Impressie Bestuursconferentie Woonlasten ’s Hertogenbosch Dit is een korte impressie van de bestuursconferentie woonlasten die plaatsvond op 6 oktober 2015. Inleiding De aanleiding voor het organiseren van deze conferentie is de wens van de initiatiefnemers om meer schouders onder het woonlasten- en armoedevraagstuk in de stad te krijgen. Onderzoek uit 2013 heeft laten zien dat zonder ingrijpen een situatie ontstaat in 2018 waarbij één derde van de Bossche huurders niet alleen te hoge woonlasten heeft, maar zelfs op of onder de armoedegrens leeft. Dat vinden de gemeente ’s-Hertogenbosch, de drie Bossche woningcorporaties en het SHP niet acceptabel. Dit is de reden dat zij in 2014 een woonlastenakkoord sloten om ervoor te zorgen dat de voorspelde percentages geen werkelijkheid worden. Dat kunnen ze echter niet alleen. Daar hebben zij andere organisaties/bedrijven bij nodig. Als we breed kijken naar woonlastenproblematiek zijn er namelijk veel knoppen om aan te draaien. Maar niet al die knoppen worden door corporaties of gemeente bediend. Bovendien komt woonlastenproblematiek vaak niet alleen en is een goed en soms onorthodox samenspel van professionals nodig om daadwerkelijk verschil te kunnen maken. Dit samenspel vraagt om een ‘license to operate’ en om bestuurlijke steun. De conferentie is de start voor de gewenste (bestuurlijke) verbreding. In de praktijk is de verbreding inmiddels al in volle gang, onder meer via het praktijknetwerk en via het 24-uurs evenement in februari. Aan deze conferentie is deelgenomen door bestuurders / bestuurlijk vertegenwoordigers van in totaal 23 organisaties. Naast de organiserende bestuurders (gemeente, 3 Bossche woningcorporaties en SHP) waren de volgende organisaties aanwezig: VGZ, ING, Eneco, Essent, Energiecoöperatie 073, Vincentius, Netwerk tegen Armoede, Voedselbank, Vluchtelingenwerk, Stalman en Rijken Gerechtsdeurwaarders, Humanitas, Cello, Weener XL, Juvans, Koning Willem I College, Reinier van Arkel, Arriva, Mooiland, MEE. Van CZ kon niemand aanwezig zijn, maar deze organisatie heeft wel steun betuigd aan het convenant en heeft enkele acties ingediend. Het doel van de conferentie was om een groter netwerk/steungroep te creëren voor nieuwe oplossingen voor en een effectieve aanpak van de groeiende woonlastendruk en armoede. Van de aanwezige organisaties brachten er ruim 20 (inclusief organiserende bestuurders) concrete acties en beloftes in en onderstreepten hun toezeggingen met een ferme handtekening onder het Woonlastenakkoord.
Het programma van de bestuursconferentie: 1.
Kennismaking met elkaar en met de problematiek In dit onderdeel gingen de aanwezigen met elkaar in gesprek over onder andere de relatie tot het onderwerp en de drijfveren tot deelname. Tevens hebben de deelnemers met elkaar het armoedevraagstuk doorgrond. In dit deel heeft Lesha Bosman verteld over haar ervaringen tijdens “lopend buffet”, haar wandeltocht van Den Bosch naar Den Haag. Zonder geld is zij deze tocht gestart. Het idee was om zelf te voelen wat het betekent om afhankelijk te zijn van anderen voor eten en onderdak. Om via ontmoetingen en gesprekken beelden in de samenleving over armoede op te halen en om een aantal mooie en goede initiatieven onderweg te bezoeken. Lesha heeft haar voettocht samengevat in een documentaire, waarvan enkele fragmenten zijn getoond en besproken tijdens de conferentie.
2.
Inspiratie en verdieping en verbinding Dit onderdeel van de conferentie bestond uit twee onderdelen: Armoedepact Almelo In 2008 verscheen een boek van Mirjam Pool getiteld ‘alle dagen schuld’. Het boek is gewijd aan de armoedeproblematiek in Almelo. Naar aanleiding van dit boek is in deze gemeente een aanpak ontwikkeld die geleid heeft tot het armoedepact Almelo. Dit pact is stapsgewijs over de periode 2009 – 2013 ondertekend door 42 partijen (vergelijkbaar met de beoogde partijen in Den Bosch). Peter van Heteren, aanjager van armoedepact in Almelo ging in gesprek met de aanwezigen over deze aanpak. Uit deze aanpak een aantal lessen: Het gaat niet persé om middelen wel om (gezamenlijke) energie; Het is belangrijk om ook deelnemers uit de “doelgroep” aan tafel te betrekken en mee te laten denken; Het gaat om netwerkenergie, “omdenken” en doen ! Het is belangrijk voor de betrokken organisaties om elkaar op te zoeken, aan te spreken en samen oplossingen te zoeken; Armoede is een integraal vraagstuk, het vraagt om breed mee aan de slag te zijn en het is duursport.
Praktijknetwerk Den Bosch Sinds het voorjaar van 2014 functioneert in Den Bosch in het kader van de woonlastenaanpak een praktijknetwerk van medewerkers van verschillende instanties die direct / indirect te maken hebben met woonlasten / armoedeproblematiek. Sinds juni van dit jaar heeft een verbreding plaatsgevonden naar een praktijknet-werk van 20 organisaties (35 professionals). Janine van Heertum (kwartiermaker pilot woonlastencoach) en Gijs Kooijmans (woonlasten coach gemeente Den Bosch) zijn ingegaan op de ervaringen uit dit praktijknetwerk. Zij richtten zich direct tot de aanwezigen met de volgende expliciete verzoeken: Door vroegsignalering door meerdere partijen onnodige bijkomende kosten voor huurders voorkomen (bijvoorbeeld boetes van de zorgverzekering, incassokosten, et cetera.) De cliënt aangesloten houden op energie als hulpverlening / budgetbeheer is opgestart. Voorwaarde is dat de cliënt de voorschotbedragen tijdig kan betalen. Daarna afspraken maken over de afbetaling van de energieschulden;
3.
Tijd en ruimte van medewerkers vrijmaken om bijdrage te mogen leveren in het begin van het proces / vroegsignalering, zodat je dat achteraf terugverdient; Beleid / strategie meer te ontwikkelen vanuit de dagelijkse praktijk; Waardering / steun voor de mensen die het moeilijkste werk doen in onze organisaties, het frontliniewerk.
Verzilveren en verankeren Voorafgaand aan de conferentie zijn de deelnemende bestuurders uitgenodigd om met een concrete actie bij te dragen aan het oplossen van woonlasten- en armoedeproblematiek. Tijdens de conferentie zijn deze acties door de bestuurders aan elkaar gepresenteerd. Er ontstond een levendige dialoog tussen de aanwezigen tijdens deze presentaties. In de volgende paragraaf een korte samenvatting van de acties. Dit onderdeel werd afgesloten met het zetten van een handtekening, waarmee de bestuurders zich verbinden aan de gezamenlijke aanpak en aan hun rol als ‘steuner’. Ruim twintig bestuurders hebben een handtekening gezet (inclusief organiserende bestuurders).
Als afsluiting van dit onderdeel werd door Maartje de Kruijf van Zayaz, zij is stedelijk projectleider van de woonlastenaanpak, het vervolgtraject geschetst: De aanwezigen zullen gevraagd worden om een contactpersoon te aan te leveren ten behoeve van de aangeleverde acties. Er zitten kansrijke raakvlakken/verbindingen tussen de aangeleverde acties; ook zijn er raakvlakken met al lopende trajecten. Organisaties/personen zullen waar nodig met elkaar in contact worden gebracht. In de eerste helft van 2016 zal een vervolgbijeenkomst voor bestuurders en praktijkwerkers plaatsvinden. Dit laat onverlet dat ook tussentijds een beroep gedaan kan worden op de bestuurders vanuit de praktijk / de lopende trajecten. Ook kunnen nieuwe partijen aansluiten. Concrete acties Zoals in het voorafgaande is aangegeven hebben de bestuurders tijdens de conferentie een concrete actie ingebracht om bij te dragen aan het oplossen van woonlasten- en armoedeproblematiek in Den Bosch. Een overzicht van deze acties. CZ, VGZ en Weener XL hebben een actie geformuleerd die gaat over het direct inhouden van vaste lasten en premies op de uitkering van mensen die daarbij gebaat kunnen zijn. Zodat de vaste lasten automatisch betaald worden en duidelijk is wat er nog ‘in de knip’ zit. Deze oplossingsrichting komt ook vanuit de praktijkwerkers steeds terug als wens. Tijdens de presentatie over de ervaringen met het praktijknetwerk ging Gijs Kooijmans daar ook op in. Om dit goed te doen heb je corporaties, gemeente, maar uiteindelijk ook energiebedrijven
nodig. En misschien ook wel de deurwaarder. Carla Rijken (gerechtsdeurwaarder) benadrukte tijdens de presentatie van haar actie het belang hiervan. Zij is met de werkgroep “Geen Woorden maar Daden”, die na de 24 uur van … is ontstaan, aan de slag gegaan om middels een akte van cessie de huurtoeslag - die sedert bijna 2 jaar weer rechtstreeks naar de huurder gaat- te cederen naar de verhuurder. In dat geval maakt de Belastingdienst zoals in het verleden gebeurde de toeslag niet over naar de huurder, maar naar de verhuurder. Voordeel hiervan is dat de huurder niet in de ‘verleiding’ wordt gebracht om de huurtoeslag voor een ander doel te gebruiken dan voor de huur. Het traject met de acte van cessie is een taai traject gebleken omdat het niet mogelijk is om hierover met de belastingdienst in gesprek te komen. Maar Carla Rijken geeft niet op. Andere acties (onder andere CZ en VGZ) gaan over vroegsignalering. Gijs Kooijmans en Janine van Heertum gingen in hun presentatie tijdens de bestuursconferentie ook in op het belang van eerder en sneller signaleren. Hoe kunnen we (als schuldeisers) signalen sneller ‘bij elkaar krijgen’ en gelijktijdig hulp inzetten, gericht op het stabiliseren van de situatie en het bieden van een nieuw perspectief. Dit vraagt een brede samenwerking tussen onder meer gemeente, energiebedrijven, zorgverleners en deurwaarder. Het vraagt van schuldeisers dat ze soms even een pas op de plaats maken. Een kansrijk traject waarop we na de bestuursconferentie willen doorpakken. Hier sluit de actie van Juvans bij aan die gaat over het terugdringen van de kosten voor bewindvoering. Arriva wil vooral mee uitvoering geven aan maatwerk. Als professionals situaties tegenkomen waarbij gratis vervoer een oplossing kan zijn om weer perspectief te bieden, dan moet dat mandaat om dat in te zetten er ‘gewoon’ zijn. Deze actie gaat dus over de manier waarop we willen samenwerken met elkaar. Met mandaat voor professionals, over organisaties heen. Deze actie is een mooi voorbeeld van de ontschotting die de initiatiefnemers van de conferentie voorstaan en waar deze bestuursconferentie heel belangrijk voor is. Immers handelen over organisaties heen kan alleen met bestuurlijk commitment. Ook Vincentius biedt (nu al) acute hulp op maat aan. Het mooie van een organisatie als Vincentius is dat er geen last is van wet- en regelgeving. Er is ook een aantal acties ingebracht die gaan over bewustwording en voorlichting (onder andere van ING, Eneco en Vluchtelingenwerk Nederland). Dit is een belangrijke lijn gezien de ambitie in het traject Woonlasten de Baas om het eigenaarschap van mensen te versterken. Hierbij is het van belang al ‘jong’ te beginnen. Dit sluit heel goed aan bij het project “Jong geleerd, Oud gedaan” dat tijdens de 24 uur van … is geboren. Els van Genugten van Koning Willem I biedt aan om (MBO) studenten in te zetten om deel te nemen aan activiteiten in de wijk en te participeren in het project Jong geleerd, Oud gedaan. In de actie van Eneco wordt een link wordt gelegd met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Eneco biedt aan om mensen op te leiden om energieadvies aan huis te geven. Daar heeft Eneco in Rotterdam al ervaring mee opgedaan. Overigens is de gemeente samen met Weener XL, Energiecoöperatie 073 en Enexis met een soortgelijk plan bezig. Zij bieden aan om oudere werkzoekenden in Den Bosch een opleiding te geven tot energiecoach. Dit vindt plaats onder begeleiding van een projectleider van Energie Coörperatie 073. Het Stedelijk Huurders Platform biedt aan om bekendheid te geven aan de acties rond Woonlasten de Baas. En huurders te wijzen op de mogelijkheden voor hulp. Het Netwerk tegen Armoede in Den Bosch biedt haar expertise aan op het gebied van het samenbrengen van partijen. Hun aanbod is het navigatiesysteem voor initiatieven en voorzieningen rondom armoede. Daarnaast heeft het Netwerk tegen Armoede al enkele trajecten lopen, die aanhaken op de gepresenteerde acties en rode draden van vandaag. Belangrijk deze goed te koppelen.
Cello biedt 5 – 10 woningen aan met een lage huur, op een van haar instellingsterreinen. In ruil voor deze lagere huur ondersteunen de bewoners in de zorg en begeleiding van de cliënten van Cello. Voor wat, hoort wat, is hier dus de rode draad. Dit sluit ook aan bij de idee Aan het Stuur van je Huur dat tijdens de 24 uur van … is ontstaan en inmiddels in uitvoering is. Over het anders samenwerken en de te maken beweging hebben de vier corporaties (Kleine Meierij, BrabantWonen, Zayaz en Mooiland) samen een statement gemaakt. Met de beweging doelen zij op het belang om effectief maatwerk te leveren en productief samen te werken in de keten, op het centraal stellen van de mens in plaats van de regels, op het investeren in professionals die elkaar kennen en die kunnen, durven en mogen handelen. Een beweging die vraagt om bestuurlijke steun van iedereen hier vandaag aanwezig. De corporaties hebben toegezegd in 2016 aanjager en facilitator te willen zijn/blijven van deze beweging. Daarnaast hebben zij beloofd geen ‘nee’ te zullen zeggen als hun hulp gevraagd wordt in situaties die gaan over mensen die zichzelf niet kunnen redden. Tot slot hebben de corporaties de bereidheid uitgesproken om ‘nutteloze’ regels af te schaffen en terugkerende knelpunten in de praktijk structureel op te lossen. En natuurlijk blijven zij ook ‘gewoon’ hun instrumentarium inzetten om de woonlasten te beperken. Maar dat is vanzelfsprekend. Aanwezige organisaties: Stalman en Rijken gerechtsdeurwaarders, Energiecoöperatie 073, Humanitas, Cello, Weener XL, Juvans, Koning Willem I College, Netwerk tegen Armoede, Reinier van Arkel Groep, Mee ’s-Hertogenbosch, Arriva, ING, ENECO, Essent, (CZ), VGZ, Voedselbank, Vluchtelingenwerk, Vincentius, gemeente ’s-Hertogenbosch, Zayaz, BrabantWonen, Kleine Meierij, Mooiland, Stedelijk Huurdersplatform.
