Jaargang 15 Nummer 3 Prijs 2,25

Geestelijke vorming, vernieuwing & missionaire gemeenteopbouw

Jaargang 15 | Nummer 3 | Prijs € 2,25

3

Herfst 2011

Materiaal voor 13 weken geloofsopbouw

Investeren in relaties

Inhoudsopgave

Van de redactie

4

God spreekt de taal van de liefde

Investeren in relaties

8

Investeren in een stevige basis onder je huwelijk

Ronald Koops

Rik van Groningen

14

Hou van je huwelijk

20

Het huwelijk is geen droomreis, maar werkvakantie

Hayo Wijma en Annemiek de Jonge

Gerrit Houtman

26

Meer begrip voor de ander

32

Waar kom jij vandaan… waar gaan jullie naartoe?

Hans en Adeline Waagmeester

Jeanette de Korte

38

Het gevaar van emotioneel loslaten

44

Als het hart niet mee wil

50

Waar mensen zijn, zijn conflicten

56

Elkaar ruimte geven en dienen

60

Onverdeelde aandacht in een onlinewereld

Bert en Willemien Reinds Ap Verwayen

Ds. Arenda Haasnoot

Drs. Nico van der Voet

Rachel van Wijngaarden

In dit themanummer wordt stilgestaan bij relatieontwikkeling. Alhoewel de focus vooral ligt op het huwelijk, zijn veel principes die belicht worden, ook herkenbaar in andere relaties zoals omgaan met een verschillende achtergrond en geschiedenis, met karakterverschillen, onderlinge verwachtingen, verlangen naar respect en een constructieve houding ten opzichte van elkaar. We ontmoeten allemaal mensen die te maken hebben met de uitdaging van mens-zijn: persoonlijk en in relaties. Jezus Christus leefde een dienende houding voor waarbij Hij ieder mens in zijn eigen waarde en betekenis wilde erkennen en bevestigen. De weduwe Ruth is in het contact met haar schoonmoeder Naomi hierin voor mij een voorbeeld. Wanneer zij wil teruggaan naar Israël, zegt ze tegen haar: ‘waar u heen gaat, zal ik ook gaan, en waar u overnacht, zal ik overnachten. Uw volk is mijn volk en uw God mijn God’. Zij kiest voor de situatie van Naomi. Zij zegt ‘ja’ tegen Naomi’s geschiedenis en de God van Naomi. En God gebruikt haar keuze. Ruth speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van het Joodse volk en de komst van de Messias.

70

Wanneer een huwelijk bekoelt

78

Toerusting

Lees de artikelen voor uzelf, maar denk ook na hoe de inhoud gebruikt kan worden in de ontmoeting en het gesprek met anderen. We mogen samen leren en ontdekken hoe relaties in beweging kunnen komen en kunnen groeien. En hoe Gods Geest daarin vrucht kan geven waarbij Hij ons wil laten ontdekken wat ons aandeel kan zijn.

84

40-dagen-dagboek

Namens het GROEI-team, Marleen Ramaker

66

Wát als de wijn in een huwelijk op is…? Drs. Yme Horjus



Christa Ludwick-Rietkerk Van de redactie

De kracht van vertrouwen en trouw

Gespreksgroepen De artikelen in dit nummer kunnen in vier groepen verdeeld worden. De kringleden kunnen als voorbereiding op de ontmoeting de artikelen voor zichzelf lezen en overdenken. In de groep wordt dan de rode draad van de artikelen besproken. Voor degenen die weinig ervaring hebben: op de GROEI-website staat bij magazines in de linkerkolom onder thema’s de rubriek Praktische toerusting. Hieronder staan verschillende artikelen, bijvoorbeeld: werken als team – een bijbelkring: waarom en hoe? – de vorming van gespreksleiding – mentorschap – anderen helpen groeien in geloof – onderlinge communicatie – omgaan met conflicten – en een eenvoudige uitleg van het Evangelie: de zin van leven.

1. Gezamenlijke basis en ontwikkeling (pag. 4 - 25) Het eerste artikel begint met de uitnodiging van God om Zijn liefde te leren vertrouwen. Zijn liefde wil de drijfveer en richting bepalen voor je omgang met anderen. Die liefde wil in beweging zetten, maar wil je die liefde van Hem ontvangen? Wil je erdoor gevoed en gestuurd worden? In de daarop volgende drie artikelen wordt de noodzaak van huwelijksvoorbereiding belicht. Persoonlijk maar ook in het kader van de gemeente. Daarbij komen verschillende fasen te sprake zoals het pasgetrouwde stel of een stel met al oudere kinderen. Belangrijke elementen zijn: realistisch met elkaar omgaan en de relatie niet overvragen, maar wel openstaan voor groeiend inzicht en dit leren toepassen.

2. Samenspel (pag. 26 - 43) Dat liefde een werkwoord is houdt een uitdaging en opdracht in voor beide partners. In de volgende drie bijdragen wordt stilgestaan bij de vraag of je meer inzicht wilt krijgen in je eigen persoonlijkheid en die van de ander en of je ‘ja’ wilt zeggen tegen de invloed van een verschillende achtergrond en geschiedenis die ieder mens bestempeld heeft. Wat houdt dit in? Samenspel vraagt toewijding, want het gevaar is altijd reëel aanwezig dat je elkaar emotioneel dreigt los te laten en daarmee verwijderd raakt van elkaar.

3. Essentiële bouwstenen (pag. 44 - 59)

de praktijk? Hoe kun je voor elkaar blijven kiezen als het moeilijk wordt of blijft? Wat is dan de invloed van je wil? Hoe kun je opbouwend met conflicten leren omgaan en waarom is dit zo belangrijk? Zie de artikelen 8 en 9. De keuze voor elkaar en de keuze voor groei vraagt om een actieve levenshouding, waarbij je op een nuchtere en realistische manier elkaars anders-zijn serieus neemt en waarbij eigen ontplooiing en die van de ander ruimte krijgt (artikel 10).

4. Invloeden serieus nemen (pag. 60 - 83) In artikel 11 wordt allereerst de invloed van de ‘sociale media’ genoemd. Heel herkenbaar en praktisch. Ga na waar je zelf staat en hoe je ermee omgaat. In de artikelen 12 en 13 krijgt het gevaar van verwijdering, bekoeling en ontrouw aandacht. Is er dan nog hoop op herstel en wat vraagt dit? Tenslotte volgt nog een artikel met enkele suggesties voor het onderlinge gesprek en materiaalmogelijkheden, bijvoorbeeld in gemeenteverband.

Kennis alleen is ontoereikend. Wat doe je met



God beter leren kennen Ronald Koops

De zon blijft realiteit, ondanks gitzwarte luchten.

buitenkantgeloof. Eren zonder emotie. Aanbidden omdat het ‘schijnt te moeten’. Naar de kerk omdat ‘dat zo hoort’. Maar het hart, de bezieling, is eruit. Wat wil God van ons? Och, geen flauw idee, Hij is zo groot, het is toch nooit goed! Een begrijpelijke reactie, maar wel een reactie die er helemaal naast zit! Want ‘als het toch nooit goed is’, dan kun je wel ophouden met proberen. Dan faal je voortdurend, dan word je angstig en onzeker en bang voor God. Nog een keer de vraag: wat wil God van ons? Het antwoord is verrassend eenvoudig en even zo ontspannend: Hij wil dat wij Hem liefhebben. Laat het goed tot je doordringen: Hij wil dat wij Hem liefhebben. Om het anders te zeggen: Hij wil dat wij Zijn liefde beantwoorden. En: als wij groeien in liefde, als liefde en geloof het fundament in ons leven wordt, dan wil Hij dat wij onszelf en anderen liefhebben met behulp van Zijn liefde.

God spreekt de taal van de liefde Er staan honderden teksten in de Bijbel over Gods grote liefde. Dat betekent niet dat Hij niet rechtvaardig is, of machtig of streng, maar dat Hij boven alles liefde is. God is liefde. Dat is niet iets wat ik verzin, of iets ‘wat prettig in het gehoor ligt’, nee, het is de waarheid.

I

k zie veel christenen die op een of andere manier bang zijn voor God en die weinig kunnen met zinnen als ‘God is liefde’, ook al staat het in de Bijbel. Ze zien God eerder als een afstandelijke Koning, zonder gevoel en emotie.



Iemand die ons nauwlettend in de gaten houdt en – als het maar even dreigt mis te gaan – roept: ‘Afblijven!’ Of: ‘Dat is niet heilig, niet doen!’ Of: ‘Regels zijn regels!’ Maar als angst de drijfveer van je handelen is in plaats van liefde, dan krijg je een

Nog niet overtuigd? Laten we dan bedenken wat het ‘grote en eerste’ gebod is volgens Jezus. In Mattheüs 22 vanaf vers 36 lezen we dat Jezus op de proef wordt gesteld door een wetgeleerde die aan Hem vraagt wat volgens Jezus het grootste en belangrijkste gebod is. ‘Hij antwoordt: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’ Jezus noemt de liefde tot God en de naaste niets minder dan de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat! En als Jezus weggaat naar de Vader, zegt Hij tegen Zijn leerlingen: ‘Ik geef jullie een nieuw gebod: heb elkaar lief. Zoals Ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie elkaar liefhebben. Aan jullie liefde voor elkaar zal iedereen zien dat jullie mijn leerlingen zijn’ (1 Johannes 13:34-35). Dat gold

voor toen, dat geldt voor nu. Wat zijn kenmerken van Gods kinderen, van Gods gemeente? Wonderen en tekenen? Kracht en overwinning? Regels en structuren? Nee: liefde. ‘Aan jullie liefde voor elkaar zal iedereen zien dat jullie mijn leerlingen zijn.’ Wil God dan dat wij Hem alleen maar liefhebben? Ja en nee. God wil namelijk ook dat wij in Hem gelukkig zijn. En we worden gelukkig als we naar Hem luisteren en Hem ook gehoorzamen. Jezus spreekt daar duidelijk over in Lucas 6 vanaf vers 46: ‘Waarom roepen jullie “Heer, Heer” tegen mij, maar doen jullie niet wat Ik zeg? Ik zal jullie vertellen op wie degene lijkt die bij Me komt, naar Mijn woorden luistert en ernaar handelt: hij lijkt op iemand die bij het bouwen van zijn huis een diep gat groef en het fundament op rotsgrond legde. Toen er een over stroming kwam, beukte het water tegen het huis, maar het stortte niet in omdat het degelijk gebouwd was. Wie wel naar Mijn woorden luistert maar niet doet wat Ik zeg, lijkt op

Ik zie veel christenen die op een of andere manier bang zijn voor God en die weinig kunnen met zinnen als ‘God is liefde’. iemand die een huis bouwde zonder fundament, zodat het meteen instortte toen het water ertegen beukte en er alleen een bouwval overbleef.’ Het begint dus met liefhebben, daarna volgt luisteren en de vrucht van luisteren is gehoorzamen. Met andere woorden: je houdt je niet aan Gods richtlijnen uit angst, maar uit liefde. Omdat je liefde voor God groeit en omdat je van Hem houdt, wil je naar Hem luisteren, wil je ook gehoorzamen. Niet voor niets wordt gehoorzamen in de Bijbel vaak in verband



God beter leren kennen

gebracht met liefhebben. Mozes houdt het volk Israël op een gegeven moment de keus voor tussen zegen en vloek. Hij zegt: ‘Ik roep vandaag hemel en aarde als getuigen op: u staat voor de keuze tussen leven en dood, tussen zegen en vloek. Kies voor het leven, voor uw eigen toekomst en die van uw nakomelingen, door de HEER, uw

Liefhebben zonder luisteren en gehoorzamen is geen echte liefde. En dat is juist waar God zo naar verlangt: dat wij Hem van harte liefhebben. God, lief te hebben, Hem te gehoorzamen en Hem toegedaan te blijven’ (Deuteronomium 30:19-20). Liefhebben zonder luisteren en gehoorzamen is geen echte liefde. En dat is juist waar God zo naar verlangt: dat wij Hem van harte liefhebben, dat wij Hem van harte willen aanbidden en dat wij als bekrachtiging van onze aanbidding Hem ook van harte willen volgen. Maar nogmaals: het begint bij liefhebben. De vraag die God aan ons stelt is niet: doe je wel genoeg je best? Of: doe je niet te veel zonde? Of: ga je wel genoeg naar de kerk? Of: (aan)bid je wel genoeg? Maar net als bij Petrus, stelt Hij ons de vraag: ‘Heb je Mij lief?’ (Johannes 21:15).

God spreekt de taal van liefde God heeft ons lief en Hij wil dat wij Zijn liefde ontvangen, zodat wij Hem, onszelf en de ander zullen liefhebben en ons leven vrucht zal dragen (het deel van de vrucht van de Geest is liefde). Door de Bijbel heen zien we dat God op verschillende manieren met mensen spreekt. Door leiders of profeten, door een hoorbare stem zoals bij Samuël, of door Gods Woord. Tegenwoordig spreekt God nog steeds: in de Bijbel ‘klinkt’ Zijn stem en dat is een leesbare brief over Gods liefde, zoals we net gezien hebben. Soms spreekt God tot mensen via gedachten. Maar wist je dat God ook via



muziek tot ons wil spreken? Met woorden spreekt God onze ratio aan, ons verstand. Woorden kunnen we begrijpen. Maar met muziek spreekt God zonder woorden tot ons… hart. Je zou kunnen zeggen: door middel van muziek spreekt God vanuit Zijn hart tot ons hart. Communicatie van hart tot hart. Daarom kan het gebeuren dat je tijdens een bepaald lied of door bepaalde muziek geraakt en emotioneel kunt worden: God de Heilige Geest is aan het werk in onze harten en vertelt ons over Zijn liefde voor ons! God gebruikt muziek om Zijn Vaderhart aan ons te laten zien. Aanbidden is daarom ook proeven: ‘Proef, en geniet de goedheid van de HEER’, zegt Psalm 34. We kunnen over Gods liefde horen of lezen in de Bijbel, we kunnen Gods liefde proeven via muziek. In ieder geval spreekt God via muziek een taal van liefde die iedereen waar ook ter wereld verstaat. Een taal die boven de verschillende talen en culturen ligt.

‘Laat zien hoeveel U van mij houdt’ Het korte gebed dat hierboven genoemd wordt, is van grote invloed geweest op mijn leven. Zonder dit gebed had ik Gods liefde niet leren kennen. Muziek heeft daarin een grote rol gespeeld. Ik zal het uitleggen. Ik heb jarenlang als christen geleefd, terwijl ik bang was voor God. Ik probeerde zo goed mogelijk mijn best te doen, maar toch had ik steeds het gevoel dat ik faalde. Niets was goed en het lukte niet. Ik werd onverschillig, zat vast aan bepaalde zonden en was niet gelukkig. Toen ik eens een interview met iemand had voor de EO, raakten we na het interview persoonlijk aan de praat. Ik vertelde hem van mijn ongenoegen en dat ik het gevoel had dat mijn gevoel op slot zat. Ik zei: “Theoretisch weet ik dat God van mij houdt, maar ik ervaar het zeker niet zo”. Toen gaf hij een nogal opmerkelijk antwoord. Hij zei: bid een aantal keer per dag het eenvoudige gebed: Vader, laat me zien hoeveel U van mij houdt. Ik moest vanbinnen werkelijk

lachen, terwijl ik tegen hem zei dat ik dat zou proberen (je wilt toch je fatsoen bewaren). Toch heb ik dit eenvoudige gebed vaak gebeden in die periode daarna. Ik voelde me ronduit belachelijk als ik dat deed, maar ik wilde doorzetten. Ik merkte na enige tijd wel een vreemde verandering: was dit gebed in het begin nogal ‘oppervlakkig’ uitgesproken, na verloop van tijd begon er een verlangen in me te groeien om de liefde van God te mogen ontvangen. God had en heeft mij lief, natuurlijk, dat wist ik. Alleen: kon ik Zijn liefde wel ontvangen? Het antwoord was: nee. Mijn verlangen om Gods liefde niet alleen te weten, maar ook te ervaren, groeide. David bad: laat mij, HEER, Uw trouw ervaren, red mij, zoals U hebt beloofd (Psalm 119:41). Dat was ook mijn gebed, want geloof, trouw en liefde waren voor mij alleen maar theorie. God verhoorde het gebed: langzaam en op heel onverwachte momenten liet Hij zien hoeveel Hij van mij hield en houdt. Ik vertel dit niet als evangelisch succesverhaal, maar ik vertel dit als bemoediging, want ik zat echt op slot. Maar langzaam – nooit geforceerd – en met veel tederheid opende God mijn hart zodat ik Zijn liefde kon ontvangen. De piano, mijn grote liefde, heeft daarin – naast Jezus, mijn vrouw en kinderen – een heel grote rol gespeeld. Ik heb veel verdriet ‘weggespeeld’ en via andere en mijn eigen muziek veel liefde mogen ontvangen. Soms was ik zo geëmotioneerd dat ik niet verder kon spelen. Mijn liefde voor God, mijn verlangen om Hem te aanbidden en mijn droom voor de kerk is achter de piano geboren en gegroeid. (…)

Aanbidding: taal van liefde Aanbidding heeft alles te maken met liefde ontvangen en liefde geven. De ratio, het verstand en de waaromvragen blijven (en dat mag ook), maar verdwijnen op dat moment even naar de achtergrond. Het is als in een donkere kelder met bovenin een groot raam. In de kelder is het donker, niet alles is op orde en je kunt je daar letterlijk

blind op staren. Maar als je de tijd neemt om God te aanbidden, dan verandert je focus en kijk je naar het lichte raam, waar je een eindeloos blauwe lucht ziet en een stralende zon. De kelder (ons leven met alle vragen en moeilijkheden) is nog steeds realiteit, maar je kiest ervoor om je te richten op de eeuwige lichte lucht (de liefde en glorie van God, de hoopvolle toekomst en de kracht voor vandaag). Om bij dit voorbeeld te blijven: God is als de zon: Hij is er altijd. Maar soms is ons leven moeilijk of zijn er onbeantwoorde vragen die als donkere wolken aan de horizon staan. Soms is het zo donker en duister, dat er geen spoor van de zon te zien is. Maar betekent dat dat de zon weg is? Nee! De zon blijft realiteit, ondanks gitzwarte luchten. Aanbidden is die waarheid onder ogen zien, belijden. Nee, je snapt het niet allemaal en dat hoeft niet, maar op het moment van aanbidding gaat het alleen om God en om jou. Om over na te denken / gespreksvragen: Lees 1 Johannes 4:15 t/m 19. Denk na en bespreek vers 18. Kun je momenten noemen dat je ervaren hebt dat God van je houdt? Hoe kunnen anderen je helpen om hier niet aan te gaan twijfelen? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Dit artikel is een boekfragment uit Een kerk vol aanbidding, Medema – Heerenveen en is met toestemming van de uitgever overgenomen. Ronald Koops is musicus en schrijver. Hij zingt en speelt regelmatig in kerken en op conferenties en geeft cursussen en trainingen over aanbidding. Eerder schreef hij onder meer De kracht van muziek. Gebruikte Bijbelvertaling: NBV.



Man en vrouw Rik van Groningen

Investeren in een stevige basis onder je huwelijk Huwelijksvoorbereiding: een prachtige manier om elkaar (nog) beter te leren kennen en het beste in elkaar boven te halen.



Onderweg naar een trouwdag wordt er heel wat geïnvesteerd: de locatie van het feest, een goede fotograaf, een mooie samenkomst met de gemeente, een huis naar smaak, een passende hypotheek, een prachtige inrichting, een goed pakket verzekeringen voor als er iets mis gaat en het pensioen wordt alvast maar goed geregeld... Je zou bijna het belangrijkste vergeten: je relatie!

T

erwijl het daar toch om gaat, want het is niet zomaar de een of andere relatie. Het gaat om die ene heel bijzondere relatie: het huwelijk! Geen uitvinding van mensen, maar regelrecht afkomstig uit de hemel. Door God bedacht en door Hem ingesteld. Wij ontvangen dat geschenk uit Zijn Hand. Als je iets moois of waardevols krijgt van iemand, ga je daar als regel goed mee om. Zeker als die ander het helemaal zelf heeft bedacht en zelf heeft gemaakt. Dat geldt dan toch wel heel in het bijzonder voor dit door God Zelf gemaakte geschenk.

Niet zinloos Waar God zoiets moois als het huwelijk maakt, komen er altijd tegenkrachten die dat kapot willen maken. Je leest dat in de Bijbel zo vaak en je ziet het om je heen gebeuren. Zo wordt in Nederland het huwelijk bijna platgedrukt tussen alternatieve samenlevingsvormen en van de huwelijken die worden gesloten, eindigt bijna de helft in een echtscheiding. Alleen al om die redenen is het de moeite waard om te investeren in een stevige basis onder je huwelijk. Dat deze investering iets oplevert toonde een onderzoek in Amerika aan. In 70 procent van de plaatsen daalde het echtscheidingscijfer en in sommige plaatsen daalde dit tot boven de 50 procent. Toch is dat niet de enige reden. Alsof het alleen maar gaat om een negatieve prikkel: om straks ellende te voorkomen moet je nu investeren. Dat is wel waar, maar er is ook een positieve stimulans: huwelijksvoorbereiding is een prachtige manier om elkaar (nog) beter te leren kennen en om zo het beste in elkaar boven te halen. Dat verdiept je

relatie en je zult er nog meer vreugde aan te beleven.

Niet overdreven Toch nog één keer de vraag: is het niet een beetje overdreven allemaal? “Natuurlijk is een huwelijk erg belangrijk”, zo kun je om je heen wel eens horen, “maar vroeger trouwden ze toch ook zonder een cursus? Is het niet een beetje een modeverschijnsel? Het is waar, vroeger trouwden ze zonder een cursus en er waren toen minder echtscheidingen. Maar vermoedelijk bleef veel huwelijksellende onzichtbaar voor de buitenwacht verstopt achter de voordeur. Scheiden was veel lastiger en er werd heel anders tegenaan gekeken. Dat deed je niet zomaar. Maar of toen alle huwelijken zo geweldig waren…? Verder was het leven pakweg twee generaties terug heel wat overzichtelijker. De

Het huwelijk: Geen uitvinding van mensen, maar regelrecht afkomstig uit de hemel. meeste mannen gingen naar hun werk om de kost te verdienen en de vrouwen werkten thuis in en voor het gezin. Dat riep nauwelijks vragen op want iedereen deed het zo. Nu leef je in een multireligieuze en multiculturele samenleving. Opvattingen rond huwelijk en relaties zijn zeer divers en iedereen bepaalt nu zelf wat goed is. Meestal hebben man en vrouw allebei een (deeltijd)baan en een druk en intensief leven. Iedereen moet



Man en vrouw

vooral doen wat bij hem of haar past en goed luisteren naar zijn eigen gevoel. Dat is de moraal en dat klinkt mooi, maar dat betekent tegelijk dat iedereen het ook maar zelf uit moet zoeken. Wat je daar ook verder van vindt, maar

Liefde en geluk ontstaan alleen als je beantwoordt aan je bestemming en daar arriveer je niet zonder zelfverloochening. wij ademen allemaal die lucht in van het hedendaagse denken. We hebben toch wel recht op een beetje geluk en ‘genieten’ is het uitgangspunt voor dit leven. Gerichtheid op de ander en het dienen van elkaar lijken verdachte begrippen geworden. Terwijl juist daar de kern ligt. Zoals Jezus Die het Hoofd is van Zijn bruid, maar haar diende tot in de dood aan het kruis. Dat is wat anders dan míjn ontwikkeling en míjn carrière centraal stellen. Liefde en geluk ontstaan alleen als je beantwoordt aan je bestemming en daar arriveer je niet zonder zelfverloochening.

Basispakket Genoeg redenen om je goed voor te bereiden op je huwelijk! Als je even rondkijkt, zijn er mogelijkheden genoeg: allerlei boeken en boekjes over het thema, een- of meerdaagse conferenties, verschillende avonden met verschillende thema’s, binnen de gemeente of interkerkelijk of nog wat breder, enzovoorts. Ieder aanbod heeft weer eigen accenten. Hieronder in het kort een paar punten die bijna altijd aan de orde komen. En terecht! In deze uitgave van GROEI worden verschillende van deze thema’s verder uitgewerkt. We zeiden het al: het huwelijk is door God bedacht en ingesteld. Dat is zo belangrijk dat je daar samen heel bewust bij stil mag staan. Het eerste huwelijk, tussen Adam

10

en Eva, is door God gesloten: ‘Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zich aan zijn vrouw hechten; en zij zullen tot één vlees zijn’ (Genesis 2:24). Dat is de kerntekst als het gaat om de instelling van het huwelijk. Jezus, in gesprek met de Farizeeën, haalt deze tekst aan (Mattheüs 19:5,6). En op een bruiloft waar Hij was uitgenodigd verricht Hij Zijn eerste wonder en laat daarmee zien wat een grote waarde Hij aan het huwelijk hecht (Johannes 2). Paulus gaat zover dat hij het huwelijk vergelijkt met niets minder dan de relatie tussen Christus en Zijn gemeente (Efeze 5:32). Trouwen is niet gebaseerd op door mensen bedachte interessante rituelen. Nee, het komt regelrecht uit de hemel. Daarom beloof je nogal wat als je elkaar je ja-woord geeft. Je sluit daarmee plechtig een verbond voor het leven en belooft op je trouw-dag (het woord zegt het al): levenslange trouw! Dat betekent dat je, nadat je eenmaal gekozen hebt, steeds weer voor die ene kiest. Beloofd is beloofd! Je bent en blijft trouw, niet aan je ideaalbeeld, maar aan je eenmaal gemaakte keuze voor die ander. Daar ziet zoiets geweldigs moois is en het biedt perspectief. Als je vanuit dit besef omgaat met elkaar en deze trouw handen en voeten geeft, houdt dit het gevoel van liefde in stand of laat dat gevoel juist weer opbloeien.

Samen praten Iedere serieuze huwelijksvoorbereiding geeft aandacht aan communicatie. Terecht, want in je huwelijk ben je doorlopend aan het communiceren, of je nu wilt of niet. Je zegt altijd wat, met of zonder woorden. De kwaliteit van die communicatie bepaalt voor een groot deel de kwaliteit van je huwelijk. Samen praten is een onmisbaar ingrediënt van deze communicatie. Dat hoeft niet altijd diep te gaan. Er zijn echtparen die bijna altijd met elkaar praten als psychologen in werkbespreking. Over problemen, diepe emoties,

diepliggende verlangens, enzovoorts. Dat is allemaal goed, maar het mag gaan over van alles en nog wat. Maar vooral moet die communicatie goéd verlopen, je moet de ‘regels’ kennen. Communicatie is dé manier om elkaar te corrigeren, te waarderen, te stimuleren, te troosten, te bemoedigen en het beste in elkaar boven halen. Daar moet bewust aandacht voor zijn. Zo voorkom je dat je van elkaar weg groeit. Communicatie heeft te maken met vragen als: Hoe laat je de ander merken dat je echt geïnteresseerd bent? Hoe waardeer je de ander en vertel je dit ook? Hoe praat je iets uit? Hoe ga je om met meningsverschillen? Hoe maak je het weer goed met elkaar? Mag je ook kritiek leveren op elkaar en hoe doe je dat dan? Goed communiceren moet je leren. Op tijd! Niet pas in je huwelijk. Dan ben je wel erg laat en moet je vaak een hele inhaalslag maken.

Rugzak Je begint niet blanco aan je huwelijk. Je hebt allebei een ‘voorgeschiedenis’ en het is goed om daar op tijd aandacht aan te geven. Beschouw die voorgeschiedenis als een rugzak waar van alles in zit en pak die rugzak samen eens uit. Bekijk goed wat erin zit aan mooie en minder mooie dingen en praat daar eens over door. Dat is niet altijd makkelijk, want je kunt pijnlijke dingen tegenkomen: trauma’s en allerlei ingrijpende gebeurtenissen. Je zou ze liever diep wegstoppen, maar het is niet verstandig om je rugzak onuitgepakt mee te zeulen. Het is zo goed om van elkaar te weten wat je mee hebt genomen in je rugzak. Niet om vervolgens elkaars therapeut te worden. Voor je het weet overvraag je daarmee elkaar en raakt de balans uit je relatie. De totale vervulling van je geluk kun je niet van je partner verwachten. Ook niet als het gaat om de verwerking van ingrijpende zaken. God gebruikt soms de ander in een relatie om dingen te verwerken, dat is zeker mogelijk. Maar gebeurtenissen uit het verleden

kunnen zo traumatisch zijn dat het noodzakelijk is om daarvoor professionele hulp te zoeken. Voor alle duidelijkheid: het gaat bij het ‘uitpakken’ van deze rugzak niet alleen om de bijzondere en ingrijpende dingen. Ook gewoon om de vraag wat je meeneemt vanuit je eigen gezin van herkomst. Wat waardeerde je thuis en wat juist niet? Wat wil je meenemen en wat achterlaten? Ga het huwelijk in ieder geval niet in met grote geheimen diep weggestopt in je rugzak. Wederzijdse openheid verdiept de relatie en versterkt het onderlinge vertrouwen.

Intimiteit en seksualiteit Seksualiteit is niet een soort noodzakelijk kwaad. Als je alle misstanden op dit gebied ziet en hoort, zou je dat bijna gaan denken. Maar net als het huwelijk is seksualiteit, als wezenlijk onderdeel van het huwelijk, een gave van God. Gelukkig spreekt de Bijbel daar heel open over. Opener dan veel gehuwden zelf doen. Terwijl het zo belangrijk is dat je op dit terrein elkaar kent en weet wat je aan elkaar hebt. Om goed om te gaan met deze gave en er echt sámen van te genieten is het belangrijk elkaars gedachten-

Zonder het leven met God verliest het huwelijk iets van zijn glans. en gevoelswereld op dit terrein te kennen. Weet je van elkaar hoe je seksualiteit beleeft? Weet je van elkaar wanneer er behoefte is aan seksueel contact? Komen jullie verlangens overeen of niet? Mag je dat ook uitspreken tegen elkaar? Durf je open te zeggen wat je fijn vindt en wat juist niet? Misschien zijn er wel dingen die je moeilijk kunt begrijpen van de ander. Sowieso beleven mannen en vrouwen seksualiteit op een andere manier. “Waarom zou God

11

Accent man en vrouw zo verschillend gemaakt hebben?”, vroeg iemand die daar nogal moeite mee had. Wat denk je? En wat is nou eigenlijk het doel van seksualiteit? Hoewel het krijgen van kinderen niet het enige of belangrijkste doel is, staat dat er uiteraard niet los van. Goed om over al deze dingen samen eens goed en vooral op tijd te spreken.

Het koninkrijk van God Zonder het leven met God verliest het huwelijk iets van zijn glans. Dat is niet bedoeld als domper op de huwelijksvreugde, maar als stimulans om samen met en voor God te leven. Om eerst het koninkrijk van God te zoeken. Niet iedereen is gewend daar open over te spreken. Nogal wat mensen hebben er moeite mee. Maar dat mag geen reden zijn om het niet te doen! Je verhouding tot God en je verhouding tot elkaar hebben nu eenmaal alles met elkaar te maken. Bespreek daarom hoe je invulling geeft aan het steeds weer en altijd eerst zoeken van het koninkrijk van God. Scherp elkaar op door de ander te laten delen in je twijfels, je verlangens, je vreugde en verdriet op dit terrein. Dat geeft een diepere dimensie aan jullie relatie. Wat als je niet op één lijn zit? Als je elkaar niet begrijpt en soms zelfs tegenover elkaar staat? Je kent de tekst wel die in dit verband nogal eens wordt aangehaald: ‘Vormt geen ongelijk span…’ (2 Korinthe 6:14). Nou slaat deze tekst niet in de eerste plaats op verkering en huwelijk. Wel is de betekenis er zeker ook op van toepassing: ‘Gelovigen moeten zich niet onnodig vermengen met ongelovigen... Licht en duisternis kunnen niet samengaan.’ Sommige stellen zeggen: ‘We laten elkaar vrij op dit punt.’ In de praktijk werkt dit zelden. Hoe kun je ooit in hoogtepunten en dieptepunten één zijn als er op dit terrein grote verschillen zijn? Het huwelijk is ook niet bedoeld als evangelisatie-instituut. Daarvoor staat er te veel op het spel. Je mag op dit terrein geen risico’s nemen.

12

Hoe pijnlijk ook, maar het is zaak om op een respectvolle wijze de relatie te beëindigen. Vraag jezelf en elkaar af hoe je samen om wilt gaan met het lezen en onderzoeken van de Bijbel, met het samen bidden en het leven binnen jullie christelijke gemeente. Het is goed om naast spontane momenten daar vaste tijden voor te hebben. Laat dat niet ondersneeuwen in alle drukte en allerlei beslommeringen. Stel de juiste prioriteiten en geef samen invulling aan die ene kernvraag: hoe geven we God de centrale plaats in ons huwelijk? Waarom huwelijksvoorbereiding? Precies, daarom! Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Samen praten: Hoe doe je dat als een van beiden geen prater is en gevoelens en gedachten moeilijk kan verwoorden? 2. Hoe kan ik meer ontdekken over Gods bedoeling voor het huwelijk? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Rik van Groningen is directeur van ‘De Vluchtheuvel’, een stichting voor christelijke hulpverlening uitgaande van de Gereformeerde Gemeenten. Hij schreef de boeken: Liefde en liefde is twee, Als je eenzaam bent en Samen praten. Zie ook www.stichtingdevluchtheuvel.nl

Meer informatie over huwelijksvoorbereidingsconferenties vind je onder andere op www.premarriagecourse.nl of www.bethesda.be

Wanneer de Dode Zee met het kabbelende beek trouwt Sommige mensen praten vrijelijk over alles wat in hen opkomt, terwijl anderen wat bedachtzamer zijn, meer bespiegelend, en niet graag over hun gevoelens en gedachten praten. We hebben het hier over de kabbelende beek en de Dode Zee. In Israël stroomt de Jordaan in de Dode Zee. Maar de Dode Zee komt verder nergens op uit. Veel mensen hebben zo’n soort persoonlijkheid. Die kunnen de hele dag allerlei gedachten, gevoelens en ervaringen opslaan. Ze hebben een groot reservoir waarin ze alle ervaringen van de dag kunnen opslaan en hoeven daar niet zo nodig over te praten. Als je tegen de Dode Zee zegt: ‘Wat is er aan de hand? Waarom zeg je de hele avond niks?, dan zal die persoon waarschijnlijk zeggen: ‘Er is niks aan de hand. Waarom denk je dat?’ En dan is de Dode Zee volstrekt eerlijk. Hij of zij voelt zich er prima bij om nergens over te praten. Maar bij de kabbelende beek komt alles wat via de ogen of de oren naar binnen gaat, er meestal binnen zestig seconden via de mond weer uit. Wat ze horen en zien, moeten ze gewoon vertellen. Sterker nog, als er niemand thuis is om het aan te vertellen, grijpen ze naar de telefoon om iemand op te bellen en te vragen: ‘Weet je wat ik zojuist heb gehoord?’ Ze hebben geen reservoir. Als er iets binnenkomt, lopen ze meteen over en moeten ze erover praten. Een Dode Zee trouwt vaak met een spraakwaterval. Voor het huwelijk wordt dat verschil als aantrekkelijk ervaren. Tijdens een afspraakje kan een Dode Zee zich ontspannen. Hij hoeft zich niet druk te maken of het gesprek wel op gang komt en ook niet bang te zijn dat er ongemakkelijke stiltes vallen. En de spraakwaterval vindt de Dode Zee juist aantrekkelijk omdat niemand ter wereld zo goed kan luisteren als een Dode Zee type. Maar na vijf jaar huwelijk zou een Jordaan wel eens kunnen zeggen: ‘Na vijf jaar huwelijk weet ik eigenlijk nog bijna niks over hem’. En de Dode Zee zou na vijf jaar wel eens kunnen klagen: ‘Ik wilde dat die eindeloze woordenstroom eindelijk eens ophield’. Die verschillen zie je ook in de manier waarop mensen verhalen vertellen. De kabbelende beek heeft de neiging haar verhalen te schilderen. Als

ze je over een bepaalde gebeurtenis vertelt, krijg je een zeer gedetailleerd beeld voorgeschoteld. Je krijgt te horen wat voor weer het was, wat voor bloemen de achtergrond vulden en hoeveel mensen er aan de andere kant van de parkeerplaats stonden. Maar een Dode Zee is net een schietschijf. Drie keer schieten – klaar. Hij heeft de neiging je datzelfde verhaal in een paar lettergrepen te vertellen. Dus veel minder details. Hij vertelt zijn verhaal kort en krachtig. In een huwelijk zal een ‘schiettent’ er moeite mee hebben om naar een ‘schilder’ te luisteren. Hij kan je halverwege een verhaal onderbreken en vragen: ‘Kun je even snel ter zake komen?’ Maar wanneer de schilder naar de schiettent luistert, zal ze vaak vragen stellen om meer details te pakken te krijgen, zodat ze een beter beeld krijgt van het verhaal van de schiettent. De schilder zal altijd een schilder blijven en de schietschijf altijd een schietschijf. Deze karaktertrek zal niet gauw veranderen en de ene is niet beter of slechter dan de andere. Maar als we de verschillen in karakter begrijpen, zullen we de ander niet snel willen veranderen wanneer we eenmaal getrouwd zijn. De Dode Zee zal nooit een kabbelende beek worden. Degene die met de Dode Zee getrouwd is, moet er dus geen problemen mee hebben dat ze samenleeft met iemand die niet snel zijn gedachten en gevoelens op tafel legt, hoewel Dode Zeeën meestal wel openstaan voor vragen en ze bereid zijn meer te vertellen als de kabbelende beek hen daarom vraagt. Een Dode Zee houdt niet willens en wetens informatie achter; hij heeft eenvoudigweg niet de aandrang om te zeggen wat hij denkt. Maar ook al zal een Dode Zee moeten accepteren dat zijn kabbelende beek veel en vaak praat, hij kan soms verlangen naar wat stilte om zich heen. Dat is dan ook de reden dat hij zich soms terugtrekt in zijn schuur om wat te klussen. Een kabbelende beek moet daar begrip voor hebben en niet denken dat ze wordt afgewezen door haar Dode Zee. Gary Chapman Uit: 12 dingen die je moet weten voor je gaat trouwen, Medema – Heeren­veen

13

Geloof en praktijk Hayo Wijma en Annemiek de Jonge

Hou van je huwelijk De auteurs van Hou van je huwelijk, Hayo Wijma en Annemiek de Jonge, schreven dit boek omdat zij mensen willen helpen om vanuit een bijbelse visie over het huwelijk na te denken en te kiezen voor gezonde groei. Persoonlijk en in gemeenteverband. Het volgende uitgebreide fragment geeft een impressie.

V

oor wie hebben we Hou van je huwelijk geschreven? In de eerste plaats voor getrouwde christenen. Mensen die zich willen laten inspireren door Gods Woord. Ook in hun huwelijksrelatie. Je kunt het boek als echtpaar lezen. Voor dat doel hebben we elk hoofdstuk voorzien van gesprekspunten. Maar Hou van je huwelijk is ook goed te gebruiken voor een huwelijkskring, bijvoorbeeld in de kerkelijke gemeente waarvan je lid bent. Daarvoor hebben we bijlagen toegevoegd. Ook dachten we aan ouderlingen en diakenen. Het aantal echtscheidingen in Nederland neemt toe. Een ontwikkeling die ook kerkelijke gemeenten niet voorbij gaat. Als je lid bent van een kerkelijke gemeente, is de kans groot dat je huwelijk ook kerkelijk bevestigd of ingezegend is. Aanwezige gemeenteleden waren daarvan getuigen. Beloofden – meestal onuitgesproken – jullie terzijde te staan. Ook als het moeilijk zou worden (…). Hoe kan het boek gebruikt worden? Het

14

is in eerste instantie geschreven voor individuele gebruikers: Voor echtparen die samen thuis aan de slag willen. Er zijn vragen en opdrachten waar je samen aan

Gaan trouwen is een hele stap. Dat doe je niet zomaar. kunt werken. Daarnaast is het boek ook te gebruiken binnen huwelijkskringen. Hiervoor zijn twee bijlagen opgenomen. Bijlage 1 is voor de stellen die meedoen (en bevat extra groepsopdrachten voor de zes bijeenkomsten); bijlage 2 is geschreven voor leidinggevenden van huwelijkskringen en bevat een draaiboek en uiteenzetting van werkvormen.

Opbouw We laten zeven thema’s de revue passeren. Dat kunnen ook thema’s van zeven bijeenkomsten zijn, maar dat hangt dan weer af van hoe je dit boek leest: Met

15

Geloof en praktijk

elkaar als echtpaar of bij een huwelijkskring. Hoe dan ook, het gaat om deze thema’s: - God, mens en huwelijk - Jullie startkapitaal - Gezag en zeggenschap - Houding en betrokkenheid - Onderlinge communicatie - Creativiteit en talenten - Toewijding in lichaam en geest We hebben de hoofdstukken volgens een vaste opzet geschreven. Je leest eerst een algemene uitleg over het thema. Daarna werken we uit wat dit thema betekent voor de zes typen huwelijk die we als uitgangspunt nemen voor dit boek. Dit zijn ze: 1. Het pasgetrouwde stel Je bent samen jong, net getrouwd, misschien allebei een baan. Je zoekt nog wat naar een taakverdeling, hebt allebei veel vrienden. Als je een kinderwens hebt, denk je misschien al na over gezinsvorming. 2. Het jonge gezin Jullie zijn ouders geworden: Je hebt kinderen gekregen die je moet gaan opvoeden! Je ontdekt hoe die de aandacht opeisen. Je moet gestructureerd gaan leven. Hoe geef

Ieder huwelijk heeft een (verborgen) toekomstverwachting die bepaalt welk ‘goed’ de partners nastreven. je hun die aandacht naast de aandacht die je nodig hebt voor je werk? Trouwens, zie je elkaar als echtgenoten nog staan? 3. Het huwelijk in de middelste levensfase Je hebt je huwelijk en misschien een gezin opgebouwd. Misschien zijn je kinderen al de deur uit, of nog net niet. Dan kunnen jullie je gaan afvragen: was het de moeite waard? Hoe gaat het als onze kinderen de deur uit zijn? Is ons huwelijk nog een beetje sprankelend, of is het een sleur geworden?

16

4. Het huwelijk met oudere of volwassen kinderen De opvoedingsrelatie tussen ouders en kind(eren) is eigenlijk voorbij. Als echtpaar kun je de balans opmaken: Hoe kijken we terug? Gaan we verder? Hoe samen? Maar ook: Hoe ontmoeten we onze kinderen? Hoe geven we de relatie met hen vorm? 5. Het huwelijk dat leidt tot een samengesteld gezin Dit type huwelijk verschilt van de andere: Als volwassenen gaat de ontwikkeling van jullie liefdesrelatie gelijk op met de opvoeding van je kinderen. Waarvan een van jullie de natuurlijke ouder is. Daarbij: Aan de vorming van zo’n gezin is een verlies voorafgegaan. Misschien door overlijden, misschien door echtscheiding. Vorming van dit gezin gaat gepaard met verdriet en gevoelens van gemis, naast vreugde. 6. Het seniorenhuwelijk Iedereen wil lang leven, maar niet oud worden. Ouder worden betekent pensionering, je terugtrekken, gebrekkigheid, ziekte en de naderende dood. Het eigen gezin kan ‘voorbij’ zijn, maar je gezin kan voortgezet zijn in nieuwe generaties: Via kinderen en kleinkinderen.

Kinderloosheid Bij het beschrijven van deze huwelijkstypen hadden we één dilemma: is een huwelijk zonder kinderen een apart type? In en buiten de huwelijkskringen hebben we echtparen gesproken die ongewild kinderloos zijn gebleven. Zij deelden hun verdriet met ons en vertelden ons hoe dat hun relatie onder druk heeft gezet. Sommigen vertelden hoe dat elke keer weer pijn blijft doen: Als er (weer) een kind gedoopt wordt. Als je ziet hoe je vrienden wel kinderen krijgen. Of kleinkinderen. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen een huwelijk waarvan het echtpaar geen kinderen krijgt, niet als een apart type te beschrijven. In veel hoofdstukken gaan we wel afzonderlijk in op de gevolgen van

kinderloos blijven voor je huwelijk.

Motieven en verwachtingen Gaan trouwen is een hele stap. Dat doe je niet zomaar. Op het moment dat je huwelijk gesloten wordt begin je iets nieuws. Het is het begin van je getrouwde leven. Het begin van een leven samen dat misschien wel de rest van je leven gaat duren. Natuurlijk heb je bepaalde verwachtingen van je huwelijk. Misschien heb je die verwachtingen met je partner gedeeld – misschien ook niet. Het zou zelfs kunnen zijn dat je eigen motieven voor en verwachtingen van je huwelijk voor jezelf niet helemaal duidelijk zijn. Toch zijn ze er wel. Wanneer mensen trouwen stellen ze zich een bepaald soort leven voor. Zo kun je bijvoorbeeld genegenheid, veiligheid en respect verwachten. Je stelt je een gelukkig leven voor met de ander. Je verwacht of hoopt op een relatie die stabiel, liefdevol en vruchtbaar zal zijn. Het kan zelfs zo zijn dat je hoopt een bepaald gebrek uit een vroeger leven definitief kwijt te raken. Ieder huwelijk heeft een (verborgen) toekomstverwachting die bepaalt welk ‘goed’ de partners nastreven. Zo’n toekomstverwachting behoort tot het startkapitaal waarmee ieder huwelijk begint. Er zijn drie belangrijke bouwstenen die in de start van je huwelijk een rol spelen: wederzijdse liefde, de belofte tot trouw en de verwachting van iets dat je in jouw huwelijk hoopt te vinden. Deze drie helpen jullie om in betrokkenheid op elkaar te groeien, er voor elkaar te zijn en je huwelijk tot een succes te maken – voor zover je dat kunt beïnvloeden. Ontbreken deze drie, of vallen ze gaandeweg een voor een weg, dan maakt dit je huwelijk tot een lastige onderneming. Wat ons opgevallen is in gesprekken binnen huwelijkskringen: veel echtparen hadden helemaal niet van die uitgesproken verwachtingen bij het sluiten van hun huwelijk. Ze werden verliefd en

vonden het een goed idee om te gaan trouwen. Een serieus huwelijk moet die drie elementen bezitten. Je zou daarom kunnen zeggen dat jullie beiden binnen het huwelijk drie rollen vervullen: Minnaar, metgezel en manager. Als minnaar ga jij aan de slag binnen het domein van de liefde; als metgezel maak je werk van de

Investeren in liefde. Dit betekent dat je als man en vrouw onvoorwaardelijk openstaat voor elkaar. trouwbelofte en als manager werk je aan de gezamenlijke toekomstverwachting. Als partners moeten jullie bereid zijn om in de domeinen waarmee jullie je huwelijk zijn ingegaan te investeren: In liefde, trouw en verwachtingen. Wat betekent dat nu concreet?

Liefde, trouw en verwachtingen Investeren in liefde. Dit betekent dat je als man en vrouw onvoorwaardelijk openstaat voor elkaar. Dat je bereid bent de ander zorg en aandacht te geven. Op deze manier geven jullie, man en vrouw, invulling aan je antwoordend bestaan, je beantwoordt dan namelijk aan de behoefte van de ander. Investeren in trouw betekent dat jullie je huwelijk ziet als een van andere relaties afgegrensde eenheid; jullie horen bij elkaar en daar kunnen anderen niets van afdoen. De trouwbelofte zorgt voor de beschermende kaders waarbinnen jullie huwelijksleven zich (met of zonder kinderen) af kan spelen. De trouwbelofte roept op tot toewijding aan je relatie: Jullie zijn daar allebei verantwoordelijk voor. Investeren in verwachtingen betekent: Praat veel met elkaar over de toekomst. Hoe zien jullie die voor je als het gaat om werk, gezondheid, de kinderen enzo-

17

Boeksignalement voort? Vervolgens moeten jullie allebei aan die toekomst gaan werken: Allebei zijn jullie daarvoor verantwoordelijk.

Erfenis en schuld Veel stellen die dit lezen zijn al voorbij de beginfase van hun huwelijk. Zij zullen zich afvragen hoe je moet ‘beleggen’ in dit startkapitaal. Een voorwaarde voor het voortbestaan van jullie huwelijk, is dat jullie allebei bijdragen aan het voortbouwen op dit startkapitaal. Want er moet wel een balans zijn tussen jullie beiden in wat jullie inbrengen. In wat je op je schouders neemt. Doet één van jullie dat niet of onvoldoende, onttrekt één van jullie zich aan zijn verantwoordelijkheid voor de ander, dan kan de ander dit tekort als ‘schuld’ ervaren. Eén van de oorzaken dat één van jullie beiden onvoldoende bijdraagt of inbrengt, kan liggen in een ‘erfenis’ of een ‘schuld’ uit het verleden. De manier waarop jullie met elkaar omgaan, wordt sterk beïnvloed door hoe jullie beiden afzonderlijk zijn opgegroeid. Je kunt beschadigd zijn in je opvoeding. Je kunt het voorbeeld gemist hebben van een liefdevolle huwelijksrelatie. Je kunt het afgeleerd zijn om jezelf in vertrouwen te geven aan een ander. Je kunt bepaalde sociale vaardigheden missen of niet ontwikkeld hebben. Bijvoorbeeld omdat je geleerd hebt dat jij er toch niet toe doet. Dat alles kan ertoe leiden dat jullie (of één van jullie) het huwelijk ingaan met een belastende ‘erfenis’ uit het verleden. De pijn of het onvermogen dat in eerdere relaties is ontstaan, kan dan een grote invloed krijgen op de ontwikkeling van jullie huwelijksrelatie. Als je denkt dat zoiets in jullie huwelijk ook aan de orde is, bedenk dan dat deze ‘schuld’ niet is ontstaan in jullie relatie. Daaruit kan je de kracht putten om de ander liefdevol te helpen in het (opnieuw) leren van wat nodig is om te investeren. Hoe bepalend is die investering nu voor jullie verdere relatie? Hoewel het grote invloed heeft, zijn deze investeringen

18

niet allesbeslissend. Al is jullie huwelijk begonnen in liefde, al is er geen ontrouw in het spel, toch kunnen jullie als partners diep teleurgesteld raken in elkaar. Misschien omdat jullie karakters erg verschillend zijn, geen open communicatie en slecht financieel beheer, het kunnen allemaal redenen zijn om uit elkaar te groeien. Maar het kan gelukkig ook zijn dat het huwelijk genezend heeft gewerkt voor een bepaalde last waarmee één van beiden het huwelijk is ingegaan. Om over na te denken / gespreksvragen: 1. We vragen jullie nu eens terug te gaan naar het begin van jullie huwelijk. Wat waren jullie motieven om te trouwen? Jullie verwachtingen? En als jullie terugkijken op jullie motieven en verwachtingen van toen, wat vinden jullie er nu dan van? 2. Welke verwachtingen zijn uitgekomen? Of: Waarmee ben je blij in je huwelijk? Welke verwachtingen zijn niet uitgekomen? Of: Over welke dingen in je huwelijk ben je ontevreden of teleurgesteld? 3. Als je deze twee bovenstaande vragen allebei beantwoordt, vormen jullie je vanzelf een beeld van je huwelijk. Wat vind je van het beeld dat zo ontstaat? Zit er voor jou of voor de ander een verschil in ‘verwachting’ en ‘uitkomst’? Als dit zo is, hoe gaan jullie daar dan mee om? Lees Amos 3:3. GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Dit artikel is met toestemming van de uitgever overgenomen uit Hou van je huwelijk, geschreven door Hayo Wijma en Annemiek de Jonge, beiden werkzaam bij de Gereformeerde Hogeschool te Zwolle. Beiden hebben ze huwelijkskringen binnen kerkelijke gemeenten begeleid.

Door vreemd gebied

Onvoorstelbaar

Drs. Pieter L. de Jong, sinds 1992 seniorpredikant van de Oude of Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven (PKN), schreef een bijzonder bijbels dagboek. Hij draagt het op aan jonge mensen en hun generatie die hij in de praktijk van zijn werk meemaakt.

De auteur Bernhard Reitsma (bijzonder hoogleraar aan de VU, projectleider kerk en islam, en docent missiologie verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede) woonde meerdere jaren in Libanon waar hij de cultuur van het Midden-Oosten leerde kennen. Binnen die cultuur wordt vaak gecommuniceerd door middel van verhalen, het gaat daarbij om meer dan alleen het communiceren van feiten. Het gaat om gesprek en interactie en binnen die traditie van verhalen passen ook de gelijkenissen van Jezus. Dit boek is een aanwinst in het beter leren begrijpen van de gelijkenissen. De inhoud verrast, vooral de concrete, directe betekenis ervan voor het leven vanuit het Evangelie. Het aanbod van genade en herstel klinkt in elke gelijkenis door en die uitnodiging vraagt om een reactie. Bij elke hoofdstuk zijn gespreksvragen toegevoegd waardoor dit boek ook heel bruikbaar is in kringverband. Boekencentrum – Zoetermeer | 89 pag. | € 9,90 | ISBN 9789023924876

Citaat: ‘Vooral in het uitleggen en verkondigen van het Woord van God. Het is opvallend hoe open en ontvankelijk veel jonge mensen zijn om het Woord te horen en zijn gang te laten gaan in hun leven van alledag’. Hij wil hen door middel van dit dagboek helpen de Bijbel te lezen. Niet hapsnap, maar meest in het verband van een heel bijbelboek Hij wil lezers helpen om ‘licht en geloof te vinden om trekkend door vreemd gebied op koers te blijven.’ Boekencentrum – Zoetermeer | 365 pag. | € 17,50 | ISBN 9789023925590

Gemengde tranen Dit pastoraal geschreven boek is ontstaan in de praktijk van een verlieservaring. Betty Nierkens kreeg plotseling te maken met de hersentumor van haar man op jonge leeftijd. Zij, haar man, de kinderen en andere familieleden gingen door een moeilijke weg van vragen, strijd, verdriet en moeite, maar ook met de verwerking van verlies nadat haar man was overleden vroeg tijd. Na vijf jaar schreef ze dit boekje. Door de eerlijke manier van schrijven, zal de inhoud ervan herkenning geven en mensen kunnen helpen die door de verwarring en pijn van een verlieservaring heengaan. Grace Publishing House – Veenendaal | 93 pag. | € 8,95 | ISBN 9789077669358

Gezond leiderschap in de kerk De auteurs Paul Ch. Donders en Jaap Ketelaar gaan vanuit de praktijk van leidinggeven in op belangrijke aspecten van gezond leiderschap in kerkelijke verbanden, in organisaties, instellingen en in de samenleving. Centrale vragen zijn daarbij: Hoe bepalen we wat gezond leiderschap is en is dit te ‘meten’? En hoe ontwikkelen we gezond leiderschap in eigen leven en bij anderen? De motivatie is de behoefte aan gezonde, authentieke leiders in kerk en samenleving die vanuit toewijding aan Christus en Zijn Woord dienstbaar leiding willen geven. Het is niet alleen een lees-boek maar ook een doe-boek met veel actieve tips om ermee aan de slag te gaan. Gideon – Hoornaar | 347 pag. | € 19,95 | ISBN 9789060677087

19

Geloof en relaties Gerrit Houtman

Het huwelijk is net als een treinreis: af en toe lange saaie stukken die weinig interessants opleveren.

waar onze gevoelens en diepe motieven van toen zijn gebleven. Hebben we ons toen vergist? Hielden we onszelf voor de gek? Soms hebben we het gevoel dat onze partner in niets gelijkt op de geliefde aan wie we destijds ons jawoord gaven.

Huwelijk: geen droomreis, maar werkvakantie Voor de meeste echtparen geldt vandaag dat liefde vooral een werkwoord is. Het is werken om elkaar een beetje te begrijpen, om samen tot eensgezinde beslissingen te komen en om niet te veel te verschillen in de aanpak van de kinderen. Het is je hard inspannen om op elkaar afgestemd te raken.

20

W

einig stellen hebben zoveel gezamenlijk dat ze elkaar zonder woorden verstaan en elkaar grotendeels aanvoelen. De meeste echtparen vandaag moeten juist veel inspanning doen om tot elkaar te komen en ieders taal te blijven verstaan. Hoe komt dat? Toen we verliefd waren en we elkaar de hemel op aarde beloofden, waren we werkelijk overtuigd dat het ons zou lukken en dat niets of niemand dit geluk in de weg zou kunnen staan. Maar als we nu terugkijken, vragen we ons af

Ik denk dat we niet moeten onderschatten dat we vandaag allemaal onder hoge druk leven. Op alle terreinen wordt het beste geëist. Kwaliteit staat bovenaan. Of het nu gaat om de auto die we kopen,

In welke mate zijn we bereid om offers te brengen voor het huwelijk? de vaatwasmachine of de vakantiereis. In alle gevallen wordt ons duidelijk gemaakt dat we op kwaliteit mogen rekenen. En bij slechte kwaliteit krijgen we ons geld

21

Geloof en relaties

terug. Ook van relaties wordt het beste geëist. We vinden dat we het recht hebben om begrepen, aanvaard en geliefd te worden. En evenals in het commerciële circuit geldt hier: er is aanbod genoeg. Wees niet te snel tevreden met uw keus. Dit maakt dat we veel minder snel tevreden zijn en aan de huwelijksrelatie hogere eisen stellen. Dat is op zichzelf nog geen probleem, indien we maar inzien dat er

Het huwelijk is geen droomreis, maar meer een werkvakantie met veel teleurstellingen, maar ook met veel mogelijkheden en verrassingen. aan de kwaliteit gewerkt moet worden en deze pas na veel inspanning verkregen wordt. Helaas wensen we ook hier dat kwaliteit kant-en-klaar beschikbaar is zoals een product dat op maat geleverd wordt. Dit denken doet tekort aan wie wij mensen zijn, aan onze verschillen, zwakten en achtergronden. Maar het doet ook tekort aan het leven zelf. Het leven is geen vakantiereis maar een opgave, een taak die we te vervullen hebben, verbonden met een groeiproces dat een heel leven in beslag neemt. Nooit zullen we volgroeid zijn. Altijd weer zal er geschaafd en bijgesteld moeten worden. Dit betekent dat ons huwelijk geen droomreis, maar meer een werkvakantie is, met veel teleurstellingen, maar ook met veel mogelijkheden en verrassingen.

Geven en ontvangen Omdat liefde vooral een werkwoord is, betekent het aan de ene kant dat er niets vanzelf gaat. Maar aan de andere kant is er veel mogelijk. Niets maakt dat een bepaalde relatie reeds op voorhand tot mislukken gedoemd is. Laten we één van de terreinen bekijken waarin er volgens mij gewerkt kan wor-

22

den: ‘zorgen of verzorgd willen worden’. We willen allemaal regelmatig verzorgd worden, maar ook voor de ander zorgen. In sommige relaties zien we zich hetzelfde patroon herhalen: de ene partner zorgt voortdurend en de ander laat voor zich zorgen. Dit kan heel lang goed gaan, maar vaak zie je deze omgang op den duur mislukken. Soms zie je de partner die zorgt er de brui aan geven onder het motto: nu wil ik eens aan bod komen. Soms ook andersom als degene waar voor gezorgd wordt het beu is en de zorg als erg verstikkend begint te ervaren. Je zou toch mogen zeggen dat een relatie het best floreert wanneer beide rollen regelmatig omgekeerd worden. Wanneer er onvrede of zelfs conflicten in je relatie ontstaan, is het interessant om te zien of juist hier een voedingsbodem ligt. Kijk eens wie er welke rol in jullie relatie speelt. Als je de zorgende rol speelt, kan het zijn dat de conflicten die jullie hierover hebben of juist vermijden, de signalen zijn om van rol te veranderen. Want helaas zijn er maar weinig paren in staat om hier rechtstreeks over te praten. Het opgeven van de zorgende rol moet je dan niet zien als een afwijzing van je inzet tot nu, maar meer dat jullie gegroeid zijn naar een nieuwe fase in jullie huwelijk waarbij rolverandering mogelijk is. Hetzelfde geldt voor de andere rol, wanneer je merkt dat je partner ook eens aan bod wil komen en zorg wil ontvangen. Dan moet je dit niet als verwijt oppakken, maar als een uitdaging en vertrouwen in jouw zorgende mogelijkheden.

Geen eiland Een vrouw vertelde me dat enkelen van haar kinderen gingen trouwen. Omdat ze zelf veel ellende had gezien, keek ze wat sceptisch naar deze huwelijksplannen. Zou het hun lukken? Wisten ze waar ze aan begonnen? En, verzekerde ze mij aan het einde van het gesprek: ‘Ze denken dat ze het ook beter gaan doen dan wij destijds’.

Ik dacht: ‘Prachtig, zo hoort het ook’. Ieder beginnend koppel denkt dat zij het anders gaat doen en beter en mooier en nog gelukkiger wordt bovendien. Maar deze vrouw had niet helemaal ongelijk. We leven in een tijd en daarbij behorende cultuur die het ons niet gemakkelijk maakt. Ook al zijn we christen en willen we vanuit bijbelse waarden en normen onze relatie opbouwen, we leven niet op een eiland. Er is een aantal visies in de samenleving vandaag die ons ongewild beïnvloedt, waar we rekening mee moeten houden en waar we een eigen antwoord op moeten vinden.

Individualisme Laat ik er één noemen. Het individualisme in de huidige cultuur zegt eigenlijk: liefde en relaties zijn mooi maar ze mogen je persoonlijke ontplooiing en je eigen behoeften niet in de weg staan. Het huwelijk is geen plicht die je hebt te vervullen (zoals enkele generaties geleden nog gedacht werd). Het huwelijk moet in het verlengde liggen van je persoonlijke ontwikkeling. Het moet zelfs een verruiming bieden voor je mogelijkheden aan ontplooiing. Deze visie die ons dagelijks wordt opgedrongen door de media en de reclame kunnen we niet zomaar naast ons neer leggen. Hoe gaan we hiermee om in onze relatie? In welke mate zijn we bereid om offers te brengen voor het huwelijk? In welke mate willen we ons eigen territorium verdedigen en onze eigen ambities veiligstellen? Hoe denkt de andere partner hierover? Vooral de vrouw zal hierin vandaag een duidelijk eigen standpunt moeten innemen. Gaat ze voor haar ambities en carrière of kiest ze voor de opvoeding van de kinderen? In beide gevallen kijkt de samenleving over haar schouder mee. Zo zijn er vrouwen die bewust kiezen voor de opvoeding van hun kinderen en hun carrière laten schieten, maar zich schuldig en bekeken voelen omdat ze geen job hebben. Anderen bou-

wen hun carrière op, leggen de opvoeding voor een groot deel neer bij familie of kinderopvang maar voelen zich hier dan weer schuldig over. Je zult een duidelijke keuze moeten maken, je zult het er samen over eens moeten zijn en je dient elkaar in die keuze te steunen. Bovendien moet deze ook nog met anderen communiceerbaar zijn, wil je met de druk van buiten kunnen omgaan.

Overvragen Veel stellen willen een levenslange passie, een volledig begrip en steeds weer mekaar op het juiste moment aanvoelen, zodat hun huwelijk een voortdurende bron van levensvreugde is. Het huwelijk is echter net als een treinreis: af en toe lange saaie stukken die weinig interessants opleveren. Dat is maar goed ook. We kunnen niet altijd geconcentreerd en met volle aandacht naar buiten kijken. Ons oog moet af en toe ook tot rust komen. Veel mensen willen vandaag echter van dat ‘gewone’ en ‘saaie’ leven af. Ze eisen meer kwaliteit. Ze willen voortdurend beweging voelen en actie ervaren. Is het niet in hun werk dan in hun hobby’s of huwelijk. Daarmee overvragen ze echter wel het leven en de omgeving waarbinnen ze leven. De ander kan onmogelijk altijd een bron van energie zijn. Of altijd klaarstaan met het juiste woord van bemoediging of weten hoe ze weer enthousiast kunnen worden. Het is eigenlijk ook wat onvolwassen. Volwassen leven bete-

Bidden kan ongewild een middel worden om je partner onder druk te zetten.

kent dat je verantwoording neemt, het leven aanvaardt inclusief de alledaagse dingen: de telkens terugkerende patronen in het huishouden of de onhebbelijkheden van je partner. Ook op geloofsgebied zien we dat verschijnsel. Christenen willen

23

Accent

dat God voortdurend tot hen spreekt, dat elke bijbeltekst hen bemoedigt en elke samenkomst hen enthousiast maakt. Als de predikant een saaie preek heeft of de muziek niet zo harmonieus klinkt, beginnen ze al te twijfelen of ze wel in de juiste kerk zitten. Maar geloofsleven kent ook zijn gewone momenten, kan bij tijden ook saai, eentonig en voorspelbaar zijn. God vertrouwen is niet altijd opwindend. Het staat vaak los van het gevoel. Het is doorgaan ondanks de afwezigheid van uiterlijke kicks.

Gemeenschappelijkheid Een ander gevaar dat ik vaak bemerk is dat christenen vinden dat hun huwelijk een geestelijke gemeenschappelijkheid moet hebben. Dat lijkt misschien vreemd dat ik dat een gevaar noem. Want samen bidden en bijbellezen is toch het minste dat je moet hebben om je huwelijk christelijk te kunnen noemen. Maar samen bidden kan heel bedreigend en manipulerend overkomen. Bidden kan ongewild een middel worden om je partner onder druk te zetten, ook al hebben we er de zuiverste bedoelingen bij. Bidden kan voor ieder een andere betekenis hebben. Voor de één is bidden het kenmerk en de bevestiging van wat je samen hebt. Voor de ander is bidden juist iets heel persoonlijks en privé. Dus zelfs hier kun je de lat te hoog leggen en zul je elkaar ook geestelijk wat ruimte moeten geven. Een christelijk huwelijk is niet het streven naar iets volmaakts of je uitstrekken naar een hoog doel. Zoals een relatie waar geen fouten worden gemaakt of een gezin dat nooit conflicten heeft. Een christelijk huwelijk bestaat juist uit het eerlijk omgaan met het beperkte en het onmogelijke. Zoals vijf broden en twee vissen voldoende waren om een menigte mensen te voeden, kunnen onze kleine stappen en goede intenties voldoende zijn om tot een mooi resultaat te komen.

24

Om over na te denken / gespreksvraag: Waaruit blijkt uit Filippenzen 2:1-4 dat Paulus de lat niet hoog legt? Hoe realistisch is hij bijvoorbeeld in vers 2? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Gerrit Houtman (1952) is getrouwd en vader van drie kinderen. Hij is relatietherapeut en sinds 1981 verantwoordelijk voor het christelijk centrum voor levens- en gezinsvragen Bethesda in Genk. Dit artikel is met toestemming van de uitgever overgenomen uit Onvolmaakt Geluk, Face to Face – Genk, zie www.bethesda.be

Citaten

Niet degenen die gelukkig willen worden, moeten trouwen, maar degenen die gelukkig willen maken. Voor sommigen is dit een provocerende zin. Als je echter langer over deze zin nadenkt, ontdek je er veel wijsheid in. Als ik het geluk van de ander op het oog heb en niet steeds vraag ‘Wat levert dat op?’, zie ik veel meer goeds in het leven van mijn partner. Ute Horn Uit: Ik wil je trouw zijn, Kok – Kampen Vaak is het slechte waarmee men vertrouwd is, veiliger dan het goede dat men niet kent. Gerrit Houtman Uit: Afscheid van het moeten, Face tot Face – Genk

Verstand en gevoel in relaties Zowel je verstand en je gevoel zijn er en mogen volop benut en gebruikt worden in je relatie met God en met mensen om je heen. Wanneer het gaat om de relatie met je man of vrouw geldt dat net zo goed. Als kind van God heb je verstand en wijsheid gekregen om keuzes te maken wat betreft je gevoel. Er zijn tenminste drie soorten situaties waarin je gevoel een rol kan spelen: in negatieve zin, zoals tijdens een ruzie; in positieve zin, wanneer je gevoelens van warmte en liefde koestert voor iemand; en er zijn situaties waarin je een vaag gevoel van onrust en onmacht hebt. Tijdens een ruzie kunnen je gevoelens hoog oplopen. Naast de soms heel onbenullige aanleiding, speelt er op de achtergrond van alles mee. Hoe je je die dag voelt, wat er in de afgelopen twee weken al is mis gegaan. Je ergert je soms al veel langer aan bepaalde kleinigheden. Op een gegeven moment komt alles eruit. Je loopt te schelden en te schreeuwen. Allebei haal je ineens al die andere dingen erbij. ‘ Jij hebt ook altijd…Maar ik ben juist altijd bezig om… Ja, ik zeg toch steeds...’ Je voelt van alles door wat de ander zegt of doet. Ook de gevoelens van de ander zijn hier belangrijk: zijn of haar reactie is vaak weer opgeroepen door zijn of haar eigen gevoel. In een ruzie speelt je eigen gevoel dus ook een grote rol. Je kunt een opmerking als een aanval ervaren. Je kunt – onbedoeld wellicht – herinnerd worden aan traumatische ervaringen uit het verleden. Je ziet in de ander iets terug wat je kent van andere mensen in je omgeving, en waar je veel last van hebt. Op zulke momenten hoeven verstand en gevoel niet meteen elkaar uit te sluiten. Het kan verstandig en redelijk zijn om eerlijk te zeggen wat je voelt. Wat roept het gedrag of de woorden van de ander bij je op? Waarom doet of zegt die ander dat? Wat bedoelt hij of zij ermee? Ook in meer positieve zin spelen verstand en gevoel allebei een rol. Stel, je bent jaren getrouwd, en je wordt verliefd op een ander. Liefde – en zeker verliefdheid –is een gevoel dat je overkomt. Tegelijk betekent dit gevoel niet dat je er

meteen aan moet toegeven. Gevoelens staan niet buiten alle vormen van reflectie; je kunt erover nadenken en er in alle nuchterheid mee omgaan. Je kunt je verliefdheid vertellen aan je man of vrouw, en maatregelen treffen om die ander zo min mogelijk te ontmoeten. Je kunt hierin een aanleiding zien om met je man of vrouw door te praten: hoe ervaren we eigenlijk ons huwelijk op dit moment? De vagere gevoelens van onmacht of onzekerheid die je soms kunt hebben, moet je ook serieus nemen. Probeer manieren te vinden om hierover met je man of vrouw te praten. Als de ander over zulke gevoelens begint, zorg dan ook dat jij ze serieus neemt. Stop ze niet weg, redeneer ze niet weg. Maar laat de ander en jezelf uitpraten en probeer elkaars gevoel zo serieus te nemen. Als er wat meer onder blijkt te zitten, kan dat ook eerlijk naar boven komen. Ook hierbij geldt dus: neem je gevoel serieus, en probeer manieren te vinden om er samen op een goede manier mee om te gaan. In dit verband loont het de moeite om de vraag te stellen: wat is de rol van God hierin? (…) Onze Vader wil ons dus ook doorzettingsvermogen geven om in moeilijke tijden de relatie met onze man of vrouw uit te houden. Hij wil ons de kracht geven om niet wanhopig te worden wanneer je telkens terugvalt in een zonde waarvan je afstand wilt nemen. Hij wil ons de energie geven die het kost om werkelijk nieuwe wegen in te slaan en je gedrag te veranderen. Hans Schaeffer Uit: Trouwen als je vrijheid je lief is, Van Wijnen – Franeker

25

Persoonlijkheidsvorming Hans en Adeline Waagmeester

Meer begrip voor de ander Als Harry en Lineke het ergens over oneens zijn, ontstaat er vaak een discussie waarin ze lijnrecht tegenover elkaar staan en het gelijk aan hun kant proberen te krijgen. Na verloop van tijd haakt Lineke meestal af. Teleurgesteld. Ze voelt zich niet erkend. En trekt zich terug. Het doet hun beiden verdriet te merken dat ze regelmatig contact vermijden om maar niet weer in een eindeloze discussie te verzanden. Daardoor ontstaat er afstand en zijn ze te weinig bezig om zich in het wereldje van de ander te interesseren en te verdiepen. En voordat ze het weten groeien ze ver van elkaar weg. Twee mensen die van elkaar houden maar bij wie het niet lukt om echt bij elkaars hart te komen.

26

DISC-training leert kenmerkende gedragsstijlen herkennen

Z

e kwamen via via bij ons in Limburg terecht voor een DISC-training (zie kader). Adeline en ik kiezen ervoor om niet direct in te steken op eventuele problemen waar je tegen aanloopt, maar eerst bezig te zijn met de vraag: hoe steek je in elkaar, hoe heeft God je gemaakt. Die focus draagt eraan bij dat je geholpen wordt anders naar je partner te kijken. Mensen zijn vaak zo verschillend. We willen er graag aan bijdragen dat stellen

elkaar beter leren begrijpen. En dat er meer waardering ontstaat over hoe de ander in elkaar steekt. Dat stellen meer leren ‘gebruik te maken’ van elkaars sterke kanten en oog hebben voor de zwakke kanten en valkuilen en die zo goed mogelijk inperken. In de loop van de geschiedenis zijn er allerhande psychologische theorieën en modellen over het menselijke gedrag ontwikkeld. Een van die hulpmiddelen is

27

Persoonlijkheidsvorming

de DISC-test. De vier letters D I S C staan voor vier kenmerkende gedragsstijlen (zie kader). Door het invullen van een tweetal uitgebreide ‘meerkeuzevragenlijsten’ wordt zichtbaar welke stijl op jou van toepassing is. Vaak is het een combinatie van twee letters.

Ik ben energiek, houd ervan om projecten op te pakken en tot een goed einde te brengen. Ook houd ik van intellectuele uitdaging en ben ik consciëntieus, heb sterke overtuigingen en principes en probeer daarnaar te leven (ik neem het mezelf kwalijk als het niet lukt).’

De profielen

Lineke: ‘Ik ben enthousiast, spontaan, verbaal ingesteld, met een open vizier naar de wereld. Ik houd van veel mensen om me heen en haal mijn energie voornamelijk uit mooie gesprekken. Ik houd van flexibel leven, mijn agenda kan op het laatste moment wijzigen, ben mensgericht, ik houd ervan om een nieuw project te beginnen en mogelijkheden te ontdekken, heb veel energie. Mijn motortje loopt op complimenten van anderen, maar als ik kritiek krijg, kan ik daar in eerste instantie slecht mee omgaan. Ik heb een sterk wisselend gevoelsleven. Ben een echte ideeëngenerator, creatief in plannen maken. Als het op uitvoering aankomt, laat ik het vaak afweten. Ik zie vooral grote lijnen, maar vind het moeilijk om dingen in detail te doordenken. Ik heb vaak een lijstje liggen met driehonderd dingen, en kies dan de taak uit waar ik op dat moment het meeste zin in heb. Daardoor kan het gebeuren dat projecten die ik vervelend vind, nooit tot een afronding komen. In afspraken vinden mensen me niet altijd betrouwbaar, omdat ik mijn plannen omgooi, of te weinig discipline heb om mijn commitments waar te maken. Ik houd ervan om mensen te inspireren en te enthousiasmeren. Ik wil graag dat mijn mening gehoord wordt, heb een enorme drang naar vrijheid en onafhankelijkheid. Ik praat soms voor mijn beurt.’

Harry kwam eruit als een DC, Lineke als een ID. De DC wordt omschreven als een Vernieuwer. Hij heeft een praktische aanpak, stelt vragen, vindt antwoorden gebaseerd op logica en ervaring, bereidt zich uitgebreid voor, richt zich op het initiëren en ontwikkelen, hij houdt iedereen – behalve naaste medewerkers – op afstand. De ID wordt Overreder genoemd. Ze trekt de aandacht door een positieve houding en goede woordkeuze, raakt geïrriteerd als er steeds routinewerk gedaan moet worden. Ze wil zich vooral goed voelen en er goed uitzien. Ze houdt er niet van om op de achtergrond te blijven en mijdt situaties die haar geen voldoening geven. Harry: ‘Ik ben erg dominant, neem vaak het initiatief en laat me niet graag leiden. Ik ben competitief ingesteld, houd van discussiëren. Ik ben analytisch georiënteerd, denk snel: is dit waar, klopt het,

We willen er graag aan bijdragen dat stellen meer leren ‘gebruik te maken’ van elkaars sterke kanten en oog hebben voor de zwakke kanten en valkuilen, en die zo goed mogelijk inperken. waarom zouden we dat denken, welke redenen zijn ervoor, is het coherent met wat eerder gezegd werd enz. Ik zoek eerder de confrontatie op dan dat ik die mijd. Ik denk probleemoplossingsgericht en krijg energie door tijd alleen door te brengen, in de natuur, in mooie oude kerken.

28

De valkuilen Die D’tjes bij allebei geven in ieder geval al duidelijk aan dat ze geen van beiden bereid zijn om zomaar de kaas van hun boterham te laten eten. Lineke: ‘Harry is filosoof (cognitief ingesteld) en gaat in een gesprek of conflict erg

op de inhoud zitten van mijn woorden, heeft niet altijd tentakels voor het gevoel dat daarbij hoort, hij houdt van waarheidsvinding en neemt dat mee in elk gesprek. Hij is een echte debater in hart en nieren, maar brengt dat ook in in de relatie, en daar kan ik erg slecht tegen. Ik ervaar heel veel gesprekken als een soort strijd, waarbij een van ons beiden het gelijk aan zijn kant moet krijgen. Daarbij voel ik me vaak in een hoek gedrukt, terwijl ik tegelijk weet dat dit niet de intentie van Harry is. Ondertussen wordt m’n hart steeds een stukje killer en neem ik afstand.’ Als Lineke na verloop van tijd in zo’n discussie afhaakt, begrijpt Harry dat niet zo goed: ‘Ik heb het gevoel dat we puur inhoudelijk gepraat hebben en begrijp dan niet zo goed waar de emotie van Lineke vandaan komt.’

Inzicht in de ander Wat voor Harry en Lineke beiden belangrijk is, is dat ze meer begrip krijgen voor hoe de ander in elkaar steekt. Inzicht in wie je zelf bent en wie de ander is, helpt je om te begrijpen waarom een mens handelt zoals hij doet. En dat er iemand is die over hun schouder meekijkt – als ze dat willen – en goede vragen weet te stellen. Lineke: ‘Het doen van de test gaf zwartop-wit: Hé, zo zit ik, zo zit jij, dus echt in elkaar, je doet sommige dingen niet expres, maar ze horen bij jouw karakter! De gesprekken die daarop volgden, het perspectief van ‘de derde’ – de ‘mediator’ – hielp om de muur af te breken die ik had opgetrokken in onze relatie. Er kwam weer meer zicht op de kernkwaliteiten van elkaar, de mooie dingen die ik zo waardeer in Harry. Zo konden we erkenning uitspreken naar elkaar en bewondering van de eigenschappen die we in elkaar waarderen. En tegelijk ook eerlijk onder ogen zien dat we allebei valkuilen hebben, en daar geregeld ook in trappen... Het idee om samen op zoek te gaan naar hoe we elkaar tegemoet kunnen komen

in ons gedrag, heeft me erg geholpen. Harry en ik zijn nogal verschillend, en dat vond ik vooral erg lastig en vervelend toen ik naar de DISC-training kwam. ‘Was iedereen maar zoals ik’, dacht ik stiekem toch een beetje. Tijdens de gesprekken ben ik veel meer gaan zien dat Harry juist een enorme hulp voor me kan zijn, omdat precies op die terreinen waar ik het

Wat is de uitdaging die jullie uit de DISCextra-training hebben gehaald? ‘Communiceren met elkaar en elkaar de ruimte geven. laat afweten, zijn sterke kanten liggen. Hij kan me helpen bij doelen realiseren, om dingen goed te organiseren en prioriteiten te stellen, om niet op te geven als het moeilijk wordt. Al blijft het lastig om echt concreet hulp aan hem te vragen. Ik kan hem tegemoet komen door dingen te overleggen, verwachtingen uit te spreken en hem te helpen dichter bij zijn gevoel te komen, door gewoon een vraag te stellen, geduld te hebben en niet direct zelf met een antwoord of verhaal te komen.’ Lineke: ‘Ik kwam naar de training met het idee ‘Die omgangspatronen die we in onze relatie hebben ontwikkeld zijn nu eenmaal zo. Daar moeten we mee leren leven.’ Op de terugreis dacht ik: ‘Er is werk aan de winkel, maar yes, we kunnen met Gods hulp er echt iets moois van maken samen’.’

De uitdaging Wat is de uitdaging die jullie uit de DISCextra-training hebben gehaald? Lineke: ‘Communiceren met elkaar en elkaar de ruimte geven. Harry heeft een duidelijk D-profiel, en ik heb ook een grote D-component in mijn profiel. Dus we willen allebei graag ‘winnen’ van de ander, en ons liever niet afhankelijk opstellen. Ik voel me in ruzies al snel overheerst door Harry, ook doordat hij in conflicten

29

Persoonlijkheidsvorming

of meningsverschillen afstand bewaart en, als filosoof heel sterk op inhoudelijke argumenten focust. Harry leert daarin dingen anders te formuleren en ook aandacht te hebben voor mijn verwachtingen en zienswijze. Anderzijds kan ik mijn tempo opleggen aan Harry, daarin ongeduldig zijn en te weinig aandacht hebben voor zijn manier van dingen bekijken en beleven. Ik leer dus meer naar zijn gevoelens te vragen. Een van de lastigste dingen voor Harry is dat ik me mentaal voor hem kan afsluiten als we een ruzie hebben. Daarin hebben we ontdekt dat het voor hem belangrijk is om verzekerd te zijn van mijn onvoorwaardelijke liefde voor hem, en dat radiostilte ook kan betekenen dat ik even tijd voor mezelf nodig heb om het conflict te verwerken. Ik op mijn beurt moet leren om daarin open te blijven staan voor Harry en niet toe te staan dat ik een muur bouw in mijn hoofd/hart. Voor Lineke is het een stevige uitdaging per dag bepaalde realistische doelen te stellen. Harry helpt haar door soms een realitycheck te doen: ‘Is het haalbaar wat je jezelf voorneemt?’ Harry: ‘Ik probeer minder dominant te zijn door vragen echte vragen te laten zijn, door eerst naar Linekes ideeën en intenties te vragen voordat ik zelf met een voorstel kom. Ik wil meer hoe-vragen stellen. Ik leg me er meer op toe mijn gevoelens te delen, te zeggen hoe ik dingen ervaar. Soms klinkt dat, geef ik toe, nog een beetje onnatuurlijk, maar ik heb het idee dat het beter gaat dan eerst.’ ‘Van Lineke leer ik nu steeds meer om vaker spontane dingen te doen, flexibeler te zijn in het ondernemen van activiteiten, meer tijd vrij te maken voor vrienden en familie en te proberen me echt in te leven in de ander.’

Je bent geliefd Een belangrijk element in onze training is dat we samen met de stellen kijken naar een toespraak van Henri Nouwen: Je bent

30

geliefd. Onze identiteit ligt in Christus. We moeten het van Hem hebben in ons leven en ook in onze relatie. Het gevaar is groot dat de partner het helemaal moet maken in onze relatie. Dat is een niet-reële verwachting en legt een te grote druk op de relatie. Lineke: ‘Het delen van jullie huis, haard en hart gaf me de veiligheid om open te zijn. De video van Henri Nouwen was indrukwekkend en blijft me bij tot op de dag van vandaag. ‘Ik ben Gods geliefde kind’, en dat geldt ook voor Harry. Ook het inzicht dat we niet elkaars concurrent zijn, maar elkaars helper, gaf een veranderde manier van kijken. Om over na te denken / gespreksvragen: Kies voor groei! Sprankelende liefde vraagt blijvende investering! Interesse in zo’n investering in het Pelgrim­huis? Zie infoblok en kader voor meer informatie.

We kennen drie trainingsvarianten: DISCbasic (een etmaal) – puur bezig zijn met je persoonlijkheidsprofiel; DISCextra (twee etmalen) – naast het profiel bespreken we aspecten van de relatie die extra aandacht nodig hebben. Deze twee varianten doen we met twee à drie stellen samen. Er vinden geen groepsgesprekken plaats: het echtpaar is vooral samen bezig en heeft zo nu en dan een gesprek met ons (naar behoefte). De derde variant is de DISCspecial (drie etmalen) – bedoeld voor stellen die min of meer vastlopen in hun relatie. Deze variant doen we met één echtpaar tegelijk. Het specifieke van onze coaching is dat we zelf niet op afstand blijven. We willen kwetsbaar zijn over hoe het bij onszelf gaat of niet gaat. DISCbasic: € 215,00* per echtpaar DISCextra: € 375,00* per echtpaar DISCspecial: € 540,00* per echtpaar * Prijzen inclusief overnachting(en), volledige verzorging en materiaal.

GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Hans en Adeline Waagmeester zijn bijna 35 jaar getrouwd en hebben drie kinderen, een schoondochter en twee kleinkinderen. Ze hebben passie voor mensen. In dat kader zijn ze actief in hun Pelgrimhuis in MiddenLimburg, een plek (vlak bij het Pieterpad) waar met name pelgrims/wandelaars kunnen overnachten en waar de ontmoeting centraal staat. Ze weten er alles van dat een (hun) relatie vraagt om blijvende investering. Daarom zetten ze zich sinds 1994 in voor duurzame (huwelijks)relaties. Vanaf 2010 onder de vlag van Ruimte voor je Relatie. Hun DISC-activiteiten vinden plaats in het Pelgrimhuis in Montfort. Meer info: www.ruimtevoorjerelatie.nl of www.pelgrimhuis.nl Ook om zomaar even samen eruit te zijn zonder coaching is het Pelgrimhuis een prima lokatie!*

D = dominant Ze geven hun omgeving vorm, doordat ze weerstanden overwinnen om resultaten te bereiken. Zij ontplooien uit zichzelf initiatieven, ze houden van concurreren en zijn over het algemeen direct, concreet en rechttoe rechtaan – soms zijn ze ook grof. Ze staan graag in het middelpunt en houden ervan controle uit te oefenen op hun omgeving. Mensen met een hoge D reageren positief op moeilijke taken en grote uitdagingen. Ze eisen veel – van zichzelf en van anderen. Ze hebben veel energie en kunnen een sterke wilskracht aan de dag leggen om hun doelen te bereiken of ze eventueel bij anderen door te drijven. I = (be)invloedend Ze proberen anderen in een verband samen te brengen om hun doelen te bereiken. Ze proberen anderen eerder te overtuigen dan ze te dwingen. Mensen met een hoge I voelen zich op hun gemak als zij hun sociale contacten kunnen onderhouden; zij doen

dingen niet graag alleen en houden van activiteiten die ze samen met anderen kunnen doen. Ze werken vooral effectief wanneer ze niet gecontroleerd worden en geen detailwerk hoeven te doen. Ze handelen over het algemeen spontaan en zijn alleen gedisciplineerd als het echt niet anders kan. Vaak zitten ze vol dadendrang en energie, wat echter onnodig verspeeld wordt, doordat ze zich in te veel activiteiten verliezen of geen vast doel nastreven. S = stabiel Ze voelen zich op hun gemak in een ontspannen en vriendelijke atmosfeer, met zekerheid, heldere afspraken en een voorspelbare afloop. Mensen met een hoge S zijn goede planners. Ze moeten beslist altijd de ene stap na de andere zetten in plaats van het hele proces in beeld te hebben. Ze hebben moeite zichzelf te promoten, en vermijden dit zo goed en zo kwaad als zij kunnen. In het algemeen hebben ze niet zoveel dadendrang en energie als mensen met ‘dominante’ en ‘(be)invloedende’ gedragsstijlen. Ze hebben doorlopend sterk aansporing en erkenning nodig voor het verrichte werk; ze geven er de voorkeur aan dingen in alle rust af te werken. C = consciëntieus Ze geven de voorkeur aan orde, discipline en een zakelijke atmosfeer met de mogelijkheid dingen met voldoende kwaliteit te kunnen uitvoeren. Hun handelwijze is nauwkeurig gepland, precies en houdt rekening met alle details. Hoewel mensen met een hoge C goede structuren kunnen vormen, hebben ze de neiging zeer efficiënt, maar minder effectief te werken, d.w.z. zich in details te verliezen. Vaak zijn ze te veel met zichzelf of met hun taken bezig, en begeven ze zich op gebieden waarin ze niet hun optimale prestatie kunnen leveren. Mensen met deze gedragsstijl hebben minder energie en dadendrang dan anderen.

31

Persoonlijkheidsvorming Jeanette de Korte

Waar kom JIJ vandaan … waar gaan JULLIE naartoe?

lijk en gezinsleven inrichten, welke regels we stellen, de wijze waarop we met elkaar in gesprek zijn, hoe we ruzie maken en conflicten oplossen. En het bijzondere is dat wanneer onze partner binnenkomt in het gezin van herkomst, hij of zij als geen ander de familierelaties kan duiden en patronen kan aanwijzen. De vraag is alleen of we het kunnen en willen ontvangen, de observaties van onze echtgenoot. Want oei, oei, oei, niets ligt ons zo na aan het hart als ons gezin van herkomst. Onverbrekelijke bloedbanden tussen ouders en kinderen en broers en zussen. Loyaliteit noemen we dat. En loyaliteit bestaat altijd, ongeacht de sfeer, de hoeveelheid vertrouwen, veiligheid en liefde binnen het gezin. Ik wil jullie graag kennis laten maken met Piet en Jantine. Een stel van midden dertig en drie jaar getrouwd. Zij hebben (nog) geen kinderen. Piet is afkomstig uit een ondernemersgezin. Zijn vader heeft een

Onze afkomst doet mee in de manier waarop wij ons huwelijk en gezinsleven inrichten.

We zijn uniek en daarmee ook zo verschillend. En onze verschillen worden niet alleen duidelijk in ons man- en vrouw-zijn, maar ook in onze levensgeschiedenis. De streek, de stad of het dorp waar we geboren zijn; het gezin waarin we zijn opgegroeid en welke plek we hebben in de kinderrij; de school die we jaar in jaar uit bezocht hebben en waar we genoten hebben of misschien wel gepest zijn; onze vrienden en de kerkelijke traditie waar we in groot zijn geworden.

32

M

isschien zijn we ons bewust van onze afkomst, maar wellicht hebben we daar eigenlijk nog nooit zo bij stilgestaan. Toch is onze levensgeschiedenis van grote invloed op de manier waarop wij van elkaar houden en onze liefde uiten. Onze afkomst doet mee in de manier waarop wij ons huwe-

eigen bedrijf, een tuinderij. Zijn twee oudere broers zijn ook in het bedrijf gestapt en al gauw kwam er een tweede en derde tuinderij bij. Piet is de jongste van de drie jongens en hij heeft niks met de tuinderij. Nee, Piet is Engels gaan studeren en hij is inmiddels docent op een middelbare school geworden. Jantine komt uit een gezin met twee meisjes. Een intellectuele familie; haar vader is arts en haar moeder heeft rechten gestudeerd. Haar moeder wilde graag advocaat worden, maar door allerlei omstandighe-

33

Persoonlijkheidsvorming

den is het daar nooit van gekomen. Jantine heeft zojuist de opleiding tot Register Accountant afgerond. Toen Piet en Jantine met elkaar trouwden wisten ze… we zijn erg verschillend en dat zijn echt niet alleen de man-vrouwverschillen! Om maar een voorbeeld te noemen: Als Piet bij Jantine over de vloer kwam werd hij kriegel van het eindeloze ‘tafelen’. Hij kwam uit een jongensgezin. Als er werd gegeten had iedereen reuzetrek. De pannen waren in een kwartier leeg en binnen het halfuur was de maaltijd ten einde. Zo niet bij Jantine thuis. Een uur tafelen en een diepgaand tafelgesprek is gebruikelijk. En met die verwachting ging Jantine het huwelijk in; uitgebreid eten en goede tafelgesprekken. Zij raakte in Piet teleurgesteld. Ze verweet hem ongezellig te zijn aan tafel en te weinig diepgang te hebben. Naar aanleiding van het verhaal van Piet en Jantine wil ik graag een tweetal thema’s bespreken. Het eerste thema is ‘intimiteit’. De mate van openheid en vertrouwen in een relatie, zou je kunnen zeggen. Het tweede thema is ‘autonomie’, de mate waarin je vrij bent en kunt kiezen voor het belang van jezelf én de

In een liefdesrelatie, in een huwelijk, is hartscommunicatie niet vanzelfsprekend. Dat vraagt de beslissing om je hart open te doen voor de ander. ander. Ik hoop dat dit artikel bijdraagt aan het vergroten van je zelfkennis, maar meer nog hoop ik dat het bijdraagt aan het kunnen begrijpen van de ander in zijn of haar levensgeschiedenis.

Mate van openheid en vertrouwen Piet werd geboren in een jongensgezin. Een gezin in het Westland; nuchter en hardwerkend. Hij kan zich niet herinneren

34

dat zijn vader of moeder ooit aan hem heeft gevraagd: ‘Hoe voel je je, Piet?’ Laat staan dat er gepraat werd over persoonlijke thema’s als geloof of twijfel. Of over liefde of seksualiteit. Toch werd er wel degelijk van hem gehouden. Zijn moeder zwaaide hem elke morgen uit, tot hij in de verte verdwenen was. En zijn vader verlangde niet van hem dat hij ook in de tuinderij kwam. Hij mocht echt wel zijn eigen keuzes maken. Jantine daarentegen was gewend om alles en werkelijk ook alles met haar moeder te delen Zij heeft een goede band met haar moeder en houdt veel van haar. In een liefdesrelatie, in een huwelijk, is hartscommunicatie niet vanzelfsprekend. Dat vraagt een wilbeslissing, namelijk de beslissing om je hart open te doen voor de ander. De een vindt dat makkelijker dan de ander. Het vermogen om te verwoorden wat je denkt en voelt, wat je gelooft en wat je opvattingen zijn, is per persoon verschillend. Bij de een is dit sterk ontwikkeld doordat er thuis vanzelfsprekend gesproken werd op hartsniveau. En de ander heeft dat thuis helemaal niet geleerd. Respectvol omgaan met elkaars verschillen en deze uit durven spreken is de eerste uitdaging. Daarnaast heb je veiligheid nodig binnen je relatie. Elk echtpaar heeft het nodig om van elkaar de garantie te krijgen dat álles gezegd mag worden, dat niks ‘raar’ is en dat je niet wordt afgewezen om hetgeen je denkt, vindt of voelt. Piet weet helemaal niet zo goed wat hij voelt. Hij is zich daar helemaal niet bewust van, laat staan dat hij kan verwoorden wat er in hem leeft. Daardoor kan hij zich eigenlijk ook niet zo goed inleven in Jantine. Hij zegt vaak tegen haar: ‘Nu ja, ik heb dat niet hoor. Daar ben ik gewoon veel te nuchter voor’. Hierin heeft Jantine regelmatig het gevoel dat zij niet begrepen wordt. En als zij bij Piet doorvraagt op wat hij denkt en voelt, dan zegt hij: ‘Ik weet het niet’. Daar wordt Jantine

niet goed van! Jantine is teleurgesteld. Zij ervaart meer zielsverwantschap met haar moeder (ook na drie jaar huwelijk!) dan met Piet. Zij heeft regelmatig het gevoel dat hij haar niet begrijpt en dat hij ook niet weet hoe hij moet vertellen wat er in hem omgaat. Pas wanneer beide partners hun hart opendoen, ontstaat er intimiteit; zielsverwantschap. Dat vraagt tijd en geduld. Het steeds opnieuw proberen uit te leggen en uit te zeggen wat er in je hart is. Daar waar een van beide partners de intimiteit ‘ontvlucht’, kan er verwijdering ontstaan, vervreemding zelfs. De manier waarop er in je gezin werd gecommuniceerd neem je mee je huwelijk in! Denk met elkaar eens na over de volgende verwerkingsvragen. - Werd er in jullie gezin gepraat over gevoelens, over geloof en over seksualiteit? - Kon en durfde en wilde jij je mening geven en werd daarnaar geluisterd? - Welk gezinsmotto herken je in je gezin van herkomst? Denk bijvoorbeeld aan uitspraken als: Het is voor je eigen bestwil – Poetsen tot de plaat schoon is – Schelden doet geen pijn – Geen woorden maar daden. - Ben je tevreden over de hoeveelheid vertrouwen en diepgang in jullie communicatie?

Vrijheid en verwachtingen Het verlangen naar vrijheid en persoonlijke ontplooiing kan per persoon sterk verschillen en is ook afhankelijk van je levensgeschiedenis. Daar waar je bent groot geworden in een gezin met autoritaire ouders, duidelijke regels of hoge verwachtingen kan het zijn dat je – terugkijkend op je kindertijd – je gezin als knellend ervaart. En dan kán het huwelijk de plek zijn om je daaraan te ontworstelen. Daarmee legt een echtgenoot impliciet of expliciet de verwachting neer in het huwelijk: ‘Geef mij de vrijheid!’ De ander wordt dan gezien als ‘belemmering’ voor eigen ontwikkeling en ontplooiing. En eerlijk gezegd is dat in het huwelijk

van Piet en Jantine ook wel zo. Jantine, die goed is in haar vak als accountant, wil haar carrière niet opgeven. Eigenlijk voor niets en voor niemand. Ze is blij dat ze het zover geschopt heeft en diep in haar hart verwijt ze haar moeder dat zij zich in haar huwelijk niet verder ontwikkeld heeft. Piet ervaart hierin wel wat ongelijkwaardigheid in de relatie. Zij is de hoofdkostwinner, in plaats van hij. Hij wil graag

De scheiding aanbrengen tussen ik en de ander is uiterst belangrijk. Het zegt wie we zijn en wie we niet zijn. Je wordt daarmee dus ook verantwoordelijk voor wie jij bent. kinderen, maar dat ziet zij in haar huidige baan helemaal niet zitten. Bovendien… laatst maakte zijn moeder ook al zo’n opmerking dat zij graag wel kleinkinderen zou willen. Jantine heeft gezien dat haar moeder, een begaafde vrouw, door allerlei omstandigheden niet heeft kunnen doen wat ze graag wilde: advocaat worden. En Jantine heeft zich stellig voorgenomen: ‘Dat gaat mij niet gebeuren. Dat zal mij nooit overkomen!’ Daar waar haar ontwikkeling in het geding is, is ze zeer vastberaden, onwrikbaar zelfs … haar carrière is onopgeefbaar.

Onvrijheid door een te veel aan eigenliefde Ze dopt haar eigen boontjes wel en komt voor haar eigen belangen op. Deze houding brengt Jantine in onvrijheid. Haar verlangen om zelfstandig te zijn, geeft haar eigenliefde een grotere plek dan de liefde voor haar echtgenoot. En daar waar ze niet langer in het belang van haar echtgenoot kan denken, gaat ze vechten voor haar eigenbelang en ontstaat er

35

Boeksignalement onvrijheid. Onvrijheid uit eigenbelang openbaart zich veelal op verschillende manieren, zoals ‘onverschilligheid, hardheid of starheid’. Uit tal van kleine signalen kan blijken: ‘Ik heb jou niet nodig’. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Moet jij weten!’ of ‘Dat mag ik zelf bepalen!’ of door non-verbaal een houding van afweer te laten zien. Onvrijheid kan ook ontstaan doordat je steeds geneigd bent in het belang van de ander te denken, zonder dat je je bewust bent van je eigen verlangens en motieven. De scheiding aanbrengen tussen ik en de ander is uiterst belangrijk. Het zegt wie we zijn en wie we niet zijn. Je wordt daarmee dus ook verantwoordelijk voor wie jij bent. Voor wat jij denkt, hoe jij handelt, wat jij voelt. Je bent in een gelijkwaardige relatie dus NIET verantwoordelijk voor hoe de ander denkt, voelt, zich gedraagt. Dat noemen we psychologische boedelscheiding! Als deze boedelscheiding niet goed tot stand is gekomen in het huwelijk is er dus ook sprake van ‘onvrijheid’ en zijn we geneigd de ander te ‘pleasen’ en tegemoet te komen. In het praktijkvoorbeeld doet Piet dat, door de discussie van kinderen niet aan de orde te stellen bij Jantine. Hij denkt bij zichzelf: ‘Ach … ze is er nog niet aan toe en dat komt vast vanzelf wel’. Hiermee gaat hij voorbij aan zijn eigen verlangens en behoeften. Totdat zijn moeder haar verwachtingen gaat duidelijk maken. Piet voelt zich bezwaard naar zijn moeder dat hij haar niet gelukkig kan maken met een kleinkind. Dat is voor hem een extra argument om toch graag kinderen te willen. Maar… hij stelt het niet aan de orde.

Wederkerige afhankelijkheid Het thema wederkerige afhankelijkheid speelt in het huwelijk altijd een rol. Je bent en blijft individu in een relatie. Tege­lijkertijd heb je elkaar lief en heb je elkaar nodig om te bouwen aan een leven samen, wil je elkaar tot ontplooiing bren-

36

gen. Vrijheid ontstaat pas wanneer je je bewust bent van je eigen behoeften en verlangens en dat je desondanks kunt en wilt kiezen voor het belang van de ander. Vrijheid ontstaat pas wanneer je je eigenbelang los kunt laten in de overtuiging dat je partner in jouw belang zal denken en doen. Dán ben je in je huwelijk bezig om de ander tot zijn of haar recht te laten komen. Het is dan wel noodzakelijk dat hierin een gezonde balans van geven en ontvangen is. Alleen wanneer er sprake is van wederkerigheid is dit een heilzaam principe. En wat je hiervoor nodig hebt? Overgave… een groot vertrouwen in de ander! Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Op wie lijk jij het meest, vader/moeder? Hoe dan? Ben je daar blij mee? 2. Hoe werden gezagsrelaties bij jullie ingevuld? Hoe ga jij om met autoriteit? 3. Hoe werd jou discipline bijgebracht? Hoe gaan jullie om met regels? 4. Vertel je elkaar – binnen je huwelijk – wat je wilt en wat je niet wilt? Alles? 5. Hoe zoek je het belang van de ander, waaruit blijkt dat? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Jeanette de Korte-Mourik is werkzaam als docent contextueel pastoraat en super­visor aan de Academie voor Theologie aan de CHE. Met haar man Hans is zij nauw betrokken bij Stichting Ruimte voor je Relatie. Meer weten? Kijk dan op www.ruimtevoorjerelatie.nl

Omgang met God Dit boek, geschreven door ds. C.G Vreugdenhil, sinds 2004 predikant in de Geref. Gemeente te Vlissingen, is een herschreven versie van het eerder geschreven boek Wat is bevinding? Het benadrukt dat bevinding alles te maken heeft met kennis van God en de omgang met God. Citaat: ‘Dat kennen van God gaat veel dieper dan alleen maar verstandelijke kennis. Het gaat om hartenkennis, omgangskennis, ervaringskennis (…) je hele leven wordt door die omgangskennis, die bevindelijke kennis van God, gestempeld en vernieuwd. God neemt de eerste plaats in je leven in.’ In zijn boek waarschuwt hij voor de grote nadruk die vaak valt op de rol van mens in de godsopenbaring. Citaat: ‘De ervaring wordt gezien als de toegang tot de godsdienstige werkelijkheid’. Maar ook noemt hij het gevaar dat we kunnen ‘inslapen op het rustbed van de dode orthodoxie’ waarbij het geloofsleven van Gods kinderen ‘bijna geheel onvruchtbaar geworden is voor de wereld’. In dit verband is het goed ook zijn andere boeken te noemen: Vruchtdragen voor Hem en Leven door de Geest. Groen – Heerenveen | 348 pag. | € 12,50 | ISBN 9789058299970

…en toch geloof ik! Onder redactie van ds. J. Belder hebben een aantal auteurs een bijbels dagboek geschreven voor studerende jongeren aan een hogeschool of universiteit. Zij willen serieus ingaan op vragen over God, de betrouwbaarheid en relevantie van de Bijbel, vragen vanuit de samenleving en zingevingsvragen.

dat wat op ons kan afkomen, een luisteren naar de ander en openstaan voor Gods visie op dit alles. Wat reikt Hij aan in Zijn Woord en wat betekent dit? En hoe kan ik trouw zijn aan eigen overtuigingen en tegelijkertijd open staan voor anderen? Groen – Heerenveen | 430 pag. | € 17,50 | ISBN 9789058299710

Met mond en hart Een lied gaat vooral leven als je de dichter kent en zicht krijgt op haar of zijn omstandigheden die tot het ontstaan ervan geleid hebben. Dr. Henk van ’t Veld maakte een bloemlezing van 81 liederen en schreef over de unieke, bijzondere omstandigheden van elk lied waardoor het wint aan de betekenis. Buijten & Schipperheijn – Amsterdam | 176 pag. | € 19,50 | ISBN 978905881480

Met verstand en hart Deze bundel van dr. W.H. Velema (emeritus hoogleraar ethiek aan de Theologische Universiteit, Apeldoorn) bestaat uit negentien eerder verschenen artikelen over christelijke ethiek in de praktijk. Hij bespreekt beknopte en heldere gedachten over o.a. de reikwijdte van christelijke ethiek en de noodzaak van herkenbaarheid en integriteit. Hij gaat daarbij in op de invloed ervan in de omgang met de ander wat te maken heeft met realistisch liefhebben waarbij het goede voor de ander gezocht wordt, waarbij je ‘wilt oversteken’ naar de beleving van de ander, zonder eigen identiteit los te laten. Een toegankelijk en betrokken geschreven bundel die prikkelt tot nadenken. De Banier – Apeldoorn | 104 pag. | € 9,95 | ISBN 9789033609510

Aan de hand van bijbeloverdenkingen wordt hierop ingespeeld. Een belangrijke motivatie is hierbij om de confrontatie met andersdenkenden niet uit de weg te gaan, maar onder ogen te zien. Dat vraagt een eerlijke omgang met

37

Bijbelstudie Bert en Willemien Reinds

Wanneer man en vrouw elkaar vaker ontzien, verdwijnt verbondenheid.

Het gevaar van emotioneel loslaten U kent de voorbeelden vast. Stellen die al meer dan vijfentwintig jaar een voorbeeldig echtpaar zijn en plotseling uit elkaar gaan. De omgeving reageert geschokt, niemand had het verwacht. In de gesprekken die volgen blijkt dat het echtpaar de schone schijn heeft opgehouden. Want in werkelijkheid hadden ze elkaar jaren geleden (emotioneel) al verlaten. De vele activiteiten hielden het steeds wankeler wordende bouwwerk overeind. Maar de eenzaamheid en de pijn groeiden. Surrogaatpijnbestrijding werd toegepast maar deze werkte tijdelijk. Uiteindelijk verliet men elkaar letterlijk!

W

at vergt het een inzet om dichtbij te blijven. Elkaars hart te vinden en de ander te blijven begrijpen. Ik neem aan dat het ook uw ervaring is. Wanneer u uw man/ vrouw even uit het oog (hart) verliest, er een klein beetje onduidelijkheid niet meer wordt uitgesproken, ontstaat er een voedingsbodem voor misverstanden. Uw relatie krijgt het karakter van een broer/ zusrelatie. Of zoals een man zijn relatie met een sprookje vergeleek: “Mijn huwelijk is net een sprookje, elke keer als ik thuiskom zit de heks op de bank!” Weet u zich nog verbonden met uw partner? Of speelt u de schone schijn? Hebt u een idee wat God daarvan vindt, wanneer u doet alsof? Wist u dat het huwelijk ook een afspiegeling van Christus en de gemeente is? Alleen al om die laatste reden is het nodig steeds weer de kwaliteit van uw huwelijk te beoordelen.

Hoe raak je elkaar kwijt? Door de gebrokenheid in de schepping is de veiligheid verdwenen (Genesis 3:8-13). De mens kan niet meer als vanzelfspre-

38

kend open zijn naar God en elkaar. Ook in het huwelijk zijn deze gevolgen tot op de dag van vandaag de realiteit. En wanneer u dat niet erkent, treft u een vijand aan waar u geen rekening mee houdt. Doordat man en vrouw elkaar steeds vaker ontzien, verdwijnt de verbondenheid. Hun (nieuwe) overlevingsdoel wordt: ‘Als ik maar niet tekortkom!’ Door het elkaar ontlopen blijven problemen onopgelost en ontstaat er verdeeldheid. De veiligheid en kwetsbaarheid verdwijnen. Bitterheid en cynisme komen ervoor in de plaats.

Door de gebrokenheid in de schepping is de veiligheid verdwenen. Ook in het huwelijk zijn deze gevolgen tot op de dag van vandaag de realiteit. Flauwe opmerkingen, openlijke vernederingen nemen de plaats in van vriendelijke woorden. Op deze wijze verdwijnt het ‘medicijn’ (Spreuken 16:24) voor herstel en wordt de relatie zieker. Door gebrek aan intimiteit en overleg mislukt het huwelijk

39

Bijbelstudie

(Spreuken 15:22). De gevechten kunnen een open karakter hebben, maar meestal vindt de strijd in het verborgene plaats. Er wordt veel over de ander gedacht, en misschien wel met derden over gepraat, maar steeds minder met de ander. Nauwelijks komen de harten elkaar nog tegen, hooguit in het uitwisselen van informatie en dat gebeurt meestal met het hoofd. In deze frustrerende situatie wordt gezocht naar oplossingen, maar het zijn oplossingen die niets met de kern van het

Hoe verder je komt in het ‘uit elkaar groeien’, des te veel omvattender zijn de gevolgen. De pijn beperkt zich niet meer tot de ziel, ook het lichaam ‘klaagt’. probleem te maken hebben. Het motief van het kiezen voor deze oplossingen is om de lieve (gezins)vrede te bewaren, het is ook zo rot voor de kinderen. Een ander motief heeft met het opgebouwde imago te maken. ‘Wat gaan de gemeenteleden denken als ze ontdekken dat ons huwelijk niet loopt?’ Het is een schijnvertoning, waarbij de inhoud niet meer correspondeert met de uitwerking in de dagelijkse omgang. (Want de kern van het opdrogen en elkaar verlaten heeft niet met ‘hebben’ te maken maar met ‘er voor elkaar zijn’!)

Het vertrek is aanstaande Hoe verder je komt in het ‘uit elkaar groeien’, des te veelomvattender zijn de gevolgen. De pijn beperkt zich niet meer tot de ziel, ook het lichaam ‘klaagt’. Hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid zijn klachten die de boodschap uitzenden: ‘Blijf uit mijn buurt’. En dat deze situatie een doorwerking heeft op het gebied van seksualiteit laat zich raden. Seksualiteit kan op een dergelijk moment als machtsmiddel worden gebruikt. En juist ook in deze fase ligt het plegen van overspel

40

op de loer. Wat kan het dan ‘gevaarlijk’ worden wanneer u op uw werk een begrijpende en liefdegevende collega tegenkomt. Het verliefdheidsgevoel omzetten in daden is dan niet meer zo’n grote stap maar het gevolg van de al aanwezige verwijdering.

Hoe kom je weer bij elkaar? Intimiteit, verbondenheid, is nodig om de (werk)sfeer in uw huwelijk te optimaliseren. Ze halen u uit de sleur van het leven en geven uw relatie nieuwe inzichten. Intiem met elkaar omgaan betekent de bereidheid hebben uw gedachten en gevoelens met elkaar te delen, ook al bent u dat niet gewend. Dat kunnen gedachten en gevoelens zijn over alle dingen, bijvoorbeeld uw werk, uw hobby, uw leven met God of de tevredenheid over de plaats van seksualiteit in uw relatie. Voor intimiteit moet u dus tijd nemen, er samen voor kiezen, want het loopt niet vanzelf. Wanneer u tijd en rust neemt ontstaat er meer vertrouwen en veiligheid. In intimiteit ontdekt u overeenkomsten en verschillen. Een zijn is niet hetzelfde als het eens zijn of identiek zijn. U leert verschillen accepteren of een plaats te geven in de relatie en in het dagelijks leven. Dan kunt u als man en vrouw complementair, aanvullend zijn, en gaat u begrijpen dat man en vrouw gezamenlijk het beeld van de Here God vormen (Genesis 1:27). Beiden zijn nodig om een reëel beeld van de Schepper te laten zien.

Het veranderingsproces Een huwelijk sluit je niet, maar een huwelijk open je. Het huwelijk is geen doel, maar een weg, een bouwproces. (Het levensdoel is een beelddrager Gods te zijn (Romeinen 8:29), het huwelijk is de werkplaats waar het levensdoel geleerd wordt.) En net zoals er in de bouw sprake is van bouwen volgens het bouwplan, geldt dat ook voor het bouwen aan je huwelijk. Het veranderingsproces heeft alleen maar kans van slagen wanneer

er gewerkt wordt binnen de kaders van de bouwtekening, opgetekend door de Bouwmeester (Psalm 127:1a, Genesis 2:24, Efeze 5:22-33). Tijdens het bouwen is het van belang te weten dat de ander anders is. Dat ‘anders’ heeft te maken met o.a. de familiegeschiedenis. Je hebt allebei gewoonten meegekregen, wat bagage of ballast kan zijn. Ook wat de karakterstructuur betreft, is de ander anders. Het uitgangspunt in het samenwerken, moet dan ook niet zijn: hoe krijg ik de ander zoals ik het wil, maar: hoe kunt u, verschillend als u bent, elkaar aanvullen, zonder een bedreiging te zijn of uzelf als te veel te ervaren. Misschien kent u de gedachte: Het is niet bedoeling dat u een goede partner vindt maar dat u een goede partner bent! Samenwerken, het heeft te maken met de wil om er beiden voor te gaan. Samenwerken kan alleen als er voor beiden ruimte is om een mening te geven, om kritiek te uiten en te krijgen. Bij samenwerken hebt u de ander nodig! Ik adviseer u wel afspraken te maken hoe u dat samenwerken ziet.

Tips - Wanneer u met elkaar in gesprek bent zeg dan wat u bedoelt en waar het u om gaat. Dwaal niet af tijdens het gesprek door – wanneer u merkt dat u aan de ‘verliezende’ hand bent – bijvoorbeeld oude koeien uit de sloot te halen. - Denk en voel niet voor elkaar, dreig daar ook niet mee. De opmerking ‘ik zie wel wat je voelt’ kan dus niet, u kunt hooguit inschatten/verwachten wat de ander voelt, maar dit moet gecheckt worden op het waarheidsgehalte (1 Samuël 1:1-13): ‘klopt het dat…’ - Manipuleer niet, wanneer u niet uw zin krijgt. Manipulatie kan op verschillende manieren plaatsvinden, van het doen van een klusje tot het elkaar onthouden van seksueel contact. Manipulatie is een infantiele manier om uw zin te krijgen, kleine kinderen doen dat ook: als ik geen snoepje

krijg, dan houd ik niet meer van jou. - Op de werkplaats heeft schreeuwen tegen elkaar weinig zin. U slaat op deze wijze als het ware de deur van het hart van de ander dicht. Schreeuwen heeft met onmacht te maken, geen controle of grip hebben op de situatie. Het is beter uw onmacht te vertellen dan het te overschreeuwen. - Het Bijbelboek Spreuken is een boek waarin veel nuttige tips over omgang op de werkplaats staan. Lees en bestudeer ze samen eens. - Erken, wanneer de één een probleem aangeeft, dat de ander deel is van het probleem, dus ook een deel van de oplossing in handen heeft. ‘Verdraagt elkanders lasten’ betekent binnen het huwelijk: wanneer de ander een probleem heeft, heb ik dit ook, dus wanneer het om de oplossing gaat heb ik, ook al ben ik niet diegene die het probleem naar ‘buiten’ brengt, toch ook een deel van de oplossing. - Stop de gedachten en het gedrag dat als doel heeft de ander te willen veranderen. Help elkaar meer het unieke in de ander zichtbaar te maken en te waarborgen. Heb respect voor elkaar, u bent beiden een schepsel van God. - Zet de ‘verwarming’ in de relatie wat hoger! Als het koud is, thuis, zoekt u naar warmtebronnen om de temperatuur aangenamer te maken, zo ook in uw huwelijk. De thermostaat aanzetten

Het is niet de bedoeling dat u een goede partner vindt maar dat u een goede partner bent! en niet alleen de temperatuur opnemen. Verwarmend is in die zin: vriendelijker, guller, attent, minder kritisch en koppig, sta wat minder snel met je oordeel klaar (Filippenzen 2:1-5). - Houd het scorebord uit uw relatie. Dat betekent dat u stopt met het turven van

41

Boeksignalement elkaars fouten, maar ook met het bijhouden van uw opofferende daden. Als u bang bent dat u geen waardering krijg kunt u dat beter rechtstreeks zeggen. - Vraag uzelf af of het nu wel echt belangrijk is waar u voor strijdt. Uiteindelijk zegt Paulus toch ook dat het een christen niet gaat om zijn gelijk(1 Korinthe 11:16). Kijk eens vaker in de spiegel, en neem jezelf niet zo serieus. En nu aan de slag: Maak er werk van! Want: ‘Dit geheimenis is groot, doch ik spreek met het oog op Christus en op de gemeente’ (Efeze 5:32). Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Waar bent u, in uw huwelijk, tevreden over en waarover niet? 2. Wat gaat u doen aan die aspecten waarover u niet tevreden bent? Op welke wijze groeit u wel eens (tijdelijk) uit elkaar? Wat doet u daaraan? Welke plaats heeft het gebed in dat proces? 3. Beschrijf elkaars zwakke en sterke eigenschappen in de communicatie, en bespreek of u het herkent bij uzelf. 4. Wat betekenen de volgende teksten voor u: Mattheüs 11:25, 2 Korinthe 2:10, Efeze 4:32? Hoe staat het met de uitvoering van deze opdrachten in uw relatie? 5. De Here God heeft een aantal etalages waarin de wereld Zijn liefde kan ontdekken. Het huwelijk is zo’n etalage. Wat zien de mensen in uw etalage? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Bert en Willemien Reinds hebben vijf zonen, drie schoondochters en vier kleinkinderen. Willemien is parttime werkzaam als verpleegkundige op de afdeling hartchirurgie in de Isalaklinieken te Zwolle. Bert studeerde orthopedagogiek aan de universiteit Utrecht en heeft een eigen praktijk voor advies, coaching en hulpverlening. Hij verzorgt o.a. de vragenrubriek

42

van het opvoedingsblad Aan de Hand. Ook publiceerde hij verschillende boeken, onder andere Vader zijn met hart en handen 2.0, Maak er werk van!, Ik lach wel maar ik ben niet blij, Kwetsbaar en We hebben allemaal wat.nl (alle boeken zijn uitgaven van de Vuurbaak – Barneveld).

Citaat

Hoewel partners wel naar verbondenheid verlangen, kan toch in hun relatie de openheid naar elkaar afnemen. Je kunt er aan wennen om gedachten en gevoelens voor elkaar verborgen te houden. Dit vervreemdingsproces kan heel sluipend gaan, door andere activiteiten steeds voorrang te geven boven de tijd met elkaar. Partners maken elkaars ontwikkelingen dan niet meer mee en verliezen op deze manier de belangstelling voor elkaar. Partners zijn soms ook op een subtiele manier voor elkaar op de vlucht. Je zwijgt over wat je bezig houdt en verandert het onderwerp als het gesprek te persoonlijk wordt. Intimiteit wordt bovendien bedreigd als het zelfrespect van de partners in de relatie op de tocht staat, bijvoorbeeld doordat ze meer kritiek van elkaar te horen krijgen dan waardering. Zelfrespect is een basisbehoefte van elk mens en als dat niet opgebouwd wordt door de relatie, zal de partner zich beschermend terugtrekken of zich juist dominant opstellen. De barrière kan eveneens in de partner zelf liggen: uit onderzoek blijkt dat partners met een lage zelfwaardering meer moeite hebben met intimiteit in de relatie. Iemand met een lage zelfwaardering heeft een diepgewortelde kritiek op zichzelf; daarom zoekt zo iemand niet in de eerste instantie naar intimiteit in de relatie maar naar de bevestiging dat hij of zij oké is. Dat bemoeilijkt de gelijkwaardigheid en de openheid, die voorwaarden zijn voor intimiteit. Ongemerkt kunnen in een relatie deze en andere factoren binnensluipen en er voor zorgen dat partners van elkaar vervreemden. Wil Doornenbal en Cobi Wattez Uit: Samen verder, Boekencentrum – Zoetermeer

Exodus

Jezus in het Johannesevangelie

Drs. Harald Overeem schreef in het kader van de serie ‘Luisterend leven’ een leidraad over het bijbelboek Exodus. Ondertitel: Bevrijd om God te dienen. Het is geschikt voor persoonlijke bijbeloverdenking, maar ook voor bespreking in groepsverband. De auteur schrijft hierover: ‘Veertig hoofdstukken lang ontvouwt de schrijver de lotgevallen van een pril volk. Het resultaat is een prachtig geweven verhaal waarin niets te veel staat, ook al beslaat het een geschiedenis van zo’n tachtig jaar (…) Er is veel aandacht voor de eerste hoofdstukken van Exodus, de overige worden in vogelvlucht besproken.’ Hij hoopt dat we, lezend met nieuwtestamentische ogen, ook veel zullen ontdekken wat belangrijk is voor ons geloofsleven en hoe we vanuit de vrijheid in Christus God en de naaste kunnen dienen. In de serie verschenen o.a. ook studies over: Psalmen, Matteüs, Romeinen, Genesis, Kolossenzen, Handelingen, 1 Korintiërs en Openbaring. Zie www.bijbelstudieboeken.nl Boekencentrum – Zoetermeer | 112 pag. | € 11,- | ISBN 9789023925552

Het Evangelisch Werkverband (een vernieuwingsbeweging binnen de Protestantse Kerk in Nederland, ontwikkelt in het kader van Gemeente Groei Groepen regelmatig nieuw materiaal. Zij willen door middel hiervan ‘het geloofsgesprek in de huiskamer’ stimuleren. Zo worden aan de hand van Jezus in het Johannesevangelie, 16 thema’s besproken.

Doordenken over de mens Volgens de auteur dr. Benno van den Toren is het leven vol raadsels en één van de grootste raadsels is wel wie we voor onszelf zijn. Volgens hem kunnen we het antwoord niet zelf ontdekken omdat de mens geschapen is als beeld van God en alleen in die relatie met onze Schepper en God, krijgen we zicht op de vraag wie de mens is, waarom we leven we, en wat het betekent om zondaar te zijn. En wat bedoelt de Bijbel met de erfzonde? En hoe kan het beeld van God weer ruimte krijgen, wat vraagt herstel en een nieuwe oriëntatie? Een helder geschreven boek over de meest wezenlijke vragen. Om zelf te lezen en om beter toegerust te zijn in het gesprek met de ander. Boekencentrum – Zoetermeer | 65 pag. | € 8,90 | ISBN 9789023925613

Het werd ontwikkeld in samenwerking met de Intern. Bijbelbond (IBB). Het materiaal bestaat uit drie delen: Een deelnemersboekje, een boekje met achtergrondinformatie voor de gespreksleiding en een speciale uitgave van de DVD The Gospel of John, met daarop een film over het evangelie naar Johannes. Voor informatie zie www.ewv.nl Intern. Bijbelbond – Amerongen | Deelnemers­ boekje € 5,95 | ISBN 9789032308384 | Kringleiding € 5,95 | ISBN 9789032308391 | DVD € 4,95

Jozef en het plan van God Annette Doggen ontwikkelde een themapakket voor 4-12 jarigen. Het is een lessenpakket over het leven van Jozef en Gods bedoelingen met hem waarbij Hij de hele wereld op het oog heeft. Het kan gebruikt worden voor kinderdiensten en clubs, kinderkampen en vakantiebijbelclubs. De lessen bevatten programmaonderdelen voor kinderen van 4-7 jaar en voor 8-12 jarigen. Een les duurt anderhalf uur. Voor meer informatie: www.ibb.nu Intern. Bijbelbond – Amerongen | € 14,95 | ISBN 9789032390114

43

Geestelijke groei Ap Verwayen

Je kunt technisch nog zo perfect bezig zijn, met een verkeerde grondhouding wordt het niets.

‘Dat alles heb ik in acht genomen’, zei de jongeman tegen Jezus, ‘Waarin schiet ik nog tekort?’ (Mattheüs 19:20). Deze verzuchting hoor ik wel eens, als mensen proberen van hun huwelijk nog iets te maken, maar het niet lijkt te lukken. De liefde is verdwenen. Maar uit elkaar gaan, daar kan geen sprake van zijn. Dat onderwerp is taboe. Dus blijf je bij elkaar. Maar er is totaal geen vreugde. Integendeel, er bestaat een kille, zakelijke situatie. Krampachtig wordt de samenleving in stand gehouden. Communicatie over wezenlijke dingen is bijna niet mogelijk. Naar buiten toe is elk van beiden positief. Er bestaat een normale relatie met vrienden en kennissen. Maar naar elkaar toe zijn beiden dichtgeklapt. Wachten tot het beter wordt. Maar het wórdt niet beter. ‘Wat nu? Ik ben toch gehoorzaam? We blijven toch bij elkaar? Waarom lukt het niet? Wat doe ik verkeerd?’

44

D

at is geen eenvoudig probleem. Je kunt allerlei huwelijksseminars volgen, in retraite gaan, hele boeken doorwerken over het huwelijk, maar de principes in praktijk brengen is niet zo eenvoudig. Of ze werken niet. Communicatie tussen twee mensen is geen eenvoudig proces. Er bestaan, in de interactie tussen twee mensen, allerlei verborgen gevoeligheden waarvan men zich niet bewust is, reactiemechanismen die plotseling in werking treden, wissels die ongemerkt verzet worden en op een

Heb je je hart aan God én je partner gegeven? 45

Geestelijke groei

verkeerd spoor leiden. Mensen zijn gecompliceerde wezens. Reacties zijn vaak onvoorspelbaar. Als het lichaam al een ingewikkeld organisme is dat bestaat uit talrijke botten, spieren, zenuwen, bloedvaten, organen... zou de menselijke ziel dan een simpel mechaniekje zijn? Om erachter te komen

Het huwelijk is een ingewikkelde relatie. Als het nooit goed gewerkt heeft, of er zijn dingen scheefgegroeid, is het lang ploeteren voordat er een duidelijke verbetering komt. waarom de dingen niet werken zoals zou moeten, dient goed te worden nagedacht.

Verkeerde grondhouding Een aantal jaren geleden besloot ik te gaan windsurfen. Eerst nam ik een boek door waarin de techniek uitvoerig beschreven stond. Tijdens het lezen werd ik steeds enthousiaster. Na het lezen van het boek kon ik surfen. Toch niet. Toen ik er in de praktijk mee begon, lag ik meer in het water dan dat ik op de plank stond. Ik kwam er maar niet achter waarom het niet ging. Zodra ik de mast overeind had en de gaffel pakte, greep de wind het zeil en sloeg ik met zeil en al om. Ik werd steeds kwader en steeds meer ontmoedigd. Ik werd doodmoe en misselijk van al het water dat ik binnenkreeg. Ik vroeg me steeds af wat ik anders moest doen dan op de plank gaan staan, de mast overeind trekken en de gaffel beetpakken. In het boek leek het allemaal zo eenvoudig. Later ontdekte ik welke fout ik maakte en zag die fout ook steeds weer bij andere beginnende surfers. Ik stond, uit angst mijn evenwicht te verliezen, met één been voor en één been achter de mast, in plaats van met twee benen erachter. Daardoor werd ik, als de wind in het zeil

46

kwam, door de mast steeds in het water getrokken. De volgorde van de mechanisch uitgevoerde handelingen was wel juist, maar mijn houding deugde niet. Ik stond krampachtig op de plank, durfde me niet over te geven aan het spel van de wind en de golven. Ik miste daartoe de vrijheid. Je kunt technisch nog zo perfect bezig zijn, met een verkeerde grondhouding wordt het niets. Bovendien was het een training in volharding. Surfen vereist nogal wat kunstgrepen en als je die nooit beheerst hebt, leer je ze niet in een dag. Het huwelijk is een ingewikkelde relatie. Als het nooit goed gewerkt heeft of er zijn dingen scheefgegroeid, is het lang ploeteren voordat er een duidelijke verbetering komt. Dus zijn geduld en volharding belangrijke vereisten. Maar je houding is nog meer van belang. Wanneer iemand zijn of haar noodlijdende huwelijk probeert te redden, wat bezielt zo iemand? Waarom loop je niet gewoon weg? Het gevoel zegt dat het afgelopen is, maar op grond van verstandelijke overwegingen ga je door. Je doet iets wat tegen het gevoel in gaat. Daardoor woedt er vaak een verschrikkelijke tweestrijd. Wat is het motief om bij elkaar te blijven? Het is misschien gegrond op een aantal teksten, waaronder de Schriftgedeelten uit Romeinen 7:2: ‘De gehuwde vrouw is door de wet aan de man gebonden, zolang deze leeft’ en 1 Korinthe 7:10 e.v. ‘... dat een vrouw haar man niet mag verlaten... en een man moet zijn vrouw niet verstoten’. Deze teksten roepen eenvoudig op tot gehoorzaamheid en vragen niet naar iemands hartsgesteldheid. Iemand die zijn partner trouw blijft alleen maar omdat het voorgeschreven is, zal geen gelukkige huwelijkspartner zijn. Die verkeert in een dilemma. Weggaan mag niet, maar blijven kan niet. Technisch is er sprake van een huwelijk, maar daarmee is dan ook alles gezegd. Er moet iets gebeuren.

Gehoorzaamheid aan God De beslissing om bij de ander te blijven verdient alle lof, maar er ontbreekt iets aan de grondhouding. Er is reserve. Deze situatie is volstrekt vergelijkbaar met gehoorzaamheid aan God in het algemeen. Vele mensen zijn gehoorzaam aan God op grond van de wet. Als je niet gehoorzaam bent, komt Gods toorn over je. Je gaat verloren; je bent verdoemd. Dus houd je je aan de wet, maar leuk is het niet. In feite zit je vol boosheid, omdat je dingen doet die je niet wilt en omdat je dingen nalaat die je graag zou willen doen. Zo kan het ook gesteld zijn met trouw aan je partner. Je blijft bij de ander, louter en alleen omdat het voorgeschreven is. Je durft niet eens weg en tandenknarsend houd je het vol. Je wordt steeds bozer op de ander. Die staat je geluk in de weg. De vraag is of het lukt op den duur. Je houdt je aan de wet, maar op een ‘goeie’ dag bezwijk je misschien toch. Wat je mist, is de vreugde der wet. Bestaat die dan? Hoe kun je daar deel aan krijgen? Het evangelie van de apostel Johannes geeft het antwoord. ‘Als je me liefhebt, onderhoud je mijn geboden’, zegt Jezus. Dus geen angst voor straf is het juiste motief, maar liefde, in de zin van vrijwillige en volledige overgave. Er wordt een geloofsstap van je gevraagd die misschien tegen je gevoel ingaat. Dat is overgave. Als ieder gevoel van liefde voor je partner is verdwenen, denk dan eens na over je liefde voor Jezus. Is die er ooit geweest? Ben je misschien altijd om een ander motief christen geweest? Heb je je misschien altijd om een ander motief aan Zijn geboden gehouden dan uit liefde? Mag ik deze koppeling hier wel aanbrengen? We raken hier aan een heel fundamentele kwestie. Een zaak die je hele christen-zijn aangaat. De Bijbel koppelt steeds de liefde tot God aan de liefde tot de naaste. Gods hoogste gebod is de liefde voor Hem, en vervolgens liefde voor de naaste. Deze twee geboden zijn één.

Ze zijn een samenvatting van al Gods wetten. Als je je naaste, die je zien kunt, niet kunt liefhebben, kun je God, die je niet ziet, ook niet liefhebben. Liefhebben is ook een wet, maar een wet waaraan je je in alle vrijheid en met alle vreugde onderwerpt. De Bijbel spreekt over ‘de volmaakte wet’, die der vrijheid. Hoe kun je God werkelijk liefhebben? Als je dat nooit hebt geleerd, dan kun je het leren. Het begint met een verregaand besluit. Verder kun je niet gaan. ‘Je hart aan de Heer geven’, wordt het wel genoemd. En die woorden geven het ook het beste weer. Jezelf totaal opgeven. Met zo’n besluit begint ook het waarachtig liefhebben van de naaste, de partner. Sommigen zullen zeggen: ‘Is dat niet overdreven?’ Het antwoord is: ‘Ja’. Wat hier bedoeld wordt, is een voornemen, een streven. Niemand is in staat zichzelf totaal op te geven. Er is er slechts één geweest die dat kon: Jezus. Maar God kan ons voornemen kracht bijzetten. Heb je echt je hart aan God gegeven? Heb je wel echt je hart aan je partner gegeven? Zo niet, dan heb je aan beiden het belangrijkste onthouden. Geen wonder dat je hart koud is gebleven. Je bent wel bij God gebleven, je bent wel bij je partner gebleven, maar het belangrijkste heb je achtergehouden. God vraagt niet alleen trouw van je, Hij vraagt of je je leven aan

Iemand die zijn partner trouw blijft alleen maar omdat het voorgeschreven is, zal geen gelukkige huwelijkspartner zijn. Die verkeert in een dilemma. Hem wilt geven. Hij vraagt tegelijk of je je leven aan de ander wilt geven. ‘Niemand heeft groter liefde dan wie zijn leven inzet voor zijn vrienden’. Geef je je leven aan God, dan word je wederom geboren, zoals Jezus het noemde in

47

Boeksignalement zijn gesprek met Nicodemus. Je wordt als het ware een nieuwe mens, en die nieuwe mens is tot veel meer in staat dan de oude. Die is in staat echt lief te hebben.

IJspegel laten smelten Nu zullen er mensen zijn die zeggen: ‘Wat hier bedoeld wordt is met mij gebeurd en toch heb ik een huwelijksprobleem. Als ik eerlijk ben, moet ik toegeven dat het, nadat ik tot geloof gekomen was, jaren heeft geduurd voordat ik God echt kon liefhebben. Dat geldt ook voor mijn huwelijk. De eerste jaren daarvan had ik meer eigenliefde dan echte liefde voor mijn vrouw. Maar aan één voorwaarde heb ik voldaan. Ik heb me zo veel mogelijk, met huid en haar, willen overgeven. Door overgave kan een proces op gang komen van groeien in liefde. Jezus zegt niet: ‘Blijf bij Mij’. Hij zegt: ‘Blijf in Mij’. Dat is heel intiem. Dat is méér dan trouw. Dat is gemeenschap. Als je bij de ander wilt blijven, dan zal de ijspegel die je bent moeten smelten. Je weerbarstige ego dat in opstand is gekomen, zal moeten sterven. Al je zelfzucht, je bezwaren tegen de ander, je nare herinneringen, je weerstand, je moedeloosheid, dat alles zal moeten worden afgebroken. Je kunt wel beweren dat je bij elkaar zult blijven, maar als je het niet echt wilt en je je niet echt geeft, zal het mislukken. Of jullie beider leven wordt een hel, een tragische mislukking, een vruchteloze, lege relatie, die geen enkele zegen meedraagt voor jezelf, voor de kinderen, voor anderen. Wat ik hier schrijf, gaat natuurlijk alleen op als beide partijen zich dit aantrekken. Met goede wil van slechts één kant gaat het niet. Overigens, een van de twee zou kunnen beginnen. God vraagt niet iets van je dat onmogelijk is. Liefde kun je aandoen, zegt de Bijbel. Als een jas die je aantrekt. Dat kost je veel; maar wat veel kost, brengt veel op. Want als je liefde aandoet, zal je gevoel wel meegaan. Het gehoorzamen van de wet laat je hart koud, maar het aantrek-

48

ken van de liefde zal jullie beider hart verwarmen als een deken. Ik heb wel eens horen zeggen: “The lowest ebb is the turning of the tide.” (Op het laagst van de eb keert het tij.) Als het niet slechter kán tussen twee mensen, kan het alleen maar beter worden. Wacht, wees trouw, volhard, trek de liefde aan. Op een dag zal het wonder gebeuren. Ik heb dergelijke gevallen van nabij meegemaakt. Twee mensen die elkaar oprecht zoeken, zullen elkaar vinden. Je hart zal je verstand volgen. God zal tussen jullie een nieuwe liefde doen ontstaan. Die liefde zal niet meer verdwijnen. Je bent immers door de diepte gegaan, als het ware door de dood heen. Je bent zelf gestorven voor de ander, je hebt niets meer te verliezen. Dat zal je gelukkig maken. Geluk is niet iets om naar toe te werken. Geluk is een bijproduct. Het is iets wat je terugkrijgt als je je geeft. Dit is alles. Meer valt er niet te zeggen. Het is genoeg. Althans bijna. Om over na te denken / gespreksvraag: In Jesaja 43:18 en 19 geeft God een belofte aan Zijn volk. Durven en willen we geloven dat God deze belofte ook voor een verstild huwelijk geeft en durven we de opdracht uit vers 18 toe te passen in ons leven? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Ap Verwaijen is vele malen betrokken geweest bij haperende en stukgelopen huwelijken – eerst in zijn jarenlange praktijk als advocaat, later als pastor van een christelijke gemeente in Breda. Hij put ook uit zijn eigen huwelijkservaring. Dit fragment komt uit Je kunt altijd opnieuw beginnen, Gideon – Hoornaar. Dit boek is alleen tweedehands verkrijgbaar.

Handboek voor jonge christenen Deze uitgave is een grondige bewerking van The Christian Handbook, uitgebracht door Augsburg Fortress, Minneapolis. De redactie bestaande uit Els Bette-Fluit, Daniël Gillissen en Helma van de Beek-van Wijk, vulden het ook verder aan. De 75 veelzijdige vragen zijn onderverdeeld in drie blokken: Dagelijks leven, De Bijbel en De Kerk. Het boek is vooral geschikt om jongeren te geven die dan zelf de vragen gaan opzoeken die herkenning geven. Jes – Boekencentrum | 207 pag. | € 14,90 | ISBN 9789023925767

Zinken of zwemmen Dit boekje gaat op een directe en opbouwende manier in op het leren omgaan met sombere buien. Het feit dat moeilijke en bedrukkende gedachten en emoties benoemd mogen en erkenning krijgen geeft lucht en de tips hoe er mee om te gaan geven positieve impulsen. Daarnaast worden oefeningen gegeven om ermee aan de slag te gaan. De auteurs – beiden werkzaam bij Eleos – hebben veel ervaring in de hulpverlening voor jongeren. Rieneke Klok (psycholoog) en Gijsbertje Smaal-Zwaan (creatief therapeut) schreven eerder Blijf van mijn ouders af – als je thuis problemen hebt. Jes – Boekencentrum | 56 pag. | € 13,90 | ISBN 9789023924692

Je groeit in geloof Jetze Baas schreef vanuit zijn ervaring in christelijk onderwijs voor jongeren vanaf 8 jaar een boek over vaak gestelde vragen over God, geloven, de Bijbel, gebed en leven in vertrouwen op God. Jongeren kunnen het voor zichzelf lezen of samen met de ouders. Hij schreef eerder Je groeit in liefde en Je groeit samen op. Plateau – Barneveld | 132 pag. | € 12,90 | ISBN 9789058040480

Reis door de Bijbel Een mooi geïllustreerde kleurenuitgave waarbij kinderen op een boeiende manier kennis maken met de bijbelse geschiedenis. Het volgt een reis door de tijd waarbij allerlei belangrijke locaties ui de Bijbel aandacht krijgen. Allereerst de geschiedenis uit het Oude Testament en daarna het Nieuwe Testament. Een boek om meermalen door te lezen en te bekijken. Benjamin – Heerenveen | 47 pag. | € 8,50 | ISBN 9789086010875

Mijn weg van Boeddha naar Christus De Engelse Esther Baker kende veel vragen. De teleurstellingen van haar ouders in de kerk en het vertekende beeld van christen zijn, maakte haar zoektocht moeilijk. De interesse van haar moeder voor het occulte maakte het ook zwaar. Zij noemt zich op een gegeven moment ‘een trotse atheïst’ wat inhield dat ze niets met God te maken wilde hebben. Toch kwamen spirituele vragen weer naar boven toen ze in aanraking kwam met het boeddhisme. Deze zoektocht leidde er toe dat ze uiteindelijk als een toegewijd boeddhist het kloosterleven ingaat. Toch weet de God van de Bijbel haar te bereiken en krijgt ze door het getuigenis van christenen nieuw zicht op de unieke betekenis van Jezus Christus. Ze ontdekt dat God haar liefheeft en staat open voor een leven met Hem waarbij Hij gaat haar op een bijzondere manier gaat gebruiken voor anderen. Ark Media – Amsterdam | 152 pag. | € 15,95 | ISBN 9789033819483

49

Persoonlijkheidsvorming Ds. Arenda Haasnoot

Waar mensen zijn, zijn conflicten

Waar mensen leven en werken ontstaan conflicten, zowel in het klein als in het groot: van burenruzies tot en met oorlogen. Hoezeer mensen hun best doen om in harmonie samen te leven, vanaf het prille begin van de mensheid tot op de dag van vandaag blijken conflicten onvermijdelijk en onuitroeibaar. Ze zitten als het ware inbegrepen in de kwetsbaarheid van menselijke relaties en de onvoorspelbaarheid en onvolkomenheid van dit bestaan.

Handvatten om conflicten te leren hanteren

Conflicten zullen er zijn en blijven, waarschijnlijk tot aan de jongste dag (Jesaja 11:1-10). Soms proberen we ze te rechtvaardigen of goed te praten in de trant: ‘ik heb toch gelijk’. Of we betichten de ander van concurrentie, onrecht en zelfs jaloezie. We hopen dat onze inhoudelijke argumenten anderen kunnen overtuigen van hun ongelijk en ons gelijk. Echter, hoe belangrijk onze argumenten ook lijken, ze zijn slechts van secundair belang. Er zitten altijd twee (of zelfs meerdere) kanten aan één zaak. ‘It takes two to tango’ en ‘waar twee strijden, hebben twee schuld’.

Een conflict oplossen door emoties de boventoon te laten voeren is meestal wel de kortste, maar niet de meest bevredigende manier om conflicten op te lossen. Tegelijkertijd draagt het overtuigen van de ander of het gelijk willen halen niet of nauwelijks bij aan een betere onderlinge verstandhouding. We kunnen onszelf beter de vraag stellen wat een conflict precies is én hoe we ermee om moeten gaan.

Alarmsignaal Iedereen heeft weleens een meningsverschil of een woordenwisseling. Kun je dan direct spreken van een conflict of gaat

50

51

Persoonlijkheidsvorming

het om tijdelijke spanningen? Eigenlijk is er pas sprake van een conflict wanneer mensen op een stressvolle manier meegezogen worden: ‘erin schieten’. Wanneer het uitermate moeilijk is om nog helder over de situatie na te denken. Wanneer mensen hun grip op hun denken, hun gevoelens of de gehele situatie niet meer in de hand hebben. Wanneer ‘overlevingsinstincten’ de overhand krijgen en het adrenalinegehalte toeneemt. In onze hersenen bevindt zich een ingebouwd systeem dat ons bewust maakt

Hoe we ook gewend zijn om te reageren, we hoeven niet overgeleverd te zijn aan ongecontroleerde innerlijke impulsen. van gevaren en bedreigingen. We zijn in het bezit van een soort ‘alarmsysteem’ dat afgaat in situaties die vreemd en dreigend overkomen. In het meest primitieve gedeelte van onze hersenen werkt de ‘amygdala’ (‘uh-mik-da-la’) als een soort alarm dat automatische reacties in werking zet, zoals vechten, vluchten of stilstaan (‘bevriezen’). Tijdens een ‘alarmsignaal’ antwoordt ons lichaam met bepaalde stresssymptomen, bijvoorbeeld door een verhoogde bloeddruk, hartslag of een versnelde toestroom van hormonen. Ons lichaam reageert automatisch: we springen op, trillen, gillen, rennen, staan plotseling stil of houden onze adem in. Ons zenuwstelsel richt zich volledig op ‘overleven’. De amygdala maakt ons bewust van (mogelijke) gevaren, zonder de situatie langdurig te beschouwen of te reflecteren. Eerst ontsnappen, dan pas nadenken. We kunnen zo geobsedeerd raken door de ‘dreiging’, dat emoties ons overspoelen. We komen volledig in de ban van zuigkrachten, waar we weinig grip op hebben. Ons nuchtere verstand laat ons in de steek en de emoties lopen hoog op. Een oud voorbeeld van een conflict

52

waarbij het vermogen om redelijk na te denken verdwijnt, is de ruzie tussen de broers Kaïn en Abel (Genesis 4:1-16). Kaïn is jaloers op Abel omdat het offer van Abel door God wel aanvaard wordt, maar het zijne niet. Kaïn ziet zijn broer als een bedreiging van zijn manier van leven en omgaan met God. Hij is niet meer in staat om helder te denken. Als in een opwelling vermoordt hij zijn broer. In zijn overlevingsdrang verbrandt hij alle schepen achter zich. Zijn optreden maakt hem echter niet gelukkiger. Een conflict oplossen door emoties de boventoon te laten voeren is meestal wel de kortste, maar niet de meest bevredigende manier om conflicten op te lossen. Het letterlijk uit de weg te ruimen van (een van) de betrokkene(n) heeft overigens nog nooit iemand verder geholpen.

Reactie op conflict Voor een juiste kijk op conflicthantering is het goed om naar verschillende gedragsstijlen te kijken: 1. Forceren. Het binnenhalen van de eigen doelen staat centraal. Het voordeel van deze gedragsstijl is dat het doel in beeld blijft en mensen in staat zijn om lang zakelijk te blijven. De valkuil van deze stijl is dat er weinig aandacht is voor het belang van anderen. Wanneer een snelle beslissing vereist is, bijvoorbeeld in levensbedreigende situaties, of wanneer de identiteit in het gedrang is, is deze gedragsstijl toepasselijk. 2. Samenwerken. Het combineren van de aandacht voor de inhoud wordt gecombineerd met het goed houden van de relaties. Er is tijd om verschillende belangen te onderzoeken en van daaruit naar een oplossing te werken. Het voordeel van deze gedragsstijl is dat iedereen de ruimte krijgt en er aandacht is voor onderliggende belangen en gevoelens. De valkuil van deze stijl is dat er eindeloze gesprekken ontstaan, waardoor geen voortgang wordt gemaakt. Bij te ver geëscaleerde

conflicten werkt het niet. Wanneer beide partijen bereid en in staat zijn om aan de onderlinge relaties te werken is deze stijl toepasselijk. 3. Ontlopen. ‘Het veld verlaten’. Alle energie wordt gebruikt om botsingen te voorkomen. Het voordeel van deze gedragsstijl is dat escalatie voorkomen wordt. Mensen doen zich niet sterker voor dan ze zijn. De valkuil van deze stijl is dat zowel de eigen behoeften als die van anderen uitgeschakeld worden. Het bevordert het ontstaan van een ‘koud’ conflict. Wanneer het onderwerp niet de moeite waard is of wanner er kwesties spelen die nu niet opgelost kunnen worden is deze stijl toepasselijk. 4. Toedekken. Er is veel aandacht voor het goed houden van de relaties en de sfeer. Eigen visies en belangen worden ondergeschikt gemaakt. Het voordeel van deze gedragsstijl is dat er veel begrip voor de ander is. Mensen zijn in staat om een veilige sfeer te scheppen en zijn gericht op de eenheid. De valkuil van deze stijl is dat mensen zichzelf wegcijferen en zich snel schuldig voelen. Het lijkt alsof openlijke confrontaties tussen mensen niet mogen plaatsvinden. Wanneer de onderlinge verhoudingen belangrijker zijn dan openheid over de onderliggende inhoud van het conflict, dan is deze stijl toepasselijk.

Managen van impulsen Vaak hebben we (onbewust) onszelf een bepaalde gedragsstijl aangeleerd. Maar hoe we ook gewend zijn om te reageren, we hoeven niet overgeleverd te zijn aan ongecontroleerde innerlijke impulsen. De kennis dat een conflict ons nuchtere denkgedrag belemmert of minimaliseert opent een nieuw perspectief. In tegenstelling tot dieren zijn mensen in het bezit van het vermogen om te gaan met ‘instincten’. We zijn in staat om ongecontroleerde gedachten, gevoelens en impulsen te managen. Dit is mogelijk door:

- Bewustzijn van onze manier van reageren op conflictsituaties. - Het aanwenden van deze kennis om automatische impulsen en reacties te onderdrukken of te controleren. - Kalm te blijven. - Ernaar te streven om te reflecteren en in

Het toepassen van ‘conflictmanaging’ vraagt veel inzet en energie. Het vraagt om een kritische kijk op onszelf. gesprek te gaan/blijven. - Te observeren wat er gebeurt, vooral bij jezelf. - Te werken aan een hoge ‘pijngrens’, dat wil zeggen: een hoge mate van onzekerheid, frustratie en pijn tolereren. - Vasthouden aan de richting die je wilt gaan. - Tijd te ‘kopen’ door niet direct te reageren. - Niet re-actief te zijn, dat wil zeggen niet te handelen zonder na te denken. - De ‘waarheidsvraag’ los te laten. Niemand zal uiteindelijk helemaal gelijk hebben, hoezeer we in ons recht denken te staan. Het toepassen van deze manier van ‘conflictmanaging’ vraagt veel inzet en energie. Het vraagt om een kritische kijk op onszelf. Tegelijkertijd hoeven we niet zelf het ‘ei’ uit te vinden. Voor het succesvol omgaan met conflicten vinden we ondersteuning in een bijbelse levensstijl. De Bijbel vraagt om ons denken, doen en leven voortdurend in het licht te zetten van Gods aanwezigheid. Overdenk onderstaande suggesties en de daarbij genoemde bijbelgedeelten.

Invloed van het denken Accepteer conflicten. Erken dat conflicten een normaal aspect zijn van het leven. Waar mensen zijn, zijn conflicten. In zijn brief aan de gemeente te Rome schrijft

53

Persoonlijkheidsvorming

de apostel Paulus over conflicten. Volgens hem komen ze in de beste kringen voor, dus ook in de gemeente van Christus. Lees Romeinen 14:1-12, 17-19; 15:1-7. Blijf hopen. Bedenk dat God altijd met ons mee wil gaan. Nodig Hem uit mee te gaan. Als Hij meegaat in het conflict, dan kunnen we groeien in de omgang met elkaar. Hij kan ons door de diepte heen dragen en nader tot elkaar brengen. Lees Efeze 4:15-16. Wees niet achterdochtig. Geloof en bedenk altijd het goede over de ander. Lees 1 Korinthe 13:7. Toewijding in gebed. Erken dat conflicten raken aan een diepere menselijke nood: niemand is perfect en heeft alle wijsheid in pacht. In het gebed ligt de wortel tot

Laten we vasthouden aan het zoeken naar een gemeenschappelijke oplossing, ondanks tegenslagen en teleurstellingen. het vinden van een gemeenschappelijke weg. Het gaat niet om het eigen succes of het veranderen van de ander, maar om een bevredigende oplossing voor alle partijen. Lees Jakobus 5:16.

Overweeg mogelijke stappen Ga naar degene toe met wie we het oneens zijn. Vermijd kritiek achter iemands rug of roddelen en ga het contact aan. Lees Mattheüs 5:23-24, 18:5-20. Ga in zachtmoedigheid, geduld en nederigheid. Leg het probleem op niemands bordje en neem verantwoordelijkheid voor het eigen aandeel in plaats van naar een ander te wijzen. Lees Galaten 6:1-5. Wees snel om te luisteren. Luister aandachtig en vat samen. Blijf checken wat we

54

denken gehoord te hebben, voordat we reageren. Laten we proberen net zoveel van de ander te begrijpen, als we zelf begrepen willen worden. Lees Jakobus 1:19, Spreuken 18:13. Wees langzaam in het oordelen. Stel het oordelen uit en vermijd etiketten plakken. Laten we ons niet te snel bedreigd voelen. We kunnen onszelf beter niet verdedigen of met onze eigen emotie reageren op de emotie van anderen. Lees Romeinen 2:1-4, Galaten 5:22-26. Wees bereid om te onderhandelen. Ga op een constructieve manier met meningsverschillen om. Dat wil zeggen: identificeer probleemgebieden, belangen en behoeften van alle betrokkenen, in plaats van eigen posities in te nemen. Lees Handelingen 15, Filippenzen 2: 1-11. • Ontwikkel een scala aan mogelijke oplossingen om tegemoet te komen aan de behoeften van alle partijen, in plaats van slechts de eigen standpunten te verdedigen. • Evalueer de verschillende opties door na te gaan in hoeverre ze tegemoetkomen aan de behoeften van alle partijen, niet slechts de wensen van één partij, • Werk aan een gezamenlijke oplossing, zodat iedereen erop vooruitgaat. Bij een win-winsituatie kunnen alle partijen groeien en voordeel genieten. • Vind elkaar in een overeenkomst die haalbaar is. Laten we niet alleen ons bekommeren om onze eigen idealen. • Beloon elkaar voor iedere stap in de goede richting. Zodra er een overeenkomst is bereikt: vier het.

Levenshouding Wees standvastig in de liefde. Laten we vasthouden aan het zoeken naar een gemeenschappelijke oplossing, ondanks tegenslagen en teleurstellingen. Laten we niet vergeten dat ons fundament Jezus Christus is, die ons liefheeft. Laten wij

daarom ook zelf liefhebben. Lees Kolossenzen 3:12-15. Sta open voor bemiddeling. Wees bereid om hulp te accepteren van mensen die ervaring hebben met conflicthantering. Als we niet samen tot een oplossing of een overeenstemming kunnen komen, dan kunnen we anderen inschakelen die getraind zijn in mediation. Heb lief zonder liefde terug te verwachten; geef zonder daarvoor terug te willen ontvangen; nodig uit zonder uitgenodigd te willen worden; hou vast zonder vastgehouden te worden. GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Drs. Arenda Haasnoot (1973) is gereformeerd predikant in Geldermalsen. Daarnaast is zij voorzitter van Alpha Nederland, dat zich inzet voor de vernieuwing van kerken en evangelisatie in Nederland. Zij is voormalig vicevoorzitter van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland. P.L. Steinke, Congregational Leadership in Anxious Times, The Alban Institute, Herndon 2006, p. 52. 2 Jodien van Ark en Henk de Roest (red.), De weg van de groep, Meinema – Zoetermeer 2004, p. 354-356. 1

Citaten

Waarheid met liefde brengt genezing. Waarheid, gesproken in liefde, stelt ons in staat te groeien. Waarheid in liefde brengt verandering teweeg. Waarheid en liefde zijn de twee broodnodige ingrediënten voor een zuivere relatie. Liefde: omdat alle positieve relaties beginnen met vriendschap, waardering en respect. En waarheid: omdat geen vertrouwensrelatie lang zal groeien als die gevoed wordt door oneerlijkheid, bedrog en verraad. Zo’n relatie groeit op de solide grond van zuivere eerlijkheid. “Confrontatie plus zorgzaamheid brengt groei voort, zoals veroordeling plus genade verlossing brengt.” Dit zijn de twee armen van echte relaties: confrontatie met waarheid, bevestiging met liefde. Als ik gesteund word door de arm van liefdevol respect en geconfronteerd word met de arm van duidelijke eerlijkheid, groei ik het best. Duidelijkheid en zorgzaamheid stimuleren onze groei. Zo is Gods verhouding met ons. Als we spreken over Gods relatie met de mens, hebben we traditioneel andere woorden gebruikt: Oordeel en genade leiden tot verlossing. Gods oordeel – de radicale eerlijkheid over de waarheid – confronteert ons met de eisen van de gedisciplineerde volwassenheid. Gods genade – de onverdiende liefde – strekt zich uit om ons te accepteren en te bevestigen waar we van onszelf weten dat we onacceptabel zijn. Het oordeel hakt erop in, tot de dood toe. Als God slechts oordelend met ons omging, wie zou dan kunnen bestaan? Als God Zich alleen in liefde naar ons uitstrekte, zou het een goedkope genade zijn, zonder zuivere eerlijkheid – alleen goddelijke toegeeflijkheid. ‘Alles mag’ wat de hemel betreft? Nee!

Oordeel vermengd met genade. Confrontatie gepaard aan zorgzaamheid. Waarheid in liefde gesproken. Eerlijkheid, waarheid, vertrouwen en liefde. Deze begrippen zijn vervat en dooreengevlochten in bijbelse uitspraken over relaties. David Augsburger Uit: Heilig leven, Gideon – Hoornaar

55

Bijbelstudie Drs. Nico van der Voet

Elkaar ruimte geven

Als man en vrouw elkaar binden en beperken, hebben ze zichzelf lief en niet elkaar.

Het is verrassend hoe en in welke volgorde Paulus relaties aan de orde stelt. Relaties hebben bij hem als hoofdkenmerk: wederzijds dienen. Dan is de volgorde als volgt: eerst leren de gelovigen in de christelijke gemeente wat elkaar dienen is. Dat heeft met het werk van Gods Geest in de gemeente te maken.

Onderwezen in de gemeente, leren man en vrouw elkaar lief te hebben en te dienen in hun huwelijk (Efeze 5:22-33). Dat is weer een goede basis voor de opvoeding, waarin ouders en kinderen elkaar serieus nemen, elkaar horen en niet beschadigen (Efeze 6:1-4). Vervolgens wordt daarmee de basis gelegd voor het op een christelijke wijze, dat is dienstbare wijze, functioneren in de samenleving (Efeze 6:5-9). Gods Geest – gemeente – huwelijk – gezin – samenleving. Dat is de bedding waardoor Gods liefde stroomt. Wat hoort bij ‘elkaar dienen’? Daar valt alles onder wat niet heersen over elkaar is. Wie heerst ontneemt de ander levensruimte. Liefhebben en vrijheid geven horen bij elkaar. Als man en vrouw elkaar binden en beperken, hebben ze zichzelf lief en niet elkaar. In een goede relatie laat je de ander vrij om zich te ontwikkelen op een eigen wijze. Je verheugt je als je ziet dat de ander groeit. Het vervelende is dat in veel relaties mensen elkaar beperken omdat ze vooral zelf willen groeien en ruimte willen innemen. Bovendien willen ze dat de ander zich ontwikkelt naar hun eigen inzicht, waardoor die zich juist bekneld gaat voelen. Partners willen elkaar modelleren naar de idealen die zij hebben.

56

Ze voelen zich dan klemgezet. Van de weeromstuit kunnen ze in een zekere onverschilligheid terechtkomen. ‘Ik kan me maar beter niet met jou bemoeien.’ Dat is echter ook niet vrijlaten in liefde. Dát is de ander zo dienen dat die tot zijn of haar bestemming komt. Als dat van twee kanten komt in een relatie, is dat een feest! Je neemt geen ruimte van elkaar af maar je geeft elkaar ruimte. Het resultaat lijkt hetzelfde maar de beleving ervan is heel anders.

Het huwelijk als verbond Een van de belangrijkste kenmerken van een huwelijk is dat het een verbond is: man en vrouw sluiten levenslange vriendschap. Deze verbondsgedachte zorgt voor evenwicht. Man en vrouw kunnen elkaar zo vrij laten dat ze langs elkaar heen leven. Dat zou kunnen uit de al genoemde onverschilligheid, of omdat ze elkaar in de weg gaan zitten of omdat ze een erg individualistische kijk op het huwelijk hebben. Dat is niet goed, want dan is de

relatie geen verbond meer. Een verbond is daarentegen ook geen knellende band. Vrienden geven elkaar ruimte, juist omdat ze elkaar vertrouwen. Een vrouw die kwaad wordt omdat haar man op een receptie gezellig met een leuke andere vrouw zit te praten, heeft ook niet begrepen wat een verbond is. Een man die eist dat zijn vrouw altijd thuis is om voor hem en de kinderen te zorgen, zodat hij kan studeren voor zijn volgende diploma, heeft dat evenmin door.

57

Bijbelstudie

Genieten van de ander Als je liefhebt, geniet je van de aanwezigheid van de ander in je leven. Je verheugt je in wat de ander voor jou is en voor jou doet. Dat mag. Bij een relatie hoort dat je van harte ontvangt wat de ander aan jou geeft. Je bent echter óók blij als je de ander ziet genieten, als je ziet dat de ander zin in het leven heeft. Eigenlijk is dat tussen man en vrouw hetzelfde als tussen ouders en kinderen. Je communiceert met elkaar, je luistert, denkt mee, hebt belang-

In een goede relatie laat je de ander vrij om zich te ontwikkelen op een eigen wijze. stelling voor waarmee de ander bezig is, je stimuleert de ander en je bent blij als de ander ‘het goed doet’. Je geniet dan niet omdat jouw geluk toeneemt als de ander het goed doet, maar je geniet voor de ander. Echt genieten van de ander is vrij van egocentrisme en al helemaal van jaloezie. Toch komt dat laatste ook voor. Dan kunnen partners er niet goed tegen dat hun man of vrouw op bepaalde terreinen slimmer of handiger is dan zijzelf. Dat is jammer. Als je een dienende houding hebt, bewonder je de ander oprecht in de dingen waarin die beter is dan jijzelf. Je bent er dankbaar voor dat je elkaar kunt aanvullen.

Stimuleren Op welke terreinen stimuleer je elkaar als partners om je te ontwikkelen? Ik houd de volgorde van Paulus maar aan. Je stimuleert de ander om zich te ontwikkelen in de relatie met God op de terreinen van: de gemeente (1); het huwelijksleven (2); de opvoeding (3); de samenleving (4). Je bent geroepen om zelf op die vier punten met God te leven en dat te laten blijken in je handel en wandel. Je helpt en stimuleert je partner daarbij. Alleenstaanden en

58

echtparen zonder kinderen kunnen trouwens ook op deze terreinen God dienen, zij het niet op alle. Het stimuleren van elkaar wil zeggen: je biedt de ander de ruimte om zich te ontwikkelen, om taken op zich te nemen, om met ontvangen talenten aan de slag te gaan. Je vindt het mooi om je man of vrouw bezig te zien in de gemeente, het huwelijk en gezin, de samenleving. Je bent zelfs bereid om daarvoor een offer te brengen. Omdat je man of vrouw in de kerkenraad of gemeenteraad zit, kun jij niet tegelijkertijd ook alle avonden op sjouw zijn, want dan zie je elkaar nooit meer. Omdat je partner zo geniet op zijn of haar werk, heb jij er geen moeite mee om parttime te gaan werken in het belang van het gezin en huishouden.

Talenten en rolpatroon Kijk ervoor uit dat je elkaar alleen stimuleert om de talenten te ontwikkelen die bij een vast rolpatroon horen. Je stimuleert dan je vrouw om een opvoedcursus te gaan volgen en jijzelf gaat een cursus politieke vorming voor christenen doen. Waarom zou het niet andersom kunnen? Laat de verbondsgedachte uitgangspunt zijn. Zijn jij en je partner gelukkig met de traditionele rollen? Geniet ervan en help elkaar daarbij! Vullen jullie het liever (iets) anders in? Prima, geniet ervan en help elkaar daarbij. Houd daarbij God voor ogen. Hoe kunnen jullie Hem dienen in de gemeente, het huwelijk, bij de opvoeding en in de samenleving? Als je vrouw een talent heeft om te schilderen, stimuleer je haar om dat te ontwikkelen. Dat betekent dat jij misschien bepaalde klussen moet doen, zodat zij tijd kan vrijmaken voor haar gave. Je praat er wel over hoe zij haar gave kan inzetten om God te dienen op de genoemde terreinen. Het is ook andersom zo. Zij geeft jou de ruimte om jouw talenten te ontwikkelen. Trouwens, laten we niet alleen praten over talenten of gaven. Partners geven elkaar ook ruimte voor gewone hobby’s.

Roeping God roept niet alleen bekwame mensen, maar Hij maakt ook mensen bekwaam die Hij roept. Met andere woorden: soms komt er iets op jouw pad of het pad van je man of vrouw, waarin je Gods stem hoort. Tegelijkertijd zie jij of ziet je man of vrouw er erg tegenop om die stem te volgen. Het kan om van alles en nog wat gaan: een ambt dragen in de gemeente, pleegouder worden, mantelzorger worden van een psychisch zieke alleenstaande, de zending in gaan, vrijwilligerswerk doen voor asielzoekers. Je mag het ervaren van een roeping nooit gebruiken om je partner klem te zetten. (‘Ik snap niet waar je tegenop ziet. God heeft mij geroepen om te werken in Rio de Janeiro. Dat is belangrijker dan jouw werk hier…’) Andersom is het wel prachtig. Je stimuleert de ander om gehoor te geven aan een misschien ongedachte roeping. Je bidt samen en ondersteunt elkaar praktisch om de Here God op een nieuwe wijze te dienen.

Tot je bestemming komen Man en vrouw zijn er om elkaar te dienen. Ze geven elkaar levensruimte. Het wonderlijke daarvan is dat ze daardoor zelf ook gevormd worden. Een man wordt (mede) door zijn vrouw wie hij is. Een vrouw wordt (mede) door haar man wie zij is. Groeien is: dezelfde blijven en je ontwikkelen tegelijkertijd. Dan kan het voorkomen dat een man zegt: ‘Door mijn vrouw ben ik dingen gaan doen die ik vroeger niet eens durfde!’ Of een vrouw: ‘Door mijn man ben ik actief geworden in het jeugdwerk van de gemeente en ik heb zelfs ontdekt dat ik een gave heb in het omgaan met moeilijke jongeren!’ In onze individualistische wereld worden wij uitgedaagd om vooral onze eigen doelen te bereiken. Wie vanuit verbond/verbinding denkt, gunt juist de ander de gelegenheid om doelen te bereiken. Als dat van twee kanten komt, kom je beiden tot je bestemming. Of nog mooier: tot Gods bestemming met jouw leven.

Bijbelleessuggestie: Kolossenzen 3 Om over na te denken/ gespreksvragen: 1. Als je je relaties bewust beleeft (manvrouw, ouders-kinderen, werkgever-werknemer) doe je de dingen als voor de Here, zegt Paulus. Wat kunnen daarvan gevolgen zijn voor jouw omgang met hen? 2. Ga na of je zelf genoeg vrijgelaten en gestimuleerd wordt in de relaties die je hebt. Hoe beleef je dat? 3. Hoe kun je zorgen voor balans in activiteiten buitenshuis en tijd nemen voor je partner? GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Drs. Nico van der Voet is docent ethiek aan de Christelijke Hogeschool Ede en studentenpastor. Daarnaast schreef hij verschillende boeken, zoals Altijd vergeven?, over schuld en vergeving tussen mensen en Waarom moet ik altijd helpen?, over zelfhandhaving en zelfverloochening, Boekencentrum – Zoetermeer.

Citaat

God wil dat wij elkaar met onze woorden bemoedigen. Een woord op het juiste moment gesproken heeft de kracht een hardloper aan de finish te brengen; een wanhopige nieuwe hoop te geven; een verkild leven te verwarmen; iemand die worstelt met zijn tekortkomingen een positiever zelfbeeld te geven; en het vertrouwen te herstellen wanneer de problemen de overhand hebben gekregen. Larry Crabb & Dan Allender Uit: Bemoedigen doet goed, Navigator Boeken – Driebergen

59

Huwelijk en gezin Rachel van Wijngaarden

Onverdeelde aandacht  in een onlinewereld Met een smartphone op zak heb je overal en altijd toegang tot internet. Het is, zoals dagblad De Pers het onlangs verwoordde, een ‘lifeline naar de rest van de wereld: via mail, sms, Facebook, Twitter of de ouderwetse telefoonfunctie zijn je vrienden altijd dichtbij’. Het klinkt ideaal, maar vereist in de praktijk wel de nodige levenskunst. Over besmette gezinstijd en benedictijns ouderschap.

V

orig jaar zag ik in het zwembad bijna een peuter verdrinken toen zijn vader mobiel een zakendeal aan het regelen was, vertelt Vincent Duindam (ontwikkelingspsycholoog en schrijver). Volgens hem bieden nieuwe technologieën veel mogelijkheden, maar ook valkuilen als je er niet mee om kunt gaan. ‘Verdeelde aandacht is verdeelde kwaliteit. Je aandacht over verschillende

Om digitaal te kunnen zijn, zonderen mensen zich af. Zo kunnen gezinsleden van elkaar vervreemden als iedereen met zijn eigen apparaatje in de weer is. dingen tegelijk willen verdelen is natuurlijk iets van alle tijden, maar de smartphone van nu is er wel het ultieme symbool van’, vindt hij. Besmette tijd. Zo bestempelt sociologe Anne Roeters (Universiteit Utrecht) de tijd die je weliswaar met je kind doorbrengt,

60

61

Huwelijk en gezin

maar waarbij je als ouder de aandacht eigenlijk bij je werk hebt. Het is tijd van een lage kwaliteit en komt de relatie tussen ouder en kind niet ten goede, bleek uit haar promotieonderzoek afgelopen najaar. ‘De kwaliteit van gezinstijd is heel belangrijk. Kinderen van betrokken ouders functioneren beter op school en hebben minder kans op gedragsproblemen. Zoiets als ‘multitasken’, waarbij de ouder in de ene hand de blackberry heeft en aan de andere hand het kind, is niet de oplossing. Het kan juist heel goed zijn om de deur van je werk echt achter je dicht te trekken als je naar huis gaat. Halve aandacht doet de relatie tekort’, meent Anne Roeters.

Draagbare revolutie Ook volgens de Amerikaanse socioloog Sherry Turkle is het tijd dat we de technologie haar plaats wijzen. In haar boek Alone together beschrijft zij de schaduwkanten van de ‘draagbare revolutie’, het feit dat we de digitale wereld nu overal

Wanneer je het tempo van je kind volgt, ‘ont-haast’ je, ben je helemaal hier en nu. met ons mee naar toe kunnen nemen. Volgens haar zijn we minder moeite gaan doen voor het onderhouden van relaties met echte mensen en behandelen we mensen vaak als voorwerpen. ‘Voorwerpen die je in de wacht kunt zetten’, aldus Sherry Turkle in een interview met NRC afgelopen februari. Om digitaal te kunnen zijn, zonderen mensen zich af. Zo kunnen gezinsleden van elkaar vervreemden als iedereen met zijn eigen apparaatje in de weer is. Dit veroorzaakt verwarring. Sherry Turkle in haar boek: ‘Als we samen zijn met mensen – zijn we dan samen, of zijn we dan

62

alleen? En met onze telefoons voelen we verbinding, terwijl we dan eigenlijk alleen zijn.’

Chips Vincent Duindam kampt niet met dat probleem, hij gaat nog altijd zonder mobiel door het leven. ‘Er is aan deze luxe een risico verbonden dat ik niet wil lopen. Als je de regie niet houdt, ga je eraan onderdoor. Ik ben er niet principieel op tegen, het is puur zelfbescherming. Net zoals ik geen zak chips openmaak omdat ik weet dat ik ’m dan helemaal leeg eet.’ Hij was het ook die halverwege de jaren negentig het begrip ‘onthaasting’ introduceerde in het publieke debat. Een begrip dat volgens hem nu actueler is dan ooit, zeker wanneer kind en smartphone allebei om aandacht schreeuwen. ‘Onthaasting gaat om het totaal andere tempo dat je aan moet houden wanneer je voor kinderen zorgt. Het tempo van deadlines, telefoontjes en e-mails moet je bewust loslaten. Wanneer je het tempo van je kind volgt, ‘ont-haast’ je, ben je helemaal hier en nu. Dat is een verrijkende ervaring’, vertelt Duindam. ‘Maar er is wel levenskunst voor nodig. Ik zeg altijd: voed eerst jezelf op, als je kinderen op wilt voeden.’

Benedictijns ouderschap Een inspirerend voorbeeld van levenskunst vindt hij de ‘regel van Benedictus.’ Deze monnik sprak in de zesde eeuw al over het belang van ‘zijn waar je bent’ (stabilitas) en ‘aandachtig luisteren’ (obedientia). Deze principes zijn nog altijd toepasbaar, ook buiten de kloostermuren. Vincent Duindam vertaalde ze naar het leven van hedendaagse ouders en wijdde een hoofdstuk aan benedictijns ouderschap in zijn boek ‘Spiritualiteit werkt in de opvoeding’. Over stabilitas en obedientia schrijft hij: ‘Stabilitas, ofwel zijn waar je bent en

niet ergens anders, wil zeggen: echt bij je kinderen zijn als je bij je kinderen bent. Niet letterlijk weglopen, niet je verstoppen in werk of huishouden en ook niet in gedachten afhaken. Obedientia, luisteren naar wat de situatie van je vraagt en doen wat gedaan moet worden, spreekt eigenlijk ook voor zich. Wanneer je volkomen aandachtig kijkt en luistert naar je kind, worden je eigen vaste ideeën over wat er nu moet gebeuren wat losser. Dan kun je los van de beperkte egopatronen zien wat er nu nodig is voor je kind. Het kan best zijn dat je ergens nee tegen zegt, al zal dat dan zeker op een vriendelijke en niet beladen manier gebeuren.’

De klok luiden Wat zou Benedictus van een smartphone hebben gevonden? Vincent Duindam aarzelt even om antwoord te geven. ‘Voor je het weet wordt het onbedoeld komisch. Maar goed, ik denk dat Benedictus zou vragen: “Kun je ermee omgaan? Kun je echt zijn waar je bent? En als je het niet kan, moet je er niet aan beginnen.” En als je wel een smartphone hebt, moet je een nieuw ritme vinden met vaste momenten waarop je bijvoorbeeld je mail checkt. En dan net als de monniken ‘de klok luiden’ om vervolgens wat anders te gaan doen en je niet meer te laten onderbreken door dat apparaatje.’ Een stichting die voor haar activiteitenaanbod voor ouders (indirect) ook geput heeft uit de leefregel van Benedictus, is de Family Factory. Deze stichting investeert in sterke gezinnen, onder andere met De Tijd van je Leven, een serie van vijf speelse en actieve workshops voor ouders, door ouders. Hierin komt het belang van onverdeelde aandacht en een-op-een-momenten met je kind uitgebreid aan de orde. Willemien Eikelboom is werkzaam bij de Family Factory en moeder van vier kinderen: ‘Het is zo belangrijk dat je kinderen zich gezien voelen. Zelf heb ik dan wel

geen smartphone, maar wel een computer met internet in de woonkamer. Als die naar me roept, moet ik mezelf echt begrenzen. Ik merk dat ik leuker op de kinderen reageer als ik hen onverdeeld aandacht kan geven. Dat gaat niet als ik ondertussen nog zit te mailen voor m’n werk, dan raak ik heel geïrriteerd als ze me storen en daar zijn zij de dupe van. Ik kies er dus bewust voor om de computer uit te zetten voordat ik de kinderen van school haal.’

Focus op het nu Een van de workshops van de Family Factory gaat over timemanagement voor gezinnen. Hierin komt onder meer de tip ‘Focus je op het nu’ aan bod. Hoe doe je

‘Ik kies er dus bewust voor om de computer uit te zetten voordat ik de kinderen van school haal.’ dat in de praktijk? ‘Ik spreek mezelf wel eens heel bewust toe: Willemien, je bent nu een spelletje aan het doen met je kind. Geniet er maar van. Die mail komt later wel. Wat mij ook helpt is even een todo-lijstje maken als er klussen door mijn hoofd schieten, wegschrijven geeft rust.’ Het leven is veel te kort om geen tijd te hebben voor je gezin, is de overtuiging van de Family Factory. Willemien Eikelboom: ‘Als later deze tijd met jonge kinderen voorbij is denk ik echt niet: Had ik maar meer m’n mail gecheckt.’ Vincent Duindam: ‘We moeten ons de tijd niet door de vingers laten glippen. Wie de tijd probeert in te halen komt uitgebrand aan de kant van de maatschappelijke snelweg tot stilstand. Het inbouwen van rustpunten en stiltemomenten kan een hulp zijn.’ GROEI – NAJAAR 2011 – NR. 3

63

Boeksignalement Om over na te denken / gespreksvragen: 1. Herken je ‘besmette tijd’ in je eigen leven? 2. Hoe kun je de tijd die je online besteedt begrenzen? 3. Bedenk hoe en wanneer je (meer) onverdeelde aandacht voor je partner of kinderen kunt hebben.

Info De auteur Rachel van Wijngaarden werkt als zelfstandig journalist en is vrijwilliger bij de Family Factory in Culemborg. De Family Factory ondersteunt ouders die activiteiten voor elkaar organiseren waarbij ouders ideeën en ervaringen over gezinzijn uitwisselen en elkaar waar nodig een handje helpen. Een van de activiteiten is De Tijd van je Leven, een interactieve workshopserie voor ouders, door ouders. Hierin komen thema’s als onverdeelde aandacht, een-op-een-momenten met je kind en timemanagement voor gezinnen ook uitgebreid aan de orde. Kijk voor meer informatie op www.familyfactory.nu

Tips • Als je met je smartphone of computer bezig bent, krijgt je kind maar halve aandacht. Hoe kun je bewuster omgaan met aandacht? • Begrens het gebruik van je smartphone in het bijzijn van je kind, leg ’m op bepaalde momenten bewust weg, zeker tijdens maaltijden. • Schrijf klussen (mailtjes of telefoontjes) die door je hoofd schieten letterlijk van je af op een to-do-lijstje. • Zie een bezoekje aan de speeltuin met je kind als pauzetijd voor jezelf. Laat je smartphone eens thuis, kijk om je heen en laat je verrassen. • Als je toch moet bellen of mailen, geef dat dan ook duidelijk aan je kind aan. In plaats van verdeelde aandacht, geef je even bewust géén aandacht. Zeg bijvoorbeeld: “Ik moet tien minuten bellen, daarna kom ik met jou een spelletje doen”. • Wees je bewust van je voorbeeldfunctie: Als het voor jou oké is om je aandacht continu te verdelen, dan leren je kinderen dat het voor hen ook oké is. Wees dan niet verbaasd als ze met een half oor naar jou luisteren.

64

Citaten

Jan Martijn (32), IT-ondernemer en vader van twee dochters (4 en 1 jaar): ‘Zonder smartphone zou ik veel minder werk kunnen verzetten, ik gebruik ’m heel intensief en overal. Volgens mijn vrouw ben ik ermee getrouwd. Het werkt verslavend, dat moet ik toegeven. Elk onbewaakt ogenblik kun je dat ding pakken. En soms denk ik achteraf: was dat nou wel nodig? In de vakantie zet ik de mailfunctie wel uit, anders kom ik niet los van mijn werk. Die momenten met je kinderen komen nooit meer terug. Je moet ervoor waken dat je echt niet meer zonder kan. De wereld vergaat niet als dat ding zoekraakt of gestolen wordt.’

Roel (38), directeur adviesbureau en vader van een dochter en een zoon (10 en 6 jaar): ‘Ik geloof niet dat de techniek bepaalt hoe je leeft, dat bepaal je zelf. Als je de hele dag naar je smartphone gezogen wordt, zegt dat iets over je werkhouding. Je moet jezelf altijd de vraag stellen: wat vind ik belangrijk? Zie je je gezin als een randactiviteit of stop je er je hele hebben en houden in? Voor mij zijn werk en privé niet te scheiden, ik zou dat ook niet willen. Dankzij de techniek kun je nu gedurende de hele dag als gezin met elkaar meeleven. In de tijd van onze ouders was je als vader veel meer uit beeld. Ik plan mijn werk om voorstellingen, kinderfeestjes en sporttoernooien heen. ’s Avonds haal ik die uren als het nodig is weer in. Via internet kan ik vanuit huis bij al onze bestanden, ik hoef geen stapels ordners meer mee te slepen. In de kerk heb ik m’n smartphone ook nodig, m’n bijbel staat erop. En als we op vakantie zijn gebruik ik ’m om een geldautomaat of restaurantje te vinden. Om de drie dagen werk ik dan een uurtje via mijn smartphone. Onderweg in de auto mogen m’n kinderen ermee spelen. Ik stop er altijd stiekem nieuwe spelletjes in. Binnen drie dagen heeft m’n zoon ze ontdekt.’

Ontmoeten Ina van der Beek schreef korte overdenkingen met een heldere boodschap – voor elke dag van het jaar. De ondertitel is: 365 x tot rust komen bij God. De bijbelteksten zijn ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, tenzij anders vermeld. Ark Media – Amsterdam | 191 pag. | € 15,95 | ISBN 9789033815850

De kans van je leven Met deze titel wil Max Lucado duidelijk maken dat leerlingen van Jezus Christus verschil uitmaken. Hij daagt ze uit kansen te benutten die deze tijd bieden want volgelingen van Jezus kunnen door de Heilige Geest gebruikt worden om mensen te bereiken. Hij volgt hierbij het boek Handelingen, omdat de opdracht van de Heer van de kerk nog steeds actueel is. Voor het onderlinge gesprek zijn vragen toegevoegd. Voorhoeve – Utrecht | 175 pag. | € 15,20 | ISBN 9789029795777

Denk groot, doe sterk De negentienjarige tweelingbroers Alex en Brett Harris breken in dit boek een lans voor jonge mensen die Christus willen volgen. Ze dagen tieners uit om open te staan voor het potentieel wat ze in zich hebben: God wil de huidige generatie inschakelen en in dit alles hun verstand, hart en creativiteit gebruiken. De schrijvers moedigen vanuit eigen ervaring tieners aan om zich niet te laten ‘inpakken’ en ontmoedigen door de huidige cultuur, maar te zien dat deze bijzondere levensjaren van groot belang zijn. Hij prikkelt ze om te durven dromen, om verwachtingen te koesteren en hiervoor te gaan. Het zal hun karakter sterken en ze leren om kleur te bekennen als volgeling van Christus. Het boek reikt veel realistische voorbeelden aan die herkenning en dus aansporing geven.

Ook zal het ouders en jeugdleiders helpen, want steunen zij de nieuwe generatie? Willen ze er voor tieners zijn en hen te helpen groeien in wie ze zijn en wat ze doen? Generaties hebben elkaar nodig en zeker in deze tijd vraagt de jonge generatie om vertrouwen en een uitdaging. Een uitdagend en uniek boek wat prikkelt tot nadenken en actie. Jes! – Boekencentrum | 191 pag. | € 16,90 | ISBN 9789023925736

Gedeeld Geluk John Piper schreef een goed onderbouwd boek over Gods oorspronkelijke bedoeling voor het huwelijk. Hij stelt daarbij dat ‘het meest fundamentele wat je over het huwelijk kunt zeggen is dat het Gods werk is, en dat het hoogste wat je over het huwelijk kunt zeggen, is dat het bedoeld is als Gods weerspiegeling. Het huwelijk als weerspiegeling van Gods verlangen voor ons leven: een leven vanuit de verzoening en vernieuwing die de Geest van Christus mogelijk maakt. Jezus wil als de Bruidegom zich verbinden met de gemeente, en de Bruid mag een expressie zijn van Zijn liefde, trouw, goedheid en rechtvaardigheid. Maar ook de dagelijkse praktijk krijgt aandacht want problemen vragen om erkenning, evenals de noodzaak van groei in de huwelijksrelatie. Kok – Utrecht | 215 pag. | € 19,90 | ISBN 9789043517430

Het gebed van Jezus In dagboekvorm zijn in deze uitgave drie preken opgenomen van de theoloog H.F. Kohlbrugge over het Onze Vader. De preken werden in oktober 1846 en in juli 1862 gehouden. De schrijfstijl is verouderd maar het geeft goed weer dat Kohlbrugge geestelijke vragen in zijn tijd veel aandacht gaf en op een doorleefde manier de bedoeling van Jezus’ gebed wilde doorgeven. De Groot Goudriaan – Utrecht | 139 pag. | € 14,90 | ISBN 9789088652196

65

Huwelijksvernieuwing Drs. Yme Horjus

Als je Jezus de zaak van je huwelijk in handen legt, gaat Hij er op een wonder­ baarlijk wijze iets moois van maken. Van de trouwdag van bijna alle echtparen is een fotoboek gemaakt. Het loont de moeite om dat fotoboek na jaren weer eens tevoorschijn te halen en het in te zien om samen die dag opnieuw te beleven. Misschien mag dat ook vanuit de vraag: hoe staat het met ons huwelijk nu?

D

e bruiloft te Kana: het is en blijft een verhaal dat je ontroert. Twee mensen uit dat dorpje op een heuvel in Galilea gaan trouwen en organiseren een bruiloftsfeest. Het behoort tot de mooie dingen van het leven. Ook Jezus is daar met zijn moeder en zijn discipelen uitgenodigd. Het bruidspaar – misschien wel familie van Jezus – wilde dat zij getuige zouden zijn van het nieuwe begin in hun leven. Jezus neemt deel aan de feestvreugde en is aanwezig bij de voltrekking van een diep menselijk geluk.

Herstelde vreugde

Wát als de wijn in een huwelijk op is...? 66

Het bruiloftsfeest dreigt als een nachtkaars uit te gaan. Maria heeft de bezorgdheid gezien op de gezichten van bruidegom en ceremoniemeester. Het is haar niet ontgaan. Op de een of andere wijze voelt zij zich medeverantwoordelijk voor de gang van zaken. Zij komt erachter dat er gebrek aan wijn is. Het laat zich raden wat voor uitwerking dit heeft op de voortgang van het feest. Er is haar alles aan gelegen om het mislukken van het feest te voorkomen. Vanuit haar bezorgdheid wendt zij zich tot haar Zoon Jezus

en zegt: zij hebben geen wijn. Uit het antwoord van Jezus zou je op het eerste gehoor kunnen opmaken dat dit Hem niet interesseert. Het antwoord klinkt in onze oren nogal bot: ‘Wat wilt u van me? Mijn tijd is nog niet gekomen.’ Jezus wil hiermee tot uitdrukking brengen dat de taak die Maria Hem opdringt van een geheel andere orde is dan de taak die Hij van Godswege heeft opgelegd gekregen. Haar bezorgdheid voor het misgaan van dit bruiloftsfeest valt in het niet bij de zorg die Jezus vervult voor het misgaan van een ander feest. Want de wereld, Gods schepping, is in het geding. Het feest van Gods schepping is gedoemd te mislukken. Ze hebben geen wijn meer. Wat ligt in deze woorden van Maria veel opgesloten. In het bijbelse denken is wijn het beeld van de vreugde. Maar als de vreugde op is, als alle feestelijkheid stukbreekt op de

De tragiek van zonde in ons leven is dat wij er niet in slagen om het goede goed en het mooie mooi te houden. De wijn is in ons leven verdwenen. harde werkelijkheid van het leven? Geen wijn meer. In deze woorden klinkt heel veel menselijke misère en ellende. Geen wijn meer. Hoeveel mensen zullen dat niet kunnen zeggen? De vreugde is uit hun leven weggedruppeld. Hun bestaan is kleurloos, smakeloos en geestloos geworden. Het is de tragiek van zonde in ons

67

Huwelijksvernieuwing

leven dat wij er niet in slagen het goede goed en het mooie mooi te houden. De wijn is in ons leven verdwenen. Dat geldt soms ook voor huwelijken. Op de trouwdag kon het geluk niet kapot. Je kon met z’n tweeën de hele wereld aan en je vroeg ook samen om Gods zegen, maar langzamerhand lekte de wijn weg. Door de sleur, de misverstanden, de ruzies, het gebrek aan communicatie, het niet langer meer zoeken van elkaar.

Wonder Op een zeker moment gebeurt daar het wonder, in alle stilte. Zes stenen watervaten voor het reinigingsgebruik van de Joden moeten van Jezus met water gevuld worden. Dan gebeurt daar het wonder: water wordt wijn... Jezus’ tijd is gekomen. Het is niet zo dat Jezus geen interesse heeft voor het aardse. Hij is daaraan niet ontheven. Hij is gekomen om de gebrokenheid van het aardse leven te herstellen. Hij is bedacht op ons geluk. Hij is de heelmaker, die alles tot volheid wil brengen. Water wordt wijn. Dat was op de bruiloft te Kana geen beeldsprakige wijn, geen mystieke of onstoffelijke wijn, maar de echte, pure onversneden wijn uit de vrucht van de wijnstok.

Het is niet zo dat Jezus geen interesse heeft voor het aardse. Hij is gekomen om de gebrokenheid van het aardse leven te herstellen. Het water in de zes stenen watervaten is veranderd in een uitbundige overvloed van wijn. Elk vat heeft een inhoud van 80 tot 120 liter. Het is wijn van een uitzonderlijke kwaliteit. Wij zouden zeggen: wijn uit een heel goed jaar! Overvloed en kwaliteit. Dat is het merkteken van de Messias. Daaraan kun je Hem herkennen. Levenwekkende, vreugdebrengende wijn

68

in een ongekende overvloedigheid. Dat is Jezus, de heilbrenger ten voeten uit. Hij geeft royaal, dat wil zeggen: koninklijk!

Ons aandeel Jezus doet wat Hij alleen kan doen. Mensen vullen de watervaten met water. Dat is het werk dat wij zelf voorafgaande aan het wonder mogen verrichten. Hier doen de bedienden dat. Vervolgens maakt Jezus er wijn van. Wij mogen in geloof wachten op het wonder. Jezus schakelt onze inspanningen in, maar uiteindelijk doet Hij het. Als je Hem de zaak van je huwelijk in handen legt, gaat Hij er op een wonderbaarlijke wijze iets moois van maken. De volgende zes kwaliteiten die een huwelijk tot een goed huwelijk kunnen maken, kunnen als de zes vaten gezien worden die tot de rand met water gevuld kunnen worden. Dat mogen wij mensen doen. Wat heeft een huwelijk nodig? Wat is onmisbaar? Het eerste watervat is tijd. Je moet tijd aan elkaar besteden. Je kunt niet menen dat het wel goed komt met je huwelijk als je er geen tijd in investeert. Met name mannen hebben er een handje van om alles te zetten op de kaart van de carrière, met nog eens hengelen en mountainbiken op zaterdag als hobby. Weinig thuis. Kun je dan verbaasd zijn als de wijn op een zeker moment op is? Het tweede watervat vullen wij met het water van intimiteit. Het is belangrijk om aan knuffelmomenten en gespreksmomenten toe te komen. Veel huwelijken lopen leeg wanneer de communicatie zich afspeelt op het laagste niveau. Je hebt vijf niveaus van communicatie, maar het laagste is: ‘wat eten we vandaag’ en ‘wat komt er vanavond op de televisie’. Je moet samen weer toegroeien naar het hoge niveau, naar het verdiepen in elkaars gedachten en gevoelens, samen bidden, praten en knuffelen. Het derde watervat is dat van het water van vertrouwen. Je moet helemaal van elkaar op aan kunnen. Je bent voor elkaar

uniek en iemand anders kan en mag daar niet tussen komen. De ander is er voor jou en jij bent er voor de ander! Vele pastors in gemeenten en kerken kunnen ervan vertellen hoe vaak ze in hun praktijk stuiten op het drama van overspel met vaak desastreuze gevolgen voor het huwelijk en de kinderen. Maar toch kunnen zij soms ook vertellen over het wonder dat God in die situaties op de ruïnes van het huwelijk weer iets nieuws is gaan maken.

Openheid, aanvaarding en geduld Watervat nummer vier is dat van openheid en transparantie. Omdat je van elkaar houdt, wil je elkaar steeds beter leren kennen, elkaars persoonlijkheid en karakter steeds meer doorgronden. Een gebied voor jezelf afbakenen, een soort privéterrein, is er niet bij. De groei in de huwelijksrelatie kan daardoor geblokkeerd raken. Als het goed is, heb je geen schuttingen of schermen waar je iets achter schuilhoudt. Openheid en transparantie zijn weldadige karakteristieken van een huwelijk waarin man en vrouw elkaar steeds dichter naderen. Het vijfde watervat dat wij vullen, is geduld, begrip en aanvaarding. Mannen en vrouwen willen soms zo graag dat de partner zo wordt als zij zelf zijn. De kunst van het huwelijk is nu juist dat we de ander aanvaarden zoals hij of zij is. Dat is de eigenaardigheden van de ander zien als eigen aardigheden en daar zelfs op een moment van gaan houden. Misschien heb je een hekel aan bepaalde gewoontes van de ander. Ik geloof best in de veranderbaarheid van karakters, maar niet dat iemand zijn eigen persoonlijkheid geheel kan ontkennen. Watervat nummer zes is die van de vergevingsgezindheid. Altijd weer samen opnieuw beginnen vanuit een fundamentele bereidheid de ander te vergeven. Huwelijkspartners willen wel eens ‘historisch’ worden door oude koeien uit de sloot te halen en telkens terug te grijpen op het

verleden. Zinnen als: ‘je hebt ook altijd…’ of: ‘je bent ook nooit…’ zijn vaak heel ondermijnend. Vergeef elkaar van harte, en leer van gemaakte fouten.

Een nieuw begin Ondanks deze gezonde suggesties, ontbreekt er iets. Het is nog steeds water. We hebben de zes vaten alleen nog maar met water gevuld, maar het is nog geen wijn. Wijn wordt het pas als Jezus het huwelijk in handen gaat nemen. Als Hij de huwelijkstherapeut wordt. Dan gebeurt het wonder. Soms moet een huwelijk helemaal opnieuw gesloten worden in de hemel. Dan gaat het door een proces van wedergeboorte heen. Ja, ook huwelijken hebben soms behoefte aan een wedergeboorte! Dan is er sprake van een vernieuwing in Koninkrijksperspectief. Vanuit een nulpunt kan de Here Jezus grote en machtige dingen doen. Juist dan kan water op een wonderbaarlijke wijze wijn worden. Hopeloze gevallen bestaan voor de Heer nauwelijks. Bid er als echtpaar samen om: ‘Heer, laat ons huwelijk weer wijn mogen worden, zoals nooit tevoren…’ Om over na te denken / gespreksvraag: Welk van de genoemde watervaten staat (bijna) droog en vraagt om weer gevuld te worden in je leven? GROEI – NAJAAR 2011 – NR. 3

Info Drs. Yme Horjus is voorganger van de Baptistengemeente De Kei in Ede en was voorheen werkzaam als docent en rector aan het Baptisten Seminarium in Bosch en Duin.

69

Man en vrouw Christa Ludwick-Rietkerk

Groeiende afstand in een huwelijk, soms met ontrouw tot gevolg. Is er nog een weg tot herstel?

het verlangen naar geborgenheid. Dat is het weten dat je geliefd bent en dat je je daarin veilig kan voelen. En aan de andere kant het verlangen naar eigenwaarde. Ieder mens wil weten dat zijn leven ertoe doet. Dat wie wij zijn een verschil uitmaakt voor een ander. In een perfecte wereld zouden we in deze behoeften volledig voorzien zijn, in relatie tot God, onze Vader, en ook in de relatie tot elkaar. Maar in de gebroken wereld, waar we gekwetst worden en anderen kwetsen, zijn deze behoeften niet vervuld. En van nature zullen we dan geneigd zijn om in de eerste plaats te zien of anderen ons kunnen vervullen in deze behoeften, in plaats van wij hen! Je kunt je voorstellen dat er veel huwelijken zijn die beginnen met de hoop dat de partner ons juist deze diepe behoeften zal vervullen. Vaak is dat natuurlijk niet bewust. Maar het doet het hart wel sneller kloppen als we denken die potentie voor vervulling te zien! In een goed functionerend huwelijk zijn er natuurlijk ook conflicten, waar er momenten zijn waarin je boos of afstandelijk bent. Maar de partners zijn dan uiteindelijk wel in staat om toe te geven waar zij de ander

Wanneer een huwelijk bekoelt… De meeste mensen trouwen met het gevoel dat de warmte die zij samen delen niet meer stuk kan. Ze zijn blij met de verbondenheid die ze ervaren en ze hopen dat een leven lang ook zo met elkaar te delen. Toch weten we ook dat er bij de meeste, ook goede huwelijken, tijden zijn waar we langs elkaar heen leven. En in sommige gevallen ontstaat er een afstand tussen de partners, die niet makkelijk meer te overbruggen valt. Er is verkilling in de relatie geslopen.

70

I

n deze tijd van verkilling en afstandelijkheid voelen de beide partners zich vaak eenzaam en niet gekend. Het gevolg kan zijn dat ze deze pijn op verschillende manieren proberen te verzachten. Een van de ernstige gevolgen is dat iemand zijn vervulling zoekt bij een ander en overspel pleegt. Betekent dit het eind van het huwelijk, of is er nog een weg tot herstel mogelijk?

Behoeften Eigenlijk is ieder mens gemaakt met twee diepe behoeften. Aan de ene kant

Ieder mens is gemaakt met twee diepe behoeften: het verlangen naar geborgenheid en het verlangen naar eigenwaarde. kwetsten en elkaar weer te vergeven. En daarmee ontstaat er weer warmte en een schone lei. Maar in een bekoeld huwelijk is er een afstand ontstaan, die geen van beide partners meer weet te overbruggen. Ze zijn tegenover elkaar komen te staan, met veel verwijt naar de ander over waar hij of zij tekortschiet. Beiden voelen zich gerechtvaardigd om de ander te verwijten,

71

Man en vrouw

omdat ze zichzelf tekort gedaan voelen. Ze verlangden zo naar vervulling, maar kregen verwijt en kritiek.

Bekoeld De pijn die dit veroorzaakt is groot. Zeker naarmate dit langer duurt, zullen de partners allebei hun eigen manieren vinden om met deze pijn om te gaan. Het hangt

Gods bedoeling van het huwelijk is dat er tussen de partners een eenheid zou zijn tussen geest, ziel en lichaam. Het mag een weerspiegeling zijn van Zijn relatie tot ons. van een persoonlijkheid af hoe. De een zal meer sociaal proberen om zijn diepste behoeften te vervullen. Ze zullen weer meer op stap zijn, allerlei activiteiten ondernemen, om zich maar niet alleen te voelen. Anderen zullen zich juist meer gaan storten op hun werk, om op die manier het gevoel te krijgen dat ze ertoe doen. En als het niet lukt om zich op deze manieren te vullen, kan het erger worden. De hoop op echte vervulling van de behoeften hebben ze dan opgegeven en ze grijpen dan naar manieren die de leegte tijdelijk vullen. Veel mensen, vooral mannen, zoeken bijvoorbeeld hun toevlucht in het kijken naar porno. Op die manier is er een tijdelijke ontlading van spanning en een kort gevoel van vervulling. Maar omdat deze niet lang duurt en omdat de bijkomende schaamte vaak nieuwe spanning oplevert, vraagt het al snel weer om een intensievere ervaring. Natuurlijk zal zoiets een mogelijk herstel van de bekoelde relatie in de weg staan. Maar een zeer ernstig struikelblok komt als een van de partners zijn vervulling gaat zoeken bij een ander. Hoe gebeurt dat? In een relatie waar er nog geen grote verwachtingen zijn van elkaar, lijken de gemiste waardering en warmte weer binnen bereik. Als

72

het met de eigen partner bekoeld is, kan die verleiding groot zijn en daarmee staat het huwelijk op het spel. Zeker als het uitloopt op een seksuele affaire.

kunnen ontvangen. Het vertrouwen in de ander is verbroken en de moed om dit te herstellen ontbreekt vaak.

Een nieuw begin?

De verwerking van de pijn in een situatie van ontrouw is vergelijkbaar met de verwerking van pijn in een rouwproces. Het besef dat het vertrouwen zo diep geschonden is, werkt als een schok. De eerste tijd kan dit ongeloof opleveren, gemengd met woede en verdriet. Emoties kunnen sterk wisselen van dag tot dag, van moment tot moment. Het aanvaarden van een veranderde situatie en ruimte voor een nieuwe weg kost tijd. De bedrogen partner heeft dan ook de ruimte nodig om deze eerste schok te incasseren. Juist in de eerste periode waarin duidelijk is geworden wat er heeft plaatsgevonden, is het heel belangrijk dat de ontrouwe partner bereid is de ander aan te horen. Er zullen veel vragen zijn, veel uitingen van pijn, boosheid, onzekerheid. Het is niet makkelijk om hier zonder tegenwerping ruimte aan te geven. Maar het is zo belangrijk om het te doen. Ieder weerwoord of verklaring van het overspelig gedrag zal de boosheid en vertwijfeling vergroten.

Betekenen deze uitvluchten, zeker het hebben van een buitenechtelijke relatie, het einde van een huwelijk? Gods bedoeling van het huwelijk is altijd geweest dat er tussen de partners een eenheid zou zijn tussen geest, ziel en lichaam. Het mag een weerspiegeling zijn van Zijn relatie tot ons. Een verbond dat nooit verbroken wordt, zelfs als er ontrouw in het spel is. Tegelijkertijd laat God ons in de Bijbel de ruimte om het heel serieus te nemen als een van de partners gekozen heeft het huwelijk achter zich te laten, door los van de ander verder te leven. Soms komt dit door fysiek te vertrekken, maar soms ook door niet meer in trouw te willen leven naar de ander. Hier wordt de eenheid van het huwelijk geschonden. Wanneer er op die manier schade aangebracht is aan de eenheid die God bedoeld had, bestaat de ruimte om het huwelijk te beëindigen. Maar is er dan geen mogelijkheid meer tot herstel? Vaak willen partners het niet meer, geloven ze er niet meer in. Toch presenteert God zich als een Vader die verlangt naar genezing, heling en een nieuw begin! En juist het huwelijk was bedoeld een afspiegeling te zijn van Zijn relatie tot ons, die zich niet laat verbreken door zonde en ontrouw. En Hij roept ons op om vanuit deze liefde en genade voor ons nu ook zo naar elkaar te gaan leven. Hoe dan? Want dit klinkt mooi, maar blijkt vaak zo verschrikkelijk moeilijk! We zijn vaak zo gekwetst door de ander en geloven niet meer dat we met de ander gelukkig kunnen zijn. Denk terug aan de verlangens naar geborgenheid en eigenwaarde waar we het eerder over hadden. In zo’n gebroken situatie is het moeilijk te geloven dat we dat ooit nog van de ander

Ruimte voor verwerking

Na deze eerste fase zal er een nieuwe fase (moeten gaan) ontstaan, waar meer ruimte ontstaat om samen naar de veranderde relatie te gaan kijken. Hopelijk ontstaat er ruimte voor gesprek. Juist ook over wat er gebeurd is. Waarom dit gebeurd is. De ontrouwe partner zal bereid moeten zijn om de schuld toe te geven en er open over te zijn. De trouwe partner zal willen praten over zijn/haar verdriet en over de vertwijfeling wie hij/ zij voor de ander is. Ook zal hij/zij bereid moeten zijn om het eigen aandeel onder ogen te zien. Het gesprek zal gaan over waar beide partners zo naar verlangden en hoe beiden zijn gaan reageren vanuit hun gekwetst-zijn en hun pijn. Het betrekken van een derde, bijvoorbeeld een dominee of een therapeut, kan hierbij

heel belangrijk zijn, om te helpen in het opnieuw leren om te communiceren over deze pijnlijke en moeilijke thema’s. Hier is de relatie met God zo belangrijk. Vaak blijkt dat in de tijd van het overspel de relatie met God op de achtergrond is geraakt. Maar juist als we opnieuw het gesprek met elkaar aangaan is deze relatie met God vitaal. Als God echt mijn bescherming en rots is, hoef ik niet bang te zijn om eerlijk over pijnlijke en kwetsende dingen te praten. Het is niet makkelijk, het kost tijd en het gaat vaak niet snel. Maar het is mogelijk. En soms komen echtparen er zelfs beter uit! Neem vooral de tijd om veel met elkaar te praten. De relatie heeft schade opgelopen. En door dit te erkennen en accepteren kan de relatie herstellen en kan er een vernieuwde intimiteit groeien.

Toewijding Om op een vernieuwde voet met elkaar verder te gaan is het heel belangrijk dat er toewijding is om met de ander verder te gaan. Beide partners moeten hierin een bewuste keuze maken. Om echt het huwelijk een nieuwe kans te geven, zal de ontrouwe partner moeten kiezen om met de eigen man/vrouw verder te gaan, en

Het aanvaarden van een veranderde situatie en ruimte voor een nieuwe weg kost tijd. daarmee de buitenechtelijke relatie los te laten. Maar ook voor de trouwe partner is het belangrijk een bewuste keuze te maken. Nadat er open en eerlijk gepraat is, kan hij/zij ervoor kiezen om weer te geloven in herstel van het vertrouwen. Hoe kan dit vertrouwen weer herstellen? Langzamerhand kan vertrouwen herstellen als de partner weer betrouwbaar blijkt te zijn. Praktisch gezien kan het goed zijn voor de ontrouwe partner om openheid te geven over waar hij/zij da-

73

Accent

gelijks mee bezig is. Zoals welke plannen worden gemaakt, telefoontjes, e-mails of afspraken buiten de deur er zijn. En als er spanning is, bereid te zijn om de trouwe partner te betrekken in het maken van de plannen en tegemoet te komen in zijn/ haar wensen. Een andere belangrijke kant van hersteld vertrouwen is dat de trouwe partner merkt dat hij/zij echt weer op de eerste plaats staat. In de loop van dit proces zal er hopelijk ook de bereidheid gaan ontstaan om de ontrouwe partner te vergeven. Dit kan nooit geforceerd worden, maar wel als een belangrijke stap gepresenteerd worden. Er bestaat ook veel misverstand over vergeven. Alsof we daarmee ook zouden moeten vergeten wat er is gebeurd, of het er niet meer over zouden mogen hebben. Dat het geen littekens achter zal laten of dat we als christen ‘zomaar’ verder moeten gaan. De gedachte om te vergeven geeft vaak het gevoel dat het onrecht daarmee goedgekeurd is en dat degene die vergeeft daarmee zichzelf tekortdoet. Nee, vergeven is vaak een langzaam proces, waar we aan kunnen beginnen, alleen als we, iedere stap op deze weg, blijven staan op de liefde en genade die wijzelf van God ontvangen. Alleen dat schept ruimte om de ander los te laten in wat hij ons heeft aangedaan. In de loop van deze tijd van herstel komen de partners hopelijk weer meer naast elkaar te staan, in plaats van tegenover elkaar. Het verwijt kan langzaamaan wegebben en ruimte maken voor hernieuwde zorg en liefde voor de ander. Hopelijk kunnen beide partners elkaar weer tegemoet komen in hun verlangens naar geborgenheid en gevoel van waarde. Dat ze geliefd zijn en waardevol. Een vernieuwde intimiteit kan nu gaan groeien. Ten diepste kunnen we ook dit alleen als we weten dat we zelf vergeven en geliefd zijn. Hiervoor is God naar ons toe gekomen in Zijn Zoon Jezus. Door Zijn liefde voor

74

ons, mogen wij nu geloven dat wij geborgen zijn in Hem. Hij zelf kent de scherpe pijn van onrecht, persoonlijk bedrog en achtergelaten worden. En dus mogen wij geloven dat Hij ons in onze pijn kan ontmoeten. We hoeven ten diepste geen angst meer te hebben dat wij niet geliefd zouden zijn. En zelfs als we degene zijn die ontrouw geweest is, door Zijn vergevend werk aan het kruis mogen we eens en voor altijd weten dat Hij ons accepteert en liefheeft, met oneindige genade. Laat het duidelijk zijn dat op deze manier niet ineens een moeilijk huwelijk in een mooi harmonieus huwelijk verandert. Er zijn altijd twee partijen in het spel. En iedere partij kan alleen verantwoordelijkheid nemen voor zijn deel. Dat kun je voor de ander niet doen. God roept ons alleen op om zelf te gaan leven vanuit Zijn liefde naar de ander. En nog steeds zullen we blijven leven in een gebroken wereld waar we gekwetst en geïrriteerd worden door de ander. Toch mag er hopelijk een nieuwe ruimte groeien van vergeving, acceptatie en communicatie op basis waarvan een nieuwe herstelde weg in het huwelijk gevonden kan worden. Om over na te denken / gespreksvragen: Lees Kolossenzen 3:12-17. Hoe realistisch is Gods liefde volgens deze verzen? Waaruit blijkt dat vernieuwing een proces is? Geloven we in Gods beloften en zijn we toegewijd aan Zijn aanwijzingen? Zie in dit verband de verzen 13-15. GROEI – JAARGANG 2011 – NR. 3

Info Christa Ludwick-Rietkerk is psychologe en werkt bij Stichting l’Abri in Eck en Wiel. Hier begeleidt ze mensen met geloofs- en levensvragen. Bij de voorbereiding van dit artikel heeft ze onder andere gebruikgemaakt van het boek Bouwen aan een gelukkig huwelijk van Larry Crabb (Navigator Boeken – Apeldoorn)

Over leven na echtscheiding Iedere echtscheiding verloopt anders en heeft een eigen aanleiding. Er kan sprake zijn van overspel, drankmisbruik of een andere verslaving, ook kunnen langdurige communicatiestoornissen, concurrentiestrijd, aan het licht gekomen homoseksualiteit enz. oorzaken vormen. Iedere gescheiden man of vrouw heeft zijn of haar eigen herinnering aan die periode. Er is dan ook geen standaardprotocol voor een echtscheiding. Wél zijn er veel overeenkomsten in beleving en ervaring met kinderen, familie, kerk en werk. Gescheiden mensen kunnen elkaar meestal heel goed begrijpen. Zeker als het gaat om de emoties die met echtscheiding gepaard gaan. Hoewel je de gevolgen van echtscheiding van te voren niet precies kunt bedenken, zul je jezelf hiervan toch bewust moeten zijn. Een beslissing tot scheiding is een enorme keuze. Soms is er echter geen sprake van een keus en overkomt het je. Bij veel mensen gaat de bewustwording van de gevolgen gepaard met schuldgevoel, dikwijls ook met een gevoel van onmacht. Als christenen scheiden komt daar een extra dimensie bij. Er is de schuld ten opzichte van de ander, naar de kinderen en familie, maar bovenal ten opzichte van God, een legitiem maar ook zinnig besef. Kinderen van God, die vanuit hun geloofsbeleving hem willen dienen en liefhebben, zullen rond de echtscheidingsprocedure een geloofsworsteling kennen. Wanneer je als christen een scheiding in je leven hebt meegemaakt, dan kan het niet anders dan dat er strijd is geweest, geloofsstrijd. De strijd is een gegeven, een werkelijkheid waar je niet omheen kunt. In feite doet het er niet toe of je al of niet de ‘hoofdschuldige’ in het proces bent. Je hebt je huwelijk om wat voor reden dan ook niet in stand kunnen houden. Je hebt je ‘jawoord’ niet kunnen waarmaken. Dit heeft gevolgen voor relaties en andere zaken. (…)

ling en geloofsstrijd voor een christen essentieel. Wanneer dit proces heeft plaatsgevonden, Gods vergeving is gevraagd en gekregen, de werkelijkheid van Gods vergevende liefde is ervaren, dan is er ruimte ontstaan voor vernieuwing in de relatie tussen God en jezelf. Er is weer vertrouwen tussen God en jou gekomen. Het kan een lang en soms moeizaam proces zijn. Maar wanneer de strijd eerlijk is gestreden en Gods trouw en beloften weer deel uitmaken van je leven, dan kan en mag je ook met open vizier God en de medemens tegemoet treden.

Het vertrouwen in God en mensen mag als hersteld beschouwd worden. Er kan weer wederkerigheid zijn, omdat jouw ‘Jakobsstrijd’ met God gestreden is. Ondanks de gevolgen die een echtscheiding voor iedereen heeft, hoe jen iet meer met die schuld te blijven leven. Daadwerkelijk ervaren en belijden wat Gods genade door Jezus Christus in je leven betekent, is een kostbaar goed. Een terugkerend cadeau, wanneer pijnlijke situaties je soms nog kunnen aanvechten. Vanuit dit besef kan er te zijner tijd ook een eerlijke reconstructie over het falen van je huwelijk plaatsvinden. Dat werkt zuiverend voor jezelf en voor je relatie met je kinderen, familie, vrienden, buren, kennissen en een eventuele nieuwe geliefde. Maria Stoorvogel en Ria Vink Uit: Over leven na echtscheiding, Boekencentrum – Zoetermeer

Voor een goede voortzetting van het leven na een scheiding, zijn persoonlijk ervaren worste-

75

Accent Vergelijken Soms denk ik dat wij mensen geboren worden met een bijzonder chromosoom: het ‘meetchromosoom’. Het gaat intussen wel om een mutatie van na de zondeval, zo is mijn indruk. Maar ik ben geen bioloog of medicus. Meer ervaringsdeskundige. In de dagelijkse praktijk van het leven komen we veel manieren van meten en vergelijken tegen. We zeggen tenslotte: ‘meten is weten’. De meeste mensen willen nu eenmaal graag weten waar ze aan toe zijn op allerlei gebieden in de samenleving. Zo is er o.a. vergelijkend warenonderzoek, prijsvergelijking, historische vergelijking, uiterlijke en innerlijke gelijkenis, situatieherkenning, medisch vergelijkend onderzoek en allerlei soorten statistisch onderzoek. In de onderlinge relaties speelt het meten en vergelijken ook een rol van betekenis. Zo is er altijd een eerste indruk van de ander, meestal onbewust. Trouwens, van de meeste gewaarwordingen zijn we ons niet bewust. Volgens deskundigen gaat het zelfs om 90%! Bewust worden lijkt dan ook geen overbodige luxe. Laten we dus eens kijken naar ons eigen meetchromosoom dat werkt in onze relaties. Hoe doen we dat? Je kunt denken aan: je afmeten aan, je meten met, de ander de maat nemen, een houding aanmeten, onder- of bovenmaats presteren, de maat vol vinden. Het lastige hierin is dat er geen universele maat is te vinden. Die blijkt heel persoonlijk te zijn. Wat voor de één van belang is kan voor de ander helemaal onzin zijn. Daarom is het goed om bewust te worden van de eigen ‘maat’. Een persoonlijk voorbeeld. Wijlen mijn

76

vader placht te zeggen: ‘Je presteert wat als je het van krantenjongen tot miljonair weet te brengen’. Deze uitspraak heb ik opgepakt als een bepaald meetinstrument en samen met andere uitspraken meegenomen naar de volwassenheid. Op momenten van zwakte bleek dat een vervelende maat te zijn. Vermoeidheid, ziekte en zwakte vallen namelijk buiten de maat. Maar zijn wel realiteit. Een ander voorbeeld. Gods Woord leert ons nederig te zijn. Iemand kan aan het begrip ‘nederig’ een bepaalde kleuring geven vanuit eigen ervaringen. Het kan de gedachte oproepen aan jezelf naar beneden halen, jezelf wegcijferen, altijd de ander beter en krachtiger vinden of dienend bezig te moeten zijn. Ook in de geloofshouding naar God kan deze overtuiging doorwerken. Hij wil immers geëerd en gediend worden? Hij is Vader en noemt je kind, Hij is Herder en noemt je schaap, Hij is Meester en noemt je knecht. Maar diezelfde God wil een relatie van liefde en noemt je Zijn geliefde en bruid. En ook dat is realiteit. Iemand zei eens dat we onze meetlatjes eigenlijk moeten breken en er een kruis van maken. Dat is me altijd bijgebleven. Tegelijkertijd heb ik gemerkt hoe taai het kan zijn om tot andere gedachten te komen. Maar niet onmogelijk! Want dat kruis is inderdaad de beste meetlat. Hier heeft de Vader de definitieve maat genomen aan de zondeschuld. Hier heeft de Zoon de volle maat van de toorn gedragen. Hier is de dood de maat genomen en voorgoed verslagen. Hier mag je meetchromosoom een mutatie ondergaan: het Nederlandse ‘ik meet’ wordt het Engelse ‘I meet’. Als dat geen uitdaging is

Als je iets niet moet doen dan is dat vergelijken en in de mineur of de majeur gaan zitten want het kan niet anders of je raakt verstrikt in gevoelens van onbehagen door het kleed van een ander te dragen. Als je iets niet moet doen dan is dat je schamen voor behoeften en gevoeligheid die er zijn want het kan niet anders of je raakt verdoofd in gedachten van nederlaag zonder aandacht voor de wezenlijke levensvraag. Als je iets wel moet doen dan is dat je uiten zonder je af te sluiten! Marij van den Heuvel Uit: Verbonden, Boekenbent – Barneveld

77

Boeksignalement

Anders dan je droomde? Dit boek, geschreven door Paul David Tripp, hoogleraar pastorale zorg aan het Redeemer Seminary in Dallas, willen we in het kader van dit themanummer extra aandacht geven. De inhoud benadrukt door het hele boek heen de noodzaak van een geestelijke basis, zonder aan de moeilijke praktijk voorbij te gaan. Hij stelt: ‘Op een gegeven moment heb je meer nodig dan dezelfde interesses en wederzijdse verliefdheid. Ik ben er steeds meer van overtuigd geraakt dat een huwelijk verticaal verankerd moet zijn, voordat het horizontaal vastgelegd wordt.’

D

e auteur begint eerlijk te schrijven over zijn eigen huwelijksgeschiedenis. Citaat: ‘Ik ben op mijn twintigste getrouwd en was volkomen zeker van mezelf. Met mijn karakter en volwassenheid was alles in orde en ik dacht dat het huwelijk me goed af zou gaan. Maar helaas. Het duurde niet lang of het egoïsme en het ongeduld van mijn hart staken de kop op. Ik deed er alles aan om te ontkennen wat God duidelijk liet zien. Ik probeerde mezelf wijs te maken dat het probleem niet bij mij lag. Ik werd er goed in om mezelf te overtuigen en deed er alles aan om Luella, mijn vrouw, ervan te overtuigen dat ik gelijk had en dat zij het mis had. Maar God, in Zijn onuitsprekelijke genade, bleef mij onafgebroken volgen en Luella bleef eerlijk tegen me (…) Ik analyseerde, redeneerde, bekritiseerde en wees meestal met de vinger van me af. Maar ik kon er niet onderuit: ik was het probleem. Ik werd omsingeld door genade, genade die niet zou rusten voordat ik verlost was van dat ene wat ik in eigen kracht niet kon ontvluchten: mijn ik. Ik schopte en schreeuwde, maar God was genadig en Luella was geduldig. Langzaam maar zeker durfde ik dat ene waar ik me zo tegen had verzet onder ogen te zien: het was hoog tijd dat ik veranderde.’ Terugziend op veel huwelijksjaren, is hij dankbaar voor de onderlinge verbon-

78

denheid die gegroeid is. Ze houden van elkaar, maar stelt de auteur nadrukkelijk: ‘We houden van Jezus en Zijn krachtige genade. We houden van Zijn Woord en de onuitsprekelijke wijsheden die daarin staan. We weten dat ons verhaal geen succesverhaal is. Nee, ons verhaal is een verhaal van twee mensen die keer op keer gered zijn uit genade en door Gods wijsheid. Steeds weer kregen wij vergeving en kracht door Gods genade. Steeds opnieuw werden wij ontdekt, overtuigd, veranderd en geleid door Zijn Woord.’ Vanuit die stevige basis gaat de auteur in op belangrijke bouwstenen voor de relatie. Bouwstenen die opgepakt moeten worden. Want stelt hij: ‘Onze huwelijken staan in een wereld die niet functioneert zoals God bedoeld heeft. Je huwelijk wordt elke dag op de een of andere manier geraakt door de gebrokenheid van onze wereld.’ Zo kunnen we niet ontsnappen aan verdriet, teleurstelling en moeite maar in dit alles is God niet een afwezige God. Hierbij wijst de auteur op het lege graf. De opgestane Heer is met Zijn kracht bij ons en roept op tot vertrouwen en navolging. Citaat: ‘Een huwelijk waarin sprake is van liefde, eenheid en begrip, is niet geworteld in romantiek, maar in de dienst van God’. Met andere woorden: ons denken, onze verlangens, onze keuzes, ons spreken en handelen mogen voortvloeien uit een gerichtheid op God en elkaar, waarbij we naar de ander leren kijken vanuit Gods perspectief. Dan kijken we bijvoorbeeld naar elkaars verschillen, met respect voor de Schepper, die mensen verschillend maken waardoor ze elkaar mogen aanvullen en stimuleren. Dan zijn we ook bereid ons te verdiepen in ons aandeel en onze eigen verantwoordelijkheid. God is bezig om met Zijn Geest ons en onze partner te veranderen naar het beeld van Zijn Zoon en wil in dat proces leiden en zegenen.

Verzoening De schrijver benadrukt dat verzoening in ons huwelijk daar begint waar we verzoend zijn met God en zoeken naar Zijn Koninkrijk, kracht en heerlijkheid. Verzoening wordt dan een levensstijl waarbij je je bewust bent dat het vooral om de kleine dingen gaat. Citaat: ‘Elke dag leggen wij kleine stenen op het fundament van ons toekomstige leven. Woorden die we gezegd hebben, dingen die we gedaan hebben, kleine beslissingen, vlugge gedachten, sterke verlangens – het zijn allemaal stenen die een onderdeel vormen van hetzelfde bouwsel, je huwelijk. Je moet jezelf dus zien als een huwelijksmetselaar. Elke dag leg je weer een laag stenen die de komende dagen, weken en jaren bepalend zal zijn voor de vorm van je huwelijk.’ De schrijver noemt in dit verband dat je moet leren leven met een oogstmentaliteit, een investeringsmentaliteit en een genadementaliteit, wat een nederige en eerlijke houding vraagt en de bereidheid je keer op keer met elkaar te verzoenen.

Zes voornemens Het eerste voornemen dat hierna besproken wordt is: we gaan actief werken aan een levensstijl van schuldbelijdenis en verzoening. Het betekent dat we schuld willen bekennen en belijden en schuld willen vergeven. In het boek wordt dit heel boeiend en herkenbaar uitgelegd. Het is een stimulans om eerlijk over vragen na te denken. Willen we bijvoorbeeld kiezen voor eigen verdedigingsmuren, een onverzoenlijke houding en wegvluchten voor confrontatie? En willen we kiezen voor nederigheid? Citaat: ‘Als wij in het middelpunt van ons eigen universum staan en niets belangrijker vinden dat onszelf, vinden wij dat er niets erger is dan zonden tegen ons. Of als wij trots zijn en onszelf rechtvaardig vinden – in elk geval rechtvaardiger dan degene met wie wij samenleven – is het moeilijk voor ons om te vergeven. Vergeven is veel makkelijker

79

Toerusting

voor iemand die zichzelf ook sterk bewust is van de noodzaak van vergeving in zijn eigen leven. Niemand kan beter vergeving schenken dan iemand die weet dat hij zelf ook vergeving nodig heeft.’

Werken aan groei

Het tweede voornemen vloeit uit deze houding voort: wij gaan dagelijks werken aan groei en verandering. Daarbij wordt het werken aan je huwelijk vergeleken met tuinieren. Het houdt onkruid wieden in. Dat staat voor het verkeerde uitrukken en afbreken en het goede planten. Verschillende keren benadrukt de auteur: het egoïsme zit in het DNA van de zonde maar ‘God heeft het kruis gegeven om ons te bevrijden van de slavernij van ons eigen ik. Genade is als een blikopener. Alleen genade kan ons bevrijden uit het vacuümverpakte blikje van egoïsme’. Wanneer we Gods liefde, vergeving en belofte van vernieuwing leren vertrouwen, leren we angst en onwil af te leggen en open te staan voor het zaad van Gods Woord en de vrucht van de Heilige Geest, zoals liefde, blijdschap, vrede, geduld, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en vrede.

Vertrouwensband

Het derde voornemen dat besproken wordt is: wij gaan samen werken aan een stevige vertrouwensband. Dit onderdeel wordt grondig en invoelend uitgewerkt, waarbij vooral de praktijk veel aandacht krijgt. Maar ook wordt een appel gedaan op de bereidheid om zelf een betrouwbare partner te zijn. Kun je van je partner op aan, kom je toezeggingen na, kun je fouten toegeven en zoek je het goede voor de ander? Ben je bereid fouten te herstellen zodat je partner weer leert om je vertrouwen te geven? En spreek je vertrouwen in Christus uit, Die je in je huwelijk nabij wil zijn en wil helpen om te groeien in echtheid en betrouwbaarheid? Hij wil herstel geven waar je het van Hem gaat verwachten.

80

Relatie van liefde

Het vierde voornemen is: wij gaan bouwen aan een relatie van liefde. Liefde die gewillig en geduldig is en 1 Korinthe 13 serieus neemt. Hierna volgende nog twee voornemens: wij gaan respecteren en waarderen dat de ander anders (5), waarbij je gaandeweg met elkaars verschillen leert omgaan, en we gaan ons huwelijk beschermen (6). Dit laatste voornemen is belangrijk wanneer in een relatie onderlinge verbondenheid en eenheid onder druk komen te staan. Dit boek is een aansporing om een geestelijk fundament te zoeken, door allereerst in een goede verhouding met God te staan en Zijn wijsheid en hulp te zoeken. Daarom geeft de auteur ook aandacht aan de kracht van het gebed, waarbij je als man en vrouw je knieën leert buigen en het van Hem gaat verwachten. Het boek Anders dan je droomde?, over de vraag waar het echt om gaat in je huwelijk, is uitgebracht door De Banier – Apeldoorn, 315 pag. € 19,90. In het boek wordt gebruikgemaakt van de Statenvertaling.

Gespreksmateriaal voor de dagelijkse praktijk

Omgaan met elkaar Hoe kunnen we elkaar helpen om te groeien in inzicht en om meer zicht te krijgen op Gods bedoelingen voor de dagelijkse praktijk van relaties? Hoe kunnen we bouwen aan relaties?

G

elukkig zijn veel hulpmiddelen ontwikkeld. Ook in GROEI verschenen diverse artikelen en wordt verwezen naar goede lectuur (zie www.groei.org onder het thema : relaties/ man-vrouw/ communicatie en conflicthantering o.a.). Onder het segment ‘gespreksmaterialen’ wordt verder Omgaan met elkaar genoemd. Dit gespreksmateriaal willen we graag in het kader van dit themanummer onder uw aandacht brengen. Het is geschikt voor persoonlijke lezing en overdenking, maar vooral voor gebruik in gespreksgroepen, waarbij een aantal echtparen of stellen die beter voorbereid willen zijn op het huwelijk, elkaar ontmoeten en met elkaar nadenken over een aantal ‘bouwstenen’. Aan de orde komen: 1. Persoonlijke voorbereiding; 2. Realisme; 3. Aanvaarding; 4. Communicatie; 5. Samenwerking; 6. Vergeving; 7. Liefde; 8. Ontwikkeling.

Laagdrempelig Het materiaal is niet zwaar theoretisch maar vooral gericht op de dagelijkse praktijk en de noodzaak om oog voor het ‘gewone ’te krijgen, zoals de bereidheid om persoonlijk en samen te bouwen aan een betere basis onder je huwelijk en meer weerbaarheid en vreugde doordat je elkaar als man en vrouw leert bevestigen en waarderen in zijn/haar unieke waarde en betekenis. Maar ook hoe je samen meer handvatten ontdekt om de relatie te onderhouden. Verschillende karakters en achtergronden spelen immers een rol, evenals onze menselijke natuur. Ons begrip van de ander is beperkt en we schieten vaak tekort. Hoe kunnen we dan groeien in het beter leren omgaan met elkaar? Om een indruk krijgen van het materiaal, volgt nu het eerste onderdeel uit Omgaan met elkaar. Het materiaal is digitaal verkrijgbaar bij [email protected]

Daarna volgen nog een aantal gesprekspapieren waarmee partners met elkaar aan de slag kunnen gaan. Of wanneer er voldoende openheid en vertrouwen is: als een aantal stellen met elkaar. De praatpapieren fungeren als oefenmateriaal om te groeien in meer openheid en in het gezamenlijk gesprek.

81

Boeksignalement Kadercursus: De man-vrouwrelatie Vanuit de praktijk van cursussen en studiedagen werd meer gespreks- en studiemateriaal ontwikkeld. Het is onder meer verwerkt in een aantal modulen. In het verband van dit themanummer willen we vooral een module over de man-vrouwrelatie aandacht geven. Hierin worden de volgende onderwerpen besproken: - Gods bedoeling voor de mens: man en vrouw - Eenzaamheid en relaties - Gods bedoeling met het huwelijk - Struikelblokken in de huwelijksrelatie - Het bepalen van een standpunt t.a.v. relaties en seksualiteit - Achtergronden van de emancipatiebeweging Dit materiaal is vooral geschikt voor degenen die meer voorbereid beschikbaar willen zijn voor gespreksgroepen en persoonlijke (pastorale) contacten. Het is digitaal aan te vragen bij redactie@ groei.org

God, huwelijk en gezin Voor iedereen die verlangt naar een grondige bijbelstudie over Gods bedoeling met relaties, met huwelijk en gezin, vindt in dit boek heel veel concrete informatie. Ook als we denken aan allerlei aspecten die daarmee verband houden, zoals (opnieuw) alleenstaand-zijn, seksualiteit, homoseksualiteit, identiteit als man en vrouw, trouw en onderlinge verantwoordelijkheid. De auteur Andreas J. Köstenberger (hoogleraar aan het Southeastern Baptist Theological Seminary) schrijft over zijn motivatie dat hij de behoefte zag aan een overzichtsboek waarin bijbels onderwijs over deze aspecten op een integrale manier aandacht zou krijgen, ook omdat het zijn overtuiging is ‘dat de huidige culturele crisis met betrekking tot huwelijk en gezin ten diepste een geestelijke crisis is’ waarbij het noodzakelijk is om terug te keren naar het bijbelse fundament en hierop te bouwen. Voor echtparen en gespreksgroepen zijn studievragen toegevoegd.

82

Voorhoeve – Utrecht | 448 pag. | € 51,40 | ISBN 9789029718431

Samen onderweg, dagboek om aan je relatie te bouwen Sjoerd en Gerdien Poorta schreven een veelzijdig opgezet ‘dagboek voor man en vrouw’. Vanuit een bijbelse basis belichten ze het man- en vrouw-zijn, het huwelijk en de huwelijksontwikkeling. Daarbij krijgen allerlei aspecten aandacht zoals de houding naar elkaar, de plaats van God in de relatie, het gesprek met God (gebed) en elkaar in het leren luisteren en opbouwend spreken, het leren omgaan met verschillen en conflicten, de relatie met (schoon)familie, het gezin en de betekenis van huwelijk en gezin voor de kerk en de omgeving. Voor ieder echtpaar dat verlangt naar groei en verdieping. Kok – Utrecht | 382 pag. | € 18,90 | ISBN 9789043511384

Grenzen in het huwelijk Dr. Henry Cloud en dr. John Townsend benadrukken dat het in een huwelijk niet alleen om liefde gaat. Ook vrijheid en verantwoordelijkheid zijn van het grootste belang. In 1 Johannes 4:18 staat dat volmaakte liefde de vrees uitdrijft. Alleen als mensen in vrijheid onderling verantwoordelijkheid voor elkaar willen aanvaarden, kan liefde groeien. Het vraagt bijvoorbeeld om de moedige keuze om niet die verantwoordelijkheid op je te nemen die bij je partner hoort. Waardoor een gelijkwaardige relatie ondergraven kan worden. Daarom komen ook grenzen ter sprake. Grenzen helpen om te bepalen wie er verantwoordelijk is voor wat. Daarbij is iedere partner zelf verantwoordelijk voor het goed leren omgaan met emoties, gedragingen, keuzes en gedachten zodat er sprake is van groeiende liefde, samenwerking en volwassen-

heid in de relatiebeleving. Novapres – Hoenderloo | 237 pag | € 17,50 | ISBN 9789063181888

Samen genieten, gids voor groei in de seksuele relatie Deze ‘gids voor groei in je seksuele relatie’ onder redactie van Piet Wagenaar, psycholoog, psychotherapeut en seksuoloog, is een bundel met zeven bijdragen van verschillende auteurs. In volgorde van de hoofdstukken: Seksualiteit en de bijbel (Arthur Hegger), De ontwikkeling van seksualiteit in een langdurige relatie (JanJaap Pols), Samen vrijen (Piet Wagenaar), Seks is meer dan vrijen alleen (Joke RonnerWattel), Seksuele problemen en hulpverlening (Betsy Westerneng), Seksualiteit en ouder worden (Kees den Hamer) en Seksualiteit en gezinsvorming (Hanneke Slootweg-van de Craats). Boekencentrum – Zoetermeer | 199 pag. | € 17,- | ISBN 9789023909880

12 dingen die je moet weten voor je gaat trouwen Het scheidingspercentage in de Westerse wereld is momenteel rondom de vijftig procent, schrijft Gary Chapman, schrijver van dit boek en veel andere op het gebied van relaties. Volgens hem heeft het probleem vooral ook te maken met een beperkte huwelijksvoorbereiding waarbij partners onvoldoende leren om samen te werken op terreinen die belangrijk zijn zoals het leren delen van emoties, gedachten, ervaringen en waarden. In dit boek deelt hij veel lessen vanuit de praktijk van zijn werk als huwelijksadviseur met de prikkel om ermee aan de slag te gaan. Het boek geeft ‘richtlijnen voor hoe je de weg van het alleenzijn tot een huwelijk aflegt’ en het ‘helpt je om te beslissen of je met elkaar door wilt en

wanneer’. Daarom zijn aan het eind van elk hoofdstuk vragen toegevoegd. Een inzichtgevend en stimulerend boek voor iedereen die goed voorbereid zijn en haar huwelijk wil beleven. Medema – Heerenveen 180 pag € 13,95 ISBN 9789063536176

Over leven na echtscheiding Het huwelijk van twee mensen is kapot gegaan. De gevolgen zijn diep ingrijpend, op allerlei manieren. Over leven na echtscheiding is een bewogen én praktisch boek over wat het betekent om na een (lange periode van) scheiding alleen te staan, de draad van het leven (weer) op te pakken al of niet met de kinderen om je heen, te hertrouwen, enzovoort. Echtscheiding betekent een breuk in het gezin wanneer er kinderen bij betrokken zijn. Veel aandacht wordt gegeven aan de vraag hoe je met je ex-partner omgaat en hoe de zorg en opvoeding van de kinderen geregeld kan worden (omgangsregeling, bijzondere gelegenheden, vakantie). Ook het contact met de (schoon)familie, gezamenlijke vrienden en de omgeving komt aan de orde. Mensen hebben in dit boek hun (soms jarenlange) ervaring opgeschreven. In aparte hoofdstukken worden de thema’s seksualiteit, hertrouwen en echtscheiding als gevolg van homoseksualiteit besproken. Het boek wordt geïllustreerd met markante, intieme en bewogen verhalen van ervaringsdeskundigen, want niet één echtscheiding is hetzelfde. Deze zeer persoonlijke verhalen verduidelijken de thema’s die in dit boek worden beschreven. Boekencentrum – Zoetermeer | 204 pag. | € 15,90 | ISBN 9789023921325

83

40-dagen-dagboek Onder redactie van Marleen Ramaker

De kracht van vertrouwen en trouw Dit onderdeel van GROEI bestaat uit een 40-dagen-dagboek met suggesties voor bijbelstudie en overdenking. Het is bedoeld voor iedereen die naar een zinvolle en consequente omgang met God en Zijn Woord verlangt. Daarbij wordt aandacht gegeven aan het leren toepassen van Gods Woord door het lezen van een bijbelgedeelte, waarbij we in een notitieboekje kunnen opschrijven wat we hiervan leerden en

hoe we dit in ons leven kunnen toepassen. Maar ook het persoonlijke gebed krijgt aandacht: voor mensen en situaties, in het vertrouwen dat God er nu of in de toekomst iets mee gaat doen. In dit dagboek wordt gebruikgemaakt van de Herziene Statenvertaling (HSV), maar het kan uiteraard ook gevolgd worden aan de hand van een andere vertaling, zoals de NBG-vertaling ’51 of de NBV.

Inleiding In het bijbelboek Spreuken worden eigenschappen als liefde, goedheid en trouw vergeleken met een sieraad dat je om je hals mag hangen. In hoofdstuk 3:3 staat ‘Mogen goedertierenheid en trouw jou niet verlaten. Bind ze om je hals, schrijf ze op de tafel van je hart…’ Volgens dit vers is de houding van ons hart hierbij bepalend. Ook in de verzen 5 en 6 klinkt dit door: ‘Vertrouw op de HEERE met heel je hart, en steun op je eigen inzicht niet. Ken Hem in al je wegen, dan zal Hij je paden rechtmaken.’ God heeft het recht ons op te roepen tot liefde, vertrouwen en trouw, want elke keer weer verzekert Hij ons via Zijn

Woord dat Hij geïnteresseerd is in ons leven, ons nabij wil zijn en ons tot de bestemming van ons leven wil laten komen. Dwars door alles heen. Juist ook wanneer we met verwarring, verdriet en moeite te maken krijgen. In de Psalmen komt dit o.a. steeds weer tot uitdrukking. Zo kon David getuigen: ‘Al ging ik ook door een dal vol schaduw van de dood, ik zou geen kwaad vrezen, want U bent met mij…’ (Psalm 23:4). David wist zich bij God veilig omdat God trouw, barmhartig, vergevend, corrigerend en troostend aanwezig is. In Psalm 27:5 zegt hij beeldend: ‘Want Hij doet mij schuilen in Zijn hut in dagen van onheil. Hij verbergt mij in het verborgene van Zijn tent, Hij plaatst mij hoog op een rots.’ Die dagelijkse verbondenheid, in goede en kwade dagen, mag ook ons voor ogen staan. Dit 40-dagen-dagboek is bedoeld als een aansporing en bemoediging om, vanuit Gods trouw, geduld en beloofde nabijheid, onze verbondenheid met Hem uit te spreken. Hij is trouw en biedt ons Zijn eeuwige liefde aan. In Christus: onze Redder, Heiland en Here. Gebed: Here God, ik verlang ernaar dat ook ik trouw zal zijn in het volgen en gehoorzamen van U. U weet hoe snel allerlei situaties of zorgen mijn aandacht van U kunnen afleiden. Ik heb U lief en wil U steeds beter leren kennen. Help me zó te worden zoals U wilt dat ik zijn zal. Dank U dat Uw Geest daarin groei en verandering wil geven.

84

85

40-dagen-dagboek

Dag 1: 2 Kronieken 14:1-12

Geloofsvertrouwen en gehoorzaamheid ‘En Asa deed wat goed en juist was in de ogen van de HEERE, zijn God’. Dit droeg ook vrucht want ‘in zijn dagen had het land tien jaar rust.’(verzen 1 en 2). God wil het goede zegenen en ziet het hart aan. Lees het bijbelgedeelte van vandaag en schrijf op wat we leren van Asa’s houding, optreden en gebed. Overdenk in dit verband vooral vers 11. Persoonlijk: Ook wij mogen in navolging van Asa in vertrouwen onze levensomstandigheden aan God voorleggen. Schrijf op waaraan je nu denkt en hoe je met een en ander wilt omgaan en welke stappen van belang kunnen zijn. Gebed: Here God, ik wil in vertrouwen U bekendmaken met alles wat mij bezighoudt. Ook met mijn twijfels en moeite. Voor vandaag betekent het:

Dag 2: Jesaja 42:1-9

God zoekt gerechtigheid De profeet Jesaja is een van Gods dienaren die door de leiding en inspiratie van Gods Geest de beloofde Messias aankondigde. Dit is de eerste profetie over de komst van Jezus Christus. Jezus die vol gerechtigheid is en het zwakke wil oprichten en herstellen. Wat leert dit oudtestamentische gedeelte over Jezus’ karakter en opdracht? Persoonlijk: Omdat Jezus Christus ‘een licht voor de heidenvolken’ is, wil Hij ook mij waarheid en gerechtigheid leren (verzen 6 en 7). Waaraan denk ik nu? Sta ik open voor het licht van Jezus en ben ik bereid te handelen op inzicht? Ook lazen we dat Christus ‘het geknakte riet niet zal verbreken’ (vers 3). Hij wil het juist oprichten. Wat betekent dit voor mijn omgang met mensen?

vandaag in mijn bezigheden en in mijn ontmoetingen met mensen. Ik denk nu ook aan wat ‘stroeve’ relaties, geef mij hierin wijsheid. Ik wil U vertrouwen voor:

Dag 3: Psalm 51

Een gereinigd leven Deze psalm wordt wel een boetpsalm genoemd omdat David hierin oprecht berouw uitspreekt. Hij gaat gebukt onder zijn schuld en verlangt naar herstel en vergeving (verzen 3-5). Hij doet vrijmoedig een beroep op Gods barmhartigheid en vergeving. Overdenk aan de hand van deze psalm de gevolgen van Gods vergeving in je eigen leven. Hoe beleef je dat? Persoonlijk: Overdenk opnieuw vers 12. Verlang ik naar Gods vrede en blijdschap en naar een ‘standvastige geest’? Sta ik open voor het werk van Gods Geest en vernieuwing die Hij wil geven? En wat betekent het voor mij om vandaag vanuit Gods vrede te leven? Gebed: Dank U wel dat U mij opnieuw Uw vrede wilt geven en de zekerheid dat Uw Geest mij wil leiden en beschermen. Ik wil hierop in afhankelijk geloof en vertrouwen aanspraak maken. Wees mij nabij in:

Dag 4: Jesaja 40:12-24

Valse zekerheden onderkennen Als mens zijn we steeds weer geneigd om Gods grootheid uit het oog te verliezen en te bouwen op zaken die onbetrouwbaar zijn. Toch roept God in Zijn ondoorgrondelijke grootheid mensen op die Hem willen leren vertrouwen en liefhebben. Wat zegt God over Zichzelf in dit gedeelte? Persoonlijk: Ga na in hoeverre wij persoonlijk met Gods grootheid rekening houden en welke plaats Hij heeft in ons bestaan van alle dag. Geloven we dat Hij op de hoogte is van alles en daarin aangeroepen wil worden als de God die omziet en wil uitredden? Gebed: Machtige God en Vader, dank U voor wie U bent en dat U Zich bekend heeft willen maken in de gave van Uw Zoon. Help mij om steeds meer te groeien in een helder zicht op Uw liefde, rechtvaardigheid en grootheid.

Dag 5: Jesaja 40:25-31

God is met alles bekend Soms kan het lijken alsof God in ons leven ‘afwezig’ is en voorbijgaat aan situaties die ons beklemmen. Toch spreken deze verzen heel duidelijk over Gods unieke aanwezigheid en kracht. Zie bijvoorbeeld de verzen 25 en 26. Welke vragen hielden de Israëlieten bezig? En wat is Gods antwoord? Persoonlijk: Denk na over de verzen 27-31. In hoeverre moet ik mijn beeld van God bijstellen? En durf ik Hem te vertrouwen voor de vragen die ik heb? Gebed: Machtige en liefdevolle God, dank U voor de belofte van nieuwe kracht. Ik wil vooral de volgende vragen en zorgen aan U voorleggen:

Dag 6: 1 Johannes 4:7-21

God is liefde Dit gedeelte uit de eerste Johannesbrief is een lofzang op Gods initiatiefnemende liefde. ‘Wij hebben Hem lief, omdat Hij ons eerst liefhad’ (vers 19). Gods liefde is onvoorwaardelijk en mag beantwoord worden. Dankzij Jezus mogen we vrijmoedig God aanroepen en ons aan Zijn liefde en vergeving toevertrouwen. Waaruit blijkt dat Gods liefde een zoekende liefde is? Denk na over de verzen 9-14. Persoonlijk: Omdat God ‘ons van zijn Geest gegeven heeft’ mag ik geloven dat: Omdat liefde bereid is tot het nemen van initiatieven, wil ik vandaag: Gebed: Dank U, God, dat U mij zó liefheeft, dat ik vrijmoedig en met vertrouwen vragen, situaties en activiteiten aan U mag voorleggen zoals:

Gebed: Vader in de hemel, vandaag wil ik mij in het bijzonder bewust zijn dat U verlangt naar oprechtheid, bevrijding en herstel. Zegen mij

86

87

40-dagen-dagboek

Dag 7: Lukas 15:1-32

God ziet iedereen

Geestelijke volwassenheid

In Lukas 15 komen drie gelijkenissen ter sprake: het vinden van een verloren schaap, van een verloren geldstuk en van een verloren zoon. Drie voorbeelden die aantonen dat God de redding van ieder mensenkind wil. Het geeft Hem vreugde wanneer we ons laten vinden. Gods zoekende liefde gaat zover, dat Hij in Jezus bereid was met iedereen om te gaan. Waarom ergerden sommigen zich daaraan? Zie de verzen 1 en 2.

Jezus roept ons niet alleen op tot vertrouwen, maar wil dat we geestelijk volwassen worden, ‘gezond in het geloof, in de liefde, in de volharding’ (vers 2). Dat zal vrucht geven, ook in ‘goede werken’ die Hij in ons wil uitwerken (vers 14). Denk na over de vraag waarom Christus de weg tot God heeft hersteld en wat Zijn verlangen is.

Persoonlijk: Als volgeling van Jezus Christus vraagt Hij of ik bereid wil zijn om: en mij wil verblijden als: Als uiting van liefde voor zoekende mensen die voor Christus belangrijk zijn, wil ik vandaag: Gebed: Machtige God, als U mij zó op het oog heeft, durf ik U ook mijn zorgen en verlangens voor vandaag aan U voor te leggen. Ik wil U vertrouwen voor inzicht en leiding wat betreft:

Dag 8: Johannes 10:22-30

Twijfel leren afleggen In Johannes 10 openbaart Jezus zichzelf als de Goede Herder, de beloofde Leidsman die de ‘schapen’ bij name roept zodat ze Hem zullen verstaan en leren vertrouwen (vers 27). Hij zoekt hun eeuwig behoud. Jezus belooft in dit bijbelgedeelte dat: Persoonlijk: Omdat Jezus een is met zijn Vader en betrouwbaar is, mag ik weten dat: Jezus’ woorden en daden waren met elkaar in overeenstemming en wezen naar Zijn Vader. Ook ik wil vandaag mensen op Hem wijzen door: Gebed: Dank U wel dat ik mij elke dag opnieuw mag vasthouden aan Uw beloften. Dat ik me mag uitstrekken naar innerlijke rust en naar Uw leiding. Als uiting van gelovig vertrouwen bid ik nu voor:

88

Dag 9: Titus 2

Persoonlijk: Omdat God een doel met mijn leven voor ogen heeft, wil ik openstaan voor groei in volwassenheid en dan vooral op het gebied van:

groei in mijn liefde voor U en dat ik mij verblijd over Uw Woord en beloften. Vandaag wil ik met vreugde uitzien naar Uw leiding. Ik wil U vooral bidden voor:

Dag 11: Mattheüs 9:27-34 en 13:53-58

Ongeloof belemmert Gods werk Waar geloof openingen kan geven voor Gods werk, bewerkt ongeloof, en een gesloten hart en denken, het tegenovergestelde. God dwingt geen geloofsvertrouwen af maar roept op tot gelovige verwachting. Lees en overdenk de twee bijbelgedeelten die dit illustreren. Hoe dachten de mensen in Nazareth over Jezus?

Omdat God ‘goede werken’ in en door ons wil bewerken, verlang ik ernaar dat Hij vandaag:

Persoonlijk: Ik mag mijn denken door God laten vormen om te voorkomen dat:

Gebed: Machtige Vader in de hemel, dank U dat U mij in Uw vrijheid en ruimte wilt plaatsen. Wilt U mij vandaag vooral nabij zijn in:

Omdat God machtig is en ook vandaag met zijn Geest wil werken, vertrouw ik erop dat:

Dag 10: Psalm 119:1-24

Gods wil onderzoeken In deze psalm staat Gods wijsheid en liefde centraal. Hij wil zich via Zijn Woord aan ons bekendmaken. De psalm is een loflied op de betrouwbaarheid en kostbaarheid van Gods Woord. Ook worden we erin opgeroepen dit Woord van God lief te hebben en serieus te nemen. Zo zegt David in vers 16: ‘Ik verblijd mij in Uw verordeningen, Uw woord vergeet ik niet.’ Geef voorbeelden van uitspraken over de betekenis en invloed van Gods Woord in ons leven: Persoonlijk: David verlangt naar een gewillig hart zodat God Zich over zijn leven kan verheugen. Overdenk opnieuw de verzen 9-12 en 18 en 19. Als uiting van mijn liefde voor en gehoorzaamheid aan God en Zijn Woord wil ik ook vandaag ernst maken met Zijn verlangen en wil voor mijn leven (zie vers 24). Dit betekent voor mij: Gebed: Eeuwige God, ik verlang ernaar dat ik

ting met mensen en in het goed leren omgaan met situaties waarmee ik te maken heb. Voor vandaag denk ik vooral aan: Gebed: Het is een voorrecht dat ik mijn wortels mag zoeken in U en Uw beloften. Daarom vraag ik U voor vandaag om wijsheid en geduld, vooral ten aanzien van………….. Dank U voor de belofte dat U als een bron van levend water wilt voorzien in moeilijke situaties.

Gebed: Ik wil U bedanken dat mijn leven gekenmerkt mag worden door Uw kracht. Daarom wil ik in geloof heel concreet mijn zorgen en bezigheden voor vandaag aan U voorleggen en uitzien naar Uw leiding, voorziening en zorg.

Dag 12: Jeremia 17:5-14

Geloof draagt vrucht In dit gedeelte wordt een prachtig voorbeeld gebruikt om de uitwerking van vertrouwen in God en Zijn aanwezigheid in je leven te beschrijven. Ook de oorsprong van alles is de Here God, die zich de bron van levend water noemt (vers 13). Wat is het verschil tussen iemand die op zichzelf vertrouwt en iemand die zijn leven op vertrouwen in God bouwt? Schrijf het eens in twee kolommen naast elkaar op. Persoonlijk: Als ik aan het water geplant ben, dan belooft Gods Woord dat: Omdat vrucht het gevolg is van mijn blijven in Christus, wil ik meer een meer openstaan voor Zijn werk in en door mij heen. In de ontmoe-

Dag 13: Markus 9:14-29

Geloof mag groeien In deze gebeurtenis lezen we over Jezus’ macht, ook wanneer mensen gevangenzitten in bindende machten. Jezus noemt daarbij de invloed van het gebed (vers 29). Wat zei de vader tegen Jezus en hoe was zijn reactie op Jezus’ antwoord? Persoonlijk: Wanneer ik geloof én ongeloof in mijn hart bespeur, dan mag ik: Omdat ik weet dat het gebed krachtig is, wil ik vandaag: Gebed: Machtige God en Vader, ondanks momenten van twijfel en bezorgdheid, wil ik mij in geloof uitstrekken naar Uw nabijheid. Ik wil vragen eerlijk uitspreken en uitzien naar Uw leiding.

89

40-dagen-dagboek

Dag 14: 2 Korinthe 4:5-18

Gebed: Machtige God en Vader, ik wil vandaag waakzaam zijn omdat Uw tegenstander mij wil verleiden het verkeerde te doen, bijvoorbeeld door op een verkeerde manier met mijn dagelijks werk of met mensen om te gaan. Bescherm en leid mij hierin.

Jezus zichtbaar in ons? Paulus belicht de betekenis van Jezus als licht. Hij wil onze duisternis wegnemen en Zijn leven in ons openbaren. Geef vers 6 met eigen woorden weer. Welke andere geloofswaarheden probeert Paulus over te dragen? Overdenk de verzen 7-10 en 16-18.

Dag 18: Efeze 6:10-20

Op strijd voorbereiden

Persoonlijk: Volgens de verzen 7-9 wil God allerlei omstandigheden in mijn leven gebruiken. Geloof ik dat?

Het christenleven vraagt een waakzame en actieve instelling, waarbij we strijd niet uit de weg gaan. Wel moet er sprake zijn van een veilige basis van geloofsvertrouwen in God en Zijn Woord. Van een helder besef dat Hij nabij is en ons niet alleen laat. Wat houdt Gods wapenrusting in? Schrijf kernwoorden op:

Anderen dienen om Jezus’ wil (vers 5). Wat kan dit voor vandaag betekenen? Gebed: Eeuwige God en Vader, dank U dat U mij ook door moeilijkheden heen wilt vormen en het nieuwe leven van Jezus zichtbaar wilt maken. Ik wil op Uw zorg en leiding vertrouwen. Geef mij wijsheid om tot de juiste beslissingen te komen.

Persoonlijk: De woorden ‘bekleed u’ (vers 11), ‘neem’ (verzen 13, 16, 17), ‘houd dan stand’ (vers 14) en ‘terwijl u bidt’ (vers 18) geven weer dat ik:

Dag 15: Psalm 139:1-24

God kent ten volle Dit is een van de vele psalmen die mensen vaak lezen en overdenken. De psalm is kostbaar doordat deze weergeeft dat God met ons hele leven vertrouwd is. Met hoogte- en dieptepunten. En daarbij hoeven we niet bang voor Hem te zijn, wij mogen alles bij Hem brengen in overgave en vertrouwen. Een belangrijke vraag is dan: in hoeverre is God van ons doen en laten op de hoogte? Durven wij voor Hem transparant te zijn? Persoonlijk: Ik mag troost en kracht vinden in mijn onvoorwaardelijke overgave aan God, omdat God mij op Zijn weg wil houden en mij wil omringen met Zichzelf. Ook wil Hij mij vandaag voor anderen een bemoediging laten zijn. Heb ik voldoende oog voor mensen om mij heen en welke mensen hebben misschien vooral mijn aandacht nodig? Gebed: Dank U dat U zo groot en barmhartig bent. Wanneer ik me dit bewust ben, is er geen

90

plaats voor voortdurend zorgen maken. Dan is er reden voor dankbaarheid en vertrouwen. Ik denk nu ook aan:

Dag 16: Johannes 15:16-33

God geeft een opdracht In dit hoofdstuk noemt Jezus Zich de ware wijnstok en wijst Hij op onze verbondenheid met Hem. Zoals de Vader in Hem is, zo mogen wij in Hem zijn. Vanuit die toewijding en verbondenheid volgt ook de opdracht om vrucht te dragen. Herlees de verzen 16 en 17. Persoonlijk: God gaf ons niet alleen een opdracht, maar in Jezus Christus ook een voorbeeld. Omdat we door het geloof in Jezus Zijn Geest ontvingen, mogen we openstaan voor de uitwerking van Zijn opdracht in ons leven. In de kleine en grotere dingen van elke nieuwe dag. Als ik niet van deze wereld wil zijn, betekent het dat ik op God en Zijn Woord gericht moet

blijven. Wat kan dit voor deze dag inhouden? Gebed: Liefdevolle Vader, dank U dat Christus de wereld heeft overwonnen. Daarom wil ik ook vandaag vertrouwen stellen in Zijn kracht en nabijheid. Ook als ik denk aan moeilijke vragen en situaties.

Dag 17: Jakobus 1:1-18

Willen leren Problemen kunnen ons vormen wanneer we er samen met God doorheen willen gaan. Moedig en volhardend (verzen 2-4). Daarin hebben wij wel wijsheid nodig. Volgens vers 5 mogen we hierom we vragen. Hoe kan God moeilijkheden in ons leven gebruiken ten goede? Persoonlijk: God wil volgens vers 2 dat ik positief met de moeite van het dagelijks leven leer omgaan. Hierbij krijgt volharding veel aandacht. Waarin heb ik vooral geduld en volharding nodig?

In vers 13 staat dat ik weerstand moet bieden om mijn opdracht goed te kunnen vervullen. Waaraan denk ik dan concreet? Gebed: Vader in de hemel, dank U wel dat ik mij geen zorgen hoef te maken of ik wel krachtig genoeg ben. Volgens vers 10 mag ik krachtig zijn ‘in de Here’, in Uw macht. In dit vertrouwen draag ik dan ook mijn ontmoetingen met mensen, werk en verantwoordelijkheden van vandaag aan U op.

Dag 19: Romeinen 6:1-14

Geroepen tot nieuw leven In de Romeinenbrief bepaalt Paulus ons bij fundamentele waarheden zoals de noodzaak van bekering en geloof in het nieuwe leven dat Jezus’ Geest mogelijk maakt. Wat zijn de gevolgen als we in Christus nieuw leven hebben ontvangen? En wat betekent het om dood te zijn voor de zonde, maar levend voor God (vers 11)? Persoonlijk: God verlangt naar vruchten die met

91

40-dagen-dagboek

het nieuwe leven verband houden. Opnieuw lezen we over actieve woorden als ‘laat dan...’ (vers 12) en ‘stelt uzelf ter beschikking aan God’ (vers 13). Vandaag wil ik God dienen door: Gebed: Vader, dank U wel dat vrucht niet afhankelijk is van mijn pogingen, maar van mijn positie in Christus. Dank U dat Hij in en door mij heen het nieuwe leven zichtbaar wil maken. Help mij vandaag vanuit die zekerheid te leven.

Dag 19: Deuteronomium 10:12-22

Gehoorzamen uit liefde In de Bijbel worden we steeds weer opgeroepen om God lief te hebben met alles wat in ons is. Met liefde vanuit het hart want ‘uiterlijke’ godsdienst is ontoereikend (vers 16). Uit welke verzen blijkt dat de Here God, die altijd nabij is, wil dat we ons voor honderd procent aan hem geven? Wat betekent het verder om Hem ‘aan te hangen’ (vers 20)? Persoonlijk: Omdat God ‘onpartijdig’ is en ‘recht doet’, mag ook ik ‘liefde bewijzen’ (verzen 18, 19). Op een heel praktische manier. Vandaag wil ik mijn liefde tonen door: Gebed: Vader, ik vraag U vergeving voor mijn beperkte liefde. Ik wil groeien in geestelijke intimiteit en trouw. Dank U wel dat Uw trouw mij nooit verlaat. Help mij vandaag hieruit te leven.

Dag 20: 2 Kronieken 20:1-30

Op God blijven zien In de Bijbel komen veel geschiedenissen ter sprake: verhalen die ons bij belangrijke lessen bepalen en bij zegeningen die God wil geven wanneer we Hem oprecht zoeken en volgen (de verzen 20, 29 en 30). Josafat kende bijvoorbeeld God en wist van Zijn geweldige daden. Waaruit blijkt dat? Persoonlijk: Lofprijzing en dankbaarheid tonen vertrouwen in Gods uiteindelijke overwinning. Het betekent dat ik onder andere: • (verzen 3, 4)

92

• (vers 6) • (vers 12) • (vers 19) In de verzen 29 en 30 lezen we verder dat Gods handelen mensen bij Hem bepaalde. Ook wij mogen een wegwijzer zijn. Gebed: Dank U wel dat U onze strijd Uw strijd noemt (verzen 15-17). Het betekent dat ik U ook vandaag mag betrekken in allerlei zaken.

Dag 21: 1 Thessalonicenzen 2:1-12

Oprechte vrijmoedigheid In dit bijbelgedeelte lezen we over Paulus’ liefde voor God en anderen. Hij was bereid ‘onder zware strijd’ het Evangelie door te geven en voor te leven. Waaruit blijkt dat Paulus’ motieven zuiver en liefdevol waren? En welke beelden gebruikt hij daarbij? Persoonlijk: Omdat Paulus in aanraking gekomen was met Gods liefde, vergeving en kracht, kreeg hij liefde voor anderen die gróter was dan eigenliefde of gemakzucht. Omdat God mijn hart kent en keurt (vers 4) wil ik openstaan voor deze vrucht van liefde die Zijn Geest in mij wil uitwerken. Gebed: Dank U wel dat ik mijn tekort aan liefde niet als een schuld hoef mee te dragen maar ermee tot U mag gaan. U bent een vergevende en gevende God. Ik wil vandaag met verwachting uitzien naar de werking van Uw liefde in en door mij.

Dag 22: 1 Kronieken 29:10-22

Oprechte dankbaarheid David was bereid om veel voorbereidend werk te doen voor de tempelbouw. Hij deed ‘zoveel ik vermocht’ (vers 2). Hij gaf daarbij ook veel van zijn eigen bezit, voordat hij anderen benaderde met het verzoek om te geven (vers 5). Zijn gebed was: ‘Ik heb met een oprecht hart al deze dingen vrijwillig gegeven’ (vers 17). Waar is David allemaal dankbaar voor? Hoe groot is zijn God?

Persoonlijk: Hoe ervaar ik dankbaarheid in mijn leven en wat maakt mij dankbaar? Gebed: Zoals David voor zijn zoon en volk bad om een volkomen toegewijd hart, wil ik U vragen mijn hart te onderzoeken. Ik verlang ernaar dat U meer ruimte zult krijgen, wat zal doorwerken in mijn manier van leven.

Dag 23: Klaagliederen 3:19-33

In verdrukking trouw In de Klaagliederen komen we het eerlijke en worstelende gebed van een gelovige met zijn God tegen. De moeite wordt uitgesproken, maar ook vertrouwen in herstel en vernieuwing, op grond van de bijbelse belofte dat God trouw is. Wat zegt dit gedeelte over onze houding, ook als God voor ons gevoel soms ver weg lijkt? Persoonlijk: Als God bepaalde omstandigheden toelaat, mag ik me aan Zijn beloften vastklampen. Volgens vers 23 zijn Gods beloften elke dag nieuw. Dat geeft moed, ook als ik aan deze dag denk. Gebed: Here God, soms lijken problemen zich nauwelijks op te lossen. Toch geloof ik in Uw trouw en plan met mijn leven. Daarom wil ik opnieuw het volgende aan U voorleggen:

Dag 24: Efeze 4:11-24

Groei van de nieuwe mens In Christus worden we een ‘nieuwe schepping’. Die vernieuwing vraagt om concrete verandering en groei. In onze eigen persoonlijkheid, in relaties en op onze plaats in de samenleving. Wat is het geheim van geestelijke groei? Waar mag ik me naar uitstrekken als gevolg van het leven met Christus? Persoonlijk: Omdat ik samen met andere gelovigen deel uitmaak van het Lichaam van Christus, wil ik concreet dienstbaar zijn voor Gods werk. Ook in het gericht zijn op anderen en op activiteiten/taken die van belang zijn. Ik denk nu aan: Gebed: Machtige God, uit liefde voor U wil ik mijn denken en handelen onder Uw leiding stellen (verzen 22-24). Ook alles wat vandaag op mijn weg kan komen. Dank U dat U het overzicht hebt en dat bij U niets uit de hand loopt.

Dag 25: Psalm 103:1-14

Vertrouwen in nood In hoeverre kennen wij God? David heeft veel over God nagedacht en over Zijn openbaring. Daarom kan hij Gods nabijheid en wezen bezingen, zie bijvoorbeeld de verzen 6-14. Wij mogen eerlijk onze angsten of verdriet uitspreken. Wat zegt de psalmist bijvoorbeeld? Al voel ik me terneergeslagen, tóch mag ik me vastklampen aan de hoop die Gods Woord biedt. God belooft in deze psalm dat Hij: Persoonlijk: Omdat God naar onze gebeden wil luisteren, wil ik vandaag heel concreet bidden voor de nood van: Gebed: Eeuwige Schepper en Vader in de hemel, omdat zorgen mijn zicht op U en Uw toekomst kunnen wegnemen, wil ik U danken voor Uw alwetendheid en zorg. Ook ten aanzien van:

93

40-dagen-dagboek

Dag 27: Jesaja 40:25-31

God is bekend met alles Soms denken we dat God ‘afwezig’ is in ons leven en voorbijgaat aan situaties die ons beklemmen. Toch spreekt God in deze verzen heel duidelijk over Zijn aanwezigheid. Welke vragen hielden de Israëlieten bezig? Wat is Gods antwoord, voor hen en voor ons? Persoonlijk: Ik wil iemand laten merken dat ik hem of haar niet vergeten ben. Op welke manier kan ik bemoedigen en steunen? En aan wie denk ik dan? Gebed: Dank U wel dat U mij nieuwe kracht belooft (verzen 29-31). Niet alleen voor mijn omstandigheden, maar ook voor heel persoonlijke, innerlijke behoeften. Ik denk nu aan:

Dag 28: Filippenzen 2:1-17

Dag 26: Lukas 7:1-10

Nederigheid en geloof Jezus kon onder de indruk zijn van iemands geloof en de manier waarop dit werd geuit. Deze geschiedenis is hiervan een voorbeeld. Wat lezen we over de hoofdman van Kapernaüm? Geloof ik dat liefde voor mensen en een juiste houding tegenover God mij meer geschikt maken voor Gods handelen in deze tijd? Persoonlijk: Uit liefde voor mensen in nood wil ik beschikbaar zijn voor Gods werk in en door mij heen. Vandaag kan dit bijvoorbeeld inhouden dat ik: Gebed: Als uiting van mijn geloof in Uw goedheid wil ik mijn werkzaamheden en inzet voor vandaag gaan zien als een mogelijkheid waarmee U iets kunt doen. Bescherm en leid mij hierin, liefdevolle Vader.

94

stemming bidt. Ook dankt hij voor hen en ziet hij Gods werk in en door hun leven (verzen 3 en 4). Wat leren we van Paulus’ dankzegging en gebed voor de christenen te Thessalonica? In hoeverre dank ik God voor Zijn werk in en door andere christenen en hoe gericht is mijn voorbede? Persoonlijk: Als blijk van liefde en toewijding wil ik vandaag heel concreet danken en bidden voor: Gebed: Dank U, God en Vader, dat ik geroepen ben U en Uw Koninkrijk ‘waardig’ te leven (de verzen 5 en 11) en te groeien in liefde en geloof (vers 3). Daarom wil ik me niet in beslag laten nemen door de zorg over………………………………. maar volhardend uitzien naar Uw ingrijpen en zegen.

Dag 30: 2 Petrus 1:1-11

God eren met ons leven

Deel hebben aan Gods natuur

In de verzen 1 en 2 roept Paulus op tot oprechte liefde, tot onderlinge verbondenheid en eenheid en tot een houding van nederigheid en barmhartigheid. Zo zullen we hem grootmaken en eren (vers 11) en vrucht bewerken (vers 15). Op welke manier eren we God in de omgang met de naaste? En wat betekent het volgeling van Jezus Christus te zijn?

Petrus weet dat het persoonlijk geloofsleven onder druk kan komen te staan. Juist daarom roept hij op tot een leven vanuit Gods kracht, kennis en genade (verzen 2 en 3). Hij bidt dat die genade en vrede zich zal ‘vermeerderen’. Wat is het gevolg van ons kennen van God en het ontvangen van Zijn beloften en kracht? En wat is Gods bedoeling met ons leven?

Persoonlijk: Als teken van mijn liefde voor en gehoorzaamheid aan Jezus Christus wil ik vandaag vooral alert zijn op:

Persoonlijk: Groeiende kennis van God zal ook groeiende vrucht tot gevolg hebben. Vandaag wil ik me bewust beschikbaar stellen voor Zijn werk door:

Gebed: Vader, zoals U Jezus ná zijn lijden verheerlijkte, mag ik ook U vertrouwen voor overwinning in moeite. U wilt kracht en inzicht geven, in welke omstandigheden ik nu ook zit. Mijn gebed is dat Uw vrede en overwinning mijn krachtbron zullen zijn.

Dag 29: 2 Thessalonicenzen 1:3-12

Gebed: Ik belijd U, Vader in de hemel, dat ik tekortschiet door niet volhardend te zijn. Ik verlang ernaar te groeien in het kennen van U, zodat ik van binnenuit sterker word en in een houding van vertrouwen de toekomst tegemoet ga.

Dag 31: 1 Korinthe 9:19-27

Dankzegging en voorbede

Dienstbaar zijn

Paulus maakt in zijn brieven steeds weer duidelijk dat hij voor de gelovigen en hun be-

Paulus maakt in dit gedeelte duidelijk dat hij er voor iedereen wil zijn, ongeacht achter-

grond, opleiding of levensovertuiging. Hoe groot was Paulus’ liefde voor anderen en waaruit blijkt dit? Wat betekent het om ‘voor de Joden als een Jood te worden’? (vers 20) Persoonlijk: ‘En dit doe ik ter wille van het Evangelie’ (23). Dat betekent voor mij dat ik vandaag: Gebed: Eeuwige God, ik ben me ervan bewust dat de zelfbeheersing waar Paulus over spreekt, een vrucht is van de Geest en dat het heeft te maken met bewogenheid. Ik verlang ernaar dat mijn hart blijft kloppen voor mensen, ongeacht hun achtergrond, vorming en situatie. Voor U is iedereen belangrijk. Leer mij naar mensen te kijken met Uw ogen.

Dag 32: Hebreeën 1 en 2:1-4

Gods eeuwige trouw Door de eeuwen heen heeft God door middel van Zijn profeten gesproken over de komende Verlosser, Jezus Christus. Jezus is gekomen en nu spreekt God vooral door Zijn Zoon: de afstraling van zijn heerlijkheid (verzen 1-3). Wat lezen we over Jezus in de verzen 2-4? En wat zegt vers 13 over Jezus’ macht en overwinning? Persoonlijk: Overdenk hoofdstuk 2:1-4. Wat zegt dit gedeelte over Gods trouw en betrouwbaarheid en over onze reactie daarop? Schrijf de kern met eigen woorden op. Gebed: Dank U wel dat Uw Woord betrouwbaar is en dat Uw plannen niet falen. Geef mij vandaag vastberadenheid en moed in het volgen van U en in mijn positie als kind van U, de Heilige. Dank U wel dat ik dankzij Jezus in verbondenheid met U mag leven.

Dag 33: Hebreeën 10:19-25

Oprechte vrijmoedigheid Door Jezus mogen we vrijmoedig en met vertrouwen tot de Vader komen. Op basis van Jezus’ offer (vers 22). Deze zekerheid is zo

95

40-dagen-dagboek

belangrijk dat de Bijbel oproept om deze ‘onwrikbaar vast te houden’ en om elkaar hieraan te blijven herinneren. Wat gebeurde er met het voorhangsel toen Jezus op Golgotha stierf? Zie Lukas 23:44.

wat lessen op.

Persoonlijk: Wat betekent ‘een waarachtig hart’ voor mij? Zie vers 22. Welke opdracht geeft de Bijbel in de verzen 24 en 25? Wat houdt dit in voor mij?

Gebed: Machtige God, dank U wel dat U ons vertrouwen niet zult beschamen. Dank U voor de voorbeelden daarvan uit Uw Woord en help mij om vandaag vanuit die houding van geloof te leven. In alles wat op me af zal komen.

Gebed: Here God, wij weten dat we niet hoeven te twijfelen over Uw belofte dat Uw Zoon als Rechter terugkomt. Daarom wil ik in mijn eigen levensomstandigheden en omgeving trouw zijn aan U en Uw verlangen voor mijn leven. Help mij vandaag in het contact met:

Dag 34: Hebreeën 10:32-39

De kracht van herinnering Herinner u de dagen van weleer… (vers 32). Door ons gebeurtenissen en situaties te herinneren worden we o.a. bepaald bij Gods trouw, ook al was/is er sprake van moeite. Onze (toekomst)verwachting heeft te maken met God en Zijn beloften. We mogen ons deze met volharding voor ogen houden. Persoonlijk: Wat wordt bedoeld met het woord ‘schouwspel’ uit vers 33? Wat zegt dit over een niet-zichtbare wereld en het belang van de trouw van Gods kinderen die weet hebben van een ‘blijvend bezit’ (vers 34)? Gebed: Dank U wel voor de oproep om dwars door moeilijke omstandigheden heen ons vertrouwen op U te blijven stellen. Maak mij volhardend, ook als ik denk aan:

Dag 35: Hebreeën 11:5-12

Geloof eert God Terugdenken aan Gods weg met mensen… In Hebreeën 11 krijgt dit veel aandacht en dan vooral de geloofsweg die mensen als Henoch, Noach en Abraham gingen. Ze eerden God door hun vertrouwen in Hem uit te spreken, ook als de omstandigheden vragen opriepen. Schrijf

96

Persoonlijk: Overdenk vers 6. Wat betekent dit voor mensen die op zoek zijn naar God? En wat houdt het in voor onze geloofswandel met God?

Dag 36: Hebreeën 11:23-31

Leren van Mozes Mozes had een veelbewogen leven. Daarbij hebben mensen een grote rol gespeeld: zijn moeder, zijn zus, de dochter van de farao, Jethro, bij wie hij terechtkon na zijn vlucht. Maar in dit alles had God de regie, Hij beschermde Mozes en vooral het plan dat Hij had met Mozes’ leven en de toekomst van Israël, waaruit de Verlosser geboren zou worden. Persoonlijk: Overdenk vers 27. Wat betekenen de woorden: ‘Want hij bleef standvastig, als zag hij de Onzichtbare’? Wat betekent het voor ons persoonlijk wanneer we denken aan bepaalde situaties uit ons leven en verlangens voor de toekomst? Gebed: Ik ben onder de indruk van Uw weg met mensen. Het is mijn verlangen dat ik U alle ruimte geef om Uw wil in mijn leven uit te werken. Ook in de dingen waarmee ik vandaag te maken zal krijgen.

Dag 37: Hebreeën 12:1-3

Op Jezus gericht Na de vele voorbeelden uit Hebreeën 11 – zo’n menigte van getuigen (vers 1) – komt de wedloop ter sprake die voor ons ligt. We zijn er nog niet… nog steeds ligt er een weg voor ons die vraagt om volharding. Daarbij is het belangrijk om op Jezus te blijven zien. Persoonlijk: Wat lezen we over Jezus en wat betekent het voor ons dat Jezus een Leidsman en Voleinder van het geloof wordt genoemd?

Op welke terreinen wil Hij leiden en ons leven ‘voleindigen’, tot een goed en vervuld einde brengen? Gebed: Dank U dat U garant wilt staan voor een goed einde. Het betekent wel dat ik op Jezus gericht moet blijven en in verbondenheid met Zijn liefde en wil leef en werk. Wilt U me hierin vandaag leiden? Dank U wel.

Dag 38: Hebreeën 12:7-15

Openstaan voor vorming Wanneer we in de leerschool van Jezus zijn, dan betekent het dat we openstaan voor correctie en vorming. Daarom is vertrouwen in Zijn liefde zo doorslaggevend. Die liefde geeft dat we niet bang zijn voor veranderingen die Hij wil bewerken door het werk van Zijn Geest. Overdenk de verzen 7-10. Wat is de kerngedachte? Persoonlijk: Overdenk de verzen 12-14. Wat betekenen deze woorden voor mijn leven? Durf zo concreet mogelijk te zijn: Gebed: Heilige God, U wilt ons vanuit de omgang met U ‘heiligen’ en toerusten, zodat we meer en meer een beelddrager van U worden. Maak mij tot een gewillig kind van U, waarbij ik opensta voor Uw corrigerende werk.

Gebed: U bent een God van vrede en van trouw. Wilt U mij ook vandaag bevestigen in mijn werk en in mijn contact met andere mensen. Wilt U mij zegenen en geven dat mijn leven een bemoediging en stimulans is voor anderen.

Dag 40: Johannes 14:21-31

Elke dag opnieuw Jezus maakt in Zijn omgang met de leerlingen steeds weer duidelijk dat liefde voor Hem niet buiten Zijn Woord om gaat. Hij en het Woord zijn één en Hij verlangt ernaar dat we ons eronder buigen. Niet op een wettische, schoolse manier, maar omdat we Jezus liefhebben en van harte willen volgen. Persoonlijk: Overdenk de verzen 21 en 23. De woorden lijken erg op elkaar, maar Jezus wil het heel duidelijk zeggen: wanneer jullie Mij en mijn Woord liefhebben, zullen mijn Vader en Ik jullie liefhebben en ons meer en meer bekendmaken. Verlang ik ernaar dat Jezus Zichzelf aan mij openbaart en sta ik hiervoor open? Gebed: Ik wil U danken voor Uw liefde en Uw Woord. Geef dat ik trouw zal zijn in het overdenken en gehoorzamen hiervan en dat ik in de woorden Uzelf zie, U, die uit liefde Uw Zoon gaf, zodat ik in vrede met U kan leven. Dank U wel voor dat voorrecht.

Dag 39: Hebreeën 13:5-9 en 18-25

De bevestiging van God In dit gedeelte wordt opnieuw gezegd dat God ons nooit zal loslaten of verlaten (verzen 5 en 6), omdat Jezus Dezelfde blijft tot in eeuwigheid (vers 8). Daarom staat er in vers 9 dat het goed is wanneer ons hart ‘gesterkt wordt door genade’, in datgene wat God wil uitwerken in liefde en trouw. Hij wil ons bevestigen (vers 21). Persoonlijk: Wat zegt de schrijver in de verzen 18-21? Wat betekent het voor ons persoonlijk? Probeer met eigen woorden een gebed op te schrijven op basis van deze verzen.

97

Accent

Service & Colofon Meer informatie over GROEI

Heb mensen in nood lief Luister met de oren van Jezus Hoe moeten we beginnen? Luister met de oren van Jezus. Jezus luistert met de oren van genade en de bereidheid om te helpen. Toen iemand Jaïrus, de overste van de synagoge, kwam vertellen dat zijn dochter dood was, hoorde Jezus de mededeling en zei: ‘Wees niet bang, maar geloof, dan zal ze worden gered’ (Lukas 8:50). Toen de zussen van Lazarus zich zorgen maakten, hoorde Jezus hen en zei: ‘Deze ziekte loopt niet uit op de dood’ (Johannes 11:4). Toen de hoofdman blijf gaf van een verbazingwekkend geloof, omdat hij zijn knecht zo liefhad, hoorde Jezus de diepere gevoelens achter zijn woorden en Hij ‘verbaasde’ Zich. Daarna prees Jezus de man in het openbaar: ‘Ik verzeker jullie: bij niemand in Israël heb ik zo’n groot geloof gevonden!’ (Mattheüs 8:10) En toen Jezus hoorde dat een paar farizeeërs een genezen man uit de synagoge hadden gegooid, zocht Jezus hem op om hem te helpen de enige ware God te aanbidden (Johannes 9:35-37). Jezus hoorde het geroep van anderen omdat Hij luisterde. Luisteren wij met Zijn oren? Kijk met de ogen van Jezus Hoe moeten we beginnen? Kijk met de ogen van Jezus. Jezus keek met de ogen van geloof, hoop en liefdadigheid. Toen Hij de vier vissers zag, zag Hij niet vier sjofele mannen, maar vier evangelisten (Mattheüs 4:18,21). Toen Hij de menigte zag, zag Hij de hongerigen (Mattheüs 5:1). Toen hij de pijn van de schoonmoeder van Petrus zag, zag Hij haar nood – niet als een lastige onderbreking van zijn volle agenda, maar als een kans om te helpen (Mattheüs 8:14). Toen Hij zag dat mannen een zieke door het dak lieten zakken, zag Hij geen brutale mannen, maar mannen van geloof (Mattheüs 9:2). Toen Hij Mattheüs bij het belastingloket zag, zag Hij geen Romeinse collaborateur, maar een potentiële apostel (Mattheüs 9:9). Jezus keek door het gewone heen om een nood te ontdekken. Daarna

98

Voor abonnementen: Voor adreswijzigingen: Voor vragen aan de redactie: Voor vragen over de website:

[email protected] of op ma-di-wo van 9.00-12.00 uur via 0343-45 19 12 [email protected] of Administratie GROEI, Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen [email protected] of Redactie GROEI, Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen [email protected]

ondernam Hij actie. Kijken wij met de ogen van Jezus? Geef met de handen van Jezus Hoe we moeten beginnen? Door te geven met de handen van Jezus. Jezus heeft de handen van genezing, vernieuwing, leven en herstel. Toen Jezus de onreine melaatse zag, raakte Hij hem aan met de hand van genezing (Mattheüs 8:3). Toen zijn bevende discipelen van hun stuk waren door een ontmoeting met God, raakte Jezus hen aan met de hand van vernieuwing (Mattheüs 17:7). Toen Hij de dode jongeling op de lijkbaar zag, en het verdriet van zijn moeder, raakte Hij de baar aan met de hand van leven (Lukas 7:14). Toen een van de discipelen op de arrestatie van Jezus reageerde door iemands oor eraf te hakken, raakte Jezus de man aan met de hand van herstel (Lukas 22:51). Jezus raakte iedereen in nood aan met de hand van genade. Hoe kunnen wij anderen aanraken met de handen van Jezus? Scot McKnight Uit: Het credo van Jezus, De Vuurbaak – Barneveld

GROEI verschijnt viermaal per jaar en wordt uitgegeven door Stichting The Media Alliance in samenwerking met het Confessioneel Gereformeerd Toerustingscentrum. DOELSTELLING

Christenen dienen in de groei van het persoonlijk geestelijk leven, gericht op een getuigende levensstijl en op actieve betrokkenheid bij de eigen plaatselijke kerkelijke gemeente. REDACTIE

Mineke te Hennepe-Huurneman (internetredactie) Hester Klein-Schonewille (secretariaat) Marleen Ramaker-van Katwijk (hoofdredactie) Drs. Daan Riemens ADRES REDACTIE

Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen Telefoon 0343-45 19 12 E-mail: [email protected]

ABONNEMENT

GROEI kent geen vaste abonnementsprijs, maar wordt elk kwartaal toegezonden aan allen die bereid zijn minimaal eenmaal per jaar de uitgave ervan te ondersteunen met een bijdrage naar draagkracht. Richtprijs € 13,75 per jaar. Maak voor de abonnements­bijdrage bij voorkeur gebruik van de acceptgiro. Ingeval van een andere manier van overschrijven svp altijd uw postcode en huisnummer vermelden.

ABONNEMENTEN BUITENLAND

De extra verzendkosten bedragen op jaarbasis binnen Europa € 12,00 en buiten Europa € 23,-. Maar ook hier geldt het principe van de abonnementsbijdrage naar draagkracht. Van werkers in zending en ontwikkelingsamenwerking wordt geen extra portobijdrage verwacht. ADRESWIJZIGINGEN

PROEFABONNEMENT

Belangstelling voor een proefabonnement? Geef u dan geheel vrijblijvend op als abonnee en stuur ons een berichtje ([email protected]) als de toezending kan stoppen. Wij vragen voor een proefabonnement een kostenbijdrage van € 2,50 per ontvangen nummer. STUDENTENABONNEMENT

Oswin Ramaker E-mail: [email protected]

Van studenten vragen wij een kostenbijdrage van € 5,- per jaar.

GROEI OP INTERNET

GESCHENKABONNEMENT

De website www.groei.org biedt veel informatie zoals honderden boeiende artikelen uit eerder verschenen nummers - op een thematische manier bij elkaar gebracht.

Geef ons via [email protected] naam en adresgegevens van de persoon die u een geschenkabonnement wilt doen. Wij vragen een vergoeding van € 13,75 per jaar en gaan

UITGEVER

ervan uit dat u de ontvanger laat weten dat u een cadeauabonnement schenkt.

Voor adreswijzigingen kunt u terecht bij: Administratie GROEI, Jachtlaan 22, 3958 EJ Amerongen. Telefonisch op ma-di-wo van 9.00-12.00 uur via 0343-45 19 12. Email: [email protected]

0343-41 28 57) of via [email protected] Geef bij bestelling wel uw banknummer voor de eenmalige automatische incasso. AANTALLENKORTING

Vanaf 10 ex. 20% korting Vanaf 30 ex. 30% korting Vanaf 40 ex. 40% korting ADVERTENTIEBELEID

GROEI neemt geen advertenties op. De boeksignalementen worden op initiatief van de redactie geplaatst en zijn een selectie van aanbevelenswaardige boeken. VORMGEVING EN OPMAAK

Topic Creatieve Communicatie – Wierden DRUK EN VERZENDING

De Groot Drukkerij B.V. Goudriaan

NABESTELLINGEN

Los nummer: € 2,25 plus verzendkosten. Een pakket van 10 ex. wordt u franco voor € 19,75 gezonden (automatische incasso). Bestellen via Johannes Multimedia: johannes.multi­ [email protected] (telefoon

COPYRIGHT

© The Media Alliance/GROEI, 2010 Overname van artikelen, afbeeldingen resp. illustraties alleen na schriftelijke toestemming van de uitgever.

GIFTEN

Naast GROEI zijn er andere activiteiten van Stichting The Media Alliance (ANBI-erkend) die uw steun vragen Giften voor Stichting The Media Alliance kunt u overmaken op Rabo 3021 84 937 Bij voorbaat hartelijk dank!

99

GROEI op internet: www.groei.org Een goudmijn aan materiaal voor geloofsopbouw, bijbelstudie en missionaire gemeenteopbouw

• Groei concentreert zich op wat christenen samenbindt. Levens- en geloofsvragen worden vanuit bijbels perspectief belicht. • Omdat een kwartaal uit 13 weken bestaat, staan er in elk nummer 13 artikelen: één per week zodat de leesstof niet teveel is. • I n elk nummer een dagboek voor persoonlijke bijbelstudie en gebed. • Groei wil lezers attenderen op goede boeken. Om die reden worden boeksignalementen geplaatst maar ook boekfragmenten in de vorm van citaten, accenten en korte artikelen. • De abonnementsbijdrage naar draagkracht mag voor niemand een belemmering zijn. Voor deze regeling is gekozen in het vertrouwen dat mensen die meer kunnen missen, de uitgave en verspreiding van GROEI zullen steunen door een extra bijdrage. • De doelstelling: christenen dienen in de groei van het persoonlijk geestelijk leven en een getuigende levensstijl, gericht op een actieve betrokkenheid bij de eigen plaatselijke kerkelijke gemeente. • Voor alle eerder verschenen artikelen – en nog veel meer: www.groei.org

9 771385 416007

ISBN 977-1-38541-600-7

ISSN 1385 - 416x

20113

Abonnementsbijdrage naar draagkracht Richtprijs jaarbijdrage € 13,75 voor vier nummers Studentenabonnement € 5,- per jaar Voor vragen of opgave [email protected] (zie ook informatie op pagina 99) GROEI is een uitgave van Stichting The Media Alliance in samenwerking met het Confessioneel Gereformeerd Toerustingscentrum.