Branche onderzoek 2015. Stand van zaken in de bouw.
Voorwoord
Net als ieder jaar heeft Graydon ook in 2015 een brancheonderzoek in de bouwsector uitgevoerd. Nieuw dit jaar is dat de onderzoeksresultaten voor het eerst in lange tijd de positieve kant weer op lijken te gaan. Ook andere onderzoeksbureaus herkennen dit positivisme in de bouwsector. Daarnaast blijkt uit onze eigen studie naar het betaalgedrag, het aantal faillissementen en het aantal starters dat er tekenen zijn van stabiliteit en groei. Ook deze onderzoeksresultaten vindt u in dit rapport. Meer starters, minder faillissementen Zo zien we dat er ten opzichte van vorig jaar ruim 2.200 meer starters zijn binnen de bouwbranche, ten opzichte van het eerste kwartaal in 2014. Ook zien we een daling van het aantal faillissementen dit eerste kwartaal ten opzichte van 2014. Eveneens een flinke daling, van bijna 1.300 minder opgeheven bedrijven. Groei in de utiliteitsbouw In de ‘Visie op de sector’ geeft ABN AMRO aan dat ‘de aantrekkende economische groei en bedrijfsinvesteringen zorgden voor 3% groei in de utiliteitsbouw na twee jaar van krimp. Verder herstel is te verwachten. Doordat de verantwoordelijkheid voor het onderhoud bij scholen zelf komt te liggen en ook zorggebouwen steeds meer het heft in eigen hand nemen, is transformatie en renovatie een belangrijke trend in de bouwbranche. En wordt zelfs belangrijker dan nieuwbouw. Andere positieve trends Ook spelen andere trends de laatste jaren een duidelijke rol: Zo leggen beleggers én bouwbedrijven meer nadruk op verduurzaming en energiebesparing. Gebruikers worden daarnaast eerder betrokken bij de vorm en indeling van nieuwe woningen, waardoor vraag en aanbod beter op elkaar wordt afgestemd. Algemeen bekend is dat bouwprojecten vaak uitliepen. Daar komt de laatste jaren verandering in doordat bouw(faal)kosten en -tijd gereduceerd worden door combinaties van ICT, BIM, LEAN en vernieuwing in materialen. Kortom: De bouwsector is beter in staat goede afstemming te vinden en te communiceren.
2
Ontwikkelingen in credit management Qua herstel, vooral in de marges, heeft de sector nog steeds een behoorlijke weg te gaan. Het is ook terug te zien in het betaalgedrag van de branche. Nog steeds geeft een groot deel van de respondenten aan dat ze te laat betaald worden. Ook heeft de bouwsector het credit management minder aangescherpt dan vorig jaar. Zou dit betekenen dat de bouwbranche hun risicobeperking nu op orde heeft? Helaas is dit nog niet helemaal een feit. Heikel punt is dat belangrijke onderdelen van een gedegen credit management proces nog altijd niet zover ontwikkeld zijn als in andere branches. Zo wordt nog te weinig in de debiteurenportefeuille gesegmenteerd op basis van kansen en risico’s. Dit zou de bouwsector helpen bij het aannamebeleid van opdrachten, het prioriteren van werkzaamheden (op basis van risico) en bijvoorbeeld het aansturen van de commerciële afdeling (door duidelijkheid over welke klanten commercieel interessant zijn). Om te voorkomen dat de bouwbranche weer te grote kredietrisico’s loopt, blijft het dus van belang op dit vlak te blijven innoveren en automatiseren. In ‘Stand van zaken in de bouw’ leest u onder meer hoe ondernemers en financieel specialisten in de bouwbranche aankijken tegen de huidige en toekomstige financiële situatie, zowel binnen de branche als binnen hun eigen organisatie. Met dit jaarlijkse onderzoek hopen wij u nuttige informatie te bieden waarmee u uw kennis en inzicht in deze dynamische sector kunt vergroten. Met vriendelijke groet, Peter Schoenmaker Sales Manager Corporate Clients
Graydon Brancheonderzoek
Inhoud
Financiële thema’s
4
Organisatie thema’s
7
Markt en branche thema’s
9
Cijfers Graydon kwartaalmonitor bouwbranche
11
Conclusies 12
Colofon Uitgave Graydon Nederland BV
Totstandkoming publicatie Aan dit onderzoek hebben 202 bouwbedrijven in Nederland meegedaan. Tezamen met de inbreng van onderzoeksspecialisten van Graydon, zijn de resultaten gebruikt als basis voor deze publicatie.
Publicaties van Graydon zijn op aanvraag verkrijgbaar Contactpersoon: Tamara Biemans Internationale PR & Communicatie Manager 020 - 567 97 55
[email protected]
Meer onderzoeken van Graydon Voor meer brancheonderzoeken, whitepapers en andere publicaties, gaat u naar www.graydon.nl/blog of neem contact op met onze communicatie-afdeling.
Wilt u vrijblijvend advies? U kunt onze adviseurs bereiken op: 020 – 567 97 50.
Graydon Brancheonderzoek
3
Financiële thema’s Wat zijn uw drie belangrijkste taken en werkzaamheden op uw financiële afdeling? Reporting (jaar-, kwartaalafsluiting, budgettering,forecasting)
27%
Het incasseren van facturen
20%
Werkzaamheden in relatie tot control
17%
Leiding geven aan het finance team
13%
Het behandelen van fiscale zaken
9%
Strategische advisering richting andere afdelingen
6%
Klantacceptatiebeleid
5%
Het verkrijgen van financiering
1%
Anders
2%
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelprojecten binnen uw financieel management beleid?
Verbeteren efficiency in fin. administratie proces
27%
Planning, forecasting en budgettering
22%
Verbeteren AO (adm. org.) en IC (interne controle)
17%
Leiderschap en organisatieontwikkeling
12%
Risk management 10%
Financiële software
10%
Anders
2%
We hebben ons credit management beleid het afgelopen jaar: Het beleid is niet veranderd
51%
Verscherpt 48%
Versoepeld
1%
4
Graydon Brancheonderzoek
Indien u uw credit management beleid heeft verscherpt, op welke wijze heeft u dit gedaan?
Een sneller herinner- en aanmaantraject
54%
Het vooraf strenger nieuwe klanten checken op kredietrisico
22%
Sneller zaken uit handen geven aan een incassobureau
9%
Het kredietrisico van bestaande klanten beter monitoren
9%
Het vaststellen van maximale kredietlimieten 2%
Minder op krediet leveren
2%
Een hoger bedrag reserveren voor afschrijvingen
1%
Anders
1%
Stelling: Ons bedrijf nam het afgelopen jaar meer kredietrisico bij het accepteren van klanten. Het risico is gelijk gebleven
48%
Niet waar
40%
Waar
11%
Weet niet
1%
Deelt uw bedrijf de debiteurenportefeuille in op basis van kansen en risico’s? Denk aan het groeperen op basis van kenmerken als betaalgedrag, kredietwaardigheid of (order)grootte. Nee, dit doen wij niet
64%
Ja, dit doen wij handmatig
28%
Ja, dit hebben wij geautomatiseerd
7%
Weet niet
1%
Graydon Brancheonderzoek
5
Stelling: Ons bedrijf heeft het afgelopen jaar meer moeite gehad bij het krijgen van bankfinanciering voor bouwprojecten. Financieringskansen zijn gelijk gebleven
47%
Niet waar
25%
Waar
18%
Weet niet
10%
Stelling: Ons bedrijf zal het komende jaar meer gebruik maken van alternatieve financiering, zoals crowdfunding, kredietunies of inversteringsmaatschappijen. Geheel mee eens
5%
Mee eens 9% Neutraal
22%
Een beetje mee oneens
5%
geheel mee oneens
47%
Weet niet
11%
6
Graydon Brancheonderzoek
Organisatie thema’s Welk percentage van uw omzet is afkomstig uit uw top vijf belangrijkste klant(en)? 0 -10
6%
11 - 20
18%
21 - 40
30%
41 - 60
23%
61 - 80
18%
> 80 5%
Hoe groot is de afhankelijkheid van uw bedrijf ten aanzien van uw belangrijkste klant(en)? Niet afhankelijk
2%
Weinig afhankelijk
14%
Neutraal
30%
Afhankelijk
44%
Sterk afhankelijk
10%
Wat zijn volgens u de belangrijkste drie uitdagingen voor uw bedrijf in 2015? Winstgroei
23%
Kostenbeheersing
16%
Groei in nieuwe klanten
16%
Omzetgroei
15%
Efficiency
12%
Klanttevredenheid
9%
Groei in bestaande klanten
6%
Productinnovatie
3%
Graydon Brancheonderzoek
7
Op welk gebied verwacht uw bedrijf concurrentievoordeel te behalen in 2015? Kwaliteit
31%
Klantbehoeften beter bedienen
19%
Betrouwbaarheid
16%
Serviceniveau
14%
Productinnovatie 6% Kostenbeheersing
6%
Prijs
2%
Levertijd
2%
Anders
2%
Weet niet
2%
2%
Hoeveel debiteuren heeft uw bedrijf?
1 - 50
26%
51 - 150
30%
151 - 250
15%
251 - 500
7%
501 - 1.000 10% 1.001 - 2.500
4%
2.501 - 5.000
5%
5.001 - 10.000
2%
> 10.000
0%
8
Graydon Brancheonderzoek
Markt en branche thema’s De concurrentie in de bouwsector is het afgelopen jaar voor uw bedrijf:
Toegenomen
45%
Gelijk gebleven
47%
Afgenomen
8%
Hoe beoordeelt u de huidige kansen voor uw bedrijf in de bouwsector?
Erg slecht
0%
Slecht
2%
Redelijk
43%
Goed
51%
Uitstekend 4%
In hoeverre is de betaalmoraal van uw afnemers veranderd in het afgelopen jaar?
Gelijk gebleven
67%
Verslechterd 27% Verbeterd
6%
Graydon Brancheonderzoek
9
In hoeverre is de levertijd van uw leveranciers veranderd in het afgelopen jaar?
Gelijk gebleven
83%
Verslechterd 9% Verbeterd
8%
Hebt u (voldoende) inzicht in de financiële continuïteit van uw:
Nee 27%
Ja
73%
AFNEMERS
10
Nee 46%
Ja
54%
LEVERANCIERS
Graydon Brancheonderzoek
Cijfers Graydon kwartaalmonitor bouwbranche Graydon onderzoekt elk kwartaal het ondernemersklimaat in Nederland per sector en regio in de kwartaalmonitor. Om de uitkomsten uit dit branchonderzoek te kunnen vergelijken, vindt u hieronder de resultaten van de kwartaalmonitor voor de bouwbranche. Actieve bedrijven naar branche 4.000 3.000
3.248
3.767
2.403
2.000 1.000 0 1e kwartaal 2013
1e kwartaal 2014
1e kwartaal 2015
Starters naar branche 8.000 6.000
5.720
6.072
6.672
4.000 2.000 0 1e kwartaal 2013
1e kwartaal 2014
1e kwartaal 2015
2.447
2.580
1e kwartaal 2014
1e kwartaal 2015
377
325
1e kwartaal 2014
1e kwartaal 2015
Opgeheven bedrijven naar Branche 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
2.745
1e kwartaal 2013
Failliete bedrijven naar branche 600 500 400 300 200 100 0
572
1e kwartaal 2013
Netto groei Nederlandse bedrijfsleven naar branche 4e Kwartaal 2014 267 1e Kwartaal 2015 3.767
Graydon Brancheonderzoek
11
Conclusies
Focus van de bedrijfsstrategie De respondenten uit het onderzoek zijn gematigd positief over hun huidige en toekomstige prestaties. Successen denken bedrijven vooral te behalen in het vergroten van winstgroei (23%), gevolgd door kostenbeheersing (16%) en het vinden van nieuwe klanten (16%). Klanttevredenheid is daarmee volledig uit de top 3 van doelstellingen verdwenen, ten opzichte van vorig jaar. Dat wil overigens niet zeggen dat klantwensen niet van belang zijn. Op de vraag hoe de winstgroei behaald moet worden, antwoordt namelijk 31% het leveren van betere kwaliteit, gevolgd door het beter inspelen op klantbehoeften (19%) en het bieden van meer betrouwbaarheid (16%). Beeld van de markt Nog steeds geeft meer dan 90% van de respondenten aan dat de concurrentie in de markt gelijk is gebleven of toe is genomen. Binnen deze categorieën is echter wel een verschuiving zichtbaar. Gaf vorig jaar nog 66% aan dat de concurrentie was toegenomen (en gaf 30% aan dat dit gelijk was gebleven), nu geeft nog slechts 47% aan meer concurrentie te zien. In vergelijk met de cijfers uit onze analyse op basis van het aantal starters en faillissementen, zien we dat de concurrentie wel degelijk toeneemt en het aantal faillissementen afneemt. Onze conclusies zijn dat de concurrentie minder voelbaar is dan voorgaande jaren, omdat de financiële positie van bouwbedrijven steviger wordt en de vraag toeneemt. Spreiding van risico`s Gaf vorig jaar 44% nog aan dat de betaalmoraal van afnemers was verslechterd, dit jaar is dat ‘slechts’ 27%. Toch geeft maar 11% van de respondenten aan meer kredietrisico te nemen bij het accepteren van nieuwe klanten. Bovendien geven minder bouwbedrijven (44% ten opzichte van 52% vorig jaar) aan dat ze voor het grootste deel van hun omzet afhankelijk zijn van hun top 5 klanten. Bouwbedrijven lijken hun risico’s dus beter te spreiden. Vergeleken met vorig jaar geven meer bouwbedrijven aan dat ze voldoende inzicht hebben in de financiële situatie van hun afnemers en leveranciers. Hoewel ook dit een positieve ontwikkeling is, blijft het belangrijk hierop focus en grip te houden.
12
Nieuwe vormen van financiering Op de vraag of bouwbedrijven het afgelopen jaar meer moeite hebben gehad met het krijgen van bankfinanciering voor bouwprojecten, gaf 47% aan geen verandering te merken en gaf 18% aan wel meer moeite te hebben gehad. Toch biedt alternatieve financiering als crowdfunding, kredietunies en investeringsmaatschappijen nog onvoldoende uitkomst, afgaand op het feit dat bijna de helft van de respondenten hier niets in ziet. Uit eerder onderzoek van Cobouw blijkt dat vooral kleinere partijen deze stap daarom toch overwegen. Vanwege de groeiende mogelijkheden rondom alternatieve financiering, is het aan te bevelen dat ook grotere bouwbedrijven zich verdiepen in deze financieringsvormen om projecten te laten financieren. Credit management beleid Hoewel het aantrekken van (alternatieve) financiering belangrijk is voor nieuwe investeringen, blijkt nog altijd dat het meeste kapitaal toch voortkomt uit het maken van goede afspraken met afnemers en de betaaltermijnen zo laag mogelijk houden. Vorig jaar gaf ruim 70% aan dat het credit management beleid verder verscherpt zou worden. Door de daling hierin, concluderen we dat de bouwondernemingen dit jaar op een professionele wijze met hun klanten omgaan en kort op de bal zitten als het op de betalingsafspraken aan komt. Wel wordt er nog te weinig onderscheid gemaakt tussen kredietwaardige en minder kredietwaardige klanten. Zo geeft 64% aan nog niet de klanten te segmenteren op ordergrootte, betaalgedrag en kredietwaardigheid, wat gezien wordt als de basis voor een goed credit management beleid. Klantsegmentatie is de volgende stap in het verder verstevigen van de financiële positie in de bouwbranche. De bouwbranche dient hier eenzelfde professionalisering door te maken als andere branches in Nederland.
Graydon Brancheonderzoek
Graydon Nederland BV Hullenbergweg 250 1101 BV Amsterdam Telefoon: 020 - 567 97 55 E-mail:
[email protected]
