Industrie slecht beveiligd

onderbouwt it-beslissingen 2 9

a u g u s t u s

2 0 0 7

•

n u m m e r

8

•

j a a r g a n g

1

•

w w w . i t - e x e c u t i v e . n l

Industrie slecht beveiligd

IN HET NIEUWS

foto Stijn Rademaker / Hollandse Hoogte

FISCUS DIK MET IBM De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren bĳ het gunnen van grote automatiseringsopdrachten de Europese aanbestedingsregels bewust geschonden. IBM verkreeg zonder procedures grote orders. p. 4

MANAGEMENT DOORBREEK EILANDCULTUUR Voor grote concerns is de opgave meer te worden dan de som der delen: effectief samenwerken en kennisdelen. Er zĳn alleen heel wat barrières die de eilandcultuur in stand houden. p. 10

TECHNOLOGIE IT KAN GROENER IT-managers worden nu niet beoordeeld op hun aandeel in de CO2-uitstoot van de organisatie. Samen met andere milieubesparende maatregelen als zuiniger apparatuur zou dit it aanzienlĳk groener kunnen maken. p. 22

Veel gebruikte protocollen in de procesautomatisering bevatten zwakke plekken. Dat is gevaarlĳk nu industriële netwerken op internet zĳn aangesloten. Bedrijven uit de chemische industrie, energiebedrijven en drinkwaterleveranciers hebben hun fysieke toegangscontrole

bijna altijd goed op orde. Maar door de koppeling van procesautomatisering aan andere bedrijfssystemen is de achterdeur naar deze installaties wagenwijd open komen staan. De toegepaste beveiligingsmethoden zijn veelal minimaal en achterhaald. Mensen met kwaad in de zin kunnen heel veel ellende

veroorzaken. De betrokken bedrijven en de overheid zijn zich te weinig bewust van de gevaren. Het Blaster-virus legde in 2003 de productie van Corus stil. Hierop besloot het staalconcern de netwerken voor kantoorautomatisering en de productiesystemen volledig te scheiden. p. 18

FLEXIBEL WERKEN Ict’ers vinden flexibele uren en thuiswerken belangrĳke arbeidsvoorwaarden. De onvermĳdelĳk geachte extraatjes als auto’s en telefoons hebben aan belang ingeboet. p. 27

1 0

Zie advertentiepagina 2 31

3

0

in het datacenter!

1

Houd uw hoofd koel

MENS & WERK

8 5 5

Greening the enterprise unieke conferentie over energie besparen en duurzaamheid IT consumeert een steeds groter aandeel van het totale energieverbruik van organisaties. ‘Green IT’ zal daarom de komende jaren een steeds belangrijker factor worden bij het nemen van investeringsbeslissingen. De conferentie Greening The Enterprise laat zien dat de IT-industrie zelf al opvallend veel heeft ontwikkeld om zowel het energieverbruik als de milieubelasting drastisch te verminderen. Dit thema mag geen it-manager laten lopen. Een greep uit het programma

MEER DOEN MET MINDER

Rob Creemers,Technotrends Het duizelt als trendwatcher Rob Creemers het woord neemt. Hij zet in een moordend tempo trends op het gebied van ict, vergrijzing, globalisering, fossiele brandstoffen en klimaatproblemen op een rijtje. Technologie is een zegen, maar door technologie loopt wereld ook tegen keiharde grenzen aan. De vraag is nu wat we eraan gaan doen. De it-sector staat voor een nieuwe uitdaging.

ICT & MILIEU: EEN INNOVATIEVE COMBINATIE Jan Vlak, managing director van ICT Milieu (onderdeel van ICT~Office)

Bedrijven worden aangesproken op hun groene verantwoordelijkheid. Er komt een hoop regelgeving op hen af. ICT~Office wil haar leden compliancy bieden aan alle bestaande weten regelgeving maar ook vooruitlopen op de komende. Jan Vlak is de man die gebruikers en leveranciers kan vertellen welke eisen de overheid gaat stellen op het gebied van duurzaam inkopen. Die eisen vindt Vlak niet ambitieus genoeg. De industrie wil verder gaan.

NAAR EEN DUURZAME ONDERNEMING

GROENE OPSLAG

Hans van den Broek, CTO van de TSG divisie van HP Nederland

Het energievraagstuk is een prominent item op de IT-agenda geworden. HP werkt in haar Power & Cooling Labs al jaren aan oplossingen. Hierbij wordt gekozen voor een integrale benadering, van de core van de processorchips tot en met de koeltorens van het datacenter. In deze sessie wordt u bijgepraat over de details, met speciale aandacht voor “green storage”. Opslag is nu al goed voor 40% van de energiekosten in het datacenter. Met slimme software en hardware kan dat worden gehalveerd.

Djeevan Schiferli, IBM Nederland

Een duurzame omgeving is in ieders belang. Iedere wereldburger zal zijn verantwoordelijkheid moeten nemen om energieverspilling en vervuiling tegen te gaan. Innovatieve oplossingen zijn hierbij een must, de it-sector heeft hierbij een spilfunctie. Ontdek in een inspirerende holistische presentatie hoe de milieubelasting enorm kan worden teruggedrongen door schonere energie, minder vervuiling en lager energieverbruik.

• 21 november 2007 • Media Plaza Utrecht • Inschrijven op www.it-executive.nl/conferentie • Let op speciale vroegboekkorting • Slechts 200 plaatsen beschikbaar

Platinum sponsors:

Voor sponsormogelijkheden bel Rob de Kleijnen 06-53403470

02_03_ITEX8_inhoud.indd 2

24-08-2007 15:55:57

REDACTIONEEL

INHOUD KORT IN HET NIEUWS 4-9 5 7 9

Vallen en opstaan

Nieuwsoverzicht Weekmakers Wannahave Column Dominique Deckmyn

MANAGEMENT

Niet alleen bouwbedrĳven hebben moeite met publieke aanbestedingsregels. Ook de Nederlandse overheid zelf weet deze voorschriften niet altĳd goed in de praktĳk te brengen. In het NRC Handelsblad van 17 augustus wordt haarfijn uit de doeken gedaan hoe de belastingdienst de afgelopen jaren it-bedrĳf IBM Nederland zonder aanbesteding miljoenenopdrachten toeschoof waardoor concurrenten geen kans maakten. Aanleiding om de doopceel van de fiscus op te lichten waren de kamervragen die minister Koenders van Ontwikkelingsamenwerking eind juli op zich afgevuurd zag. PVV-aanvoerder Geert Wilders beschuldigde de bewindvoerder van onvervalste vriendjespolitiek. Koenders had de organisatie van de manifestatie ‘Het akkoord van Schokland’ zonder een formele aanbesteding toegeschoven aan BKB. De kostprĳs van deze opdracht kwam uit op 750 duizend euro, terwĳl openbare aanbesteding een eis wordt bĳ opdrachten vanaf 137 duizend euro. Eigenaren van dit evenementenbureau zĳn Lennart Booĳ en Erik van Bruggen, beiden in de jaren negentig actief in de beweging Niet Nix in de Pvda. Koenders moest dan ook veel moeite doen om een goed antwoord te geven op de aantĳging van belangenverstrengeling. De onderhandse gunning was volgens hem door tĳdsdruk uit nood geboren. Koenders is niet de enige minister die wat uit te leggen heeft. In de gebruikelĳke rechtmatigheidsonderzoeken over 2006 constateerde de Algemene Rekenkamer in mei dat naast Financiën de ministeries van Justitie, SZW, VWS, VROM en Defensie ook onzorgvuldig met aanbestedingen omgesprongen waren. In totaal gaat het om ruim 43 miljoen euro aan orders die niet volgens het boekje uitgeschreven zĳn. De door velen als bureaucratisch ervaren aanbestedingsregels hebben heel wat prestigieuze it-projecten bĳ de overheid de kop gekost. Een grote kloof tussen vraag en aanbod zorgde voor grote tekortkomingen in het voorstel en een tunnelvisie en allerlei andere afbraakrisico’s tĳdens de implementatie. Het ministerie van Economische Zaken en de branchevereniging ICT~Office kwamen in mei overeen om een haalbaarheidstoets voor it-projecten in te stellen. Beleidsmakers en ict-bedrĳven gaan in een vroegtĳdig stadium en precompetitief voorstellen van de overheid bespreken met een gedragscode in de hand. De afspraken moeten volgens staatssecretaris Heemskerk leiden tot nieuwe, innovatieve software die werkt. Zonder verleden is er geen toekomst. Het is goed dat de Rekenkamer op dit moment zĳn vergrootglas legt op een aantal mislukte ict-projecten bĳ de overheid met conclusies en aanbevelingen voor de toekomst. Ik hoop van harte dat de Tweede Kamer de betrokken ministers aan deze aanbevelingen gaat houden in het najaar. Dat is een belangrĳke voorwaarde voor open en eerlĳke it-aanbestedingen.

10 13 14 15

Weg met de eilandcultuur! Column Charles Groenhuijsen Management Kort Column George Ataya

TECHNOLOGIE 18 Beveiliging industriële automatisering zorgenkind 21 Column Ron Tolido 22 Zo wordt it groener 24 Centrale scandienst krijgt bijstand

MENS&WERK 25 27 28 29

Korte berichten Banencaroussel Portret van een it-manager Column René Diekstra

ESCAPE 30 Nerdville 30 Colofon

ADVERTEERDERSINDEX 01 A2 Networks 26 Bariton 04, 06, 10 Capgemini 32 Dell 20 Focus Conferences 08 IT-Staffing 16-17 SLTN 12 Synergio

Sytse van der Schaaf

nr 8 • 29 augustus 2007

3

IN HET NIEUWS

SCO moet verlies incasseren

KPN BREIDT UIT IN BELGIË Telecombedrĳf KPN neemt voor 95 miljoen euro de Belgische activiteiten van Tele2/Versatel over. KPN, dat in België al actief is met het mobiele telefoniebedrĳf Base, wil vooral in het Franstalige Wallonië het midden- en kleinbedrĳf bedienen. Het concern wil deze doelgroep bedienen met een gecombineerd aanbod van mobiele telefonie en breedbanddiensten.

Een rechter uit Utah heeft bepaald dat Novell de eigenaar is van de copyrights van Unix en UnixWare. Deze uitspraak brengt een gevoelige slag toe aan SCO, die het intellectueel eigendom op dit besturingssysteem claimt.

D

e uitspraak betekent dat de rechtszaken die SCO begon tegen IBM en Novell wankelen. Volgens SCO had IBM code uit Unix verwerkt in Linux, en in 2003 spande SCO hiervoor een rechtszaak tegen IBM aan.

Maar de uitspraak van de rechter betekent dat in principe Novell een einde kan maken aan die zaak. SCO kan geen zaak beginnen tegen IBM voor de inbreuk op rechten die zij niet bezit. Volgens de rechter moet

CITRIX KOOPT XEN Citrix Systems wil voor ongeveer 500 miljoen dollar XenSource overnemen. XenSource maakt zowel een open source- als een commerciële versie van de virtualisatiesoftware van Xen. De directies van de beide bedrĳven hebben de overname goedgekeurd; het wachten is nog op goedkeuring van de overheid. Terwĳl virtualisatie op de server een grote vlucht neemt, wil Citrix zich juist concentreren op de desktop; men ziet hier een grote potentiële markt.

SCO zelfs Novell betalen voor licentieovereenkomsten die SCO heeft afgesloten met Sun en Microsoft. SCO kan nog in beroep gaan tegen de uitspraak van de rechter. In een reactie zegt SCO volgende stappen te overwegen. SCO geeft toe een nederlaag te hebben geleden, maar zegt dat haar mogelijkheden nog niet zijn uitgeput.

•

PC-markt groeit door laptops De pc-markt in Europa laat sterke groeicĳfers zien vooral doordat de afzet van notebooks een hoge vlucht neemt. Fabrikanten brengen afwĳkende modellen uit om op te vallen.

E

r zijn volgens onderzoeksbureau IDC in het tweede kwartaal van dit jaar in de Emea-regio 17,5 miljoen notebooks verkocht. Dat is een groei van 31 procent ten op zichte van dezelfde

leveranciers verkennen niches van notebookmarkt

TOMTOM BIEDT OP TELE ATLAS TomTom heeft een bod van bĳna 2 miljard euro uitgebracht op Tele Atlas. Tele Atlas verzorgt de digitale kaarten voor navigatiesystemen van TomTom en diens concurrenten. TomTom wil via feedback van gebruikers van digitale kaarten wĳzigingen in het wegennet sneller doorgeven aan andere gebruikers van zĳn navigatiesystemen.

periode vorig jaar. De opkomende economiëen in Oost-Europa zorgden voor een lichte groei van 2,4 procent in de verkoop van desktops. De pc-markt groeide in totaal met 13,5 procent. Het zijn vooral mkb-bedrijven en consumenten die voor een notebook kiezen. Het apparaat heeft veelal een 17-inch scherm, zodat de desktop thuis overbodig wordt.

Op welk niveau zit een infrastructuurspecialist met 5 jaar werkervaring ? Ontdek het zelf op hoegoedbenjijbezig.nl 4


Doordat het aanbod van notebooks overvloedig is doen fabrikanten steeds meer moeite om op te vallen. Zo bracht Augmentix een laptop uit die in extreme omstandigheden kan functioneren. Het bijzondere aan de laptop is bovendien dat hij gebaseerd is op de Dell Latitude laptop. De laptop is niet alleen beschermd tegen een ruwe behandeling, maar ook tegen extreme hitte. Het ‘Armored Protection System’ van de laptop bestaat uit een stevig frame van magnesium en een speciaal ‘thermal management system’ om de hitte van een woestijn te kunnen doorstaan. De XTG630 heeft een 14,1 inch breedbeeld scherm met de DirectVue LCD techniek, waarmee de laptop ook in direct zonlicht kan worden bekeken. Omdat de laptop is gebaseerd op de Dell Latitude D630 en ATG630, kan de software voor die laptops worden toegepast. Ingebouwd zijn de draadloze netwerken 802.11a/g/draft n en Bluetooth en er is ook een GPS ontvanger. De prijs varieert van 3.200 tot 3.500 dollar.

•

WEEKMAKERS foto ANP Cor Mulder

Belastingdienst negeerde Europese regels De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren bĳ het gunnen van automatiseringsopdrachten de Europese aanbestedingsregels bewust geschonden. IBM Nederland sleepte zonder procedures grote orders bĳ de fiscus binnen.

D

it bracht het NRC Handelsblad op 11 augustus naar buiten. Aanbestedingsregels moeten voor bedrijven eerlijke kansen op overheidsopdrachten waarborgen. Maar volgens het NRC zou de Belastingdienst sinds 1999 automatiseringsopdrachten met een gezamenlijke waarde van ten minste 120 miljoen euro in strijd met die regels hebben aanbesteed. Het gevolg waren te dure ict-opdrachten, bevoordeling van bedrijven, en het buitensluiten van andere bedrijven. Het NRC baseert zich op informatie van niet met naam genoemde (ex-) ambtenaren van de Belastingdienst, op interne documenten van de dienst en op informatie van het departement. De afdeling van de Belastingdienst die verantwoordelijk is voor de automatisering is het Centrum voor ICT (B/CICT) in Apeldoorn. Deze dienst, die in 2006 400 miljoen aan ict uitgaf en 4200 medewerkers heeft, onderhoudt volgens het NRC een ongezond nauwe band met IBM. IBM zou jarenlang zijn bevoordeeld en er zou sprake zijn van een strategische alliantie. Het NRC noemt als voorbeeld het in 1999 afgesloten ‘ESSO-contract’ (Enterprise Software & Service Option), dat met een waarde van

5 miljoen euro Europees had moeten worden aanbesteed. Dit contract werd in 2003 ter waarde van 27,1 miljoen euro vernieuwd en in 2004 voor 12 miljoen uitgebreid, beide zonder enige vorm van aanbesteding. De krant haalt anonieme ambtenaren aan, die zeggen dat IBM zo, zonder enige vorm van concurrentie, dure offertes kon indienen. Overheidsdiensten moeten aanbestedingen boven 137.000 euro melden in de databank van het Europese Publicatieblad (http:// ted.europa.eu/). Volgens het NRC gebeurde dat voor veel opdrachten van de Belastingdienst niet, en niet alleen bij opdrachten voor IBM. Het ministerie van Financiën geeft toe dat niet altijd de juiste procedure is gevolgd om een opdracht te gunnen, en dat gunningen niet altijd Europees zijn gemeld. Het zou daarbij vooral gaan om automatiseringsprojecten die met het oog op het maatschappelijke belang snel moesten worden uitgevoerd en mantelcontracten voor onderhoud en uitbreiding van reeds bestaande systemen. De Tweede Kamer legde afgelopen jaren steeds meer taken bij de Belastingdienst en vroeg korte opleveringstermijnen van de bijbehorende automatisering.

•

DE BESTE OVERNAME VAN DEZE EEUW? … de overname van VMware door EMC in 2004. Virtuele machines: ze bestaan niet echt maar doen alsof. Toch zĳn de leveranciers ervan meer echte dollars waard dan ooit. Opslagfabrikant EMC kocht VMware in 2004 voor 600 miljoen dollar. De aankoop deed wenkbrauwen fronzen. De prĳs leek erg hoog en synergie met het overige software-aanbod van EMC gering. Maar nu blĳkt EMC naast hardwareboer ook een briljante belegger. EMC ving kort geleden 900 miljoen dollar voor 10 procent van de VMware aandelen. De beurswaardering van VMware maakt eens te meer duidelĳk hoe sterk virtualisatie in de belangstelling staat. Besturingssystemen zĳn nauwelĳks meer onderscheidend - die worden steeds vaker gratis weggegeven. Virtualisatiesoftware biedt daarentegen een enorme potentie om servers en opslagapparatuur efficiënter in te zetten. Citrix telde deze zomer 500 miljoen dollar neer voor XenSource, een open source leverancier van virtualisatiesoftware. Microsoft nam in 2003 al ‘de andere virtualisatiespecialist’ Connectix over. Inmiddels werkt de gigant uit Redmond aan een nieuw type virtuele machine genaamd hypervisor. Ook al is servervirtualisatie nog niet uitontwikkeld, de technologie heeft zich al wel bewezen. De markt ligt voor het grĳpen. Hooguit 5 procent van de servers zĳn op dit moment gevirtualiseerd. WIE GEEFT SCO HET GENADESCHOT? … iemand moet het doen. Hoeveel jaar probeert SCO nu al tevergeefs via juridische claims geld te verdienen aan leveranciers en gebruikers van Linux. Software verkoopt het bedrĳf nauwelĳks meer. Het wordt langzamerhand wel erg sneu nu zelfs de rechtszaak die de zieltogende softwareleverancier tegen grootmacht IBM heeft aangespannen, als een nachtkaars dreigt uit te gaan. Weet u nog: IBM zou beschermde Unix-technologie hebben overgeheveld naar Linux, zonder toestemming van SCO, de eigenaar van het Unixerfgoed. In de loop der jaren heeft IBM de strafklacht steeds verder gedemonteerd. Maar nu nog voor de rechtszaak eindelĳk dreigde te beginnen, bepaalde een Amerikaanse rechter dat SCO helemaal geen eigenaar is van de Unix-broncode maar Novell. Hoe reageert SCO-topman Darl McBride: hĳ laat het er niet bĳ zitten… Laat iemand er alsjeblieft een einde aan maken. VIRTUELE SPINDOKTERS Een tv-uitzending is na een maand vergeten; de krant ligt de volgende dag in de kattenbak. Maar eens op internet, altĳd op internet. Dankzĳ Google kunnen mensen en organisaties tot in lengte van jaren worden achtervolgd door dat ene onjuiste of vileine bericht op die niet eens zo belangrĳke site. Steeds meer organisaties nemen daarom personeel in dienst om hun imago in de virtuele wereld op te poetsen en te bewaken. Deze virtuele spindokters proberen actief berichten te laten verwĳderen, zĳn actief in internetfora en blogs om klachten van gebruikers af te zwakken of proberen negatieve berichtgeving te compenseren met uiterst positieve. Tot het takenpakket van de virtuele spindokter hoort ook het bĳstellen van lemma’s in de encyclopedie Wikipedia. Dat hoort niet, maar gebeurt wel. Ooit bombardeerde Adam Curry zichzelf zo tot uitvinder van de podcast. Nu weten we dankzĳ de Wikiscanner van student Virgil Griffith dat ook Amerikaanse veiligheidsdiensten hun eigen verleden herschrĳven. Fred van der Molen nr 8 • 29 augustus 2007

5

IN HET NIEUWS KPN BIEDT OP GETRONICS KPN heeft een bod van 766 miljoen uitgebracht op ict-bedrĳf Getronics. Volgens KPN kan een gecombineerd bedrĳf goede kwaliteit leveren zowel bĳ ict als telecom-dienstverlening. KPN wil zich met name richten op ‘converged services’. KPN directeur Scheepbouwer sloot gedwongen ontslagen na de fusie niet uit, maar hĳ gaat eerder uit van een paar honderd banen, dan een paar duizend. Getronics-ceo Klaas Wagenaar zal na de fusie zĳn functie neerleggen.

Project: start goed, eind niet Atos Origin heeft de resultaten van een tweede editie van haar onderzoek ‘Benchmark Projectmanagement 2007’ uitgebracht. Daaruit blĳkt dat bedrĳven op professionele wĳze hun projecten starten, maar vervolgens die professionaliteit uit het oog verliezen.

OPLEIDINGEN IN DE LIFT De Nederlandse markt voor ict-opleidingen groeide sinds 2003 met 65 procent, waarmee dit jaar het hoge niveau van 2001 werd geëvenaard. Dat blĳkt uit cĳfers van het Nidap. Ict-opleidingen worden steeds vaker gevolgd aan een universiteit, en minder vaak via softwareleveranciers of aan ROC’s. Voor 2008 wordt in de markt voor ict-opleidigen een groei verwacht van tien procent. Opmerkelĳk is de toegenomen interesse naar elektronisch leren.

A

an het onderzoek deden 111 respondenten uit alle sectoren van het Nederlandse bedrijfsleven mee. In de praktijk blijken bedrijven goed te starten, maar tijdens het projectverloop daalt het enthousiasme voor toetsing en beoordeling stevig,

aldus Atos. Respondenten geven aan dat 88 procent van de projecten bij aanvang bijdragen aan de bedrijfsdoelstellingen. Tijdens het project loopt dit getal terug tot 41 procent. Hetzelfde geldt voor de prioriteitsstelling. Aan het begin van het project is deze voor 83 procent duidelijk. Gedurende het project loopt dat terug naar 46 procent. Voor de businesscase geldt dat deze in 77 procent van de gevallen duidelijk is aan het begin van een project. Hiervan blijft tijdens de werkzaamheden nog slechts 42 procent over. Atos pleit voor een portfoliomanager tijdens de projecten.

•

HP adviseert over E-mail in de koeling agenda

H

ewlett-Packard is met een nieuwe dienst begonnen. Die analyseert een datacenter niet alleen op koeling, maar maakt het ook mogelijk om andere indelingen van de ruimte te simuleren. Het doel van ‘Thermal Zone Mapping’ is het zo efficiënt mogelijk gebruik maken van de ruimte en de energie. HP kan bijvoorbeeld in een driedimensionaal model in kaart brengen waar de lucht het koudst is omdat daar luchtstromen van drie airco’s bij elkaar komen. Men kan dan in overweging nemen om daar de meest kritische apparaten neer te zetten, omdat die daar het veiligst staan wanneer er een airco uitvalt.

200 MILJARD CD’S De cd is in augustus 25 jaar geworden. Sinds de introductie van de compact disc op 17 augustus 1982 zĳn er 200 miljard van deze schĳfjes verkocht. Deze gezamenlĳke ontwikkeling van Philips en Sony concurreerde in eerste instantie veel meer met grammafoonplaten dan met de diskette.

•

Hoeveel opleidingen volgt de gemiddelde Java-specialist per jaar ? Ontdek het zelf op hoegoedbenjijbezig.nl

Werknemers hebben steeds meer last van ‘e-mail stress’, terwĳl ze worstelen met een onafgebroken stroom van berichten.

Z

e proberen zich te concentreren op hun werk, maar raken afgeleid door elektronische berichten, en raken daardoor moe, gefrustreerd en improductief. Wetenschappers uit Glasgow hebben 177 mensen, voornamelijk academici en mensen in creatieve beroepen, ondervraagd naar hun

e-mail genereert stress zakelijke e-mail. 34 procent bleek zich gestresst te voelen, voornamelijk doordat men de verplichting voelde om te antwoorden. Onderzocht werd ook de frequentie van het bekijken van de e-mail inbox. Dacht het overgrote deel van de ondervraagden dat ze dat ‘een paar keer per uur’, of ‘ieder kwartier’ deden, uit geïnstalleerde software bleek dat het checken van e-mail veel vaker plaatsvond: tot dertig à veertig keer per uur. Afzenders zouden nooit van collega’s en met name van ondergeschikten moeten verlangen dat ze snel op e-mails reageren, aldus de onderzoekers. En ontvangers moeten het afhandelen van e-mail beperken tot vooraf gereserveerde tijden.

•

6


WANNAHAVE

XP belangrĳkste Windows-versie

De Touch

Uit cĳfers van OneStat.com blĳkt dat het gebruik van Windows Vista in Nederland in de pas loopt met de rest van de wereld. XP is het meest populair.

O

nestat bekijkt op welke manier internetsites worden bezocht. Vista heeft in Nederland een marktaandeel op het internet van 3,31 procent. Wereldwijd is dat 3,23 procent. Windows domineert op het internet nog altijd, met een marktaandeel van

97,73 procent in Nederland (96,72 procent wereldwijd). Van het totaal aantal gebruikers in Nederland gebruikt 88,42 procent Windows XP. Gebruik van Linux blijkt marginaal (0,36 procent wereldwijd, 0,32 procent Nederland).

•

Mkb onveilig Bedrĳven in het mkb beschermen zich niet voldoende tegen internetbedreigingen. Dat blĳkt uit een onderzoek van Websense.

H

et onderzoek werd uitgevoerd onder 750 it-managers en medewerkers van mkb-bedrijven in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Italië. Het gebruik van mogelijk onveilige websites en applicaties door medewerkers neemt toe en er is geen of weinig besef van de mogelijke risico’s die dit gebruik met zich brengt. Bovendien zou er een grote discre-

pantie bestaan tussen de perceptie van it-managers over de staat van beveiliging van hun systemen, en het daadwerkelijke beveiligingsniveau daarvan. 98 procent van de it-managers is van mening dat hun beveiligingstechnologie en -processen in orde zijn, maar geen enkel bedrijf bleek beschermd te zijn tegen alle negen potentiële beveiligingsrisico’s die in het onderzoek beschreven waren. Opvallend is dat 15 procent van de respondenten denkt dat het gebruik van alleen een fi rewall en antivirusoplossing de organisatie voldoende beschermt.

•

Soms is het onze stem die apparaten aan het werk zet, bij de HTC Touch brengt ook een liefdevol veeggebaar programma’s in beweging. HTC staat voor High Tech Computer Corporation, een Taiwanees bedrijf dat tot eind jaren negentig uitsluitend laptops, pda’s en telefoons voor anderen assembleerde. Maar sinds enkele jaren brengt HTC producten onder eigen merk uit, waaronder een uitdijende collectie Windows-smartphones. In deze reeks pda-telefoons werd in juni de Touch geïntroduceerd. Het is een driebands apparaat met wifi, Bluetooth, een USB-aansluiting en hij draait onder Windows Mobile 6.0. Belangrijkste kenmerk is zijn aanraakscherm. Dat verlost hem van de knoppenbrij die je op al die andere telefoons en pda’s aantreft. Knoppen die je alleen maar afleiden van wat je werkelijk wilt. Dat maakt een aanraakscherm zo ontzettend intuïtief. Want die manier van contact met de omgeving leerden we al als zuigeling. Wat je wilt hebben wijs je aan, wat je interesse heeft pak je met beide handen vast, wat aangenaam is laat je nooit meer los. Bovendien is het zachte bevingeren van een beeldscherm zoveel subtieler dan het grove gedruk op knoppen. HTC heeft er meteen TouchFLO van gemaakt, waarbij je het getoonde beeld letterlijk onder de fluwelen aanraking van je duimtop kunt verschuiven. Die schermrepresentatie heeft de vorm van een ‘driedimensionale kubus’, die je met een sleepbeweging van je vingers kunt laten ‘kantelen’ zodat meer en andere applicaties verschijnen, waaronder Google Maps. Vanzelfsprekend biedt hij Windows Live en Instant Messaging, de Office-applicaties en kan hij webbrowsen en e-mailen; natuurlijk is de synchronisatie met Outlook dik voor elkaar. Je kunt de Touch ook als ‘internetmodem’ gebruiken voor je laptop en hij beschikt over een uitbreidingssleuf voor de meegeleverde microSD-kaart. Dat laatste vormt een dankbare aanvulling op de wat schamele 64 MB intern geheugen. Dankzij de verwisselbare SD-kaart van 1 Gb kun je de Touch toch serieus inzetten als muziek- en fotospeler. Het uiterlijk van de Touch is oogstrelend en stijlvol. Vanwege het aanraakscherm ligt een vergelijking met de iPhone voor de hand. De bediening van de iPhone is nog wat geavanceerder, maar voor zakelijk gebruik laat de Touch de iPhone toch ver achter zich: de Outlook-integratie, de beschikbaarheid van de Windows Mobile applicaties, vrije provider keus en bovenal: nu beschikbaar. Collectief minpuntje: geen umts-ondersteuning. Ondanks al zijn functionaliteit meet de Touch slechts 10 x 6 centimeter en is hij slechts 14 millimeter dik. Dat is uitzonderlijk plat, net zo dik als een AA-batterijtje. Meer informatie > www.htc.com Specificaties: HTC Touch, GSM, GPRS, EDGE 900/1800/1900, 802.11b/g Wi-Fi, Bluetooth 2.0, mini-USB, 2.5G, 64 MB geheugen, microSD-geheugenuitbreiding met 1Gb-kaart meegeleverd, 2 megapixel camera, 2,8 inch aanraakscherm, prijs 395,- euro, exclusief btw

IN HET NIEUWS

Nieuwe software ter bescherming Er zĳn programma’s verschenen die kunnen helpen bĳ het beveiligen van pc’s tegen relatief nieuwe bedreigingen: rootkits en botnets.

E

8Y=H!YfjUf]b[ X]YincY_h ghUUhcdn]^b7J De IT-Staffing Groep is de grootste IT-detacheerder van Nederland met zo’n 2500 freelancers onder contract, van helpdeskmedewerker tot projectmanagers. De IT-Staffing Groep kan putten uit een database met meer dan 9.000 IT-specialisten. Wij selecteren, contracteren en detacheren zelfstandige IT-professionals bij ondernemingen. De IT-Staffing Groep bestaat uit zeven ISO-gecertificeerde intermediairs: ABC Team, Bariton, Centor, Geo-ICT, Info Motion, Paxton en Software Pool. Kijk voor meer informatie op: www.it-staffing.nl

8


en rootkit is een verzameling software die is bedoeld om processen, bestanden of gegevens op de computer te verbergen voor het besturingssysteem. Het laatste jaar is er een enorme stijging waargenomen in het aantal rootkits dat verschijnt; het is een bijzonder populaire met hode geworden voor hackers om hun kwaadaardige code te verbergen. McAfee heeft daarom ‘Rootkit Detective’ uitgebracht, waarmee gevaarlijke rootkits op een pc kunnen worden opgespoord en ervan kunnen worden verwijderd. Het programma kan gratis worden gedownload en gebruikt. Wanneer een nieuwe rootkit op een pc van een gebruiker door het programma wordt ontdekt, dan worden de details daarover naar McAfee gestuurd. Symantec heeft software op de markt gebracht die botnetsoftware (botnet: verzameling van bots, red.) onschadelijk maakt; Norton AntiBot. Norton AntiBot detecteert en verwijdert in real time bots bij gebruikers. Norton AntiBot controleert pc-programma’s en

-processen continu, het gebruikt een actief, op gedrag gebaseerd heuristisch detectiesysteem. Daarmee is Norton AntiBot een aanvulling op bestaande antivirus- en beveiligingspakketten. Ook gewone applicaties die niet worden voorzien van updates, kunnen een significant beveiligingsrisico met zich brengen. Hiervoor moet Personal Software Inspector van het Deense Secunia een oplossing vormen. Het kan de op de pc aanwezige software analyseren en waarschuwen wanneer er een update voor een applicatie is verschenen. Momenteel controleert de beta-versie van het programma zo’n 4.200 applicaties. Na de analyse worden applicaties gekenmerkt als ‘onveilig’, ‘end-of-life’ of ‘up-to-date’.

•

Heineken besteedt it uit aan HP

H

eineken heeft het beheer van het overgrote deel van zijn it-werk plekken in een zevenjarig contract uitbesteed aan HP. In het contract zijn ondergebracht het leveren van gestandaardiseerd werkplekbe-

heer, ‘desktop lifecycle services’, ‘mobility services’, printmanagement, infrastructuurmanagement en het netwerk. HP-apparatuur was al enige jaren standaard voor Heineken.

•

COLUMN

DOMINIQUE DECKMYN

Waarom uitbesteden? Belangrĳke redenen om voor uitbesteding te kiezen zĳn het inkopen van deskundigheid en het verbeteren van de dienstverlening aan de eindgebruiker.

D

it blijkt uit een onderzoek van Orange Business Services naar outsouring-trends onder zeshonderd ceo’s en cio’s van middelgrote tot zeer grote multinationals in tien Europese landen, waaronder Nederland. Als redenen voor uitbesteden worden genoemd: toegang tot it-expertise (genoemd door 69 procent), kostenreductie (67 procent), verbetering van de it-dienstverlening aan de eindgebruikers (63 procent) en ‘time to market’ (55 procent). Bij de onderdelen die al zijn uitbesteed worden genoemd: datanetwerken (door 64 procent van de respondenten), datacenters (42 procent), it-helpdesk voor eindgebruikers (28 procent), ‘fi xed voice’ (26,5 procent), desktop-beheer (24 procent) en bedrijfsapplicaties (23,5 procent). Op de vraag wat beslissers ervan weerhoudt om tot uitbesteding over te gaan, antwoordt 64 procent dat men vreest dat kostenbesparingen niet worden gerealiseerd, en 59 procent denkt een stuk controle te verliezen of afhankelijk te worden van leveranciers.

•

SLTN samen met Becom

T

DM Holdings neemt SLTN over en voegt deze systeemintegrator samen met de eigen dochter Becom. TDM heeft vestigingen in de Benelux, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. De omzet bedroeg over het afgelopen boekjaar 310 miljoen euro. Eugène Tuijnman, oprichter en CEO van SLTN, wordt managing director van TDM in de Benelux en Scandinavië.

•

Oracle speelt het graag hard Wat deze zomer ook speelde: Topman Henning Kagermann van SAP bekende beschaamd dat filiaal TomorrowNow wat te gretig gebruik heeft gemaakt van documentatie van aartsrivaal Oracle. Een nieuw dieptepunt in de steeds onaangenamer wordende tweekamp tussen beide giganten uit de erp-markt. Wie er baat heeft bĳ dit wederzĳds gekĳf? U, de klant van Oracle of SAP, alvast niet. SAP trouwens ook niet. Straatvechten past gewoon niet bĳ dit degelĳke Duitse bedrĳf. Oracles Larry Ellison daarentegen houdt wel van een partĳtje moddervechten. Sterker nog: hĳ is er absoluut kampioen in – denk maar terug aan al die achterklap die hĳ over Peoplesoft de wereld in bracht, tót de dag dat hĳ er eigenaar van werd. Eerst rondbazuinen hoe slecht de software is en hoe vierkant het bedrĳf draait, om de klanten aan het twĳfelen te krĳgen en de beurskoers naar beneden te praten. En nadat de buit is binnengehaald, met zelfverzekerde glimlach precies het tegendeel vertellen. Ellison heeft het spel altĳd bĳzonder hard gespeeld, dus deze vertoning in media en rechtszaal is niet nadelig voor zĳn reputatie – dit ís zĳn reputatie. Het plotse mea culpa van Kagermann is daarbĳ alleen maar de kers op de taart. Dan de zaak zelf. TomorrowNow levert ondersteuning aan Oracle-gebruikers goedkoper dan Oracle zelf. Het bedrĳf mag namens zĳn klanten gebruik maken van Oracle-documentatie. Wat niet mag, is de supportdatabase systematisch leegzuigen en die kennis gebruiken bĳ andere klanten. Dat is misbruik van intellectueel eigendom. Maar het bewĳs leveren van dat tweede is niet vanzelfsprekend. Oracle zou het dan ook, volgens een aantal kenners, moeilĳk hebben gehad om voor de rechtbank zĳn gram te halen. Nu SAP het zo ver niet lĳkt te laten komen zal de Duitse leverancier in het stof moeten met een vernederende schikking.

wilde men zĳn bedrĳfsgegevens wel aan toevertrouwen. Maar het laatste jaar zit Oracle in een uitzonderlĳke winning streak. Die kan best nog voortduren tot het moment dat Oracle met zĳn nieuwe Fusion-suite afkomt. Die moet het beste uit alle de voorbĳe jaren opgekochte pakketten omtoveren tot een hypermodern, servicegeörienteerd superpakket. En, als dàt ze lukt (en wie durft op dit moment tegen hen wedden?) dan is absoluut alles mogelĳk.

ellison houdt wel van een partijtje moddervechten Er zit heel wat ironie in de recente ruzie over TomorrowNow. Nog geen jaar geleden liet Oracle een school pinguïns los op het podium bĳ de aankondiging voortaan zelf ondersteuning voor Red Hat Linux aan te gaan bieden. Hoewel anders blĳkt, hadden de gevolgen voor Red potentieel desastreus kunnen zĳn. Oracle deed dus zelf met Red Hat wat TomorrowNow met Oracle doet: ondersteuning beloven tegen een lagere prĳs, om zo klanten in te pikken. Eén verschil: bĳ openbron mag dat. Op deze manier illustreert Ellison treffend een belangrĳk voordeel van open source. Zou dat zĳn klanten ook zĳn opgevallen?

Ondertussen blĳft Oracle met verbazingwekkend elan doorstomen. Grote ondernemingen hebben altĳd veel op gehad met het wat stugge, maar oerdegelĳke SAP. Daar nr 8 • 29 augustus 2007

9

MANAGEMENT

Concurrentievoordeel voor multi-unit-bedrĳven door interne samenwerking

Weg met de eilandcultuu

door Ed Kerkman

Voor ondernemingen met meerdere bedrĳfseenheden wordt het steeds moeilĳker om concurrentievoordeel in stand te houden op basis van de traditionele schaal- en scopevoordelen. Het concurrentievoordeel van morgen gaat naar de ondernemingen die erin slagen om goede interne samenwerking tussen de eenheden te creëren en om hun verspreide resources op die manier optimaal te benutten.

C

oncurreren op basis van schaal- en scopevoordeel wordt steeds minder winstgevend. Dat komt vooral doordat multinationals tegenwoordig vooral concurreren met collega-multinationals, die zich evenzeer op schaal- en scopevoordeel baseren. Er lijkt zo een competitieve patstelling te ontstaan. Multinationale ondernemingen moeten op zoek naar nieuwe bronnen van concurrentievoordeel, zeggen Morten T. Hansen (Insead) en Nitin Nohria (Harvard Business School). Een zo’n nieuwe bron is in wezen een nieuw type scopevoordeel: het vermogen van bedrijfseenheden, dochterbedrijven en functionele afdelingen om succesvol en effectief samen te werken en kennis te delen. Zulk ‘collaboratief voordeel’ treedt niet vanzelf op. Sterker, ‘multi-unit’-ondernemingen hebben er steevast moeite mee om tot vruchtbare interne samenwerking te komen. VIER BARRIÈRES BĲ SAMENWERKING Er zijn verschillende ‘natuurlijke’ barrières bij samenwerking. Managers in multinationals die naar meer

Hoe duur is de leaseauto van de gemiddelde SAP-consultant ? Ontdek het zelf op hoegoedbenjijbezig.nl 10


interne samenwerking streven, zullen eerst moeten identificeren met welke barrières hun unit te kampen heeft. De vier belangrijkste barrières zijn: • Onwil om input van anderen te verkrijgen en om van anderen te leren. Dit is het ‘not invented here-probleem’. Mensen kunnen zich om verschillende redenen afsluiten van hulp van anderen. De gedragsnorm in een unit is dan bijvoorbeeld dat je problemen zelf oplost. Of het beloningssysteem bevoordeelt individuele actie en niet zozeer collectieve actie. Mensen kunnen ook vinden dat anderen hun niets te leren hebben. Of er heerst een zogeheten in-group bias: mensen overwaarderen hun eigen groep en onderwaarderen niet-groepsleden. • Onvermogen om deskundigheid te zoeken en te vinden. Dit is het ‘naald in de hooiberg probleem’. Als mensen wél bereid zijn om input van anderen te zoeken, lukt het hen soms niet om die te vinden of om efficiënt te zoeken. Érgens in de onderneming is iemand die een oplossing heeft voor het probleem. Maar hoe die persoon te vinden? • Onwil om anderen te helpen. Dit is het ‘oppotten van deskundigheid’-probleem. Sommige medewerkers zijn er afkerig van om hun kennis en ervaring met anderen te delen. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat organisatie-units met elkaar concurreren (al is het maar om de toewijzing van resources) – iets wat niet zelden ook wordt gestimuleerd door het corporate management. Je gaat je concurrenten uiteraard niet helpen bij hun problemen. Ook de focus op prestatiemanagement doet de samenwerkingsbereidheid geen goed. Als je alleen wordt afgerekend op je eigen prestaties (of die van je eigen unit), heb je wel wat anders aan je hoofd

r!

dan de problemen van anderen (of van andere organisatie-units). • Onvermogen om samen te werken en kennis over te brengen. Dit is het ‘vreemdelingprobleem’. De aard van kennis kan bijvoorbeeld zodanig zijn dat die alleen kan worden overgedragen als mensen elkaar kennen en (dus) begrijpen. Dit geldt bijvoorbeeld voor impliciete kennis, die vaak moeilijk over te brengen is aan wildvreemden. Sommige kennis is sterk contextof cultuurgebonden en daardoor moeilijker overdraagbaar dan expliciete of algemene kennis. DRIE MANAGEMENTHEFBOMEN Er zijn drie ‘managementhefbomen’ waarmee barrières zijn te slechten. Leiderschap, waarden en doelen vormen het eerste type hefboom. Deze vermindert de onwilligheid van mensen om hulp te zoeken en bieden. Leiders van units moeten het belang van samenwerking laten zien door zelf het goede voorbeeld te geven en goed samen te werken met leiders van andere units. Ook moeten zij de gezamenlijke normen en waarden op het gebied van teamwork realiseren en verenigende doelen ontwikkelen. Human-resourcesprocedures zijn het tweede type managementhefboom. Ook deze hefboom vermin-

dert de onwilligheid van mensen om hulp te zoeken en te bieden. Het management moet medewerkers binnenhalen die een natuurlijke neiging hebben om hulp te zoeken én te bieden. Ook moet samenwerkingsgericht gedrag een belangrijk criterium zijn voor de promotie van mensen naar senior posities. Op zo’n manier ontstaat er op den duur vanzelf een samenwerkingsgerichte workforce. Daarnaast moeten mensen mede worden beloond op basis van de mate waarin zij samenwerken met anderen. Laterale cross-unit-mechanismen zijn het derde type hefboom. Deze vermindert het onvermogen van mensen om hulp te vinden en kennis uit te wisselen. Voor het ‘naald in de hooiberg probleem’ zijn de effectiefste hefbomen: ‘connectors’ ontwikkelen, een elektronische ‘gouden gids’ opzetten waarin per gebied de deskundigen in het bedrijf zijn aangegeven, en benchmarkingsystemen ontwikkelen aan de hand waarvan medewerkers de ‘best practices’ in het bedrijf kunnen vinden. Voor het ‘vreemdelingprobleem’ zijn de effectiefste hefbomen: het stimuleren van sterke professionele relaties tussen medewerkers uit verschillende units (bijvoorbeeld via ‘jobrotation’), en het opzetten van formele cross-unit-groepen en -commissies die de interacties tussen units structureren.

DE KERN: • Soepele interne samenwerking tussen (business)units en afdelingen levert grote kosten- en concurrentievoordelen op. • Grote ondernemingen zijn vaak niet goed in interne samenwerking. • Verschillende barrières staan samenwerking in de weg: onwil om van anderen te leren, onwil om anderen te helpen, onvermogen om deskundigheid te zoeken en te vinden, en onvermogen om samen te werken en kennis over te brengen. • Er zijn drie managementhefbomen waarmee deze problemen zijn op te lossen: leiderschap/waarden/doelen, hr-procedures en laterale cross-unit-mechanismen.

Een raamwerk voor de creatie van ‘cross-unit’-samenwerking In de matrix in het midden staan de vier belangrĳkste barrières die samenwerking tussen units in mondiale ondernemingen in de weg staan. Deze barrières worden overwonnen door uiteenlopende ‘managementhefbomen’ te gebruiken. Barrières tot samenwerking Managementhefbomen • Leiderschap, waarden en doelen • HR-procedures • Laterale interunitmechanismen: • formeel • informeel • systemen

Onwil om te helpen

‘Not-inventedhereprobleem’’

‘Oppotten-vandeskundigheidprobleem’

Onvermogen om te helpen

‘Naald-in-dehooibergprobleem’

‘Vreemdelingprobleem’

Zoeker van hulp

Gever van hulp

Waardecreatie • Overdracht van best practices • Probleemoplossing • ‘Cross-selling’ • Kruisbestuiving • Creatieve ideeën Een raamwerk voor de creatie van waarde via cross-unitsamenwerking nr 8 • 29 augustus 2007

11

MANAGEMENT Vervolg van 11

J]kmdlYYl$\YYjcjab_ b]]f]j_a]nYf E]l`]l]af\j]kmdlYYlfYmoc]mja_nggj g_]f$r]lb]]]f]f]j_a]afo]jcaf_\a]\] kdY_af_kcYfknYfhjg_jYeeYÌk]fhjgb][l]f kl]jcn]j_jggl&@]]dZabrgf\]j`g]\Ylo]jcl&

`]d\]j]naka] Kqf]j_ag`]]^l]]f eYjcleYfY_]e]fl Zmkaf]kk `]d\]j]naka]gn]j`g] \]n]dghe]fl ]]fgj_YfakYla]e]l hjg_jYeeY h]j^gjeYf[] hjgb][l j]imaj]e]flkcYf eYfY_]e]fl eYfY_]e]fl Z]_afZab o]jc]f]fZa]\l `]l]af\ hjYclak[`]`Yf\% k]jna[] af^gjeYla] nYll]fgee]l]]f eYfY_]e]fl eYfY_]e]fl _g]\l]klYjl]f& hjg\m[lhjg[]k eYfY_]e]fl <]hjg^]kkagfYdknYf klmm Kqf]j_agd]j]fgj_Yfa% jfYYj`]l]af\ kYla]k`g]YYf`]lhjaf[ah] ËZ]_afZab`]l]af\Ìkdaeafnmddaf_ ogj\l_]_]n]f&Rabrgj_]f]jnggj\YlmghlaeYYdhjgÕbl cmfl`Yd]fmal`]lo]jc]fe]lj]imaj]e]flk]f cmff]fYdk_]]fYf\]j]jnggjrgj_]f]fdYl]fra]f\Yl o]jc]fe]lj]imaj]e]flk[`lo]jcl& e]lKE9JLj]imaj]e]flk

e]lK E9JLj]imaj]e]flk

kdaee]jo]jc]f E]l\]mfan]jk]d]lYYdnYfj]imaj]e]flkcmff]f n]jk[àdd]f\]\ak[ahdaf]kgh]]f`]]dhjYclak[`]eYfa]j kYe]fo]jc]fe]l`]lr]d^\]]af\\g]dnggjg_]f& @]lj]kmdlYYl2nYc]jkm[[]kngdd]hjg_jYeeYÌk]f hjgb][l]f$eaf\]j_]\g]$e]]j]fl`gmkaYke]f^g[mk ghj]kmdlYYl&

\e]lKE9JLj]

:]flmghrg]cfYYj`Yf\a_] `Yf\nYll]fge\aj][le]]nYf klYjll]_YYf7@]lZg]cËZ]_af Zab`]l]af\e]lKE9JLj]imaj]% e]flkÌdYYle]lhjYclak[`] nggjZ]]d\]fra]f`g]e]l j]imaj]e]flk`]lj]kmdlYYlgh ]]f`]d\]j]eYfa]jogj\l n]joggj\& Fa]lnggjfa]lkak\alZg]c \klYf\YYj\YYf`]logj\]f nggj`]l_g]\k[`jabn]fnYfj]imaj]e]flk& imaj]e]flk

gg

Z]_afZab `]l]af\

c=

e]lKE9JLj]i maj]e]flk

f_

]d

kl

Yd

a_

n]

jc

jab

_Z

YY j

O A E < A B C?

J99>=FE

A C = N 9 F K H9

DD

Oadlm]jnYj]foYl\]cjY[`laknYf`]lo]jc]fe]l j]imaj]e]flk7DYYlmafkhaj]j]f\ggjgfr]hjg^]kkagfYdk ]f\]ljYafaf_]fnYf\]Kqf]j_agj]imaj]e]flkY[Y\]eq&

Cabcggcghooo&kqf]j_ag&fd&

12

•

Bron: MIT Sloan Management Review

VOORDELEN VAN SOEPELE INTERNE SAMENWERKING: • Kostenbesparing door overdragen van ‘best practices’ • Betere besluitvorming als gevolg van advisering door collega’s in andere organisatie-units • Meer inkomsten door uitwisseling van deskundigheid en producten tussen organisatie-units • Innovatie door combinaties van en kruisbestuiving tussen ideeën • Meer vermogen om collectief actie te ondernemen vanuit geografisch verspreide units

Duurzaam ondernemen stagneert Managers en ondernemers in overheid en bedrĳfsleven zien in ruime meerderheid het belang van duurzaam ondernemen in. Ze zien echter geen mogelĳkheid om er in de praktĳk op operationeel niveau iets mee te doen.

H

Z]_afZab`]l]af

Z]_afZab`]l]af\

SAMENWERKING OM DE SAMENWERKING? Samenwerking biedt grote voordelen, maar moet wel in goede banen worden geleid. Het is niet de bedoeling dat er een cultuurtje van samenwerking omwille van de samenwerking ontstaat, waarbij mensen zich enthousiast in allerlei samenwerkinginitiatieven storten en de halve wereld afvliegen voor besprekingen zonder dat dit iets substantieels oplevert. Er moet oog blijven voor de bottomline: samenwerking heeft alleen nut als het de prestatie van de onderneming ten goede komt. De managementhefbomen voor het creëren van een samenwerkende organisatie moeten dan ook een tegenwicht krijgen in de vorm van prestatiebeheer voor zowel individuele medewerkers als businessunits.


et FD en Nyenrode hebben onderzoek gedaan onder ruim vijfhonderd managers en ondernemers. 65 procent van de respondenten stelt dat duurzaam ondernemen binnen hun organisatie niet speelt, of geeft aan er niets over te weten. Twee van de drie managers in het openbaar bestuur verwachten niet dat duurzaamheid in de toekomst bij aankoopbeslissingen een rol zal spelen, of heeft hierover geen mening. Opmerkelijk, want de overheid heeft zich gecommitteerd om vanaf 2010 duurzaamheid in al haar aankopen mee te nemen. Opvallend is dat vrouwen minder in duurzaam ondernemen zien dan mannen. 46 procent van de vrouwelijke managers en ondernemers (versus 36 procent van de mannelijke) heeft geen

idee of duurzaam ondernemen in het eigen bedrijf speelt. Slechts 28 procent van de vrouwelijke respondenten (versus 38 procent van de mannelijke) onderkent het belang van duurzaam ondernemen voor het eigen bedrijf. In het onderzoek is de respondenten ook gevraagd om een top-3 op te stellen van maatschappelijke vraagstukken die relevant zijn voor het eigen bedrijf. Het meest genoemd werden kwaliteit van arbeid, innovatie en gezond leven, gevolgd door sociale zekerheid, mobiliteit/transport en leiderschap. De maatschappelijke vraagstukken die nu veel aandacht krijgen, zoals leefbaarheid, klimaatverandering/energieverbruik en arbeidsparticipatie, hebben niet de hoogste urgentie.

•

COLUMN

CHARLES GROENHUĲSEN

Les van Google: vertroetelde werknemer telt voor twee Uit een enquête leerden we onlangs dat u het reuze naar uw zin hebt in uw baan. Misschien paar kleine wensen zo hier en daar. Maar verder: dik in orde. En toch ga ik het met u hebben over bazen die hun werknemers schaamteloos in de watten leggen. Ik bedoel niet zo maar een beetje verwennen met een oer-Hollands kerstpakket, jaarlĳks uitje met de collegaatjes en gratis koffie en thee uit de automaat. Nee, ik bedoel echt ongehoord verwennen. Dat je denkt: Kan het een ietsje-pietsje minder? Het verhaal komt natuurlĳk uit Amerika. Daar gebeurt alles tien jaar eerder. Deze column beschrĳft dus de verwennerĳ waar u en uw collega’s over een jaartje of tien over praten. Dankzĳ deze column bent u uw tĳd ver vooruit. Service van de firma Kluwer! Tot uw dienst. My pleasure! GRATIS WASSERETTE, DOKTER, SNACKS, FITNESSKLAS EN SKITRIP Amerikanen maken van alles in het leven top-100 lĳstjes. Het maandblad Fortune maakt een hitparade met de uitbundigste verwenbedrĳven in de VS. Waar vertroetelen ze hun werknemers het meeste? Wat zĳn de meest uitzinnige voorbeelden van werkplekken die bĳna op luxe vakantieparken gaan lĳken? De Hiltons en ClubMeds onder de kantoren dus. Houdt u vast! En beloof me: niet jaloers worden. Neem de firma Google. Tien jaar geleden bestonden ze nog niet maar nu staat dit bedrĳf al op nummer één van de lĳst van beste bedrĳven om voor te werken. Trek de vergelĳking met uw vast hele gezellige kantine. Bĳ Google kun je op het bedrĳfsterrein kiezen tussen een Rock Café, een Spaans restaurant met veel tapa’s (kleine, maar oh zo heerlĳke hapjes) en Café Spring waar je wel honderd soorten koffie kunt krĳgen. In totaal zĳn er binnen de poort elf ‘Gourmet Cafeteria’s’. Ze verkopen er geen kano’s en koeken... Oh, en alle maaltĳden zĳn helemaal gratis. En daar blĳft het niet bĳ. Je kunt je laten masseren, er zĳn een klimwand, zwembad, kapper, gymzaal, autowasstraat, volleybalvelden, taallessen (Chinees, Japans, Spaans en Frans), lezingen door beroemdheden, 2000 dollar bonus als je een nieuwe werknemer binnen brengt. En

gratis wasserette, dokter, snacks, fitnessklasjes, griepprikken, pendelbussen met wifi-aansluiting en niet te vergeten de jaarlĳkse – inderdaad gratis - skitrip. Dat ze er ooit ook nog aan werken toekomen daar bĳ Google, mag een wondertje heten. Geen wonder dat Google per jaar meer dan een miljoen sollicitanten krĳgt. Nu snapt u ook die onderscheiding: “America’s New Best Company To Work For”. Zit u stiekem al te stuiteren van blinde jaloezie? ALLES MAG: NAAR KANTOOR IN PYJAMA OF SMOKING Google is een miljardenbedrĳf geworden. Maar blĳft intussen graag een beetje speels. In het blad Fortune staat de pyjamadag beschreven. Inderdaad, iedereen in nachtgoed naar kantoor. Er is ook protest van een groep ingenieurs die – lekker dwars – juist in smoking verschĳnen. Leuk en gezellig dus allemaal. Google doet het uit principe en uit noodzaak. Want er zĳn werknemers die toch weg willen. Met name de medewerkers die er vroeg bĳ waren (pakweg vĳf jaar geleden) kregen toen aandelen (opties) die hen nu steenrĳk maken. En Google is nu zo groot (tienduizend werknemers) dat het steeds moeilĳker wordt dat gezellige clubidee overeind te houden. In de top-100 van Beste Bedrĳven staan behalve Google andere grote namen als Cisco, GoldmanSachs, KPMG, Microsoft, Marriott, Starbucks, Yahoo en Procter&Gamble. Bedrĳven die het moeten hebben van creativiteit en toewĳding van hun getalenteerde werknemers. Ik lees over een ‘talent specialist’ die niks anders doet dan de beste werknemers verwennen en begeleiden. Vergelĳk het maar met een voetbalelftal. Als er elke week een andere midvoor staat, scoor je vast minder dan wanneer dezelfde vertroetelde en goed betaalde topscorer in elke wedstrĳd er weer staat. PS. Stuurt u deze column even door naar uw ondernemingsraad. Er zitten vast een paar ideetjes in voor hun actieplan 2015. Doe gelĳk een ‘cc’-tje naar de baas. Dan is ie er vast op voorbereid! nr 8 • 29 augustus 2007

13

MANAGEMENT

Vrouwen gezonder door mannelĳke collega’s

NÓG MEER VERANDERING VERWACHT 64 procent van de managers heeft zĳn organisatie vorig jaar sterk zien veranderen. Dat blĳkt uit een enquête van Unit 4 Agresso onder it- en businessmanagers uit de commerciële sector, non-profitorganisaties en de overheid (inclusief hoger onderwĳs). Zĳ geven aan dat hun organisatie voortdurend verandert, vanwege snelle groei, nieuwe bedrĳfsmodellen en veranderende wetgeving. De grootste uitdaging voor itmanagers ligt in de continue aanpassing van hun erp-systeem om de organisatiewĳzigingen te ondersteunen. De belangrĳkste oorzaken van verandering zĳn reorganisatie of herstructurering (genoemd door 61 procent), gewĳzigde bedrĳfsmodellen (44 procent) en fusies/overnames (30 procent). De meeste respondenten verwachten dat er in de toekomst alleen nog maar meer veranderingen komen. Voor 2007 rekent 74 procent op drastische veranderingen. 84 procent denkt dat de organisatie de komende jaren nog meer zal worden gedwongen om te veranderen.

Concurreren met mannelĳke collega’s houdt vrouwen in vorm. Van concurrentie met vrouwelĳke collega’s worden ze ziek.

communicatie- en reclamefirma’s, die vaak door vrouwen worden gedomineerd. Vrouwen in deze branche zijn het vaakst en het langst ziek. In de bouw

melden vrouwen zich het minst ziek. De mogelijke oorzaken zijn nog niet bekend. Het onderzoek duurt tot 2008.

•

V

rouwelijke werknemers verzuimen minder in bedrijven waar mannen in de meerderheid zijn. Concurrentie met mannelijke collega’s doet vrouwen opleven en houdt ze fit. Concurrentie met andere vrouwen juist niet. Dit constateren onderzoekers van het Karolinska Institute op basis van onderzoek onder 4,6 miljoen Zweedse werknemers naar factoren die de gezondheid op het werk bevorderen. Vrouwen worden veel vaker ziek in bedrijven waar voornamelijk seksegenoten werken. Denk aan

BEDRĲFSGEHEIMEN MEE NAAR NIEUWE BAAS

Materialistische werknemers ontevredener

Vrouwen niet happig

Veel werkgevers denken dat ze de betrokkenheid en tevredenheid van hun werknemers kunnen vergroten door hen meer geld te geven. Fout.

Vrouwen reageren minder snel op telefoontjes of mailtjes van recruiters dan mannen. Je kunt ook zeggen: ze zĳn meer integer.

U

it onderzoek aan de Universiteit van Leuven blijkt dat er twee groepen werknemers zijn. De ene groep ziet werk vooral als een kans om talenten en vaardigheden te gebruiken en een zinvolle bijdrage te leveren aan de maatschappij. De andere groep richt zich primair op financieel succes, invloed uitoefenen op anderen en het bereiken van een toppositie. Cruciaal verschil: gelden statusgestuurde werknemers staan veel negatiever tegenover hun baan. Zij hebben vaker last van vermoeidheid en gevoelens van ontevredenheid en nemen vaker ontslag dan werknemers die zelfontplooiing en groei als belangrijkste drive hebben. Materialistisch ingestelde werknemers hebben ook vaker psychische proble-

80 procent van de werknemers heeft er geen probleem mee om gevoelige bedrĳfsinformatie mee te nemen naar een nieuwe werkgever. 75 procent van de werkgevers doet niks om dit tegen te gaan. Vooral de usb-stick maakt het werknemers erg gemakkelĳk om gegevens mee te nemen. Dat blĳkt uit onderzoek van Check Point Software Technologies. De onderzoekers geven een paar adviezen. Maak vitale informatie niet voor iedereen toegankelĳk. Sluit een getekende overeenkomst met werknemers waarin staat dat het verboden is gevoelige informatie mee te nemen. En bouw een sterke band op met je mensen, waarin jĳ hun vertrouwen niet beschaamt en zĳ niet het jouwe.

men, ervaren meer conflicten in hun werk/privébalans en zijn over het algemeen ook minder tevreden over hun leven. Psycholoog Maarten Vansteenkiste, die het onderzoek uitvoerde: “De huidige tendens om werknemers te belonen met materiële extraatjes kan wel eens contraproductief blijken, zowel voor de onderneming als voor de werknemer. Hoewel deze extratjes grote motivators lijken, zijn ze dat in feite niet. Materiële zaken leiden werknemers namelijk af van andere zaken, die cruciaal zijn voor hun mentale gezondheid. Denk aan een goede relatie met collega’s, autonomie en werktevredenheid.”

•

Bron: Journal of Occupational and Organizational Psychology

U

it onderzoek van adviesbureau G-Recruitment blijkt dat jonge, hoogopgeleide vrouwen voor recruiters vaak moeilijker aanspreekbaar zijn dan mannen. Slechts 22 procent van deze groep vrouwen was op kantoordagen met één telefoontje bereikbaar. Mannen reageren veel alerter: ze bellen recruiters sneller en vaker terug tijdens kantoortijden dan vrouwen. Het komt volgens de onderzoekers onder andere doordat vrouwen er moeite mee hebben om in de tijd van de baas hun carrièrekansen bij een andere baas te verkennen. Daarom zijn de beste tijdstippen voor recruiters om carrièrevrouwen te bereiken: tijdens de lunch en vóór en na kantooruren.

•

14


COLUMN

GEORGES ATAYA

Koude Duitse outsourcingskermis

Spreek businessmanager aan

Outsourcing van it-toepassingen en –processen tiert weliger dan ooit. Vaak loopt het op teleurstellingen uit. Goede voorbereiding en nauwgezette controle zĳn van levensbelang.

Ik spreek regelmatig it-managers die klagen over hun voortdurende geknok om voldoende budget bĳ elkaar te schrapen. Dit is natuurlĳk het lot van elke manager, maar veel it-managers moeten zich ook verantwoorden voor de groeiende behoeften van verschillende gebruikersgroepen in het bedrĳf. Dat is toch vrĳ absurd. De noodzaak om te investeren in nieuwe diensten of groeiende behoeften moet toch worden aangetoond door de betreffende business managers zelf.

O

ok in Duitsland boomt de it-outsourcingbusiness. In 2008 zal er voor zo’n 17 miljard euro aan it-diensten worden uitbesteed. Uitbesteding is echter wel een kunst op zich. Tekenend is dat 60 procent van de firma’s die it hebben uitbesteed, het contact met hun huidige leverancier niet verlengen. 15 procent is zelfs van plan om de uitbestede boel weer te insourcen. Voorbeelden van uitbestedingsfiasco’s zat. Porsche heeft een ongelukkig outsourcingavontuur via een joint venture met IBM gehad en heeft een deel van de uitbestede it-teams weer in huis gehaald. Gothaer Versicherung heeft zijn it na herhaalde conflicten over de kwaliteit en prijsstelling weer teruggezet in een eigen it-unit. Een mega-initiatief van DaimlerChrysler – pcoutsourcing aan Hewlett-Packard – mislukte al in de pilotfase. Grote projecten van uiteenlopende organisaties als Commerzbank, het Duitse leger en MG Technologies werden vroegtijdig afgeblazen....

Belangrijke (it-)processen mogen nooit zomaar worden uitbesteed, want een onderneming riskeert dan technische knowhow en misschien zelfs de controle over haar business kwijt te raken. Wie geen goed inzicht in zijn kostenstructuur heeft, zal in de regel duurder uit zijn. Als het outsourcingcontract te strak en star is geformuleerd, zal de leverancier elke kleine aanpassing of wijziging dubbel en dwars doorberekenen. En als de leverancier de technische processen na verloop van tijd beter kent dan de uitbestedende firma, wordt het bijna onmogelijk om nog van leverancier te wisselen. Bron: manager magazin

•

VOORWAARDEN VOOR SUCCESVOLLE OUTSOURCING • De voorbereiding moet perfect zijn. • De te outsourcen it-activiteiten moeten op orde zijn voordat ze worden overgedragen. • De samenwerking moet vakkundig en nauwlettend worden bestuurd.

Meer it-support nodig De behoefte aan it-support neemt exponentieel toe, blĳkt uit onderzoek van Unisys.

H

et gebruik van technologie – inclusief pc’s, laptops, gsm’s en pda’s – is de afgelopen vijf jaar in bijna twee derde van de bedrijven met 50 procent toegenomen. De ondersteuning van een apparaat kost vier keer zo veel als het apparaat zelf. Daardoor zijn in bijna de helft van de grote organisaties de kosten voor eindgebruikersservices met minstens 50 procent ge-

stegen. Om aan de nieuwe ondersteuningseisen te voldoen, komt outsourcing steeds nadrukkelijker in beeld. Een complicerende factor is echter de negatieve perceptie van outsourcing. Ook doen misverstanden over outsourcing de ronde. Zo denkt ruim 60 procent van de business- en it-professionals in de VS en Groot-Brittannië dat het uitbesteden van de it-support kan leiden tot minder vertrouwen in de organisatie bij haar kerndoelgroepen.

•

De it-verantwoordelĳke heeft eigenlĳk alleen - en nog maar gedeeltelĳk - de kosten onder controle, niet de opbrengsten. Trouwens, die indrukwekkende kosten/batenanalyses voor nieuwe projecten worden achteraf zelden geverifieerd of zelfs maar besproken. Dit is des te vreemder als tĳdens de ontwikkeling van alles wĳzigt, wat eerder regel dan uitzondering is. Tĳdelĳke bedrĳfsblindheid behoort een oude maar hardnekkige managementcultuur. IT-investeringen mogen niet ontsnappen aan goede managementpraktĳken. Die zien er in grote lĳnen zo uit: allereerst moet diegene die de aanzet geeft voor een investering en de functioneel verantwoordelĳken, daarvoor ook de verantwoording dragen. Vervolgens dient er niet alleen vooraf een kosten/baten-analyse te worden gemaakt, maar moet ook de regelmatige herĳking daarvan tĳdens de uitvoering worden gegarandeerd. De kosten, opbrengsten en risico’s moeten in kaart gebracht en de evolutie ervan opgevolgd in samenspraak met de opdrachtgever van het project. Dit is nog een zeldzaamheid in onze sector. Daar zĳn redenen voor, maar de dag komt dat de markt aan it-investeringen dezelfde eisen - qua rendement, kostencontrole en risicovermindering - gaat stellen als aan investeringen in vastgoed, bedrĳfsovernames en dergelĳke. Hou altĳd in gedachten dat een investering in een project altĳd ten koste gaat van andere investeringen, mogelĳk met meer rendement. Ik raad directies aan alle it-gerelateerde investeringen in hun bedrĳf te inventariseren. De volgende stap is de initiatiefnemers deze investering te laten verdedigen, er verantwoordelĳk voor te maken en de mogelĳkheid te geven de opbrengst ervan te realiseren. Dat beperkt de verantwoordelĳkheid van de it-manager en dat is goed, want die heeft al genoeg om handen met de technische projectontwikkeling, de budgettering en de realisatie. De bottomline: hou de business-managers verantwoordelĳk voor kosten én baten van de ontwikkeling van (nieuwe) diensten.

Georges Ataya is hoogleraar aan de Solvay Business School en vicepresident van het IT Governance Institute nr 8 • 29 augustus 2007

15

TDM HOLDINGS DOET ST VOOR DE UITBOUW VAN D SLTN kan door overname haar klanten nog uitstekend aan op de doelstelling van TDM om in Europa een top drie positie als ICT-midmarket system integrator te beter bedienen. willen vervullen. In het afgelopen boekjaar werd door TDM TDM Holdings N.V. en SLTN GROUP maken bekend dat ze tot een definitieve overeenkomst zijn gekomen voor de overname van de System Integration activiteiten van

een omzet van 310 miljoen euro gerealiseerd. TDM levert innovatieve, hoogrenderende ICT-oplossingen gebaseerd op “proven technology standards”. Deze oplossingen worden geheel afgestemd op de dynamische behoeften van

SLTN GROUP door TDM, nader te noemen SLTN. SLTN

haar klanten. Het portfolio omvat naast de traditionele ICT-

past uitstekend in de buy & build strategie van TDM

infrastructuur thema’s, ICT-consulting & services, hosting

en met deze overname versterkt TDM haar positie als

oplossingen, managed services en support oplossingen.

ICT-system integrator in de Benelux. “Samen kunnen we onze doelstellingen op het gebied van kwaliteit,

SLTN is een professionele ICT-organisatie die zich richt

continuïteit en winstgevende groei waarmaken”, aldus

op het verlenen van ICT-diensten en het leveren van

Terence Bruyn oprichter en CEO van TDM.

hoogwaardige ICT-apparatuur aan de zakelijke markt. Voor SLTN betekent deze overname dat zij onderdeel wordt van een grote pan-Europese system integrator. Haar klanten krijgen toegang tot een Europees netwerk van kennis en ervaring en kunnen op deze manier integraal bediend worden in meerdere landen. Door deze overname kan de

SLTN

haar

mogelijkheden

klanten

optimaal

aanbieden

met

betrekking tot consulting & services, hosting oplossingen, managed services en support oplossingen op het gebied van ICT-infrastructuren. Eugène Tuijnman, oprichter en CEO van SLTN: “TDM is een kwaliteits-organisatie en mede door de aanwezige skillset en internationale aanwezigheid een perfecte partner voor ons. Mijn missie voor de nieuwe organisatie is deze verder uit te bouwen tot een full service system integrator in de Benelux en de De keuze voor een kwalitatieve speler als SLTN is zeer

Nordics. Daarnaast vind ik het van groot belang om, in deze

logisch, zeker in een sterk gefragmenteerde markt als die in

omgeving die steeds internationaler wordt, de continuïteit en

Nederland. Met deze toevoeging aan haar huidige operaties

kwaliteit van onze dienstverlening aan klanten èn de relaties

versterkt TDM haar concurrentiepositie tot marktleider op

met onze leveranciers en medewerkers te waarborgen.”

haar vakgebied in Nederland. Tevens sluit deze overname

RATEGISCHE ACQUISITIE E BENELUX ACTIVITEITEN SLTN haalt vier Awards binnen

Virtualisatie en consolidatie

Als kroon op het werk heeft SLTN tijdens de IBM Business

Virtualisatie is een belangrijke trend, met VMware

Partner Conventie in St. Louis de IBM Excellence Award

als grote trekker. Daarop vooruitlopend ontwikkelde

ontvangen. Deze blijk van excellent overall optreden

SLTN een unieke methodiek voor zowel grote als

wordt jaarlijks door het hoofdkantoor van IBM uitgereikt

kleinere projecten. “Virtualisatie houdt veel meer in

aan een select gezelschap van business partners. SLTN

dan samenvoegen van servers en resources. Voor

ontving de prijs, waarvan slechts drie wereldwijd zijn

klanten proberen we de ICT-sources zo doorzichtig

uitgereikt voor bewezen kennis, bedrijfsinnovatieve

en onafhankelijk mogelijk te maken teneinde deze zo

oplossingen, de bijdrage aan het IBM marktaandeel,

breed en effectief mogelijk in te zetten, waarbij ook

klanttevredenheid en de lange termijn strategie. Eerder

energie verbruik een belangrijke rol speelt. Inmiddels

dit jaar viel SLTN al driemaal in de prijzen. Zo ontving

heeft SLTN succesvol grote VMware projecten met

het bedrijf een award voor het feit dat het de grootste

vele honderden

IBM storage partner was in Nederland, een award voor

x86 servers

de grootste IBM software partner en een award voor

gevirtualiseerd en

overall de grootste IBM business partner van Nederland.

geconsolideerd,

SLTN, opgericht in 1997, is sindsdien meerdere malen

waardoor

tot business partner van het jaar uitgeroepen.

het bedrijf is uitgegroeid tot de grootste

Voor de TDM organisatie en haar huidige drie divisies in

VMware partner

Nederland, te weten: becom, Inforsacom en InDemand,

van de Benelux.

resulteert deze overname in de volgende veranderingen.

“Wij proberen

De activiteiten van becom in Nederland zullen geïntegreerd

middels een

worden met de activiteiten van SLTN. Inforsacom, (voorheen

utility model voor

Comparex) blijft opereren als multibrand system integrator.

ICT-functionaliteit

InDemand, tot slot, staat zelfstandig als sterk groeiende

de kosten voor

consultancy en services divisie. Eugène Tuijnman wordt

klanten optimaal

managing director van alle operaties van TDM in de Benelux

en flexibel af te

en de Nordics. Hij zal in deze hoedanigheid rapporteren aan

stemmen op hun verbruik, dat is onder andere door

Detlef Linde, COO van TDM.

virtualisatie te realiseren,” aldus Eugène Tuijnman. Voor meer informatie bezoek: www.sltn.nl

TECHNOLOGIE tender

MULTIFUNCTIONEEL De Gemeente Gilze en Rĳen heeft een aanbesteding uitgeschreven voor de vernieuwing van hun printers en copiers. Op dit moment maken de ambtenaren 2,2 miljoen afdrukken per jaar. De gemeente denkt hiervoor één groot multifunctioneel afdruksysteem en een stuk of veertien kleinere nodig te hebben. De apparatuur zal niet worden gekocht, maar gehuurd voor een periode van in ieder geval vĳf jaar. Daarna kan het contract eventueel nog twee keer met een jaar verlengd worden.

Securityspecialisten luiden noodklok

Beveiliging indust automatisering zo door Mirjam Hulsebos

Terwĳl organisaties bakken met geld uitgeven aan het beveiligen van hun front- en backoffice, zĳn machines en installaties vaak relatief eenvoudig toegankelĳk. Dat is een gevaarlĳk gegeven nu industriële netwerken in veel gevallen direct of indirect op internet zĳn aangesloten.

N

adat het Spaanse beveiligingsbedrijf Neutralbit dit voorjaar diverse zwakke plekken in een veel gebruikt protocol uit de procesautomatisering naar buiten bracht kopten diverse Amerikaanse kranten en websites dat veiligheid van de nationale infrastructuur in het geding is. Het Amerikaanse adviesbureau Byres Security heeft becijferd dat er in de VS zo’n vier- tot vijfhonderd aanvallen per jaar plaatsvinden op procesautomatiseringssystemen. Een greep uit zijn incidentendatabase leert dat het Australische Merseyshire afvalwaterreinigingsbedrijf te maken kreeg met een hacker die inbrak in het softwaresysteem voor meet- en regelsignalen van machines Scada (Supervisory control and data acquisition). Hij wilde op die manier de lokale autoriteiten onder druk zetten om hem een groot bedrag aan losgeld te betalen. Bij een Amerikaans bedrijf in dezelfde sector zijn hackers erin geslaagd om de procesautomatiseringssystemen binnen te dringen en zo vervuild water in het drinkwatersysteem te brengen. Behalve voor hackers zijn Scada-systemen ook een relatief gemakkelijke prooi voor virussen. Volgens

DESKTOP Deventer gaat zĳn desktop- en notebook-computers vervangen. De gemeente heeft een aanbesteding uitgeschreven voor 900 pc’s en 40 laptops en wat daar zoal aan benodigdheden bĳ hoort. Het gaat om een contractperiode van drie jaar en een geschatte waarde van 712 duizend euro.

ONDERGROND TNO Kerngebied Bouw & Ondergrond is op zoek naar een beheerder voor de Dinoinfrastructuur, een afkorting voor Data en Informatie Nederlandse Ondergrond. In deze toepassing wordt informatie over de Nederlandse bodem verzameld en beheerd. Denk daarbĳ aan gegevens over grondwater, delfstoffen en seismische data. Deze informatie wordt beschikbaar gemaakt via het Dino-loket, een internetportal. De aanbesteding beperkt zich tot de bedrĳfskritieke backoffice van DINO. De rest blĳft het onderzoeksintituut zelf doen. TNO denkt voor een periode van drie jaar tussen de 7,5 ton en de anderhalf miljoen euro te moeten betalen.

ENERGIECRISIS CALIFORNIË DOOR HACK? In Amerika gaat het gerucht dat de grote energiecrisis in Californië vorig jaar is veroorzaakt door hackers die de systemen van de energiemaatschappijen zijn binnengedrongen. Henk van der Heijden van Comsec Consulting vindt het niet onwaarschijnlijk: “Het zou mij niet verbazen als dit waar is. Door kwetsbaarheden in veel gebruikte protocollen en slechte implementaties is het technisch gezien zeker mogelijk. Dit heeft grote gevolgen. Uitval van de energievoorziening is natuurlijk een ernstige zaak, maar wat denk je van de risico’s in een gebied als de Botlek. Hier zouden cyberterroristen heel veel ellende kunnen aanrichten. Ik vraag me af of de overheid zich bewust is van dit gevaar. Het is spelen met vuur. De risico’s zijn heel groot ook in Nederland.”

Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar [email protected]

18


Byres Security is de Slammer-worm uit 2003 terecht gekomen in de industriële systemen van een energieleverancier, een kernenergiecentrale en een boorplatform in de Golf van Mexico. Het Blastervirus uit hetzelfde jaar legde delen van de productie van Corus plat (zie kader). Als hackers en virussen erin slagen om deze systemen te saboteren, dan kunnen terroristen dat ook. Een overzicht van de oorzaken en gevaren. DIRECT LEESBAAR Wat is er aan de hand? Tot het eind van de vorige eeuw waren de meeste procesautomatiseringssystemen maatwerk. De zogeheten ‘veldbusnetwerken’ waren zo ‘vreemd’ dat geen virus of hacker er iets mee kon. Ze waren bovendien geheel gescheiden van de rest van de automatisering. Door deze gescheiden opzet wordt er van oudsher geen encryptie toegepast bij de communicatie tussen de verschillende apparaten en systemen. Gevoelige informatie zoals wachtwoorden en netwerkadressen zijn bovendien vaak gewoon direct leesbaar opgeslagen. Om de toegang tot het systeem in de

foto Chris Pennarts / Hollandse Hoogte

triële rgenkind fabriek zo gemakkelijk mogelijk te maken, hebben sommige systemen helemaal geen authenticatie of hooguit groepsauthenticatie waarbij alle operators gebruikmaken van dezelfde gebruikerscode en wachtwoord. Het bijhouden van logs is in veel industriële omgevingen geen gewoonte, niet van de personen die toegang hebben tot de systemen noch van incidenten die plaatsvinden. Deze op zijn zachtst gezegd twijfelachtige beveiligingsmethoden zijn een gevaarlijk gegeven nu bij veel organisaties Scada-systemen op een Microsoft-platform draaien en onderdeel uitmaken van het bedrijfsnetwerk dat direct of indirect aan internet gekoppeld is. De integratie in het bedrijfsnetwerk en internet is weliswaar handig, want daardoor is het mogelijk om op afstand processen te monitoren en waar nodig bij te sturen. Maar het is ook gevaarlijk nu blijkt dat veel gebruikte industriële protocollen kwetsbaarheden bevatten waarmee hackers zonder al te veel problemen toegang kunnen krijgen tot de infrastructuur. “Iedere eerstejaars student informatica kan zien dat er dan additionele beveiligingsmaatregelen nodig zijn,

maar toch worden die in de praktijk zelden getroffen”, stelt Henk van der Heijden, managing director Benelux bij beveiligingsspecialist Comsec Consulting. “Wij komen bij veel grote Nederlandse bedrijven over de vloer en merken dat ze zich nauwelijks bewust zijn van de gevaren. Als dat bewustzijn er wel is, dan is er nog een probleem. Er zijn momenteel heel weinig producten op de markt om deze beveiligingsproblemen goed op te lossen.”

de achterdeur naar processystemen staat wagenwijd open, ook voor mensen die kwaad in de zin hebben

foto Stijn Rademaker / Hollandse Hoogte

Over de oorzaken is Van der Heyden duidelijk. “Informatiebeveiliging was domweg nooit een issue voor Scada-specialisten. Gevolg is nu dat organisaties die een vitaal onderdeel uitmaken van onze economie en samenleving grote risico’s lopen. Bedrijven uit de chemische industrie, energiebedrijven en drinkwaterleveranciers hebben hun fysieke beveiliging bijna altijd goed op orde. Er is een strenge fysieke toegangscontrole, camerabewaking, noem maar op. Daar liepen deze organisaties van oudsher ook het grootste gevaar. Lang niet iedereen is zich ervan bewust dat door de koppeling van procesautomatisering aan andere bedrijfssystemen deze nu indirect ook met internet verbonden zijn. Daarmee staat de achterdeur naar deze processystemen wagenwijd open, ook voor mensen die kwaad in de zin hebben.” ONZORGVULDIG Naast Scada is ook het OPC-protocol (open connectivity via open standards) vatbaar voor misbruik. OPC regelt de uitwisseling van gegevens tussen verschillende procesautomatiseringsapplicaties die nr 8 • 29 augustus 2007

CORUS HOUDT NETWERKEN GESCHEIDEN Informatiemanager IT-infrastructuur bij Corus Richard van den Hoogen meldt dat de productieomgeving van het staalconcern in de jaren negentig nog volledig gescheiden was van de kantooromgeving. Doordat de integratie van deze netwerken technisch mogelijk werd en voor eindgebruikers wenselijk was, gebeurde dat begin deze eeuw ook meer en meer. “Totdat in 2003 het Blaster-virus delen van onze productie stillegde. Corus is toen gestart met een programma om productie- en kantooromgeving volledig van elkaar los te koppelen. In een aantal fabrieken is die scheiding al gerealiseerd, in een aantal andere wordt deze inrichtseis nog uitgevoerd. De scheiding wordt gerealiseerd door tussen de beide netwerken een datawarehouse te plaatsen waar alle gegevens in opgenomen zijn. Vanuit de kantooromgeving kun je niet verder dan het datawarehouse, vanuit de fabrieksomgeving evenmin. In de fabrieken zijn de werkplekken van twee pc’s voorzien: eentje voor de industriële systemen en eentje voor applicaties als e-mail en Microsoft Office.”

19

TECHNOLOGIE geveer 20 procent gaf toe dat OPC in het gehele bedrijfsnetwerk gebruikt wordt, hetgeen impliceert dat het dus indirect is verbonden met internet. Een klein deel, 12 procent, gaf toe dat OPC zelfs via internettechnologie gebruikt werd. Vrijwel geen van de bedrijven paste daarbij encryptie toe. Uit hetzelfde onderzoek kwam naar voren dat in 51 procent van de gevallen meerdere operators dezelfde gebruikersnaam en wachtwoord gebruiken. Sterker, dit wordt in de meeste installatiehandleidingen van leveranciers aanbevolen om het gebruiksgemak te vergroten. In 53 procent van de installaties draait een OPC-server op een hostplatform dat gebruikmaakt van ofwel een verouderd besturingssysteem (Windows NT, SP4) ofwel op een recent systeem als Windows XP dat niet van de laatste updates voorzien is. op Microsoft-platformen draaien. Velen denken dat OPC alleen het dataverkeer op de fabrieksvloer aanstuurt. Daar is het in essentie wel voor ontworpen, maar in de praktijk gaat de invloed veel verder. Byres Security heeft samen met onderzoeksen consultancyfirma Digital Bond een onderzoek gedaan onder ruim honderd OPC-gebruikers bij grote beursgenoteerde concerns. Meer dan een kwart van de respondenten gaf aan dat als OPC zou uitvallen, de fabriek plat komt te liggen. On-

GROOT RISICO Deze steekproef laat zien dat industriële systemen gemakkelijk aan te vallen zijn. Organisaties die een belangrijk onderdeel uitmaken van de vitale infrastructuur zoals energiecentrales, drinkwatervoorzieningen, afvalverwerkingsinstallaties, maar ook vrijwel alle industriële bedrijven lopen hierdoor grote risico’s. Dat een hacker of een computervirus vrij eenvoudig binnendringt en en vervol-

Collegereeks van 2 oktober t/m 27 november 2007

Strategisch informatiemanagement Nieuwe inzichten over ict-strategie en organisatie

Voor meer informatie: www.it-executive.nl/ontwikkeling of 020-5733641 GEORGANISEERD DOOR

20


COLUMN gens productieprocessen kan stilleggen is dus een heel realistisch scenario. Nico van Veen van Control-IT Industrial Automation predikt dan ook vooral het motto ‘bezint eer ge begint’. “Je moet met de beveiliging van de systemen die operators gebruiken net zo omgaan als met die van de financieel directeur. Als je omwille van gemak beveiligingsmaatregelen gaat omzeilen, dan moet je natuurlijk ook niet vreemd opkijken dat er vroeg of laat iets mis gaat.” Nu valt de schade die met het compromitteren van Scada-systemen aangericht kan worden nog enigszins mee. In het ergste geval gaat een fabriek gecontroleerd plat, iets dat uiteraard meteen opgemerkt zou worden. Dat kost natuurlijk geld, maar het leidt niet tot gevaarlijke situaties. “Scada kan bijvoorbeeld niet een ketel op vol vermogen opstarten als er geen water in zit”, zegt Van Veen. “Dat is namelijk een traject dat door een process control-device wordt aangestuurd. Dat apparaat krijgt zijn gegevens alleen wel via OPC. Dit maakt OPC wel tot een instrument dat in verkeerde handen voor bedreigende situaties kan zorgen. Je moet daarom goed weten wat je doet. Als je iets niet op afstand hoeft aan te sturen, doe dat dan ook niet. Je ziet dat energiebedrijven en waterbedrijven niet heen kunnen om besturen op afstand. Dit zijn dan ook de organisaties waar de meeste incidenten optreden.” CONCLUSIE De OPC Foundation werkt met Microsoft aan een nieuwe versie van het protocol dat zijn werk gaat doen op het meer veilige . NET-systeem van Microsoft in een service oriented architecture. Dat betekent een forse stap voorwaarts, maar het zal nog lang duren voordat alle OPC-applicaties zijn gemigreerd. Toch zal in deze toekomstige installaties ook weer gelden dat de beveiliging niet beter is dan de zwakste schakel. Bestaande praktijken van een slecht patch-beleid en gedeelde wachtwoorden zullen ook in deze nieuwe omgeving hun tol eisen.

•

DSM KIEST VOOR WATERDICHTE PROCEDURES “Risico-analyses en heldere beveiligingsprocedures zijn een belangrijk onderdeel van het beveiligingsbeleid van DSM”, zegt Corporate ICT Security Officer Luc Dupuits bij DSM. “In theorie is het niet zo moeilijk: je moet met de beveiliging van industriële systemen net zo omgaan als je doet met je financiele omgeving of met researchresultaten. In de praktijk zie je dat de technische mensen in fabrieksomgevingen van oudsher niet gewend zijn om met externe risico’s om te gaan. Dat moeten ze nog leren. Ik geloof daarom vooral in goede procedures en risico-analyses om de zwakke plekken inzichtelijk te maken en niet in het toevoegen van ‘meer ijzer’, zoals veel Amerikaanse bedrijven doen. Natuurlijk is het belangrijk om aan de techniekkant maatregelen te treffen, en dat doen we ook door zo min mogelijk verbindingen tussen beide omgevingen te leggen en verkeer van beide richtingen met firewalls streng te controleren. Maar verder zit het vooral in procedures: we geven mensen alleen vanuit huis toegang tot het industriële netwerk als dat noodzakelijk is en dan alleen via VPN met een laptop van DSM. Bovendien kunnen we dat verkeer loggen zodat er een vorm van controle op zit. Uiteindelijk is het – net als met de beveiliging van kantoorsystemen – een balanceeract. We bepalen per segment de risicoklasse en nemen afhankelijk daarvan beveiligingsmaatregelen.”

RON TOLIDO

Zondoorstoofd Nimmer word je meer teruggeworpen op de basale elementen van het leven als tĳdens de vakantie. Je hangt wat op een houten vlonder aan de rand van het Como-meer en doopt een stuk versgebakken brood in de meest goddelĳke olĳfolie. Af en toe pruttelt er een bootje voorbĳ, een welkome afwisseling op de stilte die loom boven het water hangt. De wereld ligt in al zĳn rĳkheid voor je open, als alles om je heen zo eenvoudig op zĳn plaats valt. Nu op zĳn minst een paar weken dat gevoel zien vast te houden, in de tĳd dat we als geplaagde IT Executives schoorvoetend naar onze kantoren terugkeren. Wat zou het mooi zĳn als we straks iets van die opgeruimdheid van de zomer in onze systemen zien. We zouden eindelĳk eens de stofkam kunnen halen door die veel te grote bak van applicaties. Gewoon de helft schrappen en voor de verandering ferme beslissingen nemen over welke software wel en niet blĳft. De zon heeft ons opgeladen dus we kunnen energieker dan ooit het hoofd bieden aan de emotionele tegenwerpingen die zo’n actie oproept. En als we het niet eens kunnen worden, vervangen we onze zelfgebouwde systemen simpelweg door een standaardpakket. Goed voor de onthechting en wat kan een dergelĳke zet een verlicht gevoel geven. Aan de kant van de infrastructuur valt er ook genoeg te ontstressen. Het mooiste is natuurlĳk om zelf geen rekencentrum te hebben. Laat ze maar ergens anders op hun rubberen zolen tussen die server racks voortschuifelen. Zĳ liever dan wĳ. Als we onverhoopt toch nog zitten opgescheept met een eigen machineparkje, dan grĳpen we naar de geneugten van virtualisatie om het aantal servers drastisch terug te brengen. Dat is trouwens nog groen ook; zo kunnen we met opgeheven hoofd dit najaar onze extra vrĳe tĳd besteden aan een politiek correcte milieuconferentie. Zondoorstoofde eenvoud. Zelf was ik al vrĳ snel dat gevoel kwĳt, moet ik bekennen. Op de terugweg belandde ik in Frankrĳk in een hypermodern tankstation. Door een klein softwareprobleempje kon al bĳna een uur lang niemand tanken. Ik heb vaak genoeg hangende applicaties meegemaakt, maar een crashende benzinepomp, dat was van een nieuwe allure. De eigenaar liep met een rood hoofd rond en toen hĳ (ongelogen) met een opstart-CD aan de slag ging, wist ik genoeg. Die was met volle teugen aan het genieten van de zegeningen van informatietechnologie. Hard aan vakantie toe, zonder twĳfel.


21

TECHNOLOGIE deal

ACCESS POINT

Zo wordt IT groen door Jibbe Van Oost

IT is volgens onderzoekbureau Gartner verantwoordelĳk voor 2 procent van de wereldwĳde uitstoot van CO2, evenveel als de luchtvaartindustrie. Andere studies beweren dat it zo’n 4 à 5 procent van het wereldwĳde energieverbruik voor zĳn rekening neemt. Daarbĳ komt nog dat de productie van een computer belastend is voor het milieu. Wat kunnen we doen om it groener te maken?

H

et aantal computers zal in de toekomst niet afnemen, integendeel. Greenpeace heeft groene it onder de aandacht gebracht door een lijst te maken van hardwareverkopers die milieuvriendelijk tewerk gaan. Een recente studie van Forrester maakt duidelijk dat de situatie ingewikkelder is dan alleen de milieuvriendelijkheid van de hardware. Groene it is volgens Forrester-analist Chris Ingle een combinatie van een energie-efficiënt ontwerp, een schone productie, een verantwoorde ontplooiing en verwerking van het afval. De eerste stap in de vergroening van de it zit ‘m in het ontwerp van de hardware. Als er geen gevaarlijke stoffen in de hardware worden gebruikt, hoeven ze ook niet te worden verwerkt. HP ontwikkelt bijvoorbeeld een groot deel van zijn producten zonder verf, email en vlamvertragers. In plaats van schroeven gebruikt het een ‘snap fit design’ dat hergebruik vergemakkelijkt. Ook kunnen machines zodanig gebouwd worden dat er minder energie nodig is voor hetzelfde werk. Zo verbruikt een machine met één heel snelle processor meer energie dan een computer met twee tragere processoren, die toch even veel werk kunnen verzetten. Omdat de snelle processor veel heter wordt, heeft hij ook meer koeling nodig, wat ook energie kost.

FORMULE 1 Lenovo heeft voor het eerst een HPC-systeem (HighPerformance Computing) verkocht buiten zĳn eigen Chinese thuismarkt. De supercomputer gaat het - door hen gesponsorde - AT&T Williams Formule 1 team ondersteunen bĳ hun berekeningen op het gebied van aerodynamica, botsing- en schadesimulatie, en Computer-Aided Design (CAD). Met een snelheid tot 8 TeraFLOPS is de nieuwe computer 75 procent sneller dan de vorige.

FACTUURBEHEER Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam heeft zĳn factuurverwerking geautomatiseerd. Voorheen gingen de 45 duizend rekeningen die het ziekenhuis jaarlĳks ontvangt de organisatie door voor handtekeningen. Nu gebeurt de koppeling met orders en accordering van de facturen met behulp van het workflowsysteem van Contempus. Eerst worden de rekeningen ingescand. Daarna worden ze aan de orders gekoppeld via een module die het OLVG zelf heeft geschreven. Tenslotte worden ze per mail ter autorisatie aangeboden.

gevaarlijke stoffen uitbannen is een deel van de oplossing De vervaardiging van hardware is ook voor verbetering vatbaar, volgens het Forrester-rapport. Het productieproces op zich zorgt voor afval, heeft veel water nodig en verbruikt energie. Ook het transport kan beter. Vervoer van afgewerkte producten gaat steeds vaker over land en zee in plaats van door de lucht. DE BĲDRAGE VAN GEBRUIKERS Verder kunnen de gebruikers een bijdrage leveren aan groene it. Al zijn niet alle mogelijke maatregelen even haalbaar. Het datacenter op een koude plaats installeren is een goede oplossing om de

Mail tips en weetjes over opdrachten naar [email protected]

22


Bron: Basel Action Network 2006

Infradata heeft de authenticatietechnologie voor het WiFinetwerk van Vodafone opgeleverd. Hun BlueSocketController regelt de toegang en rechten van zowel klanten als partners van Vodafone. In de toekomst wordt het wellicht mogelĳk dat bestanden op basis van dit systeem ook met derden worden gedeeld. De overeenkomst met Infradata maakt deel uit van een groot outsourcingsproject waarin Vodafone beheer, onderhoud en monitoring van zĳn accessen core-netwerk aan Ericsson heeft overgedragen.

airconditioningskosten omlaag te brengen. Alleen heeft niet iedereen de mogelijkheid om op korte termijn een datacenter in het hoge noorden te bouwen. It-beheerders kunnen volgens Forrester hun manier van werken aanpassen om milieubewuster te handelen. Servervirtualisatie is er een van. Als één machine er twee kan vervangen, wordt al bespaard op energie voor koeling en voor de ups (uninterruptable power supply). Bedrijven doen er goed aan inactieve pc’s en monitoren uit te zetten. Microsoft introduceert met Vista energiebeheer dat computers zuiniger met elektriciteit laat omgaan. De standby-mode is verbeterd tot een slaapmodus. De computer verbruikt maar twee tot drie watt, maar kan ogenblikkelijk uit zijn slaap gehaald worden. Daartegenover staat dat zo’n 50 procent van de huidige pc’s Vista niet aankan en vervangen moet worden door een nieuwe computer. Een deel van de oude pc’s belandt op de schroothoop, het meest zichtbare milieuprobleem. Velen kennen de beelden van Aziaten die onbeschermd componenten van moederborden verwijderen.

er Oude pc’s voor hergebruik naar ontwikkelingsgebieden sturen, lijkt misschien ontwikkelingshulp, maar is geen oplossing. De ontwikkelingslanden hebben de energie niet om die toestellen van stroom te voorzien, en missen de specialisten om complexe pc-omgevingen te onderhouden. Uiteindelijk blijven ze opgescheept met het giftige, moeilijk te verwerken afval van de ontwikkelde landen.

nog twee redenen voor milieuvriendelijke it: winst of besparing Een deel van de oplossing is het bannen van gevaarlijke stoffen. Hiervoor dienen reglementen als Waste Electrical and Electronic Equipment Directive (Weee) en Restriction of Hazardous Substances (Rohs). De reglementen zijn in Europa per lidstaat te implementeren, waardoor ze een onoverzichtelijk kluwen vormen.

De conferentie ‘Greening The Enterprise’ laat zien hoever de it-industrie is met oplossingen om het energieverbruik en de milieubelasting van en door middel van IT drastisch te verminderen. Kom 21 november naar Utrecht. Zie www.it-executive.nl/ conferentie

CIO’S TER VERANTWOORDING Eén van de mogelijke oplossingen is volgens Christopher Mines van Forrester niet technologisch van aard, maar organisatorisch: “Cio’s worden beoordeeld op hun prestaties voor uptime, de vlotheid van het netwerk en betrouwbaarheid. Ze hoeven geen verantwoording af te leggen voor hun energieverbruik en –behoud. Dat is de zorg van de beheerder van het gebouw of van de faciliteiten. Hetzelfde geldt voor CO2-uitstoot. Maar nu steeds meer bedrijven zich op algemeen niveau wel doelstellingen opleggen, zal dat wel verder door de organisatie heen sijpelen tot bij de cio.”

•

Bron: Basel Action Network 2006

NIEUWE MELKKOE HARDWAREPRODUCENTEN Hardwaremakers springen op de trein van milieuvriendelijke oplossingen, om economische redenen. Allereerst is de groene aanpak een manier om je te differentiëren. Meestal wordt alleen geconcurreerd op prijs, maar nu is er een onderscheidend kenmerk bijgekomen. Producten worden sociaal- en ecologisch verantwoord. Richard Barrington, hoofd van het publiek beleid bij Sun, verwoordt de motieven van Sun zeer duidelijk: “We maken milieuvriendelijke apparatuur om twee redenen. Het brengt ons geld op of het bespaart ons geld.” Sun heeft een radicale visie op groene it: “Nu staart iedereen zich blind op rekenkracht van computers, zoals men doet bij de topsnelheid van een racewagen. Bij Sun daarentegen geloven we eerder in de ‘trein-aanpak’: een grote groep bedienen, met efficiënt massatransport.” Suns voorstel bestaat uit een oplossing gebaseerd op één krachtige server waarop iedere werknemer in een bedrijf werkt via terminals, een soort lichte computers. Het verbruik komt dan volgens Sun per gebruiker neer op 8 Watt, veel minder dan bij gebruik van pc’s. De terminals zouden een levensduur hebben van twintig jaar, wat ook weer afval spaart. Volgens Forrester zullen de meeste bedrijven voor een minder drastische aanpak kiezen. “Er is genoeg geld te bezuinigen door niet-radicale veranderingen,” zegt Forrester-analist Chris Mines. De mogelijke besparingen staan ook opgesomd in een

CONFERENTIE: GROENE IT

Gartner-rapport: verbruik meten, consolideren door virtualisatie, energiebeheer opzetten of hergebruik van it-materiaal. Een van de minder drastische oplossingen zijn de zuinigere pc’s, waarvan sommige leveranciers exemplaren in hun portfolio hebben. HP claimt bijvoorbeeld dat de recente modellen pc’s een processor hebben die tot tien keer efficiënter met energie omgaat. HP biedt ook pc’s aan met een voeding die tot 15 procent efficiënter is dan andere varianten. Ook weren steeds meer leveranciers gevaarlijke stoffen uit hun machines, of hebben die intentie.


23

TECHNOLOGIE

Centrale scandienst krĳgt bĳstand door Dominique Deckmyn

Bĳ Fortis worden miljoenen documenten per jaar ingescand om via elektronische weg te worden verwerkt. Digitaliseren, indexeren en opzoekbaar maken is nu een dienst die de bank centraal aanbiedt aan alle vestigingen. Door sommige documenten voortaan plaatselĳk in te scannen in elk bankkantoor, wil Fortis de digitalisering efficiënter maken.

H

et scannen, indexeren en archiveren van documenten is een dienst die binnen Fortis is ondergebracht bij de afdeling Facility, niet de itafdeling. Onderdelen van de Fortis-groep kunnen op verschillende manieren beroep doen op deze dienst, en met verschillende sla’s (van verwerking binnen de 3 uur tot verwerking binnen de 72 uur). Eind jaren negentig werd zowel bij de toenmalige Aslk als bij de Generale Bank een begin gemaakt met elektronische documentverwerking. Dat begon met het inscannen van overschrijvingen. Na de fusie van 1999 werd beslist om de elektronische verwerking van documenten veel verder uit te breiden. Aidp-division manager Hans Peeters: “Je ziet in het zakenleven, en vooral in de bankwereld, heel duidelijk een evolutie van archivering na verwerking, naar archivering vóór verwerking”. Volgens Peeters was Fortis in 1999 een voorloper in die trend. Het legt wel een zware druk op de afdeling die voor de scans zorgt: “Als wij niet op tijd verwerken, valt het proces stil.” Het systeem werd geleidelijk uitgebreid met bijkomende documenttypes. Het aantal gebruikers steeg ook: aanvankelijk konden alleen de helpdesk en een klein aantal andere gebruikers een document opzoeken. De edm-omgeving is toegankelijk via een webclient of een oudere client/server-versie, maar is ook geïntegreerd met de SAP-software. Momenteel wordt gewerkt aan het omzetten van het documentsysteem in een aantal webservices, die door andere systemen kunnen worden aangesproken. De opslag van de documenten gebeurt op beveiligde harde schijven en op Centera-systemen van EMC.

Hans Peeters: “Ik wilde een systeem dat centraal aanstuurbaar was, en heel makkelijk in het gebruik. Anders had het geen kans van slagen.” In januari 2004 werden twee fabrikanten uitgekozen: NRG (Nashuatec) en Canon. “Voor grote contracten hebben wij een meer-leveranciersbenadering,” licht Peeters toe. NRG mocht de apparatuur leveren voor de bankkantoren, Canon voor een deel van het hoofdkantoor.

evolutie naar archivering vóór verwerking NRG en Canon stelden technologisch een gelijksoortige oplossing voor: mfp-apparaten met daarop een stuk (speciaal geschreven) Java-code. Bij inschakeling van de mfp maakt het Java-programma contact met het centrale systeem en downloadt het de nieuwste versie van de gebruikersinterface. Bij de eerste tests werd van de gebruikers verwacht dat zij zelf de instellingen zouden bepalen betreffende onder meer beveiliging en bestemming van het gescande document. Dat bleek te hoog gegrepen. Er moest dus extra werk worden gestoken in de ontwikkeling van de interface. Daarbij werd steeds verder afgeweken van de basisfunctionaliteit van de mfp-apparaten. Nu laat het systeem zo weinig mogelijk keuzes. Op dit moment is de uitrol voltooid naar zevenhonderd van de ongeveer duizend kantoren.

LOKAAL SCANNEN In Brussel heeft Fortis een centrale scandienst voor grote volumes. Maar die volstaat niet voor alle situaties. Sommige afdelingen kregen hun eigen scandienst, gebaseerd op dezelfde processen. Sinds kort wordt er ook een derde mogelijkheid geboden: Fortis-kantoren kunnen hun eigen documenten inscannen met een mfp (multifunctionele printer, een apparaat dat onder meer print en scant). 24


•

OMVANG • 400.000 documenten worden dagelijks ingescand en toegevoegd, alleen al in België. • 4,5 miljoen digitale documenten worden dagelijks toegevoegd. • In totaal zitten er 7 miljard documenten in de documentendatabase, goed voor 25 tot 30 terabyte.

DE KERN Uitdaging: De evolutie van papieren naar digitale workflow stimuleren door meer digitaliseeropties te bieden. Oplossing: Centrale scanning voor grote volumes, lokaal scannen met een mfp voor kleinere. Les: Eindgebruikers zelf laten scannen lukt alleen als het systeem uiterst eenvoudig is.

Welkom met blauwe kaart

O

ver een paar jaar zullen zich grote groepen hoog opgeleiden melden aan de poorten van Europa. Daarbij zullen ze hun blauwe kaarten laten zien, waarmee ze zo naar binnen kunnen. Dat is een plan van Franwco Frattini, eurocommissaris van Justitie. Hiermee wil hij de internationale concurrentieslag om hoogopgeleide kenniswerkers winnen. De blauwe kaart moet de variant worden van de green card in Amerika, waarmee kenniswerkers gemakkelijk het land in ko-

men. De muren rond Europa zijn nu nog vaak te hoog voor kenniswerkers van buiten de EU. De

Getekend? Geketend!

W

erkgeversverklaringen kunnen ontaarden in administratieve horzels, zo ontdekte Pellicaan Advocaten onlangs. Een kwart van de werkgevers, ook in de it, vinkt aan dat werknemers in vaste dienst zijn, ook al gaat het in werkelijkheid om tijdelijke contracten. Werknemers hebben zulke verklaringen nodig bij bijvoorbeeld aanvragen voor financiering. Maar als de werknemer waarvoor deze verklaring is ingevuld ontslagen wordt, kan dit muisje een heel duur staartje krijgen. De werknemer in kwestie kan op grond van de werkgeversverklaring aanvoeren dat hij een vast dienstverband heeft gekregen. Op basis daarvan kan hij loon claimen en het aflopende arbeidscontract aanvechten. Niet alleen loondoorbetaling dreigt, ook een kostbare procedure om van de tijdelijke werknemer afscheid te nemen ligt in het verschiet.

verwachting is dat de kaart geen permanente verblijfsstatus verleent. Een tijdelijk verblijf van

zeker vijf jaar is wel reëel. Met de kaart wil Frattini Europese bedrijven meer slagkracht geven in de internationale concurrentiestrijd om getalenteerde werknemers. Hoogopgeleide werknemers van buiten de Unie met de kaart kunnen zonder problemen verhuizen naar een andere lidstaat, als ze twee jaar op hun eerste Europese werkplek actief zijn geweest. De kaart houdt, als het aan Frattini ligt, geen permanente status in.

•

Management denkt niet ‘mobiel’ Naarmate mobiel werken toeneemt, moeten it-bedrĳven daar hun werving- en selectiebeleid op aanpassen. Maar dat gebeurt te weinig, aldus onderzoek van Cisco.

L

eidinggevenden nemen personeel aan dat niet houdt van mobiliteit, ze sturen hun mensen verkeerd aan of onthouden medewerkers de middelen om mobiel te zijn. Ook onderhouden ze weinig contact met hun mobiele medewerkers, wat leidt tot stress en isolatie. En dit, terwijl over twee jaar een kwart van de wereldwijde beroepsbevolking mobiel werkt volgens een studie van onderzoeksbureau Pearn Kandola. Dit bureau heeft een aantal persoonlijkheidskenmerken van mobiele werkers in kaart gebracht. Werkgevers zouden daarop moeten letten bij hun werving- en selectiebeleid, zo luidt de boodschap van de onderzoekers. Succesvolle mobiele werkers zijn zelfmotiverend, veerkrachtig, extrovert en onafhankelijk. Ook bij de managers van mobiele werkers past een profiel. Dit type leidinggevende vertrouwt op zijn mobiele

team, laat hen de eigen werklast bepalen en legt de nadruk op resultaat in plaats van inspanning. De manager bepaalt een mobiele werkethiek binnen de organisatie en heeft regelmatig contact met mobiele medewerkers. De leidinggevende stelt goede communicatiemiddelen ter beschikking, zoals ‘instant messaging’ en videovergaderen. “Met de groei van het aantal mobiele medewerkers moeten organisaties zich verzekeren van geschikt leiderschap voor hun teams,” aldus Stuart Duff, arbeidspsycholoog bij Pearn Kandola en schrijver van het rapport. ‘Managers moeten niet in de valkuil stappen om mobiele werkers hetzelfde te behandelen als medewerkers op kantoor. Ze moeten in staat zijn effectief te communiceren en relaties op te bouwen met een flexibele managementstijl, die ze aanpassen naar de verschillende persoonlijkheden binnen het team.”

•

•


25

MENS & WERK

Diversiteit geeft spanning

Talentmanagement niet serieus genomen

B

ndanks de noodzaak tot behoud van personeel, zijn maar weinig bedrijven bezig met talentmanagement. Slechts één op de vijf p&o-managers zegt een beleid hiervoor te hebben, zo blijkt uit internationaal onderzoek van hr-bureau Robert

edrijven krijgen steeds meer te maken met diversiteit op de werkvloer. De kans op irritatie tussen werknemers neemt daardoor toe, stelt Rob Gründemann, onderzoeksleider van TNO’s werknemersmonitor, in de Telegraaf. Managers krijgen een steeds belangrijkere rol om ruzie

de manager als grote verzoener in de organisatie te voorkomen die voortvloeit uit toename van de diversiteit. Als gevolg van de vergrijzing verdwijnen steeds meer oudere blanke werknemers

uit de bedrijven. Dat creëert een machtsvacuüm, stelt Gründemann. Want het personeelsbestand wordt diverser: mannen, vrouwen, jongeren, ouderen, allochtonen, autochtonen, heteroen homoseksuelen, tijdelijke en vaste krachten en full- en parttimers. Al deze mensen werken anders of hebben een ander gevoel voor humor. Volgens Gründemann moeten managers in de toekomst een cruciale rol spelen om de verschillen tussen de diverse medewerkers in goede banen te leiden. Zij moeten onbegrip, jaloezie en irritaties zien te voorkomen. In een recente brochure van TNO staat dat vrouwen en jongeren zich eerder geïntimideerd voelen dan oudere mannen.

•

O

om het krijgen van inzicht in en het ontwikkelen van talent. De helft van de ondervraagde hrmanagers die werken bij een organisatie waar een beleid voor talentmanagement wordt gehanteerd, zegt dat hierdoor de prestaties toenemen. Met name

nederland doet het niet slecht Half. Zwitserland (33%) is koploper met een pro-actief beleid. Nederland doet het met 29 procent ook zeker niet slecht. Uit het onderzoek blijkt dat bedrijven het beleid grotendeels alleen toepassen op een selectie werknemers (gemiddeld 25%). Maar het meest genoemde antwoord is ‘nee’ (gemiddeld 40%). Het gaat bij talentmanagement

Luxemburg (75%) en Ierland (70%) staan hier zeer positief tegenover. Rapporten binnen organisaties in deze landen wijzen dit ook uit. Maar veel organisaties zijn zich hiervan niet bewust, aldus de onderzoekers. Op de vraag: ‘Hoe vaak beoordeelt uw organisatie de werknemersprestaties?’ antwoordt 38% (gemiddeld) ‘op ad-hoc basis’.

•

AU_Y=Hdcgg]V`Y Bariton XL B.V. is specialist op het gebied van doorlenen van personeel. Daarin kent zij een tweetal kernactiviteiten: detachering en contractbeheer. Bariton maakt onderdeel uit van de IT Staffing Groep. De IT Staffing Groep is met 2.500 werkzame freelancers/ZZP-ers de grootste detacheringorganisatie in Nederland. Als betrouwbare, professionele en flexibele partner stelt Bariton bedrijven in staat om flexibel te zijn met betrekking tot het inhuren van externe ICT-specialisten en generalisten middels contractbeheer. Daarnaast beschikt Bariton over een eigen bestand van meer dan 9.000 ervaren ICT-specialisten en generalisten. Tevens zorgt Bariton voor het afdekken van alle risico’s met betrekking tot de keten- en inlenersaansprakelijkheid, Flexwet, etc. Kortom Bariton kan een toegevoegde waarde zijn voor elke organisatie die gebruik maakt van externen. Kijk voor meer informatie op www.bariton.nl

26


Banencaroussel

It’ers zweren telefoon en auto af It’ers willen niet langer werken voor bedrĳven die alleen maar auto’s of telefoons als extraatjes bieden. Flexibele uren en thuiswerken zĳn de nieuwste trends in arbeidsvoorwaarden

D

at blijkt uit een studie van het bedrijf CRF, dat jaarlijks onderzoek uitvoert naar arbeidsvoorwaarden in de it-sector. Daaruit blijkt dat de aantrekkingskracht van leasebakken en pda’s op zijn retour is. Dit dringt echter nog niet door tot de werkgevers in de it. 80 procent van de it’ers krijgt nog steeds een telefoon, auto en laptop van de zaak. In de jaren negentig waren die nog aanleiding om voor een werkgever te kiezen, aldus de onderzoekers. Maar nu geeft in het CRF-onderzoek tweederde van de ondervraagde it’ers aan liever zijn eigen uren te kunnen indelen, dan rond te rijden in

een auto van de zaak. Ook de telefoons doen het niet meer, die worden vereenzelvigd met een aantasting van de privacy. It’ers voelen zich gedwongen spoedverzoeken van klanten op te lossen in hun vrije tijd, terwijl meer dan de helft van hen al minstens tien uur per week overwerkt. De toenemende populariteit van thuiswerken en flexibele uren zou samenhangen met de opkomst van vrouwen in de it. De helft van de it-werkgevers neemt extra maatregelen om meer vrouwen aan te trekken. Op dit moment is een op elke acht it’ers een vrouw.

•

Softwarebedrĳf Attachmate heeft Richard Kroese benoemd tot sales director Benelux. In zĳn nieuwe functie is hĳ verantwoordelĳk voor de divisies host connectiviteit, integratie en systeemmanagement. Cordys, leverancier van BPM-oplossingen, heeft Jon Pyke benoemd tot chief strategy officer. Pyke geldt als pionier in BPM. Hĳ komt over van het door Tibco overgenomen Staffware Boudewĳn van Ewĳk is benoemd tot directeur van MyCom. Hĳ is verantwoordelĳk voor de totale marketing en sales van MyCom. Hĳ is de opvolger van Gert Jan Kosters. Voor zĳn komst naar MyCom was Van Ewĳk onder meer werkzaam bĳ Telfort.

Twee weken lang stuurde ict-bedrijf IFS zeventien sollicitanten in een Burton door Europa. Twaalf van hen verdienden een traineeship tijdens de rally die leidde door Nederland, Duitsland, België en Engeland. “Normaal gesproken leer je nieuwe mensen pas kennen tijdens de eerste maanden van hun werkperiode. Nu weten we vooraf al heel veel van ze, bijvoorbeeld over hun creativiteit, hun gedrag en hun mentaliteit”, aldus Nico van Heuven, marketingmanager van IFS.

Ontslag neemt af

H

et aantal ontslagzaken is vorig jaar met meer dan een kwart gedaald. Vooral bij het CWI is het aantal procedures afgenomen en de daling zet in 2007 door. Dat blijkt uit de cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek. Werkgevers hebben in 2006 bij het CWI en de rechter in totaal 103.000 ontslagaanvragen ingediend. Dat waren er

een jaar eerder nog 142.000. Het CWI heeft vorig jaar 49.000 aanvragen binnengekregen, en het jaar daarvoor waren dat er 75.000, een daling dus ten opzichte van 2005. In ongeveer acht op de tien gevallen heeft het voormalige Arbeidsbureau de afgelopen jaren ook een ontslagvergunning verstrekt.

•

Victor Cohen, general manager Autonomy Benelux en Scandinavië, is ook verantwoordelĳk gemaakt voor de activiteiten in Duitsland, Zwitserland en Oostenrĳk (DACH). Daarmee heeft Cohen heel Noord-Europa onder zĳn hoede, uitgezonderd Groot-Brittannië. Hĳ heeft als opdracht om Autonomy verder te doen groeien. Nedstat heeft Fred Appelman benoemd tot chief technology officer. Als lid van het managenr 8 • 29 augustus 2007

27

ment en hoofd van de it-afdeling zal Appelman het technische team leiden bĳ de ontwikkeling van nieuwe generatie analytics services. Appelman rapporteert direct aan Michael Kinsbergen, Nedstat’s ceo. Appelman is twintig jaar werkzaam in de it, onder andere bĳ Bibit en RBS Retailer Solutions. Salesforce.com heeft onlangs Hans Brouwer aangesteld als nieuwe regiodirecteur voor de Benelux. Brouwer is verantwoordelĳk voor het verder uitbouwen van de activiteiten van salesforce.com in deze regio. Hĳ komt over van NetIQ. In zĳn nieuwe functie rapporteert Brouwer aan Andrew Jacques, de Europese manager van het bedrĳf. Hans Bosch is sinds half juli director Productmanagement & Content van R&D Media Holding BV. R&D Media voert onder andere het merk Glomobi. Bosch concentreert zich met name op het ontwikkelen van nieuwe mobiele diensten en de uitbreiding van de bĳgehorende distributiekanalen. Bosch is afkomstig van KPN. SNT, aanbieder van multichannel klantcontacten, heeft Chris Hazewinkel aangesteld als directeur commercie en cliënt services. Hĳ is afkomstig van British Telecom, waar hĳ sales manager was. Oproep: Heb je ook een nieuwe functie. Mail je naam en contactgegevens en de overstap naar [email protected].

MENS & WERK foto Nico Boink

Alain Delbeke

DE IT-MANAGER VAN LAMB WESTON/MEĲER Naam: Alain Delbeke Leeftijd: 46 Organisatie: Lamb Weston / Meijer Favoriete it-gadget: Een machine die ieders gedachten bondig kan samenvatten.

IT-managers gezocht: De redactie van IT Executive zoekt it-managers die in aanmerking willen komen voor deze serie portretten. Vind jij het leuk om je verhaal te doen of heb je iets bijzonders te melden stuur dan een e-mail naar [email protected].

Portret van een IT-manager (8) Menig it-manager moet als een ware jongleur meerdere ballen in de lucht houden. De directie wil waar voor zĳn geld, gebruikers betere ondersteuning en it-medewerkers minder stress. Hoe mensen hun balans vinden tussen deze belangen ziet u terug in een aantal portretten van it-managers. door: Henk Vlaming

Wat voor bedrijf is dit? “Lamb Weston/Meijer is een aardappelverwerkend bedrijf met ruim duizend werknemers in Europa en met de hoofdvestiging in Kruiningen. Het is een joint venture van het Amerikaanse Lamb Weston en het Nederlandse Meijer Beheer, oorspronkelijk een bedrijf voor de pootgoedindustrie. Ik werk hier sinds een jaar en ik kom uit de Belgische consultancy. Ik ben begonnen in de telecom, maar maakte al snel deel uit van het management.”

28

Hoe is de it-afdeling ingericht? “We werken met een team van ongeveer twintig mensen. Een deel houdt zich bezig met de technische infrastructuur van pc’s, servers en netwerken. De rest is bezig met implementatie en onderhoud van de applicaties. De meeste aandacht gaat uit naar SAP, waarvan wij veel standaardmodules gebruiken voor finance & controlling, planning en productie, sales en distributie. Wij hebben een business warehousesysteem, bedoeld voor business intelligence.”


Hoe vul jij je functie in? “Bij een it-manager denken mensen aan techniek, hardware en licenties en aan het verwerken van informatie via applicaties. Maar ik houd mij vooral bezig met het beheer van de informatie. Het gaat hierbij om de verantwoordelijkheid voor en de organisatie van de informatie, die door alle afdelingen heen loopt. Ik ondersteun de business om de informatieketen waar iedereen onderdeel van is zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.” Voor welke uitdagingen sta je? “Vier jaar geleden is hier een erpsysteem geïmplementeerd om de bedrijfsvoering efficiënter te maken. Op een aantal vlakken is verbetering van de efficiency nog mogelijk, zoals standaardisatie en internationalisering. Daar werken wij nu continu aan. Dat vraagt niet alleen om technische kennis. We moeten ook kunnen uitleggen

waarom de voorgestelde veranderingen zullen leiden tot operationele verbeteringen. Change management, daar gaat het om, de huidige werkwijze ter discussie stellen. Wij ondersteunen en faciliteren de business met ideeen, zodat medewerkers de voordelen van efficiencyverbetering gaan inzien. Dat vergemakkelijkt de implementatie van systemen. De mensen in de business denken echter vooral in termen van snel en concreet rendement. Voorstellen voor veranderingen moet je dan ook in die termen kunnen gieten. Daar ligt de uitdaging, ook voor de toekomst. De laatste jaren is het bedrijf sterk gegroeid. Onze afdeling moet de organisatie verder ondersteunen en voorbereiden op blijvende groei.” Wat is hierbij je grootste probleem? “Ik wil niet dat wij alleen branden blussen en ad hoc oplossingen aandragen. Ik wil fundamentele bijdragen leveren. Die kosten tijd, maar welke organisatie wil nu twee jaar wachten op resultaten? Ook op korte termijn moet ik laten zien dat we vooruitgang boeken, daarmee bouw je als it-afdeling vertrouwen op. Dus als wij honderd taken hebben, dan benoemen wij er dertig tot prioriteit. Die geven weliswaar minder resultaten dan honderd, maar de resultaten worden wel sneller zichtbaar. Ik heb geleerd dat het niet altijd zinvol is om

COLUMN alles te willen oplossen. Naarmate de tijd vordert, vallen sommige problemen vanzelf weg. Dit is moeilijk om goed uit te leggen, daarom geef ik er de voorkeur aan om te laten zien dat onze oplossingen goed werken.” Hoe overtuig je de directie hiervan? “Het is belangrijk dat iedereen op de zelfde golflengte zit. Daarom heb ik ervoor geijverd om de belangrijkste activiteiten van het bedrijf te groeperen in een masterplan. Hierbij levert iedere manager zijn bijdrage aan projecten die passen in de strategische oriëntaties van het bedrijf. De belangrijkste uitdaging hierbij is het stellen van prioriteiten. Goede ideeën hebben alleen betekenis als de organisatie er gemeenschappelijk aan kan en wil werken. Het is in ieders belang om op deze manier bij te dragen aan de toekomst van het bedrijf.” Wat is jouw sterke punt hierin? “Ik ben heel ondernemend, planmatig en doelgedreven. Soms een beetje te veel misschien. Heb ik eenmaal een doel voor ogen, dan ga ik er voor.” Wat is dan je zwakke punt? “Als je gestructureerd en gedreven bent, dan mis je soms creativiteit. Die heb ik toch nodig om proactief te zijn. Ik ben mij daarvan bewust, en daarom stap ik ook nooit ergens alleen op af. Bij voorkeur werk ik in teamverband waar alle complementaire eigenschappen samenkomen. Ik ben nu eenmaal niet de persoon om alles zelf te doen.” Ben je thuis ook zo? “Als je graag leiding geeft, dan wil je thuis ook de krijtlijnen zetten. Maar hier is het geen opdracht waarvoor ik ben aangesteld en waarvoor ik betaald krijg. De balans tussen democratie en verantwoordelijkheid moet evenwichtig zijn. Dat betekent dat we thuis alles samen bespreken. Daarmee halen we de beste resultaten.”

•

RENÉ F.W. DIEKSTRA

Het magische getal is 150 De evolutie heeft een uiterst interessante truc uitgehaald met de hersenen van primaten, de categorie dieren waartoe naast de apensoorten ook de mens behoort. Hoe groter het bovenste deel van de hersenen, de zogenaamde neocortex, hoe groter de sociale groep waarin de dieren van een soort leven. Blĳkbaar is dat gedeelte van het brein bedoeld om de complexiteit van sociale relaties te kunnen verwerken; hoe meer sociale relaties hoe ingewikkelder het dagelĳks leven. De mens leeft van alle primaten in de grootste sociale groepen en inderdaad, de mens heeft ook verhoudingsgewĳs de grootste neocortex. Dat wordt op een dramatische manier duidelĳk als we de verhouding tussen het meest primitieve deel van het brein, de medulla waardoor onder andere de ademhaling wordt geregeld, en de neocortex voor de verschillende diersoorten vergelĳken. Bĳ insecteneters, zoals de miereneter, is die 1:1, bĳ de mensapen 1:35 en bĳ de mens maar liefst 1:105! Dat roept de vraag op voor welke maximale sociale groepsgrootte de menselĳke neocortex nog geschikt is. De evolutiepsycholoog Robin Dunbar heeft dat nauwkeurig uitgerekend en komt uit op ongeveer 150. In een groep van maximaal 150 personen slagen mensen er nog in om goed bĳ te houden wat de anderen voor personen zĳn, wat ze wel en niet goed kunnen en hoe ze ten opzichte van hen en van elkaar staan. Stĳgt de groepsgrootte duidelĳk boven 150, dan worden mensen vreemden voor elkaar en lukt het niet meer goed om elkaars gedrag langs informele lĳnen, via persoonlĳke contacten, te beïnvloeden. Dunbar toonde voor meer dan twintig culturen aan, primitieve en niet zo primitieve, dat die inderdaad volgens de 150-regel zĳn georganiseerd. De regel betekent niet per se dat mensen in groepen van ongeveer 150 bĳ elkaar wonen. Het betekent wel dat in het een groep van deze grootte is waarin ze gemakkelĳk en regelmatig bĳ elkaar komen en belangrĳke zaken regelen. Voor de Australische aboriginals geldt bĳvoorbeeld dat de belangrĳkste groep de clan is. Die komt van tĳd tot tĳd bĳ elkaar op jamborees, waar dan de belangrĳkste levensrites, zoals huwelĳken en initiaties van

jongeren tot volwassenen, worden voltrokken. Daar worden ook de verhalen van vroeger weer verteld om iedereen eraan te herinneren wie ze zĳn en waar ze vandaan komen.

in silicon-valley vind je tal van bedrijven volgens de 150-regel georganiseerd Voor sommige religieuze groeperingen zoals die van de Hutterites in de Verenigde Staten, geldt zelfs dat als een groep het aantal van 150 overschrĳdt de regel is dat een nieuwe groep gevormd moet worden die elders zĳn verblĳfplaats zoekt. Er zĳn ook bedrĳven, met name in en rond Silicon-valley, die volgens de 150-regel zĳn georganiseerd. Zo gauw het personeel van een bepaalde vestiging het aantal van 150 dreigt te overschrĳden, wordt een nieuwe vestiging opgezet. Een van de opmerkelĳke kenmerken van de 150-regel vestigingen is dat de werknemers in status veel meer aan elkaar gelĳk zĳn, er zĳn nauwelĳks typische baas/ondergeschikte verhoudingen, terwĳl problemen toch effectief worden opgelost en prestaties en productie bovengemiddeld zĳn. Een verklaring daarvoor is, dat iedereen van vrĳwel iedereen weet waar die wel en niet goed in is en dus waarvoor je het beste bĳ wie kunt aankloppen. Wat als we zouden besluiten om scholen, of afdelingen binnen scholen, nooit groter te maken dan 150 personen? Zouden dan een aantal van de ernstige problemen die we nu bĳvoorbeeld op het VMBO zien, verminderen? Geldt datzelfde als we buurten zo inrichten dat ze bestaan uit herkenbare eenheden van ongeveer 150 bewoners? En dan nog dit. Hoe groot is de Tweede Kamer? Inderdaad. Diekstra is psycholoog en oa hoogleraar psychologie aan de Roosevelt Academy Middelburg


29

ESCAPE

Asus omkleedt notebook met bamboe Door Onno Breedveld

D

uurzaamheid wordt een lifestyle. Wie het goed voorheeft met onze planeet laat zich komend jaar zien met een EcoBook van Asus. De kast daarvan

is voor een groot gedeelte gemaakt van bamboe. Dat betekent dat een eenmaal afgedankte laptop straks een kleinere belasting voor het milieu vormt. De vraag is natuurlijk hoe geloofwaardig Asus hiermee is. De bamboe steekt schril af naast de knal gele Lamborghini-notebooks die het op moeten nemen tegen de Ferrari-schootcomputers van Acer. Belangrijker

koopargument is dan ook de looks: het houten notebook ziet er een stuk stijlvoller uit dan die racemonsters. Wie met zijn laptop ook de rest van zijn inrichting in bamboestijl wil brengen, kan zijn hart ophalen. Er zijn al televisies, een home entertainment center, luidspekers en toetsenborden van dezelfde houtsoort te koop.

•

Op het internet weet niemand dat u een hond bent JOHN MACKEY, CEO VAN WHOLE FOODS Valse identiteit: “Rahodeb” Kwaad opzet: Postte onder een schuilnaam kritische commentaren over concurrent Wild Oats Resultaat: Rode konen. Hij werd betrapt tijdens een onderzoek naar de overname van Wild Oats door Whole Foods. Erg gênant, maar het is onduidelijk of hij iets illegaal heeft gedaan. TOMORROWNOW, FILIAAL VAN SAP Valse identiteit: De consultants van Tomorrownow logden in op de support-database van Oracle met de gegevens van voormalige Oracle klanten die recent op Tomorrownow waren overgeschakeld Kwaad opzet: Tomorrownow roofde de technische database van Oracle leeg en kon zo zelf tegen betaling support leveren voor software zoals Oracle’s Peoplesoft. Resultaat: Publieke vernedering. SAP-baas Henning Kagermann heeft de feiten - na lang ontkennen - toegegeven.

•

ONBEKENDE SECOND LIFE ONDERNEMER Valse identiteit: Volkov Cattaneo Kwaad opzet: Cattaneo verkocht aan Second Life klanten voor ongeveer 12 euro een goedkope kopie van het ‘SexGen’ bed van Kevin Alderman. Dit is een (virtueel) bed dat allerlei acrobatische mogelijkheden biedt. Resultaat: Afwachten! Alderman heeft Cattaneo aangeklaagd wegens inbreuk op copyright, maar duidelijke precedenten zijn er niet. En niemand weet wie Cattaneo echt is.

•

COLOFON IT Executive is een uitgave Adformatie Groep, onderdeel van Kluwer redactie Fred van der Molen hoofdredacteur e [email protected] Sytse van der Schaaf adj.hoofdredacteur e [email protected] medewerkers Ben Kuiken, Charles Groenhuijsen, Dick Simonis, Dominique Deckmyn, Ed Kerkman, George Attaya, Henk Vlaming, Marco van der Hoeven, Onno Breedveld, Patrick Linders, René Diekstra, Ron Tolido, Ron Onrust, Ruben Acohen, Stijn Muys en Yvonne Halink fotografie Nico Boink, Cor Mooij en Caro Bonink redactieadres Postbus 75462 1070 AL Amsterdam tel 020-5733665 e [email protected] advertentie-exploitatie Rob de Kleijnen salesmanager t 06-53403470 e [email protected] Erik van Heest sr. accountmanager t 06-13221012 e [email protected] Postbus 75462 1070 AL Amsterdam e [email protected] f 020-5733603 e [email protected] (advertentiemateriaal) uitgever Patrick van Tuijl e [email protected] abonnementen IT Executive wordt blijvend gratis toegezonden aan personen die vallen binnen de doelgroep. Aanmelden, wijzigen en afmelden kan op www.it-executive.nl marketing Ceesjan de Vos e [email protected] Mieke Stikkelorum e [email protected] vormgeving Twin Design, Liset Polkamp drukwerk Senefelder Misset Auteursrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaard-publicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. Op al onze aanbiedingen en overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene Voorwaarden van Kluwer BV, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam op 6 januari 2003 onder depotnummer 3/2003. Op alle overeenkomsten tussen Uitgever en Afnemer met betrekking tot advertentie-plaatsingen (daaronder begrepen alle overeenkomsten met adverteerders en bemiddelaars) zijn in aanvulling op deze Algemene Voorwaarden van toepassing de laatstgeldende versie van de Regelen voor het Advertentiewezen, uitgegeven door de raad van Orde en Toezicht voor het Advertentiewezen (ROTA), hierna: ‘de Regelen’. Bij tegenstrijdigheid van de Algemene Voorwaarden met de Regelen prevaleren de Regelen. Een exemplaar van de Algemene Voorwaarden en de Regelen zal op eerste verzoek gratis worden toegezonden. U kunt beide ook vinden op www. adformatie.nl/algemene-oorwaarden.html. Een deel van de inhoud wordt gepubliceerd onder licentie van Minoc Business Press N.V. Copyright 2007, IT Executive, ISSN 1570-6737

30


IN 2006 HEEFT DELL

,774,432 1SERVERS MET INTEL PROCESSOR GEÏNSTALLEERD

Op basis van ervaring opgedaan bij letterlijk miljoenen serverimplementaties hebben wij onze Dell PowerEdge™ servers gebouwd op basis van de Quad-Core Intel® Xeon® processoren. Omdat die het werk makkelijker maken, optimale oplossingen garanderen en toegevoegde waarde bieden. Met onze uitstekende support zijn uw nieuwe servers bovendien snel operationeel - en blijven ze dat ook. Want Dell doet meer dan u denkt. Meer weten? Kijk op www.dell.nl/deployedservers

www.dell.nl/deployedservers Bron: IDC Worldwide Quarterly Server Tracker, februari 2007. Dell en het Dell logo zijn al dan niet geregistreerde handelsmerken van Dell Inc. Intel, Intel Xeon en het Intel Xeon logo zijn geregistreerde handelsmerken van Intel Corporation. ©2007 Dell Inc.

Industrie slecht beveiligd

Recommend Documents