Inhoud. Deel I Veranderen 25

Inhoud

Inleiding ■ Psychoanalyse in ontwikkeling 13

Deel I Veranderen 25

1 Het psychoanalytisch kader 27

2 Veranderen 43

3 Structurele verandering 59

4 Angst

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7

4.1 4.2 4.3 4.4

Inleiding Bewust-onbewust Intersubjectiviteit en innerlijk werkmodel Twee vormen van pathologie Psychodynamische attitude

Inleiding Verandering en weerstand Holding Autonomie en verbondenheid Idealisering Bevestiging Verandering, angst en identiteit Therapie als managen van angst en regressie Overdracht en tegenoverdracht

Inleiding Innerlijke werkmodellen Structurele verandering: van interpretatie naar relatie Structurele verandering en steun Structurele verandering en mentaliseren Structurele verandering en geheugen Conclusie

Inleiding Aktualneurose en psychoneurose Freuds angsttheorieën Paranoïde-schizoïde positie en de depressieve positie

27 27 29 31 32

43 44 45 45 45 46 46 47 51 59 59 60 62 63 64 68

69 69 69 70 72

M.H.M. de Wolf - Psychoanalytische behandelingen - © Uitgeverij Coutinho

De_Wolf 26-04.indd 7

5/12/11 4:46 PM

4.5 4.6 4.7 4.8

Attachment Gehechtheid bij kinderen Gehechtheid bij volwassenen Conclusie

73 74 76 79

5 Weerstand

83 83 85 86 87 88 92

6 Regressie en ontwikkelingsstagnatie

93 93 93 95 96

7 De psychotherapeutische relatie 99

8 Overdracht en tegenoverdracht

115 115 115 117 119 122 123

9 Psychoanalytische setting, opleiding en identiteit

129 129 130 132 133 134 135 137 138

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 6.1 6.2 6.3 6.4

7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8

Inleiding Innerlijke werkmodellen en mentaliseren Reflectief functioneren Mentale representaties en het mentale proces zelf Vormen van afweer Conclusie Inleiding Innerlijke structurering Binnen- versus buitenwereld Fixatiepunten

Inleiding De primaire relatie De reële en de werkrelatie De overdrachtsrelatie Het ontwikkelaspect van de therapeutische relatie

Inleiding Overdracht als intersubjectief Overdracht en psychopathologie Overdracht en reparatie Overdracht en de evidentie uit de neurowetenschappen Tegenoverdracht Inleiding Psychoanalytische setting Behandeling: relatie en interpretatie Intermediaire ervaringsruimte Opleiding Identiteit Het opleiden Conclusie

99 100 103 104 105



5/12/11 4:46 PM

Deel II De behandeling 145

10 Basale psychoanalytische attitude 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8

Inleiding Innerlijk proces Falend mentaliseren of regressie Psychoanalytische behandelingen Diversificatie van interventiemethodieken: ontwikkeling versus conflict Diversificatie van interventiemethodieken: deeltheorieën Diversificatie van interventiemethodieken: kortdurende varianten Conclusie

11 Effectiviteit van psychoanalytische behandelvormen

11.1 Inleiding 11.2 De werkzaamheid van kortdurende psychoanalytische psychotherapie (KPP) 11.3 De werkzaamheid van langdurige psychoanalytische behandelingen (LPB) 11.4 Langdurige psychoanalytische psychotherapie (LPP) voor de borderlinepersoonlijkheidsstoornis 11.5 LPP: de meta-analyse van Leichsenring en Rabung (2008) 11.6 LPP en psycho-analyse (PA): review van De Maat et al. (2009) 11.7 LPP en PA: recent Nederlands onderzoek 11.8 Conclusie

147 147 147 148 149 151 154 156 157 159 159 159 163 164 165 167 169 174

12 Psychoanalytische behandelingen 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5

177 Inleiding 177 Psychoanalytische behandelingen en setting 180 Setting als intermediaire ervaringsruimte of containment 184 Werken aan identiteit 185 Stepped versus matched care 186

13 Langdurende hoogfrequente psychoanalytische behandeling: psychoanalyse 13.1 Inleiding 13.2 De aard van het proces in de psychoanalyse 13.3 Mentale representaties 13.4 Het mentale proces 13.5 Fasen van de behandeling

193 193 194 195 196 197



5/12/11 4:46 PM

13.6 Abstinentie en neutraliteit 13.7 Interpretatie

14 Langdurende laagfrequente psychoanalytische behandeling: Anna 14.1 Inleiding 14.2 De behandeling van Anna 14.3 Gehanteerde interventies en procedures 14.4 Faciliteren 14.5 Exploreren 14.6 Confronteren 14.7 Interpreteren van weerstand 14.8 Interpreteren van overdracht 14.9 Doorwerken 14.10 Verinnerlijken of identificeren 14.11 Affect-, angst- en aandachtsregulatie

201 202 213 213 214 242 243 243 244 244 245 246 247 247

15 Kortdurende psychoanalytische behandelingen: een overzicht 249

16 As I-behandeling voor depressie: KPSP

15.1 Inleiding 15.2 Malan 15.3 In de tijd gelimiteerd 15.4 De focus 15.5 Het duiden en containen 15.6 Het bewerken van overdracht en weerstand 15.7 Davanloo 15.8 Sifneos 15.9 Mann 15.10 Strupp en Binder 15.11 Klerman en Weissman 15.12 Horowitz 15.13 Conclusie

16.1 Inleiding 16.2 Positionering van de KPSP binnen het psychoanalytisch referentiekader 16.3 Samenvattend tot nu toe 16.4 Het relationele perspectief van KPSP 16.5 Indicatiestelling met betrekking tot KPSP 16.6 Werkwijze binnen KPSP 16.7 De gehanteerde therapeutische techniek binnen KPSP 16.8 Conclusie

249 249 250 251 252 252 255 256 257 258 259 260 266

269 269 271 276 276 280 282 285 296



5/12/11 4:46 PM

17 As II cluster C: affectfobiebehandeling 297 17.1 Inleiding 17.2 Affectfobie en de driehoeken van Malan 17.3 Indicatiestelling: de aard van de behandeling meer steunend of openleggend 17.4 Behandeling: bewerken afweer en verborgen gevoel en S/O-representaties 17.5 Het herstructureren van de affecten 17.6 Herstructurering van zelf- en objectrepresentaties 17.7 Conclusie

297 301 305 307 312 319 324

18 Psychoanalytische behandelvormen voor structurele pathologie: een overzicht 325 18.1 Inleiding 325 18.2 Openleggende behandelvormen met eventueel steunende momenten 325 332 18.3 Steunend structurerende behandelvormen 335 18.4 Conclusie

19 As II-behandeling: transference focused psychotherapy 337

20 As II cluster B-behandeling: mentalization based treatment 357

19.1 Inleiding 19.2 TFP 19.3 Borderlinepersoonlijkheidsorganisatie 19.4 Objectrelationele dyaden 19.5 Exclusiecriteria en prognostische factoren 19.6 De therapeutische houding in de TFP 19.7 Het contract 19.8 Het bewerken van de objectrelationele dyaden 19.9 Veranderen 19.10 Samenvattend 19.11 Conclusie

20.1 Inleiding 20.2 Basale concepten 20.3 De ontwikkeling van het coherente zelf 20.4 Mentaliseren 20.5 Relationele betrokkenheid 20.6 Behandeling 20.7 Toetsen van het niveau van mentaliseren 20.8 De relatie tussen binnen- en buitenwereld 20.9 Samenvattend tot nu toe 20.10 Interventies

337 339 339 340 342 342 344 345 346 350 356

357 359 363 364 366 367 368 369 372 373



5/12/11 4:46 PM

20.11 Empathie en ondersteunen 20.12 Verhelderen, exploreren en confronteren 20.13 Basaal mentaliseren 20.14 Interpretatief mentaliseren 20.15 Mentaliseren ín de overdracht 20.16 Niet-mentaliserende interventies 20.17 Samenvattend 20.18 Crisissituaties

375 375 377 377 378 379 379 380

21 Het proces in psychoanalytische behandelingen

389 389 392 393 394 405

22 Dromen in psychoanalytische behandelingen 407

21.1 21.2 21.3 21.4 21.5

22.1 22.2 22.3 22.4 22.5 22.5

Inleiding Setting als intermediaire ervaringsruimte Indicatiestelling en matching Verschillende fasen in het therapeutische proces Conclusie

Inleiding 407 Traumdeutung 408 Droomonderzoek 414 Samenvattend 417 Droom in de droom 418 Conclusie 426

Bijlage – Tabellen bij hoofdstuk 11 427 Literatuur 447 Register 460 Over de auteur 472



5/12/11 4:46 PM

Inhoud. Deel I Veranderen 25

Recommend Documents