‘Op ons trouwfeest ging de knop om’
In de ban van Art Deco
Jolanda Frentz en Jeroen van der Burg voelen zich helemaal thuis in de sfeer van begin twintigste eeuw. Ze hebben niet alleen een huis uit dit tijdperk, ook hun interieur en zelfs Jolanda’s kleding is helemaal in de stijl van Art Deco en Jugendstil. Tekst | Thelma Egberts Fotografie | Otto Kalkhoven
januari/februari 2010 | Herenhuis 75
W
Weinig mensen gebruiken hun trouwlocatie als inspiratiebron
onderlinge verschillen, die vooral te maken hebben met het
voor het interieur. Jeroen van der Burg en Jolanda Frentz uit
land van herkomst. Jugendstil heeft zijn wortels in Oostenrijk
Arnhem deden dat wel. Zij trouwden in 2002 dan ook op een
en Duitsland. Art Nouveau is Frans-Belgisch. Bij beide stijlen zie
bijzondere locatie: jachtslot De Mookerheide bij Nijmegen.
je florale en dierlijke motieven en krullende, vloeiende lijnen
Dit rijksmonument uit 1903 is een sprekend voorbeeld van
terugkeren. Gekscherend worden ze ook wel de Slaolie- of
Jugendstilarchitectuur. Het kersverse bruidspaar was er zeer
Spaghettistijl genoemd.
van onder de indruk. Zozeer, dat ze nu zelf een huis hebben uit
Jeroen: ‘In Nederland sloeg de uitbundigheid van Jugendstil
deze bouwperiode. ‘De stijlperiode van pakweg 1900 tot aan de
en Art Nouveau niet erg aan. Nederlandse ontwerpers en
Eerste Wereldoorlog is de tijd van Jugendstil en Art Nouveau,’
architecten hadden al rond de eeuwwisseling een voorkeur
zegt Jolanda. ‘Natuurlijk kenden we deze stijlen al voor we De
voor strak en sober. Ze noemden hun stijl De Nieuwe Kunst.’
Mookerheide binnenstapten. Vooral Jeroen had er een klik
Als reactie op de overdaad van Jugenstil en Art Nouveau
mee en ik hield van alles wat nostalgisch was. Maar na onze
ontstaat rond 1920 het strakkere Art Deco. Deze stijl werd
trouwdag ging de knop echt om.’
breed toegepast, van architectuur, interieur, schilderkunst, beeldende vorming tot grafische vormgeving en kleding. ‘Ik heb
Strak versus krullerig
een voorkeur voor de strakke lijnen en het haast industriële
De namen Jugendstil, Art Nouveau, De Nieuwe Kunst en Art
karakter van Art Deco. Het is antiek, maar oogt modern. Het is
Deco worden meestal door elkaar heen gebruikt. Toch zijn er
echt tijdloos. Art Deco is bovendien goed te combineren met
Linksboven | Jeroen en Jolanda met hun kinderen Lente en Florian. Rechtsboven | Onder beplating kwamen niet alleen de oorspronkelijke paneeldeuren tevoorschijn, maar ook een bijzondere raampartij. Rechts | Van de twee Belgisch hardstenen schouwen in de vroegere kamers en suite was er maar één bewaard gebleven. Gelukkig vonden Jeroen en Jolanda op de bovenverdieping eenzelfde schouw, die daarna een plek in de woonkamer kreeg. 76 Herenhuis | januari/februari 2010
A ‘ rt Deco is antiek, maar oogt modern’
januari/februari 2010 | Herenhuis 77
Jugendstilornamenten zijn erg zeldzaam
de vloeiende lijnen van Jugendstil. Onze Jugendstilaffiches van Alphonse Mucha passen bijvoorbeeld prachtig bij het verder strakke interieur. Een volledig Jugendstilinterieur lijkt me echter te overdadig.’
Deftige wijk ‘De liefde voor Jugendstil en Art Deco kwam in een stroomversnelling toen Jeroen en Jolanda verhuisden naar een huis uit ongeveer 1904 in de Arnhemse Transvaalbuurt. Deze wijk, begin twintigste eeuw gebouwd in een glooiend gedeelte van het Sonsbeekpark, was bestemd voor de ‘gegoede burgerij’, zoals oud-Indiëgangers en gepensioneerde hogere ambtenaren. Hoewel ontworpen in eclectische stijl, waarbij kenmerken uit verschillende stijlperiodes samenkomen, overheerst bij veel van deze huizen de Jugendstilarchitectuur: bogen, torentjes, serres, veranda’s en rijk geornamenteerde gevels. ‘De meeste van deze huizen zijn ontworpen door de bekende Arnhemse architect Willem Diehl (1876 – 1959). Of hij ook de ontwerper van ons huis was, weten we niet. Door een brand in het gemeentearchief zijn alle bouwkundige gegevens verloren gegaan. Zelf denken we van niet. De typische Diehl-kenmerken, zoals halfronde bogen, ontbreken,’ zegt Jeroen. ‘Bovendien was Diehl een echte Jugendstilarchitect. Ons huis heeft meer kenmerken van de aanverwante Cottagestijl, een romantische
Boven | Dankzij het identieke plafond van een buurhuis konden nieuwe
stijl met Engelse en Zwitserse invloeden. Wie het ook ontwierp,
matrijzen gemaakt worden. Onder | In een oud vormenboek werden exact
we vinden het prachtig!’
dezelfde ornamenten teruggevonden. Links | De meeste lampen in huis zijn antiek Art Deco. Jeroen: ‘Dit soort
Uitgewoond studentenhuis
lampen hebben meestal nog de oude bedrading en fitting. Je moet hem dus
Zo prachtig was het nog niet toen Jeroen en Jolanda het in
eerst ‘verbouwen’ voor je hem ophangt.’
2004 kochten. Het had jarenlang als studentenhuis gediend en dat was goed te zien. Dat het huis ongeïsoleerd was en rotte vloeren, verouderde bedradingen, loden leidingen en een slechte riolering had, viel te verwachten. Erger was dat veel oorspronkelijke details waren verdwenen. De raampartij bij het balkon bijvoorbeeld, en de sierlijke balkonhekken aan de voor- en achterzijde. Binnen waren de kamers en suite samengetrokken en veel schouwen verdwenen. ‘Tot onze teleurstelling waren ook de geornamenteerde stucwerkplafonds verloren gegaan. Dat kwam doordat we het huis net één dag te laat hebben gekocht,’ vertelt Jolanda. ‘Het pand stond niet te koop, maar was van een projectontwikkelaar, die het na een grondige renovatie wilde doorverkopen. Er was al een aannemer aan het werk. Wij wilden het in ongerenoveerde staat kopen, zodat we zelf konden bepalen hoe we het hebben wilden. Dat lukte, maar we waren helaas net te laat om de plafonds te redden.’
Balkonhek van de buren Het duurde een klein jaar voor de renovatie klaar was. Gelukkig vonden Jeroen en Jolanda nog veel oude elementen terug. Onder beplating kwamen bijvoorbeeld de oude paneeldeuren tevoorschijn. Ook bleek onder het trapgat een mooie raampartij onder betimmering te zijn weggestopt. ‘Het
Nu met korting: Nieuw servies in Art Decostijl
Lange tijd waren Jeroen en Jolanda op zoek naar een servies in Art Decostijl. Complete serviezen bleken echter moeilijk te vinden. Vandaar dat ze er zelf een ontwierpen: servies Chris. Dit servies is te koop via de website van hun bedrijf, Art-Deco-Repro. Als lezer van Herenhuis krijgt u vijftien procent korting als u voor 1 maart 2010 besteld. Ga op de website naar ‘Prijs met kortingscode’ en vul in het invulformulier bij ‘status’ in: Korting Herenhuis. Het servies is gebaseerd op het zogenaamd ‘vernieuwingsaardewerk’ van de Nieuwe Kunststroming. Dit aardewerk werd ontworpen door sociaal bewogen kunstenaars, die betaalbare serviezen wilden maken voor de gewone burger. Een van de bekendste ‘aardewerkkunstenaars’ uit deze tijd is Chris van der Hoef (1875 – 1933). Hij gaf zijn decors geen naam maar een nummer. Jeroen en Jolanda kozen motiefnummer 3444, een decor dat ze terugvonden op een antiek dienblad uit hun eigen bezit. Servies ‘Chris’ is vijftiendelig, gemaakt van porselein en bestand tegen vaatwasser en magnetron. Het motief is met de hand slijtvast aangebracht. Informatie: Jolanda Frentz en Jeroen van der Burg De Wetstraat 8 6814 AP Arnhem Tel. 026 - 446 48 15 www.artdeco-repro.com
80 Herenhuis | januari/februari 2010
was een beetje gissen hoe het huis er vroeger uitzag. Oude bouwtekeningen of foto’s waren niet of nauwelijks te vinden. Daarom hebben we goed rondgekeken in de buurt,’ vertelt Jeroen. ‘De huizen verschillen onderling sterk, maar stammen uit dezelfde periode. Ze kunnen dus wel als richtsnoer dienen. Onze nieuwe balkonhekken hebben we afgekeken van een buurhuis. Leuk is dat onlangs andere buren weer bij ons aanklopten om óns balkonhek na te maken!’ Tot hun grote vreugde lukte het om de geornamenteerde plafonds terug te brengen. ‘We vonden een bedrijf in Harderwijk, ’t Schippertje, dat gipsornamenten naar oorspronkelijk model giet. In een oud vormenboek vond hij zelfs exact ónze ornamenten terug. Maar helaas hadden ze er niet de matrijzen van. Jugendstilornamenten zijn toch al zeldzaam,’ vertelt Jolanda. ‘Toen hoorden we dat bij een buurhuis nieuwe plafonds werden geplaatst en het oorspronkelijke plafond precies de ornamenten had die wij zochten. Jeroen mocht ze eruit zagen, zodat ’t Schippertje er matrijzen van kon maken! Nu zijn ‘onze’ ornamenten daar voor iedereen beschikbaar.’
Mix van nieuw en oud Al tijdens de restauratie gingen Jolanda en Jeroen op zoek naar mooie meubelen en decoraties uit de bouwperiode van hun huis. Hun jachtterrein bestond uit rommelmarkten, antiekwinkels en de website Marktplaats. Ook in nieuwe interieurzaken wisten ze te ‘scoren’ want daar is Art Deco duidelijk bezig aan een opmars. ‘Echt antiek hoeven onze meubelen niet te zijn. Die zijn vaak te kwetsbaar voor dagelijks gebruik. Zeker met twee kleine kinderen,’ zegt Jolanda. ‘Onze kasten zijn bijvoorbeeld helemaal Art Deco, maar dan nieuw. We ontdekten in Stadskanaal meubelfabriek Schuitema waar ze nieuwe meubelen maken in oude stijl. Precies wat we zochten.’ De meeste plafondlampen zijn antiek, maar niet allemaal. De bezoeker zal het verschil niet zien. Ook de deurklinken en de tuinmeubels zijn moderne versies in Art Deco- of Art Nouveaustijl. Daarnaast hebben Jolanda en Jeroen zélf een servies ontwikkeld (zie kader). Naar glasservies en bestek zijn ze nog op zoek. ‘Daarmee houdt het nog niet op. We gaan jaarlijks op Art Decovakantie, bijvoorbeeld naar Miami, Praag, Berlijn of Schotland,’ zegt Jolanda enthousiast. ‘Verder draag ik soms kleding uit de jaren twintig en dertig en dansen wij de Argentijnse tango, een dans uit begin 1900. Art Deco is echt een deel van ons leven geworden.’
Interessante websites Ornamenten: www.het-schippertje.nl Meubelen: www.schuitema-furniture.nl Vereniging Vrienden Nieuwe Kunst 1900: www.vvnk.nl
januari/februari 2010 | Herenhuis 81
