschijning van Jezus Christus, de heilige Verlosser en Rechter (verzen 23,24).

Wanneer we denken aan al die mensen die genoemd en niet genoemd zijn, maar trouw bleven aan God, dan is het ook voor ons een aansporing om vastberaden op koers te blijven. Daarbij moeten we op Jezus gericht blijven. Persoonlijk: Denk na over vers 6. Zijn we ons bewust dat Hij uit liefde ons onderwijst en dat zijn liefde in dat proces wil troosten en stimuleren?

Dag 67: Hebreeën 12:8-10

Delen in Gods heiligheid

Wanneer we met tegenslag te maken hebben, kan dit leiden tot meer volwassenheid, geestelijke groei en geduld. Het komt erop aan in dit alles Jezus’ volharding en toewijding voor ogen te hebben.

In het gedeelte van vandaag klinkt vertrouwen door in God de Vader, die weet wat goed en nodig is.

Dag 66: Hebreeën 12:5-7

Openstaan voor vorming In vers 5 worden we bepaald bij de ernst van Gods aanwijzingen en correcties. Via zijn Woord, Geest en de omstandigheden van het leven.

94

Persoonlijk: Wat wordt met vers 24 bedoeld? En waaruit blijkt dat we niet nonchalant met Jezus’ offer kunnen omgaan?

Moed houden

Persoonlijk: Waarin ervaar ik soms strijd en hoe kan ik moed houden?

De verzen 7 en 8 bepalen ons bij de positieve vrucht van de navolging van Jezus. Ook houdt het een oproep in om het goede voorbeeld van gelovigen na te volgen omdat ze heenwijzen naar Jezus Christus en de vrucht die Hij kan uitwerken. In vers 9 komt misleiding aan de orde die van Jezus afleidt en verwijdert. Uiteindelijk gaat het hem om genade, ook al vroeg het van Jezus de vernedering van het kruis.

Gods verterende heiligheid

Navolging niet vrijblijvend

Dag 65: Hebreeën 12:3 en 4

Let op vrucht

God laat niet met zich spotten. Hij is de Heilige, Onveranderlijke en Eeuwige.

Dag 70: Hebreeën 12:18-24

Dag 64: Hebreeën 12:1 en 2

Persoonlijk: Overdenk vers 2 en ga na waarin en hoe Jezus ons voorging. Waarom kon Hij standhouden?

Waakzaam blijven Persoonlijk: Volgens de verzen 14 en 15 houdt het in dat we de vrede zoeken in onderlinge verhoudingen en de bereidheid bitterheid af te leggen die anderen kan ‘besmetten’. Ken ik hiervan voorbeelden in mijn eigen leven?

Persoonlijk: Lees de bekende woorden uit Johannes 3:16 en dank God.

Persoonlijk: Wat is de betekenis voor mij als ik nadenk over vers 10?

Dag 68: Hebreeën 12:11-13

Dag 71: Hebreeën 12:25-28

Onwankelbaar koninkrijk In de verzen 26 en 27 staat dat God door een oordeel heen alles zal vernieuwen, waarbij sprake zal zijn van een onwankelbaar, eeuwig koninkrijk. Persoonlijk: Denk na over de verzen 28 en 29 en over de betekenis van consequente toewijding aan God. Wat zijn de gevaren van vrijblijvendheid en een houding van compromissen?

Dag 72: Hebreeën 13:1-6

Rechte paden

Daden van liefde

God houdt in zijn leiding en correcties voor ons leven de uiteindelijke vrucht voor ogen: vrede en gerechtigheid.

Vers 1 bepaalt ons bij de liefde waarbij voorbeelden genoemd worden zoals gastvrijheid, meeleven met mensen die door het leven ontgoocheld zijn, een zuiver huwelijksleven en een goed gebruik van geld, bezit en mogelijkheden.

Persoonlijk: Waarom is de motivatie van vers 11 nodig voor de toewijding die in de verzen 12 en 13 ter sprake komt?

Dag 73: Hebreeën 13:7-13

Persoonlijk: Waarbij word ik vooral bepaald?

Persoonlijk: Denk na over de betekenis van vers 13.

Dag 74: Hebreeën 13:14-17

Liefde en solidariteit Juist omdat we Jezus’ terugkeer verwachten en uitzien naar zijn onwankelbare koninkrijk, kunnen we in geloof beschikbaar zijn voor zijn werk in deze periode van de geschiedenis. Persoonlijk: Welke voorbeelden worden gegeven van een duidelijke focus op het koninkrijk van God?

Dag 75: Hebreeën 13:18-24

Gezamenlijk gebed Gebed voor elkaar is een belangrijke bouwsteen in het beschikbaar zijn voor God en zijn werk (verzen 18-21). Persoonlijk: In vers 22 worden we opgeroepen open te staan voor bemoediging. Hoe kan ik anderen bemoedigen en wie kan ik deze dag bemoedigen?

Dag 76: Jakobus 1:1-5

Standvastigheid De laatste 15 dagen van dit 90-dagen-dagboek staan we stil bij de korte brief van Jakobus. Ook deze brief was gericht aan Joodse christenen uit de eerste eeuw die verstrooid waren tijdens de vervolging. Het accent ligt op het

95

Voor elke dag

gevaar van ‘grote woorden’ zonder concrete daden en vrucht. Jakobus benadrukt dat we daders van het Woord moeten zijn. Persoonlijk: Overdenk de verzen 3 en 4. Wat is onze ervaring met beproeving en standvastigheid?

Dag 77: Jakobus 1:9-11

Nederigheid Wij kunnen gauw trots worden op onze afkomst, prestaties, erkenning en welvaart. In Gods ogen zijn we allemaal gelijk en hebben we Hem nodig als Vader en Voorziener. Persoonlijk: Denk na over voorbeelden waarin we ons kunnen ‘meten’ aan elkaars betekenis.

Dag 78: Jakobus 1:12-15

Oppassen voor verleiding Verleiding en beproeving zijn zaken waar we allemaal mee te maken krijgen, maar in vers 12 wordt gezegd dat we dankzij de kracht van God staande kunnen blijven. Persoonlijk: Denk na over de verzen 14 en 15 en spreek erover met God in gebed.

Dag 79: Jakobus 1:16-18

De Onveranderlijke God is goed en wil het goede geven aan zijn kinderen. Wel betekent het dat we Hem erkennen als de Waarachtige en ‘tot leven gebracht willen worden’ (vers 18). Persoonlijk: Willen we God en zijn waarheid erkennen en openstaan voor het Evangelie van zijn Zoon?

Dag 80: Jakobus 1:19-24

Geloven en doen God verlangt ernaar dat we op een oprechte en zachtmoedige manier spreken en luisteren. Maar ook dat we doen wat we zeggen, zodat we betrouwbaar zijn. In het geloofsleven houdt het in dat we ook reageren op Gods

96

woorden en ze ‘handen en voeten’ geven. Persoonlijk: Mediteer over vers 20 en leg het aan God voor.

Dag 85: Jakobus 3:13-18

Dag 87: Jakobus 4:11-17

Gods wijsheid zoeken

Elkaar niet veroordelen

Daden spreken

De verzen 13 en 14 beginnen heel nuchter: we herkennen er onze menselijke natuur in. Ook in vers 16 worden voorbeelden van negatief gedrag gegeven.

Jakobus benadrukt opnieuw dat woorden hun kracht verliezen wanneer ze niet tot uitdrukking komen in concrete daden.

Persoonlijk: Denk na over het bijbelse antwoord in vers 17 en probeer het met eigen woorden weer te geven.

In ernstige bewoordingen vermaant Jakobus ons om geen kwaad over elkaar te spreken of elkaar te veroordelen, want alleen God is Rechter en kan alles als Rechtvaardige overzien.

Dag 81: Jakobus 1:25-27

Persoonlijk: Denk na over voorbeelden waarbij onze woorden ‘leeg’ blijven en zonder betekenis. Spreek er met God over.

Dag 82: Jakobus 2:1-13

Het uiterlijk niet doorslag­ gevend In dit gedeelte wordt benadrukt dat God het hart aanziet en niet afgaat op de buitenkant. Hij wil dat we zijn liefde zichtbaar maken. Persoonlijk: Denk na over vers 13. Welke praktische voorbeelden zijn te noemen?

Dag 83: Jakobus 2:14-26

Geloof en daden Jakobus stelt opnieuw heel duidelijk dat geloof zonder daden nietszeggend en zelfs ‘dood’ is. Er gaat geen invloed van uit, het leeft niet. Persoonlijk: Herlees de verzen 14-18 en probeer de essentie hiervan in één zin weer te geven.

Dag 84: Jakobus 3:1-12

De kracht van spreken We kunnen met ons spreken kwaad aanrichten, maar ook zegenen. Goed en kwaad liggen dicht bij elkaar. Het vraagt een besef dat we moeten denken en leven vanuit een goede bron (verzen 11 en 12). Persoonlijk: Denk na over vers 1. Anderen verder helpen, ook in het onderwijzen van Gods Woord, is belangrijk maar vraagt wel nederigheid. Wat vraagt het verder?

Dag 86: Jakobus 4:1-10

Persoonlijk: Denk na over de verzen 13-16. Wat probeert Jakobus duidelijk te maken?

Dag 88: Jakobus 5:1-6

Nederigheid

Rechtvaardig handelen

In dit gedeelte komt de noodzaak van nederigheid steeds weer ter sprake. En ook het oprechte verlangen om eigen hartstochten af te leggen en van God te leren wat zuiverheid inhoudt.

Opnieuw spreekt Jakobus namens God ernstige woorden, want mensen worden tekortgedaan en onrechtvaardig behandeld. Terwijl de tijd nog maar kort is, wordt niet met geld en middelen gewerkt (vers 3).

Persoonlijk: Mediteer over de verzen 5-8. Waarbij word je bepaald?

Persoonlijk: Denk na over vers 4. Hieruit blijkt o.a. dat God op de hoogte is van sociaal en moreel onrecht.

Dag 89: Jakobus 5:7-12

De weg van geduld Geduld heeft met vertrouwen en verdraagzaamheid te maken, maar ook met het besef dat God ervan weet en zal voorzien (vers 11). Persoonlijk: Waarbij word ik bepaald in vers 12? Ben ik met mijn toezeggingen te vertrouwen?

Dag 90: Kracht van gebed

Roepen tot God Wanneer we bidden betekent het dat we in afhankelijkheid God willen eren om zijn grootheid en Hem vertrouwd maken met onze gedachten, vragen en omstandigheden. Wij mogen bidden in het vertrouwen dat Hij hoort en nabij zal zijn. Ook de voorbede voor elkaar is daarbij belangrijk. Persoonlijk: Waarbij word ik bepaald in de verzen 19 en 20?

97

Accent

Service & Colofon Meer informatie over GROEI

Terug naar onze eerste liefde Ik merk dat er in de laatste jaren in veel kerk een enorm verlangen en een grote honger naar meer is ontstaan. Het is een verlangen naar meer radicaliteit, meer heiligheid en meer beleving. Vooral onder jongeren zie ik een diep verlangen naar radicaliteit en zinvol leven. Er is een sterk verlangen in de kerk om iets te betekenen in en voor de wereld. Het is zeer bijbels om te ‘hongeren en te dorsten naar de gerechtigheid’ en om te verlangen naar meer. Het komt er op aan wat mensen die hongerig zijn te eten krijgen. Honger hebben kan link zijn. Als je echt honger hebt, wil je alles wel eten. Hoeveel mensen hebben gedreven door honger al niet het verkeerde voedsel gegeten? Het is belangrijk om te analyseren waar die honger in de kerken vandaan komt en wat de oorzaken ervan zijn. Honger komt voort uit een gemis en uit een ervaring van leegte die maar niet gevuld wordt. Het rommelt van binnen. Het is vreemd om tegen iemand die honger heeft te zeggen dat hij genoeg heeft. Dan neem je die honger niet serieus en wals je over de intense ervaring van gemis heen. In een snel tempo zijn veel zekerheden in de organisatie van de kerk weggevallen. De verzuiling is voorbij. Dat is niet erg. Het brengt ons terug bij de kern van ons geloof. Terug naar de basis. Johannes schrijft een briefje aan de kerk te Efeze (Openbaring 2:15. Hij ziet zeven lampen. Tussen die lampen staat Jezus. Als die lampen geen helder licht geven zie je Jezus niet. Paulus zegt tegen de gemeente in Efeze: ‘Jullie hebben je ingespannen voor de goede leer en voor de heiligheid in de gemeente’. Wauw, wat krijgt deze gemeente een positief rapport. Let op het vervolg. Johannes zegt tegen de gemeente in Efeze dat ze hun eerste liefde hebben verzaakt. Ze staan niet meer op grote hoogte. Ze zijn eraf gevallen. Denk eraan van welke hoogte jullie gevallen zijn, bekeer je en doe weer je eerste werken. Deze scherpe analyse past goed bij de situatie waarin veel kerken nu zitten. Kerken zijn vaak naar binnen gericht en er is nog steeds veel hoogmoed. Zijn wij van

98

grote hoogte gevallen? We moeten allemaal terug naar onze eerste liefde, Jezus Christus, en weer onze eerste werken doen: de blijde boodschap verkondigen in de wereld. Sommige mensen dreigen in een soort vacuüm terecht te komen en voelen zich onzeker. Ik noem dat een geestelijk vacuüm. In deze leegte zie ik twijfel over wie God is. Er zijn twee opties in een dergelijk gat: Of je valt terug op oude zekerheden of je gaat met je kerk hard aan het werk om geestelijk te groeien. Jezus leert: ‘Zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden’ (Matteüs 5:6). Ik leer daar dit van: Het gaat om hongeren en dorsten naar gerechtigheid. Veel mensen ervaren een gemis, maar kunnen niet precies verwoorden wat dat gemis is. Jezus leert dat wij gerechtigheid nodig hebben. De leegte in je is een verlangen naar heelheid, goedheid en vernieuwing (….) Je geestelijke honger kan alleen gestild worden als je vervuld bent van de Geest. God zelf moet ons verzadigen door ons te vullen met de Geest en Jezus Christus. Gert Hutten Uit: Verrast door de Geest, Barnabas Heerenveen

Voor abonnementen: Voor adreswijzigingen: Voor vragen aan de redactie: Voor vragen over de website:

GROEI verschijnt viermaal per jaar en wordt uitgegeven door Stichting The Media Al­ liance in samenwerking met het Confessioneel Gerefor­ meerd Toerustingscentrum. DOELSTELLING

Christenen dienen in de groei van het persoonlijk gees­ telijk leven, gericht op een getuigende levensstijl en op actieve betrokkenheid bij de eigen plaatselijke kerkelijke gemeente. REDACTIE

Mineke te Hennepe-Huurne­ man (internetredactie) Hester Klein-Schonewille (secretariaat) Marleen Ramaker-van Katwijk (hoofdredactie) Drs. Daan Riemens ADRES REDACTIE

Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen Telefoon 0343-45 19 12 E-mail: [email protected]

[email protected] of op ma-di-wo van 9.00-12.00 uur via 0343-45 19 12 [email protected] of Administratie GROEI, Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen [email protected] of Redactie GROEI, Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen [email protected]

ABONNEMENT

GROEI kent geen vaste abon­ nementsprijs, maar wordt elk kwartaal toegezonden aan allen die bereid zijn minimaal eenmaal per jaar de uitgave ervan te onder­ steunen met een bijdrage naar draagkracht. Richtprijs € 13,75 per jaar. Maak voor de abonnements­bijdrage bij voorkeur gebruik van de acceptgiro. Ingeval van een andere manier van overschrijven svp altijd uw postcode en huisnummer vermelden.

ABONNEMENTEN BUITENLAND

De extra verzendkosten be­ dragen op jaarbasis binnen Europa € 12,00 en buiten Europa € 23,-. Maar ook hier geldt het principe van de abonnementsbijdrage naar draagkracht. Van werkers in zending en ontwikke­ lingsamenwerking wordt geen extra portobijdrage verwacht. ADRESWIJZIGINGEN

PROEFABONNEMENT

Belangstelling voor een proefabonnement? Geef u dan geheel vrijblijvend op als abonnee en stuur ons een berichtje ([email protected]) als de toezending kan stoppen. Wij vragen voor een proef­ abonnement een kostenbij­ drage van € 2,50 per ontvan­ gen nummer. STUDENTENABONNEMENT

Oswin Ramaker E-mail: [email protected]

Van studenten vragen wij een kostenbijdrage van € 5,- per jaar.

GROEI OP INTERNET

GESCHENKABONNEMENT

De website www.groei.org biedt veel informatie zoals honderden boeiende artike­ len uit eerder verschenen nummers - op een thema­ tische manier bij elkaar gebracht.

Geef ons via [email protected] naam en adresgegevens van de persoon die u een geschenkabonnement wilt doen. Wij vragen een vergoeding van € 13,75 per jaar en gaan

UITGEVER

ervan uit dat u de ontvanger laat weten dat u een cadeauabonnement schenkt.

Voor adreswijzigingen kunt u terecht bij: Administratie GROEI, Jacht­ laan 22, 3958 EJ Amerongen. Telefonisch op ma-di-wo van 9.00-12.00 uur via 0343-45 19 12. Email: [email protected]

0343-41 28 57) of via [email protected] Geef bij bestelling wel uw banknummer voor de eenmalige automatische incasso. AANTALLENKORTING

Vanaf 10 ex. 20% korting Vanaf 30 ex. 30% korting Vanaf 40 ex. 40% korting ADVERTENTIEBELEID

GROEI neemt geen adverten­ ties op. De boeksignalemen­ ten worden op initiatief van de redactie geplaatst en zijn een selectie van aanbeve­ lenswaardige boeken. VORMGEVING EN OPMAAK

Topic Creatieve Communicatie – Wierden DRUK EN VERZENDING

De Groot Drukkerij B.V. Goudriaan

NABESTELLINGEN

Los nummer: € 2,25 plus verzendkosten. Een pakket van 10 ex. wordt u franco voor € 19,75 gezon­ den (automatische incasso). Bestellen via Johannes Multimedia: johannes.multi­ [email protected] (telefoon

COPYRIGHT

© The Media Alliance/GROEI, 2010 Overname van artikelen, af­ beeldingen resp. illustraties alleen na schriftelijke toe­ stemming van de uitgever.

GIFTEN

Naast GROEI zijn er andere activiteiten van Stichting The Media Alliance (ANBI-erkend) die uw steun vragen. Giften voor Stichting The Media Alliance kunt u overmaken op Rabo 3021 84 937 Bij voorbaat hartelijk dank!

99

GROEI op internet: www.groei.org Een goudmijn aan materiaal voor geloofsopbouw, bijbelstudie en missionaire gemeenteopbouw

• Groei concentreert zich op wat christenen samenbindt. Levens- en geloofsvragen worden vanuit bijbels perspectief belicht. • Omdat een kwartaal uit 13 weken bestaat, staan er in elk nummer 13 artikelen: één per week zodat de leesstof niet teveel is. • I n elk nummer een 90-dagen-dagboek voor persoonlijke bijbelstudie en gebed. • Groei wil lezers attenderen op goede boeken. Om die reden worden boeksignalementen geplaatst maar ook boekfrag­ menten in de vorm van citaten, accenten en korte artikelen. • De abonnementsbijdrage naar draagkracht mag voor niemand een belemmering zijn. Voor deze regeling is gekozen in het vertrouwen dat mensen die meer kunnen missen, de uitgave en verspreiding van GROEI zullen steunen door een extra bijdrage. • De doelstelling: christenen dienen in de groei van het persoonlijk geestelijk leven en een getuigende levensstijl, gericht op een actieve betrokkenheid bij de eigen plaatselijke kerkelijke gemeente. • Voor alle eerder verschenen artikelen – en nog veel meer: www.groei.org

9 771385 416007

ISSN 1385 - 416x

20103

Abonnementsbijdrage naar draagkracht Richtprijs jaarbijdrage € 13,75 voor vier nummers Studentenabonnement € 5,- per jaar Voor vragen of opgave [email protected] (zie ook informatie op pagina 99) GROEI is een uitgave van Stichting The Media Alliance in samenwerking met het Confessioneel Gereformeerd Toerustingscentrum.