INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 De ongeschreven regel Gedragsgerichte Behandeling van Sociale Fobie Inter-‐Psy Lentesymposium 2013 Henk Brink klinisch psycholoog supervisor VGCt®
Overzicht • • • • • • •
Kenmerken sociale fobie
Kenmerken sociale fobie DemonstraKe De behandeling Behandeling in een groep DemonstraKe Ingrediënten groepsbehandeling Vragen?
• Angst voor negaKeve beoordeling • Veel vermijding van sociale situaKes en acKviteiten • Veel zelfgerichte aandacht • Veel veiligheidsgedrag in sociale situaKes
Angst voor negaKeve beoordeling • ZelQeeld: afwijkend, minderwaardig, onvermogend • Beeld van anderen: kriKsch, veroordelend, afwijzend
Workshop/Seminar II
Oorzaken in de leergeschiedenis? • NegaKeve ervaringen en / of • Tekort aan sociale vaardigheden
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink
INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 Vermijding van sociale situaKes en acKviteiten • • • • •
Vermijding van sociale acKviteiten Vermijding van contactsituaKes Vermijding van in de aandacht staan Vermijding van beoordelingssituaKes Vermijding van inKmiteit
Veiligheidsgedrag in sociale situaKes • • • • • • • • •
Afwachtende en passieve opstelling Niet om je heen kijken Weinig bewegen, geen ruimte innemen Zacht en kort spreken Dingen snel doen Afleiding zoeken Taken overmaKg voorbereiden Bij voorbaat zeggen dat je iets niet kunt Vermeende negaKeve punten verbergen
Zelfgerichte aandacht in sociale situaKes • • • •
Interne focus Oordelen op grond van interne signalen Uitvergroten van interne informaKe Geen aandacht voor externe informaKe
Gevolgen van sociaal fobisch gedrag • Vermeende posiKeve gevolgen: afwijzing wordt voorkomen • Feitelijke gevolgen: * psychologisch: zelQeeld en beeld van anderen wordt niet gecorrigeerd; onzekerheid en sociale angst blijven voortbestaan, vervolgklachten * sociaal-‐maatschappelijk: problemen in maatschappelijk funcKoneren, isolement, eenzaamheid, etc
DemonstraKe: bij de dokter Negatieve ervaringen
en / of
Weinig sociale vaardigheden
Zelfbeeld: afwijkend, minderwaardig, onvermogend Beeld van anderen: kritisch, veroordelend, afwijzend Angst voor negatieve beoordeling Gedrag in sociale situaties: Veel zelfgerichte aandacht (i.p.v. aandacht voor de sociale realiteit) Veel vermijding van sociale situaties (i.p.v. sociale toenadering) Veel veiligheidsgedrag (i.p.v. gewenst sociaal gedrag)
10 vrijwilligers !
Sociaal isolement en voortbestaan sociale angst
Workshop/Seminar II
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink
INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 ‘the five part model’ Padesky 1986
De behandeling van sociale fobie
De gedragsgerichte behandeling (1)
De gedragsgerichte behandeling (2)
• Nadruk op gedrag: acKegericht • Ander (adequater) gedrag leidt tot: posiKeve ervaringen, correcKe van negaKeve verwachKngen en zelfoordelen, afname van angst • Indien geen gedragstekorten: ERP • Indien wel gedragstekorten: SVT gevolgd door ERP
• Zelfgerichte aandacht aandacht voor de sociale realiteit • Sociale vermijding sociale toenadering • Veiligheidsgedrag gewenst sociaal gedrag
De gedragsgerichte behandeling (3) • AnKciperen i.p.v. reconstrueren • Achteraf evalueren en evt. strategie bijstellen
Workshop/Seminar II
Huiswerkformulier (1) VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel?
3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd? 5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag?(in plaats van het veiligheidsgedrag) 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink
INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 Huiswerkformulier-‐voorbeeld
Huiswerkformulier-‐voorbeeld
3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd?
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel? Mijn verhaal vertellen zoals gepland; overbrengen wat ik weet; 45 minuten vol maken 3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd?
5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel?
Huiswerkformulier-‐voorbeeld
Huiswerkformulier-‐voorbeeld
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel? Mijn verhaal vertellen zoals gepland; overbrengen wat ik weet; 45 minuten vol maken 3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) Ik loop er in vast, ik val sKl; het publiek is erg kriKsch en haalt me onderuit 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd?
5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
Huiswerkformulier-‐voorbeeld
Huiswerkformulier-‐voorbeeld
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel? Mijn verhaal vertellen zoals gepland; overbrengen wat ik weet; 45 minuten vol maken 3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) Ik loop er in vast, ik val sKl; het publiek is erg kriKsch en haalt me onderuit
4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd? Mijn voordracht beginnen met een grappig verhaaltje over mijn eigen sociale angst; alles snel afraffelen; niet rond kijken; of misschien mij van te voren maar ziek melden 5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) Beginnen bij het begin, het plan volgen, rusKg de Kjd nemen, contact zoeken met het publiek 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
Workshop/Seminar II
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel? Mijn verhaal vertellen zoals gepland; overbrengen wat ik weet; 45 minuten vol maken 3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) Ik loop er in vast, ik val sKl; het publiek is erg kriKsch en haalt me onderuit 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd? Mijn voordracht beginnen met een grappig verhaaltje over mijn eigen sociale angst; alles snel afraffelen; niet rond kijken; of misschien mij van te voren maar ziek melden 5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen?
VOORAF INVULLEN Wat ben ik van plan? 1. Beschrijf de situa1e die je tegemoet wilt gaan treden en wanneer Workshop geven over sociale fobie, woensdag 20 maart 2. Wat is in deze situa1e mijn taak en/of doel? Mijn verhaal vertellen zoals gepland; overbrengen wat ik weet; 45 minuten vol maken 3. Welke remmende gedachten heb ik? (waar ben ik bang voor?) Ik loop er in vast, ik val sKl; het publiek is erg kriKsch en haalt me onderuit 4. Tot welk vermijdings-‐ of veiligheidsgedrag ben ik geneigd? Mijn voordracht beginnen met een grappig verhaaltje over mijn eigen sociale angst; alles snel afraffelen; niet rond kijken; of misschien mij van te voren maar ziek melden 5. Wat is in deze situa1e het gewenste taakgerichte en/of doelgerichte gedrag? (in plaats van het veiligheidsgedrag) Beginnen bij het begin, het plan volgen, rusKg de Kjd nemen, contact zoeken met het publiek 6. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten kunnen mij hierbij helpen? Ik weet er veel vanaf, ik hoef niet alles te weten. Het publiek is waarschijnlijk kriKsch en erg intelligent, maar ook geïnteresseerd en het zijn vast ook redelijke en sympathieke mensen
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink
INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 Huiswerkformulier (2) ACHTERAF INVULLEN Hoe heb ik het gedaan? 7. Beschrijf de situa1e zoals hij was 8. Welk taakgericht en/of doelgericht gedrag heb ik uitgevoerd? 9. Welke taakgerichte en/of doelgerichte gedachten heb ik gebruikt? 10. Hoe verliep het? Wat waren de gevolgen? Wat waren de reac1es van anderen? 11. Wat zijn mijn conclusies achteraf over hoe ik het heb aangepakt? 12. Hoe wil ik een dergelijke situa1e in de toekomst aanpakken?
Individueel of groep? • Individueel + maatwerk -‐ beperkte mogelijkheden in de sessie • Groep + herkenning, normalisering, sKmulering + therapiesessies zijn exposure en geven veel oefengelegenheid -‐ minder maatwerk
Opbouw van de behandeling: vaste volgorde van onderdelen
• InventarisaKe van de problemaKek (globaal) • Behandelovereenkomst: doelen op meerdere niveaus; afspraken over de werkwijze • Voorbereiding: invoeren in het model, uitleg basisbegrippen, gedetailleerde inventarisaKe vermijding en veiligheidsgedrag, uitleg huiswerkformulier • SVT en ERP; huiswerkopdrachten • EvaluaKe
Gesloten of open groep? • Gesloten groep + onderdelen kunnen in de gewenste volgorde worden aangeboden, cumulaKe van kennis -‐ wachqjd voor de groep ‘vol’ is kans op arakers vooraf -‐ Kjdens de behandeling: arakers of deel-‐ nemers die eerder klaar zijn groep loopt leeg
Gesloten of open groep? (2)
Het ‘hybride model’ (1)
• Open groep + snel instromen, zodra er een plaats vrij is + korter of langer meedoen is mogelijk + beginners kunnen leren van gevorderden (hoopgevend) -‐ nieuwe deelnemers hebben achterstand in kennis, terwijl de groep al verder is
• Individuele start aansluitend op de intake: * inventarisaKe * behandelovereenkomst * voorbereiding: invoeren in het model, uitleg basisbegrippen, gedetailleerde inventarisaKe vermijding en veiligheidsgedrag, uitleg huiswerkformulier
Workshop/Seminar II
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink
INTER-‐PSY Lente Symposium 2013 Het ‘hybride model’ (2) • Vervolg in de open groep: * SVT * ERP • Individuele evaluaKe(s)
DemonstraKe
Ingrediënten van de groepsbehandeling
• Oefening in het observeren en het verdragen van de blik van een ander
• Aanwezig zijn in de groep, in de aandacht staan, spreken in de groep, zelfonthulling • Groepsoefeningen • Rollenspel met video feedback • PresentaKevaardigheden met video feedback • Training in contactvaardigheden (Goldstein) • Training in weerbaarheidsvaardigheden • Huiswerk opdrachten ERP en SV
Vragen?
Workshop/Seminar II
SOCIALE ANGSTPROBLEMATIEK
Henk Brink