RENOVATIEPACT : Werkgroep Werkgroep financieringfinanciering- verslag vergadering 4 mei 2015 Aanwezigen AG Energiebesparingsfonds Jan Agentschap Wonen Vlaanderen Carolien Argus Hubert BMP Philippe Bond Beter Leefmilieu Mike BVK/Febelfin Frans BVK/Febelfin Ivo CeDuBo To CIR- Isolatie Raad Georges Departement Financiën en Begroting Stien Departement Financiën en Begroting Manuela Departement LNE Els Eandis Ines Huurpunt Lies Informazout Guido Infrax Dirk IVP-ETICS Ruud Kenniscentrum Vlaamse steden Frederik Koninklijke Federatie van het Belgisch Els Notariaat NAV Angeliques OVAM Anne OVED vzw Christophe Samenlevingsopbouw Stefan Samenlevingsopbouw Wannes Van Marcke Gregory VCB Gert VEA Ellen VEA Tine VEA Roel VEA Geert Verbond van de Glasindustrie Georges
Meuleman De Brabandere David Callewaert Desmet Meel Van Bulck Simons Timmermans Van der Auwera Vervoort Van Hover Becue Baarendse Saenen Schreurs Van Eersel Serroen De Keyser Verspeurt Adriaens Debrabander Goemaere Starckx Decroix Huybrechts Moons Tanghe Vermeiren Flipts Devent
Hubert verwelkomt de groep. Het verslag van vorige vergadering wordt goedgekeurd.
1
VEA geeft een inleidende presentatie, met een korte terugblik naar de vergadering over premies en schetst de agenda van de vergadering. De presentatie gaat als bijlage. Stien Van der Auwera geeft een presentatie aangaande de bestaande fiscale instrumenten die een link hebben met woningrenovatie. De presentatie gaat als bijlage. De stakeholders stellen enkele vragen ter verduidelijking -
-
belastingvermindering van woningen verhuurd via SVKs, cijfergegevens per belastingtype. Hierbij de link naar de laatste cijfers van de begrotingsaanpassing 2015 (http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/20142015/g17-a-2-c.pdf cijfers over personenbelasting pagina’s 22-23): gros woonbonus 1,6 miljard, andere maatregelen veel beperkter. Wijziging schenkingsrechten Woonbonus: hoe werkt dit voor tweede/derde woningen + wat indien Vlaamse eigenaars maar woning in een ander gewest, …
Vervolgens wordt in drie subwerkgroepen verder gediscussieerd -
Enerzijds over hoe de bestaande instrumenten beter kunnen worden ingezet Anderzijds over de beleidsadviezen die kunnen worden gegeven ter bevordering van de renovatiegraad van het bestaande woningpark.
Per werkgroep wordt hieronder weergegeven wat door de aangeduide verslaggevers werd gerapporteerd. VRAAG 1: Hoe de bestaande fiscale instrumenten in hun huidige vorm (d.i. zonder wijzigingen) beter benutten? Veel instrumenten beschikbaar, sommige heel weinig gekend. Enkele denkpistes voor de discussie: • • •
Welke rol kunnen de verschillende stakeholders spelen? Denk niet alleen aan communicatie, maar ook aan ontzorging. Mogelijkheden om de reeds geplande wijziging aan de schenkingsrechten benutten?
Groep 1: Christophe Debrabander, Mike Desmet, Stien Van der Auwera, Els Van Hover, Ellen Moons, Frederik Serroen, Stefan Goemaere, Ruud Van Eersel, Anne Adriaens, Geert Flipts • • • • • • •
Bouwprofessionals kennen fiscaliteit niet ten gronde. Er moeten veel vragen gesteld worden over de individuele situaties alvorens advies kan gegeven worden. Belastingvermindering= een cadeau achteraf, met andere woorden geen trigger. Nood aan energieloket (cfr Waalse Guichets d’énergie, cfr energie/woonloketten steden en gemeenten: geen wildgroei aan loketten nodig Vlaamse infolijn als kanaal: krijgt 100.000 vragen op jaarbasis over energie. Geeft de infolijn echter ook gemeentelijke informatie mee + is de info actueel? Universiteiten inzetten communicatie? Actieve communicatie nodig: hoe maak je ‘alle woningen geïsoleerd’ talk-of-the town in peer2peer conversaties? Juiste communicatie via juiste kanalen verspreiden is van belang. 2
• • • • • • •
Woonloket op gemeentelijk niveau (face to face, concrete invulling van papieren etc) als aanvulling op 1700 (tel/mail meestal voldoende). Steunpunten duurzaam wonen of bouwen komen zelfs aan huis met advies. Gemeenten die Convenant of Mayors hebben ondertekend betrekken. Nieuwsbrief, tv, … triggeren en aangeven waar ze terecht kunnen voor meer informatie. Iedere subsector moet misschien 1 of 2 triggers voor zijn specifieke doelgroep vinden (niet alles) Gemeentelijke infobladen gebruiken. Werken aan centralisatie van alle informatie, zowel federaal, Vlaams, provinciaal als gemeentelijk…
Groep 2: Frans Meel, Els De Keyser, Dirk Schreurs, Wannes Starckx, Carolien De Brabandere, Gregory Decroix, Jan Meuleman, Lies Baarendse, Manuela Vervoort, Tine Tanghe • • • • • •
•
Korting onroerende voorheffing heeft op bestaande woningen geen impact, enkel voor nieuwbouw. Vooral werken aan communicatie: geïntegreerd platform om verschillende instrumenten bekend te maken vb energiesparen, premiezoeker Woonkantoren, woonloketten, adviseurs: kennen vaak wel de premies (en de technische info), maar amper details over de fiscale instrumenten. Loketten zelf zouden ook al beter bekend moeten worden gemaakt, niet iedereen vindt zijn weg ernaar. Notaris.be: bevat veel informatie (algemeen, veelgestelde vragen), ook mogelijkheid om 2 keer per maand diepgaander een onderwerp te bespreken. Mensen zien door bomen het bos niet meer: 1 lokaal aanspreekpunt nodig, dat echter nooit alle info zelf in detail beheerst, maar wel kan doorverwijzen naar correcte instantie Stroomlijnen van de instrumenten zelf nodig opdat iemand het nog uitgelegd kan krijgen.
Groep 3: To Simons, Hubert David, Roel Vermeiren, Angelique Verspeurt, Ines Becue, Guido Saenen, Georges Timmermans, Georges Devent, Philippe Callewaert, Ivo Van Bulck, Frederik Serroen • •
• • •
Randvoorwaarde= continuïteit is essentieel. Bestaande contracten mogen niet wijzigen. Hoe meer gespreid in de tijd, hoe kleiner het prijsverhogend effect op facturen zelf. Bedenking hierbij ivm voornemen om renovatiepremie te spreiden over drie jaar via personenbelasting. De gekende aanpak waarbij je ineens het hele bedrag krijgt, laat meer toe dat dit bedrag meteen bijkomend geïnvesteerd wordt in afwerken van de renovatie, die de meeste mensen ook graag niet teveel jaren laten aanslepen…. Continuïteit in de communicatie van VEA/netbeheerders/…. Lijst opmaken van bestaande instrumenten inclusief hun benutting. E-calculator gecertificeerde calculator van de extra terugverdieneffecten zodat banken dit kunnen gebruiken om de ontlening van kapitaal hiervan afhankelijk te maken.
3
VRAAG 2: Welke beleidsadviezen ter bevordering van de renovatiegraad van het bestaande woningpark willen we formuleren op het vlak van fiscale instrumenten? Enkele denkpistes: - Het business-model voor het verhogen van de renovatiegraad van woningen kan beter worden gebaseerd op een fiscaal beleid dan op een premiebeleid. - Beter één impactvolle aanpassing in één fiscaal instrument dan in verschillende instrumenten aanpassingen in de marge? - Op welk fiscaal instrument willen we het zwaarst inzetten? En wat is ‘nice to have’? - Zijn fiscale instrumenten geschikt om spaargeld te activeren richting woningrenovatie? Hoe? Zijn er betere opties voorhanden? - Goede fiscale actievoorbeelden gekend uit andere landen?
Groep 1: Christophe Debrabander, Mike Desmet, Stien Van der Auwera, Els Van Hover, Ellen Moons, Frederik Serroen, Stefan Goemaere, Ruud Van Eersel, Anne Adriaens, Geert Flipts •
• •
• • •
•
•
• • •
Niet akkoord met stelling fiscaal beleid beter als basis voor businessmodel want fiscaliteit is trager en sluit bovendien meer doelgroepen uit. Nood aan een nieuw pakket dat wel werkt. 1 instrument voor 1 doel, niet 3 instrumenten voor eenzelfde maatregel. Nood aan een sneller regime zoals paar jaar geleden bestond voor auto’s rechtstreeks bij verkoper: teruggave personenbelasting moet sneller, bij betaling van de factuur aan de aannemer. Ook triggers voor kantelmomenten behouden? Ja, geeft aanmoediging per individueel kantelmoment. Overlap zo veel mogelijk uitsluiten. Doel= energiezuiniger patrimonium. Hoe? inzetten van de beschikbaar gekregen bedragen als gevolg van renovatie-activiteit (PB, BTW, energie, milieu, …) Maar PB komt deels federaal binnen, de stimuli moeten echter naar Vlaanderen komen. Dat deel begroten bovendien heel moeilijk. Bij het veranderen van hand van een woning, heel sterk de energetische renovatie promoten. Binnen 35 jaar zullen immers zo goed als alle huizen van hand veranderd zijn. Premie geven bij energetische renovatie in alle instrumenten, maar moet wel zo goed als onmiddellijk verrekend worden + mag niet te streng zijn, liefst in gradaties, niet gewoon net niet halen= niets, net wel= alles. Instrument OV heel interessant omdat het alle eigenaars kan bereiken, maar KI’s niet geactualiseerd + toestaan van kortingen heeft gevolgen voor inkomsten gemeenten en provincies. Fiscale stimuli om spaargeld te activeren : terugbetaalbaar belastingkrediet (je moet bijv ook de ouderen meekrijgen die nog onvoldoende belastingen betalen). Geld van natuurlijke personen naar een fonds voor energetische renovatie krijgen. Banken dit laten promoten.
4
Groep 2: Frans Meel, Els De Keyser, Dirk Schreurs, Wannes Starckx, Carolien De Brabandere, Gregory Decroix, Jan Meuleman, Lies Baarendse, Manuela Vervoort, Tine Tanghe • • • •
• • •
•
• •
•
•
•
• • • •
Meer werken met belastingkredieten, niet enkel met verminderingen/kortingen: vooral richten op zwakkere doelgroepen Ontzorgen zowel van verhuurders, huurders als eigenaars-bewoners Drempels wegwerken, ook psychologisch EPC als parameter ipv KI voor OV: nadelen duurt lang voor je ze allemaal in kaart hebt gebracht, bovendien 10 jaar geldig dus niet altijd correcte weerspiegeling, algemeen kwaliteitsprobleem EPC; Grootschalige herevaluatie van het KI zelf lijkt echter ook niet aan de orde vandaag. OV blijft bovendien een klein instrument voor Vlaanderen, om hierin in te grijpen moet je de gemeenten en de provincies betrekken (+ compenseren). Zero sum principe: wie niets doet, betaalt meer, rest minder= op LT is dat budgetneutraal. Soort bonus malus, niet enkel bonus … Schenkbelasting: zeer groot Mattheuseffect: je moet al kunnen schenken, bovendien korting progressief ipv degressief. Idem voor erfbelastingen+ verplichting om binnen x tijd te renoveren+ wat als je enkel huis erft en geen middelen? Belastingvermindering in personenbelasting: maar zou onmiddellijk verrekend moeten kunnen worden (cfr auto’s enkele jaren geleden): maar bij wie, hier zijn aannemers, materiaalverkopers, architecten, verslaggevers, …mee gemoeid Algemeen nadeel van premies/tegemoetkomingen: prijsopdrijvend effect waardoor deel bij aannemers zelf blijft hangen, niet burger ten goede komt. Woonbonus: korf meer accentueren richting energie. Lagere basiskorf maken, maar rest afstemmen op renovatie/starters. Opgepast gelijkheidsbeginsel niet schenden, starter moeilijk te definiëren. + belastingkrediet versus enkel vermindering: gefocust op specifieke doelgroep? Ook voor 2e/3e woning als die verhuurd worden voor minstens 9 jaar via SVK? Maar oppassen dat je door de combinatie van federale en gewestelijke verminderingen niet beter af bent met meerdere woningen dan voor enige woning. Wel van belang om verhuurmarkt te vrijwaren. Enkel belastingvermindering voor woningen die minstens voldoen aan minimale kwaliteitsnormen: maar wie gaat daar attesten voor afleveren, nu al capaciteitsprobleem. Grote nadeel aan fiscale maatregelen: je moet heel goed op voorhand kunnen becijferen wat iets zal kosten want weegt nog jaren door op begroting (kan je niet zomaar stopzetten). Hoe beperken qua doelgroep, hoe goede parameters vinden om te berekenen en op te volgen, hoe goed afbakenen? Sociale correcties in fiscaliteit inbouwen bijzonder moeilijk omwille van gelijkheidsbeginsel Nu aan woonbonus raken zou toch wel heel goed moeten worden onderbouwd. Werken met degressieve tarieven: meer voor lagere inkomens, minder voor hogere. Registratierechten uitstellen bij renovatie: vereist prefinanciering van de overheid, ligt moeilijk. Oude systeem van groene leningen niet voor herhaling vatbaar wegens te langlopende ‘kater’ voor de overheid. 5
Groep 3: To Simons, Hubert David, Roel Vermeiren, Angelique Verspeurt, Ines Becue, Guido Saenen, Georges Timmermans, Georges Devent, Philippe Callewaert, Ivo Van Bulck, Frederik Serroen • •
• • • •
•
• • •
Fiscale maatregelen zouden meer moeten worden gelinkt aan uitvoering van maatregelen dan aan loutere aankoop/verkrijgen van een woning. Contracten met een tijdshorizon= stappenplan nodig. Upgrade van het EPC mogelijk? Huidige staat en nodige stappen om ergens te geraken (woningpas?) Noodzaak om premies/voordelen te kunnen vastklikken. Overwegen van een systeem zoals in Nederland waarbij je continu moet opschuiven/verbeteren of je krijgt een hogere belasting/KI. Met andere woorden werken met bonus/malus systeem. Kan politiek doorslaggevend zijn dat er ook meerinkomsten komen t.o.v. meeruitgaven. KI verhoging omwille van energie: compenseren in OV (of KI nog gedurende x tijd behouden op vorige niveau). Mobiliseren spaargelden: vrijstelling op roerende voorheffing indien ingezet voor renovatie + onderzoeken van de mogelijkheden om privégelden te laten investeren in renovatiefondsen, … Oprichten van een fonds (zoals de Volkslening destijds (2 miljard opgehaald, probleem nu is dat de rente die kan geboden worden te laag is om aantrekkelijk te zijn). Opmerking: een eerste schijf aan intresten op een gewone spaarrekening die vrijgesteld is van roerende voorheffing. Voor 2015 gaat het om € 1 880, daarboven 15% op extra interest. Dus aan huidige interest moet je al ca 130.000 per persoon op spaarrekening hebben. Vraag is dan wat het potentieel is? Alternatief zou kunnen zijn aandelen met een laag risico uitgeven waarbij de overheid het risico deels dekt. Je zou dan wel een interessanter aanbod kunnen hebben qua rente. De inleg in dit renovatiefonds zou je per deelnemer kunnen beperken en de fiscale ondersteuning via de personenbelasting regelen. Fiscaal ondersteunen van uitvoeren van een grondige energiestudie/audit Hypothecaire inschrijving verlengen van 30 naar 40 jaar zodat heropname mogelijk wordt. Bedenking bij voormalig systeem van groene leningen, waarbij overheid tussenkomt voor deel interest: dit soort lopende kosten op lange termijn voor de overheid beter vermijden?
Op het einde van de vergadering werd door elke groep beknopt teruggekoppeld aan de hele werkgroep. Tot slot werd aan de deelnemers gevraagd om, met de pet op van burger, zelf bij het fiscale instrument te gaan staan dat volgens hen de meeste impact zou hebben op het eigen renovatiegedrag. Hieronder via foto’s weergave van de keuzes van de deelnemers. Ingrijpen in personenbelasting (incl woonbonus)
6
Ingrijpen in meerdere instrumenten (sleutelmomenten): registratierechten, successie en schenkingsrechten
Ingrijpen in onroerende voorheffing
Ingrijpen in mama-papa leningen
Ingrijpen in belastingvermindering voor energiebesparende investeringen voor wonignen verhuurd via SVK
Geen fiscale maatregelen
Volgende vergadering (29/5) wordt het thema prefinanciering, ESCO’s, rollende fondsen en crowdfunding behandeld. Er zullen twee introductiepresentaties worden gegeven, één rond ESCO’s in appartementsgebouwen en één rond de mogelijkheden van crowdfunding. De vraag wordt gesteld om net als voor de vergadering rond premies eventuele stellingen/vragen om standpuntinnames op voorhand te bezorgen.
7
