IGNALEMENT >> VIA SHITHOUSE -INDUSTRIE NAAR TECHNOLOGIE

2

IGNALEMEN

PERIODIEK BRANCHEMAGAZINE VAN

13e jaargang juni 2004

>> VIA ’SHITHOUSE’-INDUSTRIE NAAR TECHNOLOGIE <<

Te circuleren aan:

PA G I N A 2 I N T E R V I E W J O H N VA N H A L D E R E N PA G I N A 8 KLANKBORDGROEP HR MANAGERS PA G I N A 9 STEEDS MEER TEKENEN VA N H E R S T E L PA G I N A 1 2 F H I - S T RU C T U U R VASTGELEGD IN NIEUWE STAT U T E N

JOHN VAN HALDEREN

PA G I N A 1 6 FHI DOET MEE AAN JET- N E T PA G I N A 1 8 B E U R S K R I E B E L S

PA G I N A 2 2 HOOGFREQUENT TECHNOLOGIE HOOGST ACTUEEL PA G I N A 2 8 WAAROM NIET INVESTEREN IN NEDERLAND PA G I N A 2 9 NIEUWE VOORZITTER INDUSTRIËLE AUTOMAT I S E R I N G PA G I N A 3 5 T R A I N I N G B I OT E C H N O L O G E V O O R N I E T B I OT E C H N O L O G E N

Retour aan:

PA G I N A 3 7 LANDELIJK PICTOGRAM DEFIBRILLAT O R E N

Interview

”Van hightech via de ‘shithouse’-industrie naar de technologie” INTERVIEW JOHN

VAN

HALDEREN disciplines. Dépex zit voornamelijk binnen de medische laboratoriumtechniek en daar zie je dat de bezuinigingen een duidelijke rol spelen."

In het kader van de serie Signalementinter views met branchevoorzitters, is het deze keer de beurt aan John van Halderen, sinds 2002 bestuurslid en sinds voorjaar 2003 voorzitter van de branche voor Laboratorium Technologie. Als zodanig is hij de iets minder jonge, iets rustigere aanvoerder van een bijna geheel nieuw, jong branchebestuur.

Snor en bril, opvallend aanwezig vanaf de eerste vergadering waarin je hem meemaakt. Niet omdat hij te keer gaat, ‘praatjes maakt’. Hij ‘is’ er altijd. Met ingetogen gedrevenheid, met oog voor het detail van de grote lijn. Belangstelling voor technologie en voor het sociale traject. Ondernemend, maar geen geldwolf. Gewoon gezellig, altijd je afspraken nakomen. "Zorg dat je ieder recht in de ogen kunt blijven kijken: werknemers, aandeelhouders, klanten, leveranciers en concurrenten. Maar zorg wel voor resultaat." Kortom, het type FHI-er dat uitgesproken cultuurbepalend is. Wie is John van Halderen? John van Halderen is een geboren Delftenaar van 57 jaar. Via Londen, Zuid-Tirol, Hamburg, Düsseldorf en Frankfurt kwam hij terecht in Houten als directeur van Dépex, een volle dochter van Hettich uit het Duitse BadenWürttemberg. In deze omzwervingen vanuit de hightech via de ‘shithouse’-industrie (het sanitair) terug naar de technologie. Een carrière-move waar hij nog steeds geen spijt van heeft. Van Halderen is sportief en er bestaat voor hem meer dan alleen zijn werk. In het verlengde van zijn directiefunctie is John voorzitter binnen de laboratoriumbranche en bestuurslid van het Federatiebestuur van FHI. En in z’n vrije tijd is hij penningmeester van de stichting Vluchtelingenwerk, bestuurslid bij D66 in Leusden en zanger in het Amersfoorts Mannenkoor. John van Halderen vertelt: Dépex, hoe staat zij in de markt? "Dépex was een avontuur. In 1999 zocht een Duits bedrijf uit de medische technologie een directeur voor hun Nederlandse dochter. Binnen drie weken was het beklonken, de

2

SIGNALEMENT juni 2004 <<

familie Van Halderen verhuisde terug naar Nederland en koos domicilie in Leusden. Dépex was al sinds 1988 een volle dochter van Hettich en in 1999 was het tijd voor een frisse wind. In 2001 is het roer omgegooid en dit heeft ertoe geleid dat in 2002 een omzetgroei van 30% en in 2003 van 25% is behaald. Dépex is van een typisch handelshuis omgebouwd tot een technische onderneming waar ook handel plaatsvindt. Een gezond bedrijf met een visie, dat weet waar het voor staat."

"Er wordt gesmeten met overeenkomsten en contracten"

Wat zijn de ontwikkelingen binnen de branche Laboratorium Technologie voor wat betreft de leden? "Voor elk lid zijn de ontwikkelingen verschillend, iedereen ervaart dit op zijn eigen manier. Laboratoriumtechnologie is een brede noemer voor veel verschillende

Is dat iets tijdelijks? "Het is in elk geval een duidelijke ontwikkeling. Verder is de ervaring dat het kopen met behulp en het advies van een vertegenwoordiger afneemt en dat men steeds meer via internet en catalogi gaat aanschaffen. Hier hebben veel handelshuizen last van." "In bredere zin, en dan betreft het niet meer alleen de laboratoriumbranche maar ook de overige branches, is er een bepaalde juridisering van het zakendoen ontstaan. Het adagium ‘afspraak is afspraak’ wordt niet meer zomaar voor waar aangenomen, maar er wordt gesmeten met overeenkomsten en contracten. Het handelsleven verzakelijkt. Dat is niet altijd positief, de flexibiliteit gaat eruit, waardoor de samenwerking moeilijker wordt." De toekomst van de branche LT, hoe ziet u die? "Zoals ieders toekomst zit er een behoorlijke mate van ongewisheid in. Dat heeft te maken met technologische ontwikkeling, economische ontwikkeling en tegelijkertijd is het des ondernemers om daarop in te spelen. Vanuit de EU worden er veel voorschriften opgesteld die slaan op voedselveiligheid en de controlemogelijkheid van processen zowel in de productie als in de analyse. Dit biedt de laboratoriumwereld natuurlijk genoeg kansen. Voorwaarde is echter wel dat de technologische ontwikkeling doorgaat. Het einde van de productontwikkeling is nog niet bereikt en dit is dus direct de beste optie voor de laboratoriumtechnologie, om daarin mee te denken." Speelt de overheid hierin ook een rol? "Beperkt, kijk naar het innovatieplatform. Overheden moeten het kader scheppen, faciliteren, maar niet treden in wat de ondernemer moet doen. Wat de ondernemer doet is als stromend water, het zoekt het laagste punt, daar gaat wat groeien omdat aarde en water vruchtbaar samenkomen. De rol van

Interview

Interview John van Halderen vervolg

de overheid hierin is faciliteren. Maar onze eigen leden moeten ook zelf goed nadenken over dingen die kunnen helpen om innovatief te zijn. Om mee te kunnen innoveren op een praktisch manier moet de ondernemer op vier punten zijn kennis verdiepen: de kennis van zijn markt, de kennis van processen die bij de klant plaatsvinden, de kennis van eigen en concurrerende producten, en de kennis van het fabriceren of produceren van een product. Zo kunnen mogelijke verbeteringen aan apparatuur voor de klant worden herkend en ontwikkeld. Op een eenvoudige en snelle manier de producten en processen verbeteren is ook innovatie!"

"Aan kenniseconomie met alleen kennis heb je niets"

Even over het Federatiebestuur… hoe ziet u uw functie en welke speerpunten kiest u? "In mijn portefeuille heb ik de beurs HET Instrument, maar binnen beide besturen en dus ook binnen het laboratoriumbestuur leg ik zelf het accent op de sociale component. Denk hierbij aan zaken als levensloopplanning, advisering in veranderingen van pensioenen en het lobbywerk. Binnen de lobby wil ik toch ook laten weten wie en wat FHI is en wat wij doen. Gelukkig is technologie een ‘modeaspect’ aan het worden, dus zo krijg je in Den Haag tegenwoordig sneller een voet aan de grond. Inmiddels roeren we ons daar goed als Federatie." Vanuit de federatie zit u in het bestuur van NVG, wat is uw rol daar en wat is de betekenis van de NVG voor onze leden? "Het Nederlands Verbond van de Groothandel is een bundeling van verschillende brancheorganisaties, waarvan de leden werken met tussenhandel. Al deze branches lopen tegen dezelfde problemen aan die ook voor veel FHI-leden van belang kunnen zijn, ook al zijn deze problemen niet altijd direct zichtbaar. Bijvoorbeeld: de bevoorrading van winkels en winkelcentra, als organisaties hebben wij daar niet direct mee te maken maar als wij leveren aan de

tussenhandelaar die moet leveren aan de winkelcentra hebben wij daar indirect wel mee te maken." Hoe ziet u de toekomst van de gehele Federatie van Technologiebranches? "Als je hier met marketingogen naar kijkt, kan het niet anders dan dat de technologiebranches toekomst hebben. Of dat over twintig jaar in deze vorm nog zo is, betwijfel ik, maar technologie is onmisbaar en hierbij is vooral van belang de representatieve kracht van de federatie. FHI zal moeten zorgen dat technologie hoog op de agenda blijft staan in Den Haag, anders zijn we over twintig jaar wel achterop ten opzichte van de andere landen. Hierbij is het Jet-Net initiatief een goed voorbeeld. In de toekomst worden steeds hogere eisen aan de technisch opgeleide mensen gesteld. Deze toekomstige technici zitten nu nog op de basisschool, techniek is niet ‘sexy’, en er wordt dus niet gekozen voor techniek. Door via de initiatieven met Jet-Net te laten zien dat techniek wel degelijk ‘sexy’ kan zijn, creëer je voor de toekomst een grotere en betere vijver met afgestudeerde technici. Dit is pas belangenbehartiging voor de toekomst."

"De ondernemer is a l s w a t e r, zoekt het laagste punt"

Wat is de positie van LT binnen de branche ten opzichte van de andere branches? "Laboratorium Technologie is indirect verwant met de andere drie branches. Als je naar de producten binnen LT kijkt, zit daar een deel medische toepassingen in, maar ook altijd een deel elektronische toepassingen en zeker ook automatisering. De laboratoriumbranche laat dus een duidelijke verwantschap met de overige branches zien." Wat zijn uw verwachtingen van de beurs HET Instrument,? "De beurs HET Instrument is binnen het bestuur van LT een zwaargewicht. Dit heeft

ook te maken met de wordingsgeschiedenis van FHI. De beurs is een klantenplatform. De tendens van de beurzen wereldwijd laat een enorme terugloop van bezoek zien. Dit is bij ons niet het geval. HET Instrument is niet zomaar een uitstallingsorgaan, maar meer dan dat door de congressen en marketingactiviteiten rondom de beurs. De beurs kan nog tientallen jaren mee, als we maar rekening blijven houden met de wensen van de maatschappij. Mijn verwachtingen van dit jaar zijn hoog, het wordt een topbeurs." En de toekomst van de beurs, hoe ziet u die? "Zoals al eerder gezegd, HET Instrument kan nog tientallen jaren mee, als we maar niet onze kop in het zand steken en openstaan voor veranderingen." Heeft u tips voor de exposanten op HET INSTRUMENT 2004? "Goede voorbereiding, laat het niet op het laatste moment aankomen en maak gebruik van de beurstrainingen om medewerkers allen met de neuzen dezelfde kant op te zetten. Sta actief en open op de stand. De handen in de zakken en letterlijk leunen op de uitgestalde producten brengt u geen succes!" Maatschappelijk gezien bent u buiten het bestuur van FHI ook nog actief in D66. Bestaat er enige vorm van wisselwerking met uw brancheactiviteiten? "Voor mij bestaat er duidelijk een wisselwerking tussen mijn bestuurlijke activiteiten bij de D66 en mijn bestuurlijke activiteiten bij FHI, al is het dan maar op regionaal niveau. De D66 heeft als één van haar speerpunten ‘technologie en innovatie’, op het moment dat hier discussies over zijn ben ik de eerste die zich laat horen als bestuurslid van de Federatie van Technologiebranches. Er is voor de provincie Utrecht door D66 inmiddels een nota geschreven over innovatie en technologie. Op deze manier probeer ik toch een beetje vanuit de theorie weg te komen, want aan een kenniseconomie met alleen kennis heb je niets als we niet tot een product komen. Immers geen enkel product ter wereld heeft waarde als het niet verkocht wordt."

>> juni 2004 SIGNALEMENT

3

Arbeidsmarkt en regelgeving

Reprorecht, the continning Story De Stichting Reprorecht is vorig jaar juni gestart met de inning van de reprorechtbetaling op grond van het Besluit Reprorecht dat op 1 februari 2003 in werking is getreden. De weerstand tegen de regeling was dusdanig groot dat de inning van de gelden voor 2003 is stopgezet. De eerste regeling is inmiddels vervangen door een nieuw akkoord bereikt tussen de Stichting Reprorecht, VNO-NCW en MKB-Nederland.

Regelmatig hebben wij u geïnformeerd over de laatste stand van zaken betreffende de inning van de reprorechtvergoedingen. Het op 18 juni bereikte akkoord zal tussentijds worden geëvalueerd. In hoofdlijnen ziet het akkoord er als volgt uit:

• Ondernemingen met meer dan 20 werknemers betalen, in een systeem van vijf grootteklassen, € 100,- tot € 2.900,-. • Ondernemingen met een hoog kopieergedrag in deze grootteklassen betalen € 150,- tot € 4.350,-.

• Ondernemers zonder fotokopieerapparaat betalen niets. • Ondernemers met minder dan 20 werknemers betalen jaarlijks ruim € 15,-.

FHI blijft principieel bezwaar houden tegen de wijze van inning op basis van het bereikte akkoord. Toch ziet FHI op dit moment geen concrete mogelijkheden om

als brancheorganisatie de regeling van tafel te krijgen. Individuele bedrijven die vinden dat de vergoeding op basis van de introductieregeling niet in redelijke verhouding staat tot hun feitelijk kopieergedrag moeten een individuele betalingsregeling met de Stichting Reprorecht treffen op basis van kopieervolume en het gemeten reprorechtplichtige percentage fotokopieën. Bij het FHI-bureau is een voorbeeld van een modelbezwaarschrift aan te vragen. Meer informatie: Andreas Meijer, tel. (033) 465 75 07, e-mail: [email protected]

Bedragen minimum(jeugd)loon per 1 april 2004 Per 1 april 2004 wordt het minimum(jeugd)loon aangepast aan wijzigingen in het Belastingplan 2004. Dit heeft een zeer geringe daling van het netto minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen tot gevolg. Het bruto minimum(jeugd)loon blijft ongewijzigd. Wettelijk bruto minimum(jeugd)lonen per 1 april 2004 Voor een werknemer van 23 jaar of ouder is het brutominimumloon bij een volledig dienstverband per 1 april 2004: per maand € 1.264,80 per week € 291,90 per dag € 58,38 Netto minimum(jeugd)loon per 1 april 2004 De netto bedragen zijn, anders dan de bruto bedragen, niet wettelijk bepaald. Ze kunnen per bedrijfstak of bedrijf verschillen. Dit komt door verschillen in inhoudingen op het loon, onder meer in verband met de premieheffing voor de sociale zekerheid. In nevenstaande bedragen zijn pensioenen VUT-premies buiten beschouwing gelaten, evenals de nominale premies voor de Ziekenfondswet. De bedragen geven daarom alleen een globale aanduiding.

4


Leeftijd 22 jaar 21 jaar 20 jaar 19 jaar 18 jaar 17 jaar 16 jaar 15 jaar

% van het minimumloon 85% 72.5% 61.5% 52.5% 45.5% 39.5% 34.5% 30%

Per maand 1.075,10 917,00 777,85 664,00 575,50 499,60 436,35 379,45

Per week 248,10 211,60 179,50 153,25 132,80 115,30 100,70 87,55

Per dag 49,62 42,32 35,90 30,65 26,56 23,06 20,14 17,51

Onderstaande tabel geeft ter indicatie de netto minimumloonbedragen voor een alleenstaande werknemer, die is geboren in 1947 of daarna.

Netto minimumloonbedragen per 1 april 2004*) leeftijd per maand 23 jaar en ouder 1050 22 jaar 906 21 jaar 786 20 jaar 680 19 jaar 594 18 jaar 528 17 jaar 478 16 jaar 431 15 jaar 375

per week 242 209 181 157 137 122 110 99 86

*)Afgerond op hele euro’s. De genoemde bedragen hebben betrekking op iemand zonder kinderen. Geen rekening is gehouden met de heffingskorting waar een eventuele partner recht op heeft.


Modernisering Europese mededingingsregels

WERKOVERLEGVERPLICHTING AFGESCHAFT

Per 1 mei is door de inwerkingtreding van verordening 1/2003 het toezicht op de naleving van de Europese mededingingsregels veranderd. Naast de Europese Commissie houdt nu ook de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) toezicht op de naleving van het Europese mededingingsrecht. Ook vervalt de mogelijkheid voor ondernemingen om een ontheffing te verkrijgen van het Europese kartelverbod.

Vanaf 1 mei is de mogelijkheid komen te vervallen om een ontheffing voor mededingingsbeperkende afspraken met interstatelijk effect aan te vragen. Interstatelijk effect is aanwezig wanneer de handel tussen lidstaten wordt of kan worden beïnvloed. Dat is bijvoorbeeld het geval bij grensoverschrijdend economisch verkeer1). Daar staat tegenover dat de uitzonderingsgrond van het Europese kartelverbod per 1 mei 2004 zogenaamde ‘rechtstreekse werking’ verkrijgt. Dit houdt in dat per 1 mei 2004 ondernemingen zelf moeten beoordelen of hun afspraken voldoen aan alle vier de uitzonderingscriteria van artikel 81, lid 3 EGverdrag en dat in dat geval dus niet verbonden zijn2).

De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft over dit onderwerp een brochure samengesteld: ‘Modernisering Europese mededingingsregels’. De tekst van de brochure is te vinden www.nmanet.nl of te bestellen bij de Informatielijn van de NMa op 0800-0231885 of [email protected].

EERSTE

BEDRIJVENLOKET

KLACHTEN OVER

ROKEN OP HET WERK De eerste klachten over overtreding van de nieuwe Tabakswet zijn in de boeken bijgeschreven. De Voedsel en Waren Autoriteit ontving er in januari direct al 122. In vrijwel alle gevallen betrof het nietrokende werknemers die vertelden dat collega’s er op het werk nog steeds vrolijk op los paffen. Bij controle bleek dat veel ondernemers die in overtreding waren, onbekend waren met die regels rond de rookvrije werkplek. BRON: P&O ACTUEEL

) Meer informatie over het begrip interstatelijk effect is te vinden in de "Bekendmaking Commissie beïnvloeding van de handel" (www.europa.eu.int/comm/competion). 2 ) Meer informatie is te vinden in de "Berekening Commissie toepassing artikel 81 lid 3 EG", (www.europa.eu.int/comm/competion). 1

De arbeidsomstandighedenwet heeft de bepaling tot het voeren van verplicht werkoverleg geschrapt. Op grond van deze bepaling moest in elk bedrijf en elke inrichting, alsmede in elke afdeling die als een werkeenheid kan worden beschouwd, voor zover de arbeidsomstandigheden dat vereisen, regelmatig overleg worden gepleegd tussen degene die met de leiding die afdeling belast is en de in die afdeling werkzame personen. De bepaling is geschrapt, omdat het kabinet ervan uitgaat dat werkoverleg geregeld plaatsvindt en dat de wettelijke bepaling in feite overbodig is. Het kabinet heeft becijferd dat deze maatregel leidt tot een administratieve lastenverlichting van 89 miljoen euro. De wetswijziging is gepubliceerd in Staatsblad 104, 2004. BRON: NOTABENE

VAN START

Wanneer ben ik ondernemer voor de BTW? Welke belastingvrije vergoeding mag ik een medewerker geven voor het woon-werkverkeer? Ondernemers met vragen over wetten en regels kunnen sinds kort het Bedrijvenloket op de website van de Kamer van Koophandel raadplegen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken hebben de Kamers van Koophandel samen met de Belastingdienst een digitale vraagbaak geopend, die antwoord geeft op veel gestelde vragen van bedrijven. Zowel startende als al jaren gevestigde ondernemers kunnen voortaan bij één loket 24 uur per dag en zeven dagen in de week terecht. In de loop van dit jaar voegen ook andere overheidsinstanties hun informatie aan het loket toe. BRON: NOTA BENE


5


Ziekteverzuim bij FHI bedrijven NOG STEEDS RUIM BENEDEN GEMIDDELD Met ingang van 1 januari 2004 heeft ArboNed de reguliere verzuimrapportages vernieuwd, als gevolg waarvan ook de brancherapportage is aangepast. De belangrijkste aanpassingen betreffen de toevoeging van het verzuimpercentage > 365 dagen en een duidelijkere indeling van de verzuimoorzaken. Daarnaast is in de verzuimcijfers niet meer het wettelijk zwangerschap- en bevallingsverlof verwerkt, maar nog wel het verzuim als gevolg van zwangerschap of bevalling. Voor de vergelijking met voorafgaande perioden kan het beste het verzuim worden genomen dat gecorrigeerd is voor gedeeltelijke werkhervatting en vangnet. Aangesloten bedrijven Het aantal contracten bij de aangesloten leden bedraagt 136 (eind 2002: 132) Bij deze leden zijn 2.850 werknemers werkzaam (eind 2002: 2.940). 74% van de aangesloten leden heeft een verzuimverzekering afgesloten, tegen ruim 60% van alle klanten van ArboNed.

Hierdoor is het verschil tussen de correctie voor gedeeltelijke WAO en gedeeltelijke AOW en vangnet een stuk kleiner dan in de vorige rapportage. Voor de definitie van de gehanteerde begrippen wordt verwezen naar de bijlage. De WAO-indicatie van de leden van FHI die bij ArboNed een contract hebben, bedraagt 0,57% en voor ArboNed totaal is dit 0,83%. Ontwikkeling van het ziekteverzuim Om een goed beeld te krijgen van hoe het verzuim zich bij de ArboNed-klanten ontwikkelt, worden naast de verzuimcijfers over het totale klantenbestand van ArboNed ook de cijfers gegeven voor de groep klanten die over een periode van meerdere jaren een contract met ArboNed heeft, de zogenaamde constante groep.

Ziekteverzuim en WAO Het verzuimpercentage exclusief vangnet bij de aangesloten leden komt in 2003 uit op 3,6% (2002: 3,8%). De meldingsfrequentie bedraagt 1,18. Ten opzichte van alle klanten van ArboNed is er sprake van een laag verzuim met een relatief korte duur. Dit patroon zien we dan ook terug in een relatief lage WAO-indicatie (de kans dat een werknemer ooit langer dan één jaar ziek wordt) van 0,57% (alle klanten van ArboNed: 0,83%). Verzuimpatroon Verzuimoorzaken Opvallend is dat ten opzichte van alle klanten van ArboNed het langdurig verzuim bij de aangesloten leden sterker verband houdt met het werk. Dat geldt vooral voor het verzuim als gevolg van psychische aandoeningen. Ziekteverzuim De verschillende gegevens hebben betrekking op de bedrijven die gedurende de hele periode 1 januari 2003 tot en met 31 december 2003 een contract met ArboNed hadden. Omdat zwangerschapsverlof onder de WAO valt, wordt het door ArboNed vanaf dit kwartaal niet meer bij vangnet gerekend. Tot nu toe gebeurde dit echter nog wel.

6


Deze constante groep neemt per jaar als gevolg van contractbeëindigingen steeds iets af, waardoor de cijfers enigszins kunnen afwijken van cijfers uit de vorige brancherapportages. Naast het verzuim daalt ook de WAOinstroom (aantal nieuwe WAO-uitkeringen per 10 verzekerden) in Nederland; ten opzichte van 2002 met circa 30% mede ten gevolge van strengere keuringseisen. ArboNed beschikt niet over gegevens over WAO-uitkeringen. Kijken we naar de ontwikkeling van de verzuimgevallen die langer dan 1 jaar duren dan zien we ook bij de ArboNed-klanten een duidelijke daling van gemiddeld bijna 20%.


Nieuwe website aanbestedingen van start gegaan Op termijn kunnen hierop alle aankondigingen van Europese en nationale aanbestedingen door Nederlandse overheden en andere aanbesteders komen te staan. Voorlopig is de site vooral gericht op aanbestedingen in de bouw.

Op 1 april zijn verschillende aanbestedende diensten gestart met een nieuwe site: ‘aanbestedingskalender.nl'.

Een groot voordeel van het werken met de aanbestedingskalender is dat overheid en inschrijvers een aanzienlijke kostenbesparing kunnen bereiken.

Ook leidt deze website tot een grotere transparantie op het gebied van overheidsopdrachten en tot een betere naleving van de Europese richtlijnen voor aanbestedingen. Door het plaatsen van aankondigingen van aanbestedingen op de aanbestedingskalender hoeft de opdrachtgever niet meer zijn volledige advertentie voor de aankondigingen aan te bieden aan gedrukte bladen en hoeven opdrachtnemers in de bouw deze niet meer te doorzoeken. Het elektronische aankondigen is een eerste stap in het traject van elektronisch aanbesteden. Bij de verdere ontwikkeling wordt vooral voortgebouwd op de ervaringen opgedaan met het systeem van elektronisch aanbesteden bij Prorail.

Eigen bijdrage opvang kinderen in 2005 omhoog Ouders met twee keer een modaal inkomen of hoger moeten vanaf 1 januari 2005 een hogere eigen bijdrage gaan betalen voor kinderopvang. Voor ouders met een lager gezinsinkomen blijven de kosten gelijk of gaan omlaag. Dit blijkt uit berekeningen van de financiële effecten van de nieuwe Wet basisvoorziening kinderopvang, die minister De Geus (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het kabinet

wil de wet per 1 januari 2005 invoeren. Het ministerie van SZW is bij de berekeningen uitgegaan van de veel voorkomende situatie van twee werkende partners met gemiddeld drie dagen per week dagopvang voor één kind. Voor ouders die twee keer een modaal jaarinkomen verdienen (in 2004 is dat twee keer 29.750 euro bruto) en een volledige werkgeversbijdrage ontvangen, maakt de ouderbijdrage nu 8,7 procent van het netto gezinsinkomen uit. Onder de nieuwe wet

wordt dat 9,3 procent. Voor ouders met een inkomen van drie keer modaal gaat de ouderbijdrage omhoog van 8,3 procent dit jaar naar 9,6 procent in het vierde jaar na de invoering van de nieuwe wet. In de tussentijd geldt er een overgangsregeling (tot 1 januari 2008), waarbij de overheid het gat dat valt, aanvult. De kosten lopen het hoogs op voor ouders die geen werkgeversbijdrage krijgen. BRON: NRC HANDELSBLAD

Keuzeregime bij aandelenoptieregeling De ministerraad is akkoord gegaan met de aanbeveling van de Commissie-Tabaksblat aandelenoptierechten voortaan alleen nog te belasten bij uitoefening van de optierechten. Momenteel kunnen werknemers en werkgevers kiezen wanneer er loonheffing wordt ingehouden. Zij kunnen ervoor kiezen dat de heffing plaatsvindt op het moment dat de optie wordt toegekend of onvoor-

waardelijk wordt, óf dat het aandelenoptierecht in de loonheffing wordt betrokken op het moment dat de werknemer het optierecht uitoefent of verkoopt. Tevens heeft de ministerraad ingestemd met de aanbeveling van de CommissieTabaksblat de kosten van werknemersopties vooralsnog aftrekbaar te laten blijven voor

de vennootschapsbelasting. Deze aanbevelingen van de Commissie-Tabaksblat gaan waarschijnlijk deel uitmaken van het Belastingplan 2005. Dit zou betekenen dat ze per 1 januari 2005 van kracht worden. Maar eerst zal de Tweede Kamer nog met de wijzigingen moeten instemmen. BRON: NOTABENE


7


FHI-Klankbordgroep HR Managers gestart Op 20 februari 2004 is de klankbordgroep van Human Resource Managers van start gegaan. Binnen de groep worden de voor de technologiebranches van belang zijnde ontwikkelingen op HR-gebied in de gaten gehouden en zonodig acties ondernomen.

De klankbordgroep is samengesteld uit ervaren specialisten werkzaam bij ondernemingen van de verschillende technologiebranches. Het doel van de groep is om regelmatig met elkaar van gedachten te wisselen over zaken op het gebied van onder meer personeelszaken, maatschappelijke ontwikkelingen en sociaal recht en daar een branchespecifieke invulling aan te geven. Een goed voorbeeld van de waarde van de klankbordgroep voor de FHI-lidbedrijven is

de Raam Arbeidsvoorwaarden Overeenkomst (RAO), uit november 2002. De RAO is tot stand gekomen omdat het merendeel van de FHI-bedrijven niet is gebonden aan een (algemeen verbindend verklaarde) CAO, maar er toch behoefte bestond aan een branchespecifieke invulling van de arbeidsvoorwaarden. Om deze reden is deze Raam Arbeidsvoorwaarden Overeenkomst (RAO) opgesteld, waarvan aangesloten bedrijven naar behoefte gebruik kunnen maken.

De klankbordgroep onderzoekt of de RAO aan de actuele wetgeving voldoet. De groep bestaat uit Annemarie Schattenberg (Agilent), John van Halderen (Dépex), Margreet van Beek (Endress + Hauser), Annemarie Konijnenberg (Emerson Process Management), Guido Maas (Fluke), Benno Welkers (Getronics), Monique Schutte (Simac ICT) en Aimee Snel (VWR International). Daarnaast levert Alexander Tegenbosch (Castor Fiber Groep) input op het gebied van integrale organisatievraagstukken door het ontwikkelen van mens en organisatie. Info: FHI, Andreas Meijer, [email protected]

OR krijgt inzicht in beloningsverhoudingen Ondernemingsraden krijgen in het vervolg informatie over de beloningsverhoudingen in het bedrijf. Het gaat om raden van bedrijven met meer dan 100 werknemers en die verplicht zijn om een volledig jaarverslag op te stellen en om organisaties in de (semi-)overheidssfeer met 100 of meer werknemers die in hoofdzaak publieke taken uitvoeren (bijvoorbeeld ziekenhuizen en onderwijsinstellingen). Dit heeft de ministerraad eind april besloten.

Kleine bedrijven en besloten vennootschappen die worden geleid door een directeurgrootaandeelhouder blijken van de nieuwe regeling te worden uitgezonderd. Hiermee wil de ministerraad voorkomen dat ondernemingen in het mkb en familiebedrijven worden geconfronteerd met deze informatieplicht. De informatie betreft de beloningsverhouding tussen het bestuur en toezichthoudend orgaan, en groepen van overige in het bedrijf werkzame personen.

MKB-Nederland kan zich niet vinden in het standpunt van de ministerraad. Naast het opnieuw opleggen van extra regels aan ondernemingen in tijden waar met name over deregulering en administratieve lasten wordt gesproken, wordt voorbij gegaan aan de concurrentiepositie van Nederland ten opzichte van het buitenland. Vervolgens spelen de inbreuk op de privacy en het niet hebben van de bevoegdheid van de OR op individuele zaken te beslissen een

rol. MKB-Nederland vraagt zich af hoe een OR objectief het tot stand komen van een bepaald inkomen kan beoordelen, dat immers meerdere doelen inhoudt: inzet, geïnvesteerd vermogen en economische mogelijkheden. Het kabinet motiveert de nieuwe regeling door te stellen dat ze bijdraagt aan het belang van de OR bij een goed functioneren van de onderneming. In totaal gaat het om ongeveer drieduizend bedrijven en instellingen. Het kabinetsstandpunt word ter behandeling aan de Tweede Kamer gezonden. MKB-Nederland zal de behandeling daar op de voet volgen. BRON: KADERINFO, MKB-NEDERLAND

Elektronisch uittreksel uit het Handelsregister; dezelfde waarde als een papieren uittreksel Net zoals dit overal elders het geval is, gaat ook in het handelsverkeer steeds meer via de elektronische weg. Er wordt steeds meer gecommuniceerd via moderne communicatiemiddelen, met name via e-mail en internet. In hetzelfde handelsverkeer is het veelal van belang - met name wanneer men te maken heeft met klanten die men niet kent - om de identiteit van de wederpartij te kennen. Een gewaarmerkt uittreksel uit het Handelsregister, verkregen via de Kamer van Koophandel, is daarbij een van de belangrijkste middelen.

Vereenvoudiging handelsverkeer Sinds enige tijd is het mogelijk om via de Kamer van Koophandel een elektronisch uittreksel uit het Handelsregister te krijgen die door de Kamer van Koophandel is voorzien van een elektronische handtekening. De

8


handtekening van de Kamer van Koophandel voldoet aan de eisen die de Wet Elektronische Handtekening aan de elektronische handtekening stelt. Daarom garandeert deze handtekening dat het elektronische uittreksel van de onder-

tekenaar (hier: de Kamer van Koophandel) afkomstig is en dat men op de inhoud van dit stuk kan vertrouwen (door wijzigingen 'vervalt' de handtekening) en dat men aldus rechten aan dit stuk kan ontlenen. Ofwel, de elektronische handtekening heeft dezelfde waarde als een papieren gewaarmerkt uittreksel. De verwachting is dat het elektronische uittreksel uit het Handelsregister het handelsverkeer verder zal vereenvoudigen. BRON: BDO ACTUEEL

Conjunctuurinformatie

Conjunctuurbeeld: steeds meer tekenen van herstel Het diffuse beeld van de conjunctuur in Nederland is transparanter geworden. Er zijn meer conjunctuurindicatoren die wijzen op economisch herstel, hoewel nog bepaald niet alle signalen positief zijn. Eind april lagen nog vier van de acht indicatoren van het Conjunctuurkompas onder het gemiddelde van 2002-2003. Nu zijn het er nog twee: het aantal faillissementen en het aantal werklozen. In het eerste kwartaal van 2004 is voor het eerst sinds eind 2002 het volume van het bruto binnenlands product hoger dan een jaar eerder. De lichte economische groei komt vooral voor rekening van de toegenomen uitvoer en investeringen. Huishoudens hebben nog wel minder geconsumeerd, maar de daling is minder groot dan in de drie voorgaande kwartalen. In de meeste commerciële bedrijfstakken was de productie in het eerste kwartaal hoger dan een jaar eerder. Het beeld van de arbeidsmarkt in Nederland blijft echter ongunstig. Ondanks het lichte productieherstel is de werkgelegenheid in het eerste kwartaal verder gekrompen ten opzichte van een jaar eerder. De werkloosheid is onveranderd hoog. In mei zijn de ondernemers in de industrie duidelijk optimistischer dan in april. Hiermee heeft de opgaande lijn van het producentenvertrouwen sinds het dieptepunt van juni 2003 zich voortgezet. Het consumentenvertrouwen heeft in mei de verbetering van de voorgaande maanden niet geheel kunnen vastgehouden. De koopbereidheid is evenwel onveranderd gebleven. Negatief is dat de inflatie in april is opgelopen. De toename van 0,3 procentpunt komt na een periode van drie jaar waarin de inflatie bijna voortdurend is gedaald. Ook de rente is in april gestegen. Het aprilcijfer van 3,6 procent was 0,2 procentpunt hoger dan het gemiddelde van maart. Het vertrouwen van de ondernemers in de industrie is in mei ten opzichte van april 3,2 punten gestegen en uitgekomen op 1,8. Met deze forse stijging heeft het producentenvertrouwen in de industrie de hoogste stand na februari 2001 bereikt. De ondernemers verwachten een toename van de productie. Steeds minder ondernemers vinden hun voorraad gereed product te hoog. Het oordeel over de orderpositie is voor de negende maand op rij verbeterd.

beduidend hoger ingeschat dan een half jaar eerder. Toen dachten de ondernemers in de industrie in 2004 nog 8 procent minder te gaan investeren dan in 2003. Vrijwel alle ondernemers in de industrie en de nutsbedrijven waren dit voorjaar positief over hun voorgenomen investeringen voor 2004. Een uitzondering hierop vormen de ondernemers in de chemie. Zij verwachtten dit jaar 37 procent minder te investeren dan in 2003. Deze daling volgt op twee jaren met opvallend hoge investeringen in deze branche. De chemische industrie niet megerekend schatten de ondernemers voor 2004 de stijging van de investeringen in de industrie op 19 procent. De ondernemers in de delfstoffenwinning gingen dit voorjaar uit van een daling van hun investeringen in 2004. Net als in de chemie werd in de delfstoffenwinning in 2002 en 2003 fors geïnvesteerd. Met uitspraken over hun investeringsplannen voor 2005 waren de industriële ondernemers in het voorjaar van 2004 nog erg voorzichtig. De waarde van de in gebruik te nemen investeringen in de industrie zal in 2005 naar verwachting 7 procent lager uitkomen dan in 2004. Terughoudendheid over een volgend kalenderjaar is gebruikelijk voor de investeringsverwachting die ondernemers in het voorjaar uitspreken. De afgelopen jaren werd de eerste indicatie van de ondernemers vrijwel altijd opwaarts bijgesteld naarmate ondernemers meer zicht kregen op het volgende kalenderjaar. Investeringen in de industrie

* Op basis van verwachtingen van ondernemers.

PRODUCENTENVERTROUWEN FLINK TOEGENOMEN IN MEI

LICHT

HERSTEL

INVESTERINGEN VERWACHT IN

2004

De ondernemers in de industrie gaven in het voorjaar van 2004 aan dat zij dit jaar verwachten 2 procent meer te zullen investeren dan in 2003. De waarde van de in 2004 in gebruik te nemen investeringen wordt

De ondernemers in de industrie zijn in mei duidelijk optimistischer geworden. Het producentenvertrouwen is gestegen tot 1,8. Dit is een forse stijging ten opzichte van het aprilcijfer van -1,4. Het producentenvertrouwen in de industrie heeft daarmee de hoogste stand na februari 2001 bereikt. Sinds het dieptepunt in juni 2003 laat het producentenvertrouwen een opgaande lijn zien. Het producentenvertrouwen in de industrie is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden het oordeel van de ondernemers over de voorraden eindproduct en het oordeel over de orderpositie. Alle drie de deelindicatoren hebben een verbetering laten zien. Het aantal ondernemers dat een stijging van de productie verwacht, is toegenomen. Minder ondernemers gaven aan dat ze hun voorraad gereed product als te hoog beoordeelden. Het oordeel over de orderpositie is voor de negende maand op rij verbeterd. De producenten van halffabrikaten en investeringsgoederen zijn over de verwachte productie en bij hun oordeel over de orderpositie aan-


9

Conjunctuurinformatie merkelijk optimistischer dan de producenten van consumptiegoederen. De ondernemers in de industrie meldden dat zij zowel uit het binnenland als uit het buitenland meer orders hebben ontvangen. De orderpositie is verbeterd en in mei uitgekomen op 94,3. Begin dit jaar stond de index van de orderpositie nog op 91,6. De producenten van halffabrikaten en investeringsgoederen zijn tevredener over hun orderontvangst dan die van consumptiegoederen. Per saldo verwacht één op de elf ondernemers de personeelsomvang in de komende maanden te verminderen. Dat zijn er beduidend minder dan in 2003. Eén op de twaalf ondernemers verwacht dat hun verkoopprijzen zullen stijgen. Dit zijn er aanzienlijk meer dan in 2003. Het zijn vooral de producenten van halffabrikaten die dit verwachten. Producentenvertrouwen

AFZETPRIJZEN

INDUSTRIE

GESTEGEN IN APRIL De afzetprijzen van producten van de Nederlandse industrie zijn in april 2004 gemiddeld 0,7 procent toegenomen ten opzichte van maart. Zowel op de binnenlandse afzetmarkt als op de exportmarkt was er sprake van een toename. De prijzen van producten voor het binnenland stegen gemiddeld 0,4 procent. Op de buitenlandse markt kregen de Nederlandse producenten gemiddeld 0,8 procent meer voor hun producten. Vergeleken met april 2003 lagen de afzetprijzen 2,5 procent hoger. In de eerste drie maanden van dit jaar lagen de afzetprijzen nog lager in vergelijking met dezelfde maand in 2003. De prijzen van de in de industrie gebruikte grondstoffen en halffabrikaten zijn in april eveneens gestegen in vergelijking met maart, en wel met 0,8 procent. De ingevoerde grondstoffen en halffabrikaten werden gemiddeld 2,3 procent duurder. De prijzen van de in ons land gekochte grond- en hulpstoffen en halffabrikaten daalden met 1,6 procent.

Toelichting op afzetprijzen in het kompas: – Ontwikkeling van de afzetprijzen van de Nederlandse industrie, procentuele mutatie ten opzichte van een jaar eerder.. – Een hoge stijging van de afzetprijzen levert inflatiedruk op en kan de concurrentiepositie uithollen. Daarom: des te hoger de waarde, des te slechter voor de economie en des te meer naar de binnenrand van de grafiek. – Een hogere afzetprijs kan ook positieve kanten hebben, onder andere voor de winstmarges van bedrijven. Dat hangt echter af van de ontwikkeling van de loonkosten en de verbruiksprijzen.

INFLATIE OPGELOPEN NAAR 1,5 PROCENT IN

MEI

De inflatie is in mei 2004 uitgekomen op 1,5 procent. Dit is 0,1 procentpunt hoger dan in de voorgaande maand. In april was het inflatiecijfer 0,3 procentpunt hoger dan maart. De stijgingen in april en mei komen na een periode van drie jaar waarin de inflatie bijna voortdurend is gedaald. De toename van de inflatie in mei is geheel toe te schrijven aan de prijsontwikkeling van autobrandstoffen. Daarbij is niet alleen van belang dat de prijzen van april op mei dit jaar met bijna 4 procent stegen, maar ook dat de prijzen van autobrandstoffen van april op mei 2003 juist met bijna 3 procent daalden. Autobrandstoffen waren in mei 14,2 procent duurder dan in mei 2003. In april was dat verschil nog 6,7 procent . De prijsontwikkeling van autobrandstoffen wordt voor een belangrijk deel bepaald door die van aardolie. In mei dit jaar lag de prijs een vat North Sea Brent op gemiddeld $37. Dit is 44 procent meer dan in mei 2003. Omdat in mei 2004 de euro ten opzichte van de dollar ruim 3 procent duurder was dan in mei 2003, kwam de stijging van een vat North Sea Brent in euro’s uit op 39 procent. De Nederlandse inflatie volgens de Europees geharmoniseerde norm is van april op mei 2004 opgelopen van 1,5 naar 1,7 procent. Daarmee blijft de inflatie in Nederland duidelijk onder het gemiddelde in de Eurozone. Eurostat verwacht dat de inflatie in de Eurozone in mei met 0,5 procentpunt oploopt en uitkomt op 2,5 procent. Inflatie

Ten opzichte van april 2003 waren de prijzen van grondstoffen en halffabrikaten 6,6 procent hoger. De geïmporteerde grondstoffen en halffabrikaten werden 9,4 procent duurder. De in Nederland gekochte grondstoffen en halffabrikaten werden in diezelfde periode 2,6 procent duurder. In januari en februari 2004 waren de prijzen van de gebruikte grondstoffen en halffabrikaten nog lager dan in dezelfde periode een jaar eerder, in maart al iets hoger. Afzetprijzen industrie

10 SIGNALEMENT juni 2004 <<

Toelichting op de inflatie in het kompas: – Prijsstijging van een vast pakket consumptiegoederen en -diensten, afgemeten aan het consumentenprijsindexcijfer (alle huishoudens, 2000=100), ten opzichte van een jaar eerder. – De inflatie geeft de ontwikkeling van de consumentenprijzen aan en dus van de ‘kosten van het levensonderhoud’ en is daarmee ook een soort welvaartsmaatstaf. – Hogere prijsstijging is slechter, holt de koopkracht van consumenten uit en daarmee de mogelijkheden voor economische groei. Dus: des te hoger de waarde, des te slechter voor de economie en des te meer naar de binnenrand van de grafiek.

Federatienieuws

Weet u wat Graydon voor u kan betekenen? De creditmanagementdiensten van Graydon kunnen u geld besparen. Daarom zijn FHI en Graydon al in 1999 een samenwerkingsverband aangegaan.

Een groot deel van de leden maakt al dankbaar gebruik van de diensten van Graydon. Uit onderzoek van FHI is echter gebleken dat een aantal leden nog niet bekend is met de voordelen die Graydon biedt. U kunt namelijk tegen gereduceerd tarief gebruik maken van de diensten van Graydon zoals Bedrijfsinformatie, Debiteurenbeheer, Incasso, Trainingen en Software. Bovendien hebt u gratis toegang tot de databank van

Graydon, waarin de financiële status van alle binnenlandse bedrijven is te vinden. Omgaan met bedrijfsinformatie Lang niet elk bedrijf staat er bij stil dat 12,5% van alle bedrijven niet kredietwaardig is. Dat betekent dat u bij veel (nieuwe) klanten betalingsproblemen kunt verwachten. FHI biedt de training ‘Omgaan met bedrijfs-

informatie’ (30 juni) aan tegen gereduceerd tarief. Door het volgen van deze training leert u effectief gebruik te maken van bedrijfsinformatie, zodat risico’s op nonbetaling tot een minimum kunnen worden beperkt. De training is bedoeld voor debiteurenbeheerders, credit managers, accountmanagers, inen verkopers en directeuren-eigenaren. Voor aanmeldingen en vragen kunt u contact opnemen met FHI, de heer mr. A. Meijer. Telefoonnummer: 033 - 465 75 07.

FHI-structuur vastgelegd in nieuwe statuten BRANCHEBESTUREN

VORMEN SAMEN DE FEDERATIELEDENVERGADERING

Tijdens een gezamenlijke vergadering van de besturen van de vier branches van FHI zijn op 28 januari de nieuwe federatiestatuten vastgesteld. De nieuwe structuur, met een onafhankelijke federatievoorzitter, een duidelijker plaats voor de federatieve ledenvergadering, het federatiecongres en de financiële verantwoording en controle, is nu statutair vastgelegd.

De herziening van de statuten werd noodzakelijk geacht nadat was gebleken dat de in 1996 gekozen structuur niet optimaal functioneerde. Vanaf medio 2001 is gewerkt aan een vernieuwde opzet en nu gebleken is dat die goed functioneert, is die ook verankerd in de statuten. Een en ander is in zekere mate nog steeds een verder uitwerken van de stap die in

1991 is genomen, toen de collectieve vereniging Het Instrument werd omgezet naar de federatie FHI. Onduidelijk was toen nog hoe de verhouding tussen de federatie en de vier aangesloten branches zich zou ontwikkelen. Helder is nu dat het primaat van de activiteiten ligt bij de individuele branches. Onduidelijk was steeds wat precies de rol van het federatiecongres zou moeten zijn. Statutair was wel geregeld dat de besturen van de branches samen de ledenvergadering van de federatie vormen, maar de wijze waarop die vergadering bijeengeroepen moet worden en besluiten neemt was niet goed geregeld, waardoor het leek alsof het federatiecongres de ledenvergadering was. Uit het schema bij dit bericht blijkt hoe de lijnen lopen. Daarbij is de federatieve ALV, bestaande uit de vier branchebesturen het orgaan dat de belangrijkste beleidsbeslissingen neemt. Daaronder hebben de brancheledenvergaderingen hun eigen beslisruimte. Zij kunnen bijvoorbeeld hun bestuurders wegsturen als de branches het niet eens zijn met het federatieve beleid. Doel van de nieuwe opzet is het evenwicht te bewaren tussen slagvaardigheid, zorgvuldigheid en controlenoodzaak. De volledige tekst van de nieuwe statuten is te vinden op www.fhi.nl


Federatienieuws

Convenant Verpakkingen III Elk jaar wordt er meer afval geproduceerd, waarvan ongeveer tweederde verpakkingsafval. De Europese Commissie heeft daarom een richtlijn Verpakkingen en Verpakkingsafval opgesteld. Deze richtlijn is door alle lidstaten omgezet in nationale wetgeving. Voor Nederland is dat de ‘Ministeriële Regeling Verpakkingen en Verpakkingsafval’ geworden.

De Ministeriële Regeling Verpakkingen en Verpakkingsafval is de Nederlandse interpretatie van de Europese richtlijn, die ook kan worden uitgevoerd in de vorm van een convenant. Het Convenant Verpakkingen III is een samenwerkingsovereenkomst tussen bedrijfsleven en overheid. Hierin zijn de Nederlandse doelstellingen vastgelegd op gebied van preventie van verpakking, inzameling en herverwerking van verpakkingsafval.

de rapportageplicht invullen via een centrale organisatie van gezamenlijke bedrijven. FHI heeft ook een dergelijk cluster gevormd, dat is erkend door de landelijke uitvoeringsorganisatie SVM-PACT. Leden van FHI kunnen zich aansluiten bij dit cluster en aldus hun verplichting overdragen en zich beperken tot het éénmaal per jaar invullen van een kleine enquête. Inmiddels hebben ruim 450 FHI-bedrijven aansluiting gezocht.

Om te voorkomen dat elk bedrijf individueel daartoe een complete administratie moet bijhouden en afgeven, is de mogelijkheid geboden dat branches ‘clusters’ vormen en

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met FHI, de clustercoördinator Andreas Meijer, telefoonnummer: (033) 465 75 07, e-mail [email protected].

FHI-Exportgroep slaat haar vleugels uit De belangstelling voor de startbijeenkomst op 28 april van de FHI-Exportgroep was groot. Ruim twintig FHI-lidbedrijven die exporteren of willen exporteren, hebben met elkaar kennis gemaakt en geïnventariseerd welke gezamenlijke acties kunnen worden ondernomen. Dat de branches een enorm potentieel vertegenwoordigen, blijkt tevens uit de belangstelling van de EVD en MKB-Nederland om de initiatieven te ondersteunen.

De startbijeenkomst was georganiseerd om boven tafel te krijgen, wat de FHI-bedrijven die (willen) exporteren, aan elkaar kunnen hebben. De groep bestaat uit bedrijven van alle vier de branches, zodat die elkaar aanvullen qua productenprogramma. Veel bedrijven zijn al internationaal actief, maar al snel bleek dat men veel van elkaars ervaringen kan leren. Een simpel voorbeeld is dat als een bedrijf een reis maakt naar een buitenland, het heel efficiënt kan zijn om tevens ook de belangen mee te nemen van een collega-bedrijf met aanvullende producten. MKB-Nederland en de EVD vinden het van groot belang om de technologiebranches te ondersteunen met geld en menskracht bij de te ontplooien activiteiten. FHI heeft onlangs plaatsgenomen in Export Raad van MKB-

Nederland waar de belangrijkste spelers op exportgebied zijn vertegenwoordigd. Hierdoor is FHI in staat de belangen van de leden nog beter te dienen. Het initiatief kwam tot stand naar aanleiding van wensen vanuit de besturen van de verschillende branches. Naast de ruim twintig aanwezige bedrijven hebben nog eens twintig bedrijven belangstelling getoond. Uit de groep is een task force samengesteld waarin de heren (W.) Snijders (Snijders Scientific Tilburg), (B.) Dieterink (Kipp & Zonen), (P.) Palthe (Vos Instrumenten), (Jacco) Schipperen van Ankersmid en bestuurslid van de branche Laboratorium Technologie en (A.) Meijer van FHI zitting hebben. Meer informatie: Andreas Meijer, tel. (033) 465 75 07, e-mail: [email protected]

FHI

TASK FORCE MILIEUREGELGEVING VAN START Op 27 april vond de startbijeenkomst plaats van de FHI task force Milieuregelgeving. De eerste bijeenkomst stond in het teken van de uitbreiding van het Besluit wit- en bruingoed. Daarnaast gaat de task force zich bezighouden met de advisering over het te voeren beleid ten aanzien van nieuwe (Europese) milieurichtlijnen.

De wettelijke regeling voor afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (Besluit verwijdering wit- en bruingoed) bestaat sinds 1 januari 1999. Deze regeling gold tot nog toe uitsluitend voor consumentengoederen. Op 13 augustus 2004 verandert dat met de invoering van de Europese richtlijn Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur. Vanaf die datum valt ook de professionele markt onder de wetgeving voor afgedankte apparaten. Dat kan verregaande consequenties hebben voor producenten en importeurs van deze professionele apparatuur. De nieuwe wetgeving vraagt in de praktijk dan ook om een collectieve aanpak, die uiterlijk 13 augustus 2005 moet zijn gerealiseerd. FHI zal in eerste instantie de leden informeren over de gevolgen van de richtlijnen voor bedrijven. Daarnaast worden de mogelijkheden in kaart gebracht om te komen tot een collectief inname- en verwerkingssysteem voor de leden. Een voorbeeld van andere voor de leden relevante aankomende regelgeving is de Europese Stoffenverordening (REACH). REACH is een wetsvoorstel dat de identificatie van de gevaarlijkste chemische stoffen mogelijk moet maken, naast de geleidelijke afbouw van de productie ervan. REACH staat voor Registration, Evaluation and Autorisation of Chemicals (registratie, evaluatie en toelating van chemische stoffen). Producenten en gebruikers van chemische stoffen worden verplicht om informatie te verzamelen over de eigenschappen van een stof, de risico’s ervan te analyseren en die te minimaliseren. Meer informatie: Andreas Meijer, tel. (033) 465 75 07, e-mail: [email protected]


13

Federatienieuws

Een navigatiesysteem voor verkooporganisaties GASTCOLUMN

VAN

FREEK ROOZE

Om een organisatie effectief te kunnen leiden, heeft het managementinformatie nodig. Nog niet zo lang geleden waren omzet of (beter) winst of (erger) de waarde van het aandeel de weinige parameters waarop werd gestuurd. In de managementliteratuur wordt dit vergeleken met het besturen van een Boeing 747 met slechts een of twee instrumenten. Uiteraard is dat niet goed. Maar managementboeken ‘bewijzen’ doorgaans hun theorieën met grote organisaties als voorbeeld.

De meeste MKB-organisaties in onze branche zijn niet zo groot, log en ingewikkeld. Vaak zijn het pure verkooporganisaties met een eenvoudige structuur. Hun ‘piloten’ staan midden in de markt en hebben veel meer ‘feeling’ met hun omgeving. Het besturen van een dergelijk bedrijf is daarom beter te vergelijken met het besturen van een auto. Je hebt voldoende aan slechts enkele dashboardinstrumenten en veilig op koers blijven is een kwestie van sturen naar je doel, goed kijken en vooral van alert en anticiperend reageren op de waan om je heen. Net zoals veel auto-ongelukken te wijten zijn aan slecht anticiperen en verkeerd reageren van de bestuurder, gaat het ook in bedrijven om deze redenen geregeld verkeerd. Dat ligt niet alleen aan het (gedeeltelijke) gemis aan een vooruitziende blik. Door snelle veranderingen in de omgeving is de kans groter dat je ergens te traag of verkeerd op reageert. Meer informatie met een voorspellende waarde zou daarom welkom zijn. Als je als automobilist weet dat er ergens vóór je een file staat, of een actieve flitser, dan kun je proberen een andere weg te kiezen of je kunt je snelheid aanpassen. Wie eerder weet wat er staat te gebeuren, kan erger voorkomen. Verkoopafdelingen gebruiken vaak ‘forecasts’ om de omzet in de nabije toekomst te voorspellen. Maar behalve dat dit alleen werkt voor de korte termijn, weet iedere salesmanager dat de voorspellingen van verkopers vaak veel te positief worden ingeschat. Bij producten met een wat langere verkoopcyclus bestaat bovendien het gevaar dat tegenvallende voorspellingen snel leiden tot een agressiever prijsbeleid en het weggeven van winst.


De vraag die nu rijst is welke instrumenten u kunt gebruiken om eerder te zien of uw bedrijf nog op de goede verkoopkoers ligt en wat u eventueel zou moeten aanpassen. We zoeken dus een soort navigatiesysteem. Natuurlijk zijn indicatoren als klantentevredenheid, tevredenheid van medewerkers, marktpositie en economische trends belangrijk om in de gaten te houden. Zij hebben wel degelijk invloed op de koers. Je kunt er echter je verkoopactiviteiten niet direct en gericht op bijstellen. Om dat te doen, is er beter te werken met het model van de verkooptrechter: in feite een omkering van de klantenpiramide van Jay Curry.

omzet te kunnen inschatten. Blijkt dit te laag te zijn, dan zult u meer marketinginspanningen moeten verrichten om suspects tot leads te maken. De doelstellingen voor deze activiteiten kunt u scherp vastleggen. Bijvoorbeeld: de volgende maand gaan we actief mailen en bellen om nieuwe leads te genereren. We stoppen als we er dertig hebben. Essentieel in dit verhaal is een ondersteunende database (CRM-systeem), waarin men na elk contactmoment kan vastleggen welke status het contact heeft.

Het model gaat ervan uit dat verkopers hun contacten leiden door de verschillende verkoopfasen. Naarmate het proces verloopt, verandert de status van het contact van ‘suspect’ via ‘lead’ en ‘prospect’ naar ‘klant’ en nemen de aantallen af. Praktisch gesproken: u benadert tweeduizend suspects met een mailing. Hiervan reageren er bijvoorbeeld twintig. Dit zijn leads. Na opvolging blijken er zeven werkelijk koopbelangstelling te hebben. Dit zijn de prospects. Uiteindelijk houdt u er misschien drie opdrachten aan over.

Daarnaast moet iedere verkoopmedewerker de discipline hebben om deze gegevens ook werkelijk bij te houden. De extra inspanningen hiervoor zijn niet meer dan een paar extra muisklikken per contactmoment.

Op elk moment in de tijd zou uw organisatie dus meer leads dan prospects moeten hebben. Als u weet wat de gemiddelde ordergrootte per opdracht is, de omzettingsgraden kent tussen de verschillende verkoopfasen en ook de gemiddelde lengtes van de verkoopcycli, dan kunt u eenvoudig uitrekenen hoeveel leads u vandaag in de database moet hebben staan om over een periode die verder weg ligt dan de gebruikelijke forecastperiode van drie maanden, de gewenste

Salesmanagers krijgen meer inzicht in de effectiviteit van de verkoopprocessen en kunnen daarop verbeteringen in het verkoopgedrag initiëren.

Opbrengsten kunnen echter nog vele malen groter zijn dan hierboven geschetst. Zo biedt het verkopers inzicht in de resultaten van hun activiteiten in elke verkoopfase en daarmee is het voor hen ook een mechanisme om zichzelf bij te sturen.

En ‘last but not least’: met kleine aanpassingen worden zelfs uw forecasts nauwkeuriger. Vragen of opmerkingen kunt u sturen naar [email protected].

Federatienieuws

Vergaderfaciliteiten bij FHI te Amersfoort Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt gebruik maken van de vergaderzalen met koffie, thee en frisdrank. Voor de kosten hiervoor: zie schema. Wanneer u gebruik wilt maken van één van de vergaderzalen, neem dan contact op met de secretaresse van uw branche. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn.

Industriële Automatisering: Sandra van Dusschoten tel: 033-465 75 07 Industriële Elektronica: Renée Boerma tel: 033-465 75 07 Laboratorium Technologie: Liesbeth Kamp tel: 033-465 10 63 Medische Technologie: Liesbeth Kamp tel: 033-465 10 63 FHI-gebouw te Amersfoort

Salarisonderzoek 2004 Begin maart 2004 is het salarisonderzoek 2004 gestart. Vergeleken met het vorige onderzoek, zijn circa tien functies toegevoegd. De vragenlijst is eveneens uitgebreid en desondanks zo simpel mogelijk gehouden. De verbeteringen komen ten goede aan de analyse en het blijft zeer goed mogelijk de resultaten te vergelijken met de resultaten van het salarisonderzoek 2002.

Dat de laagdrempeligheid nog steeds duidelijk aanwezig is, blijkt vooral uit de deelname van ruim 130 bedrijven op het moment van schrijven. Er wordt door dit enthousiasme eenzelfde aantal deelnemers verwacht als twee jaar geleden. Bij die aantallen wordt het tevens mogelijk per branche te rapporteren. Door het uitgebreide aantal functies, de verbetering van de vragenlijst en de vergelijking met 2002, zal de rapportage een dikker boekwerk opleveren. De doelstelling voor de deelnemer blijft echter hetzelfde: u moet in één oogopslag zien hoe medewerkers binnen de branche worden beloond in de betreffende functie.

De mailing voor het salarisonderzoek 2004 is twee keer verzonden, om ieder lid aan het onderzoek te herinneren. Twee jaar geleden bleek een aantal bedrijven graag te hebben meegedaan. Voor die bedrijven gold toendertijd een hoger tarief, aangezien zij zich te laat voor het onderzoek hadden aangemeld. Als service zijn deze keer ook alle voormalige deelnemers gebeld, voor zover zij zich nog niet hadden gemeld. Indien de respons en verwerking snel en goed verlopen, is het mogelijk om vroeg in het najaar van 2004 het rapport te ontvangen. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

PAS OP VOOR EU BUSINESS GUIDE Geregeld hoort FHI van haar leden dat zij worden benaderd door malafide advertentieverkopers die ongevraagd facturen of verkapte aanbiedingen toesturen. Onlangs werd een aantal FHI-leden benaderd door het bedrijf EU Business Guide voor het opnemen van de bedrijfsnaam in een (internet)gids. De leden kregen meteen een orderbevestiging onder ogen met het verzoek deze te tekenen. De bedoeling is dat de ondernemer de rekening per ongeluk betaalt als hij even niet oplet. FHI blijft haar leden waarschuwen voor deze praktijken. Het beste is om niet op de aanbiedingen te reageren.


15

Federatienieuws

Onderzoek naar hbo-onderwijs binnen FHI-branches RESULTAAT

VAN SAMENWERKING MET ANDERE BIJ

MKB-NEDERLAND

Het opleidingsniveau van de medewerkers binnen de FHI-branches is hoog. Dat blijkt al zo’n jaar of tien uit de brancheonderzoeken, maar nu ook weer uit het onderzoek naar de behoefte aan hbo-geschoold personeel binnen het Midden- en Kleinbedrijf.

De vier branches Industriële Elektronica, Industriële Automatisering, Laboratorium Technologie en Medische Technologie hebben aan het onderzoek meegedaan. De directe betrokkenheid van de leden aan dit onderzoek voltrok zich bij een groepsdiscussie in januari. Voor elke branche werd een sessie georganiseerd bij een Hogeschool. De huidige invulling van hbo-geschoold personeel, de behoefte in de komende jaren en de eisen aan het hbo-onderwijs werden tijdens de groepsdiscussies besproken. Onder andere op basis van deze bijeenkomsten zijn de vragenlijsten verbeterd die werden gebruikt bij een telefonische enquête. Aan de hand van de enquêteresultaten werden kwantitatieve resultaten zichtbaar. De FHI-branches konden nu worden vergeleken met de andere betrokken branches, zoals Metaalunie, Uneto-VNI, het Hoofd-

bedrijfschap Detailhandel en de makelaarsbranche NVM. De mate waarin hbo-geschoold personeel wordt ingezet en nodig is, ligt bij FHI het hoogst. De behoefte per branche verschilt zelfs en daarom is het handig eerst een aantal basisconclusies uit het rapport te citeren: • Bij de bedrijven met hbo-ers in de onderzochte branches is gemiddeld een kwart van het personeelsbestand werkzaam op hbo-niveau. • Voor FHI-branches is dat gemiddeld vijftig procent van het personeelsbestand. • In alle onderzochte branches begint een toenemende vraag naar hbo-ers te ontstaan. • Het blijkt dat bedrijven gegronde redenen hebben voor hun verwachting dat het aantal hbo-ers zal oplopen: toenemende eisen van klanten, schaalvergroting, ICT-

AANGESLOTEN BRANCHES

toepassingen, professionalisering, internationalisering, innovatie en productontwikkeling. • Bedrijven krijgen meer hbo-ers ten gevolge van upgrading van functies. • Bedrijven hebben nu en in de toekomst behoefte aan zowel brede als specialistische hbo-ers. • In alle soorten hbo-functies in de branches is en blijft branchegerelateerde vakkennis van belang. MKB-Nederland heeft met dit rapport gepleit voor een verkorte hbo en verbetering van contact tussen MKB en hbo. Staatssecretaris Nijs heeft de Associate Degree, de verkorte hbo, toegezegd tijdens de persconferentie op 20 april en ondersteunt de verbetering van het contact met initiatieven. Om het gehele rapport te downloaden: www.mkb.nl/Nieuws/1115. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

FHI doet mee aan Jet-Net EERSTE

STAPPEN GEZET DOOR

YOKOGAWA EUROPE BV

Eind 2002 hebben Akzo-Nobel, DSM, Philips, Shell en Unilever met onderwijspartijen, intermediaire organisaties en de Ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en Economische Zaken het landelijk coördinatiepunt Jet-Net opgericht met een duidelijk streven: leerlingen interesseren voor techniek.

dus ook die eerste stappen zetten. Om leerlingen te laten zien dat technologie leuk, nuttig en maatschappelijk relevant is. En dat het ook nog eens een prima carrièreperspectief biedt.

FHI doet sinds het voorjaar van 2004 ook mee en het eerste lidbedrijf, Yokogawa Europe BV, heeft een klas leerlingen van het Corlaer College uit Nijkerk op bezoek gehad. Deze goed voorbereidde excursie leverde al het nodige enthousiasme bij leerlingen op. In Jet-Net werken bedrijven en scholen samen. Naast excursies en specifieke presentaties vullen de deelnemende bedrijven workshops, bedrijvendagen en projecten in met de scholen. Scholen worden in eerste instantie via het landelijk coördinatiepunt Jet-Net gekoppeld. Daarna kijken school en bedrijf hoe zij de samenwerking specifiek voor hun situatie kunnen invullen.


scholieren naar Yokogawa

technologie is leuk

FHI kan leden in allerlei regio’s in contact brengen met geïnteresseerde scholen. In samenwerking met het landelijk coördinatiepunt Jet-Net, de ervaring van de al deelnemende bedrijven en natuurlijk FHI kunt u

U kunt zich aanmelden bij Paul Petersen van FHI. Telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

Federatienieuws

Twee FHI-bedrijven in topvijf ‘beste werkgever’ FIRMA’S ARJO

EN

SIOUX

SCOREN HOOG QUA WERKSFEER

De firma Arjo Nederland uit Tiel is uitgeroepen tot het beste bedrijf om bij te werken. De leverancier van hulpmiddelen voor de gezondheidszorg won dit jaar de competitie van ‘Great Place to Work’. Met de vijfde plaats voor Sioux, ontwikkelbedrijf van technische software, is het opvallend dat twee bedrijven die zijn aangesloten bij FHI hoog scoren qua werksfeer. Arjo maakt deel uit van de FHI-branche Medische Technologie en Sioux is aangesloten bij de branche Industriële Elektronica van FHI.

Rob Burgers van Arjo

De mening van de medewerkers van het bedrijf geeft de doorslag in deze competitie. Bedrijven worden beoordeeld op ver-

trouwen, geloofwaardigheid, respect, eerlijkheid, trots en kameraadschap. FHI-manager Kees Groeneveld ziet een relatie tussen de hoge scores van bedrijven uit de technologiebranches en het feit dat deze branches niet gebonden worden door een verplichte CAO. ‘Flexibiliteit en betrokkenheid staan op gespannen voet met afstandelijke wettelijk geregelde collectieve arbeidsovereenkomsten. En die twee elementen bleken ook bij Arjo juist heel bepalend voor de positieve werksfeer’. FHI heeft er als brancheorganisatie voor gekozen geen verbindende CAO af te sluiten, maar ondersteunt haar leden met een RAO, een raamwerk arbeidsovereenkomst die elk bedrijf zelf met haar medewerkers kan invullen.

FHI-GOLFTOURNAMENT DIT JAAR IN VELDHOVEN Pim Wieske is de man die als winnaar van 2003 verslagen dient te worden. Hij won de wisselbeker op het jaarlijkse FHI golftournament, toen gehouden in Best. Begin juni wordt de inschrijving geopend, voor de editie 2004. Dan ontvangen alle FHI-leden hun inschrijfformulier, waarna het beperkte aantal beschikbare plaatsen wordt toegekend in volgorde van binnenkomst. Dit jaar is er ook weer een ‘kweekvijver’, een clinic voor beginners en een ‘master’ clinic voor geoefenden zonder gvb (golfvaardigheidsbewijs). Ook hier geldt dat inschrijvingen worden gehonoreerd zolang er plaats is. Gebleken is dat de FHI-clinics steeds fungeren als een eerste stap voor mensen die nog niet eerder de club ter hand namen, maar die daarna furore maakten in wedstrijden. Het FHI-golftournament is uitgegroeid tot een evenement met inmiddels 150 deel-

nemers uit de vier branches van de federatie. Het jaarlijkse FHI-golftournament wordt op donderdag 26 augustus 2004 gehouden op de golfclub Gendersteyn te Veldhoven.

Ton Kersbergen geridderd Voormalig FHI-voorzitter en Getronics-directeur Ton Kersbergen is begin april koninklijk onderscheiden. Ton kreeg van burgemeester Hartog van Haarlemmermeer de versierselen opgespeld horend bij zijn benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij ontving de onderscheiding onder andere vanwege zijn verdiensten als voorzitter van de branche Industriële Elektronica en als federatievoorzitter.

Overzicht internationale beurzen Go Automation Days 2004 (www.messebasel.ch/go-automation)

Basel, 31 augustus - 3 september 2004

Scanlab / Pharmatech 2004 Om de kosten voor deelname beperkt te houden is de mogelijkheid geopend voor leden en leveranciers om het evenement te sponsoren.

(www.bellacenter.dk)

Copenhagen, 5 - 9 september 2004

BIAS 2004

(www.bias-net.com)

Milaan, oktober 2004

Het volgende bedrijf heeft zich inmiddels gemeld als hoofdsponsor: Van Vliet Medical Supply B.V. Als subsponsor voor de 16e editie van het FHI golftournament meldden zich: ATH Techniek B.V. Systence Endress + Hauser B.V. Getronics ICT Solutions

HET Instrument 2004

(www.hetinstrument.nl)

Utrecht, 1 - 5 november 2004 Internationale vakbeurs voor Industriële Automatisering en Laboratorium Technologie

Medica Düsseldorf

(www.medica.de)

Düsseldorf, 24 - 27 november 2004 World Forum of Medicine, 36th International Trade Fair and Congress


17

HET Instrument 2004

Beurskriebels HET INSTRUMENT

KOMT ER WEER AAN

Nog een zomertje en we staan we weer! Nog een paar maanden om ons voor te bereiden op een bezoek van 25.000 klanten! Het begint alweer te gonzen. En we lezen goed nieuws: ‘het producentenvertrouwen neemt eindelijk weer toe. Als we dat om zouden kunnen zetten in klinkende munt, in flinke orders, in omzet en winst……….!

Maar er moet nog veel gebeuren om de buit binnen te kunnen halen en de tijd tikt door. Bezoekers komen niet meer vanzelf en vanzelfsprekend naar de beurs. En als ze er zijn, ook niet automatisch naar onze stand. Iedereen wordt veeleisender. Zolang je reële doelen blijft stellen mag dat. Betekent ook dat we van onze eigen organisatie meer moeten vragen om de klant goed te kunnen bedienen. Als we ons tegelijk realiseren dat de budgetten voor marketing onder druk staan en dat we de commitering van die gelden later hebben gekregen dan wenselijk was om voldoende voorbereidingstijd te hebben voor onze beursdeelname, dan weten we waarin we onszelf hebben te bewijzen! Niettemin, we hebben voldoende te winnen. De belangstelling van exposanten voor deelname aan HET Instrument is boven verwachting goed, eigenlijk als vanouds. Vanuit de

hoek van klanten komen ook nu al positieve signalen, kijk maar eens naar de videoclip op www.hetinstrument.nl onder ‘algemene info’ en dan testimonials, of wacht de uitkomsten af van de enquête die nu wordt gehouden onder potentiële bezoekers van HET Instrument. Abonneer je daartoe op de e-mail nieuwsbrief via www.hetinstrument.nl. Bovendien, en niet in het minst, we hebben nogal wat aan te bieden: heel Nederland snakt naar technologische innovatie en wij hebben de producten, kennis en diensten in de aanbieding om die innovatie waar te maken!!!! Maar intussen moet je wel zelf flink aan de gang om de juiste bezoekers naar jouw stand te krijgen om ze überhaupt te kunnen vertellen wat ze moeten kopen. De ‘market boost’ van 29 januari gemist?

Wat zeg je, de kick off van 17 juni ook nog gemist? Oh, wel geweest, maar niet begrepen dat je zelf in actie moet komen!!! Bel even naar Annika of naar Jerry of naar Leo of naar Andreas van het FHI-bureau. Andrea of Sandra of Renée of Esther of Hilde of Liesbeth, ze kunnen je allemaal op weg helpen om de omzet van jouw bedrijf te vergroten met behulp van de beurs. Maar je moet zelf wel eerst de kriebels krijgen......

Operatie Market Boost …EN

DE HELE ZAAL BRULDE ‘ONZE BESTE BEURS OOIT’

Ongeveer 185 exposanten en nog-niet-exposanten hebben gereageerd op de uitnodiging met het lijntje naar ‘de beste beurs ooit’. Dat betekende op 29 januari een volle zaal voor de mediameeting ‘Operatie Market Boost’ in Hilton Royal Parc Soestduinen, een eerste gezamenlijke stap in de voorbereiding op HET Instrument 2004.

borst ‘Onze beste beurs ooit’ zodra de vraag werd gesteld ‘Wat is ons doel?’

’Weer eens wat anders’ en ‘ontzettend inspirerend’ waren veelgehoorde reacties. Aan het begin en aan het eind van de meeting schreeuwde de hele zaal uit volle


De radiospot van 2002 knalde de zaal in ter introductie van de campagne voor dit jaar. Exposanten kunnen nu ook individueel meedoen in deze campagne. Inmiddels hebben ongeveer tien bedrijven interesse getoond in de radioreclame, waarvan er zes zich al definitief als participant hebben ingeschreven. Dat zijn: Omron, Miele Nederland, Krohne, Samson Regeltechniek, Endress + Hauser B.V. en Laser 2000. Er was een speciaal door FHI geproduceerde videofilm met testimonials van zes belang-

rijke bezoekers aan de beurs: van Shell, Heineken, de Vrije Universiteit Amsterdam, Air Fuel Support Schiphol, Radboud Nijmegen en Bactimm. Een leerzaam en inspirerend mediadocument. Wilt u deze testimonial nog een keer zien, surf dan naar www.hetinstrument.nl. Alle aanwezigen kregen, behalve het radiootje dat bij ‘het lijntje’ hoorde ook een mediatoolkit uitgereikt, vol met mogelijkheden en tips om de beurs tot ‘de beste ooit’ te maken. De inhoud van de toolkit is aan te vragen bij Annika van de Bovenkamp, [email protected].

HET Instrument 2004

HET Mediabeleid ‘HET Instrument 2004, The event for Laboratory and Industry!’ Dat is de kreet waarmee FHI de beurs in de vakpers profileert. Zoals elke twee jaar zijn er ook voor deze editie van de beurs mediapartners geselecteerd waarmee HET Instrument 2004 wordt gepresenteerd aan exposant en bezoeker.

FHI heeft dit jaar een actief media/persbeleid en hierin zijn voor u als exposant veel mogelijkheden om te participeren. Al die mogelijkheden staan beschreven in het mediahandboek dat elke exposant kan downloaden van de website. Daarnaast maakt FHI ook afspraken met de vakpers. Door deze afspraken kan de Beurs extra worden geprofileerd door middel van redactionele aandacht en advertentieruimte. Momenteel is FHI nog met een flink aantal uitgevers van IA- en/of LT-georiënteerde vakbladen in overleg om tot samenwerkingsafspraken te komen. Voor exposanten is het van belang te weten welke vakbladen aandacht aan HET Instrument 2004 besteden en een voorbeschouwing zullen publiceren. Hier kan de exposant op inspelen door advertentieruimte te reserveren of persberichten uit te sturen. De vakbladen/uitgevers waarmee FHI nu in overleg is en afspraken gaat maken zijn: Array Publications: Process Control / Machinebouw

APR Group b.v.: Automatie Brinkman Uitgevers: Business in Engineering Dero Uitgevers: Installatie Totaal Europoort Uitgevers: Europoort Kringen H&J Uitgevers: Link Industriële Pers: NPT / TIM ILM: International Labmate ISC: International Laboratory / Genomics Proteomic Technology / International Biotechn. Lab. Keesing: VMT Koggeschip vakbladen: Laboratorium Magazine Life Sciences Media BV.: Health Invest Mainpress: Control & Automation NVCK: C2W NIBI: Bionieuws NVML: Analyse Reed Business Information: Aandrijftechniek / Technische Revue / Bulk / VMT Ten Hagen & Stam: Elektro-Data / Chempress / PT Industrie / Aandrijven en Besturen / Vraag en Aanbod / Labbriefing T.V.U. -Vakbladen b.v.: Elektro Installateur Van der Meulen: Universiteitsbladen VNU Business Publications: Technisch Weekblad Veen magazine: De Ingenieur ZonMW en FMWV: Mediator

Maak ’t in Hoge Lonen Land, HET Instrument 2004 Onder deze werktitel wordt een paviljoen op HET Instrument 2004 gevuld door elektronicabedrijven. De prikkelende titel is bedoeld om aandacht te schenken aan een wezenlijke boodschap: ‘Er zijn voldoende argumenten om elektronicaproductie en -ontwikkeling in de Benelux of West-Europa te houden of zelfs te brengen.’

Deze boodschap zal worden overgebracht in een samenwerking tussen tien tot twintig bedrijven. Thema’s als loodvrij solderen, traceability, embedded software, logistieke kwaliteiten, X-Ray testen en zelfs outsourcing krijgen extra aandacht op de beursvloer, tijdens het congres en in publicaties. De elektronicabedrijven trekken samen op, om de concurrentievoordelen van de Benelux met betrekking tot deze thema’s overduidelijk over te brengen aan de bezoeker van HET Instrument.

Vanaf juni/juli 2004 wordt de publiciteit gezocht met persberichten, artikelen, folders en de opbouw naar de beurs. De stempel van bedrijven uit de branche Industriële Elektronica wordt daarmee sterker gezet. Daarmee krijgen de bezoekers aan de beurs Electronics & Automation een goede reden, om ook eens HET Instrument te bezoeken. Dat zal ook in het belang van andere exposanten zijn. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

HET Instrument 2004 bijna vol Een half jaar voordat de deuren opengaan voor HET Instrument 2004 is de beursvloer al bijna volledig volgeboekt met stands. Bij de indeling eind april werd voor 17.500 m2 aan standruimte toegewezen. Inmiddels ligt er alweer een aantal extra aanvragen voor plaatsen die niet eerder worden gehonoreerd dan na de herindeling die in mei is gemaakt naar aanleiding van reacties van exposanten die op tijd hebben ingeschreven.

Nu is dus al zeker dat de beurs ten minste 18.000 m2 netto standruimte zal omvatten. Met de maanden die nog zijn te gaan en de aanvragen die nog binnenstromen, is het zeer wel mogelijk dat HET Instrument 2004 net zo groot zal zijn als de editie van 2002, zo’n 20.000 m2. Als dat inderdaad zo is, dan komt het bordje ‘vol’ aan de beurs te hangen. Deze gang van zaken is beduidend beter dan binnen FHI werd verwacht. Met name vanwege de laagconjunctuur was er rekening mee gehouden dat de beurs kleiner zou worden, net als verschillende andere beurzen in binnen- en buitenland. Dat dit nu niet gebeurt, bevestigt de sterke nationale en internationale positie die HET Instrument heeft en blijkbaar weet te handhaven.

Live LAB Tijdens HET Instrument 2004 van 1 tot en met 5 november 2004 in de Jaarbeurs Utrecht zal het Live LAB een van de grote publiekstrekkers zijn. Dertig vooraanstaande leveranciers van labinstrumenten en -meubilair toont het grote publiek hoe een ‘kaaslab’ er uit ziet aan de hand van een demolab.

Dé publiekstrekker op HET Instrument wordt gevormd door het Live LAB. Het Live LAB is een speciale demonstratiestand waarin in totaal dertig leveranciers gezamenlijk laten zien hoe een ‘modellaboratorium’ van kaasproductie er uit ziet en hoe het functioneert. Waar de individuele stands op de beurs de diverse specialismen van de individuele leveranciers tentoonstellen, zal het Live LAB laten zien wat de samenhang is tussen die producten. Het Live LAB wordt bemand door studenten van de Saxion Hogeschool IJsselland. De studenten zullen de bezoekers op de stand begeleiden en tijdens een rondleiding over de apparatuur vertellen.


19

HET Instrument 2004

Live PIL BELEEF

KAAS PRODUCTIE OP

HET INSTRUMENT

Demo units R&D, procesgewijze productie en verpakken vormen de Live Production Integration Line. NIZO food research en Fuji verpakkingsmachines leveren beeldbepalende elementen.

De Live Production Integration Line brengt deze editie kaasproductie tot leven. R&D, procesgewijze productie en verpakken zijn de onderdelen ervan met elk zijn eigen trekker. Het NIZO food research, Europa’s grootste pilot plant voor de zuivelindustrie, levert de ‘trekker’ voor pilot R&D productie in de persoon van Peter de Jong. Advanced control en IP camera’s zijn onder andere de onderdelen die hier aan de orde komen. Voor kaaskeren, snijden en verpakken is de module waar een door Dijkstra Vereenigde

geleverde Fuji verpakkingsmachine centraal staat. Een kaaskeerrobot, productiecontrole met vision en gasverpakken zijn onderdelen die aan de orde komen. Ryan ter Bals van Gullimex is de trekker van het verpakkingsgedeelte. Deelnemers aan de Live PIL zijn ATH, Doedijns, Getronics, Gullimex, Honeywell, Matsushita Electric Works, NIZO Phoenix Contact, Samson Regeltechniek, Schneider Electric, Beun de Ronde. Het deelnamebedrag is beperkt kunnen blijven tot € 950,- doordat gekozen is voor beperkte integratie van de systemen. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Leo Oosterveen van het FHI-bureau; [email protected]

Testtechnologie Paviljoen, HET Instrument 2004

ISI

Tien bedrijven uit de branche Industriële Elektronica vormen het Testtechnologie Paviljoen op HET Instrument 2004. Verschillende soorten testapparatuur zullen te vinden zijn op dit Paviljoen. De betrokken bedrijven zijn CN Rood, Daqpoint Benelux, Dewetron Benelux, Eurolectron, GTI Industriële Service, Harttech Meet- & Testapparatuur, Kistler B.V., Livingston, Maser Engineering, Rohde & Schwarz Nederland en Yokogawa Europe.

Gezelligheid is de basis voor de vijfde editie van het ISI-paviljoen. Geen hokjes dit keer, maar open standbouw met display units, aangevuld met hier en daar een demoapplicatie zoals een geïntegreerde productietest voor honderd procent kwaliteitscontrole en een ziekenhuisbed voor een demonstratie van geïntegreerde ITsystemen in de zorg.

Meetapparatuur voor omgevingstechnologie, test- & meetapparatuur voor telecommunicatie en industrie, data-acquisitie en kalibratie: het zijn voorbeelden van de diversiteit die beschikbaar is op het paviljoen. Het grote voordeel voor deze bedrijven is de gezamenlijke uitstraling. Met 210 m2 en een herkenbare standbouw kan de bezoeker het paviljoen in Hal 9 eenvoudig vinden. De diversiteit van de bezoeker van HET Instrument sluit volledig aan op het aanbod in het Testtechnologie Paviljoen. Zowel industrie, machinebouwer, telecom als onderwijs & onderzoek hebben behoefte


aan de verschillende soorten testtechnologie. Om de bezoeker weer terug te krijgen op de stand, wordt door het paviljoen elke dag een digitale camera verloot. De winnaar moet wel om 16.00 uur aanwezig zijn als de loting plaatsvindt. Deze actie illustreert het grote voordeel voor de deelnemers aan het paviljoen. Door de krachten te bundelen, kan men in de promotie gebruik maken van de gezamenlijke uitstraling. We moeten elke dag om 16.00 uur maar even een foto maken om dat nog eens te bewijzen. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

ISI CAFÉ OP HET INSTRUMENT

HET Instrument 2004

‘Marktrijpe sensortechnologie’ ’SENSOR

DESIGN IN’ EN UITWISSELING

MET UNIVERSITAIRE WERELD ‘Sensoren kunnen veel meer toegepast worden dan op dit moment gebeurt’ aldus Vincent Honings van CenS, die recentelijk de stuurgroep van de Sensor Technologie Club is komen versterken. Zijn stelling is dan ook uitgangspunt voor de opzet van het ‘sensor design in’ seminar dat op HET Instrument wordt georganiseerd.

Engineering teams informeren tijdens het seminar over de mogelijkheden van sensoren om een toename van sensorkennis te bewerkstelligen, zodat sensoren uiteindelijk meer zullen worden toegepast. De club heeft daarmee een marketinguitdaging van formaat gekozen. Interactie met de universitaire wereld was er op de ‘The sense of contact’, gericht op kennisinstroom voor de sensorontwikkelaars zelf.

Deze uitwisseling heeft op Vincent Honings zich al meerwaarde. "Het was goed dat sensorbedrijven en universiteiten elkaar hebben ontmoet. Vanuit het vertrouwen dat wordt opgebouwd, ontstaan vanzelf weer samenwerkingsverbanden", aldus Rolf de Boer van Smartec, voorzitter van zowel de conferentie als de club.

Congresprogramma in voorbereiding LAGERHUIS,

Een van de sprekers zal de vice-president logistics van HP zijn. Voor het seminar over ‘sensor design in’ wordt gefocust op

Acht bedrijven van de Development Club zullen zich gezamenlijk presenteren op HET Instrument 2004. Onder het genot van een drankje (vanzelfsprekend alcoholvrij) kunnen relaties hun ideeën voor productontwikkeling de vrije loop laten. Om inspiratie op te doen, zullen de individuele deelnemers voorbeelden, demo’s en promotiemateriaal laten zien. De deelnemende bedrijven zijn Chess eT, Emdes, Van Mierlo ingenieursbureau, NBG Industrial Automation, Salland Electronics, Unitron, Vitelec en Wireless Value. Naast de individuele kwaliteiten van deze bedrijven kan de bezoeker zich laten informeren over de Development Club in het algemeen en de mogelijke combinaties die tussen leden onderling kunnen worden gelegd.

engineeringteams en de winst die zij kunnen behalen met sensortechnologie. Met input van Centocor en NIZO food research wordt momenteel het seminar ‘upscaling in food & farma’ opgezet.

Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

Diosynth, Heineken, Esso zijn een paar van de plantowners die input hebben geleverd voor de stellingen die tijdens de veldbussenlagerhuissessie van 3 november op de beurs aan bod moeten komen. Op de ene tribune zullen de plantowners en engineering contractors plaats nemen; op de andere de leveranciers.

Seminar wireless Wireless en argumenten voor toepassingen ervan, gebruikersvisie en -ervaringen staan centraal in het seminar wireless van RF ID tot business optimalisatie.

HET INSTRUMENT 2004

De samenwerking van deze ontwikkelbedrijven komt ook tot uiting in de oprichting van het DevLab. Met dit initiatief wordt beoogd de horizon van wetenschappelijk onderzoek meer naar de dagelijkse praktijk van de ontwikkeling te verleggen. De research van het DevLab komt ten goede aan de leden en richt zich op een tijdpad van twee tot vijf jaar. Voor de beurs is dat nog toekomstmuziek. Men zal het Development Club Café vooral bezoeken voor de ideeën van nu.

TECHNOLOGIE EN FOCUS OP EINDMARKTEN

Separaat bereiden beide kampen momenteel stellingen voor. ‘Je gebruikt nu toch ook geen platenspeler meer?’ tegenover ‘Veldbussen maken plantowners veel te afhankelijk van leveranciers’. Er valt dus veel vuur over veldbussen te verwachten.

DEVELOPMENT CLUB CAFÉ,

Verder is er een seminar over procestechnologie in voorbereiding, met een spreker van Bayer. Geïnteresseerden voor het houden van een lezing op een van de genoemde seminars kunnen contact opnemen met FHI: Leo Oosterveen, [email protected]


21

Industriële Elektronica

The Sense of Contact 2004 Op 23 maart 2004 werd de zesde editie van The Sense of Contact georganiseerd. In tegenstelling tot de editie van 2003 was het evenement deze keer in een eendaagse vorm gegoten. In de ochtend en de vroege middag ging de aandacht naar de drie thema’s biosensors, energy en ambient intelligence.

Zowel keynote speakers als AIO’s werkten de thema’s verder uit, waardoor de 120 geboeide bezoekers een tocht maakten van medische diagnose, via emissiemetingen en op sfeer reagerende huiselijke situaties naar miniatuurnetwerken. De realisatie in zowel markt als technologie wordt mede mogelijk gemaakt door de progressie in sensoren.

De bezoekers van The Sense of Contact hebben verschillende redenen om dit jaarlijkse evenement te bezoeken. De AIO’s presenteren zichzelf met hun projecten met posterborden en flashpresentaties. Ontmoetingen bij de table-tops Zij zijn, net als de wetenschappelijke medewerkers, geïnteresseerd in de progressie van de technologie en Het streven was vooral om intensieve methodologie. discussies op gang te brengen. De gerichte en open communicatie was daarmee een Zowel de bezoekers uit het bedrijfsleven als stap naar de toekomst. Voor meer inforde bedrijven die zich presenteren met tablematie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) tops zijn geïnteresseerd in de toepassingen 4657507, e-mail: [email protected] in de markt of de wetenschap. The Sense of Contact is daarom een goede ontmoetingsplek: ‘Where Industry meets Science’. De dag werd afgesloten met drie parallelle workshops voor de drie verschillende thema’s.

Dr. Ir. G. Meijer opent The Sense of Contact op 23 maart 2004

Vanuit een gewenste applicatie in de markt of een wetenschappelijke uitdaging werd de bezoeker gestimuleerd om onderzoek en toepassing bij elkaar te brengen.

Deelnemers aan de workshop Ambient Intelligence

Hoogfrequent Technologie is hoogst actueel Op donderdag 13 mei 2004 werd de eerste editie van het hoogfrequent technologie seminar georganiseerd. Het doel van de dag was de diversiteit van toepassers, ontwikkelaars, toeleveranciers en kennisinstanties bij elkaar te brengen. Dat doel is bereikt, de 190 bezoekers en de 50 exposanten/sprekers pasten maar net in de locatie van ASTRON te Dwingeloo. Het enthousiasme bij exposanten en bezoekers was voelbaar.

De sprekers in de ochtend vonden een gewillig oor bij het al vroeg aanwezige publiek. Met presentaties over toepassingen bij ASTRON, Philips Medical Systems en Texas Instruments was de toon van de dag gezet. Mooie producten die goed in de markt kunnen worden gezet en waarvoor nu de tijd rijp lijkt te zijn: het barst van de mogelijkheden, of om toch weer Engels te gebruiken: opportunities. De zestien deelnemers, zowel ontwikkelaars, componentenleveranciers als test- & meet-


bedrijven, toonden in hun technische presentaties hoe die mogelijkheden zouden kunnen worden gerealiseerd. Het onderwijsblok kreeg ook speciale aandacht, aangezien al die ongekende mogelijkheden uiteindelijk wel door deskundig personeel aan elkaar moeten worden geknoopt. Dat laatste is nog steeds een knelpunt. Hoe krijgen we in Nederland toegewijde trajecten voor hoogfrequenttechnologie? Of moet het komen van individuele initiatieven als die van ASTRON. Misschien heeft het ministerie van OC&W hier een antwoord op?

Tijdens de hele dag was het druk rond de table-tops, die voor de gelegenheid zo klein mogelijk waren gehouden, om zoveel mogelijk bezoekers de ruimte te geven. In de middag werd een rondleiding verzorgd door ASTRON. Men ademde het fijne van de hightech en met plezier werd de afsluitende sessie van TNO-FEL aangehoord. Het moet nog eens worden vermeld: de mogelijkheden in de astronomie, medische technologie, RFID en draadloze netwerken zijn intrigerend. Voor de tweede editie zullen we wellicht naar een grotere locatie met meer ruimte voor bezoekers en exposanten moeten kijken, maar de eerste editie kan als ‘succesvol’ de boeken in. U kunt ook bellen of mailen: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]


Microsysteem- en Nanotechnologie in één cluster MINACNED,

NIEUWE BRANCHEGROEP MET SECRETARIAAT BIJ

FHI

Amersfoort - Onder de naam MinacNed is een nieuwe organisatie gevormd die alle belangen in Nederland bundelt op het gebied van microsysteem- en nanotechnologie.

FHI faciliteert het bestuur in de personen van Kees Groeneveld en Marina van den Berg.

Op 1 april gaf Wybren Jouwsma als eerste voorzitter het startsein voor dit brede nationale initiatief. Met MinacNed kent Nederland nu een echte branchegroep waarin wetenschap en bedrijfsleven samen en gelijkwaardig optrekken. Na een periode van ruim drie jaar onder de naam MINAC, Microsysteem- en Nanotechnologie Cluster, is MinacNed een logische vervolgstap. Waren in de oorspronkelijke opzet al meer dan dertig technologieaanbiedende bedrijven en universitaire instituten lid, nu treedt per 1 april ook een bredere groep van potentiële toepassers van de nieuwe technologieën toe.

Vliegende start MinacNed kan een vliegende start maken, niet alleen dankzij het voorwerk in MINAC, maar ook dankzij de financiële inbreng en inhoudelijke ondersteuning van een aantal ‘founding fathers’: Philips, Bronkhorst HighTech, MESA+, TU Delft, TU Eindhoven, TNO, MicroNed, DIMES, Universiteit Twente, Wageningen UR en FHI. Inmiddels heeft ook het Ministerie van Economische Zaken materiële steun toegezegd, met name bij het definiëren en implementeren van applicatieketens.

• promotie van het vakgebied en de mogelijkheden daarvan; • bouwen, onderhouden en faciliteren van netwerken van mensen en organisaties die in Nederland belang hebben bij dit technologiegebied; • tot stand doen komen van concrete toepassingen via projecten van consortia van bedrijven en onderzoeksinstituten. Dat wetenschap en bedrijfsleven samen deel uitmaken van de nieuwe organisatie heeft uiteraard te maken met het geavanceerde karakter van de technologie, maar moet er tegelijk voor zorgen dat Nederland niet

Het MinacNed bestuur v.l.n.r.: Wybren Jouwsma, Jaap Lombaers, Fred van Keulen, Hans Feil, Kees Eijkel en Henk Leeuwis (Jean-Paul van den Heuvel ontbreekt op de foto)

Daarnaast zijn de ‘trekkers’ van de grote Bsik-onderzoeksprogramma’s MicroNed en NanoNed eveneens vertegenwoordigd in MinacNed. Bovendien wordt de start van MinacNed gemaakt op basis van professionele bureauondersteuning van FHI, de federatie van technologiebranches, die het initiatief ook inhoudelijk steunt. MinacNed richt zich op "het versterken van economische activiteit in Nederland gebaseerd op Micro- en Nanotechnologie". Deze missie wil het nieuw gevormde bestuur samen met de leden gaan uitwerken in drie activiteitenvelden:

alleen op wetenschappelijke, maar ook op economisch-bedrijfsmatige basis internationaal vooraan komt te staan. Het nieuw gevormde MinacNed-bestuur wordt voorgezeten door ‘toepasser’ Wybren Jouwsma, dga van het MKB-bedrijf Bronkhorst High-Tech en lid van het Innovatieplatform. Verder maken deel uit van het eerste MinacNed-bestuur: Henk Leeuwis van het MKB-technologiebedrijf LioniX, Hans Feil van Philips Research, JeanPaul van den Heuvel van ASML, Jaap Lombaers van TNO Industrie, Kees Eijkel van Mesa+/Universiteit Twente en Fred van Keulen van de TU Delft.

Ledenmeetings In de eerste ledenmeeting van 1 april presenteerden MicroNned en NanoNed de status van hun onderzoeksprogramma. Philips gaf een testimonial met betrekking tot haar commitment aan de technologieontwikkeling en de ‘nieuwe openheid’ die Philips Research hierin zoekt met het oog op samenwerking. In de volgende ledenmeeting op 23 juni zal Friesland Coberco iets dergelijks doen vanuit haar perspectief. Daarnaast presenteert de TU Delft de microsysteem- en nanoverworvenheden die mogen worden verwacht uit het lucht- en ruimtevaartonderzoek. Bedrijven en instellingen die zich willen aansluiten bij MinacNed kunnen zich melden bij FHI, Marina van den Berg, e-mail: [email protected]

presentatie van Fred van Keulen


23


Elektronicabranche gaat weer geld verdienen In het huishoudelijke gedeelte werden de nieuwe statuten aangenomen, een nieuw bestuurslid welkom geheten en de actielijst voor het seizoen 2004/2005 bekend gemaakt, maar het echte vuurwerk van de Jaarlijkse ALV van de branche Industriële Elektronica kwam pas in het thema-gedeelte: ’geld verdienen met techniek’.

De jaarlijkse bijeenkomst voor alle leden vond dit jaar plaats op een sportieve locatie in het midden van het land: het KNVB Sportcentrum in Zeist. Thema ’Hoe kunnen we (nog of weer) geld verdienen met elektronicatechniek’ was en is het thema dat het bestuur heeft gekozen. Het gaat bij ons spel in de branche, in de markt tenslotte, vooral om de knikkers. De professionele trainer/coach (Frank Kwakman van de Holland Consulting Group) bracht de aanwezigen wat technieken en tactieken bij. Veteraan in de elektronicaverkoop, Jan Abercrombie gaf à la Van Hanegem positief kritisch commentaar uit de praktijk. Breakout sessies Na deze twee presentaties verplaatsten de tachtig aanwezigen zich naar het trainingskamp: in kleine groepen werd per thema een tactiek uitgeprobeerd met de volgende thema’s:

• Strategie & marketing • Acquireren door professionals • Marketing tools Trendwatcher Na de breakouts kwam men weer het centrale speelveld op en de meeting werd afgesloten met een ‘rondje langs de (andere) internationale velden’: Het duizelde de luisteraar toen trendwatcher Rob Creemers sprak over de effecten die ICT-ontwikkelingen op ons hebben. Hij zette in een moordend tempo allerlei trends op een rijtje, een beeld schetsend waarin digitale en genetwerkte apparaten onze omgeving bevolken en waarin de grootste afstanden met één klik van de muis worden overbrugd. Om van al dit sportief enthousiasme te bekomen, werd afgesloten met een borrel en de bijbehorende hapjes. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

TEST TECHNOLOGIE ‘ON TOUR’ KENNISUITWISSELING, CONNECTOREN EN … Texas Instruments, Tyco, Thales Cryogenics, het is een greep uit de rij locaties die door de ledenvergadering van het FHI-platform Omgevingstechnologie de afgelopen edities zijn bezocht. Het maakt het brede toepassingsgebied en het belang voor producenten van omgevingstechnologie duidelijk. Ton Geise van JJ Bos en Harry Roossien van Sonyericisson zijn toegetreden tot het bestuur van PLOT. Ton is een ‘ouwe bekende’ die met zijn stand al vele edities is te vinden op HET Instrument. Harry Roossien is bij de Plotters ook al weer lange tijd bekend. Hij werkt zelf bij een bedrijf dat het testen steeds meer overlaat aan externe testbedrijven, vaak dicht bij de Aziatische productielocaties van telefoons en hun accessoires. Binnen het platform wordt werk gemaakt van het op gang houden van de technische dialoog over toepassing van omgevingstechnologie.

PLATFORM OMGEVINGSTECHNOLOGIE

Design Automation & Embedded Systems 2004 TECHNOLOGIE-EVENEMENT

VOOR MANAGEMENT, ENGINEERS EN ONTWIKKELAARS

Op woensdag 29 september 2004 vindt voor de zesde keer het ‘Design Automation & Embedded Systems’ event plaats. Ook dit jaar wordt dat georganiseerd in het Evoluon te Eindhoven. De thema’s, lezingen, keynote speakers en de expositie op het Meeting Plaza zullen actueel worden ingevuld, maar de herkenbare formule wordt niet gewijzigd.

De formule van 2003 heeft positief gewerkt bij zowel de exposanten als de bezoekers. Men gaf hoge waarderingen voor de lezingen en de 350 bezoekers zullen zich voor het grootste deel weer laten zien. Dit enthousiasme uit zich ook in een snelle aanmelding van veertien bedrijven die zich in 2003 op het D&E event hebben gepresenteerd. Er worden door deze snelle toeloop zeker twintig deelnemende bedrijven verwacht. De bezoeker zal daardoor een breed


spectrum aan aanbieders van hardware, design & engineering en ontwikkelsoftware aantreffen. De exposanten presenteren zich op het Meeting Plaza en in het lezingenprogramma worden applicaties toegelicht door bedrijven die zelf de gepresenteerde technologie toepassen. Op 18 mei vond de eerste deelnemersbijeenkomst plaats. Deze vergadering werd vooral benut om richting te geven aan de actuele wijzigingen. Welke thema’s en keynote speakers moeten wor-

den gekozen? Hoe gaan we de promotie aanpakken? Hoe kan de samenstelling van deelnemende bedrijven elkaar versterken? Deze eerste keuzes worden uitgewerkt door het bureau, waarna de deelnemers in juni/juli nog eens rond de tafel zullen zitten om de fine-tuning te doen. Als u nog denkt aan deelname, dan kunt u informatie over het D&E event 2003 vinden op www.fhi.nl/d&e. Deze site zal vanzelfsprekend up-to-date worden gemaakt voor 2004. U kunt ook bellen of mailen: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]


PROGRESS - SOON AVAILABLE IN A THEATRE NEAR YOU Tijdens het PROGRESS Symposium voor Embedded Software Research wordt in 2004 aandacht worden geschonken aan de onderzoeksprogramma’s, waarvan de resultaten binnen twaalf maanden beschikbaar zullen zijn. De presentaties op het symposium zullen wezenlijke vragen beantwoorden: Welke resultaten zijn beschikbaar? Welke partijen zijn met welk doel daarbij betrokken? Hoe kunnen de resultaten praktisch beschikbaar worden gemaakt?

STW, Stichting Technologie en Wetenschap, organiseert samen met FHI dit symposium om de communicatie en de samenwerking tussen bedrijfsleven en universiteiten op het gebied van Embedded Systems te bevorderen. De editie van 2003 werd benut om de brug te slaan en dan maar zien hoe ver we zouden komen. In de keynote speeches werden voorbeelden gegeven van bedrijven die toenadering vonden bij universiteiten en universiteiten die met bedrijven aan de slag gingen. Tijdens de workshops werden bedrijven centraal gesteld. Elk van de vijf bedrijven gaf een beschrijving van een bedrijfscase met doelstellingen van een ontwikkeling, het proces dat daarop volgde en de knelpunten die daarmee ervaren werden.

Pijler De bedrijfscase vormde daarmee de eerste pijler van een brug. In elke workshop werd de tweede pijler gevormd door een hoogleraar. Vanuit het wetenschappelijk perspectief werd met de bedrijfscase een onderzoeksdoel geformuleerd en een project in gedachte genomen. Het belangrijkste van de gehele workshop was het betrekken van de aanwezigen. Door improvisatie werd getracht de brug te bouwen, om van de ene pijler naar de ander te komen. Achteraf werd vooral geconstateerd, dat er nog veel water door de rivier zal stromen voordat de brug volledig is. Weer een stap Ook in 2004 wordt dus weer een stap

gedaan. Zoals de titel al aangeeft, is de insteek deze keer vanuit de wetenschap en vooral het PROGRESS-programma. Maar... wel met de gedachte van de beschikbaarheid naar het bedrijfsleven. Voor FHI-leden kan betrokkenheid bij het PROGRESS Symposium rendement opleveren met een kortere horizon dan u gewend bent van wetenschappelijk onderzoek. U kunt zich met een table-top presenteren aan de 150 bezoekers uit wetenschap, bedrijfsleven en overheid. U kunt direct van de bron vernemen welke resultaten beschikbaar komen. En u kunt meedoen aan breakout sessies, om de availability ook zelf te realiseren. Informatie over 2003 staat op de site www.fhi.nl/progress. Specifieke informatie over PROGRESS kunt u vinden op de site www.stw.nl/progress. Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

Kansen in kostenreductie voor de machinebouw 9 juni in de Reehorst en 10 juni in Van der Valk Eindhoven vond de tweejaarlijkse FHI roadshow Machine Automatisering Dagen plaats. Vooraanstaande machinebouwers en automatiseerders presenteerden hier technologieën en aanpak voor kostenreductie zoals remote management, machineveiligheid, transparantie in programmeren, validatie, slimme architectuur en goed combineren van technologieën.

ASML, General Electric, Stork, Te Strake en Vanderlande… het is een greep uit de machinebouwers die lezingen hebben verzorgd. Binnen het complete lezingenprogramma kwam ondermeer aan bod: remote management, slimmere architectuur, transparantie in programmeren, voldoen aan de machinerichtlijn. Machinebouwers kwamen zelf volop aan het woord. Zo vertelde Jos Gunsing van Te Strake hoe kostenreductie is bereikt door het slim combineren van bestaande technologieën. Martin Diaz van machinebouwer GE Betz vertelde hoe zij in hun machines remote monitoring hebben verbeterd, waardoor voor hun klanten de

total cost of ownership omlaag ging. Key note op 10 juni was Theo van den Akker van ASML. Hij ging in op de ASML-aanpak van kostenreductie van de machines en verhoging van de customer value.

Rode draad in het lezingenprogramma was kostenbesparing zoals in bijgaand kostenbesparingsschema is weergegeven. Tussen automatiseerders en machinebouwers kan kostenbesparing worden verwezenlijkt door standaardisatie, modulaire opbouw, combineren van technologieën, minder componenten en tranparantie in programmeren. Total cost of ownerschip kan in relatie tot machinebouw worden verminderd door kleinere kansen op uitval, sneller troubleshooting, reductie van storingen, lagere onderhoudskosten en minder ongelukken. Deelnemende bedrijven: Alcom Electronics, B&R Industriële Automatisering, Elan, Geveke Industrial, NBG Industrial Automation, Novotek, Nyuist Industrial Control, Phoenix Contact , Procos Engineers & Consultants, Sioux, Watson Marlow. De Machine Automatisering Dagen werden georganiseerd door de FHI-branches Industriële Automatisering en Industriële Elektronica.


25

Development Club

Development Club blijft broedplaats DUTCH SPACE, ASTRON

EN

VU AMSTERDAM

GEVEN LEDENMEETING KLEUR

De driemaandelijkse ledenmeeting van de Development Club van 15 april was er weer één om als ontwikkelaar je vingers bij af te likken.

In een prachtige ‘Be proud and show it’ presentatie van DevClub lid Dutch Space, in de persoon van Garmt Grommers, werd duidelijk hoe samenwerking tussen een ruimtevaartclub en een academisch ziekenhuis kan leiden tot een veelbelovend nieuw product voor de productie van DNAstrengen. Het levert een ‘spin out’ op, op basis van een aantal patenten. Een ontwikkeling waar Balkenende en zijn innovatieplatform mee zouden kunnen pronken. Arnold van Ardenne, directeur van Astron, kwam toelichten welke enorme internationale betekenis het LOFAR-project krijgt, waarvoor de overheid 180 miljoen euro heeft uitgetrokken. In een enorm samenhangend systeem van ruimtekijkers schotels - kijken we verder de ruimte in dan ooit te voren mogelijk is geweest. En vooraf is al vastgelegd dat er spin off naar ook kleinere bedrijven gaat komen. Professor Maarten van Steen, hoogleraar informatica aan de VU Amsterdam, gaf een heel bijzondere presentatie. Zijn grote adagium is ‘Houd het simpel’. Complexe problemen vragen om simpele oplossingen en daarvoor moet je je verstand, kennis en kunde gebruiken. Hij bewees en demonstreerde dat: hoe laat je 10.000, over een stad verspreide lantaren-

palen zodanig met elkaar ‘praten’ dat je zeker bent dat elke lantarenpaal die storing vertoont, zich binnen een acceptabele tijd meldt op een centraal punt. Een probleem uit de praktijk dat met een groot deel ‘boerenverstand’ te lijf wordt gegaan en waarbij de gevonden oplossing interessant is, zeker als de wetenschappelijke onderbouwing van die oplossing niet meteen duidelijk is. Van Steen was heel eerlijk toen het betrok-

ken bedrijf hem vroeg of de oplossing ook kon worden uitgewerkt voor aanvullende functionaliteit: energiebeheer. "Moet je niet bij mij zijn", was zijn antwoord. "Met dat onderwerp kan ik wetenschappelijk niet ‘scoren’. Ik kan wel zeggen bij welk instituut in de VS je daarvoor moet zijn". Voor een bedrijf een antwoord waar je meer mee kunt dat met onduidelijke of halve toezegging. De slides van de presentaties zijn voor Development Club leden opvraagbaar bij Andrea Boersema, [email protected]

be proud and show it: productie van DNA-strengen

BRON:

DUTCH SPACE/FLEXGENERATION

Vier lectoren extraneus lid van DevClub

DEVCLUB

Naast het informele hooglerarennetwerk van de Development Club, is het laatste anderhalf jaar een nog hechtere en iets meer formele band ontstaan met een aantal lectoren van Hogescholen.

De jaarlijkse twee Lemmer-dagen van de Development Club vielen dit jaar op 10 en 11 juni. De eerste dag een intensieve workshop waarin de ideeën over technologische ontwikkelingen voor de toekomst met elkaar werden uitgewisseld. De tweede dag om daar in de zeilboot nog eens rustig over na te denken. Meer over de belevenissen van de DevClub in de zeilschool in het volgende nummer van Signalement. Het blijft een spannend jongensboek…

Een viertal is inmiddels toegetreden tot de Development Club als ‘extraneus lid’ en heeft een goede inbreng in de meetings en de ‘wandelgangen’. Van de Hogeschool Arnhem doet Wim Hendriksen mee, van Saxion Hogeschool Enschede is het Theo de Ridder en sinds enige tijd ook Jandit van Doorn, die al DevClub-lid was via Imtech ICT, waarvoor hij


ook nog steeds in deeltijd werkt. De genoemde drie bekleden een lectorschap ‘embedded systems’. Thea Weijers van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden is bij de DevClub als lector Domotica. Inmiddels heeft Fontys Hogeschool Eindhoven te kennen gegeven, graag mee te doen via een nieuwe, nog te benoemen lector.

WORKSHOP EN ZEILFESTIJN IN LEMMER

Wij zijn voor u een herkend reclamebureau... Al jarenlang is JWB het creatieve bureau achter FHI. Met veel plezier werken wij aan de herkenbaarheid van de beurzen Het Instrument en E&A, de Roadshows en het eigen gezicht van uw brancheorganisatie. Indirect kennen wij u dus al, maar wij zouden ook graag eens rechtstreeks met u kennismaken. JWB is een reclamebureau zonder poespas; dat een hoog kwalitatief niveau koppelt aan serviceverlening. Van ontwerp tot realisatie, u kunt het met een gerust hart aan ons overlaten. Onze kennis van uw branche werkt hierbij in uw voordeel. Zelf ook beter (h)erkend worden? Bel dan 036 5220484 voor een persoonlijke kennismaking. BROCHURES EN PERIODIEKEN

VERPAKKINGSDESIGN

LOGO'S EN HUISSTIJLEN

DIRECT MAIL

PRINTING ON

ADVERTENTIES EN MEDIA-ADVIES

PRESENTATIE- EN POS-MATERIALEN

WEBDESIG

U KUNT BIJ ONS TERECHT VOOR:

ACTI E

VOOR E HET IN X POSANTEN STRUM ENT 20 04 ga www.j naar wbcom .nl/hi

Postbus 45 · 3890 AA Zeewolde · Gildenveld 22 · 3892 DG Zeewolde T 036 - 522 04 84 · F 036 - 522 04 86 · [email protected] · www.jwbcom.nl

Industriële Automatisering

Veldinstrumentatie: is de markt naar de maan? …OF

ALLEEN MAAR NAAR

CHINA?

INPUT VOOR DE EXPORTGROEP,

De halfjaarlijkse meeting van de veldinstrumentatiestatistiek heeft in het teken gestaan van investeringen in China. Journalist en China-deskundige Willem van Kemenade heeft in zijn presentatie een indruk gegeven van de enorme hoeveelheid projecten die er lopen in de industrie in China.

In China is heel veel nieuwbouw, maar ook een link met de energiebehoefte en geopolitieke verhoudingen. Wat te denken van de overwegingen van de route van de oliepijpleiding vanuit Siberië. Direct over land zou deze direct China in kunnen lopen, maar ja, dan heeft de leiding alleen China als klant. Toch maar naar een zeehaven, maar dan is China in het nadeel, want de VS heeft nog altijd de machtigste vloot. Het illustreert maar weer de mate waarin politiek in dit soort projecten een rol speelt…

Willem van Kemenade

Binnen de veldinstrumentatiestatistiek wordt gedetailleerd uitgevraagd naar instrumenten voor flow, level, temperatuur, druk en intrinsiek veilige interfaces.

Waarom niet investeren in Nederland? TASK FORCE INVESTERINGEN, LEDENSYMPOSIUM 17 JUNI, STRATEGIE Hoe krijgen we de Nederlandse Industrie weer aan het investeren? Dat is de vraagstelling voor de task force ‘Investeringen’, bestaande uit branchebestuursleden Chris Taling, Arend Meijer en Nico Peet. Aanleiding voor het oprichten ervan zijn aanhoudende omzetdalingen veroorzaakt door vermindering van de vraag naar automatisering. Oorzaken zijn momenteel vrijwel geen nieuwbouwinvesteringen, aanhoudende kostenfocus met gevolgen voor onderhoud en vervanging van automatiseringscomponenten. Doemdenkers spreken al over het verdwijnen van instrumentatiekennis en het daardoor helemaal onaantrekkelijk worden van Nederland als vestigingsland voor procesindustrie. De task force is zich bewust van de niet geringe uitdaging en wil die onderbrengen in het strategieproject waarvoor vanaf 27 mei ledenpanels en workshops worden georganiseerd. Richting de leden zijn strategieworkshops in voorbereiding om met


Holland Sensor Centre op Interkama 2004;

WORKSHOPS ledenpanels eventueel gezamenlijk met eindklanten markttrends, belanghebben/ stakeholders en trends in kaart te brengen. Daaruit moeten relevante aanbevelingen voor de leden komen en mogelijke activiteiten van clusters binnen de branche. Uiteindelijk zullen de resultaten van al deze nog te organiseren workshops moeten leiden tot meer. Een voorschot op de aanbevelingen richting de leden heeft de task force al genomen. Kijk naar exportmogelijkheden, volg de markt richting investeringen in Azië/China, zoek nieuwe marktsegmenten/niches voor groei. Het investeringsklimaat is ook onderwerp van het ledensymposium op 17 juni met sprekers als Loek Hermans, voorzitter van MKB-Nederland. Daarnaast zijn er lezingen door strategiefunctionarissen van Avantium en Lyondell. Meer informatie [email protected]

UITWISSELING VAN DEALERNETWERKEN EN OUDERWETS ‘BEURZEN’

‘Het is de Interkama niet meer.’ Zo vatten een aantal van de bezoekers op de FHI Interkama-stand in Hannover hun emotie samen. Logisch, de Interkama was jaren geleden nog een zeer grote beurs voor procesautomatisering en vulde in Düsseldorf het grootste deel van het complex. Nu, als onderdeel van de Hannover Messe, was er nog maar één hal echt alleen gewijd aan procesautomatisering. Een aantal van de jarenlang trouwe deelnemers aan het Interkama-collectief is afgehaakt na de verplaatsing naar Hannover en omdat de Interkama in een HET Instrument jaar plaatsvindt. Toch hebben uiteindelijk Acin, Hadro, Klay en Rense aan het collectief deelgenomen. Al deze vier bedrijven kwamen in de eerste plaats voor het vinden van vertegenwoordigingen van hun producten. Uiteindelijk zijn ze daar naar tevredenheid in geslaagd. Daarbij hebben de deelnemers, doordat zij niet concurrerende producten aanbieden, toch contacten, dus mogelijke dealers, kunnen uitwisselen. Zo bezien biedt het onderlinge netwerk van exporterende FHI-leden een goede mogelijkheid voor ’piggy back riding’’ op elkaars dealernetwerken. Het was trouwens wel weer ouderwets ‘beurzen’ met een zaterdagopening en terreinsluiting tot ‘s avonds 19.00 uur. Als dan ook nog je vrachtauto het begeeft, zoals één van de deelnemers overkwam, dan praat je niet meer over even een beursje. Maar ja, misschien hebben we de laatste zaterdagopening uit de geschiedenis meegemaakt, want zelfs de Hannover Messe is in 2005 niet meer in het weekend… deelnemers Holland sensor centre


Technologie impuls voor farmaceutische industrie ‘EARLY

INVOLVEMENT’, RISICO ASSESSMENT

Risicogebaseerde aanpak heeft centraal gestaan bij de in samenwerking met Rob Veen van Solvay en Paul Jansen van Organon opgezette derde editie van de CARP, de conference on automation & research in pharmaceuticals.

Bijna 180 bezoekers, vooral kwaliteits en automatiseringmanagers uit de farmacie, bezochten de show afgelopen 17 en 18 maart in Wageningen en Leiden. De risicogebaseerde aanpak is een nuance op de stringente FDA (Food & Drug Administration)-regelgeving voor validatie in de farmaceutische productie en research. Niet alles hoeft precies gevalideerd te zijn, maar de regelgever houdt het erop dat de farmaceut zeer goed zelf in staat is om in te schatten welke producten en systemen gevalideerd moeten zijn. Discussie was er beide dagen naar aanleiding van een aantal stellingen, zo als: ‘Leveranciers hebben te weinig kennis om de farmaceut goed te kunnen helpen bij validatie’, waaruit geconcludeerd is dat de kennis en tijdige betrokkenheid van de leverancier voor de farmaceut onontbeerlijk is bij risicogebaseerde validatie. Dat aanhoudende investeringen nodig zijn om aan die regelgeving te voldoen, was geen discussiepunt; iedereen onderschreef dit. Uitdagingen genoeg voor de leveranciers van inen at line analysesystemen.

overzichtsfoto van de zaal in Leiden

Speciaal ingevlogen vanuit Engeland was John Andrews, voormalig manager bij onder meer Glaxo Smith Kline Beecham en nu als ISPE-lid bezig met kennisverspreiding over de aanpak bij farmaceutische productie. In verschillende praktijkvoorbeelden gaf hij aan hoe regelgeving, handhaving ervan en automatisering kunnen worden gemanaged. Het leverde veel herkenning op bij farmaceuten en leveranciers.

Hoe komt deze regelgeving tot stand en hoe wordt deze beïnvloed? Uiteindelijke resulteerde de conferentie weer in een goede uitwisseling met de farmacie, die wordt voortgezet op het seminar tijdens HET Instrument over upscaling in food & farma. Meer informatie; www.fhi.nl/pharmaceuticals of [email protected]

Nieuwe voorzitter Industriële Automatisering CHRIS TALING

OPVOLGER

TOM FRANSEN

BINNEN

FHI-BRANCHE

De Nederlandse brancheorganisatie voor Industriële Automatisering heeft Chris Taling (55) benoemd tot voorzitter van het branchebestuur. Taling is algemeen directeur van Endress + Hauser Nederland en sinds 2001 bestuurslid van de brancheorganisatie.

Als branchevoorzitter volgt Taling Tom Fransen op, die zich binnen FHI gaat concentreren op zijn functie van federatievoorzitter. Door een per januari 2004 doorgevoerde statutenwijziging kunnen beide functies, het branchevoorzitterschap en het federatievoorzitterschap, niet meer worden gecombineerd.

Op basis van zijn nieuwe functie treedt Taling toe tot het Federatiebestuur van FHI, federatie van technologiebranches. Naast Fransen en Taling hebben ook de voorzitters van de drie andere FHI-branches zitting in het federatiebestuur: de branches voor Industriële Elektronica, voor Laboratorium Technologie en voor Medische Technologie.


29


Automatisering on the road….. WAT BRENGT DE BRANCHE INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

IN

Er staan weer eindklantgerichte shows op het programma, waaronder wellicht een nieuwe titel, specifiek voor de waterwereld; de ‘Watershow’. Daarbij zullen er waarschijnlijk een aantal technologiegerichte horizontale shows zijn, zoals de Flow Show, een show puur over level-meting en wellicht een show over security van IT-systemen. Veel mogelijkheden dus. Als branche kunnen we ‘cherry picken’. Om elk van de leden de kans te geven zijn voorkeur uit te spreken, wordt in de branchevergadering een interessepeiling gehouden die als basis zal dienen voor verdere planning van shows en conferenties in 2005. Vooralsnog staan de volgende shows op het programma.

Afhankelijk van de belangstelling vanuit de ledenkring wordt een aantal titels geprogrammeerd zoals: • Food Automation Show 2005 • Automation in PetroChemicals 2005 (APC 2005) • Automation in Watermanagement & Energy • Industrial Business Conference • Conference on Automation & Research in Pharmaceuticals (CARP) • Flow Show • Scada & Security • Vision • Remote management Voor meer informatie: [email protected]

2005

AAN SHOWS?

Industrial business solutions; IT-RENDEMENT

EN NIEUW

ELAN IN DE STUURGROEP

Kamiel Beijer

Statistiekgroepen voor machinebouwcomponenten in gezamenlijke meetings Drie statistiekgroepen, namelijk encoders, veiligheidsrelais en timers, tellers & controle meetrelais, hebben hun jaarlijkse meetings samengevoegd tot één gezamenlijke meeting.

Toen kwamen een bredere belangstelling en daardoor bredere discussie over de ontwikkelingen in de markt voor machinebouwcomponenten tot stand.

De voorheen zeer smal georganiseerde meetings vervallen hiermee. Dat dit een nuttige samenvoeging is bleek tijdens de meeting die dit voorjaar heeft plaatsgevonden.

Geïnteresseerden in deelname kunnen contact opnemen met Leo Oosterveen van het FHI-bureau, telefoonnummer: (033) 465 75 07.

Instrumenten voor installateurs Technische input voor certificatieregelingen van installateurs. Het is LMI-voorzitter Hans Oosterling de afgelopen jaren goed gelukt om de samenhang in zijn platform te behouden en juist hier is op beperkte schaal de lobby versterkt. Op twee plaatsen waar regelgeving voor de installateurs wordt ontwikkeld, zijn leden van een platform vertegenwoordigd. Het is de stichting onderhoud en inspectie aan stookinstallaties die een certificatieregeling in stand houdt voor installatie.


Daarnaast is er een vertegenwoordiging in de technische commissie voor de BRL 6000, waar certificering van installateurs die aan gebouw onderhoud doen, wordt uitgewerkt. Technische input voor bepaling van meetonzekerheden, kalibratie Steeds twee leden van het platform zijn in de verschillende meetings hieromtrent vertegenwoordigd om de onafhankelijkheid van de input zeker te stellen. Meer informatie: Leo Oosterveen van het FHI-bureau, e-mail: [email protected]

Kamiel Beijer, alliance manager bij SAP en Dick Kamphuis van HP zijn twee nieuwe stuurgroepleden van het platform IBS. Zij zullen onder voorzitterschap van Louis Bekker van Siemens de lijnen uitzetten van het IBS. Ledenmeetings met kritische klanten en nieuwe technologieën zullen hier deel van uitmaken. Hoezo rendement op ITinvesteringen? Visies van verschillende leveranciers hierop zullen de komende ledenmeetings aan de orde komen om een antwoord te geven hoe IT de industrie rendabeler kan maken. Lukt dat door meer gebruik te maken van bestaande infrastructuur? 15 juni is de meeting van het platform hierover bij SAP. Wellicht brengt de confrontatie van teleurstelling over de terugverdientijd van IT-investeringen met nieuwe technologie een richting voor toekomstige business IT-oplossingen voor de industrie. Focus op rendement door industriële ITinvesteringen. Dick Kamphuis


‘Time for Strategy’ EERSTE

STRATEGIEWORKSHOP CONTROL PRODUCT SUPPLIERS

‘De markt voor control product zal alleen maar groeien in Nederland’ zo luidde een van de stellingen van de op 27 mei gehouden workshop voor de control product suppliers. ‘naar beneden kan ie niet meer’ was een van de reacties. Ca. 15 control product suppliers waren bij de workshop vertegenwoordigd. De stellingen waren vooral bedoeld om spontane reacties uit te lokken. Uit de onder de leden van het platform gehouden inventarisatie is gebleken dat met name de machinebouw direct benaderd wordt door door de control product suppliers. Andere markten zoals voedingsmiddelenindustrie en farmacie worden vooral via system integrators benaderd zo is gebleken.

De relatie met de system integrators blijft een precaire. ‘don’t bite the hand that feeds you’ zo reageerde een van de control products suppliers op de stellling ‘implementeren kunnen control product suppliers het beste zelf doen (en niet aan system integrators ovelaten….)’; de reactie van een ander was veel genuanceerder ‘in principe doen system integrators de integratie van control products. Over onderwijs was de reactie; dat hoort vooral bij de system integrators, die hebben de mensen vooral nodig dus daar zal ook de grootste push richting onderwijs vandaan moeten komen! En wat nu voor collectieve marketing als control product suppliers gezamenlijk? ‘onze belangen zijn teveel tegengesteld was een spontane reactie.

Na wat doorpraten zijn er toch een reeks technologieën op tafel gekomen die de control product suppliers willen promoten zoals Vision, Motion control, RF ID, Tracking & tracing, Web based control, Netwerktechnologie, Overall Equipment Effectiveness en Machine to machine communicatie. Uiteindelijk heeft het profielenboek van de development club de ogen geopend dat er wel collectieve marketing van control products suppliers mogelijk is. Een dergelijk profielenboek wilden de aanwezige leden ook graag hebben voor het platform control product suppliers. Voor meer informatie over het cluster control product suppliers; [email protected]

Industrial System Integrators zien mogelijkheden KANSEN DOOR VISION,

RF-ID

Vision & RF-ID Vision, RF-ID, het zijn een aantal van de technologieën die momenteel als nieuw worden ervaren door een groot aantal potentiële gebruikers in de industrie. Daarom zullen de industrial system integrators in hun komende ledenmeetings te beginnen bij de eerstvolgende aanstaande 15 september hier volop aandacht aan geven. Een kritische houding ten opzichte van wat de technologie in een integratieproject betekent hoort hierbij, vooral voor integrators die dicht bij het proces van de eindklant staan; bij de In Bedrijf Stelling moet het wel werken. Wat zijn voor RF-ID de praktijk de ervaringen? Onder welke omstandigheden kun je RF-ID (identificatie door middel van een chip), wel toepassen en wat zijn zaken waarop gelet zou moeten worden bij een dergelijk project? En wat zijn de voorwaarden waaronder de met vision, beeldverwerkingstechnologie beloofde mogelijkheden voor het behalen van kwaliteitsvoordelen en verdergaande automatisering?

EN SCADA&SECURITY EN EEN NIEUWE VOORZITTER Scada & Security Welke technologieën en integratiemogelijkheden zijn er om scada secure te houden ondanks internet connectivity? Scada & security is een onderwerp dat actueel is geworden door toenemende integratie tussen proces control. Deze integratie brengt, naast alle wenselijke effecten van betere informatie uitwisseling tussen de shop floor en de business omgeving, de virussen, wormen en hackers dichter bij de besturingen van de installaties en machines. Het wordt daarmee denkbaar dat een hacker via internet de hele besturing omgooit. Een beetje doemdenker ziet de rampscenario's al voor zich, Oosterschelde dam die zich opent bij storm, een melt down van een nucleaire installatie. Dat het niet bij fantasie blijft is inmiddels al uit amerikaanse bronnen vernomen. De eerste pogingen om een besturingssysteem te hacken zijn er al geweest…. Genoeg reden tot bezorgdheid dus en voor de system integrators aanleiding tot ervaringsuitwisseling over beveiliging van de procesbesturing/scada omgevingen.

Nieuwe Voorzitter René Timmermans is de nieuwe voorzitter van het platform Industrial System Integrators. Hij is directeur grootaandeelhouder van Pulse Automation Experts en al enige jaren enthousiast stuurgroeplid bij het ISI platform. Hij volgt veteraan Mark Ligthart op die kandidaat is gesteld voor branche bestuurslidmaatschap. Mark blijft wel lid van de ISI stuurgroep die verder bestaat uit Franky Beart (Ferranti), Kurt Kämper (Methec) en Frits Boddeman(GTI).

René Timmermans


31


Tien miljoen aansluitingen leiden PROFIBUS naar pole-position Eind vorig jaar is het tien miljoenste PROFIBUS-apparaat geïnstalleerd voor toepassingen in productie- en procesautomatisering. Dat is aanzienlijk meer dan elke andere veldbusoplossing. En PROFIBUS International verwacht dat dit aantal in de komende vier jaar zal verdubbelen tot twintig miljoen.

Het getal van tien miljoen geïnstalleerde aansluitingen is gebaseerd op het aantal verkochte PROFIBUS-Asics. Edgar Küster, voorzitter van PROFIBUS International, verklaart dit als volgt: "Het is een zeer opmerkelijke prestatie, die te danken is aan de hoge mate van de technische mogelijkheden. Binnen een breed terrein van de industriële automatisering kan PROFIBUS aan de hier gestelde eisen voldoen. Dankzij de ondersteuning en de innoverende krachten van onze leden is PROFIBUS International wereldwijd de succesvolste en grootste veldbusorganisatie geworden. Met haar steun heeft PROFIBUS zich ontwikkeld tot een unieke ontwikkelaar en innovator, die telkens weer kansen creëert op nieuwe technologische terreinen. Een voorbeeld hiervan is het implementeren van de veiligheidsstandaards voor machines en installaties, binnen PROFIBUS met PROFIsafe". Er zijn minstens twee miljoen PROFIBUSapparaten geïnstalleerd in de procesindustrie. Daarvan zijn er minstens 290.000 PROFIBUS PA-apparaten met een MBPinterface (Manchester-Encoded Bus Powered) overeenkomstig IEC 61158-2 voor toepassingen op Ex-gebied. Deze getallen zijn gebaseerd op de verkoopcijfers van de zeven grootste PROFIBUS PA-producenten, die ongeveer 90% van alle PROFIBUS PAapparaten leveren. Daaruit blijkt dat in totaal ongeveer 320.000 PA-apparaten functioneren in de procestechnologie. De rest van de twee miljoen aansluitingen

PROFIBUS GROOT OP HET INSTRUMENT PROFIBUS Nederland neemt dit jaar deel aan HET Instrument met de grootste stand ooit. Naast informatie over technologie en voordelen hiervan presenteren ook tien leden zich met hun producten en diensten op het terrein van PROFIBUS.


betreft PROFIBUS DP-apparaten voor toepassingen in up- (grondstofbehandeling, enzovoorts) of downstream (vullen, verpakken, enzovoorts). PROFIBUS is de enige veldbustechnologie die voor alle processtappen de oplossing heeft. "PROFIBUS loopt voorop bij het ontwikkelen van nieuwe netwerktechnologieën, zowel bij de productie als bij de procesautomatisering" zegt Küster, "Bovendien vertoont de marktvraag naar PROFIBUS geen tekenen van een teruggang". Wij zijn er vast van overtuigd dat wij tot 2008 het aantal geïnstalleerde apparaten zullen verdubbelen tot twintig miljoen. Dat biedt onze leden, zowel gebruikers als leveranciers, uitstekende perspectieven, continuïteit en zekerheid, ook voor de toekomst. Eerste PROFIBUS Netwerk Event wordt vervolgd Op 25 mei heeft bij Dorhout Mees in Biddinghuizen het eerste PROFIBUS Netwerk Event plaatsgevonden. Aansluitend aan de vergadering waar informatie over PROFIBUS en de vereniging werd gegeven, vond de PROFIBUS Challenge Cup 2004 plaats. De leden konden op basis van verschillende activiteiten hun krachten onderling meten. Na het schieten, quadrijden en ringsteken werd uiteindelijk de winnaar van de enthousiaste deelnemers aan het PROFIBUS Netwerk Event

de PROFIBUS Challenge Cup

PROFIBUS Challenge Cup 2004 bekend: Frits Jegsman van Endress + Hauser. De wisselbeker die nu een jaar in zijn bezit is, kan volgend jaar weer tijdens een nieuw event worden verdedigd. Onze dank gaat uit naar de sponsoren DdVmedia, onze uitgever van het Jaarboek en PROFInieuws, FHI en Stadeco, onze standbouwer.

PROFIBUS Jaarboek 2004/2005 Tijdens het Netwerk Event is ook het nieuwe PROFIBUS Jaarboek aan de leden gepresenteerd. In het juninummer van Automatie wordt het jaarboek onder ruim 4000 ontvangers verdeeld. Daarnaast ontvangen de leden exemplaren en wordt het verdeeld onder beursbezoekers, seminarbezoekers en geïnteresseerden. In het Jaarboek zijn verschillende applicatieverhalen opgenomen, waarin wordt ingegaan op de ervaringen van de eindgebruikers of system-integrators. Ook is het Jaarboek weer voorzien van vele artikelen over nieuwe technologie en het inzetten van PROFIBUS in bestaande installaties.

Weeginstrumenten (VLW)

Doorbraken voor de VLW Voor de leden van de VLW was er een overvloed aan doorbrekende regelgeving te melden. Tijdens de laatste vergaderingen waren de MID (Measuring Instruments Directive) en de implementatie van de NAW (NietAutomatische Weegwerktuigen) voor de medische en farmaceutische sector items op de agenda. Na elke vergadering moest maar weer worden afgewacht. MID Tijdens de overlegvergadering van de Vereniging voor Leveranciers van Weeginstrumenten met het NMi, Verispect en het Ministerie van Economische Zaken op 17 maart 2004 informeerde Mevrouw Van Spronssen de vergadering dat de MID op 12 februari is aangenomen. Qua inhoud is er ten opzichte van de allerlaatste versie weinig veranderd. Nu volgt een vertaling van de MID in alle talen van de participerende landen.

Daarna wordt de MID gepubliceerd en twintig dagen na publicatie is hij van kracht (omstreeks juni 2004). Vanaf dat moment gaat de termijn van implementatie in de nationale wetgeving van start (tot medio 2006) en begint de voorbereidingstijd voor de fabrikanten, notified bodies en toezichthouders. Rond januari 2007 moet de nieuwe wetgeving effectief zijn. CEN/CENELEC is gevraagd een werkplan te maken voor het opstellen van geharmoniseerde normen. De OIML moet de normatieve documenten hiervoor aanleveren. In Nederland is inmiddels een projectgroep opgericht met als opdracht het maken van een opzet voor de nieuwe wetgeving. Momenteel doet bureau Lysias een onderzoek om diverse zaken duidelijk te krijgen.

Richtlijn NAW Inmiddels heeft het ministerie van VWS een conceptbesluit ter implementatie van de richtlijn NAW in het besluit Medische Hulpmiddelen aan het ministerie van Economische Zaken gestuurd. Na instemming op ambtelijk niveau dient een conceptbesluit naar de ministerraad te gaan, naar de Raad van State en moet het vervolgens worden ondertekend en gepubliceerd. Dit geheel zal, onvoorziene complicaties voorbehouden, minimaal een half jaar in beslag nemen.

Werkgroep Wettelijke Metrologie, Niet Automaten Op 26 februari is deze werkgroep bijeengeweest. Zij heeft commentaren opgesteld op de revisie van R76. Inmiddels zijn deze doorgestuurd naar de CECIP en het NMi. Naast regelgeving zijn er positieve ontwikkeling te melden op het gebied van de marketing van weeginstrumentatie. Tijdens HET Instrument 2004 (1-5 november 2004) wordt een congresprogramma georganiseerd. Het vakgebied ‘wegen en doseren’ komt specifiek aan de orde in een congresochtend op 3 november in de Irene congreszaal in de Jaarbeurs. Rond het centrale thema ‘diagnostiek en monitoring’ kunnen zes tot negen presentaties worden gehouden door deskundigen uit bedrijven. Als afsluiting kan worden gemeld dat het aantal leden opgelopen is tot 45 bedrijven

en dat het trendonderzoek voor de VLW een stabiele deelname blijkt te hebben. Daardoor kon ook over het tweede halfjaar van 2003 worden gerapporteerd aan de deelnemers.

Voor meer informatie: FHI, Paul Petersen, telefoon (033) 4657507, e-mail: [email protected]

Vergelijkingen zijn nu beter te maken en trends worden steeds zichtbaarder.

AGENDA

VOOR

TOEKOMSTIGE

RECENTE ACTIVITEITEN: • 21 januari 2004, bijeenkomst van de Werkgroep Wettelijke Metrologie van CECIP te Praag. • 17 maart 2004, ledenvergadering VLW met platform overleg met NMi, Verispect en EZ.

ACTIVITEITEN: • 3 november 2004, seminar weegtechniek tijdens de beurs "HET Instrument" te Utrecht. • 10 november 2004, ledenvergadering VLW te Dordrecht. • 10 november 2004, platformoverleg tussen het Miniserie van EZ, NMi, Verispect en VLW te Dordrecht.


33

Laboratorium Technologie

Geld voor twee nieuwe research labs Nederland krijgt een virtueel centrum voor onderzoek naar Griepvaccins. Het Nederlands Influenza Vaccin Research Centrum (Nivarec) wordt opgezet door de afdeling Moleculaire Virologie van de Rijksuniversiteit Groningen (prof.dr. Jan Wilschut), de afdeling Virologie van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam (prof.dr. Ab Osterhaus) en vaccinproducent Solvay Pharmaceuticals in Weesp. NWO steunt het initiatief met 1,35 miljoen euro.

Nog eens 1,35 miljoen euro van NWO gaat naar het PRIOR-centrum (Poverty related Infection Oriented Research), dat zich gaat richten op de bestrijding van aids, malaria en tbc in arme landen. Het zal worden bemenst door onderzoekers van het UMC St. Radboud, UMC, Universiteit Maastricht, Wageningen UR, het RIVM en collega’s in Tanzania en Indonesië. BRON: C2W 3

Europese Richtlijn in-vitro diagnostica (98/79/EG) Deze richtlijn is vanaf eind 2000 verplicht. De Richtlijn dekt elk medisch hulpmiddel dat bedoeld is om, in vitro, specimens van het menselijk lichaam te onderzoeken. Een bekend voorbeeld hiervan is de zwangerschapstest. De diagnostica vallen onder deze richtlijn omdat ze, in tegenstelling tot de overige hulpmiddelen, in de regel niet in contact komen met de patiënt en voornamelijk worden gebruikt door medische laboratoria en artsen. Een deel van deze producten wordt meer en meer door patiënten zelf gebruikt. Dit besluit kent nog een overgangstermijn tot 7 december 2003 of 7 december 2005 voor respectievelijk de fabrikant en de rest van het handelskanaal.

Cluster Labochemie Een groep van belangrijke leveranciers van laboratorium chemicaliën is op 10 maart bij elkaar gekomen voor de eerste bijeenkomst van het cluster Labochemie. Het directe resultaat van de meeting is dat er voldoende animo is om regelmatig met elkaar de voor het cluster actuele onderwerpen te bespreken. Het opzetten van een statistiek chemicaliën kwam (nog) niet van de grond. De volgende bedrijven maken deel uit van het cluster Labochemie: Amersham Biosciences Benelux, Biosolve, Boom, Brunschwig Chemie, Fisher Scientific, ICN Biomedical, Instruchemie, Klinipath, LPS Benelux, Omnilabo International, Omnilabo International, Perbio Science, PMT Benelux, Sigma-Aldrich Chemie, Sopachem, Synthalyse, VWR International, Westburg en Wilten Instrumenten. Voor meer informatie: [email protected]

Deze richtlijnen zijn al geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving, in de vorm van respectievelijk het Besluit actieve implantaten, het Besluit medische hulpmiddelen en het Besluit in-vitro diagnostica (zie www.overheid.nl en www.igz.nl/bestanden/Voorlichting%20IVD-besluit.pdf).

Generation ‘R’: LABSYSTEMEN

CRUCIAAL

VOOR GROOTSCHALIG BEVOLKINGSONDERZOEK Een van de tijdens HET Instrument 2004 gehouden seminars is gewijd aan het onderzoek Generation ‘R’. Bij dit grootschalige bevolkingsonderzoek worden tienduizend Rotterdamse kinderen gevolgd vanaf de zwangerschap tot aan het twintigste levensjaar. Het onderzoek levert belangrijke informatie op over de groei en ontwikkeling van kind tot volwassene. Het toekomstige beleid op het gebied van gezondheidszorg, opvoeding en onderwijs moet gaan profiteren van de uitkomsten.


Generation ‘R’ is een samenwerkingsverband tussen verschillende organisaties, waaronder de Erasmus Universiteit Rotterdam, het Erasmus MC, de GGD voor Rotterdam en Omstreken en de Stichting Trombosedienst en Artsenlaboratoria Rijnmond. Tijdens het seminar zal onder meer aan bod komen hoe de organisatie van deze studie is georganiseerd. Ook de successen tot nu toe, de opslag en verwerking van biologisch materiaal en gebruikte labsystemen krijgen aandacht. Voor meer informatie: [email protected]

Cluster contractlabs Uit de markt komen signalen dat er behoefte bestaat aan een platform waarin contractlaboratoria elkaar ontmoeten, waarmee men gezamenlijk de markt kan bewerken en de gezamenlijke belangen bij overheden en andere partijen kunnen worden behartigd. Dit najaar wordt er bij voldoende gebleken belangstelling een eerste clustermeeting georganiseerd. Belanghebbenden worden hierover binnenkort nader geïnformeerd.

Laboratorium Technologie

Lab Roadshows in 2005 De voorbereidingen voor HET Instrument 2004 zijn in volle gang. Toch wordt er alweer gekeken naar de activiteiten voor het jaar waarin HET niet plaatsvindt. Voor 2005 staan in elk geval de Biotech Roadshow en de Roadshow Labanalyse op het programma, al dan niet in gewijzigde vorm.

Inmiddels is er binnen het FHI-kantoor ruime ervaring aanwezig met het organiseren van roadshows voor de verschillende technologiebranches. Binnen de branche Laboratorium Technogie hebben de Biotech Roadshow en de Roadshow Labanayse aangetoond dat de combinatie van exposerende bedrijven en een lezingenprogramma van hoog niveau de beoogde bezoekers weet te trekken.

De Roadshow Labanalyse stond het afgelopen jaar in het teken van de ’Monsterflow in QA laboratoria’. De Biotech Roadshow had als thema ’- omics vandaag en morgen, hoe krijgen we het voor elkaar?’ Geïnteresseerde bedrijven die actief over de invulling van de thema’s rondom de roadshows willen meedenken, kunnen dit nu al aan het FHI-bureau doorgeven. Voor meer informatie: [email protected]

Training Biotechnologie voor niet-biotechnologen Op 24 mei organiseerde FHI in samenwerking met Stichting Technology Consultancy Center (RUG) en VUCHEM Research (VU Amsterdam) de basistraining ‘Biotechnologie voor nietbiotechnologen’. Tijdens de training werden aan de hand van kretologie de hoofdlijnen in de keten van micro-organisme tot product besproken. Deelnemers waren personen die professioneel te maken hebben met Biotechnologie of Life Sciences, maar zelf niet zijn opgeleid in deze discipline.

Biotechnologie ofwel Life Sciences is niet meer weg te denken uit onze huidige maatschappij. De verwachting is dat de rol van Biotechnologie de komende jaren alleen nog maar toeneemt. Toch is de kennis op het gebied van Biotechnologie vaak gering en zijn de toepassingen en gevolgen van het gebruik van Biotechnologie onbekend. Het doel van de training was de deelnemers aan de hand van enkele basisbegrippen kennis te laten maken met de basisbeginselen van de Life Sciences of Biotechnologie. Met behulp van dit begrippenkader is de deelnemer beter in staat de diverse aspecten van Biotechnologie te plaatsen. Hierdoor wordt het mogelijk voor de deelnemer een actievere rol te spelen bij in de toekomst te voeren (marketing, sales, trouble shooting) gesprekken aangaande Biotechnologie of Life Sciences.

AGENDA 2004 17 juni 2004 Algemene ledenvergadering IA, Isala Theater te Capelle a/d IJssel 17 juni 2004 Algemene ledenvergadering LT, Isala Theater te Capelle a/d IJssel 17 juni 2004 Kick-off exposantenmeeting HET Instrument 2004, Isala Theater te Capelle a/d IJssel 24 juni 2004 Persconferentie HET Instrument 2004, Cenakel te Soesterberg 30 juni 2004 Graydon training ‘omgaan met bedrijfsinformatie’ te Amersfoort 26 augustus 2004 Golftournament te Veldhoven 15 september 2004 Ledenbijeenkomst platform Industrial System Integrators 22 september 2004 Ledenbijeenkomst cluster Control Product Suppliers 23 september 2004 Ledenbijeenkomst Development Club 29 september D&E dag 2004 30 september 2004 Ledenbijeenkomst platform Omgevingstechnologie 14 oktober 2004 Ledenbijeenkomst Sensor Technologie Club 18 oktober 2004 Training HET succes dwing je af (standpersoneel) 20 oktober PROGRESS 25 oktober 2004 Training HET succes dwing je af (standpersoneel) 1 t/m 5 november 2004 HET Instrument 2004 10 november 2004 Ledenbijeenkomst VLW 18 november 2004 Ledenbijeenkomst Development Club 23 november 2004 Federatiecongres 2 december 2004 Ledenbijeenkomst platform Industrial System Integrators


35

Medische Technologie

OVERLEG CIBZ Eind april 2004 heeft overleg plaatsgevonden met het CIBZ (Coördinatie Instrumentatie Beheer Ziekenhuizen). Vanuit het CIBZ waren bestuursleden aanwezig van de bij CIBZ aangesloten verenigingen (Nederlandse Vereniging van Klinische Fysica, de Nederlandse Vereniging voor Technisch facilitair management in de Gezondheidszorg, de Vereniging van Ziekenhuis Instrumentatietechnici, de Werkgroep Instrumentatie Beheer Academische Ziekenhuizen). Op verzoek van FHI stonden drie onderwerpen centraal, te weten: • knelpunten ten aanzien van tijdige vervanging of investeringen in nieuwe medische technologie; • collectieve introductie van de recent tot stand gekomen WIP-richtlijn voor hygiënepreventie bij service en onderhoud aan medische apparatuur; • ervaringen en standpunten van de ICTprojecten Zorgsignaal en Negometric (nvz-inkopers.nl).

WIP-RICHTLIJN INFECTIEPREVENTIE Geregeld worden bedrijven geconfronteerd met vanuit het ziekenhuis ter reparatie aangeboden apparatuur die in onhygiënische staat verkeert. Het is vaak niet duidelijk aan welke besmettingsbronnen de apparatuur heeft blootgestaan en op welke wijze er reiniging heeft plaatsgevonden. Veel bedrijven ervaren dit als een onwenselijke situatie. FHI heeft aangedrongen op maatregelen die dergelijke situaties kunnen voorkomen. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de oprichting van een commissie die zich binnen de WIP (Werkgroep Infectie Preventie) heeft beziggehouden met de opzet van landelijke richtlijnen. De richtlijn is inmiddels gereed. Tijdens het overleg met het CIBZ is afgesproken dat beide organisaties zullen zorgdragen voor goede verspreiding onder de ledenkring. Ook via vakmedia zal aandacht worden gevraagd voor de WIP-richtlijn. Voorts zal de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen worden gevraagd de richtlijn ook bij haar leden (directies van ziekenhuizen) onder de aandacht te brengen.


INVESTEREN EN VERVANGING MEDISCHE TECHNOLOGIE Conform de CTG-richtlijnen zijn de investeringsbudgetten voor medische apparatuur afgestemd op een afschrijvingstermijn van tien jaar. Voor hightech medische elektronica en klinische ICT is een afschrijvingstermijn van tien jaar echter niet realistisch. De praktijk is toch dat vaak reeds afgeschreven apparatuur gewoon in gebruik blijft om op die manier budget te reserveren voor andere zaken. Het lang uitstellen van investeringen zet enerzijds een rem op de introductie van nieuwe innovatieve medische ontwikkelingen en leidt anderzijds tot een neerwaartse spiraal ten aanzien van verouderde apparatuur in ziekenhuizen. De budgetten voor medische apparatuur dienen dan ook te worden verhoogd. Daarnaast dienen specifieke afschrijvingstermijnen te worden gehanteerd, afhankelijk van de aard en het type medische apparatuur.

MACHTSMISBRUIK

EN

JURIDISCHE BESCHERMING Aan een onredelijk prijsdictaat door grote afnemers in de zorg kan juridisch niet veel worden gedaan. Dit is de uitkomst van een uitvoerige juridische analyse en de toetsing van een juridische case die FHI aan de NMa heeft voorgelegd. Het blijkt zeer ingewikkeld om juridisch hard te maken dat een onredelijk handelende grote afnemende partij zich daadwerkelijk schuldig maakt aan economisch machtsmisbruik. De economische mededingingswet biedt derhalve weinig houvast. Vanuit civiel recht is er wel bescherming ten aanzien van redelijkheid en billijkheid die door verzekeraars en instellingen betracht moet worden. FHI zal zich ten behoeve van haar leden nadrukkelijker gaan opstellen bij juridisch onredelijk handelen vanuit machtsposities. Mede op aandringen van FHI heeft Loek Hermans, voorzitter van MKB-Nederland, recentelijk een brief aan de vaste kamercommissies van Economische Zaken en Volksgezondheid gezonden waarin de negatieve gevolgen van de enorme inkoopmacht van zorgverzekeraars wordt toegelicht. Deze brief heeft inmiddels geleid tot kamervragen aan de betrokken ministers. Beantwoording wordt binnenkort verwacht. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ing. L.H.M. Knaven van FHI, tel. (033) 465 10 63

SPARE

PARTS

Verkrijgbaarheid van oude, compatibele spare parts (micro-elektronica boards) vormt voor de industrie een steeds groter wordend probleem. Het aanleggen van voorraden met zeer verschillende spare parts is zeer kostbaar. Zowel de besturingsplatforms als de software waarop medische apparatuur is geschoeid maken sterke ontwikkelingen door. Oudere apparatuur kan, qua technische capaciteit, niet mee in het proces van updating en upgrading van medische software. Verbeteringen in medische ingrepen zijn vaak het gevolg van verbeteringen in medische instrumenten. Hoewel deze innovaties vaak belangrijke verbetering van zorg voor de patiënt met zich meebrengen betekent nieuwe innovatie voor het ziekenhuis vaak een kostenpost. Medische innovatie betekent heel vaak niet directe efficiencyverbetering of kostenbesparing. Hiervoor moet vaak integraal naar de totale keten worden gekeken (ziekenhuis, extramurale zorg, arbeidsparticipatie). Over dit onderwerp zijn inmiddels verschillende gesprekken gevoerd met VWS, NVZ, NVILG en kamerleden van VVD en CDA. Uit het recente overleg met het CIBZ bleek dat zij vanuit haar professie op medisch technisch gebied de visie van FHI op belangrijke onderdelen onderschrijft. Besloten is dat bij het uitdragen van de bovengenoemde problematiek beide partijen intensiever met elkaar zullen optrekken.

ZORGSIGNAAL GAAT ONDERUIT In juni vorig jaar lanceerde de Nederlandse vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) het ICT-project Zorgsignaal, een ziekenhuismeldingssysteem voor incidenten en calamiteiten. Met Zorgsignaal hebben ziekenhuizen de mogelijkheid om calamiteiten en (bijna-) incidenten snel onderling te melden. Direct vanaf het begin heeft FHI grote bezwaren geuit tegen de procedures rondom Zorgsignaal. Daarnaast is er sprake van meerdere naast elkaar werkende systemen wat de eenduidigheid niet ten goede komt. Zowel het aantal deelnemers (23) als het aantal meldingen blijkt echter sterk achter te blijven bij de verwachtingen. Het project lijkt daarmee geen lang leven beschoren.


Negometrix/NVZ-inkopers.nl: FHI

MAAKT BEZWAAR TEGEN REVERSED AUCTION

Onder de naam nvz-inkopers.nl stelt de NVZ in het kader van strategisch inkopen voor de aangesloten ziekenhuizen het softwareplatform van Negometrix beschikbaar. Dit platform gaat uit van het reversed auction model – een omgedraaide veiling waarop leveranciers van medische technologie via internet tegen elkaar kunnen onderbieden ten einde voor het ziekenhuis tot een zo laag mogelijke prijs te komen. De procedure is dat na een eerste leveranciersselectie een productmodel wordt ontwikkeld waarin alle relevante parameters zoals prijs, kwaliteit, technische specificaties

et cetera in een wegingsmodel worden geplaatst. Vervolgens kunnen de geselecteerde leveranciers op basis van een zo scherp mogelijke prijs trachten de opdracht binnen te halen. Veelal vinden er in kort tijdsbestek (enkele minuten tot uren) meerdere bieding-rondes plaats ten einde tot een zo laag mogelijke prijs te komen. Inmiddels hebben er 22 inkoopprojecten plaatsgevonden waarvan vijftien er betrekking hadden op de inkoop van medische producten. FHI heeft twee belangrijke bezwaren tegen dit reversed auction systeem. Allereerst worden eenmaal ontwikkelde product-

modellen voor hergebruik bij andere ziekenhuizen ingezet. Dit kan leiden tot subjectieve beïnvloedingsfactoren bij het inkoopproces en verstoring van dynamiek in de markt. Daarnaast leidt het systeem onherroepelijk tot prijserosie met alle gevolgen van dien ten aanzien van belangrijke vormen van toegevoegde waarde op de producten en verschaling van aanbod in de markt. Zowel FHI als CIBZ bleken het er over eens dat het inzetten van het reversed auction model voor de aanschaf van medische producten onwenselijk is en op termijn negatieve gevolgen met zich mee zal brengen.

Landelijk pictogram Defibrillatoren Per jaar overlijden in Nederland ruim 15.000 mensen door een plotselinge hartstilstand. Slechts een klein deel van de patiënten die een collaps krijgen in het bijzijn van anderen, overleven de circulatiestoornis. De oorzaak van een circulatiestilstand ligt meestal in het ontstaan van kamerfibrilleren, een ritmestoornis die tot gevolg heeft dat de pompfunctie van het hart uitvalt. Door middel van het snel toedienen van een elektrische schok (defibrillatieschok) kan in veel gevallen deze functie van het hart worden hersteld, met aanzienlijke stijging van de overlevingskansen.

De AED is een apparaat dat onderscheid kan maken tussen hartritmestoornissen waarbij een defibrillatorschok moet worden toegediend en ritmes waarbij dit beslist niet mag. De bediening is dermate eenvoudig dat in principe iedereen een AED kan bedienen. De apparatuur is zo ontwikkeld, dat het maken van een levensbedreigende fout is uitgesloten.

Dit pictogram is in lijn met de NEN 3011 voor veiligheidskleuren en -tekens in openbare ruimte en gaat als landelijke standaard fungeren naast pictogrammen bedoeld voor nooduitgang en brandbestrijding.

Na uitspraken van de minister is duidelijk geworden dat het gebruik van de AED niet langer een zogenoemde voorbehouden handeling is, waarmee het gebruik is vrij gegeven. Om aan bezoekers van openbare gebouwen duidelijk te maken dat een AED aanwezig is, heeft het defibrillatorencluster binnen FHI een pictogram ontwikkeld.

MEDISCH Collectief Düsseldorf Naar verwachting zal in de tweede helft van 2004 een nieuwe stimulering/subsidieregeling in werking treden, die brancheorganisaties in de gelegenheid stelt exportbevorderende activiteiten te ontplooien. In dit kader hebben inmiddels gesprekken plaatsgevonden tussen de EVD (Economische Voorlichtingsdienst van het

ministerie van Economische Zaken), de Messe Düsseldorf en FHI. Inzet was de mogelijkheid van een Nederlands collectief op MEDICA Düsseldorf te onderzoeken. Met de nieuwe subsidieregeling is het voor bedrijven zowel financieel als qua inspanningen zeer aantrekkelijk om via de brancheorganisatie te participeren in een collectief.

Om dit voor MEDICA 2004 te realiseren bleek te ambitieus. Wel is FHI voornemens om naar MEDICA Düsseldorf 2005 (november 2005) een Holland Medical Collectief in te zenden. Bedrijven die interesse hebben in dit programma kunnen contact opnemen met FHI, Dhr. L. Knaven, telefoonnummer: (033) 465 10 63.


37


Werkconferentie Medische Hulpmiddelen De deregulering van de Regeling Hulpmiddelen 1996 dreigt de kwaliteit van zorg in de hulpmiddelenmarkt aan te tasten. Het Platform Hulpmiddelen van MKB-Nederland, waarin FHI participeert wil over dit onderwerp een werkconferentie organiseren met de vraagstelling: ‘Hoe kan ieder in de keten de kwaliteit van hulpmiddelen positief beïnvloeden?’

Doel van de werkconferentie is zicht krijgen op de knelpunten in de keten die de kwaliteit van hulpmiddelen in de weg staan; oplossingen overeenkomen om de knelpunten weg te nemen en gezamenlijk acties/ trajecten in gang zetten om de oplossingen te realiseren.

Voorafgaand aan de werkconferentie laat het Platform onderzoek doen naar de huidige knelpunten in de markt ten aanzien van kwaliteit. Thema’s zoals: ‘Wie bepaalt kwaliteit?’, ‘Zijn richtlijnen en protocollen een garantie voor

kwaliteit?’, ‘Wat zijn randvoorwaarden rond verstrekking hulpmiddelen in kader van stelselwijziging?’ en ‘Wat is de rol van zorgverzekeraar?’ komen in het onderzoek en de werkconferentie uitvoerig aan de orde. Doelgroep voor de werkconferentie: overheid, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties en medische industrie. De Werkconferentie zal plaatsvinden op 28 september, 14.00 uur, in de JK-zaal van MKB-Nederland te Delft.

UPDATE MODELCONTRACT SERVICE EN ONDERHOUD

INKOOPVOORWAARDEN EN MODELCONTRACT INVESTERINGSGOEDEREN

Service en Onderhoud wordt een steeds actueler thema binnen de gezondheidszorg. In dit kader hebben FHI en de ziekenhuizen in 2000 een Standaard Service Overeenkomst opgesteld. Dit modelcontract is tot stand gekomen na een intensieve samenwerking tussen FHI, de WIBAZ/VZI/CIBZ (Instrumentatietechnici Academische Ziekenhuizen) en de NVILG (inkopers).

Enige tijd geleden hebben de NVZ, Arcares GGZ Nederland en de Vereniging Gehandicapten Zorg nieuwe inkoopvoorwaarden gedeponeerd. Deze voorwaarden zijn voor gebruik ter beschikking gesteld aan onder meer de aangesloten ziekenhuizen. Evenals bij de introductie van de NZf-inkoopvoorwaarden in 1991 heeft FHI de nodige bezwaren tegen de inhoud van de inkoopvoorwaarden. Acceptatie van de voorwaarden leidt met name bij investeringsgoederen tot onaanvaardbare risico’s. FHI heeft voor haar leden een overzicht beschikbaar met al het commentaar op de standaardvoorwaarden.

Inmiddels vindt een evaluatie van het modelcontract plaats. Op verschillende onderdelen wordt de overeenkomst geupdate. Daarnaast worden ook kalibratie, validatie en software-aspecten in het modelcontract opgenomen. De verwachting is dat de nieuwe overeenkomst in de tweede helft van 2004 gereed zal zijn. Het modelcontract 2000 is voor FHI leden vrij te gebruiken en in gedrukte vorm verkrijgbaar via het bureau van FHI. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met mevrouw L. Kamp of ing. L.H.M. Knaven, tel. (033) 465 10 63.

In overleg met de NVILG (inkopers) is besloten om, in lijn met de eerder overeengekomen opzet van de Standaard Service Overeenkomst, een evenwichtig modelcontract voor investeringsgoederen te gaan ontwikkelen. Hiervoor is inmiddels een werkgroep opgestart waarin vanuit FHI de bedrijven Toshiba, GE, Philips en Siemens participeren. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met ing. L.H.M. Knaven

MEDICA Utrecht 2005 Van 2 t/m 4 februari 2005 vindt in de Jaarbeurs te Utrecht de MEDICA 2005 plaats. FHI is hier weer prominent aanwezig. Een gezamenlijke FHI-aanpak en collectieve FHI-paviljoens zijn in voorbereiding.

Als thema is gekozen voor het Disease Managementmodel, dat tevens als kader dient voor het te ontwikkelen congres- en workshopprogramma. Een zestal ziektecategorieën waarin de grootste veranderingen te verwachten zijn,


staan daarbij centraal, te weten: hart en vaatziekten, astma en COPD, Diabetes Mellitus, urinewegaandoeningen, aandoeningen van het bewegingsapparaat en psychische aandoeningen.

Het expositieprogramma bestaat uit Medische technologie, verpleging & verzorging, revalidatie, fysiotherapie, personeel & organisatie, facilitair & catering. De bezoekersdoelgroepen voor MEDICA 2005 zijn beleidsmakers, bestuurders en directie, instrumentatietechnici, zorginkopers, hoofden facilitaire dienst, administratie, P&O, medisch specialisten, artsen, arts-assistenten, verpleegkundigen en verzorgenden, fysiotherapeuten. Data: Woensdag 2 tot en met vrijdag 4 februari 2005. Dagelijks geopend van 10.00 - 16.30 uur Voor nadere informatie over deelname kunt u contact opnemen met FHI.

INFORMATIE

VANUIT

DE LEDENKRING

Thales Special Products heet per ommegaande Brookx Company B.V., Postbus 241, 2700 AE ZOETERMEER, tel: 0793445998, fax: 079-3445938. Aadvise Electronics heeft per 1 januari 2004 een nieuw bedrijventeamlid. Goedhart PCM is toegetreden tot het Aadvise Electronics bedrijventeam.

Class BV is verhuisd naar Hoorn 99, 2404 HH ALPHEN AAN DEN RIJN. Telefoonnummer: 0172-421424 faxnummer: 0172244282. B&L Sytems heeft een nieuwe naam: Isogen Life Science. De overige gegevens blijven ongewijzigd. Met ingang van 1 januari 2004 is Jouan Nederland B.V. inclusief personeel overgenomen door Thermo Electron B.V. De adresgegevens zijn: Takkebijster 1, 4817 BL Breda.

Met ingang van 5 januari 2004 is Inventech Benelux verhuisd naar een nieuw kantoor. Het nieuwe adres is Mechelaarstraat 17, 4903 RE OOSTERHOUT. Het Postbusnummer is vervallen en het nieuwe faxnummer is 0162-421944. Telefoonnummer, e-mailadressen en website zijn ongewijzigd.

De Lange Group heeft per 1 januari 2004 een nieuwe naam: HACH LANGE. Alle e-mailadressen en internet zijn omgezet. De opbouw is als volgt: [email protected] voor e-mail en internet is geworden www.hach-lange.com. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd.

Rockwell Automation B.V. heeft een nieuw adres: Communicatieweg 5, 3641 SG MIJDRECHT. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd.

Per 1 januari 2004 heeft HCI Cryogenics B.V. een nieuwe naam: Hoek Loos Cryoservices B.V. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd.

Met ingang van 1 maart 2004 heeft Alcatel Vacuüm Technology een nieuwe naam: Adixen. Alle overige gegevens met betrekking tot telefoon, fax, postadres en contactpersonen zijn ongewijzigd gebleven.

ICN Biomedical uit Zoetermeer is van naam en adres gewijzigd: MP Biomedicals Europe B.V. adres: Joh. Vermeerstraat 24, 1071 DR AMSTERDAM. Telefoonnummer: 0800-0227416, faxnummer: 0800-0227489.

Vanaf 15 maart 2004 vinden alle collega’s van HP in het nieuwe pand Cirqada, op de locatie Papendorp te Utrecht onderdak. Met ingang van 1 april 2004 wordt het nieuwe adres: Orteliuslaan 1000, 3528 BD UTRECHT, tel: 030-222200. Het postadres blijft onveranderd. AllMons per 25 maart 2004 On the move. Nieuw pand, nieuw logo, nieuwe site maar de kwaliteit blijft als vanouds. Nieuwe adresgegevens: Veldweg 6J, 5321 JE HEDEL, telefoonnummer: 073-5995760.

Per 1 januari 2004 heeft Copharm een nieuwe naam en een nieuwe directeur: Copharm-Maquet B.V. en de directeur is de heer R. Stoopman. De adresgegevens blijven ongewijzigd. Het postbusadres van Sanamij b.v. is per ommegaande opgeheven. Vanaf heden kan alle correspondentie gericht worden aan: Vlambloem 65, 3068 JG ROTTERDAM.

In maart 2004 heeft Dresser Industrial Products zijn naam gewijzigd in Dresser Valves Europe. Alle overige adresgegevens blijven onveranderd. Wel wijzigt ook het internetadres: www.dresser.com.

KP Medical B.V. heeft haar naam gewijzigd in KP Holding B.V.. Alle overige gegevens blijven ongewijzigd.

Trimation is overgenomen door Novotek. Nieuwe adresgegevens: Postbus 5671, 4801 EB BREDA, telefoonnummer: 076-5871010, faxnummer: 076-5810111

Pfister Weegtechniek BV is per 1 januari 2004 verhuisd naar: Technologieweg 6, 4906 AC Oosterhout. Telefoon, fax en e-mailadressen blijven ongewijzigd.

Per 1 januari 2004 is Den Hartog Scientific B.V. verhuisd naar de Kryptonstraat nummer 11, 6718 WR EDE. Telefoonnummer: 0318641563 faxnummer: 0318-642225.

Vanaf 1 februari 2004 hebben Exatech uit Dordrecht en Salland Electronics uit Zwolle de krachten gebundeld door het afsluiten van een samenwerkingsovereenkomst.

N IEUWE

LEDEN

Sioux Technische Software Ontwikkeling B.V., lidnummer 1357 Adresgegevens: Science Park Eindhoven 56709, 5692 EP SON Allied Data Technologies bv, lidnummer 1352 Adresgegevens: Postbus 788, 3200 AS SPIJKENISSE

Koster Industriële Systeemintegratie, lidnummer 1354 Adresgegevens: Postbus 55, 7030 AB WEHL Shinko Benelux B.V., lidnummer 1349 Adresgegevens: Haarsteegsestraat 41, 5254 JN HAARSTEEG JUN-AIR Benelux B.V., lidnummer: 1346 Adresgegevens: Postbus 288, 3760 AG SOEST

Fisher Emergo B.V., lidnummer 1358 Adresgegevens: Postbus 4, 1120 AA LANDSMEER Promega Benelux B.V., lidnummer 1349 Adresgegevens: Postbus 391, 2300 AJ LEIDEN

Air Products Nederland B.V., lidnummer 595 Adresgegevens: Postbus 37601, 1030 BA AMSTERDAM

COLOFON

B ENOEMINGEN Dhr J.G. van Halderen, voorzitter branche Laboratorium Technologie, is onlangs benoemd tot bestuurslid van de NVG (Nederlandse Vereniging van de Groothandel).

REDACTIE Bureau FHI REDACTIE-ADRES Postbus 2099 3800 CB Amersfoort Telefoon(033) 465 75 07 Fax (033) 461 66 38 Internet www.fhi.nl E-mail [email protected] VORMGEVING studio oudwater, Baarn DRUK Drukkerij Van de Ridder, Nijkerk Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteurs, redactie en het bureau van FHI geen aansprakelijkheid.


39

INFORMATIE

O NTVANGEN

CORRESPONDENTIE

MKB-N EDERLAND

FHI ontvangt regelmatig informatie van MKB-Nederland die wellicht voor een aantal leden relevant is. Bijgaand een overzicht van recent ontvangen stukken. Geïnteresseerden kunnen de documenten opvragen bij het FHI-bureau.

08-01-2004 Nota Financiering, prijs en toegang (MKB/RZO) 28-01-2004 Rapport: "Export, ruimte voor het MKB" (onderzoek MKBNL en ABN AMRO) 28-01-2004 Herijking VROM-regelgeving en het MKB 10-02-2004 Enquête onderzoek NMa "Inventarisatie belemmeringen in het overstappen naar een andere bank" 11-02-2004 CD-Rom "Praktisch instrument voor de opzet van uw ICT-omgeving" 18-02-2004 Uitnodiging persconferentie 24-02-2004: lastenstijging 24-02-2004 Nota "Onderzoek naar tariefontwikkeling bij enkele gemeentelijke heffingen van 36 gemeenten in de periode 2000-2004"

09-03-2004 Reactie MKB NL op "HOOP 2004" (middellange termijn visie op het hoger onderwijs) 09-03-2004 Notitie "Vroegpensioen en verlof, de levensloop voorbij" 24-03-2004 Resultaten panelonderzoek 1e kwartaal onder ondernemers in het mkb (TNS NIPO) 11-05-2004 Nota deregulering Arbowet en -regelgeving 24-05-2004 Gezamenlijk persbericht MKBNL en Verbond van Verzekeraars: ‘nieuwe verzekering moeilijk verzekerbaren na afschaffing WAZ rond’ 26-05-2004 Enquête over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen/ Bedrijfsoverdrachten

A ANVRAGEN

Tecan Benelux BVBA, laboratoriumautomatisering, pipetteerautomaten, microtiterplaat, readers en wassers.

Dewetron Benelux, testen meetinstrumenten

ProSense B.V., meet- en regelapparatuur, synthese apparatuur, DNA analyse technieken, apparatuur voor het testen van tabletten.

Hamer Installatietechniek B.V., levering/ plaatsing tankinstallaties & werkplaatsinrichtingen. Service en onderhoud tankstations, klimaat techniek, meet- en regeltechniek E-Solutions, testen meetapparatuur, software en hardware Parker Hannifin B.V., gespecialiseerd in technische componenten Siemens Lease B.V., financiering van investeringsgoederen van derden ifm electronic b.v., inductieve en capacitieve naderingsschakelaars, cilinderschakelaars, stromingssensoren, druksensoren, absolute en incrementele pulsgevers, optische sensoren, lasersensoren, AS-interface, timers/ tellers, displays, bewakingsmonitoren, voedingen, mobiele besturingen, temperatuursensoren. Ton Peeters Industriële Automatisering BV. Het bedrijf ontwerpt, ontwikkelt en implementeert software voor industriële toepassingen.


TECHNISCH-COMMERCIEEL INGESTELDE ACCOUNT MANAGER HBO opgeleide en zeer ervaren verkoopingenieur, zoekt job op het gebied van verkoop, support, evt. coaching en training van kapitaalgoederen in de "instrumenten" sfeer. Heeft meer dan 10 jaar gewerkt in de telecom/datacom branche; Senior representatie en gewend zelfstandig te werken. (kantoor aan huis) Locatie: midden-Randstad. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Paul Petersen, 033 465 75 07.

LIDMAATSCHAP

Bronkhorst High-Tech BV, instrumenten voor het meten en regelen van vloeistof- en gasstromingen, druk

Quality Logix B.V., calibratiemanagement software voor ISO 9000 gecertificeerde bedrijven

PERSONEELSBEMIDDELING

Benelux Scientific BV, verkoop en onderhoud van laboratoriuminstrumenten; vooral fysische meettechnieken. LabWare Limited, LIMS (Laboratorium Informatie Management Systemen), software en services. De Koningh System Supplier B.V. De firma is partner in ontwikkeling en realisatie van hoogwaardige oplossingen in de meet- en regeltechniek, medische apparatuur en optische systemen. Biolegio B.V., Biolegio voert DNA/RNA synthese W.H. Brady, zorgt voor identificatieoplossingen voor laboratoria. Antonides CV, levert een totaalprogramma laboratoriumsupplies (disposibles & apparatuur) + chemicaliën. Airtemp Testtechnologie B.V., In- en verkoop en ontwerpen van koel- en luchttechnische apparatuur.

Westfalen Gassen Nederland B.V., Westfalen levert industriële, medische en laboratoriumgassen, koudemiddelen, propaan en gasgerelateerde apparatuur. Ook cryogene opslagvaten (zowel stationair als transportabel) en zuurstofgeneratoren.

H ANDELSCONTACTEN PRODUCENT

VAN EEN BOUWKAST VOOR DE SECTOREN MACHINEBOUW EN AUTOMATISERING ZOEKT EEN VERKOOPPARTNER

BÖMA GMBH Rohnen 940 A-6861 Alberschwende T. +43(0)5579-20056 F. +43(0)5579-20056-4 E. [email protected] Internet: http://www.boema.at Contactpersoon: de heer Bernhard Lenz

IN MEMORIAM Bedroef geven wij u kennis van het overlijden van

DR. F.C. DE VOS Oud bestuurslid van de FHI-branche Laboratorium Technologie

IGNALEMENT >> VIA SHITHOUSE -INDUSTRIE NAAR TECHNOLOGIE

Recommend Documents