CR E DIT M A N AG E M E N T ON DE RZOE K
D E STA N D VA N Z A K E N
2005
PROFIEL VAN CREDIT MANAGER
Demografisch
Persoonlijke eigenschappen
Credit management blijft een beroep dat overwegend mannen aantrekt: 81% is man, 19% is vrouw. De mannelijke dominantie is in de afgelopen vijf jaar wel iets afgenomen. In een vergelijkbaar onderzoek uit 2000 was 89% man en 11% vrouw. In de leeftijdsopbouw ligt het zwaartepunt in de categorieën 40-45 jaar en 45 jaar en ouder waar respectievelijk 21% en 28% van de credit managers zegt bij te horen. In 2000 waren deze leeftijdscategorieën beter vertegenwoordigd en waren er minder credit managers jonger dan 35.
Communicatief vaardig en pro-actief. Die twee punten komen uit het onderzoek naar voren als belangrijkste eigenschappen voor een credit manager. Voor meer dan tachtig procent van de onder-vraagden is dit belangrijk of zeer belangrijk. Voor vijftig procent is dit zelfs zeer belangrijk. Hoog scoren ook doortastendheid, vasthoudendheid en stressbestendigheid. Minder belangrijk vinden credit managers humor. Het belang van communicatieve vaardigheden bleek ook in 2000, toen dit in onderzoek samen met credit management naar voren kwam als het belangrijkste vak op een opleiding voor credit managers.
Opleiding De credit manager moet in zijn bagage vooral bedrijfseconomische kennis meebrengen. Voor tweederde is dat belangrijk of zeer belangrijk. Iets lager scoren juridische en commerciële kennis.
Tweederde van de credit managers heeft een opleiding op minimaal HBO-niveau. Voor kennis en vaardigheden op hun vakgebied hebben credit managers de keuze uit een breed scala aan opleidingen. De populairste is de opleiding tot Certified Credit Manager van de VVCM. Ruim éénderde (35%) heeft die gevolgd. De samenstelling van deze opleiding is deels voortgevloeid uit het onderzoek onder credit managers in 2000, waarin zij opleidingswensen en -behoeften kenbaar konden maken.
Geslacht 19%
vrouw man
81%
Leeftijd 11% 21%
< 30 > 45 28%
30-35 35-40
19%
40-45
21%
2
credit management onderzoek 2005
WAAR WERKT DE CREDIT MANAGER?
Inkomen Credit managers verdienen bovenmodaal, dat wil zeggen meer dan € 29.500 bruto op jaarbasis. Vijf procent zit onder die grens, de rest zit daarboven. Zo'n twintig procent verdient twee keer modaal of meer. Het vaste salaris is veruit het belangrijkste inkomensbestanddeel. Meer dan tweederde geeft aan dat de variabale vergoeding op jaarbasis minder dan tien procent is. Voor slechts een zeer kleine minderheid van vijf procent is meer dan dertig procent van het inkomen variabel. In grote lijnen is de verhouding vast/variabel inkomen daarmee sinds het onderzoek uit 2000 gelijk gebleven. Bruto jaarsalaris 21%
15%
14% 12% 10% 8%
5%
5%
ord € € € € € € 00 € .000 8-46.000 6-52.000 2-61.000 1-76.000 > 76.000 en antwo < 30.0 5 4 3 30-38 6 ge
een hoog percentage dat zich vermoedelijk laat verklaren door de toeleveranciers onder de respondenten. Afdelingen Credit Management Directie
32,26%
53,23%
56,25%
14,52%
8,75% 25%
Marketing en verkoop 31,82% 25% 43,18% Controlling
42% 26% 32%
Medewerker Leidinggevend Eindverantwoordelijk
Boekhouding 25,37% 35,82% 38,81% 0
25
50
75
100
125
150
175
200
Omzet Bijna tachtig procent van de credit managers heeft een werkplek op de hoofdvestiging van hun organisatie. Verder geven zij aan dat zowel credit management, financiën als boekhouding overwegend centraal zijn georganiseerd. De functietitel geeft veel variatie te zien. Naast credit manager en varianten hierop als credit controller, credit officer, credit specialist, credit risk consultant en credit accountant, staat geregeld directeur op het visitekaartje. Ook debiteurenbeheer komt meerdere malen terug in de functietitel.
Leidinggevend bij credit management Een meerderheid (53%) van de credit managers geeft aan te werken op de afdeling credit management. Van die groep is ruim de helft eindverantwoordelijk, vervult nog eens éénderde een leidinggevende functie en is een kleine vijftien procent medewerker. Credit managers zijn daarnaast te vinden bij controlling (11%), boekhouding (9%) en marketing en verkoop (7%). 19% geeft aan werkzaam te zijn op directieniveau,
van de credit managers in een organisatie met honderd werknemers of meer. Daaruit valt te concluderen dat ook kleinere ondernemingen steeds vaker de waarde van credit management erkennen. Die tendens valt ook op te tekenen uit het aantal actieve debiteuren. Dat is in vergelijking met 2000 teruggelopen. De credit managers geven aan dat er in hun organisatie één tot vijf werknemers voltijds voor credit management zijn aangesteld.
Tendens: kleinere bedrijven Credit managers werken vooral in het grootbedrijf: 65% is in dienst van een organisatie met honderd werknemers of meer. Gerekend met de definitie van kleinbedrijf en middenbedrijf die MKB-Nederland hanteert, is het aandeel van het grootbedrijf ongeveer de helft. Vergeleken met 2000 is het aandeel grootbedrijf sterk teruggelopen. Toen werkte 78%
Voor iets meer dan 25% van de credit managers is informatie over de omzet van hun organisatie vertrouwelijk of laat men deze vraag onbeantwoord. Van de credit managers die deze vraag wel beantwoorden, werkt 36% bij een organisatie met een omzet in 2004 van € 200 miljoen of meer. In 20% van de gevallen is de omzet € 10 miljoen of minder. De meeste omzet komt van business-tobusiness. Bijna tweederde geeft aan dat business-to-business goed is voor 75% tot 100% van de omzet.
Van de omzet is een zeer beperkt deel ondergebracht bij een factoringmaatschappij of kredietverzekeringsmaatschappij. Respectievelijk meer dan 90% en iets minder dan 60% van de credit managers geeft aan dat hun organisatie daarvan geen gebruik maakt.
KANSEN EN BEDREIGINGEN
Krediettermijn versus debiteurentermijn
Wanbetaling
Er is een groot verschil tussen de formele krediettermijn en de gerealiseerde debiteurentermijn. Bijna de helft zegt een krediettermijn van dertig dagen te hanteren. Maar in de praktijk komt een gerealiseerde debiteurentermijn van dertig dagen in nog geen kwart van de gevallen voor. Een debiteurentermijn van 45 dagen komt het meeste voor (24%), terwijl niet meer dan 2% (!) zegt die periode als formele krediettermijn te hanteren. De situatie lijkt de afgelopen vijf jaar ondanks het economische tij echter niet verslechterd. Het verschil tussen formele krediettermijn en gerealiseerde debiteurentermijn was ook zichtbaar in 2000.
Als organisaties in de afgelopen drie jaar verlies hebben geleden, dan is wanbetaling daarvan in de meeste gevallen de oorzaak. Iets meer dan zestig procent noemt dat als oorzaak van verlies. Slecht credit management, onvoldoende capabel personeel en interne en externe fraude scoren samen 15%. Een kwart geeft overige als antwoord. Zo credit managers al informatie kwijtwillen over de gemiddelde omvang van verliezen als gevolg van wanbetaling (voor ruim 30% van de organisaties met verliezen is dit vertrouwelijke informatie), dan blijkt het verlies kleiner te zijn dan € 10.000 of te liggen tussen € 10.000 en € 49.000 (65%). Belangrijkste doelstellingen credit manager
Ondanks de grote discrepantie tussen krediet- en debiteurentermijn, is de debiteurentermijn volgens credit managers wel de belangrijkste sturingsvariabele. 78% zegt dat dit belangrijk of zeer belangrijk is. Als tweede belangrijke sturingsvariabele noemen ze het aantal claims/disputen met een score van 75% belangrijk of zeer belangrijk. Liquiditeitsratio's en kredietlimieten spelen een minder belangrijke rol. Ook in de beoordeling van credit management zijn debiteurentermijn en het aantal claims/disputen de variabelen die het hoogste scoren. Krediettermijn / debiteurentermijn gehanteerd werkelijk
per direct 14 dagen 30 dagen 45 dagen 60 dagen > 60 dagen onbekend geen antwoord
Verbetering netto marge Verhinderen dat slechte debiteuren in klantenbestand komen Beperken van risico van wanbetaling Verkorten van betalingstermijn Verbeteren liquiditeitspositie Risicospreiding 0 helemaal eens
25% eens
50% neutraal
75% oneens
100% helemaal oneens
In lijn met wanbetaling als voornaamste oorzaak van verlies, zien credit managers het beperken van het risico op wanbetalers als voornaamste aspect van hun vak. Negentig procent van de credit managers vindt dit belangrijk of zeer belangrijk (zie grafiek). Andere belangrijke doelstellingen zijn het verbeteren van de liquiditeitspositie en het verkorten van de betalingstermijn. Ook in 2000 beschouwden credit managers wanbetaling als groot probleem. Het ondernemen van stappen tegen wanbetalers scoorde het hoogste op de vraag welke
taken de credit manager vervult. Goede tweede was toen het screenen van potentiële klanten, in het onderzoek van dit jaar verwoord als het verhinderen dat slechte debiteuren in het klantenbestand komen.
Uitbesteden: weinig animo De sterke nadruk op het terugdringen van wanbetalers, roept de vraag op of een andere invulling van credit management wanbetaling kan voorkomen. Bijvoorbeeld via het inwinnen van informatie of de inkoop van diensten bij gespecialiseerde partijen. De animo daarvoor is klein, zo blijkt uit het onderzoek. Slechts een kleine minderheid van de organisaties maakt momenteel gebruik van informatie of diensten van derden. Plannen dit in de toekomst te veranderen zijn er niet of nauwelijks. Zo besteedt nog geen vijf procent het debiteurenbeheer uit of denkt men dit in de toekomst te gaan doen. De bereidheid voor incasso's een derde partij in te schakelen is groter. 23% zegt te werken met een incassobureau en 19% overweegt dit in de toekomst te blijven doen. De belangrijkste externe informatiebron is de Kamer van Koophandel. Een kleine 30% van de credit managers raadpleegt actief KvK-gegevens. Als de doelstellingen voor de credit manager zich verbreden, heeft dit naar alle waarschijnlijkheid tot gevolg dat organisaties eerder bereid zijn tot uitbesteden. Op alle deelterreinen zal men dan op zoek moeten naar de beste prijs/prestatieverhouding en die in veel gevallen kunnen vinden bij gespecialiseerde dienstverleners.
credit management onderzoek 2005
4
CREDIT MANAGEMENT ONDERZOEK 2005
Credit manager in vogelvlucht
Onderzoek
Vergelijking met 2000
De credit manager is een man van 35 jaar of ouder met een bovenmodaal inkomen die werkt in een bedrijf dat zijn omzet vooral uit business-to-business haalt. Hij ziet het indammen van het risico van wanbetalers en het terugdringen van de gemiddelde betalingstermijn als belangrijkste aspecten van zijn werk. Tussen de gehanteerde krediettermijn en werkelijke debiteurentermijn ziet de credit manager een grote discrepantie. De credit manager heeft een opleiding op HBO- of WO-niveau met een aanvullende credit management opleiding.
De Vereniging voor Credit Management (VVCM) en financieel wervings- en selectiebureau Robert Half Finance & Accounting hebben in maart en april 2005 samen een uitgebreid onderzoek gehouden onder credit managers in Nederland. Aanleiding: het vijftienjarig bestaan van de VVCM. Doel: inzicht in de stand van zaken in het credit management anno 2005: wie zijn ze, waar werken ze, wat verdienen ze, met welke problemen gaat men in de dagelijkse praktijk de confrontatie aan?
Een vergelijking met een lustrumonderzoek uit 2000 leert dat het aantal vrouwelijke credit managers de afgelopen vijf jaar is toegenomen van iets meer dan 10% tot bijna 20%. De gemiddelde leeftijd ligt lager dan in 2000. Toen was ruim twintig procent 35 jaar of jonger, nu is dat meer dan dertig procent. Verder is de credit manager anno 2005 hoger opgeleid dan in 2000. De verdiensten voor de credit managers waren in 2000 net als nu goed te noemen. Ook toen verdiende meer dan 95% bovenmodaal of ruim bovenmodaal.
In een paar zinnen is de gemiddelde credit manager anno 2005 hiermee getypeerd. De analyse is gebaseerd op een grootschalig onderzoek onder credit managers in Nederland dat Robert Half Finance & Accounting heeft gehouden ten behoeve van het vijftienjarig bestaan van de VVCM.
5
Aan het Credit Management Onderzoek 2005 hebben 274 mensen meegedaan. Zij hebben (online) een uitgebreide vragenlijst ingevuld. Een overzicht van de resultaten staat in deze folder. Geïnteresseerden in een uitgebreider onderzoeksverslag, kunnen contact opnemen met het secretariaat van de VVCM.
credit management onderzoek 2005
De discrepantie tussen formele krediettermijn en gerealiseerde debiteurentermijn komt in het onderzoek uit 2000 net zo duidelijk naar voren als nu. Dertig dagen is gangbaar als krediettermijn. De debiteurentermijn ligt tussen de 45 en zestig dagen.
OVER ROBERT HALF FINANCE & ACCOUNTING
De Vereniging voor Credit Management is 15 jaar geleden opgericht met als doelstelling het ontwikkelen en ondersteunen van credit management, het bevorderen van de vakkennis en het behartigen van de belangen van de beoefenaars. De VVCM heeft ruim 800 leden en organiseert credit management-gerelateerde opleidingen en bijeenkomsten.
Robert Half Finance & Accounting is een gespecialiseerd wervingsen selectiebureau voor financiële professionals en maakt deel uit van de Amerikaanse groep Robert Half International. De organisatie heeft meer dan 330 vestigingen in Noord-Amerika, Europa, Australië en Nieuw-Zeeland. In Nederland heeft Robert Half Finance & Accounting kantoren in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.
Postbus 279 1400 AG Bussum fax: 035 - 69 45 045 email:
[email protected]
WWW.VVCM.NL • 035 - 69 54 109
WWW.ROBERTHALF.NL • 0800 0999 999
© Ro b e r t H a l f I n t e r n a t i o n a l
OVER VERENIGING VOOR CREDIT MANAGEMENT (VVCM)
