INLEIDING Onderhoudswerkzaamheden vormen een belangrijke kostenpost van een WKK en goed onderhoud is belangrijk voor een betrouwbare WKK. Nu de rentabiliteit van WKK onder druk staat, is het des te meer van belang dat het onderhoud goed wordt uitgevoerd en dat de onderhoudscontracten goed in elkaar zitten. In de praktijk blijken onderhoudscontracten sterk te verschillen en lang niet altijd volledig te zijn. Daarom is deze brochure opgesteld met aandachtspunten en een checklist. Het is belangrijk dat tuinders zich bewust zijn van wat wel en niet is geregeld in het onderhoudscontract. Hiermee wordt voorkomen dat het contract er pas bij wordt gehaald bij calamiteiten en dat dan pas blijkt in hoeverre het al dan niet voorziet in de ontstane situatie. Deze checklist is daarom in eerste instantie bedoeld voor een check op bestaande contracten. Daarnaast kan deze checklist ook gebruikt worden bij het afsluiten van een nieuw onderhoudscontract. Deze checklist is opgesteld in opdracht van LTO Glaskracht en Cogen Nederland en met inbreng van Achmea (Interpolis en Avéro Achmea). Dit document beperkt zich tot WKK op basis van gasmotoren.
ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN Onderhoudsschema Zorg dat een onderhoudsschema (inclusief de verschillende revisies) is opgenomen in het onderhoudscontract. In het onderhoudsschema zijn alle activiteiten opgenomen en is aangegeven bij welk aantal draaiuren de activiteit moet worden uitgevoerd. Dit schema kan samen met het logboek uitkomst bieden bij eventuele discussie omtrent tegenvallende prestaties of bij aanhoudende storingen. Zie toe op het goed uitvoeren van werkzaamheden conform het onderhoudsschema.
Werkrapporten Het is van groot belang dat elk service- of onderhoudsbezoek goed gedocumenteerd wordt in een logboek. Dat wil zeggen: omschrijving van constateringen, werkzaamheden en gebruikte materialen. De onderhoudshistorie dient bij de machine beschikbaar te zijn omdat de onderhoudspartij door faillissement of onenigheid kan wegvallen. Zonder onderhoudshistorie is het voor een volgende onderhoudspartij lastig om een goede aanbieding te doen en een goed startmoment te kiezen. Eventueel moet de onderhoudspartij dan kosten maken om de staat van de machine vast te stellen. Het digitaal bijhouden van een logboek is aan te bevelen omdat de onderhoudspartij dan ook op afstand inzicht heeft in het logboek. Op deze manier is het mogelijk een goede analyse van de storing maken en de juiste monteur in te schakelen. Het logboek wordt in dat geval actief gebruikt en dient niet alleen als naslagwerk bij een eventualiteit.
2
Eigendom machine Zorg ervoor dat u eigenaar bent en blijft van de machine en niet afhankelijk bent van het voortbestaan van de leverancier of onderhoudspartij. De onderhoudspartij is verantwoordelijk voor de machine, maar alleen zolang het contract bestaat.
Periodieke keuring Een WKK heeft te maken met periodieke keuringen; de “Eerste Bedrijfsinspectie” (EBI) en “Periodieke Inspectie” (PI). Deze wettelijk verplichte keuringen mogen alleen door SCIOS gecertificeerde bedrijven (scope 4) worden uitgevoerd. De eigenaar van de installatie is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze inspectie. De meeste WKK-leveranciers zijn niet gecertificeerd om dit uit te voeren. Meer over deze inspecties en de inspecterende partijen leest u op www.scios.nl
Statusrapport Vraag om een jaarlijks statusrapport met daarin het rendement, draaiuren, storingen en de indexatiecijfers van dat jaar. Meer informatie staat in het hoofdstuk “Aandachtspunten bij aanschaf van een nieuwe WKK”. Neem in het statusrapport ook de draaiuren van de turbo apart op. De turbo is een kostbaar onderdeel en wordt soms uitgewisseld met andere motoren. Net als het motorblok hebben ook de turbo’s kleine en grote revisies. Zorg dat u op de hoogte bent van de staat van dit onderdeel en dat de turbo bij uw gasmotor blijft.
Planning preventief onderhoud Zorg dat er goede afspraken zijn gemaakt over de planning van het preventieve onderhoud. Het is meestal niet wenselijk wanneer de WKK midden in de winter tijdens piekuren uit bedrijf gaat voor preventief onderhoud.
Smeerolieanalyse Analyse van de smeerolie is een belangrijk instrument om het functioneren te monitoren en schade aan de WKK te voorkomen. Wanneer het risico van schade volledig bij de onderhoudspartij ligt, zal deze dit instrument naar eigen goeddunken inzetten. Wanneer de eigenaar dit risico zelf loopt of een gedeelte daarvan is het van belang om hierover afspraken te maken. Met name de frequentie (minimaal bij elke smeeroliewissel) en de beschikbaarheid van de rapporten (altijd bij de installatie beschikbaar) zijn hierbij van belang.
Revisie Ga na of de kosten voor revisie van de WKK zijn inbegrepen in de onderhoudsprijs en check goed wat in de revisies is inbegrepen. Indien de revisie niet is inbegrepen, houdt u dan rekening met deze kosten voor het moment dat de revisie op basis van het aantal draaiuren moet plaatsvinden. Bij het afsluiten van een nieuw onderhoudscontract kunt u ook kiezen voor lagere onderhoudskosten exclusief de kosten van revisie. Leg dan goed vast welke preventieve onderhoudswerkzaamheden dan wel in het contract zijn opgenomen, bijvoorbeeld de 15.000 of 30.000 urenbeurt en leg vast welke handelingen zijn inbegrepen. Maak duidelijke afspraken wie de kosten op zich neemt voor eventuele extra revisies en wat de gevolgen zijn van uitstel of een vervroegde revisie (bonus malus).
3
Generator Het aantal draaiuren waarbij een revisie nodig is van de generator, is afhankelijk van omstandigheden. Om stilstand te voorkomen die ontstaat doordat revisie onverwacht noodzakelijk blijkt, is een jaarlijkse controle (meggeren + trillingsmeting) van belang. Zorg dat van de meetresultaten een rapport wordt opgesteld; deze zijn bij toekomstige controles relevant.
Generatorschakelaar Het onderhoud van de generatorschakelaar kan nogal eens tussen wal en schip vallen. De meeste schakelaars moeten jaarlijkse geïnspecteerd worden door een daartoe gecertificeerd bedrijf. De verantwoordelijkheid voor 400V-generatorschakelaar (wanneer de WKK een 400V generator heeft) ligt gebruikelijk bij de onderhoudspartij van de WKK. De verantwoordelijkheid van de 10kV-generatorschakelaar (wanneer de WKK een 10kV generator heeft) ligt bij de onderhoudspartij van de 10kV-installatie (ook wel middenspanningsinstallatie). Controleer in beide gevallen of het onderhoudscontract hierin voorziet; mogelijk moeten er aanvullende afspraken of een afspraak met een andere partij worden gemaakt voor deze inspectie en onderhoud. Aandachtspunt hierbij is de responstijd; zorg dat deze in dezelfde ordegrootte is als van de gasmotor. Bij een storing aan de generatorschakelaar wilt u niet weken of maanden wachten op reparatie. Ander aandachtspunt is kostenafspraken; spreek van te voren af wat de kosten zijn voor de onderhoudsactiviteit zoals bijvoorbeeld het ‘aan aarde zetten’ van de installatie t.b.v. groot onderhoud. De levensduur van een generatorschakelaar wordt bepaald door het aantal schakelingen die gemaakt worden. Het is van belang om de verwachte levensduur dan wel het toelaatbaar aantal schakelingen te kennen, zodat de schakelaar tijdig vervangen kan worden. Het noodzakelijke onderhoud wordt veelal bepaald bij inspectie. Zorg bij gebruikmaking van onderaannemers dat de verantwoordelijkheid bij de onderhoudspartij van de WKK ligt. Op deze manier wordt discussie ten nadele van u voorkomen.
Minimaal aantal draaiuren Probeer het minimum aantal draaiuren dat is opgenomen in het onderhoudscontract zo laag mogelijk te houden. De energieprijzen veranderen voortdurend waardoor mogelijk de draaistrategie voor de WKK in de toekomst anders is. Als het minimum aantal draaiuren te hoog ligt, ga dan in overleg hierover. Zorg ervoor dat u in het contract vastlegt dat een stilstandperiode door storingen in vermindering worden gebracht op het minimaal aantal draaiuren.
Schoonmaken van de WKK Het is van belang dat de installatie en met name de lekbak na onderhoud en reparaties schoon achter gelaten worden. Dit beperkt het brandrisico, voorkomt vervuiling van de installatie en zorgt ervoor dat toekomstige lekkages gesignaleerd kunnen worden. Hoewel dit voor een aantal onderhoudspartijen vanzelfsprekend is, is het van belang dat hierover afspraken worden vastgelegd in het onderhoudscontract zodat duidelijk is wat er verwacht mag worden.
Maximale vergoeding bij storingen Let op dat de vergoeding van motorschade (incl. rookgasreiniger, generator, etc.) bij storingen niet is begrensd tot een maximaal bedrag. Als het goed is staat de leverancier garant voor de kwaliteit van de
4
machine. Het is niet logisch dat u de risico’s draagt voor de kwaliteit van de WKK en de kwaliteit van het preventief onderhoud.
Machinebreuk Ga na of een machinebreukverzekering in het onderhoudscontract is opgenomen. Als er geen machinebreukverzekering is afgesloten, verzoek daar dan om of sluit zelf een verzekering af. U kunt zelf een machinebreukverzekering afsluiten, maar de kosten liggen dan veelal hoger. Controleer of de gehele WKK onder de dekking valt of alleen de motor en generator. Controleer in het laatste geval of de overige verzekeringen goed aansluiten en er geen zaken onverzekerd zijn.
Eigen risico machinebreuk Als de onderhoudspartij de machinebreukverzekering heeft afgesloten, check dan wie het eigenrisico draagt. Als dit te hoog is, ga dan in overleg met de onderhoudspartij om een lager eigenrisico te bewerkstelligen. Wanneer men zelf een machinebreukverzekering afsluit, zorg dan dat het eigenrisico bij machinebreuk niet hoger is dan wat u kunt betalen zonder in de problemen te komen.
Vervangwaarde katalysatorblokken Dankzij diverse onderzoeken is er voortschrijdend inzicht in de grenswaarde voor bijvoorbeeld etheen en stikstofoxiden. Zorg voor voldoende marge of stel de grenswaarde bij op basis van uitspraken van een onafhankelijk onderzoek.
AANDACHTSPUNTEN BIJ AANSCHAF VAN EEN NIEUWE WKK Offerte aanvraag Vraag bij de offerte van een nieuwe WKK ook direct een offerte voor onderhoud aan. De kosten voor onderhoud bepalen mede het financiële rendement en de onderhandelingspositie is beter dan wanneer u achteraf een offerte voor onderhoud aanvraagt.
Financieel rendement Stel zelf vast of laat een onafhankelijke partij voor u vaststellen of het financieel verantwoord is om in een WKK te investeren. De variabele prijs van een WKK ligt nog wel lager dan voor een ketel, maar de terugverdientijd van een nieuwe WKK zonder elektriciteitsverbruik door belichting ligt in veel gevallen boven de 5 jaar.
Gangbare motoren Informeer bij collega tuinders met welke motoren goede ervaringen zijn en hoe zij de kwaliteit van onderhoud ervaren. Er zijn verschillen tussen motortypen en leveranciers. Gezien de relatief hoge kosten van een WKK is het niet verstandig om risico’s te nemen met een nieuwe machine waarmee nog weinig ervaring is opgedaan.
Storingsopvolging Neem voor de storingsopvolging de voor uw bedrijfsvoering belangrijke punten op in het onderhoudscontract, zoals ‘inspectie door een deskundige monteur ter plaatse’ binnen een voorgeschreven responstijd. De responstijd varieert tussen de 4 en 24 uur. Kies de responstijd die het beste past bij uw 5
bedrijfsvoering en let op de responstijd bij storingen in nacht of weekend. Het komt voor dat tuinders niet tevreden zijn met de storingsopvolging. Denk aan regelmatig terugkerende storingen, het telefonisch opvolgen van storingen, uitblijven van een adequate oplossing of een lange levertijd van onderdelen. Informeer naar het op voorraad hebben van de revisieonderdelen zoals zuigers, cilindervoeringen, turbo-onderdelen, etc.
Rendement (gasverbruik) De kostenbesparing voor uw bedrijf hangt sterkt af van het rendement van de WKK. Let erop dat de marges voor het gasverbruik en elektrisch rendement in het contract acceptabel zijn, bij voorkeur niet meer dan +3% en respectievelijk 1,25%. Ook het thermisch rendement is belangrijk en wordt sterk beïnvloed door periodiek onderhoud. Een hoger thermisch rendement van de WKK leidt tot minder gasverbruik van de ketel. Zorg dat het rendement wordt gemeten en gerapporteerd. Het thermisch rendement is lastig te meten, maar wel kan men een afspraken maken over de rookgastemperatuur. De rookgaskoelers vervuilen en moeten regelmatig worden gereinigd om de rookgassen voldoende uit te koelen. In het algemeen onderneemt de onderhoudspartij pas actie als het drukverschil en de weerstand van de rookgasafvoer te hoog zijn in verband met gegarandeerde waarden voor vermogen en/of rendement. Analyse van praktijk gegevens door Energy Matters resulteert erin dat het voor de warmteoverdracht belangrijk is om jaarlijks de rookgaskoeler te reinigen.
Risico op stilstand Helaas kan het voorkomen dat de WKK voor langere periode uit bedrijf is. Dit kan gevolgschade opleveren zoals geen of minder CO₂, duurdere warmte en afkopen van handelsverplichtingen. Om dit risico te verminderen kunt u meerdere installaties plaatsen, bijvoorbeeld drie kleinere machines in plaats van twee grotere machines. Kleinere machines zijn iets minder rendabel, maar dit weegt mogelijk op tegen het risico op stilstand. Maak in ieder geval duidelijke afspraken over stilstand en neem deze op in het onderhoudscontact. Bijvoorbeeld 10% korting op de onderhoudskosten per 3 á 4 weken onvoorziene stilstand. Zie ook “Garantie op beschikbaarheid”.
Concreet taalgebruik Vermijdt vaag taalgebruik in het onderhoudscontract. Algemene termen zoals “wij zullen ons inspannen” bieden geen houvast als het tot discussies komt. Zorg ervoor dat bij belangrijke onderwerpen concrete en meetbare afspraken worden gemaakt. Vergeet daarbij niet om consequenties op te nemen voor als men de afspraken niet nakomt.
Indexatiecijfers Controleer of de jaarlijkse stijging van de onderhoudskosten redelijk en duidelijk is opgenomen in het onderhoudscontract. Alle cijfers moeten zijn gekoppeld aan een index van het CBS zoals bijvoorbeeld de olie- en machine industrie-index, maar liever niet aan ‘de index van de motorfabrikant’. Let erop dat bij een daling van de index de onderhoudskosten ook dalen.
6
Visuele inspectie Leg vast dat de onderhoudspartij zelf verantwoordelijk blijft voor de WKK, ook al zijn er activiteiten die uzelf moet uitvoeren. Deze activiteiten zijn bijvoorbeeld visuele inspectie, controleren op lekkages, oliemonsters nemen, etc.
Garantie op beschikbaarheid Leg een garantie op beschikbaarheid vast. Een goed uitgangspunt is een garantie van 97% waarbij beschikbaarheid is gedefinieerd als het percentage bedrijfsuren dat de motor op volvermogen draait of kan draaien ten opzichte van de gevraagde bedrijfsuren. Ofwel, ( ) ( ) ( ) Gepland onderhoud vindt plaats in de overige uren. Bij voldoende garantie op beschikbaarheid en compensatie is het mogelijk voor één grote WKK in plaats van twee kleine WKK’s te kiezen. Het voordeel van groter WKK’s is dat in het algemeen het rendement hoger is.
Vervangingswaarde etheen In het verleden werden maximale etheenwaarden van 450/500 ppb gesteld als vervangingswaarden (of bijplaatsing) van de katalytische blokken. Met de huidige inzichten trekken ondernemers vaak onder de 400 ppb al aan de bel. De onderhoudspartij is dan vaak niet bereid om deze blokken te vervangen of bij te plaatsen aangezien dit een aanzienlijke investering betekent. Het is aan te bevelen om vooraf goed na te denken over de af te spreken bovengrens van etheen- en NOx-waarden.
7
CHECKLIST In onderstaande tabellen staan aandachtspunten voor de onderdelen die u in een onderhoudscontract kunt opnemen.
Warmtekrachtinstallatie In een compleet onderhoudscontract voor de WKK zijn de volgende zaken inbegrepen: Door de fabriek voorgeschreven beurten en revisies (conform onderhoudsschema) Gebruik door de fabriek voorgeschreven materialen Verhelpen storing en reparaties (preventief en correctief onderhoud) Revisiewerkzaamheden en kosten Inspectiewerkzaamheden Loon en reiskosten Materiaalkosten Olieanalyse(inclusief rapportage) Levering smeerolie Olie afvoer Vervangen bougies of in elk geval levering Periodiek controle CV waterkwaliteit Periodieke controle van het koelwater (ivm vorstbestendigheid noodkoeler) Aan- en afvoer van alle materialen Machinebreukverzekering Afstand monitoring / telemetrie Onderhoud generator en toebehoren (10 kV installatie) Onderhoud rookgasreiniging Afspraken over schoonmaken/-houden van de installatie
8
In een compleet onderhoudscontract voor de WKK zijn de volgende zaken beschreven: Systeemgrenzen installatie Onderhoudskosten WKK (€/uur) Indexatie (jaarlijkse stijging onderhoudskosten) Duur overeenkomst (bedrijfsuren) Duur overeenkomst (jaar) Minimaal aantal draaiuren (uur) Responstijd telemetrie (uur) Responstijd op locatie (uur) Spoedlevering onderdelen (uur) Maximale termijn uit bedrijf (uur) Onderhouds-/revisieplan Onderhoud volgens matrix (of tests) Mogelijkheid om contract te ontbinden Garantie thermisch vermogen (afwijking in %) Maximum afwijking elektrisch vermogen (afwijking in %) Prijscorrectie voor lager elektrisch vermogen per % Uitgangsspanning generator 10 kV Prijscorrectie voor deellast gebruik Uitgangswaarde gemiddelde belasting (%) Korting deellast (%) Tarieven overuren (€/uur) Kwaliteitseisen van CV-water
9
Rookgasreiniging In een compleet onderhoudscontract voor rookgasreiniging zijn de volgende zaken inbegrepen: Fabriek voorgeschreven beurten Vervangen katalysatorblokken Loon en reiskosten Levering ureum Machinebreukverzekering Verhelpen storing en reparaties Monitoren etheen, NOx, CO en ureum gebruik (telemetrie) Jaarlijks ijken NOx, etheen en eventueel CO meting In een compleet onderhoudscontract voor rookgasreiniging zijn de volgende zaken beschreven: Onderhoudskosten RGR (€/uur) Duur overeenkomst (bedrijfsuren) Duur overeenkomst (jaar) Vervangwaarde etheen (ppb); vervangen katalysatorblokken Vervangwaarde NOx (ppm); vervangen katalysatorblokken Onderhoudsplan Onderhoud volgens matrix (of tests) Rapportage onderhoudswerkzaamheden en meetgegevens Mogelijkheid om contract te ontbinden Revisiewerkzaamheden en kosten
10
