IGNALEMENT >> MEER ONDERZOEK IN GENETISCHE TECHNOLOGIE MOTOR VOOR LABORATORIUM BRANCHE

IGNALEMEN

1

PERIODIEK BRANCHEMAGAZINE VAN

12e jaargang januari 2003

>>”MEER ONDERZOEK IN GENETISCHE TECHNOLOGIE MOTOR VOOR LABORATORIUM BRANCHE”<<

MARGREET SCHREIJER

Te circuleren aan:

Retour aan:

PAGINA 2

IN DE LABBRANCHE

PAGINA 8

CONVENANT VERPAKKING

PAGINA 10

STABILISATIE IN DE MARKT

PAGINA 12

CONGRES 2002

PAGINA 18

TERUGBLIK HET

PAGINA 24

ELECTRONICS & AUTOMATION 2003

PAGINA 32

VALIDATIE ALS TOVERWOORD

PAGINA 37

LOBBY VOOR MEDISCH

PAGINA 39

AGENDA

Interview

Margreet Schreijer EEN INTERVIEW IN DE LABORATORIUMBRANCHE

moment is de BSE Kit, een uit nood geboren product”. ”Bio-rad is een speler in nice markten en sinds 1957 bekend van Electroforese producten en consumables. Daarnaast leveren wij producten voor chromatografie en DNA/RNA onderzoek. Proteomeworks en Real Time PCR zijn de nieuwere technologieën.

Sinds wanneer bent u werkzaam bij BioRad ”Sinds 1982 ben ik werkzaam bij Bio-Rad Laboratories, ik ben begonnen met uitvoering geven aan het in- en externe communicatiebeleid. Ik was ‘toen al’ verantwoordelijk voor deelname aan de beurs HET Instrument. Daarnaast was ik verantwoordelijk voor de Public Relations, organisatie van seminars, congressen, productpresentaties en advertentiebeleid en hield ik me bezig met de interne communicatie”. Wat is uw functie nu binnen Bio-Rad? ”In 1996 is er een reorganisatie binnen BioRad wereldwijd geweest. Toen is besloten om Europa op te splitsen in drieën: Noord-, Midden- en Zuid-Europa. Dit betekende minder managers per land. Nederland werd toegevoegd aan Noord-Europa (Scandinavische landen, Nederland, België, UK, Israel en Zuid-Afrika, ‘deze laatste twee zijn exportlanden van Engeland). Het hoofdkantoor staat in Engeland en vanaf die tijd ben ik tevens Operations Manager van Nederland en heb dus in feite een dubbele taak. De Marketing Communicatie ben ik daarnaast blijven doen en binnen Noord-Europa houd ik dan ook toezicht op de uitvoering van het Marketing Communicatieplan en bewaak ik de budgetten.” Wat doet Bio-Rad precies binnen de Laboratorium branche? ”Wat doet Bio-Rad? Wij hebben drie divisies; de Life Science Research, beter bekend als de Biotechnologie, de Diagnostics, dit is echt een divisie voor de ziekenhuizen, en de Industriële Technologie, hier moet je denken aan microbiologie producten voornamelijk voor de levensmiddelensector. Eén van onze bekendste producten binnen de Industriële Technologiesector op dit

2

SIGNALEMENT januari 2003 <<

U bent bestuurslid binnen de Nederlandse branche voor Laboratorium Technologie, wat is uw functie binnen het bestuur, heeft u binnen dit bestuur nog een apart portfolio? ”Voordat ik lid werd van het bestuur, was ik al lid van de tentoonstellingscommissie en vandaar uit ben ik gevraagd als bestuurslid voor LT. Als logisch gevolg heb ik binnen het bestuur de tentoonstellingen gehouden als aandachtspunt. Dit in samenwerking met Willem Snijders, voorzitter van de tentoonstellingscommissie van LT.” Hoeveel aangesloten leden heeft de laboratoriumbranche? ”Om je dat precies op het bedrijf af te vertellen is lastig en tijdgebonden, maar het schommelt zo rond de 250 aangesloten leden.” Vanuit de laboratoriumbranche wordt een keer in de twee jaar de beurs HET Instrument georganiseerd. Wat voor een status heeft / hoe belangrijk is deze beurs binnen de branche? ”De status van de beurs binnen onze branche is groot, het is toch de enige beurs die georganiseerd wordt puur voor Laboratorium Technologie. In vergelijking met de IA bran-

Voor de laboratorium branche is HET Instrument echt een begrip. Internationaal ook, al onze collega’s in het buitenland kennen onze beurs als de HET-show.” U bent als vertegenwoordiging vanuit de Laboratoriumbranche ook lid van de tentoonstellingscommissie van HET Instrument. Hoe kijkt u tegen de totale organisatie van HET Instrument aan? Wordt dit goed gedaan, waar zitten de valkuilen en zijn er ook verbeterpunten? ”Door de jarenlange ervaring van het bureau kan je zeggen dat de expertise bij het organiseren van zo’n beurs zo groot is dat de leden blindelings kunnen vertrouwen op de organisatie, wat een prettig idee is. Natuurlijk zijn er altijd wel plus en minpunten maar wanneer we nu ook weer kijken naar dit jaar dan was het echt een fantastische beurs. Naar horen zeggen was het merendeel van de leden erg tevreden. Nog even afwachten wat de uitslag van de enquête is, maar mijn indruk is positief. Dit alles houdt uiteraard niet in dat er verder geen contact gehouden moet worden met de leden, want juist daaruit leer je wat er in de branche speelt.” ”Mijn Engelse collega’s zijn zelfs jaloers op onze beurs, zij kennen deze traditie niet, ze zijn ook ieder keer weer onder de indruk van de aankleding van onze beurs. De Labweek in London is al jaren ter ziele.” Hoe is de beurs voor Bio-Rad geweest? ”Ja, voor Bio-Rad was het een goede beurs. Wanneer we kijken naar de doelstellingen binnen Bio-Rad, zijn die merendeels gehaald. Wij hebben 600 bezoekers gehad in

WAAR

DOE JE TEGENWOORDIG IN ÉÉN WEEK NOG Z O V E E L N I E U W E C O N TA C T E N O P ALS OP HET INSTRUMENT?

che hebben wij in de niet beursjaren slechts twee kleine roadshows, terwijl bij IA meer activiteiten ontplooid worden in de niet beursjaren. Onze branche is daar een stuk behoudender in en hecht veel waarde aan de beurs.”

5 dagen op een stand van 70 m2. Daarbij hebben we 150 nieuwe contacten opgedaan en waar doe je tegenwoordig in één week nog zoveel nieuwe contacten op, met een beperkt aantal vertegenwoordigers?” Het totaal aantal bezoekers was wel 10%

Interview

minder dan in 2000, maar de potentie van die bezoekers was erg groot. De mensen kwamen echt met een lijstje van bedrijven die ze wilden bezoeken. Ze waren erg goed voorbereid en wisten wat ze wilden!” Als bestuur van de Nederlandse Laboratoriumbranche heeft u natuurlijk ook doelstellingen. Wat zijn enkele van deze doelstellingen binnen de laboratoriumbranche? ”Binnen de LT branche zouden we meer aandacht voor de verschillende clusters moeten hebben, we zouden meer moeten organiseren voor de clusters specifiek. Op deze manier brengen we de deelnemers met elkaar in contact, en kunnen ze van gedachten wisselen over de mogelijkheden en de specifieke problemen die er zijn binnen de clusters. Daarnaast loopt ook al enige tijd de doelstelling om de statistieken te verbeteren, wat uiteraard ook weer clustergerelateerd is. Wat echt speelt over alle Federatiebranches heen is het buiten houden van een ‘opgelegde’ CAO en het ontwikkelen van eigen regels.

Dat betekent veel contact houden met MKB Nederland en andere belangengroepen en politieke beslissingen aanvechten wanneer nodig. Wat ook van belang is, is de vraag of we meer gezamenlijk kunnen doen op het gebied van inkoop van bijvoorbeeld verzekeringen, energie en juridisch advies.” Wat is voor de branche laboratoriumtechnologie de toegevoegde waarde van het aangesloten zijn bij een Federatie als FHI? ”Een groot voordeel van de Federatie is het als groep naar buiten kunnen treden inzake algemene belangen, zoals bij MKB Nederland, in de politiek maar ook richting inkoop- en prijsbeleid in de ziekenhuizen.” Het bureau van FHI fungeert als de backoffice voor de branche. Bent u daar tevreden over, zijn er nog verbeterpunten? ”De laboratoriumbranche heeft al ruim een jaar geen eigen branchemanager meer, wat toch heeft geresulteerd in minder aandacht. Wij zijn dan ook druk aan het werven voor

een nieuwe branchemanager, zodat de leden weer de aandacht krijgen die ze nodig hebben. Met een branchemanager die sec verantwoordelijk is voor de branche Laboratorium Technologie kunnen er meer specifieke activiteiten voor onze sector worden ontplooid en wordt het contact met de leden beter onderhouden.” Ter afsluiting, wat is uw visie op de toekomst van de laboratoriumbranche? ”We zitten nu in een recessieperiode. Omzetten vallen tegen en banen sneuvelen.” ”Echter de drang naar meten en weten zal blijven bestaan.” ”We need to explore and discover to survive!” De maatschappelijke betekenis van de Laboratorium Technologie ziet Margreet Schreijer in de komende jaren nog groeien. Dat dat ook ’business’ met zich mee zal brengen staat voor haar vast.

Arbeidsmarkt en regelgeving

Verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven? Bedrijven zien een aansprakelijkheidsverzekering nu nog te vaak als een sluitpost. Mogelijk zal de overheid daarom een dergelijke verzekering voor bedrijven verplicht stellen.

In de Jaarlijks Macchiavellilezing in Den Haag, getiteld ‘Veiligheid zorg voor overheid en burger’ was dit één van de conclusies van minister Korthals. Doordat de burgers steeds vaker een beroep doen op de overheid wanneer zij de schade die zij lijden niet elders vergoed krijgen, dreigt er een zeer eenzijdige verdeling van verantwoordelijkheden te ontstaan. ‘Natuurlijk heeft de overheid wanneer we praten over de bescherming van burgers een belangrijke taak, maar is toch zeker niet altijd de meest aangewezen partij om

schades te voorkomen of zelfs te vergoeden,’ zegt minister Korthals. Zeker de bedrijven moeten hiervoor ook hun eigen verantwoordelijkheden nemen en dragen door middel van een goede aansprakelijkheidsverzekering. Op deze manier kunnen zij zelf zorgdragen voor de financiële dekking aan de benadelde van mogelijke schades ten gevolge van bedrijfsactiviteiten.

tot het stellen van adequate financiële zekerheid. Als taak van de overheid hierin ziet hij het vergroten van de effectiviteit van de regels door het aantal regels terug te brengen tot het essentiële minimum. ‘Regels waarvan duidelijk is dat zij in de handhaving weinig prioriteit krijgen, kunnen beter worden afgeschaft hoe prijzenswaardig de beoogde doelen ook zijn,’ stelt minister Korthals.

Daarnaast kondigt Korthals aan desnoods wettelijke verplichtingen te zullen opleggen

>> januari 2003 SIGNALEMENT

3


Wettelijk minimumloon en jeugdloon per 1 januari 2003 De brutobedragen van het wettelijk minimumloon en het minimumjeugdloon stijgen per 1 januari 2003 met 1,4%. Dit is het gevolg van de aanpassing van het wettelijk minimumloon aan het gemiddelde

van de procentuele ontwikkeling van de contractlonen in de marktsector. Voor een werknemer van 23 jaar of ouder is het bruto minimumloon bij een volledig dienstverband per 1 januari 2003:

€ 1249,20 € 288,30 € 57,66

- per maand: - per week: - per dag:

Wettelijk bruto minimumjeugdloon per 1 januari 2003 leeftijd

% v.h. min. loon

€ per maand

€ per week

€ per dag

22 jaar

85%

1.061,80

245,05

49,01

21 jaar

72,5%

905,65

209,00

41,80

20 jaar

61,5%

768,25

177,30

35,46

19 jaar

52,5%

655,85

151,35

30,27

18 jaar

45,5%

568,40

131,15

26,23

17 jaar

39,5%

493,45

113,85

22,77

16 jaar

34,5%

430,95

99,45

19,89

15 jaar

30%

374,75

86,50

17,30

Nieuws over .nl domeinnamen De regels voor het registreren van domeinnamen veranderen regelmatig. Op dit moment kunnen alleen Nederlandse ondernemingen, organisaties en natuurlijke personen een .nl domeinnaam krijgen. Dat gaat veranderen.

Van af 29 januari 2003 kunnen ook buitenlandse ondernemingen hun naam in het .nl domein claimen. Daarnaast ontstaat de mogelijkheid om uw merk of handelsnaam, die door een ander geclaimd wordt als domeinnaam, terug te

vorderen via een arbitragepanel. Dankzij deze alternatieve geschillenprocedure hoeft u niet meer naar de rechter om uw domeinnaam terug te krijgen. Dat scheelt een hoop tijd.

Nieuws over .eu domeinnamen Verwacht wordt dat u vanaf medio 2003 een .eu domeinnaam kunt laten registreren. Het Europese Parlement heeft voorgesteld om ondernemingen, organisaties en natuurlijke personen, die gevestigd zijn in de lidstaten het recht te geven om een .eu domeinnaam aan te vragen. De EU landen hebben al een lijst ingeleverd

4


met namen die vrij moeten te blijven. Deze lijst bevat onder andere geografische aanduidingen en namen die ingaan tegen de openbare orde en de goede zeden. Niemand kan straks over de domeinnaam nederland.eu beschikken. Uiteraard spelen bij het registreren van .eu domeinnamen eerdere rechten op merken en bedrijfsnamen een rol.

In een aanloopfase kunt u een domeinnaam.eu claimen op basis van merkrecht. Om het kapen van domeinnamen te voorkomen wordt ook in de Europese Unie een alternatieve geschillenprocedure van kracht. Voor meer informatie: www.knijff.com


Belastingplan 2003 Vanaf 1 januari 2003 wordt het nieuwe belastingplan van kracht. Spaarloon: Er is besloten de spaarloonregeling voor een groot deel te laten bestaan maar wel aan te passen. De maximuminleg wordt verlaagd van € 788 naar € 613 per jaar. De premiespaarregeling en winstdelingsregeling verdwijnen wel. De tegoeden op deze rekening vallen per 1 januari vrij. Alleen de bedragen die in 2002 op deze rekeningen zijn ingelegd vallen niet vrij. Op het laatste moment is bepaald dat de in 1999 en 2000 opgebouwde tegoeden op spaarloonrekeningen vrijvallen per 1 januari 2003. Voor de in 2001 en volgende jaren gespaarde bedragen, op grond van de spaarloonregeling, blijft de blokkeringstermijn van vier jaar gelden. Aftrek lijfrentepremie In 2002 kan elke belastingplichtige nog gebruik maken van een basisaftrek lijfrente van € 1069,- zonder dat men hoeft aan te tonen dat er een pensioentekort is. Deze basisruimte vervalt per 1 januari 2003. Het afschaffen van de basisaftrek heeft geen gevolgen voor de omvang van de totale jaarruimte. De mogelijkheid van aftrek van lijfrentepremies die dienen ter compensatie van een pensioentekort blijft dus gehandhaafd. Daarnaast komt er een wijziging in de berekening van de jaarruimte. Voortaan wordt bij de berekening van een pensioentekort uitgegaan van de opbouw van pensioenaanspraken in het aan het kalenderjaar voorafgaande kalenderjaar. Verzekeraars kunnen hierdoor op een eerder moment opgave doen van de aangroei van pensioenaanspraken, zodat belastingplichtigen eerder kunnen beoordelen of er nog ruimte is voor de aftrek van lijfrentepremie.

In vergelijking met de tarieftabel voor 2002 zijn de eerste drie schijven iets langer geworden. De belastingpercentages in de eerste twee schijven zijn iets gedaald. De premies voor de volksverzekeringen zijn echter verhoogd van 29,40% tot 31,20% waardoor het gecombineerde tarief in de eerste en tweede schijf, in vergelijking met 2002, toch hoger uitvalt. Vervallen van de feestdagenregeling De Wet op de loonbelasting biedt de werkgever de mogelijkheid aan zijn werknemers ter gelegenheid van bepaalde feestdagen belastingvrij een geschenk (tot maximaal € 136 per jaar) te geven. Deze regeling is bedoeld om geschenken zoals kerstpakketten buiten de heffing te houden. Deze regeling vervalt van af 1 januari 2003! Voor de werkgever blijft het wel mogelijk om op dergelijke geschenken het regime van de eindheffing toe te passen, mits voldaan wordt aan de daartoe gestelde grenzen. Vervallen fietsaftrek De afschaffing van de fietsaftrek heeft tot gevolg dat de werkgevers geen verklaring inzake woon-werkverkeer per fiets meer

hoeven af te geven. De aftrek bedroeg in 2002 nog € 362 per jaar. Auto van de zaak Voor de auto van de zaak wordt in 2003 de bijtelling voor woon-werkverkeer, die vanaf 1 januari 2002 in drie tranches zou worden ingevoerd, bevroren op het niveau van 2002. Met ingang van 1 januari 2002 worden woon-werkkilometers, voor het bepalen van de hoogte van de bijtelling van de auto van de zaak, in bepaalde situaties als privé gezien. Dit is het geval indien de enkele reisafstand korter is dan 10 kilometer of voor zover de enkele reisafstand meer beloopt dan 30 kilometer. In 2002 hoeft ‘slechts 1/3 gedeelte van deze privé woon-werkkilometers (tot maximaal 5.500 kilometer) in aanmerking te worden genomen. De beperking tot 1/3 gedeelte van de privé woon-werkkilometers geldt dus ook voor 2003. Bron: Crop belastingadviseurs

Inkomstenbelastingtarief In 2003 zal de tarieftabel voor de inkomstenbelasting er als volgt uitzien: Bij een belastbaar inkomen uit werk en woning van meer dan € 15.883 € 28.850 € 49.464

Maar niet meer dan

€ 15.883 € 28.850 € 49.464 -

Inkomstenbelastingpercentage

1,70% 7,20% 42% 52%

Gecombineerd tarief inkomstenbelasting/ premie volksverzekeringen 32,90% 38,40% 42 52


5


Loon- en premieheffing LONEN

IN

2003,

WAT GAAT ER VERANDEREN?

Het Belastingplan 2003 is onlangs verschenen. Op het gebied van de loonbelasting en premies volksverzekeringen betekent het een vermindering van het aantal loonkostensubsidiemogelijkheden en minder mogelijkheden tot fiscaal vriendelijk belonen. Hierbij een overzicht van de belangrijkste veranderingen (op het moment van opstellen moesten de desbetreffende wetsvoorstellen nog worden behandeld in het parlement).

Vervallen werknemersspaarregelingen De spaarloonregeling, de winstdelingsregeling en premiespaarregeling vervallen met ingang van 1 januari 2003. De geblokkeerde tegoeden per 1 januari 2003 vallen zonder fiscale gevolgen vrij, de in 2002 opgebouwde tegoeden mogen echter pas per 1 januari 2004 worden opgenomen. Vervallen of versobering van afdrachtverminderingen Het kabinet zet volgend jaar het mes in de afdrachtverminderingen loonbelasting. De afdrachtverminderingen langdurig werklozen en betaald ouderschapsverlof komen per 1 januari 2003 te vervallen. Voor werkgevers die in 2002 van deze regeling gebruik maken gelden overgangstermijnen. De afdrachtvermindering betaald ouderschapsverlof mag nog (maximaal een

WET

jaar) worden toegepast. De afdrachtvermindering langdurig werklozen mag nog gedurende de resterende looptijd worden toegepast (maximaal 48 maanden). De afdrachtvermindering lage lonen gaat vanaf 1 januari 2003 alleen nog maar voor werknemers van 23 jaar of ouder gelden. Daarnaast zal het bedrag gefaseerd worden verlaagd tot de totale afschaffing in 2006. De afdrachtvermindering scholing non-profit en de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk zullen per 1 januari 2003 worden versoberd. Lagere pensioenopbouw De maximale opbouw van ouderdomspensioen wordt verlaagd van 2% naar 1,75% per dienstjaar bij een eindloonregeling en van 2,25% naar 2% bij een middelloonregeling. De opbouwmogelijk-

De verlofknip Nieuw in 2003 is de verlofknip. Werknemers kunnen vanaf 1 januari 2003 sparen voor verlof en daardoor een bonus verdienen. Per jaar mag de werknemer maximaal € 600 sparen. In het eerste spaarjaar mag hij echter € 3.000 sparen. In 2003 mag daarvoor het vrijvallende spaarloon gebruikt worden. Als de werknemer onbetaald verlof neemt krijgt hij een bonus van 30% van het spaartegoed. De bonus bedraagt maximaal € 5.100. De werknemer mag het spaartegoed pas opnemen als hij minimaal een halfjaar gespaard heeft. Bron: BDO actueel, nummer 7 Oktober/november 2002

OPENBAARMAKING BELONING EN AANDELENBEZIT BESTUURDERS

Op 1 september 2002 is de nieuwe wetgeving in werking getreden betreffende de openbaarmaking van beloning als aandelen- en optiebezit van bestuurders en commissarissen van NV’s. Dat betekent dat reeds met betrekking tot het boekjaar 2002 conform deze wetgeving moet worden gehandeld.

Vermelding in de jaarrekening Het betreft in de eerste plaats een aanpassing van de wettelijke regels inzake de jaarrekening van zogenaamde 'open NV's”. De door de NV in een boekjaar betaalde of ten laste van dochtermaatschappijen of geconsolideerde groepsmaatschappijen gebrachte beloningen aan (ex-)bestuurders en (ex-)commissarissen moeten voortaan in de toelichting bij de jaarrekening individueel uitgesplitst worden vermeld. Onder beloningen vallen ook winstdelingsregelingen, bonussen en afkoopsommen bij ontslag. Voorts moeten per bestuurder en per commissaris specifieke gegevens omtrent aan hem verleende optierechten op aandelen of certificaten worden vermeld.

6

heden bij andere pensioenregelingen, zoals beschikbare premieregelingen, worden ook beperkt. Voor op 31 december 2002 bestaande pensioenregelingen geldt een overgangsregeling. Voor die regelingen blijven de huidige regels tot uiterlijk 1 januari 2005 gelden. Daarna geldt voor pensioenaanspraken die vanaf dat moment ontstaan de nieuwe regelgeving.


Zijn optierechten toegekend aan werknemers dan moeten ook daaromtrent specifieke gegevens worden vermeld, maar nu alleen betreffende de werknemers gezamenlijk. Verder moeten ook gegevens worden vermeld inzake leningen, voorschotten en garanties die aan bestuurders en commissarissen zijn verstrekt. Tot slot moet in het jaarverslag worden uitgelegd wat het bezoldigingsbeleid van de vennootschap is en hoe dat beleid in het afgelopen boekjaar gestalte heeft gekregen. Onmiddellijke inwerkingtreding Omdat de wet zonder nadere voorschriften in zijn geheel per 1 september in werking is getreden, gelden deze voorschriften met

onmiddellijke ingang. Dat betekent dus voor alle jaarrekeningen waarvan de balansdatum op of na 1 september 2002 ligt! In het normale geval waar het boekjaar gelijk loopt met het kalenderjaar zal een en ander dus voor het eerst gelden voor de jaarrekening 2002. Wet Melding Zeggenschap Ook in deze wet is per 1 september 2002 een wijziging aangebracht. Elke bestuurder en commissaris van een open NV moet voortaan zowel aan de NV zelf als aan de Autoriteit Financiële Markten melden hoeveel aandelen hij bezit, zowel in de NV zelf als in met haar gelieerde maatschappijen en hoeveel stemmen hij daarop kan uitbrengen. Deze meldingen moesten voor het eerst vóór 1 oktober 2002 worden gedaan. Bron: BDO actueel, nummer 7 Oktober/november 2002


Beloning in 2002: feiten en trends Sterk afnemende groei in beloning Waar de gemiddelde jaarlijkse groei in beloningshoogte in het jaar 2000 nog 6% bedroeg en in 2001 maar liefst 7,5%, is deze volgens cijfers van het Nationale Beloningsonderzoek in 2002 sterk afgenomen tot een gemiddelde stijging van 4,8%. Deze stijging is, zoals bijna gebruikelijk, nog altijd hoger dan de 4,3% die verwacht werd, maar in elk geval substantieel (2,7%) lager dan de stijging van vorig jaar. Voor het jaar 2003 wordt een gemiddelde loonstijging van 3,6% verwacht. Door de afnemende groei van de economie is een dalende vraag naar en een toenemend aanbod van personeel op de arbeidsmarkt ontstaan. Verder valt op dat het toenemende aanbod op de arbeidsmarkt veelal de minder gekwalificeerde werknemers betreft, die in de hoogconjunctuur in dienst zijn getreden en van wie nu op basis van anciënniteit (last in first out) en wellicht ook op basis van niveau afscheid wordt genomen. Tevens zien we dat het steeds langer duurt voordat hoogopgeleide (hbo/wo-niveau) schoolverlaters hun eerste baan vinden. Beloningen financieel administratief personeel stijgen bovengemiddeld Een opvallende uitkomst van het Nationale Beloningsonderzoek is de stijging van de lonen van financieel administratief personeel. Deze ligt ruim boven het gemiddelde in Nederland. Zo steeg de beloning van assistent-boekhouders gemiddeld 6,9% en die van boekhouders met 6,5%. Het spreekt voor zich dat het aantrekken van financieel administratief personeel voor veel ondernemingen moeilijk blijft. Het binden van personeel op de financiële administratie blijft daarom belangrijk. Flexibilisering van arbeidsvoorwaarden zet minder sterk door De afgelopen jaren heeft een sterke flexibilisering in arbeidsvoorwaarden plaatsgevonden. Tot op CAO-niveau werden keuzemogelijkheden ingebouwd (à la carte-/ cafetariasystemen) om werknemers de gelegenheid te bieden hun arbeidsvoorwaardenpakket zo veel mogelijk op de eigen wensen af te stemmen. De verwachte toename van

deze flexibilisering is in 2002 slechts deels uitgekomen; weliswaar passen meer ondernemingen dan in 2001 flexibilisering toe, maar de toename is lager dan verwacht. Deze ontwikkeling kan deels worden verklaard door het feit dat het bedrijfsleven al in hoge mate is geflexibiliseerd. Tevens vinden er kostenreducties plaats op het gebied van secundaire (lease-auto) of tertiaire arbeidsvoorwaarden (bedrijfskantine, kinderopvang, bedrijfsfitness). Ook de technische kant van de flexibilisering (aanpassen van de automatisering) blijkt in de praktijk voor veel MKB bedrijven een probleem. Effectiviteit van variabele beloning krijgt hernieuwde aandacht De toepassing van variabele beloning (prestatiebeloning/winstdeling, optieregelingen) blijkt te zijn gestabiliseerd in vergelijking met 2001. Er lijkt sprake te zijn van een verschuivend accent in beloningenland: het ‘modeverschijnsel’ variabele beloning wordt nu realistischer benaderd en meer beoordeeld op haar effectiviteit. Door tegenvallende bedrijfsresultaten dalen de inkomsten uit winstdelingen en hebben werknemers weer een toenemende belangstelling voor (de groei in) de vaste beloning. Uit jarenlang onderzoek blijkt dat de werkelijke relatie tussen variabele beloning en de prestaties van werknemers moeilijk vast te stellen is. Prestatiebeloning kan wel degelijk werken, maar telkens blijkt weer dat het construeren van een prestatiebeloningssysteem zorgvuldig moet gebeuren. Invloed van markt neemt toe: benchmarken biedt de oplossing Door de druk op de arbeidsmarkt lijkt het marktmechanisme van vraag en aanbod de afgelopen jaren belangrijker te zijn geweest bij het bepalen van beloning voor functies ten opzichte van het ‘traditionele’ systeem van functiewaardering.

interesse voor ‘benchmarking’ – het vergelijken van de eigen lonen met hetgeen gemiddeld in het bedrijfsleven wordt betaald – sterk gegroeid. Diverse instituten brengen (twee)jaarlijks beloningsonderzoeken op sector-, nationaal of internationaal niveau uit, waaruit geput kan worden bij het benchmarken. Door dergelijke informatie te verzamelen krijgt de ondernemer concrete richtlijnen om het door hem gewenste niveau van de beloningen te bepalen (onder, gelijk aan of boven hetgeen marktconform is) en heeft hij concrete en onafhankelijke informatie in handen om eventuele vermoedens van werknemers over te lage beloningen te weerleggen. Bron: BDO Actueel nummer 7, oktober/november 2002

Interessante Site WWW.MODELOVEREENKOMST.NL

Modelovereenkomst.nl is een online database met inmiddels meer dan 400 modelcontracten en andere juridische modeldocumenten. Voor een vast bedrag van EUR 995 excl. BTW, kunt u 6 maanden onbeperkt downloaden uit onze uitgebreide database en krijgt u ook alle nieuwe toevoegingen en updates. U kunt zich echter ook aanmelden voor een van de deelcategorieën en speciale toolboxen. Voor details verwijs ik u graag naar de website.

Ondernemers werden door het schaarse aanbod van geschikte kandidaten immers gedwongen om aan de stijgende looneisen te voldoen om kandidaten in dienst te nemen en te houden. Mede als gevolg daarvan namen we waar dat salarisgebouwen scheef zijn getrokken omdat de bestaande systematiek en schalen niet toereikend waren. Door deze ontwikkelingen is de


7


Sint Nicolaas onderschrijft Convenant Verpakkingen III Op 4 december hebben Staatssecretaris drs. Van Geel (VROM) en de voorzitters van SVM·PACT, VNO-NCW en Koninklijke Vereniging MKB-Nederland het Convenant Verpakkingen III ondertekend. Zij deden dat in gezelschap van een van de grootste verpakkers van Nederland: Sint Nicolaas. Zijne eminentie weet zich hiermee tot 2005 verzekerd van een hoge graad van gescheiden inzameling en recycling van de verpakkingen die hij importeert. De cadeaus van Sinterklaas moeten aantrekkelijk zijn verpakt, dat is hun charme. Tegelijk moet dat verpakkingsmateriaal nog beter gescheiden worden ingezameld en hergebruikt. Sinterklaas heeft op 4 december aan de staatssecretaris Van Geel en SVM·PACT voorzitter Van der Waaij gevraagd hoe ze dat tot 2005 denken aan te pakken. Bijna 200 vertegenwoordigers van bedrijfsleven en overheid woonden de ondertekening in het Crowne Plaza Promenade Hotel te Den Haag bij. De ondertekening heeft geruime tijd op zich laten wachten omdat de onderhandelingen gecompliceerd waren en er ook vanuit Brussel bezwaren kwamen. Het Nederlandse bedrijfsleven, vertegenwoordigd door de voorzitters Van der Waaij van SVM·PACT, Schraven van VNONCW en De Boer van Koninklijke Vereniging

MKB-Nederland, is ingenomen met de totstandkoming van het convenant. Het bedrijfsleven staat op het standpunt dat zelfregulering en marktwerking de beste middelen zijn om de milieudruk van verpakkingen te verminderen. Namens het ministerie van VROM ondertekent staatssecretaris drs. Van Geel de zeven delen van het convenant. Ambities Na het succesvolle Convenant Verpakkingen II zijn de ambities opnieuw aangescherpt. Zo is voor papier afgesproken dat in 2005 van nieuw op de markt gebrachte verpakkingen 75% gescheiden wordt ingezameld. De recycling doelstelling voor glas staat op 90%, voor metaal op 80% en voor hout op 25%.

Bij kunststof moet 30% materiaal hergebruik worden bereikt plus 15% gebruik in nuttige toepassingen. In 2005 moet ook het zwerfafval fors zijn afgenomen. Weer aansluiten Voor het nieuwe convenant moeten circa 250.000 bedrijven zich opnieuw aanmelden als deelnemer. Product- en bedrijfsschappen kunnen hun leden collectief aanmelden. Voor brancheverenigingen kan dat niet. Hier is individuele aanmelding nodig via de clusters. De procedure voor aanmelding en alle overige informatie die van belang is staat binnenkort op de website van SVM·PACT: www.svm-pact.nl

Sinterklaas, marktleider in feestelijk verpakken, onderschrijft het convenant maar betreurt het dat geen deel-convenant Zakken is gesloten. Links SVM•PACT-voorzitter Van der Waaij, rechts staatssecretaris Van Geel.

Convenant Verpakkingen III laat initiatief bij bedrijven FHI

NEEMT WETTELIJKE VERPLICHTING TOT RAPPORTAGE OVER VAN LIDBEDRIJVEN

Eén dezer dagen ontvangen alle leden van FHI specifieke informatie inzake hun verplichtingen ten aanzien van het terugdringen van verpakkingsafval. Voor de leden die zich eerder al hebben aangesloten bij het FHI-cluster in het kader van het Convenant Verpakkingen II, gaat het om het rapportageformulier betreffende hun inspanningen in 2002. Alle leden ontvangen tegelijkertijd de informatie betreffende de mogelijkheid om voor het Convenant Verpakkingen III gebruik te maken van de faciliteiten van het FHI-cluster. Door het organiseren van een eigen branchecluster wordt het mogelijk dat FHI als brancheorganisatie de wettelijke

8


verplichting om uitgebreid te rapporteren overneemt van de aangesloten bedrijven. De rapportage via FHI blijft dan beperkt tot het eenmaal per jaar invullen van een enquête ten behoeve van de brancherapportage aan SVM-Pact en uiteindelijk aan VROM en de Tweede Kamer van de Staten Generaal. Inmiddels hebben VNO/NCW en MKB Nederland, namens het bedrijfsleven een vervolgovereenkomst getekend met SVMPact en VROM onder de titel Convenant Verpakkingen III. Deze overeenkomst heeft een looptijd van vier jaar, van 2003 tot en met 2006 en garandeert dat het bedrijfsleven in die periode de ruimte houdt om het

terugdringen van verpakkingsafval in eigen hand te houden. Mits de doelen blijven gerealiseerd, en dat moet blijken uit de rapportages, zal de overheid geen wettelijke regels opleggen betreffende de wijze waarop het bedrijfsleven die terugdringing realiseert. Bedrijven die geen gebruik maken van rapportage via een cluster als FHI, worden rechtstreeks aangesproken door de overheid, met zwaardere verplichtingen tegen een veelvoud van de kosten. FHI-leden die de mailing inzake aansluiting bij het FHI cluster hebben gemist kunnen die of andere informatie opvragen bij Marina van den Berg, [email protected].

Conjunctuurinformatie

• ALGEMEEN: STEMMING BIJ PRODUCENTEN EN CONSUMENTEN • ECONOMISCHE GROEI DERDE KWARTAAL: 0,3% • PRODUCTIE INDUSTRIE: IN SEPTEMBER LAGER Bron: CBS

VERBETERT

ALGEMEEN In november is het economisch beeld in ons land minder somber dan in oktober. Vorige maand werd het conjunctuurbeeld nog voor een belangrijk deel bepaald door de stilgevallen groei van de economie in het eerste halfjaar en de negatieve ontwikkeling van het consumentenen producentenvertrouwen. Het beeld in november is minder somber. Zo is er in het derde kwartaal wel sprake van enige economische groei (0,3%) en is de stemming bij producenten en consumenten verbeterd. In oktober stijgt het vertrouwen van de industriële ondernemers met 1,8%-punt tot -0,6 en is de seizoengecorrigeerde waarde van het consumentenvertrouwen in november 5 punten hoger dan een maand eerder. De maandcijfers over september van de industriële productie en de consumptie van huishoudens laten nog geen verbetering zien. In september bedraagt de daling van de gemiddelde dagproductie in de industrie -2,3%. De consumptie van huishoudens is in september vrijwel gelijk aan dat in september vorig jaar. In oktober komt de inflatie uit op 3,4%.

Bron: CBS

Al vanaf mei ligt het inflatiecijfer ongeveer op dit percentage. De stijging van het aantal geregistreerde werklozen vlakt af. Vergeleken met een half jaar geleden is het aantal werklozen in de maanden augustus - oktober nog maar 15 duizend hoger. De afgenomen hectiek op de huizenmarkt weerspiegelt zich in het aantal verstrekte hypotheken. Dit aantal is in het derde kwartaal even hoog als een jaar eerder. De roodstand op betaalrekeningen bereikt in september een record. Daar staat tegenover dat de groei vergeleken met een jaar eerder van het spaartegoed al anderhalf jaar circa 10% is.

ECONOMISCHE

Bron: CBS

GROEI

In het derde kwartaal is het volume van het bruto binnenlands product (BBP) 0,3% groter dan in hetzelfde kwartaal van vorig jaar. In het derde kwartaal is opnieuw minder geïnvesteerd en minder geëxporteerd dan een jaar eerder. De investeringen in vaste activa dalen steeds sneller. In het derde kwartaal van 2002 zijn ze 3,7% lager dan een jaar eerder. De uitvoer van goederen en diensten laat voor het vierde achtereenvolgende kwartaal een volumedaling zien. Het tempo van de teruggang zwakt echter niet verder af. Een vergelijkbaar beeld geeft de invoer van goederen en diensten. De consumptie van huishoudens en van de overheid leveren een positieve bijdrage aan de groei. Aan de productiekant van de economie zijn er uiteenlopende ontwikkelingen. Het productievolume van de producenten van goederen is vergeleken met een jaar eerder gelijk gebleven. In de eerste helft van het jaar was er nog sprake van een daling. In de commerciële dienstverlening daalt de productie licht. De nietcommerciële dienstverlening, zoals de zorg en de overheid, laat in het derde kwartaal een productiegroei van 2,1% zien.


9

Conjunctuurinformatie

PRODUCTIE

PRODUCENTENVERTROUWEN:

INDUSTRIE

In september ligt de gemiddelde dagproductie in de industrie 2,3% lager dan een jaar eerder. Bij de metaal en de hout-, bouwmaterialen-, meubel- en overige industrie is sprake van aanhoudende dalingen, die echter wat minder sterk zijn dan in de eerste helft van dit jaar. Daarentegen loopt in de papier en grafische industrie de daling weer iets op. De voedings- en genotmiddelenindustrie laat voor het eerst sinds mei weer een productiestijging zien. Dit is onder andere veroorzaakt door de campagne die dit jaar eerder op gang is gekomen dan vorig jaar. In de textiel-, kleding- en lederindustrie is voor de tweede maand op rij meer geproduceerd dan een jaar eerder. Bij de aardolie-, chemie- en rubberindustrie is voor de tiende achtereenvolgende maand sprake van een productiestijging. Deze branche is goed voor ruim eenvijfde van de totale industrieproductie.

LICHTE VERBETERING Het vertrouwen van de industriële ondernemers is in oktober gestegen met 1,8 punten tot - 0,6. Deze stijging komt vooral door een positiever oordeel van de ondernemers over hun orderportefeuille en voorraden eindproduct. De index van de orderpositie is in oktober met 0,6%-punt gestegen tot 92,7 (juni 2000=100). Deze verbetering komt onder meer door een toename van de ontvangen orders. Er zijn vooral meer orders uit het buitenland ontvangen. Over de verwachte bedrijvigheid voor de periode november 2002 tot en met januari 2003 zijn de ondernemers echter somberder dan vorige maand. De werkgelegenheid in de industrie zal dan ook volgens de ondernemers in de komende maanden onder druk blijven staan.

Bron: CBS

Bron: CBS

Federatienieuws

Stabilisatie in de markt? In het afgelopen anderhalf jaar hebben de trendonderzoeken in de FHI branches een kentering getoond. Vooral in de branches Industriële Elektronica en Industriële Automatisering zijn sterke dalingen gerapporteerd. De negatieve trend was eveneens zichtbaar binnen de verschillende productstatistieken. Daarnaast werd bij de laatste rapportage voor de branche Laboratorium Technologie voor het eerst in jaren een daling in de omzet vastgesteld. De rapportage loopt vanzelfsprekend achter de werkelijkheid aan. Kunnen we nu al iets over de werkelijkheid zeggen, als 2002 net is afgesloten? Er kan iets over de Industriële

10 SIGNALEMENT januari 2003 <<

branches gezegd worden. Twee weken voor de kerstdagen is het trendonderzoek voor het derde kwartaal naar de deelnemers verstuurd. Nog steeds is in de branche Industriële Automatisering een negatieve trend waar te nemen. Het enige positieve signaal lijkt te zijn, dat het steeds minder negatief wordt. De scherpe dalingen zijn langer en intensiever te zien in de branche Industriële Elektronica. De signalen uit de verschillende productgroepen in de branche lijken echter op stabilisatie te wijzen. Dat wil nog niet zeggen, dat de data- en telecommarkt zich volledig aan het herstel-

len is, maar wel dat de daling een halt toegezegd lijkt te zijn. De nabije toekomst zal deze verwachting moeten aantonen, wat voor de leden zich concreet zal moeten vertalen in de successen van de commerciële activiteiten. Een stabilisatie in de markt lijkt dan haast een terugkeer naar de ‘ouderwetse’ Hollandse nuchterheid en gezonde zakelijkheid. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

Federatienieuws

Workshop met Victor Deconick over ‘belevingsmarketing’ FHI-ERS

ZIEN WEL WAT IN

TECHNOLOGY EXPERIENCE

IN

AMERSFOORT ‘binnengehaald’, kwam de gedachte op tafel om ‘the making of’ van die attracties als basis te nemen om te onderzoeken of FHI met haar leden hierin een rol zou kunnen spelen. Veel van de attracties krijgen in hoge mate het karakter van ‘virtual reality’. Bij de realisatie daarvan zouden FHI-leden heel goed kunnen worden ingeschakeld als leverancier, ontwikkelaar. Op basis van zo’n relatie met het centrum is het misschien mogelijk een ‘making of’ route te bouwen, die ‘backstage’ laat zien welke technologie er ‘achter’ zit. Afgesproken werd dat de aanwezige bestuursleden de uitkomsten van de workshop nu eerst bespreken in hun eigen branchebestuur. Daarna zal met de ontwikkelingsmaatschappij Eemkwartier worden besproken hoe de ideeën eventueel verder vormgegeven kunnen worden.

”Als er in Amersfoort een hoogtechnologisch entertainment-centrum komt, dan zou het raar zijn als FHI, de nationale federatie van technologiebranches, daar niet op één of andere wijze bij betrokken zou zijn’’. Die conclusie deelden alle zeven FHI-ers, meest bestuurs- en/of tentoonstellingscommissieleden die op 3 december deelnamen aan de workshop ‘technologiemarketing in het komende decennium’.

Aanleiding voor de discussie was de uitnodiging die FHI ontving van het projectontwikkelingsbedrijf voor het Amersfoortse stadscentrum om mee te denken over de invulling van een cultureel, informatief en educatief centrum, gebaseerd op technologie. TV-persoonlijkheid Victor Deconick was uitgenodigd om de discussie te faciliteren en marketingspecialisten van Altuïtion leverden hun bijdrage door het begrip ‘belevingsmarketing’ te introduceren. Aanvankelijk werd de discussie en brainstorming gevoed door het idee dat er een ‘technology experience’ centrum zou kunnen worden gedefinieerd als separaat attractiepunt tussen of naast alle andere

elementen van het geplande ‘Eemcentrum’. In dat centrum voor technologiebeleving zou dan ‘beleefd’ moeten kunnen worden wat technologie inhoudt. Voor FHI en haar leden zou dat een centrum moeten zijn dat gebruikt kan worden voor presentaties aan (potentiële) klanten, maar ook ten behoeve van promotie van het vakgebied richting onderwijs en ter versterking van het maatschappelijk imago van de technologiebranches. In zo’n concept dringt zich de vergelijking op met Media Plaza in de Jaarbeurs Utrecht. Gaande de workshop, naar aanleiding van de presentatie van de andere attracties die men al in meer of mindere mate heeft

Nadere informatie: Kees Groeneveld, FHI.

Eerste ideeën Eemcentrum Amersfoort

Het Eemcentrum wordt een ontmoetingsplaats voor vele mensen en organiseert verbindingen tussen meerdere parallelle werelden op dezelfde geografische locatie. Het is mogelijk om de backstage van het Eemcentrum te exploiteren, om inzichtelijk te maken welke technologie benodigd is voor een dergelijk centrum. Feitelijk een ”making of” van het Eemcentrum, wat geheel nieuwe doelgroepen naar het Eemcentrum zal trekken. Het Eemcentrum Amersfoort kan zo als c-

Zo kunnen er verbindingen worden gemaakt met webcams binnen bedrijven. Daardoor kunnen interactieve presentaties ontstaan, waarbij on demand (live) expertise beschikbaar is. Verder kan in het Eemcentrum voor dominante peergroups een podium komen voor technologie-competities, bijvoorbeeld voor jongeren. Daarnaast moeten jongeren er iets kunnen doen met techniek; technische oplossingen bedenken voor relevante vraagstukken (embedded systems). Verder zijn er vele relaties denkbaar met bijvoorbeeld de bibliotheek nieuwe stijl, het Dance Virtuality Lab of het theaterrestaurant. Ook andersom kunnen vanuit de andere onderdelen van het Eemcentrum relaties

Globe of Life

ontext dienen voor presentaties en daarmee een rol spelen in de relatiemarketing van de afzonderlijke bedrijven in een business to business-omgeving. Ook kan er virtueel industrieel toerisme worden georganiseerd.

worden gelegd naar technologie (Travelling Exhibitions, Earth Explorer). Er kunnen ook kleinschalige thematische exposities of beurzen worden georganiseerd.

Virtual Dance Lab

Het Eemcentrum wordt een cultureel, informatief en educatief centrum in het stadshart van Amersfoort. Amersfoort ligt centraal in Nederland op een kruispunt van snelwegen en spoorwegen. In het centrum komen de Globe of Life, de Earth Explorer, het Heritage Center, het Dance Virtuality Lab, een theaterrestaurant, een megabioscoop, een IMAXdynamique, Travelling Exhibitions, de Amersfoortse culturele instellingen en de bibliotheek met een multimediawerkplaats. De opening staat gepland in 2005.


11

Federatienieuws

‘Het wordt er niet gemakkelijker op’ FHI-FEDERATIECONGRES 2002 INDRUKWEKKEND EN RICHTINGGEVEND VOOR INKOOP- EN VERKOOP STRATEGIE EN VOOR ARBEIDSVOORWAARDENBELEID ”het wordt er niet gemakkelijker op” zo begon professor Arjan van Weele zijn ‘college’. ”je wordt soms gebeten door de hond en soms door de kat” was één van de beginzinnen van personeelsdirecteur Theo Kimmel van Getronics. Niet allemaal rozengeur en maneschijn dus op het federatiecongres van FHI op 28 november 2002 in congrescentrum ’t Speulderbos in Garderen. Maar het ging wel ergens over, boeide van begin tot eind en gaf alle aanwezige leden iets mee, in elk geval de tekst van de nieuwe FHI-RAO, Raamwerk Arbeidsovereenkomst, gereed voor direct gebruik in het eigen bedrijf.

‘Inkoop, verkoop en arbeid, blijft er nog iets over’ was het thema dat vanuit het bestuur werd geformuleerd als leidraad voor het jaarcongres. Een logische koppeling van de verschillende thema’s uit eerdere congressen, waar het afwisselend ging over ontwikkelingen in de markt en op het arbeidsvoorwaarden terrein. Op beide beleidsterreinen was veel te melden uit FHI kring. Aan de kant van arbeidsvoorwaarden speelde mee dat de federatieve task force sociaal beleid nu een eerste tekst gereed heeft van de RAO, waarom twee jaar geleden door het congres was gevraagd. Ontwikkelingen in de strategie van inkopen en verkopen staan sinds het congres van 2001 centraal in het FHI project ‘kennisoverdracht in e-business’. Ook daar zijn vorderingen gemaakt. Tijd dus om weer eens wat ter zake deskundigen te vragen om hun commentaar op waar we mee bezig zijn, om daarmee het eigen proces verder te voeden, ten bate van de individuele leden en het collectief van de federatie. Ondernemend sociaal beleid Hans van der Steen, arbeidsvoorwaardenspecialist van de AWVN, Algemene Werkgeversvereniging Nederland beet het spits af. Hij zag veel raakvlakken tussen verschillende bestaande cao’s en de rao-tekst van FHI. Tegelijk waarschuwde Van der Steen voor het gevaar dat hiermee de dreiging van overvallen van aanpalende cao’s nog niet helemaal weg is. FHI zal mogelijk in de toekomst toch meer de rol van werkgeversorganisatie moeten gaan vervullen, tegen wil en dank. Voor de toekomst gelooft Van der Steen in een ‘ondernemend sociaal beleid’. Kun je je arbeidsvoorwaardenbeleid meer laten bijdragen aan het realiseren van je onderne-


mingsdoelstellingen? Arbeidsvoorwaarden worden dan gekoppeld aan productiviteit. Een laag ziekteverzuim kan dan bijvoorbeeld betere arbeidsvoorwaarden opleveren. Meer aandacht moet er dan wel komen voor de lijnmanager die steeds meer verantwoordelijkheid voor personeelsbeleid op zijn bordje krijgt. Van der Steen ziet de FHI-RAO als een goed toetsingsinstrument in dit kader. In de loop van de jaren zal er echter aanvulling nodig zijjn en wellicht later een, niet wettelijke verbindende collectieve brancheregeling. Managementruimte Vanuit zijn eigen ervaring bij Getronics, schetste Theo Kimmel hoe het proces verloopt als je vanuit een situatie van geen cao en niet onderhandelen met vakbonden langzamerhand toch richting cao beweegt. Overweging om toch de kant van cao op te gaan waren voor Getronics dat de pers en soms ook klanten niet begrijpen waarom je geen cao hebt. Het is vervolgens de vraag of je defensief of offensief moet zijn ten opzichte van andere partijen, vakorganisaties en andere cao’s. Belangrijkste les die Kimmel FHI en haar leden meegaf was dat het aankomt op de

FHI-leden aan de tapasbar

eerste keer dat je onderhandelt. Dan moet je voorbereid zijn en je piketpalen goed neerzetten. Op de vraag aan de zaal wat nou eigenlijk een ‘manager’ is kreeg Kimmel pas na enig trekken het antwoord dat hij zocht: een manager is iemand die de zaken naar zijn hand weet te zetten. Zorg dat als je richting collectieve arbeidsovereenkomst gaat er voldoende ‘managementruimte’ overblijft. Anders kan er ook niets terechtkomen van een ondernemend sociaal beleid als Hans van der Steen voorstelde. Ondernemend samenwerken Professor dr Arjan van Weele van de universiteit Eindhoven gaf een vervolg op de presentatie van Sicco Santema in het federatiecongres van 2001. Santema schetste toen hoe inkopende partijen zich meer en meer bedienen van gerationaliseerde inkoopstrategieën op basis van portfolio’s waarbinnen elke toeleverancier meer of minder belang wordt toegekend. Van Weele noemde dat nu de ‘nieuwe zakelijkheid’ van inkopers, die hiermee de waarde van ‘relaties’ en ‘partnerships’ uithollen of zelfs ontkennen. Arjan van Weele zette er een accountmatrix tegenover. Ook als leverancier kun je het belang van je klanten afwegen en daarmee bepalen wie je welke aandacht wel of niet moet geven. Sommige ‘lastpak’-categorie klanten, die geen winstbijdrage leveren kun je beter kwijt dan rijk zijn. Kern van zijn betoog was dat je pas ‘ondernemend’ kunt samenwerken als beide partijen over en weer samenwerken in de relatie zonder dat de uiteindelijke opbrengsten exact kunnen worden gekwantificeerd. Beide partijen

Federatienieuws

FEDERATIECONGRES VERVOLG

moeten ‘bij elkaar passen’. Overigens zou het ook voor verschillende FHI branches goed zijn om eens te onderzoeken in hoeverre verschillende partijen in de markt voldoende bij elkaar passen. Inzicht daarin kan helpen om strategieën te formuleren en te implementeren om naar elkaar toe te groeien of in elk geval uit elkaar groeien te voorkomen als het gaat om inkopende en verkopende partijen.

FHI federatiecongres 2002

Value added services via e-business Leveranciers kunnen zich bij inkopende partijen ondescheiden via ‘value added services’ was een van de stellingen van Arjan van Weele. Marius Huysstee, directeur van Technische Unie liet zien hoe je diensten met toegevoegde waarde succesvol kunt leveren door een effectieve internetstrategie. In een overtuigend verhaal maakte Huysstee duidelijk dat productinformatie via internet een toegevoegde waarde kan zijn voor klanten als installateurs, die die informatie nodig hebben voor hun engineering en calculatieproces. Huysstee schetste wat achtergronden van wat er bij komt kijken binnen een organisatie als TU om dit succesvol te doen. Hij liet echter ook zien hoe het nu blijkt te werken,

hoe deze nieuwe dienst ook kan helpen om een expansiestrategie te verwezenlijken. Nu de installateurs gewend zijn de TU site te gebruiken, kunnen er ook andere producten worden aangeboden en verkocht. Knelpunt bij verdere uitbouw blijft nog steeds het ook binnen FHI herhaaldelijk geconstateerde probleem van gebrek aan communicatiestandaarden. Het goed structureren van databases is onontbeerlijk om snel producten te kunnen vinden. Het werd laat die middag in Garderen. In de zaal, maar ook na afloop aan de tapasbar werd intensief gediscussieerd en veel uitgewisseld. Er ligt het nodige huiswerk. Maar de wegblijvers kregen ongelijk. Wie er was had alle gelegenheid om zaken die werden aangedragen op te pikken en thuis om te zetten in vergroting van de eigen concurrentiekracht. Al met al een federatiecongres op goed niveau. Indrukwekkende sprekers en een richtinggevende inhoud.

Kennisoverdracht in e-business Het project kennisoverdracht in e-business loopt tijdens 2002 en 2003. De drie belangrijkste items uit dit project zijn: - onderzoek naar elektronisch zakendoen in de FHI branches - strategische workshops met FHI leden en marktpartijen - uitwisseling van ervaringen en voorbeelden tijdens branchevergaderingen In 2002 is een begin gemaakt met het onderzoek. Uit de branches Industriële Elektronica en Medische Technologie hebben 115 bedrijven meegewerkt aan het onderzoek, waarbij 4 bedrijven zijn bezocht om hun activiteiten ter plekke te bekijken. In 2003 zal het onderzoek worden voortgezet in de branches Industriële Automatisering en Laboratorium Technologie. De nadruk zal liggen op telefonische enquêtes, om de respons zo groot mogelijk te maken. De workshops hebben in 2002 niet kunnen plaatsvinden. In 2003 zal dan ook gekozen worden voor een verbeterde formule. De data voor de

strategische workshops, zullen in eerste instantie worden vastgelegd met geïnteresseerde marktpartijen. Daarna zullen de FHI leden benaderd worden, die zich voor een specifieke sessie kunnen aanmelden, waarbij zij de voor hun interessante marktpartijen kunnen uitkiezen. De workshops geven de deelnemers de mogelijkheid, om de veranderingen in het inkoop- en verkoopproces (specifiek op het gebied van elektronisch zakendoen) af te stemmen. In 2001 is tijdens het Federatiecongres een begin gemaakt met het project. Tijdens de ledenvergaderingen en in meer besloten bijeenkomsten is tevens aandacht geschonken aan elektronisch zakendoen. De focus werd tijdens deze vergaderingen gelegd op de externe partijen. Zo hebben purchasing managers van verschillende marktpartijen en hoogleraren in procurement/strategische inkoop de gelegenheid gehad, om hun visie met de FHI leden te delen. Nu we verder in dit project komen, zijn meer concrete resultaten zichtbaar en blijkt dat

ook de FHI leden niet hebben stilgezeten. De mogelijkheden en kansen van elektronisch zakendoen worden al door een minderheid benut. Het gaat er in het volgend jaar om, of de gerealiseerde voordelen breder in de branches benut en gedragen kunnen worden. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]


13

Federatienieuws

Het vaststellen van verbeterpunten in verkooporganisaties GASTCOLUMN

VAN

FREEK ROOZE

Iedere verkoopmanager kent bij de jaarwisseling dat opgeluchte gevoel als de targets van het oude jaar gehaald zijn, of het ‘helaas’-gevoel als dit niet is gelukt. En vrijwel altijd komen daarna de enigszins beklemmende vragen. Wat heeft het nieuwe jaar voor ons in petto? Wat voor kansen gaan zich voordoen? Op welke punten moeten we de organisatie, producten, mensen en marktbenadering verbeteren om de - meestal hogere - doelstellingen straks weer (of wel) te halen? Over dit laatste punt wil ik het met u hebben. Het blijkt namelijk maar al te vaak dat er wel allerlei goede voornemens en ideeën voor verbetering aanwezig zijn, maar dat er nauwelijks is nagedacht over hun werkelijke impact op de business. Vaak zijn het voortvloeisels van wat men voorheen ook deed. Bijvoorbeeld meer klanten bezoeken, sterker focussen op grotere accounts, minder tijd en geld verliezen aan activiteiten die weinig opleveren, meer bezuinigen enzovoorts. Maar heeft u zich wel eens afgevraagd wat er werkelijk essentieel is voor succes in de business? Wat dus bij u deze Kritische Succes Factoren (K.S.F.’s) zijn? U zult vele factoren kunnen benoemen die allemaal van invloed zijn op het verkoopresultaat. Toch zijn ze alle te groeperen onder de vier M-hoofdgroepen: Mensen, Missies, Markten en Middelen. De groep Mensen, dus de kwaliteit van het verkoopteam, is de hoofdgroep. Het is de meest overheersende factor voor verkoopsuccessen. Hun kwaliteit wordt afgemeten aan gedrag, kennis, vaardigheden en resultaten.

De overige drie groepen zijn invloedsgroepen. Ze hoeven niet even belangrijk te zijn voor uw verkoopresultaat, maar ze hebben wel altijd invloed op de motivatie van de verkopers en ze beïnvloeden elkaar nauwelijks. Onder de invloedsgroep Missies vallen alle ‘hogere’, vaak langere termijn, doelstellingen van de verkooporganisatie zoals marketingdoelstellingen, het antwoord op de vraag wat uw organisatie voor wie wil zijn en zaken als managementstijl en cultuur. Elementen dus met een sterk sturende invloed, die je echter niet zomaar verandert. Onder Middelen vallen alle aardse zaken die het leven van het verkoopteam makkelijker maken. Auto’s, communicatiemiddelen, presentatiemiddelen enzovoorts. Op Markten heeft u zelf weinig invloed, omdat het meer de externe factoren zijn. Toch bepalen de elementen hierin wel de scoringskansen van uw team en dient u na te denken over datgene wat u wel kunt beïnvloeden. Algemene voorbeelden van wat onder de invloedsgroepen kan vallen ziet u in kader 1. In kader 2 staat het beïnvloedingsmodel met de vier groepen schematisch weergegeven. Hoe past u dit model nu toe om prioriteiten in verbeteringen aan te brengen? Heel eenvoudig. Verdeel zeven tot twaalf punten over de vier groepen. Het totale aantal is afhankelijk van wat u als management in tijd en financieel aankan. Geef om te beginnen iedere invloedsgroep minstens één punt en de hoofdgroep ‘mensen’ minstens drie. Hoe belangrijker de groep voor uw verkoopresultaten is, hoe meer punten u vervolgens

toevoegt. Als u dus vindt dat dit jaar de sterkst positieve invloed op het verkoopteam uit zal gaan van een betere aansturing en motivatie geeft u deze groep er een aan-

Voorbeelden concrete verbeterpunten: Kwaliteit van het verkoopapparaat • Omzet per marktsegment • Omzet per productgroep • Gemiddeld weggegeven percentage korting • Percentage nieuwe contacten dat klant wordt • Totaal aantal nieuw gelegde contacten • Percentage klanten dat opnieuw bestelt • Omzettingsgraad van suspect naar prospect • Aantal uitgebrachte offertes • Omzettingsgraad van offerte naar opdracht • Kennis van bepaalde producten • Kennis van verkooptechnieken • Marketingkennis • Aantal klantbezoeken • Percentage van de werktijd die met klanten wordt doorgebracht • Aantal demonstraties dat in een opdracht resulteert •…

Missies

Middelen

Markten

Normen en waarden binnen het bedrijf Stijl van leiding geven Bedrijfscultuur Marketingdoelstellingen Mate van klanttevredenheid

Organisatiewijze Productenprogramma Beschikbare productiemiddelen Voorraden Trainingsbudget

Algemene economie Soorten klanten Concurrentiesterkte Bereikbaarheid van contacten Omzetpotentieel

Middelen zijn het makkelijkst aan te passen. Vervolgens Missies en dan Markten. Houdt hier bij de puntenverdeling rekening mee


Federatienieuws

VERBETERPUNTEN VERKOOPORGANISATIE VERVOLG

tal punten bij. Elk punt in een groep komt overeen met een concreet verbeterpunt. Alle concrete verbeterpunten moet u ten slotte in doelen omzetten volgens het SMART principe: Specifiek, Meetbaar, Aantrekkelijk, Relevant en Tijdgebonden. Zo kunt u bijvoorbeeld vastleggen dat u dit jaar meer wilt doen aan het aansturen van het verkoopteam. Als u de groep ‘Missies’ vier punten heeft gegeven maakt u hiervoor vier verbeterpunten en dus ook vier concrete verbeterdoelen. Bijvoorbeeld door te starten met onderzoeken naar de tevredenheid van vijf klanten per maand over uw verkoopteam, door zelf een training te volgen om uw managementstijl te verbeteren, door elke maand minstens één keer met iedere verkoper mee te gaan om te coachen en door dit jaar eindelijk de functieprofielen van ieder teamlid te bespreken en op papier te zetten. Vanwege het belang vindt u een

aantal concrete verbetervoorbeelden voor de hoofdgroep ‘Mensen’ in kader 3. Als u op deze wijze te werk gaat bent u sneller klaar met de planning, houdt u de hele zaak praktisch, overzichtelijk en controleerbaar en legt u de prioriteiten waar ze nodig zijn. Mocht u vragen of opmerkingen hebben dan kunt u die sturen naar [email protected]. Succes!

Concreet elektronisch zakendoen De Technische Unie gaf tijdens het Federatiecongres een duidelijk voorbeeld, hoe een bedrijf met een elektronische werkwijze tot concrete resultaten komt. Het meest aansprekend is het resultaat van de stijgende omzet, die dit bedrijf realiseert in een dalende markt. Na alle negatieve berichtgeving rond e-business klinkt het misschien erg irrealistisch. In september 2002 is een onderzoek gestart binnen de branches Industriële Elektronica en Medische Technologie, om vast te stellen wat er in de FHI branches nu echt concreet is veranderd of nog zal veranderen.

Om maar met de deur in huis te vallen, ook binnen deze branches ziet een specifieke groep positieve effecten van elektronisch zakendoen op de omzet (en de winstmarge). De handigheid, zo blijkt uit dit recente onderzoek, zit niet alleen in de e-commerce. Uit de enquête blijkt, dat leden van de branches Industriële Elektronica en Medische Technologie beter de inkoop hebben geautomatiseerd via internet, dan de verkoop. Het medium wordt stap voor stap benut met de deskundigheid van de bedrijven, die zoals bekend een sterke achtergrond in de handel heeft. Dat blijkt wel uit een citaat uit de interviews, ‘Het maakt niet uit hoe de klant zijn opdracht wil geven, als wij het daarna kunnen stroomlijnen naar onze toeleveranciers.’ De volgende stap voor deze bedrijven is het stroomlijnen van de informatie, die van de klant komt, zonder hem in een keurslijf te

proppen. Het imago van elektronisch zakendoen staat, dat de voordelen slechts gerealiseerd kunnen worden door bedrijven die commodities leveren. Uit het onderzoek blijkt dat er een minderheid aan voorbeelden bestaat, die gaandeweg de informatie rond het inkoop- en verkoopproces weet te stroomlijnen. Daarmee weten zij concrete voordelen in de omzet en de winstmarge te realiseren. Ook de leveranciers van specials mogen zich dus afvragen, of zij hun informatie-voorziening kunnen stroomlijnen. Daarna komt pas de fase (die nu ook bij de voorlopers pas begint), om de goederenstroominformatie transparant te krijgen. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]


Sommige Nederlandse Bedrijven hebben geen ondernemingsraad nodig Alle bedrijven met meer dan vijftig werknemers zijn verplicht een Ondernemingsraad in het leven te roepen. De bestuurskamer van de SociaalEconomische Raad 9SER) kan een ontheffing voor deze OR-plicht verlenen, bijvoorbeeld als er sprake is van werknemerszelfbestuur. Die geldt maximaal vijf jaar. Endenburg Elektrotechniek heeft die ontheffing al sinds 1984 en is op dit moment één van de vier ondernemingen die zo'n ontheffing hebben. ”We ontvangen enkele malen per jaar verzoeken. De meeste hebben te maken met gebrek aan belangstelling bij de werknemers voor het vormen van een OR” zegt mr. Marieke Wolthuis van de directie bestuurszaken van de SER. ”Er kwam onlangs ook een verzoek van een bedrijf dat een doorstart maakte na een faillissement. Ook Nederlandse vestigingen van buitenlandse bedrijven willen er nog wel eens onderuit, omdat een OR niet in de cultuur zou passen. Maar deze argumenten worden niet gehonoreerd.” Bron: SER-bulletin, December 2002


15

Federatienieuws

Technologiesubsidies op de schop Het ministerie van Economische Zaken (EZ) gaat 150 miljoen euro korten op het totaal van circa één miljard aan technologie-instrumenten. Volgens staatssecretaris Joop Wijn moet het technologiebeleid zich voortaan beperken tot een aantal veelbelovende speerpunten. Vooral universiteiten moeten volgens hem kiezen en meer samenwerken met bedrijven.

In 2003 zullen zich een aantal belangrijke wijzigingen voordoen. Ten eerste een korting op de WBSO van €50 miljoen. De WBSO (Wet Bevordering Speurwerken Ontwikkeling) blijft hét generieke instrument voor innovatie, maar EZ wil onderdelen die niet echt bijdragen er uit halen. Zo wordt de startersfaciliteit teruggebracht van zeventig naar zestig procent en wordt er geen geld meer uitgekeerd voor zogenoemde ‘marginale innovaties’ (minieme producten procesaanpassingen). MKB-Nederland is in de gesprekken met EZ vooral gespritst op de mogelijkheden voor pure ontwikkelbedrijven en industriële ontwerpbureaus om de WBSO te kunnen blijven gebruiken.

De TS (Technologische Samenwerking) wordt geheel anders opgezet. Behalve dat er waarschijnlijk meer geld bijkomt, wordt de regeling minder generiek en meer gericht op zogenoemde ‘strategische doorbraaktechnologieën’, zoals in ieder geval ict, nanotechnologie, life sciences en mogelijk duurzaamheid. Op dit moment voert MKBNederland hierover gesprekken met EZ.

Een tweede maatregel is de afschaffing van de projectfinanciering Technologisch OntwikkelingsProject (TOP) voor het uitvoeren van technische risicovolle projecten (€40 miljoen). EZ stelt dat kredieten meer iets zijn voor de particuliere sector dan de overheid. MKB-Nederland verzet zich hiertegen omdat de praktijk uitwijst dat dit soort leningen niet of zeer moeilijk (maar dan wel heel duur) te krijgen zijn. Behalve de TOP verdwijnt ook een aantal andere regelingen (EET, BSE, SMT, Micro-elektronica en SEC).

De inzet is te zorgen dat mkb-bedrijven makkelijker dan nu de regeling kunnen gebruiken. Vooral het specifieke karakter van de nieuwe opzet baart zorgen. De ervaringen uit het verleden met door de overheid gekozen thema’s zijn immers weinig hoopgevend. Om de kennisinfrastructuur te dwingen uit de ivoren toren te komen en meer met elkaar te laten concurreren, bepleit MKBNederland 100 miljoen euro aan financiering voor universiteiten en andere kennisinstituten weg te halen en dat geld vervolgens in te zetten voor een ‘contractresearch-faciliteit’, waarmee bedrijven goedkoop technologie uit kennisinstituten kunnen gebruiken voor het ontwikkelen van prototypen. Voorts peilen MKB-Nederland, Metaalunie, FHI en FOCWA samen met EZ momenteel de interesse onder allerlei partijen voor een eigen plan (de ‘TechnologieMonitor’) om de wisselwerking tussen mkb en kennisinfrastructuur te verbeteren. De uitkomsten daarvan worden begin volgend jaar verwacht. drs K.A. (Ton) Ravesloot, tel. 015-2191256 e-mail: [email protected] drs. J.C. (kees) Groeneveld, FHI bron: MKB-Nederland, kaderinfo

Misbruik naam FHI bij advertentieverkoop Nog steeds ontvangen leden van FHI regelmatig verzoeken tot adverteren of het plaatsen van uw naamsvermelding in binnen- en buitenlandse gidsen of op internet sites. De verkopers van deze plaatsingen doen het meestal ten onrechte voorkomen alsof FHI haar naam heeft gekoppeld aan deze publicaties. En vaak wordt gesuggereerd dat iets gratis is, terwijl later blijkt dat er betaald


moet worden. Of de indruk wordt gewekt dat er voor de hele branche een afspraak is gemaakt zonder dat daar sprake van is. Het beleid van FHI is om terughoudend te zijn met het maken van afspraken met uitgevers. Er moet bij zo’n afspraak altijd sprake zijn van aantoonbaar voordeel voor de leden.

Is er sprake van zo’n afspraak dan zal FHI altijd zorgen dat er een gezamenlijk document of brief is die door FHI op managementniveau is ondertekend. Wanneer u zeker wilt weten of deze actie gekoppeld is aan FHI kunt u het beste even contact opnemen met het bureau: Annika van Baars, Communicatiemedewerkster, 033-4657507.

Federatienieuws

Vergaderfaciliteiten bij FHI te Amersfoort Voor alle leden van FHI biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van de vergaderfaciliteiten. U kunt gebruik maken van de vergaderzalen met koffie, thee en frisdrank. Voor de kosten hiervoor: zie schema. Wanneer u gebruik wilt maken van één van de vergaderzalen neem dan contact op met de secretaresse van uw branche. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn.

Industriële Automatisering: Sandra van Dusschoten tel: 033-465 75 07 Industriële Elektronica: Rianne Zijlstra tel: 033-465 75 07 Laboratorium Technologie: Liesbeth Kamp tel: 033-465 10 63 Medische Technologie: Liesbeth Kamp tel: 033-465 10 63

FHI-gebouw te Amersfoort

Golftournament

FHI 15e Golftournament

Golftournament 2003 Op donderdag 28 augustus organiseert FHI haar jaarlijkse golftournament voor alle leden van FHI. Na het succes van 2002 in Best met een topopkomst van 130 deelnemers is ook dit jaar het doel een minimaal zo’n groot deelnemersveld te behalen. Voor de vijftiende keer alweer krijgen de wedstrijdspelers en clinic/masterclinicspelers de kans om te laten zien wat ze kunnen en

mee dingen naar de FHI wisselbokaal. Daarnaast is er uiteraard volop de gelegenheid om tijdens het gezamenlijke diner of tijdens andere rustige momenten te netwerken. De golfdag wordt georganiseerd door de golfcommissie bestaande uit: Gejan Starink (Matsushita), voorzitter; Willem Snijders (Snijders Scientific), Ton Kersbergen (Getronics) en Kees Groeneveld (FHI).


17

HET Instrument 2002 / Terugblik

Live PIL op HET 2004? SUCCES

OP

HET INSTRUMENT 2002

SMAAKT NAAR MEER

”It was a hell of a job, maar zeker de moeite waard en voor herhaling vatbaar”. Een citaat van één van de betrokkenen bij de Live Production Integration Line op HET Instrument 2002 verwoordt de stemming onder alle twintig deelnemende bedrijven. Onder het motto ‘wat ging er wel en niet goed en wat kunnen we hoe beter doen’ evalueerden de deelnemers aan de Live Production Integration Line op 18 december hun gezamenlijke project, met het oog op de toekomst: HET Instrument 2004.

Live Production Integration Line

Leerpunten ”Het mooie van de live PIL is dat we een compleet verhaal kunnen vertellen, inclusief netwerken en componenten” was de ervaring van Theo Vreedendaal van Industrial System Integrator Simac Quadcore.

uitgeputte standmanager Erik Karsemeijer


Probleempunt hierbij blijkt toch te zijn dat een Hollandse beursbezoeker niet erg in is voor een georganiseerde rondleiding. Men wil het liefst zelf zijn weg kunnen vinden door de demostand. Die dan zelf het verhaal moet vertellen. Wat wel blijkt te werken voor de deelnemers dat men met bezoekers die men ontvangt in de eigen stand dan mee kan nemen door de Live PIL om de eigen positie in ‘het grote verhaal’ duidelijk te maken. Niet vooraf beoogd, maar wel opgetreden leereffect was dat van het moeten samenwerken met çoncullega’s bij de voorbereiding. Dat bleek geen sinecure. Beschuldigingen over en weer, al dan niet terecht, van het niet of onvolledig nakomen van afspraken hadden ongetwijfeld ook te maken met gezond wantrouwen tussen verschillende deelnemende bedrijven. Maar uiteindelijk, na twee intensieve testsessies en een hectische opbouw en inregelperiode op de beursvloer, stond het er allemaal toch maar. Terecht complimenteerden de deelnemers de projectmanagers die dit voor elkaar boksten: Erik Karsemeijer, als SBC Elsevier opleidingsman voor het project gedetacheerd bij FHI, die alle ‘kippen in het hok’ wist te krijgen en houden en Leo Oosterveen van FHI zelf, die coördineerde, de standbouw regelde en ook nog het budget in de gaten moest houden.

Hart van HET ”De live PIL zou nog meer het hart van de beurs moeten zijn, waar omheen je alle clusters van de beurs gegroepeerd” merkte Vincent van der Wel (Penko Engineering) op tijdens de evaluatie. ”Als je eigen stand te ver verwijderd is van de Live PIL kun je de combinatie met je eigen stand niet maken door met je bezoeker daar even heen te lopen, je hebt de klant niet aan een ”lijntje”. De volgende editie Moet er in 2004 weer een Live PIL komen op HET Instrument? Ja! Mits de bedrijven die aan de Live PIL deelnemen direct daarom heen komen te staan en iedere deelnemer zich aan de gemaakte afspraken houdt, luidde de conclusie. Invensys en Getronics gingen zelfs zover dat zij al meteen een optie claimden voor de volgende editie, want ”we hebben nu zoveel geleerd dat het alleen maar nog beter kan gaan”.

flessenafvulmachine


HET Instrument 2002 bestwel succesvol Bestwel succesvol, een uitdrukking in heel slecht Nederlands, die veel gevoelswaarde heeft die HET Instrument 2002 typeert. Een beetje onderkoeld, omdat de markt nou niet echt geweldig is en een beurs doen toch altijd veel geld en energie kost. Maar eigenlijk viel het wel mee dat er toch veel mensen kwamen die op zijn minst deden voorkomen dat ze werkelijk iets te besteden hebben in de komende maanden. Maar ja, de resultaten daarvan zien we in de cijfers over het afgelopen boekjaar nog niet of nauwelijks terug.

Sommige standhouders waren wild enthousiast, hebben geweldig gescoord. Enkelen zijn echt teleurgesteld, hadden toch moeten kiezen voor een andere plaats of hadden gegokt op een andere bezoekersgroep dan er kwam. Over het geheel? HET Instrument staat nog immer als een huis! Alle jaren dat er werd gesteund en gekreund dat het fenomeen ‘beurzen’ is achterhaald hebben er wel toe geleid dat er meer beurzen zijn ontstaan, maar niet dat HET Instrument haar rol en functie in de branches Industriële Automatisering en Laboratorium Technologie heeft verloren, in tegendeel. Ondanks alle veranderingen in de technologie en in de markt is de beurs een vaste waarde gebleken, ook na alle e-commerce en internet stormen.

blijkbaar minstens één file voor over, want die wordt in dat geval onvermijdelijk. Het totale aantal bezoekers kwam uiteindelijk uit op 26.830, tien procent minder dan in 2000. Exclusief het effect van minder studentenbezoek was de terugloop van professionele bezoekers niet meer dan 5%. De recessie en mindere aantal m2’s in acht genomen valt dat erg mee. Zorgwekkend blijft intussen de terugloop van het aantal studenten dat de beurs bezocht. Hoe keren we de terugloop in belangstelling voor techniek onder de jongeren? Het onderwerp staat inmiddels nadrukkelijk op de agenda van de verschillende branchebesturen binnen FHI. Internetvoorregistratie De voorregistratie via internet verliep zeer succesvol. Maar liefst 32.240 bezoekers, plus nog eens ongeveer 3.000 ‘exposantenbadges’ kwamen er uiteindelijk in het bestand terecht. Dat betekent dat tenminste 5.500 mensen, die wel van plan waren naar de beurs te komen, toch niet zijn geweest. Omdat het FHI-bureau dit effect van de laagdrempelige inschrijving via internet had verwacht, is besloten om kort voor de beurs een radioreclamespot uit te zenden. Deze

actie blijkt aantoonbaar tenminste duizend extra bezoekers te hebben opgeleverd. Het indirecte effect is veel groter maar ook moeilijker te meten. Raak thema Het beursthema ‘tracking & tracing’ bleek een rake keuze, die de tentoonstellingscommissie al begin 2001 maakte. Met name de samenhang tussen de beide exposerende branches, Industriële Automatisering en Laboratorium Technologie werd in de uitwerking van het thema goed zichtbaar. De drie seminars onder het thema waren van goed niveau en werden goed bezocht. Heel belangrijk was ook de aandacht die de vakpers schonk aan de beurs. Met name voor dat doel werkte tracking & tracing als thema erg goed. De inhoudelijkheid van de beurs werd er door benadrukt. Bezoeker wenst combinatie De definitieve besluiten over HET Instrument 2004, wanneer, waar en hoe, moeten binnenkort worden genomen. Uit de bezoekersenquête tijdens de afgelopen editie bleek dat vrijwel alle bezoekers het liefst een combinatiebeurs zien. De huidige combinatie Industriële Automatisering en Laboratorium Technologie scoort het hoogst. Een aanzienlijk aantal (28%) ziet graag een uitbreiding met Industriële Elektronica en negentien procent van de bezoekers zou graag Medische Technologie zien worden toegevoegd aan het expositieprogramma. Op 29 januari zal er een speciale evaluatiebijeenkomst worden georganiseerd voor alle bedrijven die als exposant hebben deelgenomen aan HET Instrument 2002.

Toegenomen intensiteit Uit de eerste cijfers, die tijdens het FHI federatiecongres gepresenteerd konden worden, bleek dat de beurs HET Instrument aan intensiteit wint. Exposanten huren minder m2’s per stand, maar ontvangen per m2 meer bezoekers. De bezoekers zelf beleefden de beurs ook intenser. Men bleef gemiddeld een half uur langer op de beurs dan in het verleden: 5,3 uur tegen 4,8 uur in 2000. Voor Nederlandse begrippen is dit overigens erg veel tijd die men op de beurs doorbrengt. Als je zo lang op de beurs blijft, dan heb je er


19


Micronic verrassende winnaar Marketing Communicatie Cup LAB-BEDRIJF TROK MEESTE BEZOEKERS NAAR HET INSTRUMENT 2002

Seminarsyllabusboeken te koop

Micronic is tijdens HET Instrument 2002 gehuldigd als winnaar van de Marketing Communicatie Cup. Na correctie op basis van de standgrootte, bleek het bedrijf uit de laboratoriumbranche van alle exposanten de meeste bezoekers naar de beurs te hebben ‘gelokt’. Het Micronic-team was zich bewust van haar eigen succes bij de bezoekerswerving, maar werd absoluut overrompeld door de winst van de Cup. ”Het is de beloning voor de inspanning van ons hele team”, reageerde Jantine Smit van Micronic.

Micronic zelf won behalve de bokaal en een fles champagne ook het recht om bij de volgende editie met hetzelfde aantal m2’s deel te nemen, zonder dat daarvoor grondhuur behoeft te worden betaald.

Micronicteam met de cup

Een mailing in juni, vijf maanden vóór beurs, gevolgd door een vriendelijke nabel-actie, heeft de basis gelegd voor het succes van Micronic op HET Instrument 2002. Het bedrijf uit Lelystad is vooral bekend van labbuisjes die zijn voorzien van een unieke elektronisch uitleesbare code, maar ook door de actieve inzet van haar buitendienst mensen. Het systeem van de elektronisch uitleesbare reageerbuisjes was eerder al onderdeel van een nominatie voor de Mechatronics Trophy bij de FHI beurs Electronics & Automation 2001. Volgens Selina van der Hulst van Micronic heeft de aldus opgebouwde naamsbekendheid geholpen bij de bezoekerswerving via de mailings en internet. Micronic verwerkte bovendien het eigen product in de mailing. Iedere genodigde kreeg een ‘buisjesnummer’ en kon op de stand zien hoe een bijbehorend kaal buisje ter plaatse uit een rek werd gelicht en elektronisch werd ingelezen. De bezoeker kreeg dan vervolgens zijn naam in beeld op een scherm. De combinatie van buisjesnummer/bezoeker kwam in aanmerking voor een dagprijs en een hoofdprijs.


Eervolle verliezers De bedrijven die net naast de Cup grepen verdienen ook complimenten voor hun bezoekerswerving: ABB als tweede en Technisch buro IKS als derde. Dat bedrijven langzamerhand veel waarde hechten aan het winnen van de Cup bleek uit de teleurstelling bij het ABB-team. Dat team scoort overigens al jarenlang erg hoog als het gaat om welke exposant de meeste bezoekers trekt. Anderzijds bleek er ook teleurstelling bij bedrijven die de internet inschrijvingsmodule niet hadden gekoppeld aan hun bedrijfsnaam, waardoor de bezoekers die zich via die module hadden ingeschreven niet werden geregistreerd als zijnde bezoekers die waren geworven door dat bedrijf. Het toepassen van internet-technologie kent blijkbaar nog steeds kinderziektes…

ABB, goede tweede

TRACKING & TRACING IN HET LAB EN T&T IN CHEMIE EN PHARMACIE

Naar aanleiding van de tijdens HET Instrument 2002 gehouden seminar zijn er per seminar syllabusboeken geproduceerd. Van twee titels is nog een beperkte oplage voorradig, te weten ‘Tracking & Tracing in het laboratorium’, met bijdragen van negen verschillende auteurs, en Tracking & Tracing in Chemie en Pharmacie, waarin dertien papers zijn gebundeld. De desbetreffende boekwerken kunnen worden besteld via [email protected]. De kosten bedragen € 25 excl btw.

Industriële Elektronica

Vier nieuwe embedded systems projecten WETENSCHAP EN INDUSTRIE GENEREREN TIJDENS PROGRESS 2002

GEZAMENLIJK PROJECTEN

Embedded systems workshop Bijna 200 bezoekers gelijkelijk afkomstig uit wetenschap en industrie bezochten PROGRESS 2002 de embedded workshop die afgelopen 24 oktober is gehouden in het Beatrix gebouw van de Jaarbeurs Utrecht. Voor het eerst was er een duidelijk focus op het bijeenbrengen van industrie en wetenschap door samenwerking tussen FHI Federatie van Technologiebranches en STW Stichting Technologie en Wetenschap. Hoofddoel was het komen tot gezamenlijke projecten want 'alleen gezamenlijke projecten tussen wetenschap en industrie leiden tot de noodzakelijke kennisoverdracht en verbetering van de internationale concurrentie positie' aldus Siebren de Vries (Voorzitter van de Development Club en directeur van CHESS). Hij vervulde samen met Ed Deprettere van de Universiteit Leiden de rol van dagvoorzitter. Kennisruif open voor ondernemers Insteek van de organisatoren was ondermeer dat het MKB in Nederland eigenlijk te weinig gebruik maakt van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Ondernemers konden kennis nemen van deze resultaten en vooral kennismaken met wetenschappers achter deze resultaten. Veel tijd kregen ze overigens niet, de wetenschappers. In 'elevator pitches' van maximaal twee minuten gaven zij een indruk van in totaal 40 wetenschappelijke deelprojecten.

Diagnosekit Hoe ziet een medische diagnosekit voor thuisgebruik eruit als deze minder dan $200,= consumentenprijs mag kosten, met gebruik van de nieuwste ontwikkelingen op gebied van embedded systems (denk aan sensoren, intelligentie, bedieningsgemak, communicatie met omgeving). Voor vooral kleinere bedrijven die de wetenschap niet of aarzelend benaderen heeft de workshop een belangrijke impuls gegeven.

De organisatoren FHI en PROGRESS / STW blikken nu al vooruit naar de volgende workshop. Met de nieuw 'benoemde' projectleiders is al afgesproken dat zij in ieder geval volgend jaar de uitkomsten van en de ervaringen met hun project presenteren.

Meer informatie: www.progress.nl www.fhi.nl www.stw.nl

De projecten en projectleiders van PROGRESS 2002 In de project generation workshop van PROGRESS 2002 zijn vier projecten gedefinieerd. Per project is een projectleider aangewezen, die samen met de geïnteresseerde bedrijven en een universiteit een onderzoeksproject zal voorstellen ter ondersteuning met ’tweede geldstroom’ funding vanuit STW voor een promovendus. • Medische diagnosekit voor thuisgebruik; Projectleider Jac Goorden; [email protected]

• Car emergency stop system; Projectleider Wim Hendriksen (Hogeschool Arnhem Nijmegen); [email protected] • Hardware / software co-design Software & System Simulateability; Decision on what in HW and what in SW as late as possible Projectleider Dr.ir. Jan F. Broenink Universiteit Twente,

deelnemers PROGRESS 2002

Faculteit Elektrotechniek [email protected] • A network for fault tolerant control; Projectleider Patrick Seegers, Frog Systems; [email protected]


21

Industriële Elektronica

Workshop Sensortechnologie C dit jaar in Wageningen FHI

EN

STW

CONFRONTEREN WETENSCHAP EN BEDRIJFSLEVEN

Workshop Sensortechnologie 2002

o n t a c t Thetussen Sense of Contact IV research, ontwikkeling en business

OPNIEUW MET ELKAAR 20 en 21 maart 2002 Woudschoten Conferentiecentrum, Zeist

Het succes van 'The sense of contact IV' , de vierde sensorconferentie die FHI en STW gezamenlijk organiseerden in maart 2002, was zo groot, dat besloten is dit evenement jaarlijks te doen plaatsvinden. Dit jaar brengen beide organisaties op 12 en 13 maart in Wageningen Conference Centrum de sensorindustrie en de wetenschap bij elkaar.

Deze keer zijn de volgende sensor eindmarkten gekozen: • chemische analyse • semiconductor industrie • agro industrie • medische toepassingen; biosensorchips

projectleiders eerste dag ’The Sense of Contact IV’

In de conferentie, die bestaat uit een aantal workshopsettings, presenteren de wetenschappers de resultaten van de sensortechnologie-onderzoeken die zij hebben verricht op basis van de zogenoemde ‘tweede geldstroom’ financiering. Anderzijds wordt het bedrijfsleven uitgedaagd nieuwe ideeën in te brengen voor vervolgonderzoek of voor geheel nieuw onderzoek waarvoor projectvoorstellen kunnen worden ingediend bij de technologiestichting STW ter honorering met budget. Voorwaarde voor financiering van wetenschappelijk onderzoek via STW is dat het bedrijfsleven actief betrokken moet zijn bij de voortgang van het onderzoek door promovendi. STW heeft ook van overheidswege de opdracht erop toe te zien dat de resultaten daadwerkelijk worden ‘geütiliseerd’, toegepast. Ook dat is een reden om de conferentie te organiseren: bedrijven kunnen de resultaten die worden gepresenteerd meteen onder de arm meenemen om er ‘business’ mee te gaan doen. marktvraag centraal In elke editie van de conferentie staan de sensorvragen uit een aantal geselecteerde applicatiemarkten centraal.


Specialisten die in deze markten werkzaam zijn zijn al uitgenodigd om te komen vertellen welke sensoronderzoekbehoeften zij zien voor de komende jaren. Aan de hand daarvan kunnen dan ter plekke projectvoorstellen worden gedefinieerd en projectteams worden gevormd. In de 2001editie kwamen op deze wijze acht projectvoorstellen tot stand. De uitwerking en daadwerkelijke indiening gebeurt uiteraard na de conferentie.

SENSOR TECHNOLOGIECLUB Sensor engineering- en productiebedrijven

evenwicht tussen industrie en wetenschap De evenwichtige deelname van mensen uit de industrie en de wetenschap, die er in de voorgaande editie van de Sense of Contact was te zien, is vrij uniek te noemen in de Nederlandse context. De steeds groeiende samenwerking tussen FHI, federatie van technologiebranches en de technologiestichting STW is de sleutel op het slot van de deur die de twee werelden scheidt. De wetenschappers worden door STW uitgenodigd. FHI als organisatie van 850 bedrijven en de FHI Sensor Technologie Club in het bijzonder, zorgen ervoor dat de industrie zich in hoge mate betrokken weet. Professor dr. ir. Han Huijsing vat het als volgt samen: 'als je ook maar enig belang hebt bij sensorontwikkeling dan ben je aanwezig bij 'the Sense of Contact V'.

projectleiders tweede dag ’The Sense of Contact IV’

de sensorprojecten van vorig jaar De 'wireless sensor bus' en de 'sensor voor meting van flexibiliteit van rode bloedcellen' zijn twee voorbeelden van de acht projecten die bij de vorige editie van de Sensorconferentie zijn gegenereerd. Deze projecten lopen nu een jaar. Hoe het gaat met deze projecten wordt straks tijdens The Sense of Contact V verteld door de verantwoordelijke projectleiders, ter lering en stimulering.

table top presentaties Bedrijven die zich specifiek willen profileren tijdens The Sense of Contact V kunnen dat doet via een table top presentatie. Er is ook nog beperkt de mogelijkheid om een rol te spelen in het lezingenprogramma. Aanmelden voor een bezoek en deelname in de workshops is uiteraard nog ruimschoots mogelijk. Voor al deze mogelijkheden kan contact worden opgenomen met Leo Oosterveen of Sandra van Dusschoten van het FHI bureau.

Development Club

Development Club barst van de ambities FORMULE 1, HOOGLERARENNETWERK EN TECHNOLOGIEFOCUS VOOR HEEL ”het Formule 1 racecircus is een wereld van te dure oude mannen en te domme jonge vrouwen”, een uitspraak van Henk van Kampen, Mediatronix b.v. in eigen persoon, tijdens zijn ‘be proud and show it’ presentatie voor de Development Club. In de november-meeting van de Club vertelde Henk over zijn succesvolle ontwikkeling van complexe tijdmeting en registratie die inmiddels in alle Formule 1 raceauto’s wordt toegepast op last van Bernie Ecclestone. ”Ja, ik loop daar iedere keer met verbazing rond in dat gekkenhuis. Nee, in een van die auto’s heb ik nooit gezeten, heb ik ook geen enkele behoefte aan”, sprak Van Kampen met zijn karakteristieke nuchterheid.

vlammend De laatste kwartaalbijeenkomst van de DevClub kende weer een vol programma, boordevol technologie, actualiteit, kennisen ervaringuitwisseling, ideegeneratie en netwerkvorming. Clubvoorzitter Siebren de Vries begon de meeting al meteen ‘vlammend’, met een vurig betoog waarin hij de leden verleidde tot een diepgaande discussie over de mogelijkheid om als DevClub leden met een aantal andere partijen en organisaties als STW aan de slag te gaan op een geselecteerd technologieveld en een roadmap uit te zetten waarmee de groep binnen een aantal jaren op dat veld een leidende positie in Europa zou kunnen verwerven. ”We versnipperen onze kennis en capaciteiten nu te veel en dreigen daardoor onze concurrentiepositie te verspelen”. Met alle reserves die bedacht kunnen worden bleek toch een aantal leden in te zijn

om de mogelijkheden eens goed te exploreren. Veel geesten in Nederland lijken er rijp voor, ook breder binnen FHI, MKB Nederland en het Ministerie van Economische Zaken. tikkende tijdbom De hoofdmoot van DevClub meeting vormden de presentaties van de hoogleraren Paddy French en Maarten Boasson. Paddy French gaf een indrukwekkend en uitnodigend overzicht van het sensoronderzoek dat gedaan wordt aan de TU Delft. Veel om bij aan te haken. Maarten Boasson, net afgetreden voorzitter van Progress, vroeg zich of ‘we het ooit zullen leren’. Waar hij op doelde was het causaal verantwoord bouwen van software. Het lijkt er op dat softwareontwikkeling meer en meer een traject wordt van ‘probeer maar wat’.

EUROPA De fundamenteel wetenschappelijke onderbouwing blijft achter bij de toepassing, een tikkende tijdbom! Met deze presentaties en de contacten daaromheen werkte de Development Club verder aan haar ‘hooglerarennetwerk’, dat inmiddels indrukwekkende vormen begint aan te nemen. Mythos voor Henk Er gebeurt wat in zo’n bijeenkomst. Tussen de genoemde programmadelen door waren er nog presentaties van de BOM, Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, die kwam vertellen dat zij machinebouwers willen gaan stimuleren meer embedded software te gaan toepassen, presenteerde Unitron ervaringen met de nieuwe ISO 9000 systemen, kwamen Nedap en CodeP zich presenteren als mogelijk nieuw Clublid, rapporteerden de werkgroepen Marketing en Communicatie de voortgang van respectievelijk de ‘thuisbeurs’ Electronics & Automation 2003 en de voorbereiding van de technologie-roadmap meeting bij Philips Medical. Maar ‘at the end of the day’ stond het voor iedereen, dus ook voor Herman Tuininga, die het mocht zeggen, als een paal boven water dat er maar één was die deze keer de Mythos wisseltrofee zou krijgen voor het beste verhaal van de dag: Henk van Kampen.


23

E&A 2003

Electronics & Automation is enige vakbeurs in zijn soort in voorjaar 2003 Temidden van het geweld aan vakbeurzen dat er de afgelopen jaren is ontstaan blijkt er plotseling in het voorjaar van 2003 een windstilte te zijn. In de periode van januari tot september 2003 is Electronics & Automation de enige serieuze vakbeurs op technologisch gebied in Nederland. De beurs omvat een breed scala van producten en diensten in de industriële elektronica en industriële automatisering en wordt gehouden van woensdag 26 tot en met vrijdag 28 maart in de Jaarbeurs Utrecht. Verantwoordelijke organisator is FHI, de federatie van technologiebranches, in opdracht van haar branches voor industriële elektronica en industriële automatisering. FHI is bekend als organisatie achter de beurs HET Instrument en een groot aantal kleinschalige technologie roadshows, die allen worden georganiseerd op non-profit basis.

Electronics & Automation let op de kleintjes: weinig kosten voor de exposant, gratis voor de bezoeker In het nieuwe concept dat de organiserende branches hebben gekozen voor Electronics & Automation 2003 is ‘kostenbeheersing’ als uitgangspunt genomen.

ELECTRONICS & AUTOMATION 2003, MEET-, REGEL- EN BESTURINGSTECHNOLOGIE: TOTALE AANBOD COMPACT GEPRESENTEERD De vakbeurs Electronics & Automation 2003 is een samenvoeging van de bekende beurs Industriële Elektronica en de sector Industriële Automatisering van HET Instrument. Dat betekent dat het complete aanbod van meet- regel- en besturingstechnologie daar te vinden zal zijn. De vorm waarin de beurs wordt georganiseerd is totaal nieuw. Honderden stands worden geconcentreerd in één grote hal van de Jaarbeurs Utrecht.


De vorm van de stands is volledig uniform met een aantal ‘clustercafé’s’ tussen de stands. Deze vorm van exposeren past in de huidige tijd. Tussen de verschillende edities van de grote beurzen als HET Instrument in wil men graag een compacte en snelle update en ontmoetingsplaats voor iedereen die actief is in de toepassing van meet- en regeltechniek, besturingssystemen en productieautomatisering.

De compacte vorm met allemaal standaardstands van maximaal 32 m2 worden twee, nee drie doelen verwezenlijkt. De exposanten kunnen niet worden verleid om veel geld te besteden aan standbouw; de beurs wordt zo compact dat het voor de bezoeker heel efficiënt wordt om in een dag een heel groot aantal exposanten te zien; door de totale kostenreductie voor de organisatie kan de bezoeker gratis naar binnen en zelfs ter plaatse nog voorzien worden van een aanbod aan gratis catering!

E&A 2003

E & A thema: Rendementsverbetering in industrie en techniek Net als voor de beurs HET Instrument, heeft ook Electronics & Automation gekozen voor een centraal thema voor de beursdagen: Rendementsverbetering in industrie en techniek. Een thema dat aangeeft wat het argument zou moeten zijn voor bezoekers aan de beurs om de producten en diensten die worden aangeboden toe te passen. Overzien we de clusters waarin Electronics & Automation is verdeeld dan wordt duidelijk hoe dat werkt. Het aanbod richt zich op heel specifieke technologie, producten en machines. Het is nu niet de tijd van investeringen in nieuwe ‘megaprojecten’, maar wel van een mechatronische aanpak en herziening van de installaties die iedereen heeft staan. Met heel gerichte beperkte investeringen in (re)engineering van producten en productiemiddelen blijkt vaak een onvermoede rendementsverbetering realiseerbaar. Vaak gebeurt dat aan de kostenkant: toepassing van nieuwe componenten maakt het product goedkoper aan inkoopdelen en/of aan productiekosten. En hetzelfde geldt voor productiemiddelen. Energiekosten, kosten voor onderhoud, productiesnelheid, kwaliteitsverbetering, allemaal onderwerpen die met de nieuwe generatie meet- en regeltechniek aangepakt kunnen worden en snel winst opleveren op een kleine investering.

Het past bij de nieuwe opzet van Electronics & Automation, ‘lean & mean’, goed te overzien, doelgericht, tegelijk compleet en veelomvattend. Vanuit de tentoonstellingcommissie zijn onder het centrale thema verschillende subthema’s gedefinieerd: Remote Monitoring & Diagnostics Web-based Inventory Management Mechatronica, ontwerp en productie Testbaarheid in ontwerp, productie, installatie en onderhoud Waar tijdens Electronics & Automation geen seminars plaats zullen vinden, om daar de aandacht volledig op de productpresentaties op de beursvloer te kunnen richten, wordt het thema ‘rendementsverbetering in industrie en techniek’ later dit jaar uitgewerkt in twee FHI roadshows met elk een intensief lezingenprogramma: de Industrial Business Conference op 25 juni in De Kuip, gericht op industriële automatisering de Design automation & Embedded systems dag op 9 oktober in het Evoluon, gericht op industriële elektronica.

Electronics & Automation 2003, Design, productie en toepassing Elektronica wordt tegenwoordig overal toegepast. Dat betekent dat het voor een enorm brede groep van bedrijven relevant is om te zien, te horen en te ervaren wat er komt kijken bij de realisatie, beheer en onderhoud van elektronische producten en systemen. In Nederland kan dat eigenlijk alleen op de beurs Electronics & Automation.


Bedrijven gespecialiseerd in design en engineering op het niveau van componenten en subsystemen staan op de beurs. Producenten van elektronica op klantspecificatie en leveranciers van productiemachines en -gereedschappen zijn op E&A te vinden. Allerlei applicaties van elektronica, in de communicatietechniek, domotica, medische apparatuur en welke

vorm van automatisering er is te bedenken, het is te vinden op de beurs in maart 2003. Het testen en meten, in ontwerp, productie, gebruik en in onderhoud is heel belangrijk bij elektronica. Alle toonaangevende leveranciers van test & meetapparatuur doen mee aan Electronics & Automation 2003.

E&A 2003

Nominaties Mechatronics Trophy bekend Ter gelegenheid van de beurs Electronics & Automation wordt op de openingsdag, woensdag 26 maart 2003, voor de zesde keer in tien jaar de Mechatronics Trophy uitgereikt. De prijs wordt toegekend aan het bedrijf dat zich van de ingezonden voorstellen het meest onderscheidt met een productontwerp en -realisatie waarin werktuigbouw, elektronica en informatietechnologie interdisciplinair worden toegepast.

Men dient ook expliciet te maken waarom het product als mechatronica-hoogstandje moet worden gezien. De Mechatronics Trophy werd in 1992 ingesteld door de Nederlandse Brancheorganisatie voor Industriële Elekrtronica, onderdeel van FHI. Sindsdien mag de prijs zich verheugen in een zich verbredende erkenning en steeds groeiende belangstelling van bedrijven om in aanmerking te komen voor een nominatie.

De jury van de Mechatronics Trophy heeft inmiddels drie inzendingen genomineerd als mogelijke winnaar van de editie 2003 van deze prestigieuze technologieprijs.

Doel van de prijs is het stimuleren van interdisciplinaire samenwerking tussen verschillende technische vakgebieden, ten gunste van het concurrerend vermogen van de Nederlandse zelfscheppende industrie.

Een dertigtal bedrijven had een productontwikkeling voorgedragen en het vroeg nogal wat van de juryleden om een verantwoorde schifting te kunnen maken. Uiteindelijk werden de inzendingen van de volgende bedrijven geselecteerd: Lo Minck Systemen, SKF Industrial en Technobis voor respectievelijk een rijwielstallingsysteem, een vorkheftruck en een bijenherkenningssysteem. De genomineerden kregen op 15 januari de gelegenheid om zich met hun product te presenteren en duidelijk te maken waarom het zo goed scoort op de bepalende criteria, prijs/prestatieverhouding, originaliteit, voorbeeldwaarde en marktpotentie.

De organisatie van de prijsvraag is in handen van FHI, de federatie van technologiebranches. Financieel wordt de prijs mogelijk gemaakt door de stichting Firato en door de beurs Electronics & Automation. De jury wordt gevormd door deskundigen van de genoemde organisaties en van de Metaalunie, NOVU, orde van uitvinders, het voormalige Mechatronica Platform, TNO, de universiteit Twente en de technische vakpers. In 2001 heeft PNO Consultants subsidieadvies gegeven aan de genomineerden. Dit

heeft voor drie van de vier genomineerden geleid tot een concrete subsidieaanvraag. PNO Consultants heeft ook een screening aangeboden voor de genomineerden van de Mechatronics Trophy 2003. Vanzelfsprekend kunnen alle inschrijvingen zich voor een dergelijke screening aanmelden bij PNO Consultants.

Grote Canadese delegatie komt naar E&A 2003 In maart 2003 komt een unieke delegatie van Canadese technologiebedrijven naar Nederland. Enkele honderden bedrijven nemen deel aan de reis die het Canadese bedrijfsleven onderneemt in het kielzog van de premier van dat land.

FHI, de federatie van technologiebranches heeft met de Canadese ambassade in Nederland afgesproken dat een groot deel van de delegatie op de beurs Electronics & Automation 2003 zal worden ontvangen op 26, 27 of 28 maart.

Het gaat om bedrijven die verkoopkanalen zoeken in Europa en om bedrijven die partners zoeken in Nederland, Nederlandse bedrijven die via hen zaken willen gaan doen in Noord Amerika en Canada.


27

(ADVERTENTIE)

Bits&Chips 2003 Embedded Conference 8 mei 2003 - Evoluon Eindhoven

www.bits-chips.nl

Bits&Chips 2003 Embedded Conference Embedded systemen vormen een steeds grotere concurrentiefactor in producten. Bits&Chips 2003 Embedded Conference is dé ontmoetingsplaats voor technische professionals en managers die werkzaam zijn op dit gebied. Het nieuwsmagazine Bits&Chips organiseert deze dag op 8 mei 2003 in het Evoluon in Eindhoven. Bits&Chips 2002 Embedded Conference telde vorig jaar ruim zeshonderd deelnemers en 53 standhouders. Voor actuele informatie en registratie zie: www.bits-chips.nl

Deelnemende bedrijven: ACAL Nederland, Arcobel Embedded Solutions, Barco Silex, Bergson, Chess eT, CMG, Comtest Instrumentation, Elincom electronics, Fourtress, Gemac Benelux, Getronics Industrial Automation, Green Hills Software, Indes IDS, Inducom Systems, JTAG Technologies, Logic Technology, The MathWorks, Mind, Montavista Software, Ordina Technical Automation, Philips Electronics, Philips TASS, PROCOS Embedded, PTS Software, Salland Engineering, Sasco Semiconductor, Technolution, Telelogic, TMC Embedded, TNO Industrie, Xilinx Benelux Maximaal 60 standhouders Platina sponsorship nog vrij

Goudsponsor

Goudsponsor

Goudsponsor

Industriële Automatisering

Industrial Business Conference is een begrip geworden VAN

SIMPELE WORKSHOP NAAR

TRENDSETTENDE HAPPENING IN

DE KUIP

Een conferentie met louter sprekers, zonder toehoorders, Hollandser kan het niet! Het is het concept waarmee de Industrial System Integrators zo’n zeven jaar geleden kleinschalig startten als ‘ronde tafel conferentie’ met hun klanten en partnerbedrijven. Sindsdien zijn deze jaarlijkse bijeenkomsten een begrip geworden voor een groeiend leger van ‘plantowners’, na enige tijd onder de naam Industrial Business Conference. Aanvankelijk in wat ‘achteraf zaaltjes’, toen bij een voetbalclub ‘in de provincie’, PSV en tenslotte in het hart van het grootste industriële complex ter werled, in Rotterdam, in De Kuip. IBC 2002 - De Kuip

Een oerhollandse ‘setting’, volgens de beste tradities van het poldermodel, alle partijen gelijkwaardig rond te tafel en vergeven van de Engelstalige kreten, begrippen en uitdrukkingen! De editie 2003 komt er aan, op 25 juni, en de plantowners staan alweer in de rij om mee te doen. De System Integrators zijn benieuwd of er eindelijk weer eens wat ruimte komt voor nieuwe projecten en voelen zich inmiddels toch sterk genoeg om de binnen FHI nieuw gevormde groep van Control Product Suppliers ruimte te bieden om volop mee te doen. Het inmiddels gedefinieerde thema voor de 2003 editie van de IBC past bij een dergelijke brede visie: kansen voor rendementsverbetering! Investeren is niet meer een vanzelfsprekendheid omdat de aandeelhouders dat eisen. Er is in alle industrieën weer sprake van directe rendementseisen. Wat betekent dat voor de automatisering in productie-installaties? Rendementsverbetering is toch eigenlijk datgene wat industriële automatisering van oorsprong heeft beloofd te zullen bewerkstelligen? Hoe kunnen we dat met elkaar in de komende jaren verkopen aan financiers en waarmaken naar alle stakeholders? En hoe vertalen we de nieuwe uitdagingen naar techniek en organisatie en de wisselwerking daartussen? Genoeg om over na te denken en te praten en weer over na te denken en in actie te komen. Plantowners, System Integrators,

Control Product Suppliers, ze zullen elkaar daarbij nodig hebben en ontmoeten elkaar dus ook straks tijdens de IBC in De Kuip. Succesvolle aanpak Het uitwisselen van kennis en inzichten over automatisering zodat optimaal ingespeeld kan worden op trends, zowel maatschappelijk als technologisch, in dat kader staat de conferentie en ze wordt als zodanig al sinds de eerste editie hoog gewaardeerd. Het onderdeel ‘Ronde Tafel Conferentie’ maakt er nog steeds deel van uit: een besloten discussie tussen plantowners en hun automatiseerders aan de hand van prikkelende stellingen, in een sfeer waarin men net iets meer kan zeggen dan in de meeste andere settings, en dus ook meer terugkrijgt van gesprekspartners. Aansluitend zijn er projectpresentaties door plantowners naar aanleiding van recente projecten en worden er in een plenaire discussie wat grote lijnen getrokken die strategisch en trendmatig van belang zijn en richting geven. De Meeting Plaza ‘tussen de bedrijven door’ is de onmisbare completerende schakel in het geheel van interactie, die tenslotte op zo’n dag ook één op één tussen mensen moet kunnen plaatsvinden.

aangedragen als Asset Management, Return on Investment, Leasing van productiemiddelen en verdergaande integratietechnologie. Komende maanden wordt een en ander vertaald in discussiestellingen en presentaties, technisch en organisatorisch van aard. Organiserend comité De Industrial Business Conference is gestart als een initiatief van het Industrial System Integrators Platform. Inmiddels wordt het evenement nu gedragen door drie FHI platforms gezamenlijk: het FHI platform Industrial System Integrators (ISI), het FHI platform Industrial Business Solutions (IBS) en het FHI cluster Control Product Suppliers (CPS). Het organiserend comité bestaat uit Frits Boddeman (GTI Industrial Automation), Bouk Ruiter (Bellt Consultancy), Jaques Zwerver (Methec), Ard Roelvink (Magion) en Jules Vos (Cap Gemini Ernst & Young). Direct belanghebbenden en andere geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Leo Oosterveen van het FHI bureau, [email protected]

Plantowners drijvende kracht Lyondell, Aircraft Fuel Supply, Essent, E-on, DSM, Frico Domo zijn zomaar enkele plantowners waarvan het management al heeft aangegeven weer een bijdrage te willen leveren. Ten behoeve van de uitwerking van het thema ‘kansen voor rendementsverbetering’ zijn onderwerpen


29


PROFIBUS Nederland groeit PROFIBUS Nederland is in het afgelopen jaar sterk gegroeid. Meer dan tien bedrijven zijn in 2002 toegetreden tot de vereniging. Ook het aantal activiteiten is sterk gegroeid. Naast vele activiteiten uitsluitend gericht op de leden zelf worden door PROFIBUS Nederland ook veel acties opgezet om de markt over het inzetten van PROFIBUS te informeren. Zo hebben er in het afgelopen jaar twee seminars plaatsgevonden. Een seminar met name gericht op de procesindustrie en een die PROFIBUS behandelde in de productie-automatisering. Dit laatste seminar heeft plaatsgevonden op 17 december 2002 en in totaal hebben meer dan

honderd personen hieraan deelgenomen. Ook in 2003 is het programma weer gevuld. Naast de activiteiten die in 2002 hebben plaatsgevonden wordt in 2003 gestart met usergroeps. Als eerste wordt een usergroep opgestart voor eindgebruikers. Doel hiervan is dat de deelnemers van elkaar kunnen leren oftewel dat de leercurve korter wordt. Alle acties die in Nederland worden opgestart, worden georganiseerd door Dolf van Eendenburg met de belangrijke support van Andrea Boersema en Marina van den Berg. De meeste van de activiteiten worden ook door Dolf van Eendenburg uitgevoerd in België waarbij de support wordt ingevuld

door het Belgische secretariaat. De ervaringen die Nederlandse leden hebben met de acties in Nederland heeft er toe geleid dat ook veel leden die een verantwoording hebben voor de Benelux ook lid geworden zijn in België. PROFIBUS Nederland neemt deel aan de beurs Electronics & Automation. Hier kunnen de bezoekers informatie ontvangen over aspecten die een rol spelen bij de implementatie van PROFIBUS en worden noviteiten gepresenteerd. Bijvoorbeeld valt hier te denken aan PROFIBUS en veiligheid, PROFIsafe, PROFIBUS en Motion, PROFIdrive en aan PROFIBUS op basis van Ethernet, PROFInet.

De bezoekers van het seminar waren vol aandacht voor lezingen en productpresentaties

FHI Roadshows Dicht bij een specialistische klantengroep en op haar interessegebied gericht; dat kenmerkt de roadshows waarmee FHI al sinds 1994 het land door gaat, vaak binnen een week een show op verschillende locaties in Nederland. De invulling is steeds specifiek op een bepaalde eindmarkt gericht.

Een aantal leden over de roadshows De leden waarderen de roadshows omdat zij merken dat voor beperkte kosten heel specifieke contacten gelegd kunnen worden. Tom Hassink van Transfer EDA over het D&E event: 'Wij hebben belang bij het spreken van een aantal specialisten; die komen we tegen op het D&E event.' Jacco van Schipperen van Ankersmid kwam op de Automation & Research in Pharmaceuticals precies de mensen tegen die hij wilde spreken en Paul Borggreve van Endress + Hauser merkte op over de Flow Show: ‘Dit zijn precies de mensen aan wie ik mijn verhaal over de pressure equipment directive kwijt wilde’. Directe betrokkenheid Iedere show wordt opgezet met circa 15 tot 30 van onze leden waardoor een overzichtelijk geheel ontstaat. Er wordt veel rekening gehouden met zaken die juist de te be-


naderen eindmarkt kenmerken. Zo is de Automation & Research in Pharmaceuticals op 9 en 10 april omdat eind 2003 regelgeving over validatie verplicht wordt, juist in de driekwart jaar hiervoor is de informatiebehoefte bij farmaceuten het hoogst. Bij de ontwikkeling van de roadshows blijkt verder hoe nauw onze FHI branches met elkaar verbonden zijn. Zo waren leden uit zowel de elektronica als de automatiseringsbranche betrokken bij de Machine Automatisering dagen en voor de roadshow Automation & Research in Pharmaceuticals was zowel de laboratoriumbranche als de automatiseringsbranche zeer actief. Versterking van de FHI collectieve marketingmix De roadshows versterken de beurs en vice versa. De meeste roadshows worden ook richting de bezoeker gecommuniceerd als een preview op HET Instrument dan wel

Electronics & Automation. Hiermee wordt van de naamsbekendheid van deze beurzen gebruikt gemaakt maar ook de naamsbekendheid ervan vergroot, meerwaarde dus voor de publiciteitscampagne van onze beurzen. Doordat de organisatie van zowel de roadshows als de beurzen in handen is van FHI is het mogelijk deze activiteiten zorgvuldig op elkaar af te stemmen. Continuïteitsbasis Elk van de shows is in een relatief korte tijd (4 tot 6 maanden) op te zetten. Toch zijn de FHI roadshows door het draagvlak bij de leden geen eendagsvliegen. Het belang van de markt staat voorop en door de FHIverenigingsstructuur is het niet mogelijk dat titels worden verkocht aan locaties die via hun cateringomzet hun winst proberen te maximaliseren ten koste van de doelstellingen van de exposanten. Verschillende FHI-roadshows kennen al bestaansrecht sinds 1996, zoals: D&E Event en de Industrial Business Conference. Geïnteresseerden in de roadshows kunnen contact opnemen met Leo Oosterveen van het FHI-bureau.


FLOW SHOW in 2003 op 17 en 18 september weer in Nieuwegein Bijna nooit eerder is een volledig nieuwe productshow in haar eerste editie zo succesvol geweest als de Flow Show in 2001. Sfeer, inhoud, bezoek, enthousiasme, alles was goed. Zelfs het financiële resultaat viel zodanig mee dat FHI de standhouders achteraf een deel van hun bijdrage kon restitueren. Kom daar nog eens om in deze tijd… En nu de opmaat voor de twede editie, 2003. De verwachtingen zijn hoog gespannen in deze marktniche, waarin Nederland en Zwitserland de landen zijn die de wereldmarktleiders voortgebracht hebben!

Eerder kondigde het Signalement aan dat de Flow Show 2003 in de eerste week van oktober zou plaatsvinden. Nu is definitief dat het 17 en 18 september wordt, opnieuw in het NBC, Nieuwegein Business Centre De Blokhoeve. De Flow Show wordt weer een productshow met een intensief lezingenprogramma. Ditmaal niet alleen over vloeistofmeting in de zin van doorstroming, maar nadrukkelijk nu ook gericht op ‘level’, niveaumeting. Met dat al is de Flow Show meteen weer een vooruitblik op de volgende

editie van HET Instrument, die een jaar later in 2004 ook in het najaar plaatsvindt. Al voordat de officiële uitnodiging tot deelname is gedaan, hebben in hun tomeloze enthousiasme alweer diverse lidbedrijven uit de branche Industriële Automatisering hun deelname geclaimd. Er is ook al een start gemaakt met de benadering van sprekers uit de eindgebruikersmarkten. Samen met de bekende gebruikersorganisatie voor instrumentatie, de WIB (International Instrument Users' Association) stelt FHI het lezingen-

programma samen. Marktgerichtheid en inhoudelijke kwaliteit van het lezingenprogramma dienen daarbij te worden gewaarborgd. Met het NMI (Nederlands Meetinstituut) is overleg over een aantal presentaties betreffende de ontwikkelingen in de nationale en Europese regelgeving en de consequenties, c.q. nieuwe opportunities die daaraan verbonden kunnen zijn. De show staat dus al in de 'grondverf'. Een volgende ‘mijlpaal’ wordt de voorbereidende deelnemersvergadering op 19 maart. Daarin wordt het programma gezamenlijk verder uitgewerkt. En de ervaring leert dat dergelijke werkbijeenkomsten op zich al heel veel impact hebben op de onderlinge ‘business’creatie. Nadere informatie: Leo Oosterveen/Sandra van Dusschoten, FHI bureau.

Teruggang in Industriële Automatisering in derde kwartaal 2002 iets minder Het komt natuurlijk ook omdat het derde kwartaal in 2001 al niet zo best was, maar de teruggang in omzet en orderintake in de branche Industriële Automatisering blijkt over de eerste drie kwartalen van 2002 wat minder heftig te zijn geweest dan over de eerste twee, het halve jaar. Niettemin toont het FHI-trendonderzoek nog steeds vrij dramatische cijfers. Orderintake slechter dan omzet Gelukkig blijkt de enorme terugloop in orderontvangsten zich (nog?) niet te vertalen in een vergelijkbare mate van vermindering van de gefactureerde omzet. De logische verklaring lijkt gezocht te moeten worden dat wanneer er minder projecten zijn, die bij uitstek invloed hebben op de orderontvangsten, er een relatief groter deel van de markt bestaat uit directe ‘losse’ verkopen die niet vooraf als orderintake worden gerapporteerd. De prognose over het vierde kwartaal in aanmerking nemend, zal de totale jaaromzet in de branche waarschijnlijk zijn uitgekomen op ongeveer min 7,5% van de omzet over 2001.


31


Laboratorium Technologie

Validatie als toverwoord en technologiedriver CONFERENCE ON AUTOMATION & RESEACH IN PHARMACEUTICALS (CARP 03) IN LEIDEN EN EINDHOVEN De FHI branches Laboratorium Technologie en IndustriëIe Automatisering organiseren in 2003 gezamenlijk een Roadshow-activiteit specifiek gericht op de farmaceutische industrie. Onder de titel Automation & Research in Pharmaceuticals maakte de IA-branche hier begin 2002 al een start mee. Na een meer dan bevredigend verloop vorig jaar, staat de volgende editie gepland in een niet HET Instrument jaar, hetgeen een voorwaarde was voor de Laboratorium branche om mee te doen. De conferentie met productshow staat gepland voor 9 april 2003 in het Holiday Inn in Leiden en 10 april 2003 in het Evoluon in Eindhoven en heeft als ‘roepnaam’ CARP 03.

CARP 03, CONFERENCE ON AUTOMATION & RESEARCH IN PHARMACEUTICALS 2003 Voorlopige lijst van deelnemers: ALEWIJNSE INDUSTRIE ALLMONS ANKERSMID APPLIKON CATEC DBU CLEANROOM TECHNIEK ENDRESS + HAUSER

Validatie van soft- en hardware Validatie wordt de rode draad voor CARP 03. Onder invloed van Amerikaanse FDA (Food and Drugs Administration) regelgeving is validatie een begrip aan het worden voor de farmaceutische industrie waar niemand omheen kan. Zaken als elektronische handtekeningen lijken triviaal, maar de verplichtingen onder FDA 21CFR part 11 hebben grote impact voor de productiemiddelen. Validatie-eisen zijn drivers voor nieuwe generaties hard- en software. Calibratie en de identificatie van instrumenten en van


validatie van wat die instrumenten doen in een netwerk maken het noodzakelijk en zinnig om te investeren in nieuwe producten en systemen. Breed onderwerpenveld Als bezoeker/deelnemer aan CARP 03 worden vanuit de farmaceutisch industrie kwaliteitsmanagers, researchers en researchmanagers, productieverantwoordelijken, IT-managers en managers logistiek uitgenodigd. Gerelateerde onderwerpen die in de conferentie aan de orde komen zijn zaken als upscaling van research naar productie, datamanagement, product life cycle management en tracking & tracing en dat allemaal in de context van farmacie in het algemeen en van de validatievoorschriften in het bijzonder. De rol van de overheid bij regulering, Europese regelgeving en de verhouding tot en impact van de VS wordt ook belicht. Net als bij de voorgaande Conference on Automation & Research in Pharmaceuticals wordt gestreefd naar een hoogstaande trendzettende inhoud van het lezingenprogamma. Een aantal bekende organisaties uit de farmacie heeft al toegezegd sprekers te willen leveren en is gestart met de voorbereiding: Solvay Duphar, Akzo, Axiva, ARC Group, PWC Global.

HITMA GROEP HVL LABOCAT NOVOTEK ORDINA TTI TECHNICAL AUTOMATION SHIMADZU BENELUX SIEMENS STARREN TELEREX NEDERLAND TESTO TREBING & HIMSTEDT VEGA N.V.

organisatiecomité CARP 03 wordt opgezet op basis van de inbreng en creativiteit van verschillende ‘trekkers’ uit de branches industriële automatisering en laboratoriumtechnologie. Ze vormen samen het organisatiecomité dat al geruime tijd hard aan de slag is: Alexander Pijenenburg, Novotek; André Petersen, Siemens; Arnold de Goederen, HVL; Jacco Schipperen, Ankersmid; Jeanette Homan, Siemens; Leo Oosterveen, FHI; Rob Vermeulen, Endress + Hauser; Ruud Hornung, Telerex. Aanmelden voor deelname Een inschrijfformulier en andere informatie voor bedrijven die als exposant en/of met een spreker willen deelnemen is te vinden op www.fhi.nl/pharmaceuticals. Voor direct contact zijn binnen het FHIbureau aanspreekbaar Leo Oosterveen en Sandra van Dusschoten.

Weeginstrumenten (VLW)

Overheid weigert nog steeds implementatie richtlijn NAW (2) De VLW, Vereniging van Leveranciers van Weeginstrumenten, blijft in discussie met de overheid over de implementatie van de tweede versie van de Europese Richtlijn voor Niet-Automatische Weegwerktuigen. In het vorige Signalement heeft u kunnen lezen, dat er de nodige correspondentie rond dit onderwerp is geweest. Tot aan de ledenvergadering op 13 november jongstleden is geen antwoord ontvangen van de verschillende instanties. Op 29 november 2002 kreeg de voorzitter van de Vereniging van Leveranciers van Weeginstrumenten een antwoord van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Het Ministerie verwijst in de brief naar het Besluit Medische Hulpmiddelen van 30 maart 1995 (Stb. 243) en het Besluit Uitoefening Artsenijbereidkunst (Stb. 1963, 75). Daarnaast wordt gewezen op ”Good Manufacturing Practice” (GMP) voor ziekenhuis-apotheken en ”Good Manufacturing Practice Ziekenhuis” (GMPZ).

Het Ministerie vindt, aldus de brief, dat met deze regelingen de zaak is afgedaan. Het bestuur van de VLW heeft op 13 december 2002 een antwoord geformuleerd, dat het Ministerie met het afgegeven antwoord ten onrechte aangeeft de specifieke richtlijn voor niet-automatische weegwerktuigen niet te implementeren.

In een brief van de voorzitter wordt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport daarom verzocht het standpunt met spoed te herzien. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]


‘Surviving Uncertainty’ INTERESSANT RAPPORT OVER DE

EUROPESE MEDISCIENCE/BIOTECH

Eén dezer dagen ontving FHI een lezenswaardig rapport dat is uitgebracht door Deloitte & Touch als ‘The Paneuropean Mediscience Review 2002’. Onder de titel ‘Surviving Uncertainty’ geeft dit rapport een uitgebreid en actueel overzicht van hoe het, in elk geval de beursgenoteerde en/of via venture capital werkende, bedrijven in de ‘life & health sciences’ in de verschillende Europese landen vergaat. De groei van deze bedrijven wordt nog steeds ‘robust’ genoemd, ondanks de neergang in de kapitaalmarkt. Men heeft in Europa 1788 bedrijven geïdentificeerd in de sector, die per jaar met 23% groeien in termen van werkzame personen in deze bedrijven.

De bedrijven zijn in het rapport gecategoriseerd in Human Healthcare (38%), Human Diagnostics (13%), Service providers (31%), Technology Service Providers (18%). De service providers zijn met name laboratoria, waarvan het Nederlandse Avantium een voorbeeld is. Deze ‘spin out’ van Shell Chemicals is samen met Crucell, één van de twee Nederlandse bedrijven die in het rapport worden genoemd en in de analyses zijn meegenomen. Deloitte & Touch constateert in het rapport een geografische verschuiving voor wat betreft de focus van investeringen van de UK en Duitsland naar wat wordt genoemd

SECTOR

Nadere info: www.deloitte.co.uk/industries/tmt of FHI, J.C. Groeneveld

Medicon Valley, Noord Denemarken en Zuid Zweden. In het rapport zijn nadere analyses opgenomen van de Biotech en Pharma bedrijven in de Life & Health Sciences sector. Round table Op 22 januari organiseert Deloitte & Touch samen met Euronext een ‘Round Table Life Sciences’ op Beursplein 5 in Amsterdam. Een vertegenwoordiging van FHI is uitgenodigd aan deze bijeenkomst deel te nemen. Het thema van de meeting is ‘The Managerial Exploitation of Intellectual Property Rights’. Eén van de auteurs van het rapport, Stuart Handerson, uit de UK zal het thema inleiden.


33


IOF, Instrument Ontwikkeling Fonds in oprichting ROL

VOOR

FHI

BRANCHES

LABORATORIUM TECHNOLOGIE

EN

DEVELOPMENT CLUB?

Als we met een duwtje in de rug van de overheid een revolving fund kunnen stichten voor het ontwikkelen van reproduceerbare wetenschappelijke instrumenten, dan kan er veel van wat er nu al bij universiteiten ten behoeve van onderzoek is gebouwd worden gecommercialiseerd. Vanuit deze gedachte presenteerden initiatiefnemers dr. Hans Grande, manager van Mibiton en ir. Jan Voûte, innovatiemanager, in een workshop voor FHI-leden hun idee om een Instrument Ontwikkeling Fonds te stichten. De reactie van de aanwezige FHI-ers, leden van de branche Laboratorium Technologie, de Development Club en de Sensor Technologie Club, was ‘gereserveerd’ positief, maar zeker aanleiding om het idee verder uit te werken.

De discussie werd gevoed door FHI-Lab lid Frans Smeets van Maastricht Instruments. Hij presenteerde een aantal voorbeelden van ontwikkelingen die zijn bedrijf, volledig eigendom van de Universiteit van Maastricht, heeft gerealiseerd en ingebracht heeft in joint venture met marktpartijen die de wereldwijde verkoop doen. Met name de Vitrobot, voor samplepreparatie op nanoschaal, was een indrukwekkend voorbeeld van hoe het kan werken. De gedachte van het fonds is dat niet alleen geld wordt ingebracht, maar ook expertise en contacten. In de beoogde projecten gaat het erom dat steeds drie partijen bij elkaar gebracht moeten worden: de kennis-

instelling, een apparatenbouwer/productontwikkelaar en een ‘commerciant’, verkooporganisatie. Het fonds zou zich met name moeten richten op voorfinanciering van de ontwikkelkosten. Discussiepunt was vooral hoe je de selectie van partijen die kunnen deelnemen in projecten enigszins kunt objectiveren. Als de brancheorganisatie wordt betrokken en er overheidsgeld in het geding is, dan zou dat wel een voorwaarde zijn. Tegelijk mogen procedures niet de slagkracht van het fonds belemmeren. De betrokkenheid van FHI is wel gewenst omdat binnen de federatie enorm veel kennis van techniek en van markten aan-

wezig is en omdat via de branche het gehele netwerk is vertegenwoordigd. Duidelijk werd in elk geval dat er nog grote kansen liggen om universiteiten en bedrijven in Nederland meer gezamenlijke projecten te laten doen. Afgesproken werd dat binnen de branchebesturen van FHI verder wordt gesproken hierover en dat tegelijk zowel de initiatiefnemers als FHI hun contacten bij het Ministerie van Economische Zaken aanspreken, van informatie voorzien en nagaan hoe het ministerie zou kunnen helpen het initiatief verder vorm te geven.

Lab roadshows Biotech en Analysetechniek VOORBEREIDING START IN FEBRUARI In het jaar 2003, een jaar waarin er voor de Laboratorium branche geen beurs HET Instrument is, staan er weer FHI roadshows op de planning voor specifieke brancheclusters: Biotechnologie en Analysetechniek. De Biotech Roadshow is voorzien in de maand september, terwijl voor Analysetechniek nog niet is vastgelegd welke maand in het najaar wordt gekozen.

Biotech Op donderdag 6 februari, 10 uur staat een bijeenkomst gepland voor de bedrijven die willen deelnemen aan de Biotech Roadshow. In deze meeting wordt ondermeer met elkaar afgesproken welke locaties gekozen zullen worden en op welke wijze geëxposeerd gaat worden. Tijdens de evaluatie van de voorgaande editie van de Biotech Roadshow is al uitgesproken dat men de voorkeur heeft om de locaties Groningen, Rotterdam en Amsterdam aan te doen, en dan met name de Academische Ziekenhuizen en Universiteiten.


De bijeenkomst van 6 februari vindt plaats ten kantore van FHI in Amersfoort. FHI leden die de uitnodiging voor deze bijeenkomst hebben gemist en overwegen deel te nemen aan de Biotech Roadshow, kunnen zich melden bij Liesbeth Kamp, [email protected]. Analysetechniek De voorbereidingsbijeenkomst met potentiële deelnemers aan de Roadshow voor Analysetechniek staat op de agenda voor donderdag 13 februari, om 10.00 uur, ook op het FHI-kantoor. Deze bijeenkomst zal wat sterker dan bij Biotech een ‘brainstorm’

karakter hebben omdat het concept nog minder ver is ontwikkeld. Met name wordt ernaar gestreefd de show een specifiek thema mee te geven binnen de Analysetechniek. Dat thema zal ook bepalend worden voor de vraag voor welke bedrijven uit de branche deelname aantrekkelijk is, welke sprekers worden uitgenodigd voor het lezingenprogramma en welke doelgroepen als bezoeker aangesproken kunnen worden. De volgende stap die daarmee verband houdt is dan de keuze van locaties en de datum. Ook voor de bijeenkomst voor analysetechniek geldt dat alle belanghebbende leden uit de branche welkom zijn om op 13 februari mee te praten en mee te denken en ook hiervoor is Liesbeth Kamp contactpersoon binnen het FHI-bureau, [email protected].

Medische Technologie

Zorgsignaal In juni 2002 is het NVZ-zorgsignaal project gelanceert. Een ziekenhuis meldingssysteem voor incidenten en calamiteiten. Direct bij de aftrap van Zorgsignaal heeft FHI grote bezwaren tegen de procedures rondom Zorgsignaal. FHI stelt zich in het algemeen positief op ten aanzien van initiatieven die bijdragen tot vermindering van incidenten en verbetering van de informatievoorziening rondom incidenten. Belangrijke voorwaarde is echter dat er sprake is van een evenwichtige opzet, waarin ook aan de belangen van de industrie tegemoet moet worden gekomen. FHI is echter van mening dat dit in de huidige opzet onvoldoende het geval is. De praktijk leert dat meer dan 80% van de incidentmeldingen uiteindelijk voortkomen uit bedieningsfouten. Vaak is er echter enige periode van onderzoek nodig om dat daadwerkelijk aan te tonen. Het breed uitzetten van waarschuwingen over producten, die achteraf herroepen moeten worden, kan leiden tot allerlei onwenselijke gevolgen voor de industrie, ziekenhuizen en patiënten. In de huidige opzet van Zorgsignaal kan het tegemakkelijk gebeuren dat onjuiste infomatie breed verspreid worden.

informatie willen leveren voor de database van Zorgsignaal. • Er zal geen financiële betrokkenheid komen van de brancheorganisaties. NVZ gaf aan bereid te zijn om de bovenstaande punten in Zorgsignaal over te nemen.

• Er bestaat onduidelijkheid over de begrippen calamiteit, incident en bijna-incident. Deze zijn niet conform de gebruikelijke definities. Dienen alleen technische fouten of ook gebruikersfouten worden gemeld? De

industrie wil uitsluitend technische fouten op Zorgsignaal. • De industrie wil dat een melding op Zorgsignaal eerst naar de leverancier gestuurd wordt. De leverancier kan een commentaar geven. Indien de leverancier vindt dat de melding onjuist is, moet er nog een mogelijkheid bestaan om de melding terug te trekken. Er wordt nog nagedacht over een redelijke reactietijd. • FHI, Nefemed en Faron zijn ervan overtuigd dat leveranciers geen product-

Op 22 oktober heeft er wederom een (branchebrede) bijeenkomst plaatsgevonden waarbij NVZ, CIBZ, Lareb, Sanquin, CSC, FHI, Nefemed, Ziekenhuis Walcheren, Ziekenhuis de Gelderse Vallei, VAZ en TNO aanwezig waren. In deze bijeenkomst werden de standpunten van FHI opnieuw aan de orde gesteld. Tijdens deze bijeenkomst bleken een aantal partijen moeite te hebben met de standpunten van FHI. Hierop is besloten een aparte werkgroep op te starten die zich bezig gaat houden met de procedurele kant van ZorgSignaal. FHI participeert in deze werkgroep. Einde januari zal de werkgroep opnieuw bijeenkomen. Vooralsnog adviseert FHI haar leden niet deel te nemen aan Zorgsignaal.

0% tarief prijsstijging

Enquête Service en Onderhoud

Overleg NVILG

Naar aanleiding van de brief van de Inkoop Combinatie Rijnmond (en ook een aantal andere brieven), waarin werd aangekondigd dat er geen enkele prijsstijging wordt geaccepteerd, heeft FHI verschillende (boze) reacties van FHI-leden ontvangen. Naar aanleiding hiervan is contact opgenomen met de betrokken binnen ICR en namens FHI een brief gestuurd waarin krachtig afstand is genomen van de ICR-stelling. Tevens is er intensief contact geweest met de NMa. NMa heeft de correspondentie bestudeerd, maar gaf aan dat voor het doen van een uitspraak nader onderzoek noodzakelijk is. Hoewel in het algemeen, volgens de NMa regels de inkopende partij veel vrijheid heeft zijn er wel grenzen. Bepalend daarbij is de dominatie van de inkopende partij. FHI onderzoekt nu of er er meerdere Inkoop Combinaties of ziekenhuizen zijn die een dergelijk (parallel)gedrag vertonen en overweegt hierover eventueel een dossier aan te leggen.

In 1999 heeft FHI een onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen van Service en Onderhoud. Gezien de belangstelling voor de resultaten van het onderzoek in 1999 en de vele vragen die FHI ontvangt omtrend het onderwerp service en onderhoud lijkt er veel belangsteling voor dit onderwerp.

In november heeft een overleg plaatsgevonden tussen FHI / Nefemed en de NVILG (inkopers). Tijdens het overleg is onder andere gesproken over proefplaatsingen, servicecontracten en leverings/inkoopvoorwaarden. Er is besloten een inventarisatie te maken van alle koepeldocumentatie/-voorwaarden die er op dit moment in de markt gebruikt worden. Vervolgens wordt een aparate werkgroep opgezet die het een en ander meer moet gaan stroomlijnen/op elkaar aan moet laten sluiten.

Op 16 oktober heeft er bijeenkomst plaatsgevonden met NVZ, FHI, Nefemed en Faron. Tijdens de bijeenkomst zijn op positieve wijze de volgende knelpunten aan de orde gekomen:

Om deze reden wil FHI in het voorjaar 2003 opnieuw een onderzoek doen naar Service en Onderhoud binnen de branche. Momenteel wordt een concept-enquête opgesteld welke begin februari 2003 ter commentaar aan een nieuw te installeren werkgroep wordt voorgelegd. Leden die willen participeren in deze werkgroep kunnen zich hiervoor aanmelden bij FHI.

Voorst is gesproken over de administratieve druk rondom Europese aanbestedingen. Ook hierover is besloten een nader inhoudelijk overleg op te starten.


35


MEDICA 4 t/m 7 maart in zicht… Tijdens de MEDICA in Utrecht zal FHI - Medische Technologie een groot gedeelte van hal 8 beslaan, totaal circa 1300 m2. Ruim 31 leden hebben zich ingeschreven en zullen zich deze 4 dagen presenteren aan de verwachte 30.000 bezoekers. Onder deze bezoekers bevinden zich onder andere artsen, verpleegkundigen, directeuren en medewerkers, zorgverleners en -aanbieders.

Inmiddels is ook het congresprogramma voor een groot gedeelte compleet. Tijdens dit congresprogramma, dat gezamenlijk met VZI, NVTG, FMN, VBOI en Jaarbeurs georganiseerd wordt, komen de volgende themadagen voor: • Dinsdag 4 maart: Verkeer & Beheer • Woensdag 5 maart: Communicatie & Domotica

• Donderdag 6 maart: IT & Medische Apparatuur • Vrijdag 7 maart: Onderhoud / Onderhoudsmanagement

Medica Düsseldorf

Nadere informatie volgt zo spoedig mogelijk. U kunt natuurlijk ook even een kijkje nemen op www.medica-online.nl.

Van 20 t/m 23 november heeft Medica Dusseldorf plaatsgevonden. Medica 2002 heeft 132.600 bezoekers getrokken (vorig jaar 127.500) en 2000 congresdeelnemers. Er waren 3668 exposanten uit 65 verschillende landen.

Thuiszorg Paviljoen bijna 3 x zo groot als editie 2001! Evenals de editie in 2001, is de sterke vertegenwoordiging (9 bedrijven) vanuit het cluster Medische Facilitaire Bedrijven Thuiszorg (MFBT). De bedrijven Farmadomo, Huisman Mediap Tiel, Medasto, Medidis, Medizorg, Provema, STN (Stichting Thuiszorgtechnologie Nederland), Tefa-Portanje en Vivisol presenteren zich gezamenlijk op het paviljoen ‘Technologie in de Thuiszorg’. Het paviljoen is gesitueerd in hal 8 stand 8.A.050.

Het paviljoen ‘Technologie in de Thuiszorg’ vormt een ontmoetingspunt waar de bezoeker op één plaats alle technologie op het gebied van medisch facilitaire thuiszorg kan vinden. De gezamenlijke presentatie geeft de bezoekers aan de MEDICA een goed overzicht van het totale aanbod in dit marktsegment.

WIP - Besmettingsgevaar Al langere tijd worden leden van FHI geconfronteerd met vanuit het ziekenhuis ter reparatie aangeboden apparatuur welke in onhygiënische staat verkeert. Vaak is onduidelijk aan welke besmettingsbronnen de apparatuur heeft blootgestaan en op welke wijze er reiniging heeft plaatsgevonden. Veel leden van FHI ervaren dit, mede vanwege de ARBO-wetgeving en de extra risico's voor de werknemers, als een onwenselijke situatie. Inmiddels heeft dit onderwerp bredere aandacht gekregen en is er binnen de WIP (Werkgroep Infectie Preventie) een aparte werkgroep geïnstalleerd.


De doelstelling van deze werkgroep is het formuleren van landelijke richtlijnen. Namens FHI participeert bestuurslid de heer Kramer in deze commissie. Op 31 oktober organiseerde de VZI een studiedag over het onderwerp hygiëne. Tijdens deze studiedag heeft de heer Kramer namens FHI een presentatie gegeven waarin vele praktijkervaringen werden aangehaald en is toegelicht op welke wijze (middels richtlijnen) FHI wil werken aan verbetering van de huidige situatie.

Tijdens de Medica heeft een gesprek plaatsgevonden met mw. Brock, directeur Rops Trade Consultants (Nederlandse vertegenwoordiging Messe Düsseldorf). In het verleden heeft FHI meerdere malen met een landeninzending geparticipeert in Medica Düsseldorf. Ook deze keer had MEDICA vele landen inzendingen (paviljoens). Met Messe Düsseldorf zijn de mogelijkheden besproken om eventueel in 2003 (19-22 November) met een FHI paviljoen te participeren. Leden die interesse hebben kunnen contact opnemen met FHI.


Overleg ZN-Zorgverzekeraars Nederland Op 30 oktober heeft er een gesprek plaatsgevonden met mevrouw Jonker van Zorgverzekeraars Nederland. Er is gesproken over de administratieve lasten van Europese aanbestedingen. ZN stond er positief tegenover om de discussie open te breken. Er is gesproken over de overkill aan projecten en onderzoeken in met name de extramurale markt. Bij veel van deze projecten/richtlijnen blijken de onderzoekers/samenstellers ver van de praktijk te staan en worden kostenaspecten (wie gaat de uitvoering van de aanbevelingen uiteindelijk betalen) niet of nauwelijks meegenomen. Daarnaast werkt de enorme papierstroom die door de onderzoekers wordt opgewekt verstikkend. ZN heeft precies dezelfde ervaring. Nadenken over hoe deze boodschap gezamenlijk uit te dragen.

Voorts is gesproken over zaken die misgaan in de relatie leverancier/zorgverzekeraar of leverancier/ziekenhuis/zorgverzekeraar: - Toepasselijkheid polisvoorwaarden verzekeraar-verzekerde tussen verzekeraarleverancier - Levering van producten en diensten zonder voorafgaande machtiging - Verrekening van kosten door wijziging van verzekeraar of door overlijden - Uniform machtigingsformulier Er is besproken dat het voor alle partijen goed zou zijn indien (een aantal) van bovengenoemende problemen gepareert kunnen worden middels een convenant tussen FHI, ZN en NVZ.

Overleg Centrale Sterilisatie Club Op 19 november heeft er overleg plaatsgevonden met de Centrale Sterilisatie Club. Hierbij is gesproken over de veldnorm leeninstrumentarium en de problematiek rondom gebruiksaanwijzingen bij medische hulpmiddelen in relatie tot reiniging, desinfectie, sterilisatie. CSC is voornemens de veldnorm een update te geven. Besloten is dat CSC aanschuift bij de discussie over proefplaatsingen en dat bezien zal worden in hoeverre de veldnorm geïntegreerd kan worden in één landelijk dekkend document.

CSC maakt er melding van dat zij zeer regelmatig geconfronteerd wordt met slechte of strijdige gebruiksaanwijzingen, daar waar het reiniging/desinfectie/sterilisatie betreft.

Overleg 2e kamerleden met FHI MT-delegatie Na eerdere besprekingen met de woordvoerders volksgezondheid van CDA en VVD heeft op 13 november een gesprek plaatsgevonden met mevrouw Arib, 2e kamerlid lijstwoordvoerster Volksgezondheid van de PVDA. Tijdens dit overleg heeft FHI haar zorgen geuit over de toenemende bureaucratie bij Europese aanbestedingen, de veroudering en lange afschrijvingstermijnen voor medische apparatuur en het ontbreken van elke samenhang tussen de vele (naar mening van FHI veelal zinloze) onderzoeken en richtlijnen in de extramurale markt. Het onderwerp 'bureaucratie bij aanbestedingen' is inmiddels besproken met meerdere kamerleden van CDA, VVD en PVDA. Arib heeft toegezegd de betreffende problematiek af te stemmen met de overige politieke partijen en mogelijk bij een kamerdebat in te brengen. Het onderwerp over de afschrijvingstermijnen/veroudering zal worden meegenomen bij de discussie over het rapport Kwaliteitsbeheer Medische Apparatuur (eind oktober 2002 gepubliceerd door de Inspectie Gezondheids Zorg). FHI is verzocht nadere informatie over de verouderingsproblematiek aan te reiken. Eind januari begin februari 2003 wil FHI een ledenwerkgroep bijeenroepen om dit onderwerp nader te onderbouwen. Leden die in deze werkgroep willen participeren kunnen contact opnemen met Liesbeth Kamp van FHI.

Vaak worden de teksten rechtstreeks vertaald vanuit de buitenlandse situatie en wordt verwezen naar methodieken of reinigingsproducten die in Nederland niet verkrijgbaar, onwenselijk of ongebruikelijk zijn. CSC heeft FHI verzocht haar leden op te roepen de kwaliteit van de handleidingen nog eens kritisch te bekijken.


37

Uw kans om snel informatie te verkrijgen over: ■ ■ ■

Nieuwe Europese CE Richtlijnen voor meetmiddelen Wereldwijde markttoegang voor meetmiddelen Ervaringen over technische handelsbarrières

M

I L E S T O N E S

: n i u n f j i r h Sc

I N

M

E T R O L O G Y

30 Maart - April 2, MECC Maastricht

Surf naar www.conferenceagency.com, www.nmi.nl of bel Conference Agency Limburg tel: (043) 361 91 92

Dit internationale congres wordt georganiseerd door het Nederlands Meetinstituut, met name voor fabrikanten en leveranciers van meet- en weegapparatuur en hun afnemers. 38 SIGNALEMENT januari 2003 <<

(ADVERTENTIE)

I N M E T RO LO G Y

Milestones

INFORMATIE

B ENOEMINGEN

B ENOEMINGEN

Benoeming tot algemeen directeur MKB-Nederland

Directiewisseling bij SAMSON Met ingang van 1 november 2002 heeft de raad van commissarissen de heer R.W. Dam benoemd tot algemeen directeur van SAMSON REGELTECHNIEK B.V.

Op 9 december jongstleden heeft het hoofdbestuur van MKB Nederland de heer W.L. (Wim) van der Maas benoemd tot algemeen directeur van de Koninklijke Vereniging MKB-Nederland. Van der Maas (56) is momenteel directeur Beleid, Onderzoek en Communicatie en heeft sinds het vertrek van zijn voorganger gefungeerd als waarnemend algemeen directeur. Van der Maas is ruim twintig jaar werkzaam voor MKB-Nederland en haar rechtsvoorganger KNOV, achtereenvolgens als hoofd publiciteit en voorlichting en vanaf 1998 als directeur Beleid, Onderzoek en Communicatie. Hij zal zijn nieuwe functie van algemeen directeur gaan combineren met die van directeur Beleid, Onderzoek en Communicatie.

12 en 13 maart

De heer Dam kan terugzien op meer dan 25 jaar ervaring in de branche Industriële Automatisering en binnen de SAMSON organisatie in verschillende (leidinggevende) functies. Per gelijke datum zal de heer H.J. van Adelberg, sinds 1974 van de oprichting van SAMSON REGELTECHNIEK B.V. aan het bedrijf verbonden, terugtreden als algemeen directeur en gebruik maken van de mogelijkheid van pré-pensioen.

P ERSONEELSBEMIDDELING

Ambitieuze man zoekt nieuwe uitdaging in productontwikkeling, projectleiding en het software testen. Ervaringen: ASIC ontwikkeling Het aansturen van de productontwikkeling van barcodescanners bij Scantech Groepsleider van het Integratie & Test Centrum van Philips Digital Transmission Systems (DTS) het bezig houden met het testen van complexe hardware en software systemen. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden met dhr. K. Groeneveld, 033-465 75 07.

Een bedrijf gespecialiseerd in microbiologie heeft momenteel een vacature voor een verkoper( m/v ) diagnostica voor Midden en Noord Nederland.

AGENDA

Uw profiel: een microbiologische opleiding. Commerciële ervaring Rijbewijs B

2

Belangstellende kunnen contact opnemen met Dhr. K. Groeneveld, FHI, 033-465 75 07.

0

0

3

The Sense of Contact IV, workshop Sensor Technologie

26 t/m 28 maart

Electronics & Automation Beurs

9, 10 april

CARP 03, Conference on Automation & Research in Pharmaceuticals 2003

25 juni

IBC, Industrial Business Conference (ISI/IBS/CPS)

17, 18 september

Flow Show (stroming- en niveaumeting)

9 oktober

D&E event,

H ANDELSCONTACTEN • een Braziliaanse distributeur zoekt een buitenlandse producent van apparatuur voor de automatische analyse van urine; • een Braziliaanse distributeur zoekt een buitenlandse producent van apparatuur voor het automatische tellen van cellen (hematologie). Op de Braziliaanse markt is alleen het Franse bedrijf ABX aanwezig.

Design Automation & Embedded Systems 29, 30 oktober

Food & Feed in Automation

5, 6 november

Test- en Meetdagen

26, 27 november

Automation in Petrochemicals Conference, APC

16-18 sept. of 23-25 sept.

Biotech Roadshow

najaar

Roadshow Analyse Technieken

• een Braziliaanse distributeur zoekt een buitenlandse producent van apparatuur voor de productie van plates (microbiologie). (concurrent hier al op de markt aanwezig is het bedrijf EAS). Voor meer informatie: Dhr. S.A.B. Steverink - Business Intermediar Brazil, e-mail: [email protected].


39

INFORMATIE

VANUIT

DE LEDENKRING

A ANVRAGEN LIDMAATSCHAP De informatie over de aanvragen kunt u ook vinden op onze internetsite (www.fhi.nl).

Per 1 oktober 2002 is Micropower B.V. verhuisd naar een nieuw bedrijfspand. Het nieuwe adres is Minervum 7329, 4817 ZD Breda. Tel. O76-520 53 10, fax. 076- 520 64 05, e-mail: [email protected] en website: www.micropower.nl Vanaf 1 november 2002 is de naam Process Management & Control (PMC Group) onderdeel van Stork gewijzigd in Stork PMC. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd. Power Electronics BV heeft kortgeleden een nieuwe naam gekregen: Oltronicx Nederland BV. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd. WEE Electrotest heeft een nieuwe bedrijfsnaam gekregen: Schaffer Electrotest B.V. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd. Emtec High Tech Industrial Solutions heeft een nieuwe naam en een nieuw adres: Systence, De Run 6846, 5504 DW Veldhoven. Tel: 040-2307307 fax. 040-2554030. Van Reijsen Elektronika B.V. is per 16 december 2002 verhuisd naar: Stolwijkstraat 33, 3079 DN Rotterdam, tel. 010-497 33 77 fax. 010-497 33 78. Postadres: Postbus 9024, 3007 AA Rotterdam. E-mail: sales@ vanreijsen.nl website: www.vanreijsen.nl Per 1 januari 2003 gaat de juridische entiteit van Loctite op in Henkel Nederland B.V. De nieuwe naam wordt: Henkel Nederland BV, Divisie Henkel Technologies-Loctite Adhesives. Nieuw BTW nummer: NL 0074.44.242.B.01. KVK Utrecht 30074969. Voor de overige gegevens kunt u contact opnemen met Henkel Nederland BV: tel. 030-607 38 50.

Metron Technology is per 1 november 2002 verhuisd van Almere naar Wijchen. Het nieuwe adres is: industrieterrein Bijsterhuizen (Noord) 21-01, 6604 LE Wijchen, tel: 024- 648 85 67 fax: 024- 648 85 68 EEMC & COIMEX is per half december verhuisd, het nieuwe adres luidt: Apolloweg 80, 8239 DA Lelystad. Tel: 0320 295 395 fax: 0320 413 133

Philips Analytical is verkocht aan Panalitycal en zal vanaf heden ook zo heten. Regel- en Analysetechniek (R&AT) heeft een nieuw bezoekadres: Vrouwenpolderseweg 42, 4354 SC Vrouwenpolder.

Bionchip B.V. ontwikkeling en productie van microsysteemtechnologie gebaseerde producten voor toepassing in de life science, biotechnologie en medisch diagnostiek.

EV 3 levert endovasculaire producten voor minimale invasieve behandeling op gebied van Cardiologie, Microradiologie en radiologie. Corpuls Nederland BV Levert defibrillatoren / monitoren ten behoeve van eerste hulp / ambulancediensten.

Thermo Finnigan gaat verhuizen naar het Thermo Electron gebouw aan de Takkebijsters 1, 4817 BL Breda. Synspec b.v. is verhuisd. Het nieuwe adres is: Zernike Science Park, De Deimten 1, 9747 AV Groningen, Tel: 050-5266454, fax 0505256540, e-mail: [email protected]

COLOFON

A ANVRAGEN LIDMAATSCHAP

REDACTIE Bureau FHI

De informatie over de aanvragen kunt u ook vinden op onze internetsite (www.fhi.nl).

REDACTIE-ADRES Postbus 2099 3800 CB Amersfoort Telefoon (033) 465 75 07,

BBM Investment B.V. (BBM-Heraeus; Contec; Dracon; Eltron) levert draad- en kabelverwerkingsapparatuur; componenten voor de vervaardiging van kabelbomen; EMI shieldingmaterialen; confectie kabelbomen; repairapparatuur voor PCB’s; soldeerpasta’s; lijmen en soldeerfluxen.

Fax (033) 461 66 38 Internet: www.fhi.nl E-mail: [email protected] VORMGEVING studio oudwater, Baarn DRUK Drukkerij Van de Ridder,

Nieuwe leden: per 01-01-2003 Code P West BV, Smelterij 4, 2211 SH Noordwijkerhout.

Imtech Projects West Contr. Systems heeft een nieuw postadres: Postbus 200 1520 AE Wormerveer.


Nijkerk

Alaxa Products bv importeert en verkoopt niveau- en flowmeters, magneetventielen, manometers en regelaars. Conet Engineering BV: Het leveren, engineren, programmeren en in werking stellen van elektrische besturingssystemen in de industriële automatisering

Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteurs, redactie en het bureau van FHI geen aansprakelijkheid.

IGNALEMENT >> MEER ONDERZOEK IN GENETISCHE TECHNOLOGIE MOTOR VOOR LABORATORIUM BRANCHE

Recommend Documents