HIER WONEN WE IN DE HEMEL

MAGAZINE OVER SCHENKEN, ERVEN EN NALATEN 2016

ANGELA GROOTHUIZEN:

‘HIER WONEN WE IN DE HEMEL’ PERSOONLIJK!

WAAROM HEBBEN ZIJ EEN LEVENSTESTAMENT? WONEN IN EEN MONUMENT IS DAT LEUK? EN DAN KOMT DE FISCUS LEES EERST DEZE TIPS! PRIJS € 7,95 9 ISBN 9789012395533

789012 395533

sduvoornuenlater.nl

BEKENDE EN ONBEKENDE NEDERLANDERS OPENHARTIG OVER HUN TESTAMENT

Ruud Hoff

De toegift van Maria Callas

MUZIEK IN UW TESTAMENT Maria Callas met haar zeldzame toegift in 1973, het debuut van Mariss Jansons als chef-dirigent in Amsterdam met Ein Heldenleben van Strauss in 2004, Händels opera Ariodante met in de titelrol Anne Sofie von Otter in 1997... De geschiedenis van Het Concertgebouw is een aaneenschakeling van onvergetelijke concerten. Een mooie manier om zo’n ervaring door te geven aan volgende generaties is Het Concertgebouw Fonds opnemen in uw testament. We leggen u graag uit hoe dat in z’n werk gaat, waarom het nodig is, en wat we met uw legaat of erfstelling voor moois kunnen doen.

Bel 020 - 573 04 65 of kijk op www.concertgebouwfonds.nl

VOORWOORD

M

et dit magazine Voor nu en Later door breken we een taboe. We vragen bekende en onbekende Nederlanders of ze een goed doel hebben opgenomen in hun testament. Een paar jaar geleden was dat wellicht nog een wat al te persoonlijke, misschien zelfs wel ongepaste vraag. Maar tijden veranderen. Daarnaast brengen we enkele zeer persoonlijke ver halen van mensen die nadenken of nagedacht hebben over hun levens testament. Soms omdat ze voorzien dat ze over enige tijd waarschijnlijk de regie over hun eigen leven krijtraken. Het zijn zeer persoonlijke, soms ontroerende inkijkjes in mensenlevens. We zijn blij dat de betrokkenen zo openhartig wilden vertellen over hun overwegingen.

OPENHARTIG OVER LATER

Deze wintereditie 2016 van Voor nu en Later zet ook u misschien aan het denken. Over de rest van uw leven en daarna. In welke omstandigheden is het verstandig om bij de notaris een testament te laten maken? Hoe gaat dat precies met erven, schenken en nalaten en de fiscus? Hoe wordt een erfenis afgewikkeld? Hoever gaat men bij het zoeken naar verre erfgenamen? Blijft u eeuwig rondspoken op sociale media of zijn er andere opties? Wat te doen als u bezit hebt in het buitenland; welke regels voor erven, schenken en nalaten zijn dan van toepassing? Wat is een levenstestament en waarom zou u er een laten opstellen? Vragen die niet alleen spelen voor wie de middelbare leeftijd heeft bereikt. Immers, ook jonge mensen gaan scheiden, krijgen een ongeluk of gaan dood, zoals een van de mensen die onze redactie mocht interviewen heel nuchter vaststelt. Zware kost? Dat valt reuze mee. Lees bijvoorbeeld ook over de mooie interieurs die dankzij nalatenschappen bewaard zijn gebleven, over de voors en tegens van wonen in een monument. En laat u ook eens goed uitleggen wat de betekenis is van de werelderfgoedlijst zoals die door Unesco wordt bijgehouden. Maar laat dit magazine u vooral inspireren om zelf na te denken over later. Onze website (www.sduvoornuenlater.nl) biedt daarvoor ook veel extra informatie. Daar vindt u bijvoorbeeld de Geefwijzer; een goed instrument om meer te weten te komen over ruim zevenduizend goede doelen in Nederland. Handig voor als u een gefundeerd besluit wilt nemen over schenken of nalaten aan een algemeen nut beogende instel ling (ANBI). Veel leesplezier met dit magazine. En wilt u advies over uw persoonlijke situatie, overweeg dan eens een bezoek aan de notaris. Redactie en uitgever

VOOR NU EN LATER 2016

3

UITGAVE 2016 / www.sduvoornuenlater.nl

64

HET TESTAMENT VAN DOLF JANSEN

14

(EN 5 ANDEREN)

48

40

4

100 WELKE WERELD LATEN WE NA?

SPEUREN NAAR VERRE ERFGENAMEN

(3X) OPENHARTIG OVER HET LEVENS TESTAMENT

JONG! EN ZORGELOOS OVER MORGEN?

Inhoud

INHOUD

COLOFON 6 NIEUWS & TIPS – Schenking voor Rijksmuseum; Ruzie om crematie-as; Erfbelasting over lening ouders?; Fotobiografie als herinnering. 26 HOE WORDT EEN ERFENIS AFGEHANDELD? – Wat is de waarde van een erfenis? En hoe handel je deze het beste af ? 34 ZES REDENEN VOOR EEN TESTAMENT – Waarom zou u eigenlijk? Waarom een testament maken? 46 EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP – Mooie interieurs, nagelaten door de families Bisdom van Vliet, Sonneveld en Willet-Holthuysen. 56 SLIM ERVEN EN SCHENKEN – Het loont als je de fiscale spelregels kent en daarmee rekening houdt met schenken en nalaten. 74 BEZIT BUITEN EUROPA? – Wie bezit heeft in verschillende landen moet niet vergeten een testament op te stellen. 80 ERVEN BINNEN EUROPA? – Sinds september 2015 maakt de Europese Erfrechtverordening veel zaken eenvoudiger. 88 JE KIND ONTERVEN? – Een kind onterven, doe je niet zomaar. Wat kan wel en wat kan niet? 94 DE DIGITALE ERFENIS – Hoe gaat dat op sociale media als u er niet meer bent? Wat zijn de mogelijkheden? 106 WONEN IN EEN MONUMENT – Heel bijzonder, wonen in een monument. Maar kent u de mogelijkheden en onmogelijkheden? 116 ONLINE EEN GOED DOEL KIEZEN – Onze service op www.sduvoornuenlater.nl: de Geefwijzer laat u slim kiezen uit duizenden ANBI’s.

Concept Hoeksjan Redactie en Communicatie, Amstelveen Redactie Roel Smit (hoofdredacteur) Floortje Jansen Teksten Peter Boorsma, Berber Bijma, Jaap Hoeve, Marloes Hooimeijer, Dorine van Kesteren, Bert Koopman, Sander Peters, Petra Pronk, Corien Lambregtse, Barbara Schilperoort, Elwine de Rue, Mirjam Scholten, Marloes Smit, Roel Smit Art direction en vormgeving Ronald Koopmans Fotografie/beeld Marcel Molle, Gabby Louwhoff, Marloes Smit, iStockphoto, Hollandse Hoogte, Corbis e.a. Uitgever Sdu, Peter Frissen Postbus 20025 2500 EA ’s-Gravenhage T (070) 378 99 11 Redactie-adviesraad Oscar Balkenende, Chanien Engelbertink, Pieter Fangman, Willem Kam, Petra Knoppers, Bert Koopman, Cees Roëll, John Rozenboom, Mario Verlaan Verzending notariaat De leden van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) kunnen voor bijbestellen en voor het aan- en afmelden van een kantoor contact opnemen met Sdu T (070) 378 98 80 F (070) 799 98 98 [email protected] Advertentie-acquisitie Sdu, Marieke van Wezel T 070-378 0705 E [email protected] ISBN: 97 890 1239 5533

118 OP STAP LANGS INDUSTRIEEL ERFGOED – Hoe zuinig zijn we op onze oude industrie? Wat staat er nog in Rotterdam en Eindhoven? 128 EEN UITVAART KAN ANDERS – Wat zijn de belangrijkste joodse, islamitische, hindoestaanse en creoolse gebruiken rond de dood? 134 WAT KOST UW LAATSTE REIS? – Een begroting voor begraven of cremeren op basis van de laatste cijfers.


© Sdu Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveel voudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is b esteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor e ventuele fouten of onvolkomenheden.

5

Redactie Jaap Hoeve

NIEUWS&TIPS

Bram Lammers / Hollandse Hoogte

NOBELPRIJS GEVEILD, DAARNA TERUGGEGEVEN De koper van de vorig jaar geveilde Nobelprijs van James Watson, heeft de medaille een paar dagen later terug geven. De koper, de steenrijke Rus Alisher Oesmanov, noemde het ‘onacceptabel’ dat de wetenschapper een dergelijke prijs van de hand deed en

Het Rijksmuseum heeft eind vorig jaar een grote schenking ontvangen van de erfgenamen van kunsthistoricus I.Q. van Regteren Altena. De kinderen en kleinkinderen van Van Regteren Altena hebben een fonds op naam gesticht voor het aan kopen van tekeningen en aquarellen door Hollandse en Vlaamse kunste naars van voor 1900. I.Q. van Regteren Altena (18991980) was bijzonder hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en van 1948 tot

1962 directeur van het Rijksprenten kabinet, het huidige Prentenkabinet van het Rijksmuseum. Hij schonk het museum bij zijn leven een aantal prenten en liet bij zijn overlijden in 1980 een serie Italiaanse tekeningen aan het Rijksmuseum na. Door de stichting van een fonds op naam is het museum verplicht het geld alleen te gebruiken voor de beoogde doelstelling. Het Rijksmu seum beheert op dit moment 120 fondsen op naam, met uiteenlopende doelstellingen. De fondsen worden beheerd door een aparte steunstich ting, het Rijksmuseum Fonds.

gaf de prijs terug. De Nobelprijs van Watson werd in

6

december vorig jaar bij een veiling voor

DNA in 1953. Het New Yorkse veilinghuis

medaille, wordt gebruikt om weten

meer dan 4,2 miljoen euro verkocht aan

Christie’s veilde ook de aantekeningen

schappelijk onderzoek te ondersteunen.

een toen anonieme koper. Het was de

die Watson maakte voor zijn toespraak

Maar de medaille blijft bij de persoon

eerste Nobelprijs van een nog levende

bij het in ontvangst nemen van de prijs

die hem verdient’, aldus Oesmanov.

winnaar die geveild werd en de hoogste

en het manuscript van een lezing die hij

opbrengst voor een Nobelprijs ooit. Een

een dag na de prijsuitreiking gaf. Deze

De Nobelprijs van de in 2004 overleden

paar dagen later maakte Oesmanov

brachten respectievelijk 310.000 en

Francis Crick werd in 2013 al geveild

zich als de koper bekend en gaf de

209.000 euro op.

voor een bedrag van 1,9 miljoen euro.

medaille terug.

Watson wil een groot deel van het geld

De brief waarin Crick in 1953 de ont

schenken aan wetenschappelijke instel

dekking aan zijn zoon bekendmaakte,

Watson (87) ontving de Nobelprijs

lingen, maar zei ook graag een schilderij

bracht nog veel meer op: meer 5,1

voor geneeskunde in 1962 samen met

van de Britse kunstenaar David Hockney

miljoen euro, het grootste bedrag dat

Francis Crick en Maurice Wilkins voor

te willen kopen. ‘Het is belangrijk dat

ooit op een veiling voor een brief werd

de ontdekking van de structuur van

het geld dat ik heb uitgegeven aan de

betaald.

iStockphoto

GROTE SCHENKING VOOR RIJKSMUSEUM

NIEUWS EN TIPS

iStockphoto

Ruzie om Erfgenamen mogen weigeren een deel van de crematie-as van een overledene aan andere nabestaanden af te staan. Dat heeft de Rechtbank

crematie-as as als aandenken. De dochter stapte daarop naar de rechter. Volgens de dochter was de band met haar vader goed en moest de weduwe maar bewijzen dat het inder

Noord-Nederland bepaald toen de dochter van een

daad de wens van de overledene was dat zij de as niet zou

overleden man een deel van de as van haar vader opeiste.

krijgen. De rechter ging niet akkoord: aangezien de dochter de eis in

De dochter wilde een medaillon laten maken met daarin een

diende, was het aan haar om te bewijzen dat er onrechtmatig

deel van de crematie-as van haar vader, maar diens nieuwe

en in strijd met de wens van de overledene was gehandeld.

echtgenote weigerde de as af te staan. Haar man zou heb

Dat heeft zij niet gedaan. De weduwe is dus niet verplicht een

ben gezegd dat zijn dochter ‘niets van hem mocht krijgen’.

deel van de as af te staan, ‘hoe zeer de vorderingen van de

Andere kinderen en stiefkinderen kregen wel een deel van de

dochter ook begrijpelijk zijn’.

Wel begraven, nog niet overleden Gemeenteambtenaren willen dat minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) de regels aanpast rond overlijdensgevallen in het buitenland. Nu kunnen er problemen ontstaan als iemand in het buitenland overlijdt, zei woordvoerder Ronald Zijlstra van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken vorig jaar op NPO Radio 1. Het transport van het lichaam en de begrafenis kunnen een voudig geregeld worden, maar voor het officieel registreren van het overlijden moet aangifte worden gedaan in het betreffende land. In niet alle landen krijgen nabestaanden dan meteen een overlijdensakte mee. In Nederland wordt meestal meteen aan gifte van overlijden gedaan bij de aanvraag van een ‘verlof tot begraven of cremeren’ dat door de gemeente aan een uitvaart ondernemer wordt verstrekt. Bij een overlijden in het buitenland gebeurt dit echter niet altijd. En zolang die akte er niet is, wordt het overlijden niet geregistreerd bij de burgerlijke stand.

Daardoor kan het voorkomen dat iemand in Nederland allang begraven is, maar officieel nog niet als overleden geregistreerd staat. Nabestaanden kunnen dan bijvoorbeeld rekeningen blijven ontvangen voor de overledene en het is aan hen om te bewijzen dat iemand echt overleden is. De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken wil dat er een einde komt aan deze ‘bureaucratische rompslomp’, omdat het voor gemeenten al duidelijk is dat iemand is overleden als het verlof tot begraven of cremeren wordt verleend. De wet hoeft hier volgens de vereniging niet voor te worden aangepast. Per jaar overlijden ongeveer 1.600 Nederlanders in het buiten land.

iStockphoto


7

iStockphoto

NIEUWS&TIPS 900 MILJOEN VOOR NALATENSCHAP OBAMA Nu zijn laatste jaar in het Witte Huis ingaat, werkt de Amerikaanse president Obama fanatiek aan zijn politieke nalatenschap. Dat werk begon in 2015 met de zoektocht naar een architect en sponsors voor het Barack Obama Presidential Center, een bibliotheek en museum. De kosten voor de bouw en het onderhoud worden geschat op bijna 900 miljoen euro. In augustus van dit jaar was daarvan nog maar 4,8 miljoen euro binnengehaald. Door een voorschot te nemen op de operationele kosten, hoopt Obama te voorkomen dat hij voor hetzelfde probleem komt te staan als oud-president Bill Clinton (19922000). Die zamelde genoeg geld in om een gebouw neer te zetten, maar moest daarna nog jarenlang met de pet rond om de organisatie draaiende te houden. De traditie van de presidentiële bibliotheek met museum begon in 1939 met president Franklin D. Roosevelt. Sindsdien hebben alle presidenten een bibliotheek/museum ge vestigd in hun stad van herkomst. Obama werd geboren in Honolulu op Hawaï, maar koos voor de stad Chicago waar hij voor zijn presidentschap jarenlang woonde en werkte.

DE RIJP RIJK DOOR ERFENIS Het Noord-Hollandse De Rijp is misschien wel het rijkste dorp van Nederland. Dat is te danken aan de erfenis die de rijke reder Jan Boon jr. in 1874 aan het dorp naliet. De erfenis bestond uit kunst, vastgoed, aandelen en 166.000 gulden. In het testament van Boon staat dat het geld uitgegeven moet worden aan sociale en culturele activiteiten in het dorp. Inmiddels is de complete erfenis zo’n 6 miljoen euro waard. Jaarlijks wordt er nog altijd gemiddeld 15.000 euro uitgekeerd aan de iStockphoto

inwoners van De Rijp. Zo wordt onder meer het tweejaarlijkse Midwinterfestijn gefinan cierd met Boons erfenis. Dit jaar zorgde de erfenis voor problemen: per 1 januari fuseerde De Rijp met de ge meente Alkmaar. Dat zorgde voor een flinke strijd om alle aandelen van de Stichting Jan Boon in De Rijp te houden. In zijn testament staat heel expliciet dat het geld naar De Rijp moet. Die strijd heeft de stichting verloren. Inmiddels heeft Alkmaar een vijfde van de aandelen, maar het is en blijft volgens de gemeente wel de bedoeling dat het geld alleen besteed wordt aan initiatieven uit De Rijp.

8

iStockphoto

NIEUWS EN TIPS

Erfbelasting over lening van ouders?

Geen aftrek hypotheekrente voor geërfde woning

Een vrouw liet bij overlijden in 2010 haar woning na aan haar zoon,

Moeten kinderen erfbelasting betalen over geld dat zij van hun ouders hebben geleend? Ja, oordeelt fiscalist Regina de Valk. Als een zoon geld geleend heeft van zijn ouders, hebben zij bij hun overlijden een vordering op hun zoon. Zijn er geen verdere erfgenamen, dan erft de zoon de vordering op zichzelf. Als het bedrag van de lening groter is dan het bedrag dat is vrijgesteld van erf belasting, moet de zoon gewoon belasting betalen, alsof hij het bedrag contant zou hebben geërfd. Deze en andere financiële tips van Regina de Valk zijn te vinden op de website van De Telegraaf.

met daarop nog een hypotheekschuld van 90.000 euro. De zoon

www.telegraaf.nl/dft/

Wie een woning erft waarop nog hypotheek rust, kan hiervoor geen aanspraak maken op hypotheekrenteaftrek. Tenminste niet als hij in zijn eigen huis blijft wonen. Dat blijkt uit een recente uitspraak van het Gerechtshof in Den Haag.

voerde bij zijn aangifte inkomstenbelasting zowel deze hypotheek als die op zijn eigen huis op voor hypotheekrenteaftrek. De belasting inspecteur ging hier niet mee akkoord en de rechter gaf hem gelijk. Het huis diende niet als ‘eigen woning’ voor de erfgenaam en kwam daarom niet in aanmerking kwam voor de aftrek. De rechter stelde dat enkel het verkrijgen van een huis via een erfenis, niet betekent dat dit ook een eigen woning is en dat de erfgenaam niet aannemelijk had gemaakt dat de geërfde woning ook zou gaan dienen als zijn ‘hoofdverblijf’. De man had zijn eigen huis namelijk niet te koop gezet en hier ook geen stappen in gezet. De man voerde ter verdediging nog op dat hij van plan was in de toe komst in het huis te gaan wonen, omdat hij h uwelijksproblemen had en dat er op deze manier sprake was van discriminatie ten opzichte iStockphoto

van mensen die al een nieuw huis hebben gekocht terwijl hun oude nog niet verkocht is (zij hebben wel voor twee huizen recht op aftrek), maar de rechter ging hier niet in mee. Ook in hoger beroep werden deze bezwaren van tafel geveegd.

Lebrecht Music + Arts

DOCHTER GÖRING KRIJGT ERFENIS NIET TERUG


De dochter van nazileider Hermann Göring

mee Duitsland in 1990 werd herenigd, het

krijgt haar erfenis niet terug. Het parlement

twee-plus-vierakkoord. Daarin bepaalden

van de deelstaat Beieren heeft een ver-

West- en Oost-Duitsland samen met de

zoek daartoe afgewezen, meldde de NOS

vier voormalige geallieerden dat er geen

eerder dit jaar.

compensatieclaims over de Tweede We

Beieren onterfde Edda Göring in 1948,

reldoorlog meer zouden worden behan

twee jaar na de zelfmoord van haar

deld.

vader. Ze zegt dat de onteigening illegaal

Edda werd in 1938 geboren als het kind

was, omdat die zo laat na de dood van

van Göring en zijn tweede vrouw, de

haar vader plaatsvond. Edda hoefde niet

actrice Emmy Sonnemann. Göring (1893-

haar hele erfenis van de Staat terug, maar

1946) was een van de oudste vertrouwe

vroeg om een aanvullend pensioen. Om

lingen van Hitler en diens plaatsvervanger.

hoeveel het gaat, is niet bekendgemaakt.

Hij was een liefhebber van oude kunst.

De claim werd al snel afgewezen, met

Uit heel Europa liet hij kunstwerken roven

een verwijzing naar het akkoord waar

voor zijn privécollectie.

9

NIEUWS&TIPS

Er wordt veel nagedacht, gezegd en geschreven over onze materiële erfenis. ‘Maar wat gebeurt er na je dood met je emotionele vermogen? Je verhalen en herinneringen?’, vraagt fotografe Martine Sollie. Sollie noemt zichzelf ‘De Fotograficus’ en maakt fotobiografieën van gewone mensen. ‘Veel mensen die ik spreek zeg gen “mijn leven is helemaal niet interes sant. Wat heb ik nou te vertellen?” Maar iedereen, zeker als je wat ouder bent, heeft een levensverhaal dat de moeite van het vertellen waard is. Je eigen leven voelt altijd gewoontjes aan, maar

De Nederlandse horecaondernemer Ronald Nijman is bij de zoektocht naar zijn biologische vader onbewust betrokken geraakt bij een grote fraudezaak in Oostenrijk. Nijman werd na zijn geboorte in 1970 afgestaan door zijn Oostenrijkse moeder en belandde in een Nederlands adoptie gezin. Toen hij op zoek ging naar zijn biologische ouders, raakte hij verwikkeld in een mysterieuze zaak rond de over leden miljonair Siegfrid Fink. Deze zou onderdeel zijn geweest van een criminele bende in het plaatsje Dornbirn, die testamenten vervalste en de bijbehorende erfenissen in eigen zak stak. De rechts zaak over deze fraude loopt al sinds 2009. Toen Nijman de man die op de geboorte akte als zijn vader stond vermeld, opzocht, zei deze dat Fink hem betaald had om zich voor Nijmans vader uit te geven. Daarnaast werd Nijman bij zijn onderzoek tegengewerkt door een man en

vrouw die zeiden zijn halfbroer en halfzus te zijn. Ze probeerden hem te overtuigen af te zien van de erfenis van Fink. Uit het DNA-onderzoek dat de rechter gelastte, bleek dat Nijman geen familie was van de twee. Bovendien bleken ze ook geen broer en zus van elkaar. Daarom kreeg Nijman van de rechter toestemming om het lichaam van Fink te laten opgraven uit diens familiegraf. Uit dat onderzoek bleek dat Fink niet de biologische vader van Nijman was. Het onderzoek vermeldt echter de verkeerde geboortedatum van Fink en is daarom, volgens Nijmans advocaat, niet geldig. Nijman vertrouwt de zaak niet, omdat een groot deel van de notabelen van Dornbirn bij de fraudezaak betrokken is. Hij vermoedt dat een ander lichaam uit het familiegraf van Fink is opgegraven en ging in hoger beroep. Dit beroep loopt nog, evenals de grotere procedure rond de mogelijke erfenisfraude.

is, bijvoorbeeld voor je nabestaanden, de moeite waard om te portretteren.’ Het begon bij het overlijden van haar eigen oma. ‘Pas toen zij er niet meer

Martine Sollie tijdens het vastleggen van een levensverhaal

was, besefte ik hoe zonde het was dat ik zo weinig met haar had gepraat en foto’s van haar had gemaakt, om haar herinneringen vast te leggen. Toen dacht ik “daar moet ik iets mee doen”. Vaak besef je pas achteraf dat iemand best iets te vertellen had. Daarom wil ik dat nog tijdens hun leven uit de eerste hand vastleggen.’ Om dat te doen, maakt Sollie portretten

10

van mensen, verzamelt ze oude foto’s

de voicemailberichten van een over

dingen meegeven aan hun kinderen en

en laat ze hen in interviews hun verhaal

leden partner afluistert? Dus ook die leg

kleinkinderen. Niet alleen herinneringen,

vertellen. Daarvan maakt ze dan een

ik vast.’

maar ook levenservaring. Zie het als een

biografie in beeld en tekst. Maar ook

Zo wil Sollie niet alleen de schoonheid

emotionele erfenis. En net als met een

met geluids- en videofragmenten. ‘Want

van het leven vastleggen, maar ook

materiële erfenis is het goed om daar al

de stem is heel persoonlijk. Hoe vaak

de dialoog aangaan tussen genera

tijdens het leven over na te denken.’

hoor je niet dat iemand nog jarenlang

ties. ‘Mensen willen graag bepaalde

www.fotobiografie.nl

iStockphoto

EMOTIONEEL TESTAMENT IN EEN FOTOBIOGRAFIE

De erfenisfraude van Dornbirn

NIEUWS EN TIPS

Denk ook aan uw digitale erfenis Bijna iedereen heeft tegenwoordig een ‘tweede leven’ op internet. Maar wat gebeurt er na iemands overlijden met zijn e-mailadres en bijvoorbeeld zijn accounts op sociale media? Het is vreemd als iemand overleden is, maar zijn profiel op Facebook of LinkedIn nog jaren rondspookt.

Het achterblijven van berichten en foto’s op internet heeft echter ook voordelen voor nabestaanden. Voor bijvoorbeeld ouders die hun kind verliezen kan het prettig zijn de e-mails en Facebookberich ten van hun overleden kind te bekijken. Zo krijgen zij een idee welke vrienden – die zij vaak niet kennen – op de hoogte moeten worden gebracht van het over

iStockphoto

WORDT HET ‘VRIENDENTESTAMENT’ EEN OPTIE VOOR ALLEENSTAANDEN?

Moeten alleenstaanden het recht krijgen om in een ‘vriendentestament’ twee mensen aan te wijzen die dezelfde erfstatus krijgen als (klein)kinderen? In de politiek gaan de laatste jaren steeds meer stemmen op om dit mogelijk te maken en het erfrecht te veranderen. Nederland heeft immers steeds meer alleenstaanden, inmiddels ruim een derde van alle huishoudens. Dat zijn niet alleen vrijgezelle jongeren, maar

lijden. Ook op vragen bij een plotselinge dood of zelfmoord kan het digitale leven van de overledene wellicht antwoord bieden. Internetpagina’s van overledenen kunnen bovendien door nabestaanden worden gebruikt om samen te rouwen en elkaar een luisterend oor te bieden. Facebook biedt bijvoorbeeld de mogelijk heid om het profiel van de overledene om te zetten in een herdenkingspagina. Als u actief bent op internet en vooral op sociale media, is het daarom raad zaam om behalve over uw echte erfenis, ook eens na te denken over uw digitale erfenis. Zo zijn er ‘digitale kluizen’ waar u al uw wachtwoorden online beveiligd kunt opslaan. Deze kunnen functioneren als een digitaal testament. Lastpass (www. lastpass.com) is zo’n digitale kluis waar u al uw wachtwoorden versleuteld kunt opslaan. Niet alleen vergeet u ze zelf niet meer, maar wie het wachtwoord van de kluis weet, kan na uw overlijden bij al uw online informatie. Als u een digitale erfgenaam aanwijst die na uw overlijden toegang krijgt tot deze kluis, kan deze uw digitale laatste wensen uitvoeren.

ook steeds meer ouderen die alleen achterblijven. Ook heeft drie van de tien koppels geen kinderen. Voor veel van deze groeiende groep mensen zijn vrienden of verdere familieleden (ooms, tantes, neven en nichten) belang rijker dan het gezin. Het erfrecht blijft echter achter bij deze ontwikkeling. Want vrienden en verdere familieleden moeten veel meer erfbelasting betalen dan partners, kinderen en kleinkinderen. Via het mogelijk maken van een ‘vriendentestament’ zou de wet beter aansluiten bij een veranderende samenleving. Eerder dit jaar lieten twee Amsterdamse vrienden hun vriendschap al, bij wijze van grap, vastleggen bij de notaris. Dit heeft nog geen juridische gevolgen. Tot die tijd raden sommige fiscalisten alleenstaande of kinderloze cliënten wel aan om met een vriend of ver familielid een geregistreerd partnerschap aan te gaan of als dat kan zelfs te trouwen. Of op zijn minst een samenlevings contract te tekenen, zegt bijvoorbeeld journaliste Erica Verdegaal op haar blog. hwww.ericaverdegaal.nl/publications/index/966


Op bijvoorbeeld www.afternote.com kunt u vertrouwenspersonen aanwijzen, die na uw dood toegang krijgen tot de gegevens die u op de site hebt achtergelaten. U kunt zelf kiezen welke gegevens dat zijn. Ook hebben Google en Facebook applicaties ontwikkeld waarmee de ge bruiker kan bepalen wat er na zijn dood met zijn profiel gebeurt. Mocht de over ledene geen instructies over de digitale erfenis hebben achtergelaten, dan zijn er bedrijven die in opdracht van nabestaan den de computer kunnen doorzoeken om gegevens boven tafel te krijgen. Een uitgebreid artikel over de digitale erfenis staat op pagina 94 van deze editie van Voor nu en Later.

11

ADVERTORIAL

UW LIEFDE VOOR DIEREN KAN VOORTLEVEN Steeds meer mensen vinden dierenwelzijn een belangrijk onderwerp. Van de kalfjes in de bio-industrie tot aan de kalfjes van een gestroopte olifant; mensen zijn zich steeds meer bewust van de commerciële uitbuiting van dieren en willen waar mogelijk wreedheden een halt toeroepen. Deze mensen kunnen nu door middel van een nalatenschap hun liefde voor dieren laten voortleven.

Neem bijvoorbeeld iemand als Ivonne Kruisland. Ivonne leerde 20 jaar geleden via haar moeder het IFAW (International Fund for Animal Welfare) kennen. Een dierenwelzijnsorganisatie die zich focust op het redden en beschermen van individuele dieren, maar ook van hele populaties. Haar moeder was een echte dierenvriend, vooral gek op katten. Van grote tijgers tot kleine kittens. Een passie die ze jarenlang samen met Ivonne deelde. “Na het overlijden van mijn moeder besefte ik maar al te goed dat ik zaken rondom mijn eigen nalatenschap goed moest gaan regelen. Mijn man en ik wilden iets moois ach terlaten. En omdat we geen kinderen hebben en natuur en dieren erg belangrijk vinden, hebben we besloten het IFAW in ons testament op te nemen.” Het baart Ivonne net als veel andere mensen zorgen dat de maatschappij ver hardt en er maar weinig echte aandacht voor dieren is. Het menselijk leefgebied wordt alsmaar groter en dat van dieren daardoor kleiner. Dieren komen letterlijk en figuurlijk steeds meer in de verdrukking. In dit tempo behoren olifanten en neushoorns bijvoorbeeld over een paar decennia tot het verleden.

12

WIST U DAT? Ongeveer 70% van alle Nederlanders geen testament heeft opgemaakt? Als u overlijdt zonder een testament na te laten, worden uw bezittingen volgens de Neder landse wet verdeeld. Door een organisatie als het IFAW in uw testament op te nemen leeft uw liefde voor dieren nog jarenlang voort in de levens die u helpt redden.

“Samen met een goede en betrouwbare dierenwelzijns organisatie, die de faciliteiten en kennis heeft om dieren van groot tot klein te beschermen, wil ik blijven helpen. Nu, maar ook als ik er niet meer ben. En met helpen bedoel ik alle dieren helpen. De olifanten, maar dus ook verwaarloosde katjes via kleinschalige projecten in het oosten van Europa. En zo denkt het IFAW er geluk kig ook over.” Meer informatie

Wilt u meer weten over de mogelijkheid om het IFAW in uw testament op te laten nemen? Kijk dan op www.ifaw.org/nalaten of neem contact op met Linda de Regt via 070-3355011 of stuur een email naar L [email protected]

Nederland

Zonder familie of vertrouwenspersoon

Ambtenaren! Al 4000 ex. verkocht

Wie kijkt er straks naar u om? Als u door ziekte of beperking niet meer voor uzelf kunt opkomen en niemand heeft die dat voor u kan doen, hoe moet dat dan? Wie ziet dan toe op uw gezondheidszorg en uw welzijn? Wie steunt en adviseert u en wie kan u, op moment dat dat nodig is vertegenwoordigen? Dat doet een mentor! De kantonrechter benoemt een mentor als u iemand nodig heeft om u bij uw immateriële belangen bij te staan. Onze regionale stichtingen kunnen op uw verzoek iemand vinden om voor u als mentor op te treden. Kwaliteit gewaarborgd Mentorschap Nederland werft, selecteert en schoolt vrijwilligers in het mentorschap. De relatie tussen u en de mentor komt zorgvuldig tot stand en wordt deskundig begeleid. De kwaliteit is professioneel gewaarborgd en door de rechtbank erkend.

isbn 978 90 12 39623 3 samenstelling: Jeroen Pepers en Davied van Berlo

200 jaar werken aan Nederland in 100 portretten Een uniek boek over de cruciale rol van ambtenaren bij de belangrijkste momenten van 200 jaar koninkrijk.

“Een bijzonder aardig idee, dat voortreffelijk is uitgewerkt. Ik vond vooral de wat minder bekende thema’s en de daarbij behorende ambtenaren fascinerend. Denk aan de introductie van de postzegel, de Amsterdamse gemeentegiro of het gemeentelijk archiefbeheer.” – m a a r t e n v a n r o s s e m , historicus

Meer informatie op sdu.nl/ambtenaren

Mentor gezocht? Als u zich zorgen maakt over de behartiging van uw belangen rond zorg en welzijn, neem dan contact op met de stichting mentorschap in uw regio. Ook als u uit voorzorg wilt weten hoe u voor de toekomst steun van een mentor kunt zeker stellen, bespreken wij graag met u onze mogelijkheden daarvoor. Mentor worden? Overweegt u zelf mentor te worden? Wilt u ons werk financieel steunen? Uiteraard komen wij ook dan graag met u in contact! Mentorschap Nederland T 030 230 71 90 I www.mentorschap.nl E [email protected]

ZELF DE REGIE HOUDEN, DAT WILT U TOCH OOK?

LT

Natúúrlijk! U bepaalt zélf welke zorg u krijgt als u ouder wordt. Hoe het verder gaat met uw geld, met schenkingen aan kinderen of goede doelen. Maar wat gebeurt er als u tijdelijk of blijvend uitgeschakeld bent? Voor nu en Later sprak met drie mensen (en soms ook met hun kinderen) die daar serieus over nagedacht hebben. En die soms al de keuze hebben gemaakt om een levenstestament te maken. Ook iets voor u om over na te denken?

14


Tekst Bert Koopman, Barbara Schilperoort Fotografie Gabby Louwhoff

Zes dingen die u zeker moet weten! 1. Niets spreekt vanzelf Een ongelukkige samenloop van omstandigheden. De postbode belt aan om een aange tekende brief te bezorgen terwijl u juist onder de douche staat en niet persoonlijk kunt tekenen voor ontvangst. Gelukkig is uw partner in de buurt om bij te springen. Foutje! Overdreven officieel, maar toch: uw partner mág helemaal niet tekenen. Dat mag alleen als hij of zij van u een zogeheten volmacht heeft gekregen – zeg maar de schriftelijke bevoegdheid om namens u te handelen. Daar hebt u natuurlijk niet aan gedacht. Zo is de praktijk: vaak ontbreekt zo’n volmacht. Een moment om even na te denken. Nu staat u onder de douche, morgen is er mis schien iets anders. Het is niet te hopen, maar misschien bent u dan wel voor langere tijd uitgeschakeld. Het overkwam een bekende Nederlander als Marco Borsato. Hij werd begin 2014 getroffen door een beroerte. Even niet meer in charge. Het overkwam ook tv-producent Reinout Oerlemans. Hij kreeg een hartaanval. Beiden waren enige tijd uit de roulatie, terwijl hun leven – zakelijk en privé – doorging. Hoe ze dat geregeld hadden, is niet bekend. Misschien hadden ze wel een ‘levenstestament’. Er zijn al enkele tienduizenden van zulke levenstestamenten. In een levenstestament kunt u van alles regelen, precies volgens uw eigen wensen. Het verschil tussen een ‘gewoon’ testament en een levenstestament is dat het eerste pas in werking treedt als u bent overleden, terwijl het levenstestament al tijdens uw leven hulp kan bieden. Volgens professionals is het levenstestament ‘een praktisch en pragmatisch document waarin iemand wensen en instructies doorgeeft aan mensen en instanties in de omgeving voor het geval er tijdens diens leven iets gebeurt waardoor hij zelf zijn belangen niet meer kan behartigen’. Wie even nadenkt, ontdekt al gauw dat er legio redenen zijn om een levenstestament te overwegen. Denk aan een skiongeluk of een ziekte waardoor iemand – al dan niet tijdelijk – belangrijke aange legenheden niet zelf kan regelen, privé en/of zakelijk. Of aan het steeds ouder worden en meer kans lopen op een vorm van dementie. Kern van het verhaal: niets spreekt vanzelf. Dat geldt zeker voor wat er met u, uw eigen welzijn, maar ook met uw bedrijf, met uw vermogen gebeurt als u daarover zelf niet meer kunt beslissen. (Lees verder op pagina 18) >>


15

Welke afwegingen spelen een rol? Hoe kom je tot een besluit over het al dan niet maken van een levenstestament? Het persoonlijke verhaal van Riet Devilé.

16


‘IK HOUD HET BIJ VOORKEUR KORT EN BONDIG’

H

aar verstand zei, nu ze net met pensioen is, dat ze een levenstestament moest opstellen. Dus praatte Riet Devilé (69) lang en uitgebreid met een bekende deskundige. Een zogeheten levensplanner, die mensen daarover adviseert. Maar toen ze het verslag las van wat zoal was besproken, schrok ze. ‘Joh, hier ben ik nog lang niet aan toe!’ Ze heeft meer tijd nodig om te bedenken wát ze precies wil vastleggen. En houdt dat bij voorkeur kort en bondig. Vijftig jaar werkte ze bij het artsenlaboratorium in Rotterdam. ‘Met veel plezier. Ik kon me er blijven ontwikkelen. De laatste jaren heb ik mijn werkzaam heden langzaam afgebouwd. Ook als je ouder wordt, kun je een belangrijke rol spelen in het arbeidsproces. Vooral door het overbrengen van levenservaring en kennis.’ Varen is haar passie. Vanuit haar woonplaats op Voorne-Putten kan ze alle kanten op. ‘Vroeger zeilde ik veel op zee, tegenwoordig ook op de grote rivieren. Op het water is altijd zoveel te zien.’ Kasplantje? Nadenken over wat er moet gebeuren als je zelf niet meer in staat bent om beslissingen te nemen, is erg confronterend. ‘Moet je vastleggen dat je geen kasplantje wilt worden? Wanneer ben je dat? Wanneer is lijden ondraaglijk? Dat ligt voor iedereen anders!’ Ze vertelt over een vriendin die – ondanks een euthanasieverklaring en een niet-reanimatie verklaring – toch is gereanimeerd. ‘En nu blij is met het leven. Hoewel ze in een rolstoel zit en hulpbehoevend is geworden. Dat betekent dus dat je zo’n levenstestament jaarlijks opnieuw kritisch moet bekijken, eventueel actualiseren. Omdat je situatie én je mening kunnen veranderen. Dat wil zeggen dat ik me elk jaar opnieuw intensief met de dood zou moeten bezighouden. Terwijl ik dat ik niet doe en niet wil!’ Want nu is het vooral tijd om van het léven te genieten. Opa 103 Riet werd twee keer weduwe, heeft zelf geen kinderen. Al sinds ze dit huis kocht heeft ze een testament. ‘De band met mijn zeven jongere broers en zussen is goed. Onze opa werd 103, ik weet dus niet of er iets voor ze overblijft…,’ lacht ze. ‘Mijn familie wil ik zeker ook een rol in mijn levenstestament geven. We kennen elkaar, weten hoe we over de dingen denken. Maar ik weet dus nog niet wát ik wil vastleggen. Bovendien wil ik ook ruimte laten voor de eigen inbreng van de achterblijvers. Zij moeten goed afscheid kunnen nemen. Mooie herinneringen zijn namelijk ook erg belangrijk…’


17

2. Voelt u het al? Ouderdom komt met gebreken Geheugenverlies, stramme ledematen, spierzwakte, slechtere ogen en oren: niemand heeft het eeuwige leven. Toch worden mensen steeds ouder en deze paradox maakt ouderdom tot hét onderwerp van de eenentwintigste eeuw. Sterftekansen dalen, levensverwachtingen stijgen. Voor een jongen die in 2014 werd geboren, is de levens verwachting 89,9 en voor een meisje 92,2 jaar, zo meldt het Koninklijk Actuarieel Genootschap. Ouder worden gaat gepaard met meer ongemakken dan alleen lichamelijke. Financieel misbruik van oude ren – onder meer door het plunderen met bankpassen – is geen incident meer. Uit overheidscijfers blijkt dat 30.000 ouderen er jaarlijks mee te maken krijgen. Vaak wordt een oudere het slachtoffer van een bekende, de huishoudelijke hulp, een ogenschijnlijk zo aardige kleinzoon… Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport startte in 2011 het actieplan ‘Ouderen in veilige han den’. Een van de doelstellingen is: hoe voorkomen we financiële uitbuiting van ouderen? U bent nog niet oud? Wel, de definitie van ‘oudere’ is rekbaar. Volgens gerontologen is er naast de oudere en de jongere ook de ‘jongere oudere’. Dat is iemand boven de 50 jaar, in goede gezondheid en met voldoen de middelen en interesses om er een druk sociaal leven op na te houden. Ook deze jongere ouderen kunnen (tijdelijk) uit de roulatie zijn door ziekte of een ongeval. In dergelijke gevallen is er behoefte aan vormen van vertegenwoordiging. Dat wil zeggen: iemand die uw welzijn kan dienen en zaken kan behartigen. Notarieel jurist en estate planner Chanien Engelbertink onderscheidt gezonde ouderen, een groep met lichame lijke handicaps en ouderen met geestelijke beperkingen – al dan niet gecombineerd met lichamelijke. ‘Zelfs gezonde ouderen moeten handelingen soms aan ande ren overlaten, omdat ze geen computer hebben of om dat bank en pinautomaat verplaatst zijn naar grotere dorpen en steden.’ Engelbertink, verbonden aan Van Ewijk Estate Planning in Bussum, werkte onder meer aan de websites

18

www.regiehouden.nl en www.hetlevenstestament.nl waarop veel informatie te vinden is over het levenstestament. Ze hoort het de echte ouderen tijdens gesprekken over een levenstestament regelmatig zeggen: ‘Ik maakte de overgang mee van de gulden naar de euro, de over schrijvingsformulieren van de bank zijn gewijzigd, er zijn IBAN-nummers ingevoerd en straks verdwijnen de vertrouwde acceptgiro’s ook nog. Er verandert te veel, het is genoeg zo. Ik word er te oud voor.’ Engelbertink: ‘Veel mensen komen aan het einde van hun leven terecht in een schemergebied. Misschien vervelend om over na te denken, maar zo is het wel. Je bent er nog wel, maar je bent kwetsbaar, het proces heeft het kenmerk van een glijdende schaal. En als zich dan een ingrijpende gebeurtenis voordoet, het plotselinge overlijden van een dierbare, een verhuizing, een ongeval of een operatie, dan wordt het proces van achteruitgang nog eens versneld.’ Volgens Engelbertink wordt bij discussies over een levenstestament vaak het accent gelegd op wilsgebreken of ziekten waarbij de wil niet meer goed kan worden geuit. Toch komen lichamelijke gebreken relatief vaker voor. ‘Het levenstestament kan dan ondanks de achter uitgang een handig hulpmiddel zijn om de regie tijdens het leven in eigen hand te houden.’

3. Failing to plan is planning to fail Een praktijkvoorbeeld. Een man in goeden doen wil zijn vermogen laten beheren op het moment dat hij dat zelf niet meer kan, en hij heeft ook bedacht wie daar voor per se niet geschikt is. Hij legt hierover niets vast. Wel heeft hij een goed testament met een regeling voor na zijn overlijden. Een levenstestament – bedoeld voor de laatste levensfase – ontbreekt echter. Dan breekt het moment aan dat de betrokkene zijn eigen belangen niet meer kan behartigen. De kinderen willen het vermogen onder bewind stellen en dienen een verzoek in bij de rechter, waarbij ze een bewind voerder suggereren die de man in kwestie nu juist niet wilde. Zelf is hij niet meer in staat zijn wensen hierover te uiten. En de notaris mag geen informatie verstrekken over het testament omdat de persoon nog in leven is.


5 MISVATTINGEN EN 5 SMOEZEN Niet iedereen durft het nut en de noodzaak van het levenstestament onder ogen te zien. Om u hierbij te helpen, hebben wij een aantal misvattingen, maar ook de meest gehoorde smoezen genoteerd. 5 misvattingen over het vervolg van de rest van je leven: 1) Uw administratie zal altijd op orde blijven. 2) U blijft geestelijk altijd heel sterk en veerkrachtig. 3) Uw zorg is goed geregeld, zodat er iedere avond een lekker potje voor u wordt gekookt (en dat uw hand wordt vastgehouden). 4) U zult altijd kunnen blijven lopen (naar onder andere de geldautomaat). 5) U kunt ook altijd blijven autorijden. 5 veelgehoorde smoezen om het niet te hoeven regelen: 1) Ik krijg al buikpijn van het idee om dat allemaal te regelen.

dan bij de laatste akte van een opera bestaat er voor de laatste levensfase geen libretto. Het levenstestament is daarom niet alleen het overwegen waard voor degenen die zijn wensen en instructies kenbaar wil maken, maar ook voor de naasten en omstanders; naast de (zaken) partner ook familieleden en zorgverleners. Engelbertink: ‘Het geeft betrokkenen rust en overzicht en voorkomt vervelende verrassingen.’ Tegelijk realiseert ze het zich als geen ander: nadenken over een levenstestament is een bewustwordingsproces. ‘Talloos zijn de excuses voor uit- of afstel’, aldus Engelbertink. ‘De juiste informatie en goede gesprekken helpen. Creëer je moment en maak het niet te beladen.’ Dat is wat ze iedereen adviseert die een levenstestament overweegt. Geen levenstestament is hetzelfde. Het proces ernaartoe is volgens haar weliswaar niet altijd eenvoudig, maar daar staat tegenover dat de opluchting groot is wanneer de hele exercitie achter de rug is en allerlei persoonlijke regelingen goed op papier staan.

2) Het heeft voor mij geen prioriteit. 3) Mijn vrouw (partner) regelt het wel of anders een van de kinderen. 4) Het is de goden verzoeken, zo voel ik dat nu eenmaal. 5) Ach, het zal mijn tijd wel duren. Deze misvattingen en smoezen kunnen goed gebruikt worden als opening van een diepgaand gesprek met uw dierbaren. Ook kan deze lijst u helpen bij het stappenplan om een levenstestament op te stellen. Voor meer uitleg, check onze website. www.sduvoornuenlater.nl

Engelbertink: ‘Een teleurstellende situatie, maar gedane zaken nemen geen keer. Alles zou anders zijn gelopen als de man niet alleen een testament had gehad, maar ook een levenstestament waarin hij een duidelijke voor keur voor een bewindvoerder had opgenomen. Het lijkt zo voor de hand te liggen. In dat geval zou er voor de rechter een duidelijke aanwijzing zijn geweest waar hij in de meeste gevallen gehoor aan zou hebben gegeven.’ Hebt u enig beeld van hoe u ervoor staat over tien, vijftien of twintig jaar? In negen van de tien gevallen loopt het anders dan u had gedacht of gehoopt. Anders


4. Elk leven is anders, elk levenstestament dus ook In een levenstestament staat helder beschreven wat u belangrijk vindt in uw specifieke situatie. In de praktijk zijn dit meestal zaken op het gebied van financiën en zorg. Het levenstestament is een soort draaiboek met instructies, zodat duidelijk is wat moet worden geregeld bij een onverhoopte calamiteit. Om het concreter te maken: • Hoe wilt u dat uw eigen geld echt voor u wordt gebruikt? • Wat moet er gebeuren met bezittingen en schenkingen? • Wat wilt u op het gebied van medisch handelen? • Hoe moeten digitale zaken beheerd worden? • Hoe zorgt u ervoor dat dierbare fotoboeken altijd in de buurt blijven? • Hoe zorgt u dat u altijd op het einde van de dag uw vertrouwde borreltje krijgt en bij uw favoriete kapper blijft komen? • Hoe zorgt u ervoor dat u uw hond zo lang moge lijk kunt houden – ook als u bijvoorbeeld aan huis gekluisterd bent – en dat het dier dagelijks zijn favoriete voer krijgt? (Lees verder op pagina 22) >>

19

Welke afwegingen spelen een rol? Hoe kom je tot een besluit over het al dan niet maken van een levenstestament? Het persoonlijke verhaal van Elly en Simone de Bruin.

‘I

k wil mijn kinderen niet tot last zijn.’ Daarin is Elly (voor haar Indische familie Meiti) de Bruin (82) heel stellig. Dus heeft ze in haar levenstestament opgenomen dat ze niet gereanimeerd of behandeld wil worden. ‘Stel je voor dat ik in een rolstoel kom te zitten. Jullie niet meer herken… Dan zouden jullie maar zorgen om mij hebben…’

Vief, actief, sportief. Zo typeert Simone (48) haar moeder. Tot haar pensioen werkte ze voor de Goudse stichting Welzijn Ouderen. Bij haar afscheid is een aparte zaal naar haar genoemd, zoals ze trots vertelt. Zwemmen, tennissen, bridge, dat waren favoriete hobby’s. En golfen haar grote passie, ook na het plotseling overlijden van haar man. In de hal staat een grote aardewerk pot met balletjes van clubs en greens uit de hele wereld. Zo’n acht jaar geleden verhuisde ze van het grote gezinshuis in Gouda – waar Simone en haar broer Max opgroeiden – naar een kleinere, praktische woning. Vlakbij een golfbaan. ‘Het liefst zou ze er óp wonen’, grapt Simone. ‘Want ze was er bij wijze van spreken dag en nacht te vinden.’ Toen ze al tachtig was, speelde Elly nog steeds mee in competities. Tot ze regelmatig viel, zich moeilijker bewoog, lastiger uit haar woorden kwam. Golfen ging niet meer. Vriendinnen boden aan om haar mee te nemen in een golfkarretje. Maar daarvan wilde ze niks weten. ‘Ik wil niet afhankelijk zijn!’ Zoals onze moeder het wil Na vele onderzoeken werd een hersenbeschadiging geconstateerd. Ontstaan door een beginnende dementie en ziekte van Parkinson. Simone: ‘Via het Rotterdamse Havenziekenhuis kwamen we in contact met een casemanager. Die hielp ons om op een rijtje te zetten wat ervoor nodig is om mijn moeder zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. En wees ons op het bestaan van een levenstestament.’ Zo kwamen ze terecht bij een adviesbureau dat mensen helpt bij het opstellen ervan. Een aantal intensieve gesprekken volgde, over vele onderwerpen. ‘Bijvoorbeeld over administratieve zaken en machtigingen voor het doen van uitgaven. Over hoe ze wil wonen, als het hier thuis op een gegeven moment echt niet meer gaat. Tot en met het opstellen van een euthanasieverklaring. Zo’n levenstestament dwingt je om hierover in gesprek te gaan, hoe moeilijk en confronterend dat ook is. Maar nu weten we waar we aan toe zijn. Al gaan mijn broer en ik op ons hoofd staan, het gebeurt zoals onze moeder het wil. Daarom zijn we blij dat we het hebben gedaan!’

20


‘IK WIL MIJN KINDEREN NIET TOT LAST ZIJN’


21

STAPPENPLAN Het stappenplan in aanloop naar het levenstestament bestaat uit volgende onderdelen: 1. U bewust worden van nut en noodzaak. 2. Zelf goed nadenken: wat wil ik eigenlijk? 3. Praten in vertrouwde kring om u een beeld te vormen en het overzichtelijk te maken. 4. Erover spreken met professionals – denk aan een estate planner of een notaris. 5. Wensen en ideeën vastleggen, in grote lijnen dan wel gedetailleerd. 6. Een vertrouwenspersoon (of enkele) en een eventuele

bied laten regelen door een of meer gevolmachtigden. Denk aan het doen van investeringen, contact opnemen met leveranciers, salaris aan het personeel uitkeren, geld vanuit de zaak naar de privérekening overboeken. Deze regeling kan eveneens op maat gemaakt worden. Een levenstestament bestaat in de praktijk eigenlijk uit drie grote onderdelen, zogeheten modules. Ten eerste het antwoord op de vraag wie de vertrouwenspersoon is en op welk gebied – financieel, medisch dan wel zakelijk. Ten tweede de ‘juridische huls’ met daarin de verschillende volmachten voor hetgeen aan bevoegd heden wordt gegeven aan een of meer van deze vertrouwenspersonen. En ten slotte alle aanwijzingen, verklaringen en wensen aan uw vertrouwenspersoon. Met andere woorden: wat iemand wel en niet wil en hoe dit alles moet worden uitgevoerd.

toezichthouder selecteren. 7. De wensen uitwerken en afspraken maken met de vertrouwenspersoon. 8. De meest relevante zaken een juridisch sausje geven bij de notaris in een levenstestament en deze akte laten registreren.

Een levenstestament is dus maatwerk. De ene persoon is van de grote lijnen, de andere van de details. Is de opsteller werknemer of ondernemer? Daarnaast vergen bezit of vermogen, zoals een vakantiehuisje in Frankrijk, lopende of aflopende verzekeringspolissen, aanvullende eisen. Bij ondernemers kan (tijdelijk gedwongen) afwezigheid leiden tot vertraging in de bedrijfsvoering en daardoor tot schade. Dat lot kan ook startende ondernemers of zzp’ers treffen – groepen om serieus rekening mee te houden. Ze hebben hun administratie vaak wel in hun hoofd, maar feitelijk niet goed georganiseerd, w aardoor het lastig is om zaken over te nemen. Zeker als op drachtgevers en werkafspraken niet duidelijk in beeld zijn. Voor een ondernemer die (tijdelijk) uit de roulatie is, biedt een ondernemersvolmacht soelaas. Daarmee kan een ondernemer alle rechtshandelingen op elk rechtsge

22

5. Zorg voor een stabiele relatie met vertrouwenspersonen Laten we even teruggaan naar het begin: u hebt géén levenstestament en helemaal niets geregeld. En toch gebeurt het: door ziekte of door een ongeluk wordt u – geheel of gedeeltelijk – wilsonbekwaam, zoals dat in jargon wordt genoemd. In gewoon Nederlands: u kunt niet meer alles zelf beslissen. In dat geval is er een wettelijke regeling via de kanton rechter. Deze rechter benoemt dan al naar gelang de situatie een mentor en/of bewindvoerder, dan wel een curator. Dat is een procedure die niet alleen de nodige tijd in beslag neemt, maar voor alle betrokkenen vaak ook een zware emotionele belasting oplevert. Wat zijn dat overigens precies: een mentor, curator en bewindvoerder? • Een mentor beschermt de persoon die zijn belangen (tijdelijk) niet meer kan behartigen op het persoon lijk vlak en gaat dus niet over geld of goederen. Hij beslist (mee) over verzorging, verpleging of medische behandeling van betrokkene. Hij treedt dan ook op wanneer er volgens hem fouten in de zorg voor de cliënt worden gemaakt. Als de persoon wilsonbekwaam is, moet de mentor instemmen met een behandelings- of een zorgplan. • Een bewindvoerder behartigt iemands financiële be


langen op het moment dat die persoon dit (tijdelijk) niet meer zelf kan. Zolang het enigszins mogelijk is, moet de bewindvoerder samen met de persoon in kwestie beslissen. Het is ook niet altijd nodig dat alle goederen onder bewind worden gesteld. En als de persoon en de bewindvoerder het met elkaar oneens zijn, hakt de kantonrechter de knoop door. De bewindvoerder moet jaarlijks rekening en ver antwoording afleggen. Bovendien moet hij vooraf machtiging aanvragen voor belangrijke zaken, zoals de verkoop van een huis of een schenking. • De curator heeft de meest vergaande bevoegdheden. Bij ondercuratelestelling wordt niet alleen de per soon beschermd, maar ook zijn of haar vermogen. Dit gebeurt als iemand niet langer handelings bekwaam wordt geacht. In dat geval mag eigenlijk geen enkele handeling meer worden verricht zonder toestemming van de curator. De curator kan bij voorbeeld een huur- of koopovereenkomst terug draaien van iemand die onder curatele is gesteld.

de kluis bewaard. De opsteller ontvangt een door de notaris ondertekende officiële kopie van de originele akte. De handeling – het door een notaris opstellen van een levenstestament – kan worden geregistreerd in het Centraal Levenstestamentenregister. Alleen via notaris sen is er toegang tot dit register (de gesprekken over rechtstreekse toegang door de rechterlijke macht zijn in een gevorderd stadium, red.).

Over het benoemen van zulke vertrouwenspersonen kunt u zelf beslissen via een levenstestament. Het spreekt vanzelf hoe belangrijk het is dat u dan wel met de betrokkene werkt en blijft werken aan een stabiele relatie. U moet hem of haar volstrekt vertrouwen, hij of zij moet uw wensen kennen en volledig in uw geest kunnen handelen. Wat nu als een vertrouwenspersoon niet langer voldoet? Een levenstestament kan op elk moment worden her roepen of gewijzigd door het maken van een nieuwe (notariële) akte. Voorwaarde is wel dat de opsteller ervan ‘wilsbekwaam’ is, wat wil zeggen: naar het oor deel van de notaris in staat is zijn eigen wil te bepalen.

De redactie van Voor nu en Later is in contact gekomen

De kosten van een levenstestament lopen uiteen van 300 tot 800 euro, de omvang ervan varieert van twee tot tien pagina’s. << Meer lezen: www.regiehouden.nl www.hetlevenstestament.nl

MET DANK AAN ‘HART EN HAVE’

met de personen die zo openhartig spreken over hun eigen levenstestament dankzij Nickey Smelt, eigenaar van Hart en Have. Nickey Smelt werkt vanuit Hart en Have samen met Kirsten Kievit. Zij zijn beiden fiscaal jurist, Nickey is daarnaast mediator en studeert psychologie en Kirsten deed een studie notarieel recht. Vanuit Hart en Have helpt het tweetal mensen om zelf de regie te houden over hun leven. Daarbij kan het gaan om mensen die gaan scheiden, ondernemers die gaan trouwen of ouderen die zich niet voortdurend zorgen willen maken over de rest van hun leven, bijvoorbeeld als ze om wat voor reden ook niet meer zelf beslissingen kunnen nemen. Maatwerk is hun uitgangspunt. Elk mens is anders, elk

6. Hoe gaat het praktisch? Een levenstestament kan worden vastgelegd in een notariële akte, maar dit is niet verplicht. De notaris kan de opsteller met zijn kennis en ervaring adviseren. De bewijskracht van een akte is sterker, de notaris zorgt voor registratie. Daarbij komt dat voor sommige handelingen uit een levenstestament een notariële volmacht wettelijk is vereist. Ook sommige banken hechten daar waarde aan. Het levenstestament wordt vervolgens bij de notaris in


mens vindt andere dingen belangrijk. Daarom maken zij samen met de cliënt een plan dat is aangepast aan de wensen, de behoeften en de financiële situatie van het individu. In veel gevallen past in zo’n plan het opstellen van een levenstestament, waarbij zij aandacht besteden aan een uitgebreide side letter. Hierin worden de intenties van de betrokkene nader uitgelegd in niet-juridische taal. Zie ook het artikel op pagina 100 www.hartenhave.nl

23

Welke afwegingen spelen een rol? Hoe kom je tot een besluit over het al dan niet maken van een levenstestament? Het persoonlijke verhaal van Herman en Monique Wekking.

‘MIJN DOTTEROPERATIE WAS EEN STOK ACHTER DE DEUR’

24


‘J

arenlang drongen mijn broer en ik er bij onze vader op aan dat hij een en ander zou vastleggen voor later’, zegt Monique Wekking. ‘Maar hij bleef struisvogelpolitiek bedrijven. Tot de cardioloog hem vertelde dat een dotteroperatie nodig was. Op twee plaatsen, rond het hart. Dat was de stok achter de deur om in actie te komen. G elukkig verliep de operatie probleemloos. Inmiddels staat 80 procent van de afspraken voor later vast.’ Tot grote tevredenheid van pap (zoals de meeste Limburgers hun vader noemen) Herman Wekking (69) en dochter Monique (38) . Er waren meer zaken af te handelen. Een aantal jaren geleden schonk Herman zijn dochter belasting vrij een bedrag toen zij een huis kocht. Haar twee jaar oudere broer Chris vond dat prima. ‘Maar ik kan bij het verdelen van de erfenis niet met de belasting afspreken dat hij meer krijgt dan ik. Verder wilden Chris en ik graag dat pap het een en ander in zijn huis ging opknappen. Dat vond hij om allerlei redenen niet nodig…’ Comfortabele oude dag ‘Uiteindelijk forceerde Monique kort voor de operatie een afspraak met een deskundige. Die stelde vragen over mijn persoonlijke én financiële situatie. Over mijn wensen en ideeën, over wel of niet r eanimeren, over machtigingen als ik later ontoerekenings vatbaar zou worden, enzovoort. Legde verschillende mogelijkheden voor. Dat hadden jullie allemaal nooit uit mij gekregen,’ biecht Herman op. ‘Chris en ik hebben uitgelegd dat we liever zien dat jij fijn in je eigen huis een comfortabele oude dag hebt dan dat wij later meer erven. Dat hebben we toen voor het eerst expliciet uitgesproken’, vertelt Monique. Ruim drie uur duurde dit eerste gesprek. Met alle verkregen informatie gingen ze aan de slag. Elke zes weken kwamen ze bij elkaar; namen de tijd om alle afwegingen te bespreken en weloverwogen besluiten te nemen. Veel is afgehandeld. Herman sloot een nieuwe hypotheek af, maakte geld vrij voor de renovatie. Zijn testament ligt klaar om te tekenen, zijn levenstestament is op een aantal details na ook geregeld. En Monique betaalt de helft van haar vaders schenking in termijnen nu al aan haar broer terug. Zo staan ze quitte. ‘Mam overleed zeventien jaar geleden. Wij zijn een klein, hecht gezin. Maar nog nooit hebben we zoveel en zo intens met elkaar gesproken als het afgelopen jaar. Pap is zo gezond als een vis. Zijn zeventigste verjaardag wordt een feest, met een thuiskok in zijn eigen – gerenoveerde – keuken.’ ‘Hier zitten blije mensen’, beaamt Herman.


25

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

Die vaas? O, die

gaat zo naar de glasbak 26

‘ De bloemen bleven er nooit mooi in staan. Maar diezelfde vaas bracht wel mooi 6.500 euro op op de veiling’


Tekst Berber Bijma / Beeld iStockphoto

Soms valt ’t mee, soms valt ’t tegen. Als dat ergens voor geldt, dan wel voor een erfenis. Het saldo van bankrekeningen spreekt voor zich, maar wat is de waarde van een inboedel? Sommige erfgenamen schatten te hoog, andere te laag. Twee deskundi gen geven advies.

‘W

ilt u eens komen kijken naar deze antieke hanglamp? We denken dat die wel geveild kan worden.’ Zo’n vraag krijgt veilingmeester/ taxateur Albert Keddeman regelmatig. ‘Dan wil het nog weleens gebeuren dat zo’n lamp, of een antiek schilderij, niet heel bijzonder is, maar dat ik andere dingen zie die wél waardevol zijn. “Die rotvaas brengen we zo even naar de glasbak”, zeiden mensen eens tegen mij. De bloemen bleven er nooit mooi in staan. Maar diezelfde vaas bracht wel mooi 6.500 euro op op de veiling.’ Het is een van de vele anekdotes die Keddeman, directeur van Derksen Veilingbedrijf in Arnhem, kan vertellen. ‘Als mensen me vragen om ergens naar te komen kijken, luister ik altijd naar hun verhaal, maar ik kijk ook even goed om me heen en vraag bijvoorbeeld vaak of ik even in de keukenkastjes mag kijken. Daar vind je nog weleens mooie dingen.’

Het goed op waarde schatten van een inboedel is voor de meeste leken lastig, zegt ook Oscar Balkenende. Met zijn bedrijf Obelisk Boedelbeheer wikkelt hij erfenissen af in opdracht van notarissen, particulieren en goede doelen die een nalatenschap toegewezen hebben gekregen. Daarnaast presenteert hij het MAX-programma De Nalatenschap. Balkenende werkte bij veilinghuis Sotheby’s toen hij merkte dat nabestaanden vaak geen goede hulp krijgen bij het afwikkelen van een erfenis, zeker als het om de inboedel gaat. Dat was voor hem reden om voor zichzelf te beginnen als onafhankelijk adviseur. Het gebeurt overigens ook regelmatig dat mensen de waarde van een inboedel te hoog inschatten, zegt Balkenende. ‘De emotionele waarde voor de nabestaanden wil er nog weleens voor zorgen dat mensen de feitelijke waarde wat overschatten.’ Zorgvuldige aanpak

Het leegmaken van een huis verdient een zorgvuldige aanpak, zegt Balkenende. Sterker nog: je moet helemaal niet meteen met dat leegruimen beginnen. Wacht tot de nodige zorgvuldigheidsmaatregelen zijn genomen én tot iedereen er emotioneel voor klaar >>


27

Jacques de Milliano, mede-oprichter Artsen zonder Grenzen

“Medische hulp in crisisgebieden zal altijd nodig blijven” Jarenlang heb ik voor Artsen zonder Grenzen medische hulp gegeven in crisisgebieden. Daar zie je mensen op hun allerkwetsbaarst. Hulp op zulke plaatsen zal altijd nodig blijven. Daarvoor zijn steeds nieuwe hulpverleners nodig. En mensen die hun werk mogelijk blijven maken. Nu en straks. Bijvoorbeeld met een gift in het testament. Vindt u dat een mooie gedachte? Vraag dan vrijblijvend de eenmalige uitgave Lifeline aan.

" Ja, stuur mij vrijblijvend de gratis eenmalige uitgave Lifeline over nalaten aan Artsen zonder Grenzen Voorletters:

Achternaam:

M

V

Adres: Postcode:

Woonplaats:

Geboortedatum Telefoon:

NL

E-mail: Opsturen naar Artsen zonder Grenzen, t.a.v. Frank Theunissen, Antwoordnummer 11015, 1000 PB Amsterdam. Een postzegel is niet nodig. Wilt u liever via internet bestellen? Ga dan naar www.artsenzondergrenzen.nl/lifeline


is, adviseert hij. Er moeten diverse dingen gebeuren voor ook maar iemand een theelepel uit het huis mee neemt – antiek of niet.

het niet ouder is dan de nieuwste versie van het testa ment. Bovendien moet het met de hand geschreven en gedateerd zijn.

De eerste vraag is of de overledene een testament heeft. ‘Je kunt in het huis gaan zoeken’, zegt Balkenende, ‘maar dan weet je nooit of je de meest recente versie hebt. Beter is het om naar een notaris te gaan. Iedere notaris heeft toegang tot het Centraal Testamenten register en kan zo zien of er een testament is.’ In een testament staat wie de executeur is: degene die de verantwoordelijkheid krijgt over het afwikkelen van de gehele erfenis. Hij of zij kan daarvoor overigens de hulp van een deskundige inroepen, zoals een notaris. De executeur maakt een boedelbeschrijving van alle be zittingen van de overledene, dat is inclusief bankreke ningen, en een inboedelbeschrijving van alle roerende

Hip of uit de mode

En dan kan – eindelijk – het echte verdelen en afwik kelen beginnen. Al bij het maken van de inboedel lijst is het goed een expert in te schakelen, zegt zowel Balkenende als Keddeman. Erfgenamen schatten soms antieke meubelen op waarde, terwijl vintage goederen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw momenteel juist hip zijn. ‘De waarde van antieke meubelen wordt negen van de tien keer overschat’, zegt veilingmeester Keddeman. ‘Van die meubelen is in de jaren zeventig gezegd dat ze alleen maar meer waard worden. In plaats daarvan zijn ze uit de mode geraakt. Ik veil nog best weleens een

‘ Erfgenamen schatten soms antieke meubelen op waarde, terwijl vintage goederen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw momenteel juist hip zijn’ (verplaatsbare) goederen die de overledene heeft nage laten. Tot duidelijk is of er wel of geen positief saldo te erven is, kunnen nabestaanden de erfenis ‘beneficiair’ (onder voorbehoud) aanvaarden. Foto’s

Foto’s maken bij een inboedelbeschrijving is een goed idee, zegt Balkenende. ‘Dat kan allerlei discussies voorkomen, zeker achteraf.’ Ook adviseert hij om op het moment dat de woning voor het eerst wordt betre den, een nieuw slot te plaatsen in de toegangsdeuren, waarvan alleen de executeur een sleutel heeft. ‘Mensen vinden dat vervelend – er spreekt zo’n wantrouwen uit. Maar ook daarmee voorkom je discussie. Want stel dat er iets weg is; dan is iedereen die een sleutel heeft, meteen verdacht.’ Voor het verdelen kan beginnen, moet dan eerst nóg een stap worden genomen: de executeur kijkt of er legaten in het testament zijn vastgelegd of dat er codi cillen zijn. In een legaat kan bijvoorbeeld staan dat een bepaald schilderij voor een specifieke persoon bestemd is. Een codicil is een papier dat niet tot het officiële testament behoort, met een zelfde soort mededeling. Een codicil kan aan het testament worden vastgehecht, maar ook in huis bewaard zijn. Het is alleen geldig als


antieke staartklok, maar die brengt dan zo’n 300 euro op en niet 6.000, zoals mensen soms verwachten. Die staartklokken gaan trouwens bijna allemaal de plas over naar Amerika. Daar is er nog vraag naar, hier niet meer. Anderzijds: een Tomado-boekenrek van de kring loop bracht op een veiling bij ons 2.150 euro op. Van spullen uit de jaren zestig en zeventig hebben mensen vaak totaal geen verwachting, maar die zijn nu juist wél heel erg in de mode.’ Keddeman legt als register-taxateur de waarde van roerende zaken vast. Soms gaat het om een hele inboe del, van waardevolle spullen tot T upperware-bakjes. ‘Die laatste zetten we dan op de inboedellijst met waarde “nihil”. Daarmee voorkom je ook dat er achter af nog discussie kan komen over de waarde van iets dat bijvoorbeeld naar de kringloop is gegaan.’ Eerlijke verdeling

Uiteraard hoeft een inboedel niet in zijn geheel geveild te worden, de erfgenamen kunnen ook onderling goe deren verdelen. Een zo eerlijk mogelijke verdeling, waar iedereen zich in kan vinden, is dan wel verstandig. In de voorbereiding daarvan speelt de executeur een belang rijke rol. Als de relevante inboedel is beschreven, met alle bijbehorende waarden, is het verstandig dat >>

29


de executeur de erfgenamen vraagt hun voorkeur vast te leggen, adviseert Balkenende. ‘Zelfs bij inboedels van weinig waarde zijn er vaak wel een stuk of twintig dingen die binnen zo’n nalatenschap het vermelden waard zijn, in ieder geval voor de betrokken belangheb benden. Erfgenamen hebben dan een goed idee van wat de belangrijkste stukken zijn om uit te kiezen.’ Op zeker moment komen ze dan bij elkaar om die spullen te verdelen, mogelijk onder leiding van de executeur. Dat vraagt de nodige tact, waarschuwt Balkenende. Een van zijn tips: begin met de spullen die maar één persoon heeft aangekruist. ‘Dan kan daar over geen discussie meer ontstaan. Bij voorwerpen die meerdere mensen wel willen hebben, kan onenigheid ontstaan. Als dat al aan het begin van het samenzijn gebeurt, kan daarna álles omstreden worden, ook dingen waarover eerst geen onenigheid was. Daarom is het verstandig die onomstreden voorwerpen eerst te verdelen. Dat is dan een voldongen feit.’ Opkoper

Voor alles wat na het verdelen overblijft, staan erfge namen voor de keuze: een opkoper, een veilinghuis, een onafhankelijk adviseur, de kringloop? Balkenende en Keddeman wijzen beiden op een belangrijk verschil tussen een veilinghuis en een opkoper. Die laatste pro beert zo goedkoop mogelijk aan te kopen, om vervol gens (fors) duurder te verkopen. Voor een veilinghuis daarentegen bestaat de verdienste uit een percentage van de opbrengst en geldt dus: hoe hoger de opbrengst, hoe beter.

maar heel dure spullen aan. Het goedkoopste dat we ooit hebben geveild, bracht 10 euro op, het duurste 322.000 euro. In vrijwel iedere nalatenschap vind je wel íéts dat waardevol is en geschikt voor de veiling.’ Alles wat het veilinghuis niet wil veilen, kan door een opkoper of een kringloopwinkel worden opgehaald, al hebben Balkenende en Keddeman bij dat laatste enige reserve. Hun ervaring is dat kringloopwinkels met ophalen niet altijd even respectvol werken, terwijl het gaat om spullen met emotionele waarde. De goede ren zelf naar de kringloop brengen of op Marktplaats zetten, is uiteraard ook een optie. Kleding en voedsel vinden vaak hun weg via de kleding- en voedselbanken en zo hoeft er vaak maar weinig over te blijven als echt afval. <<

10 TIPS VOOR HET PRAKTISCH AFWIKKELEN VAN EEN NALATENSCHAP 1. Wacht met opruimen, al was het alleen al om eraan te wennen dat zelfs nachtkastjes nu geen ‘no-goarea’ meer zijn. Geduld voorkomt ook ruzie. 2. Vraag een notaris om na te gaan of er een testament is. 3. Laat de executeur of een onafhankelijke derde een boedel- en inboedellijst maken en de sloten vervangen. 4. Laat de executeur eerst de legaten afhandelen. 5. Vraag een deskundige om waardevolle spullen aan

Bij een veilinghuis houden de erfgenamen vaak dus meer over aan de inboedel, al moeten ze daar wel iets meer geduld voor opbrengen. Het veilinghuis van Keddeman organiseert bijvoorbeeld zes keer per jaar een veilingweek. ‘Niet alles wordt in één keer verkocht, maar wij weten door onze ervaring wel goed in te schatten wat wel of niet verkoopt, dus verreweg het meeste is vrij snel verkocht’, zegt Keddeman. De provisie voor het veilinghuis is meestal zo’n 20 procent, bij dure inboedels soms iets minder. Daarnaast betalen zowel koper als verkoper veilingkosten. Een veilinghuis staat voor veel mensen gelijk aan grote bedragen en exclusieve goederen. Keddeman zet dat beeld graag recht. ‘Wij nemen echt niet alleen

30

te wijzen en op waarde te schatten. 6. Maak als erfgenamen kenbaar welke goederen ieder voor zich zou willen ontvangen. 7. Verdeel éérst de spullen die maar op één wensenlijstje staan. 8. Verdeel de rest zo eerlijk mogelijk. 9. Schakel voor overgebleven goederen een veilinghuis, onafhankelijk adviseur of opkoper in. 10. Zorg dat er zo veel mogelijk inboedel hergebruikt wordt.

Oog voor blinde en slechtziende mensen In ons land zijn ruim 350.000 mensen blind of slechtziend. De een wordt met een visuele beperking geboren en moet er van kleins af aan mee leren omgaan; de ander overkomt het op latere leeftijd en moet zich dan aanpassen. Blind zijn of worden heeft ingrijpende gevolgen. Gelukkig is met hulpmiddelen, aanpassingen en begeleiding veel mogelijk.

Meedoen in de maatschappij Bartiméus Sonneheerdt zet zich sinds 1915 in voor mensen die blind of slechtziend zijn. Wij vinden dat mensen met een visuele beperking gelijkwaardig moeten kunnen meedoen in de maatschappij. Daarom helpen we met wetenschappelijk onderzoek, vernieuwende hulpmiddelen, slimme aanpassingen en specifieke begeleiding.

Betere toekomst Wij ontvangen geen subsidie van de overheid. Voor ons werk zijn we volledig afhankelijk van donaties, erfstellingen en legaten. Met uw nalatenschap maken wij zinvolle projecten mogelijk. Door de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt op te nemen in uw testament geeft u blinde en slechtziende mensen een betere toekomst.

Uw nalaten schap maakt Onderzoek beste het oogzorg bij albinisme versch il Onderzoek moet beter kunnen

Wilt u meer weten? Wij gaan graag met u in gesprek over de mogelijkheden van nalaten aan de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt. U kunt meedenken over de doelbestemming van uw erfstelling of legaat en vast laten leggen dat u een bijdrage wilt leveren aan bijvoorbeeld onderwijs, oogzorg of onderzoek. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marianne Koppenol, (030) 693 50 42 of [email protected]. U kunt ook onze brochure ‘Nalaten: uw visie, onze toekomst’ aanvragen.

Utrechtseweg 82a • Postbus 999 • 3700 AZ Zeist

steunBartimeus.nl

voorspellen wat de beste oogzorg is voor kinderen met albinisme. Mede dankzij nalatenschappen kon dit belangrijke onderzoek van start gaan.

Ik ben er weer.

Sam de Wijs

[email protected]

www.kika.nl/tomvoutefonds

Maak het verschil, schenk aan de toekomst

ADVERTORIAL

Nationaal MS Fonds Over de ziekte Multiple Sclerose is nog veel onbekend. Zo weten we nog niet waardoor MS veroorzaakt wordt of hoe we het kunnen genezen. Een toekomst zonder MS is dan ook nog ver weg. Daarom investeert het Nationaal MS Fonds in innovatief onderzoek. Onderzoek naar bijvoorbeeld de precieze werking van MS. Op deze manier willen we dichterbij die MS vrije toekomst komen. Feit: Bij MS vallen immuuncellen (o.a. B-cellen) de iso latielaag van het centrale zenuwstelsel aan waardoor ´kortsluitingen´ ontstaan. Hierdoor ervaren mensen met MS uiteenlopende klachten, zoals loop-, oog-, blaas- en cognitieve klachten. Waarom deze cellen de isolatie

Joyce: “Met Can Do de regie over mijn eigen leven weer terug pakken”

laag, de myeline, aanvallen is nog steeds onduidelijk.

Innovatief onderzoek

Can Do Behandelprogramma

Om meer inzichten te verkrijgen over de precieze wer

Maar het Nationaal MS Fonds wil ook iets betekenen

king van de B-cellen, staat het Erasmus MC te R otterdam

voor mensen met MS die NU leven. Daarom heeft het

in de startblokken om een nieuw onderzoeksproject te

Nationaal MS Fonds het Can Do Behandelprogramma

beginnen. Het Nationaal MS Fonds maakt dit innova

ontwikkeld voor mensen met MS en hun partner.

tieve onderzoek financieel mogelijk. Professor Hintzen: “We houden ons bezig met een van

“De impact die dit weekend op mijn leven en onze toe-

de allerbelangrijkste vragen in MS onderzoek die we in

komst heeft gehad is enorm. Ik heb harde confrontaties

al die jaren nog niet hebben opgelost. We weten nog

gehad en bevrijdende inzichten. Ik ben e rachter geko-

niet wat hetgeen is wat de immuuncellen activeert om

men dat ik mijzelf aardig was verloren in de jaren na de

zo actief te zijn. Dat vind ik niet geoorloofd. Dat is onze

diagnose MS. Ik heb mijn zelfstandigheid en daarmee

motivatie.”

ook mijn zelfvertrouwen beetje bij beetje weg gegeven. Ik heb nu geleerd dat ik dit heb laten gebeuren. En dat

Cellen onsterfelijk maken

ik de regie over mijn leven weer terug kan pakken.”

Om de werking van B-cellen te onderzoeken, zijn er veel

Joyce, deelneemster Can Do

nodig. Minimaal 10 miljoen cellen. Dat kan alleen met een hele speciale techniek. Deze cellen worden uit de

Geven aan het Nationaal MS Fonds betekent dat u

hersenen gewonnen van overleden mensen met MS

investeert in een beter leven met MS NU en een

die hersendonor zijn. Via de Hersenbank ontvangt het

toekomst zonder MS. Helpt u ook mee? Giro 5057.

Erasmus MC te Rotterdam het weefsel. Deze cellen worden in het laboratorium ‘geïmmortali seerd’, ofwel ‘onsterfelijk’ gemaakt. “Op deze m anier kunnen we cellen in leven laten, waardoor we de werking kunnen analyseren. Deze techniek is voor het b ekijken van B-cellen nieuw en uniek”, zegt professor Hintzen.


Contact Nationaal MS Fonds Mathenesserlaan 378 3023 HB Rotterdam 010-5919839 [email protected] www.nationaalmsfonds.nl

33

GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

Tekst Dorine van Kesteren

Wie erft er van u? Wat gebeurt er met uw spullen of huis dieren? Wie zorgt er voor de kinderen als u er niet meer bent? De wet regelt veel rond erven en nalaten, maar niet a lles. Of niet op de manier die u wilt. Met een testament houdt u de regie zelf in handen. Zes redenen om een testament te laten maken.

1: Zelf bepalen wie er van u erft Als u geen testament hebt, dan bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn. De eerste groep erfgenamen bestaat uit echtgenoot en kinderen. Bent u ongetrouwd en hebt u geen kinderen, dan erven uw ouders, broers en zussen (groep 2). Voor broers of zussen die al zijn overleden, komen de kinderen of kleinkinderen in de plaats. Bij iemand die geen familieleden heeft in de eerste of tweede groep, erven de grootouders en als deze over leden zijn, hun afstammelingen (groep 3). Bij gebrek aan familieleden in de derde groep, komt de erfenis terecht bij de afstammelingen van de overgrootouders (groep 4). Moch ten deze er ook niet zijn, dan vervalt de erfenis aan de staat. De wet wijst de erfenis dus per definitie toe aan familieleden. Om vrienden of goede doelen te laten erven, is een testament noodzakelijk. Vooral voor de groeiende groep alleenstaanden kan dit een reden zijn een testament te laten maken, zeker als zij willen voorkomen dat hun erfenis eindigt bij heel verre familieleden, die zij niet of nauwelijks kennen.

2: Zorg voor de kinderen In een testament kunt u een voogd benoemen die voor uw minderjarige kinderen zorgt als u en uw partner zijn overleden. Sinds 2014 is het ook mogelijk om bij de rechtbank een voogd aan te wijzen. Als u noch in uw testament, noch via de rechtbank een voogd hebt benoemd, gebeurt dit door de kantonrechter – en de uitkomst van zo’n procedure is ongewis. Het kan dan zomaar zijn dat de kinderen worden ondergebracht bij het familielid dat u nu net het minst geschikt acht, of dat ze uit elkaar worden gehaald. >>

34

6 GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

Zorg voor de kinderen Zelf bepalen wie er van u erft

De langstlevende partner beschermen

Hertrouwen zonder dat de kinderen hun deel opeisen

Iemand de leiding geven bij de afwikkeling van de erfenis

Belasting besparen


35

Een testament is nog steeds noodzakelijk als u een aparte bewindvoerder wilt benoemen die voor het kind de erfenis beheert. Niet iedereen die goed is in de dagelijkse zorg, is immers goed met geld. En regelt u niets, dan zijn beide taken bij de voogd onderge bracht. Als u niets regelt, eindigt ook de voogdij als uw kind 18 jaar is en krijgt hij of zij dan de beschikking over uw erfenis. Vindt u 18 jaar te jong? In een testament kunt u vastleggen dat de bewindvoering over de erfenis nog een paar jaar doorloopt, bijvoor beeld tot het 21ste of 23ste levensjaar.

3: De langstlevende partner beschermen Sinds 2003 erft de langstlevende partner op grond van de wet álle bezittingen. De kin deren kunnen hun erfdeel pas opeisen als ook de tweede ouder is overleden. In het oude erfrecht hadden zij onmiddellijk al recht op hun deel, en konden zij ook mede-eigendom claimen van goederen, zoals het ouderlijk huis. Dat het recht veranderd is, betekent echter niet dat het niet meer nodig is een testament te maken. Soms is het verstandig de ‘standaard’ wettelijke verdeling aan te passen aan uw persoonlijke situatie, bijvoorbeeld als u al eerder getrouwd bent geweest. Bovendien kunt u in een testament een zogenoemde uitsluitingsclausule opnemen. Daarin staat onder meer dat de erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt waarin uw kind getrouwd is, maar privébezit blijft van uw eigen kind. Hiermee voorkomt u dat als uw kind ooit gaat scheiden, hij of zij de erfenis moet delen met een ex-partner.

TESTAMENT MAKEN: HOE GAAT DAT EN WAT KOST HET? • Tijdens de eerste afspraak vraagt de notaris naar uw wensen. Hij informeert ook naar uw vermogen (bezittingen en schulden) en eventuele polissen, lijfrenteverzekeringen of andere regelingen die u in verband met uw overlijden hebt getroffen. • Vervolgens maakt de notaris een ontwerp van het testament, dat u rustig thuis kunt nalezen. • Het ontwerp wordt besproken tijdens een tweede bijeenkomst. Regelt dit testament uw erfenis zoals u wilt? Is alles duidelijk? Indien nodig wordt het ontwerp aangepast. • Als u het eens bent met de tekst, kunt u het testament ondertekenen. Het originele exemplaar komt in de kluis van het notariskantoor en u krijgt een afschrift mee. • Aan het Centraal Testamentenregister in Den Haag geeft de notaris door dat u een testa ment hebt gemaakt, zodat dit na uw overlijden altijd teruggevonden kan worden. De inhoud van het testament blijft vertrouwelijk. In het algemeen kost een testament voor een alleenstaande minstens 450 euro en is een echtpaar circa 650 euro kwijt. Afhankelijk van uw wensen en omstandigheden kunt u duurder uit zijn. Vraag uw notaris om een offerte op maat. Bedenk ook dat een testament periodiek onderhoud behoeft. Niet alleen wetten en regels veranderen voortdurend, maar ook uw persoonlijke situatie en wensen. Misschien maakte u uw testament tijdens uw eerste huwelijk of toen u nog geen kinderen had. In dat geval kan uw testament anders uitwerken dan de bedoeling is. Laat uw testament dus regelmatig beoordelen door een notaris.

36


Ongetrouwde stellen die de langstlevende willen beschermen, moeten zeker een testa ment opstellen. In de wet staat namelijk dat de kinderen – of familie als er geen kinderen zijn – in dat geval erven. Door een samenlevingscontract én een testament te maken, kunt u ervoor zorgen dat de partner ook erft. In het testament kan ook worden opge nomen dat de kinderen hun erfdeel pas kunnen opeisen als ook de laatste partner is overleden.

4: Hertrouwen zonder dat de kinderen hun deel opeisen Als een van beide ouders overlijdt, kunnen de kinderen hun geldvordering meestal pas opeisen bij het overlijden van de langstlevende. In de wet staat echter dat de kinderen op het moment dat de langstlevende hertrouwt, mede-eigendom kunnen claimen van goederen van de nalatenschap (dit zijn de zogeheten wilsrechten).

SOMS IS EEN CODICIL HANDIG Een codicil is een

Veel mensen willen niet het risico lopen dat zij dan (een deel van) de eigendom van bijvoorbeeld het huis moeten afstaan. Zij lossen dit op door in een testament vast te leggen dat de kinderen hun erfdeel alléén kunnen opeisen als de langstlevende hertrouwt zonder huwelijkse voorwaarden. Op deze manier wordt voorkomen dat de erfdelen van de kinderen ‘verdwijnen’ in een nieuwe gemeenschap van goederen, met het risico dat zij weer met lege handen staan als hun vader of moeder in dit nieuwe huwelijk als eerste overlijdt.

document van de over-

5: Belasting besparen

Om dit te regelen, is dus

ledene zelf, waarin de verdeling van bepaalde voorwerpen onder de erfgenamen is vastgelegd. Bijvoorbeeld aan wie bepaalde sieraden, meubels of kledingstukken worden nagelaten. geen notarieel t estament nodig. De wet stelt echter

Een erfgenaam hoeft alleen erfbelasting te betalen als hij meer erft dan het vrijgestelde bedrag. Voor een echtgenoot of partner geldt een vrijstelling van 633.014 euro; die van kinderen en kleinkinderen bedraagt 20.047 euro (tarieven 2015). Als de wet of het tes tament bepaalt dat de overblijvende ouder alle bezittingen erft, krijgen de kinderen een geldvordering (een ‘tegoedbon’). De fiscus wacht echter niet: over de vorderingen van de kinderen die het bedrag van 20.047 euro te boven gaan, moet in de meeste gevallen direct al worden afgerekend. Omdat de kinderen de erfenis nog niet uitbetaald hebben gekregen, moet de langstlevende deze erfbelasting betalen. Dit kan een ongewenste situatie zijn, bijvoorbeeld als er geen liquide middelen zijn omdat het hele vermogen in de woning zit. Met een testament kan de betaling van belasting, afhankelijk van een aantal persoon lijke factoren, worden verschoven naar het moment dat beide ouders zijn overleden. Bij een zogenaamd tweetrapstestament wordt de langstlevende partner tot enig erfgenaam benoemd. De kinderen krijgen dan geen vordering en ontvangen beide nalatenschappen als de tweede ouder is overleden en deze nog iets nalaat. Pas dan betalen zij erfbelasting, waarvoor twee vrijstellingen (want: twee erfenissen, van vader én moeder) gelden. De notaris kan u vertellen of een dergelijk testament voor u gunstig is. Daarnaast kunt u in een testament opnemen dat de geldvorderingen van uw kinderen opeisbaar worden op het moment dat de langstlevende langdurig wordt opgenomen in een verzorgingsinstelling. Wanneer de kinderen hun geldvorderingen opeisen, neemt het vermogen van de langstlevende af, waardoor de eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg (voorheen AWBZ) mogelijk lager wordt. >>


wel strikte eisen aan een codicil: het moet handgeschreven zijn en voorzien van datum en handtekening. Voldoet het codicil hier niet aan, dan kan na het overlijden blijken dat het niet geldig is.

NIEUWE TARIEVEN Een actueel overzicht van de tarieven en vrijstellingen erf- en schenkbelasting is te vinden op de website www.sduvoornuenlater.nl

37


HOE WORDT EEN ERFENIS AFGEWIKKELD? Het is een misverstand te denken dat er na een overlijden niets meer hoeft te gebeuren als er eenmaal een testament is. Aan welke dingen moet u denken? • Praktische zaken, zoals het opzeggen van abonnementen en verzekeringen, het opleveren van een huurhuis of kamer in een verzorgingshuis en het doorgeven van het overlijden aan instanties. • De notaris inschakelen. Die achterhaalt wie de erfgenamen zijn, en vraagt of zij dit wel wíllen zijn. Een erfenis aanvaarden of verwerpen? De notaris kan advies geven. • De notaris geeft een verklaring van erfrecht af. Hiermee kan de executeur zich namens de erfgenamen legitimeren bij de bank, de Belastingdienst, verzekeringsmaatschappij of gemeente. • De afwikkeling van de erfenis: wie krijgt wat? De notaris ziet erop toe dat dit volgens de wens van de overledene verloopt. • De aangifte voor de erfbelasting moet binnen acht maanden na het overlijden bij de Belastingdienst worden ingediend. De notaris kan u hierbij helpen.

6: Iemand de leiding geven bij de afwikkeling van de erfenis De erfgenamen moeten veel regelen als u overlijdt: de uitvaart, de administratie, de belasting, de formaliteiten rond de erfenis… In een testament kunt u iemand benoemen die hierbij de leiding heeft en als aanspreekpunt fungeert: de executeur. Zeker als u een onderneming hebt, er veel erfgenamen zijn of als er erfgenamen in het buitenland wonen, is dit verstandig. De executeur kan een familielid of kennis zijn, maar ook de notaris. U kunt één executeur benoemen, die alle taken verricht. Maar het is ook mogelijk dat u verschillende personen benoemt, die verschillende taken krijgen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat de langstlevende de uitvaart organiseert en een andere executeur – kind, notaris of accountant – de financiële en juridische zaken regelt. Bij ingewikkelde na latenschappen is het raadzaam om (ook) een professionele executeur te benoemen. U kunt ook een reserve-executeur benoemen en bepalen dat de executeur een vergoe ding krijgt voor zijn werkzaamheden. De benoeming van een executeur heeft ook nog een ander voordeel. Want als er een executeur is, is het soms mogelijk om een nalatenschap beneficiair te aanvaarden zonder al te veel formaliteiten te hoeven verrichten. De vereffeningsprocedure bij de kanton rechter, waarbij alle bezittingen en schulden in kaart worden gebracht, kan dan achter wege blijven. Bij een beneficiaire aanvaarding zijn de erfgenamen niet met hun eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de overledene. << Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met mr. J.W.P.N. Hermans van Olenz Notarissen in Veenendaal.

38

ADVERTORIAL

© Salkat Mojumder/Oxfam Novib

“ Door de verkoop van de jonge geitjes kan ik mijn kinderen naar school sturen.” Shefali Begum (1969) in Bangladesh:

Onze droom uw droom? Een rechtvaardige wereld zonder armoede. Waar iedereen een eigen bestaan kan opbouwen. Daar dromen wij van. En daar werken wij hard aan. Wellicht deelt u dit ideaal met ons? Nu leeft 1 op de 3 mensen in de wereld nog in armoede. Dat is oneerlijk en niet nodig. Onze ervaring is dat zij prima voor zichzelf kunnen zorgen. Als zij maar in staat zijn om zelf voor hun rechten op te kunnen komen. U en ik, wij allemaal, kunnen daarvoor zorgen.

“Twee jaar geleden heb ik eendjes en een geit gekregen van SDS (partnerorganisatie van Oxfam Novib). En ik heb geleerd hoe ik ze moet verzorgen. Nu kunnen wij leven van

Samen. Met deze steun nemen mensen in ontwikkelingslanden hun toekomst in eigen

de opbrengst van

hand. Zij laten hun stem horen tegen onrecht. Samen met onze partnerorganisaties ter

de verkoop van de

plekke, die de problemen en behoeften van de mensen in hun land heel goed kennen.

jonge geitjes.”

Ook zij nemen het zelfdoen van mensen altijd als uitgangspunt. Een methode die werkt. Vindt u het belangrijk uw idealen mee te geven aan volgende generaties? Ik hoop dan van harte dat u overweegt om Oxfam Novib op te nemen in uw testament. Of misschien wilt u nu al Oxfam Novib steunen met een bijzondere gift, zoals een schenking of een fonds op naam. Neem dan contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken en te kijken welke giftvorm het beste bij u past. Wij zijn blij met iedere gift, groot of klein. Samen kunnen wij de droom van veel mensen waarmaken: een zelfstandig bestaan zonder armoede.

Meer weten over de mogelijkheden

Alvast hartelijk bedankt voor uw belangstelling.

om Oxfam Novib te steunen?

Farah Karimi,

Neem contact met

algemeen directeur Oxfam Novib

ons op via tel. 070 – 342 17 77 of mail [email protected]


39

Verre erfgenamen,

hoe vind je ze? Z

odra iemand is overleden, moet de nalatenschap zo snel mogelijk worden af gewikkeld, zodat er geen onbeheerde erfenissen ontstaan en eventuele schuld eisers zoals Belastingdienst, woningcorporatie, bank en uitvaartonderneming betaald kunnen worden. Zo’n afwikkeling, waarvoor een notaris een verklaring van erfrecht opstelt, is vrijwel nooit eenvoudig en al helemaal niet als er ook nog eens sprake is van ‘verre erfge namen’. Daarbij kan het zowel gaan om ‘ver in de afstamming’ (verre neven en nichten) als ‘ver uitgevlogen over de wereld’ – die twee gaan in de praktijk ook nogal eens samen. Er kan in allerlei situaties sprake zijn van verre erfgenamen. Bij ouderen bijvoorbeeld van wie partner, broers, zussen en kinderen al overleden zijn (of er überhaupt geen kin deren waren), en de verre neven en nichten opgespoord moeten worden. Maar ook bij Nederlanders van allochtone komaf, die erfgenamen hebben in bijvoorbeeld Suriname, Turkije of Marokko. Of juist bij erflaters uit kleine, ‘losse’ families, soms internationaal verspreid. Stel dat zij zelf alleenstaand zijn of samenwonend zonder testament en zon der eigen kinderen, dan moet al snel verder weg gezocht worden. Kerstkaartlijst

‘Het begint meestal met een nabestaande die zich bij mij meldt en niet weet wat hem te doen staat rond de afwikkeling van de erfenis’, vertelt notaris Ivar Franken

40

VERRE ERFGENAMEN, HOE VIND JE ZE?

Wanneer sprake is van ‘verre erfgenamen’, is het afhandelen van een erfenis dikwijls een kwestie van het betere (vaak internationale) speurwerk. Stambomen worden nageplozen, bevolkingsregisters geraadpleegd en ook de ‘kerstkaartlijst’ kan behulpzaam zijn bij het vinden van buitenlandse erfge namen. Maar handiger is om de erfenis bij leven goed te regelen en ‘van achterblijvers geen spoorzoekers te maken’, stelt notaris Ivar Franken. Tekst Marloes Hooimeijer / Beeld iStockphoto

van Dierckxsens|Van Grinsven|Franken Notarissen in Kaatsheuvel. ‘Die kan mij opdracht geven een en ander uit te zoeken. De eerste stap is kijken of er een testament geregistreerd staat bij het Centraal Testamentenregister. Het komt ook weleens voor dat je in het buitenland moet nagaan of er een testament is; dat kan lastig zijn als ze daar geen centraal register kennen. Als iemand een testament blijkt te hebben met een aantal buitenlandse erfgenamen erin, ga ik gericht naar hen op zoek. Soms heb je geluk en staan die buitenlandse erfgenamen nog op de “kerstkaartlijst” van de Nederlandse erf genamen, en kun je zo hun adres achterhalen. Of ik neem contact op met de burgerlijke stand of gemeente in dat buitenland om te vragen waar zo’n persoon nu woont.’ ‘Binnen Europa gaat dat vaak wel goed en snel, daarbuiten is een ander verhaal. Stel dat ik iemand in Thailand moet zoeken, dan neem ik eerst contact op met het Nederlandse consulaat om me te helpen de weg te vinden.’ Geen testament

Als genoemde erfgenamen in het testament al overleden zijn of wanneer er geen testa ment is, moet de notaris terugvallen op de wet en gelden de algemene regels voor erven: eerst echtgenoot of kinderen en hun afstammelingen; zijn die er niet, dan volgen de ouders, broers en zusters en hun afstammelingen; vervolgens de grootouders en hun afstammelingen (tantes, ooms, neven, nichten); en tot slot de overgrootouders en hun afstammelingen (oudooms en -tantes en hun kinderen). >>


41

De notaris zal via de Basisregistratie Personen nagaan hoe de familieverbanden van de overledene liepen. Blijkt dat een erfgenaam naar het buitenland is vertrokken, dan gaat hij dáár zoeken in registers en eventueel oproepen doen in kranten. Franken: ‘In een testament is vaak nog een executeur benoemd, waardoor de afwikke ling ook door kan gaan als nog niet alle erfgenamen gevonden zijn. Maar als er geen testament en dus geen executeur is, moeten erfgenamen gezamenlijk over iedere actie beslissen en blijft de erfenis tot die tijd onbeheerd. Tenzij door de rechtbank op verzoek van nabestaanden of schuldeisers een ‘vereffenaar’ wordt aangesteld die de nalatenschap mag gaan afwikkelen.’ Consignatiekas

Verre erfgenamen mogen niet de dupe worden van de afstand

Zelf was Franken recentelijk vereffenaar van de nalatenschap van een Joodse man die al in 1865 overleed. Het betrof een Joodse begraafplaats, een plantsoen en een weg die ‘in gebruik’ waren genomen door de gemeente, maar zonder toestemming van de erfge namen niet konden worden overgedragen. ‘Dat was een jarenlange zoektocht, inclusief stamboomonderzoek. In de oorlog zijn veel nazaten omgekomen en de levende afstam melingen woonden van Nieuw-Zeeland tot Canada, VS, Israël en Frankrijk. De erfenis is grotendeels afgewikkeld; slechts een klein deel is in consignatie gegeven.’ In de consignatiekas zit geld dat in bewaring is gegeven aan het ministerie van Finan ciën. Het gaat om geld waarvan niet bekend is wie er recht op heeft. Of om geld waar van niet bekend is of de rechthebbende het geld wil aannemen. Hoever de notaris in zijn zoektocht gaat voordat hij – na goedkeuring van de rechtbank – een erfdeel in consig natie geeft, verschilt per geval. Gaat het om één erfgenaam van de in totaal achttien, of om één van de twee? Wat is de samenstelling van de erfenis? Moeten er snel beslissingen worden genomen? Over het algemeen doen de notarissen hun uiterste best om alle erfgenamen te vinden. Franken: ‘Je weet dat de kans dat iemand via de consignatiekas zijn deel komt opeisen heel klein is. Het is toch sneu als hij de erfenis misloopt. Maar de inspanningen voor de zoektocht, en de daarmee gepaard gaande kosten, moeten natuur lijk wel in verhouding blijven staan tot de omvang van de erfenis.’ Voorkomen

Als erfgenamen eenmaal gevonden zijn, is het voor een goede afwikkeling van belang dat ze allemaal gelijkelijk worden geïnformeerd. De verre erfgenamen mogen niet de dupe worden van de afstand. Aan de andere kant kunnen nabije erfgenamen, die de over ledene soms jarenlang hebben verzorgd, het als onrechtvaardig ervaren dat ook verre familie erft en meebeslist over de nalatenschap. De beste manier om dit te voorkomen is om een testament te maken, daarin een exe cuteur te benoemen en om de eventuele keuze om verre familie in het testament te betrekken goed toe te lichten. Franken: ‘Het is aan de notaris om te zorgen dat er voldoende informatie in zo’n testa ment staat om erfgenamen later nog te kunnen traceren. Maar ik benadruk ook altijd bij de erflater dat het niet onverstandig is zelf een overzicht bij te houden, om ervoor te zorgen dat de achterblijvers straks geen spoorzoekers worden.’ << Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Nora van Oostrom-Streep, woordvoerder van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB).

42

VERRE ERFGENAMEN, HOE VIND JE ZE?

‘Wij bleken geen erfgenaam en moesten op zoek naar ma’s verre neven en nichten’

‘Dat laatste beetje geld, daar doen jullie maar iets leuks van, hoor!’ Op haar sterfbed had Peters stiefmoeder dat nog maar eens benadrukt. Maar na haar overlijden wachtte zijn zus en hem een bittere pil, ‘een botsing tussen de dagelijkse relationele werkelijkheid en de juridische werkelijkheid’. Want toen hij uiteindelijk contact opnam met een notaris om de nalatenschap af te handelen, maakte die al snel uit zijn beschrijving op dat er sprake was van een stiefmoeder. Peter: ‘Of ze een testament had? Nee, niet dat wij wisten. Of wij dan waren geadopteerd door haar? Nee, ook niet. Dan zijn jullie geen erfgenamen! Zijn woorden dreunden een hele tijd door. Onze moeder overleed toen wij jong waren en mijn vader hertrouwde; wij noemden zijn nieuwe vrouw al snel “ma”. We hadden

een goede band met haar en hebben haar tot het einde toe verzorgd.’ Voor de zekerheid raadpleegde Peter op advies van de notaris nog het testamentenregister, waar het vermoeden werd bewaarheid: zijn stiefmoeder had geen testament. ‘Niet mijn zus en ik, maar haar neven en nichten bleken de wettelijke erfgenamen, de kinderen van ma’s overleden broers en zussen. Maar met de neven en nichten was al ongeveer veertig jaar zo goed als geen contact. Ze waren lang geleden ver weg gaan wonen en door studie en werk los van hun tante geraakt. Ik had hun adressen ook niet. Toen heb ik de situatie per brief uitgelegd aan een nog levende schoonzus en zwager van mijn stiefmoeder en hun verzocht om die brief aan alle bij hen bekende erfgenamen door te sturen.’ Buitenlands takje Peter heeft zich ‘na veel emoties en veel geregel’ inmiddels neergelegd bij het feit dat hij en zijn zus de nalatenschap nooit in volle omvang zullen ontvangen. Maar hij is via zijn rechtsbijstand wel een procedure gestart om te voorkomen dat de gehele erfenis naar de verre erfgenamen gaat. ‘Er zit in de nalatenschap van ma immers ook nog het deel van onze biologische ouders, dat wij nooit gekregen hebben. Mijn advocaat heeft de rechter gevraagd een “vereffenaar” te benoemen om de onbeheerde nalatenschap af te handelen en de erfgenamen op te sporen.’

‘ Dan zijn jullie geen erfgenamen! Zijn woorden dreunden een hele tijd door’

Zijn tante heeft inmiddels een lijst gemaakt van de gevonden neven en nichten. ‘Helaas is er ook nog een buitenlands takje in dit verhaal waarvan niemand weet waar die erfge namen nu zijn. Vijf van de gevonden erfgenamen hebben naar mij persoonlijk gereageerd, met veel medeleven en hartelijkheid. Dat deed goed uiteraard. Volgens hen is het geld voor mijn zus en mij, zij hoeven het niet. Maar stel dat zij het resterende bedrag, na erfbelasting en dergelijke, aan ons willen schenken, dan zullen wij daar ook nog schenkbelasting over moeten betalen.’ De ‘harde les’ maakt dat Peter en zijn man hebben besloten hun eigen huwelijksovereenkomst opnieuw onder de loep te nemen en een aantal belangrijke erfrechtzaken vast te gaan leggen. ‘We willen dat nog dit jaar op orde brengen. Je weet maar nooit.’ * Dit verhaal is waar gebeurd; de naam Peter is gefingeerd.


43

Foto P. Schirnhofer

BOSWACHTER GRADUS LEMMEN VAN NATUURMONUMENTEN:

‘NATUUR IS VAN LEVENSBELANG’ Natuur is een onuitputtelijke bron van inspiratie en verwondering. We kunnen simpelweg niet zonder natuur. Ze maakt ons gelukkig en gezond. Dat geldt voor nu. Dat geldt even goed voor later. Daarom nemen veel mensen een gift aan Natuurmonumenten op in hun testament. Boswachters zoals Gradus Lemmen stellen met veel liefde en passie de natuur in ons land veilig. Voor ons en voor onze kleinkinderen. 44

H

ij zorgt inmiddels zeventien jaar voor het Naardermeer. Het waterrijke n atuurgebied tussen en Amsterdam en Hilversum was in 1906 het eerste gebied dat de toen éénjarige Vereniging Natuurmonumenten aankocht. Met de aankoop voorkwamen mannen – het waren toen allemaal mannen – als Jac.P. Thijsse dat dit schitterende gebied een vuilstort zou worden. Na het Naardermeer volgden nog tientallen waardevolle natuurgebieden: bossen, duinen, bloemrijke graslanden en akkers, beekdalen, moerassen, heidevelden. Inmid dels zorgt Natuurmonumenten voor meer dan driehon derd natuurgebieden. Je kunt dus wel zeggen dat in het Naardermeer de geschiedenis van de vaderlandse natuurbescherming be gon. Het maakt Gradus dan ook trots dat hij juist in dit gebied boswachter is. “Het is heel eervol om voor het Naardermeer te mogen zorgen. Het is bovendien gelukt om het gebied te vergroten en te verbinden met andere natuurgebieden.” De 700 hectare die in 1906 werd aangekocht is inmid dels uitgegroeid tot een natuurgebied van 1.200 hectare. Twee jaar geleden is het Naardermeer bovendien met speciale passages onder de provinciale weg door ver bonden met het Vechtplassen-gebied. Dieren kunnen

Foto Jan van der Greef

ADVERTORIAL

‘EEN MOOIE WERELD SCHEPPEN OM IN TE LEVEN IS VAAK SIMPELER DAN VEEL MENSEN DENKEN’ nu veilig heen en weer pendelen tussen beide natuur gebieden, wat hun overlevingskansen op lange termijn aanzienlijk vergroot. En ook dat is reden voor trots, al dus Gradus. Want het is bepaald niet eenvoudig om in het drukste deel van ons land extra leefruimte te creëren voor planten en dieren. Gradus kreeg de liefde voor de natuur met paplepel ingegoten. “Als kind zwierf ik met mijn ouders en later alleen langs de rivieren de Merwede, Maas, Waal en Linge. Vanaf mijn dertiende verkende ik met vriendjes in een roeiboot beetje bij beetje de Biesbosch. Een kaart hadden we niet. Het was een prachtige tijd en ik denk er aan terug als een groot avontuur in het paradijs.” Veel van de natuurgebieden waar zijn jeugdherinnerin gen lagen, bestaan niet meer. Zoals in zoveel delen van ons land moest de natuur plaatsmaken voor een indus trieterrein. Gradus: “De blauwborsten en roerdompen die ik daar had leren kennen waren verdwenen.” Dat greep hem aan. En het zette hem aan om in het natuurbeheer te gaan werken. Op die manier wilde hij

een einde maken aan het voortdurende achteruitgang van de natuur. “Ik heb het geluk gehad dat ik boswachter kon worden in een tijd dat er niet alleen maar verliezen meer werden geleden. De afgelopen twintig jaar hebben we veel gebieden kunnen uitbreiden. Ook was er geld om bijvoorbeeld de waterkwaliteit te verbeteren. Overal zijn hoopvolle projecten uitgevoerd. In de Biesbosch is meer dan 1.000 hectare akkerbouwland weer teruggege ven aan de natuur. Maar ook mijn Naardermeer hebben we kunnen uitbreiden en verbeteren.” Daarmee is niet gezegd dat we er al zijn, benadrukt Gradus. Nederland is nog altijd een natuurarm land. “Er is nog veel te doen, maar somberen helpt niet. Als we willen kunnen we met elkaar veel bereiken. We heb ben iedereen daarbij nodig. Het is zo simpel. Ik snap eigenlijk niet waarom niet iedereen Natuurmonumenten steunt met een paar tientjes. Een mooie wereld scheppen om in te leven is vaak simpeler dan veel mensen denken. Sinds kort ben ik ook opa. Die ervaring alleen al moet voor iedereen toch voldoende zijn om te begrijpen dat natuurbescherming van levensbelang is.”

Elke gift, klein of groot, maakt het verschil voor de toekomst van de natuur in Nederland Bijna iedereen heeft wel een plek in een natuurgebied dat hem na aan het hart ligt. Natuurmonumenten wil die plekken behouden. U kunt ons daar bij helpen, bijvoorbeeld met een schenking of door Natuurmonumenten op te nemen in uw testament. Wilt u meer informatie? Bel dan met Natuurmonumenten, T (035) 655 99 11, en vraag naar Ellen van Gerven of Martijn de Kempenaer. U kunt ze ook een mail sturen: [email protected] of [email protected] Zij kunnen u alles vertellen over de mogelijkheden in uw specifieke situatie. Uw gift is van onschatbare waarde voor de natuur van morgen!

Natuurmonumenten Noordereinde 60 1243 JJ ’s - Graveland (035) 655 99 11 natuurmonumenten.nl


45

Museum Bisdom van Vliet Hoogstraat 166, Haastrecht. Geopend van 15 april tot 15 oktober.

MUSEUM BISDOM VAN VLIET

VOC-RIJKDOM IN HAASTRECHT EEN COMPLEET INTERIEUR ALS NALATENSCHAP. OP SOMMIGE PLEKKEN IN NEDERLAND IS ZO’N GOED BEWAARD BINNENHUIS TE VINDEN. VOOR NU EN LATER BEZOCHT ER DRIE. ZOALS DE WONING VAN HET GESLACHT BISDOM VAN VLIET IN HAASTRECHT. Tekst Elwine de Rue

46

EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP

Anders dan de naam doet vermoeden, heeft Museum Bisdom van Vliet niets met een bisdom te maken. Het m useum is een woonhuis dat de laatste bewoonster, Paulina le Fèvre de MontignyBisdom van Vliet (1840-1923) naliet aan het nageslacht en waarin sindsdien niets is veranderd. Je mag door het hele huis lopen over de zachte vloerbedekking die nog dateert uit 1877. Het indrukwekkende huis staat nu langs een drukke provinciale weg, maar binnen is het stil. Net alsof de eigenaren even weg zijn. Het huis toont het in driehonderd jaar opgebouwde familiebezit van het patriciërsgeslacht Bisdom van Vliet. Het staat vol met zeventiende- en achttiende-eeuwse voorwerpen uit de VOC-tijd, toen de familie een fortuin vergaarde. Je kunt met je neus (bijna) tegen de prachtige kasten staan om Chinees en Japans porselein te bewonderen. Het geslacht Bisdom van Vliet was zeer welvarend en de mannelijke leden bekleedden invloedrijke functies, zoals notaris, dijkgraaf of burgemeester. Adriaan Bisdom van Vliet (1664-1728) was de eerste van de familie die zich in Haastrecht als notaris vestigde en een huis liet bouwen. Erachter plantte hij in 1694 een rode beuk, die nu is uitgegroeid tot een boom met een enorme omtrek. Het huidige woonhuismuseum heeft de vader van Paulina, burgemeester Marcellus Bisdom van Vliet, in 1874-1877 laten bouwen op de plaats van die eerste familiewoning van betovergrootvader Adriaan. Hij heeft er zelf nooit gewoond, want hij overleed in 1877. Daarna trokken Paulina en haar echtgenoot Johan le Fèvre de Montigny in de woning en nam Johan ook de functie van zijn schoonvader als burgemeester over. Johan overleed echter al in 1881 op jonge leeftijd. Als weduwe zette Paulina zich in voor het maatschappelijke leven van Haastrecht. Zij hielp mensen in nood, maar niet met geld – dat zouden ze toch maar naar de kroeg brengen. In plaats daarvan gaf ze de armen die aan de deur kwamen een boodschappenlijstje met goederen die ze bij de kruidenier konden halen. De kruidenier bracht het lijstje weer terug bij Paulina en werd dan betaald. Hetzelfde lijstje ging weer naar de volgende die aan de deur kwam om hulp. Een stapel van die lijstjes ligt nog in een lade. In haar testament beschreef Paulina dat bij haar overlijden het huis met de inrichting voor het nageslacht bewaard moest blijven en dat haar vermogen ook voor het behoud van het huis en de inrichting moest worden gebruikt. Paulina stierf kinderloos in 1923.


47

De werelderfgoed lijst van UNESCO: 1.031 ‘unieke’ objecten en gebie den in 163 landen staan erop. Iedereen kent ze van een of andere v akantie. In Nederland zijn er 10 te vinden. Maar wat is de betekenis van deze lijst? En welke wereld wil de huidige generatie precies nalaten? Tekst Sander Peters Beeld iStockphoto, Corbis

Het Dogepaleis in Venetië

48

De ins en outs van de Unesco Werelderfgoedlijst

WELKE WERELD LATEN WE NA?

Welke wereld laten we na? E

en zonderlinge oudtante die haar achterneven en -nichten een fabriekscom plex in de Engelse Midlands uit het begin van de industriële revolutie na laat. Of je oude oma in wier testament plotseling een veertien eeuwen oude Boeddhistische tempel in de Birmese jungle opduikt. Het is allemaal niet erg waarschijnlijk.

Toch gaat het hier ook om erfgoed. Werelderfgoed, welteverstaan. UNESCO – de VN-organisatie die zich bezighoudt met onderwijs, cultuur en educatie – heeft een lijst opgesteld met cultuurobjecten en natuurgebieden van over de hele wereld. Deze voor beelden van ‘unieke cultuur en natuur’ zouden te allen tijde bewaard en beschermd moeten worden. Ruim veertig jaar na het opstellen van de Werelderfgoed Conventie telt de Werelderfgoedlijst, die jaarlijks aangevuld wordt, ruim duizend erfgoederen. Maar wie bepaalt wat er op die lijst komt? Wat zijn de criteria? En: wat levert het de landen waar zo’n werelderfgoed zich bevindt, eigenlijk op? Reddingsoperatie

Even terug in de tijd voor een korte geschiedenisles. Direct na de Tweede Wereldoorlog zagen de Verenigde Naties het levenslicht. Doel van deze organisatie: grote menselijke catastrofen als de twee wereldoorlogen voorkomen en de wereldvrede bevorderen. Hoe? Door het stimuleren van onderling overleg en respect, van mondiale gemeenschapszin en door het kweken van begrip. >>


49

WEL OF GEEN WERELDERFGOED? Een erfgoed mag op de lijst als minimaal aan een van de volgende tien voorwaarden is voldaan: • het is een meesterwerk van een creatief menselijk genie; • er komen verschillende mense lijke waarden in unieke vorm voor, zoals architectuur, technologie, kunst, stadsontwerp of landschapsinrichting; • het getuigt van een unieke traditie of menselijke samenleving die nog voortleeft of al verdwenen is; • het is een bijzonder gebouw dat grote stappen in de menselijke ontwikkeling toont; • een bijzondere manier van menselijke bewoning of landgebruik, kenmerkend voor een bepaalde cultuur, wordt hier duidelijk;

Deze operatie van ongekende omvang was nog niet gereed, of er dreigde een nieuwe cultuurramp: de overstroming van Venetië. Champions League

Deze gebeurtenissen vormden de directe aanleiding voor UNESCO om een verdrag op te stellen om dit soort situaties in de toekomst te voorkomen: de Werelderfgoed Con ventie. Inmiddels hebben 191 lan den dit verdrag, dat in 1972 werd gesloten en parallellen vertoont met bijvoorbeeld de milieuakkoorden van Rome en Kyoto, ondertekend. De landen verplichten zich hiermee om hun eigen culturele en land schappelijke erfgoed te beschermen én in beeld te brengen.

levende tradities, ideeën, geloof of artistieke werken (dit criterium is alleen toepasbaar met minimaal één ander criterium); • het vertegenwoordigt belangrijke ontwikkelingen in de geschiedenis van de aarde; • het vertegenwoordigt huidige biologische en/of ecologische processen; • het is het belangrijkste woongebied voor het behoud van een organisme wereldwijd; • het is een gebied met uitzonderlijke natuurlijke schoonheid.

De Werelderfgoedlijst is te beschou wen als de Champions League van de menselijke geschiedenis en leefomgeving: hierop staan de cultuurschatten en natuurgebieden die van een zodanige uitzonderlijk universele waarde zijn, dat ze ten koste van alles (in elk geval van veel, heel veel) bewaard moeten blijven voor de mensheid. Overbodig te vermelden dat Aboe Simbel en Venetië in 1972 meteen op deze toplijst kwamen te staan. Wijze mannen

Toen het beroemde Egyptische tempelcomplex in Aboe Simbel in de jaren zestig van de vorige eeuw onder water dreigde te verdwijnen door de aanleg van een g igantisch stuwmeer in de Nijl, besloot UNESCO tot een reddingsoperatie. De tempels werden in hun geheel verhuisd naar een hoger gelegen locatie.

50

EN DIE ZEVEN WERELDWONDEREN DAN? De hangende tuinen van Babylon, de kolossos van Rhodos en de Pharos van Alexandrië: de mees-

• het is direct of indirect geasso cieerd met gebeurtenissen of

Petra in Jordanië

Waarom staat de kathedraal van het Franse Amiens op de lijst en de Utrechtse Dom niet? Waarom wel de Waddenzee of Schokland en niet Nationaal Park De Hoge Veluwe? Goede vraag. M isverstand: er is geen commissie van wijze mannen die dit van achter de groene jurytafel bepaalt. Elk van de 191 landen die het verdrag hebben ondertekend, kan

ten kennen deze objecten als een van de zeven wereldwonderen. Let wel: die wereldwonderen hebben niets met de werelderfgoedlijst van UNESCO van doen. De eerste lijst van zeven wereldwonderen was een initiatief van de Griekse schrijver Antipater van Sidon die rond 140 voor Christus leefde. Bovenstaande drie fenomenen maken deel uit van die lijst, samen met het beeld van Zeus in Olympia, de piramide van Cheops, de tempel van Artemis in Efeze, en het mausoleum van Halicarnassus. In 2007 organiseerde de s tichting New7Wonders of the World mondiale verkiezingen voor de zeven moderne wereldwonderen. Daarop staan nu: • Chichén Itzá in Mexico • Taj Mahal in India • Machu Picchu in Peru • Colosseum in Rome • Cristo Redentor in Brazilië • Chinese Muur in China • Petra in Jordanië


De Werelderfgoedlijst is te beschouwen als de Champions League van de menselijke geschiedenis en leefomgeving 10 OBJECTEN UIT NEDERLAND (EN CURAÇAO) In Nederland hebben tien objecten/gebieden een notering op de lijst van het UNESCO werelderfgoed. Het gaat hierbij om: • Schokland (Flevoland) • Stelling van Amsterdam

Het Wouda-gemaal in Friesland

• molens van Kinderdijk • historisch gebied van Willemstad

jaarlijks zelf zijn eigen gebouwen of gebieden voordragen. Vervolgens toetst een commissie van 21 landen – een jaarlijks wisselend comité van stemgerechtigde landen – of aan de criteria voldaan is. Die criteria zijn ooit gezamenlijk opgesteld en zijn overal te raadplegen (zie kader Wel of geen werelderfgoed?). Geld in het laatje

Andere belangrijke vraag: waarom zou je er als kerk, tempel of woes tijn op willen staan? En waarom doen landen zo veel moeite om hun erfgoed de lijst op te lobbyen? Het is namelijk nogal een verplichting die je je op de hals haalt: beheer en onderhoud (en bewaking in tijden van oorlog) van het erfgoed, het in beeld brengen van de objecten of natuurgebieden bij het publiek en zorgen voor goede educatie. En je krijgt er gratis bemoeienis


van andere landen bij, zoals de nominatie van de Japanse fabrieks complexen onlangs liet zien. Omdat daar tijdens de Tweede Wereldoorlog veel krijgsgevangen tewerkgesteld zijn, heeft UNESCO bedongen dat dit erfgoed weliswaar op de lijst komt, maar alleen als Japan zorgt voor eerlijke en open hartige educatie over dit pijnlijke deel van de geschiedenis. Het trotse Japan is schoorvoetend akkoord gegaan. Waarom willen landen zo graag? Simpel: het toerisme rond de unie ke sites groeit enorm en dat brengt veel geld in het laatje. Een gezonde portie nationale trots zal verder ook een rol spelen. Indirecte inkomsten dus. Direct geld van UNESCO krijgen de lan den niet, uitgezonderd de kleinste staatjes of de landen die al decen

(Curaçao) • Ir. D.F. Wouda-gemaal (Lemmer, Friesland) • droogmakerij De Beemster (Noord-Holland) • Rietveld Schröderhuis (Utrecht) • Waddenzee • grachtengordel van Amsterdam • Van Nellefabriek (Rotterdam)

nialang door oorlogen getroffen zijn, zoals Congo of Afghanistan. Zij ontvangen geld uit de kas van UNESCO of uit particuliere fond sen om hun erfgoed te beheren, bewaken of herstellen. Islamitische Staat

Toch kan UNESCO natuurlijk niet veel doen als bepaalde objecten op de lijst bedreigd worden, door men senhand (denk aan de vernielingen van Islamitische Staat in Syrië en Irak) of door natuurrampen >>

51


Timboektoe in Mali

(de aardbevingen in Nepal vorig jaar of in Italië enkele jaren terug). Fondsen verzamelen en – zo mo gelijk – herstellen een gebouw of gebied in ere of herbouwen, dat is het wel zo’n beetje. Wat als herstel niet meer mogelijk is? Dan is het uiteindelijk mogelijk om een gebouw of gebied van de lijst te schrappen. Er is een soort tussencategorie bedacht, de lijst van bedreigd werelderfgoed, waar 48 erfgoederen op staan. Voorbeel den zijn de steden Timboektoe in Mali en Sana’a in Jemen die door geweld en burgeroorlog vernield zijn of worden. Deze lijst is te beschouwen als een waarschuwing. Een schreeuw om aandacht, of beter: een noodkreet. Als er niet snel actie ondernomen wordt, zullen deze objecten hun unieke universele waarde verliezen. En van de lijst vallen. Bedreigde diersoort

Toch is het slechts twee keer voor gekomen dat er erfgoederen van de lijst zijn geschrapt: een befaamd natuurgebied in Oman, waar de autoriteiten gingen bouwen en de bedreigde diersoort die met de nominatie juist beschermd moest worden, uitstierf. En recentelijk in

52

WAT VINDT DE CULTUURHISTORICUS?

te vinden dan recente. ‘Hoe ouder

Van de jaarlijks terugkerende discus-

toebedeeld. En hoe minder discus-

sie over de top 2000 tot de verkiezing

sie het oproept. Dat is altijd al zo

van voetballer van het jaar: lijstjes

geweest. Niet voor niets stond de lijst

roepen discussie op. ‘Zo ook de

in het begin vooral vol met bouwsels

UNESCO Werelderfgoedlijst’, zegt

uit de klassieke oudheid [inmiddels

cultuurhistoricus Thomas von der

staan er ook meer eigentijdse erf-

Dunk. ‘Want door bepaalde objecten

goederen op, red.]. Maar misschien

op de lijst te zetten, sluit je andere

vinden we de bouwstijl uit de jaren

objecten uit. Dat is inherent aan de

zestig van de vorige eeuw, die we nu

keuze. En die keuze maak je weer

saai en lelijk vinden, over honderd

op basis van criteria, waarover te

jaar prachtig. Het is in elk geval illus-

twisten valt. Neem nu het c riterium

tratief voor een periode. Mooi alleen

unieke universele waarde: hoe

is nooit een criterium natuurlijk.’

iets is, hoe meer waarde het krijgt

bepaal je dat? Dat is heel subjectief uiteindelijk.’

Fundamenteler misschien nog dan

Daarbij komt, zegt Von der Dunk, dat

debat over de criteria en keuzes, is

de interpretatie van zulke c riteria

de doelstelling van de lijst. Moeten

per continent kan verschillen.

we dat wel willen: actief ingrijpen

‘Wij vinden in het westen sinds de

in de dynamiek van de geschiede-

Romantiek authenticiteit en de indivi

nis? Door de eeuwen heen vervallen

duele genialiteit van de kunstenaar

bouwwerken nu eenmaal, of worden

leading. Maar in Azië speelt dat veel

verwoest door oorlogen of natuur-

minder een rol. Daar gooien ze een

rampen. ‘Ja, dat is nu eenmaal eigen

oude tempel zonder pardon plat om

aan de menselijke geschiedenis’,

hem opnieuw op te bouwen op een

zegt Von der Dunk. ‘Maar ik ben

andere plek. Bijvoorbeeld om ruimte

geen purist. Herbouwen mag. Zeker

te maken voor nieuwbouw.’

als de originele materialen nog

Nóg een discussiepunt: we hebben

voorhanden zijn, er zekerheid is over

de neiging om oude kunst- en cul-

hoe het eruitzag én als de originele

tuurschatten mooier en bijzonderder

functie van het gebouw intact blijft.’

2009 het Elbedal in Dresden, waar een nieuwe brug het aanzien en het milieu van het dal aanzienlijk verpestte. De tendens is dat de lijst groeit en groeit. Een nieuwe categorie naast cultuur en natuur is wat we ‘cultu rele landschappen’ zouden kunnen noemen. De wijngebieden van de Champagnestreek zijn hiervan een voorbeeld. Hoeveel rek is er nog? Hoeveel groei van de lijst is wense lijk? Deskundigen zijn het erover

eens dat inflatie van de waarde van de lijst dreigt, maar dat het m oeilijk is de rijdende trein te stoppen. Zeker zolang het stevige economi sche en financiële voordelen biedt om de nationale erfgoederen op de lijst te krijgen. << Dit artikel is tot stand gekomen mede op basis van een interview met Dré van Marrewijk, coördinator werelderfgoed bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

Samen verder kijken dan het leven lang is. ‘Ik geloof in een betere wereld. Waarin iedereen toegang heeft tot goede gezondheidszorg. Waar je ook woont. Ik denk regelmatig na over hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen. En wat mijn rol daarin kan zijn. Ik ben nieuwsgierig hoe moeders uit Zimbabwe of Bangladesh hierover denken. Wat voor ideeën, wensen en verwachtingen hebben zij eigenlijk? Die verhalen inspireren mij dan weer. Samen verder kijken dan het leven lang is. Dat vind ik belangrijk.’ Cordaid Memisa organiseert een serie unieke ontmoetingen tussen Nederlandse vrouwen en vrouwen uit landen waar gezondheidszorg nog niet vanzelfsprekend is. Leeftijdsgenoten die samen praten over de toekomst en hoe we die kunnen vormgeven. In het boekje ‘De toekomst delen werkt’ leest u meer over deze ontmoetingen. U vindt er ook informatie over de mogelijkheden om Cordaid Memisa in de toekomst te steunen. Bijvoorbeeld via een nalatenschap. Vraag het boekje aan op www.cordaidmemisa.nl/delenwerkt.

de toekomst DELEN WERKT.

ADVERTORIAL

GEEF NET ALS MAARTEN VOOR KERK IN ACTIE Foto Marieke Viergever

Maarten de Groot heeft altijd veel belangstelling gehad voor ontwikkelingswerk. “Mensen daar hebben zoveel minder kansen dan wij. Dat realiseer ik mij terdege en daarom voel ik me verantwoordelijk om bij te dragen aan het welzijn in ontwikkelingslanden.”

Vertrouwen

Kerk in Actie steunt zowel in Nederland als wereldwijd het werk van honderden kerken en organisaties om mensen hoop te bieden, tot hun recht te laten komen en toekomst perspectief te geven. Ongeacht hun geloof, politieke overtuiging, sekse of nationaliteit. Gelijkwaardigheid, wederkerigheid en partnerschap zijn belangrijke waarden voor ons.

“Ik ben waterbouwkundige en heb overwogen om bijvoorbeeld in Afrika aan het werk te gaan. Maar met mijn aanleg en specialisatie kan ik me veel beter nuttig maken in Nederland. Vanuit Nederland kan ik via Kerk in Actie het ontwikkelingswerk in ieder geval financieel steunen. Toch blijft het lastig om te geven op afstand. Hoe weet ik of mijn geld goed besteed wordt? Voordat ik besloot om Kerk in Actie te ondersteunen ben ik daarom erg kritisch geweest. Je hoort soms ook dat ontwikkelingswerk juist verdeeldheid zaait onder de mensen daar. Gelukkig stimuleert Kerk in Actie mensen juist om samen te werken. En Kerk in Actie is heel open over haar werk. Alle projecten zijn op de website terug te vinden, met een uitgebreide beschrijving. Externe berichten over Kerk in Actie, bijvoorbeeld in de krant, hebben mijn vertrouwen alleen maar bevestigd.” Belastingvoordeel

“Ik heb mijn financiële bijdrage vastgelegd in een periodieke gift. Dat heeft als grote voordeel dat ik mijn gift volledig kan aftrekken voor mijn inkomstenbelasting. Het belas tingvoordeel laat ik ten goede komen aan Kerk in Actie. Zo betaalt de belasting ook mee aan ontwikkelingswerk. Bovendien scheelt periodiek geven veel post. Ik krijg geen giftver zoeken of andere brieven. Alleen vier keer per jaar het donateursblad Vandaar, zodat ik op de hoogte blijf van het werk van Kerk in Actie. En elk jaar een keurige bedankbrief.”

Geloven in delen U kunt het werk van Kerk in Actie steunen via een periodieke gift of neem Kerk in Actie op in uw testament. Het opstellen van een overeenkomst is zo gebeurd. U regelt uw gift in tien minuten op www.kerkinactie.nl/geef-ook. Overweegt u Kerk in Actie op te nemen in uw testament, vraag dan de brochure ‘Geven bij leven’ aan bij onze servicedesk via (030) 880 14 56 of kijk op www.kerkinactie.nl/nalatenschap. Voor een persoonlijk advies kunt u ook contact opnemen met Nelleke Slaats via (030) 880 14 66.

54

Stichting HVO-Querido Amsterdam

Wij bieden opvang, zorg en begeleiding aan mensen die dat nodig hebben: dak- en thuislozen, vrouwen en gezinnen in nood en mensen met een psychiatrische achtergrond. Jong en oud, mannen en vrouwen. Hiervoor is geld nodig. Zie www.hvoquerido.nl voor meer informatie of bel (020) 561 90 90. Giften en legaten zijn zeer welkom ten name van Stichting HVO-Querido, Eerste Ringdijkstraat 5, 1097 BC Amsterdam. IBAN: NL05 ABNA 0467 7857 83. Bestuurder: C.M.L. Blaas MBA-H, contactpersoon: mr. C.W.M. Bruggeling.

O BE L is K

BOEDELBEHEER

ExEcutEursErvicE.nl Wat biedt Obelisk Boedelbeheer?

Wij dragen uw huisdier een warm hart toe! Steunt u ons? MET UW GIFT KUNNEN WIJ ONS BLIJVEN INZETTEN VOOR DE PROFESSIONELE EN PERMANENTE ZORG VAN BEJAARDE HONDEN EN KATTEN. WIJ DOEN ER ALLES AAN OM UW HUISDIER EEN PLEZIERIGE OUDE DAG TE GEVEN, IN HET GEVAL U DAT ONVERHOOPT NIET ZELF KUNT DOEN. VOOR BEJAARDE DIEREN ZONDER BAASJE, OF WAARVOOR NIET VOLDOENDE MIDDELEN BESCHIKBAAR ZIJN, HEBBEN WIJ EEN ADOPTIEFONDS. ELKE STEUN IS WELKOM! EEN GIFT VOOR DE STICHTING NATIONALE DIERENZORG KUNT U STORTEN OP ABN AMRO NL41ABNA0472335502, TNV STICHTING NATIONALE DIERENZORG, ONDER VERMELDING VAN ‘GIFT’. UW SCHENKING IS VOLLEDIG AFTREKBAAR VAN UW BELASTBAAR INKOMEN.

n

Veiligstellen van woning en inboedel

n

Inboedel overzichtelijk maken

n

Gecertificeerde taxaties

n

Assistentie bij verdeling

n

Advies bij verkoop inboedel (wij kopen niet op)

n

Zorg voor logistiek, transport en/of opslag

n

Opleverbaar maken van woning

Stichting Nationale Dierenzorg

n

Schriftelijke rekening en verantwoording

Zijdeweg 56 2245 BZ Wassenaar 070-5179852

contact Postbus 407 | 2220 AK Katwijk | T 071 40 28 530 [email protected] | www.obeliskboedelbeheer.nl

[email protected] www.ndz.nl ASIEL PENSION DIERENBEJAARDETEHUIS CRECHE DIERENAMBULANCE

Tekst Petra Pronk

BLIJVEN ZITTEN OP JE GELD OF BIJTIJDS WEGGEVEN?

ERVEN EN SCHENKEN, DAT LOONT!

Schenken en erven: wat zijn de regels? Wat kan er? Wat mag er? Eén ding staat vast: grote kans dat u moet afrekenen met de Belastingdienst. Gelukkig biedt de wet heel wat mogelijk heden om te zorgen dat uw geld zo veel mogelijk terechtkomt bij degenen die u het echt gunt. De notaris kan u daarbij hel pen. Het goede nieuws is: er kan meestal meer dan u denkt. In de wet (om precies te zijn de Successiewet 1956) staat precies wanneer en hoeveel er bij schenkingen en erfenissen afgerekend moet worden met de fiscus. De regels zijn voor leken behoorlijk ingewikkeld. Dat kan ertoe leiden dat mensen na een schenking of een erfenis voor akelige verrassingen komen te staan. De notaris kan u precies vertellen welke ruimte er is om slim te erven en te schenken, zodat u zo weinig mogelijk kwijt bent aan de fiscus – en soms zelfs helemaal niets. Voor de goede orde: de definitieve cijfers over 2016 worden half december 2015 door de Eerste Kamer vastgesteld en zijn officieel pas van kracht na publicatie in de Staatscourant. Tot die tijd gaat het dus nog om voorlopige cijfers. Kijk voor de meest actuele tarieven op onze website: www.sduvoornuenlater.nl. Tariefschijven en -groepen

Slim omgaan met schenken of erven, betekent dat u rekening moet houden met twee basisgegevens: de hoogte van het bedrag en de graad van verwantschap. Wat het eerste betreft, hanteert de Belastingdienst twee tariefschijven. De eerste schijf geldt voor bedra gen uit erfenis of schenking onder de 121.296 euro (2015), de tweede schijf geldt voor de bedragen daarboven. Het tweede dat gewicht in de schaal legt, is de vraag tot welke groep u behoort. Er wordt onderscheid gemaakt in twee tariefgroepen. Partners en kinderen vallen in de eerste groep (met kleinkinderen als subgroep). Alle overige partijen vallen in de tweede groep. Voor beide groepen gelden verschillende tarieven aan schenken erfbelasting. Behoort u tot de eerste tariefgroep (partners en kinderen), dan betaalt u 10 procent over de belastbare eerste 121.296 euro (2015) en 20 procent over de rest. >>

56

SLIM ERVEN EN SCHENKEN, DAT LOONT!


57


Voor kleinkinderen geldt een tarief van 18 procent over de eerste 121.296 euro (2015) en 36 procent over de rest. De overige partijen dragen tot 121.296 euro (2015) 30 procent en daarboven 40 procent belasting af. Vrijstellingen

Gelukkig hoeft u niet over elke euro belasting te betalen. Zowel voor erf- als voor schenk belasting is tot op zekere hoogte sprake van vrijstellingen, dat wil zeggen: de bedragen waarover geen belasting betaald hoeft te worden. Hoe hoog die vrijstellingen precies zijn, is afhankelijk van een paar factoren, en wie daar binnen de wettelijke kaders crea tief mee om kan gaan, kan zichzelf en de erfgenamen veel geld besparen.

A ERFBELASTING

Partners en kinderen betalen het minst

• Partners

Als het gaat om erfbelasting speelt om te beginnen de graad van verwantschap een rol. Partners genieten wettelijk gezien onder de nieuwe Successiewet veel bescherming. De partner krijgt daarom de grootste vrijstelling, namelijk 633.014 euro (2015). Het is de moeite waard om te kijken hoe u die vrijstelling optimaal kunt benutten ten behoeve van de langstlevende partner in een testament. De vrijstelling geldt overigens alleen voor levenspartners die met elkaar zijn gehuwd, een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan of een notarieel samenlevingscontract hebben gesloten. Onder bepaalde omstandigheden kunnen ook mantelzorgers – mits inwonend en met een notarieel samenlevingscontract – als partner worden aangemerkt en hebben zij dus ook recht op het bijbehorende tariefvoordeel en de hogere vrijstelling. Uw notaris kan u precies vertellen of u daarvoor in aanmerking komt. • Kinderen en kleinkinderen

De vrijstelling voor de erfbelasting voor kinderen en kleinkinderen is een stuk lager, namelijk 20.047 euro (2015). Gaat het om een gehandicapt kind dat grotendeels door de overleden ouder onderhouden werd, dan bedraagt de vrijstelling 60.138 euro (2015). Het feit dat de wet duidelijk de kant van de langstlevende kiest, betekent dat de kinderen hun erfdelen niet kunnen opeisen zolang de partner nog leeft. Helaas mag de fiscus over de erfdelen van de kinderen als die meer waard zijn dan 20.047 euro (2015) wel direct erfbelasting heffen, die dan moet worden opgehoest door de partner. (Voor de regels omtrent de ouderlijke woning: zie kader.) Wie zijn partner dat soort perikelen wil besparen, kan het best een testament laten op stellen waarin zo veel mogelijk opties worden meegenomen. Op het moment van overlij den kan dan gekeken worden wat – afhankelijk van de samenstelling van het vermogen en de situatie van de erfgenamen – fiscaal gezien de beste optie is. Er zit op dit punt redelijk wat flexibiliteit in de regels, dus wellicht is het mogelijk de heffing te verleggen naar de toekomst. • Overige partijen

Voor ouders geldt nog een vrijstelling van 47.477 euro (2015). Voor alle overige partijen (behalve een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) of Sociaal Belang >>

58

Geef uw testament een missie

We geloven hierbij in de verbindende Mensen met een Missie steunt gedreven kracht van religie. Steun ons en laat iets mensen, die onrecht en uitsluiting aanpakken na voor een rechtvaardigere wereld. in hun lokale gemeenschap. Voor meer informatie over nalatenschappen We doen dit met partnerorganisaties in 16 of voor het aanvragen van de brochure, landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. neem contact op met Julie Mingeli. Email: [email protected] of via telefoonnummer: 070 - 31 36 731 www.mensenmeteenmissie.nl/testament

Mensen met een Missie in uw testament

Wat doet Stichting Zwerfdier? Stichting Zwerfdier is een algemeen maatschappelijke belangenorganisatie die zich bezighoudt met het opvangen en verzorgen van zwerfkatten binnen de regio Alkmaar. Wij proberen deze dieren geschikt te maken voor herplaatsing en een permanent onderdak voor ze te vinden bij welmenende liefhebbers. Naast de opvang van zwerfkatten worden er (als er opnameruimte beschikbaar is) ook afstandskatten opgenomen van eigenaren die bijvoorbeeld allergisch blijken te zijn of waarvan het baasje is overleden. Verder registeren wij vermiste en gevonden dieren met de bedoeling het dier en de eigenaar te herenigen. Stichting Zwerfdier beschikt daarnaast over een uiterst modern kattenpension, kattenpension Felis. De winst van het kattenpension komt geheel ten goede aan de asieldieren. Wij krijgen geen structurele subsidie van de overheid dus wij moeten het doen met donaties en giften. Uw gift is daarom van harte welkom en goed besteed. Stichting Zwerfdier / Pension Felis Klompenmakerstraat 38 - 1825 AG Almaar T 072-5612482 www.stichtingzwerfdier.nl

Specialist voor taal en gehoor

• • ••

De kernfuncties van de NSDSK zijn: identificeren (vroeg opsporen) van kinderen met problemen met horen en/of spreken diagnosticeren (van taalontwikkelingsstoornissen, doofheid of slechthorendheid) bieden en ontwikkelen van zorg innoveren en verbeteren U kunt de NSDSK financieel steunen met een gift voor bijvoorbeeld het doen van onderzoek of het geven van voorlichting met betrekking tot dove en slechthorende kinderen en/of kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. Met een algemene gift steunt u ons werk en kunnen wij uw geld inzetten waar het het hardst nodig is. U kunt ook kiezen voor een specifiek onderzoeksproject. Voor informatie: NSDSK Lutmastraat 167 | 1073 GX Amsterdam | T 020-5745945 | www.nsdsk.nl

Ondersteun met uw gift het wetenschappelijk onderzoek ten faveure van Astma/COPD! Voor meer informatie: Stichting Astma Bestrijding Prof. H.F.J.informatie: (Huub) Savelkoul (E1260), Voordr.meer voorzitter Stichting Astma Bestrijding De Elst 1 (Gebouw 122) mr. E. Habers, secretaris 6708 WD Wageningen Brediusweg 16, 1401 AGWageningen Bussum corr.: Postbus 338, 6700 AH email: email:[email protected] [email protected]

www.astmabestrijding.nl


Behartigende Instelling (SBBI)) is de vrijstelling voor erfbelasting 2.111 euro (2015).

B SCHENKBELASTING Meestal wil je als ouder het liefst dat zo veel mogelijk van je vermogen richting je kin deren gaat. Dat kan betekenen dat het wijs is om bij leven al een deel van het vermogen weg te schenken. Dat is niet alleen prettig omdat u er in de relationele sfeer plezier aan kunt beleven om mensen van wie u houdt blij te maken, het is ook belastingtechnisch interessant. Wat u bij leven vrijgesteld schenkt, kan niet meer belast worden met erf belasting. Door slim om te gaan met schenkingen kunt u het bedrag dat uiteindelijk bij de begunstigden terechtkomt, dus substantieel verhogen. Dat geldt zeker bij wat grotere vermogens. Door de schenkingen te spreiden, kunt u maximaal profiteren van lagere tarieven en optimaal gebruikmaken van de vrijstellingen in het schenkingsrecht. • Kinderen

De basisregels zijn: kinderen (ongeacht leeftijd) mogen jaarlijks 5.277 euro (2015) belastingvrij ontvangen. Daarnaast is het mogelijk om kinderen tussen 18 en 40 jaar eenmalig 25.322 euro (2015) belastingvrij te schenken. Dat kan overigens ook een schen king op papier zijn. Dat laatste kan handig zijn wanneer u als ouder dat geld eigenlijk niet c ontant hebt liggen of het nog niet echt weg wilt geven. Door een toezegging te doen van schenking wordt er op papier een schuld aan het kind gecreëerd. Over die schuld moet de ouder dan wel elk jaar rente betalen. Het voordeel is dan dat het kind straks minder erfbelasting betaalt, mits de schenking op papier via de notaris gaat. >> Percentages schenken erfbelasting 2015 Deel belaste verkrijging

Tariefgroep 1 (partners/kinderen)

Tariefgroep 1A (kleinkinderen)

Tariefgroep 2 (overige verkrijgers)

€ 0 tot € 121.296

10%

18%

30%

€ 121.296 en hoger

20%

36%

40%

Soms is het wijs bij leven al te schenken

Vrijstelling erfbelasting Partners

€ 633.014

Kinderen en kleinkinderen

€ 20.047

Zieke en gehandicapte kinderen

€ 60.138

Ouders

€ 47.477

Overige partijen (geen ANBI of SBBI*)

€ 2.111

* ANBI is een Algemeen Nut Beogende Instelling, SBBI is een Sociaal Belang Behartigende Instelling.

Vrijstelling schenkbelasting Kinderen

€ 5.277 (jaarlijks)

Kinderen 18-40 jaar

€ 25.322 (eenmalig)

Kinderen 18-40 jaar

€ 52.752 (eenmalig, onder strikte voorwaarden)

Overige partijen

€ 2.111 (jaarlijks)

Vrijstelling bedrijfsopvolging


€ 1.055.022 (en 83 procent over het meerdere)

61


Slim schenken betekent ook dat u optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden voor verhoogde vrijstel ling. In bepaalde situaties is sprake van een verhoogde vrijstelling van 52.752 euro (2015). Dat geldt bij een schenking aan kinderen tussen 18 en 40 jaar die wordt gebruikt voor de aanschaf van een eigen huis. De wet ziet de toepassing ruim: het geld mag gebruikt worden voor extra aflossing of een verbetering van de woning. Dat kan interessant zijn, zeker nu de woningmarkt op slot zit en het moeilijk is een hypotheek te krijgen. De verhoogde vrijstelling geldt ook voor bepaalde (dure) studies.

DE OUDERLIJKE WONING Het huis is voor de meeste mensen hun grootste bezit. Dat maakt de vraag relevant wat er gebeurt met de ouderlijke woning als een van de ouders overlijdt. Het antwoord: dat hangt ervan af of er iets per testament geregeld is. Om de overblijvende ouder/partner te beschermen, zit het wettelijk erfrecht zo in elkaar dat de langstlevende alle goederen krijgt. Als kind heb je dan een vordering op die ouder wegens onderbedeling. Dat betekent dat je wat de erfenis betreft als het ware ‘in de wachtkamer’ zit. Maar het kan ook zijn dat het huis op grond van het testament eigendom wordt van de kinderen en dat de overblijvende ouder het vruchtgebruik heeft over de woning. In dergelijke situaties kun je

* Overige groepen

als kind vragen dat de vruchtgebruiker de erfbelasting

Voor alle andere groepen geldt een vrijstelling van schenkbelasting van 2.211 euro (2015) per jaar.

voorschiet.

Giften

Slim schenken kan ook betekenen dat u geld geeft aan een goed doel (ANBI of een SBBI) dat u een warm hart toedraagt – en dan niet per collectebus of eenmalige overboeking. Zij hoeven geen schenkbelasting te beta len. Om te zorgen dat uw gift aftrekbaar is, is het nood zakelijk een notariële akte op te laten stellen. Daarmee verplicht u zich om vijf jaar lang een bepaald bedrag over te maken, dat u dan jaarlijks af mag trekken van de belasting (inkomsten- en vennootschapsbelasting). Voor ANBI’s geldt dat ze zich vrijwel volledig (voor 90 procent) in moeten zetten voor een goed doel. Om zeker te weten dat u uw gift kunt aftrekken, is het raad zaam om vooraf te kijken of de instelling op de lijst van erkende ANBI’s staat. Bent u een liefhebber van kunst en cultuur, dan kan het interessant zijn om te schenken aan cultureel erkende instellingen. De wet beschouwt deze instellingen als een aparte groep waarvoor een hoger bedrag afgetrokken mag worden dan daadwerkelijk wordt geschonken. Bedrijfsoverdracht

Bedrijfsoverdracht vormt in het kader van erf- en schenkrecht een hoofdstuk apart. Dat is niet zo vreemd, want het gaat hier om ingewikkelde materie, grote bedragen en dito risico’s voor de continuïteit van de onderneming. Hebt u een bedrijf of staat u op het punt er eentje over te nemen, dan is het extra belangrijk om samen met een deskundige alle fiscale aspecten onder de loep te nemen. Voorop staat dat de belastingplicht

62

Overigens is het goed te weten dat de WOZ-waarde ook geldt voor de erfbelasting. Als die waarde te hoog is vastgesteld, is het verstandig om als erfgenamen bezwaar te maken tegen de WOZ-waarde.

de continuïteit van het bedrijf niet in gevaar mag bren gen. Daarom zijn er aparte regels voor het betalen van de verschuldigde belasting. Zo is een bepaald percen tage van de waarde van de onderneming vrijgesteld en kan over het meerdere uitstel van betaling worden verkregen. De vrijstelling bij bedrijfsoverdracht bedraagt 1.055.022 euro (2015) en 83 procent over het meerdere. Dat betekent dat er bij de overdracht van een bedrijf 1.055.022 euro voorwaardelijk vrijgesteld is van erfbe lasting. Van het restant wordt 83 procent vrijgesteld van erf- en schenkbelasting. Dan blijft er dus nog 17 procent over waarover belasting betaald moet worden. Als het bedrijf in handen van de kinderen is gekomen, moeten die over die 17 procent dus 10 of 20 procent belasting betalen. Dat bedrag hoeft niet ineens opgehoest te wor den, maar mag uitgesmeerd worden over tien jaar. Bij bedrijfsopvolging komt natuurlijk veel meer kijken dan in dit korte bestek behandeld kan worden. Het is zaak zo’n opvolging tot in detail door te spreken met deskundige partijen, zoals een advocaat, notaris of belastingadviseur. << De in dit artikel genoemde tarieven en vrijstellingen voor erf- en schenkbelasting gelden voor 2015. Voor de meest actuele gegevens, gebruik de QR-code of kijk op onze website: www.sduvoornuenlater.nl

samen kanker voorkomen NALATEN AAN HET WERELD KANKER ONDERZOEK FONDS

Ook u heeft het vermogen om kanker te helpen voorkomen.

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds werkt aan een wereld waarin niemand een kanker krijgt die voorkomen kan worden. Ook u heeft het vermogen om ons daarbij te helpen. Een gift uit uw nalatenschap is een bijzondere manier om bij te dragen aan een mooie toekomst met minder kanker. In de brochure Nalaten aan het Wereld Kanker Onderzoek Fonds leest u meer over onze missie en doelen waarvoor uw steun, nu en later, van groot belang is. Ook vindt u hierin alle praktische informatie over nalaten en handige formulieren om uw nalatenschap voor uzelf overzichtelijk in kaar t te brengen. Vraag vrijblijvend de gratis brochure aan via [email protected] of 020 344 9596. SamenKankerVoorkomen.nl

V Vertelt u eens over uw testament… Durft u het iemand te vragen? Voor nu en Later deed het wel. Zes bekende (en minder bekende) Nederlanders geven antwoord op de vraag: hebt u al een goed doel opgenomen in uw testament? Tekst Barbara Schilperoort Fotografie Marcel Molle

64

‘ Hier wonen we met z’n allen in de hemel’

Angela Groothuizen: ‘Tijdens Wie is de Mol? leren deelnemers elkaar echt een beetje kennen. Ooit speelde de directrice van Mama Cash mee. Later vroeg ze me de voice-over in te spreken van een film over haar organisatie: een internationaal fonds dat is ontstaan in de Amsterdamse feministische beweging. De initiatiefneemster kreeg een erfenis en wilde met dat geld iets nuttigs doen. Dat vond en vind ik een mooi verhaal. In onze westerse wereld, in ons rijke land, wonen we met z’n allen in de hemel. Dat schept verplichtingen tegenover onze zusters die op de slechte plekken moeten leven. Weet je dat meer dan de helft van het land op de hele wereld door vrouwen wordt bewerkt? Maar dat minder dan 1 procent van al dat landbouwland in bezit is van vrouwen? Daarom zet ik me in voor Mama Cash. Mama Cash investeert jaarlijks in zo’n honderd organisaties voor een gemiddeld bedrag van 20.000 euro. Het gaat vaak om kleinschalige initiatieven die wel het verschil maken. Door te investeren in vrouwen, investeer je in een hele gemeenschap. Nee, ik reis niet voor Mama Cash. Dat scheelt geld. Maar natuurlijk lees ik er wel van alles over. Jaren geleden stelde ik een testament op. Wat ik heb, gaat naar mijn man en kinderen – mijn twee dochters en een ‘aanloper’ die nu 17, 18 en 19 jaar zijn. Maar ik ben niet rijk en wordt waarschijnlijk heel oud. Oxfam Novib, Plan International, Amnesty en Greenpeace steun ik als donateur. Mocht ik er ooit aan toekomen, dan wil ik Stop Aids Now in mijn testament opnemen. En Mama Cash natuurlijk. Wat het kost om mij in te huren, geef ik nu, tijdens mijn leven. Als zij een beroep op mij doen, dan regel ik gewoon dat ik kan.’

Angela Groothuizen (54) werd bekend als zangeres bij de Dolly Dots. Ze presenteerde televisieprogramma’s zoals de eerste vijf seizoenen van Wie is de Mol? Ze werkt(e) mee aan RTL-Boulevard, SOS Verbouwing, X-factor, The Voice of Holland en Ranking the Stars. Ze schrijft liedjes en zingt. En acteert in Baantjer, Pietje Belle, ’t Schaep met de 5 pooten, enzovoort.

65

Bas Muijs: ‘Als je te horen krijgt dat je kind kanker heeft, heeft dat een enorme impact. Je hoeft zelf geen kinderen te hebben om je dat te kunnen voorstellen… Dus toen Winston Post ooit voorstelde om de opbrengst van ons singletje aan KiKa te doneren, vond ik dat meteen een heel goed initiatief. Hij kwam op het idee omdat hij Inge de Bruin kende, die toen al KiKaambassadeur was. Sinds 2004 – toen ik nog geen vader was – ben ik dat ook.

‘ Trots als je een mooie cheque kunt over handigen’

De laatste tijd doe ik veel met voetbalclub SC Heerenveen. De spelers dragen sinds 2010 een badge met het logo van Kika op de mouw van hun shirt. Soms train ik met ze mee. Zo creëer je een persmoment en dus media-aandacht voor KiKa. Verder speel ik mee in het World Master Team van bekende Nederlanders en oud-profvoetballers. Wij zamelen geld in voor goede doelen, waaronder KiKa. Dan ben je trots als je een mooie cheque kunt overhandigen! Maar we doen ook andere dingen. Elk jaar beschilderen bekende Nederlan ders samen met kankerpatiëntjes tegel tableaus en andere voorwerpen. De opbrengst van de veiling waar ze worden verkocht, komt ten goede aan KiKa. Dat geld is vooral nodig voor verder onderzoek. Kanker gedraagt zich bij kinderen anders dan bij volwassenen: groeit sneller, maar geneest ook beter. Nu geneest driekwart van de kinderen, maar dat moeten er natuurlijk meer worden. Nee, ik heb geen testament. Vorig jaar werd ik de trotse vader van ons dochtertje Emma. Zij is mijn rijkdom. Twee maanden geleden stierf een goede vriend van mij. Hij liet een vrouw en twee kinderen na. Dan ga je over de dood nadenken en dus over een testament. Want het maakt het voor de achterblijvers toch een stuk makkelijker als er iets op papier staat.’

66

Bas Muijs (39) werd bekend door zijn rol van Stefano in Goede tijden, Slechte tijden. Later kreeg hij (hoofd)rollen in andere televisieseries en speelfilms. De acteur is ook presentator voor regionale en landelijke zenders, staat regelmatig in het theater en richtte samen met onder anderen Winston Post een eigen band op.

‘ De wereld redt zichzelf niet’

Dolf Jansen: ‘De wereld redt zichzelf niet. Je eigen gedrag heeft direct invloed op wat er om je heen gebeurt. Dus kun je zelf ook veranderingen teweegbrengen. We nemen politieke beslissingen die gevolgen hebben voor de natuur. Door klimaatveranderingen mislukken oogsten, ontstaat honger. Door honger gedreven, gaan stromen mensen op de vlucht. Als je inziet welk effect klimaatveranderingen hebben, dan ga je minder auto rijden, minder vlees eten, minder consumeren. Politici pleiten voor de opvang van vluchtelingen “in de eigen regio”. Juist in deze regio’s zijn van oudsher ontwikkelingsorganisaties actief. Helaas kunnen die – door alle bezuinigingen – daar steeds moeilijker hun werk doen… Dáár heb ik het over. In het theater, in interviews, in columns. Ik wil de wereld socialer, rechtvaardiger maken. Net als Oxfam Novib. Een jaar of tien, vijftien geleden kwamen we met elkaar in contact. Ik vind het een eer om me voor ze in te zetten. Hoe? Alleen als het echt iets toevoegt, ga ik voor ze op reis. Dan maak ik blogs en films. En vertel over mijn reiservaringen in Pauw. Of tijdens Lowlands. Zo kan ik een breed publiek uitleggen hoe het bijvoorbeeld zit met de misstanden in de kledingindustrie in Cambodja. Het blijft tricky als je mensen erop wijst dat ze verantwoordelijk zijn. Hun gedrag kunnen aanpassen. Want dan heb je kans dat ze hun kont tegen de krib gooien. Nee, ik geloof niet dat ik een testament heb. Dat klinkt gek, maar ik heb gewoon weinig zicht op geldzaken. Zulke d ingen worden voor me geregeld. Maar ik ben natuurlijk wel kostwinner en werker. Daarom heb ik een levensverzekering en een arbeidsongeschiktheidsverzekering afgesloten. Ik heb al veel voor ze gedaan, maar het zou volstrekt logisch zijn om ook Oxfam Novib op te nemen als ik ooit een testament maak. En als er wat overblijft…’

Dolf Jansen (52) is cabaretier, muzikant, presentator en marathonloper. Werd bekend door zijn optreden met Hans Sibbel (Lebbis) tijdens het Leids Cabaret festival (in 1989). Vele gezamenlijke en solovoorstellingen volgden. Dolf Jansen schrijft columns, gedich ten, liedteksten, reisverhalen en interviews. En hij is elk weekeinde te horen op de radio (onder andere in Spijkers met Koppen op zaterdagmiddag).

67

Erwin Koeman: ‘Onze dochter was nog een baby toen ze haar eerste epilepsieaanval kreeg. Dan krijg je de schrik van je leven, denkt echt dat ze doodgaat. Het hoort bij het leven dat je kind ziek kan worden. Maar de impact is enorm: op je kind, op je gezin, op jezelf. Je komt in aanraking met dokters. Wil je informeren. Want er gaat natuurlijk niets boven de gezondheid van je kind. Ik raakte nog meer betrokken omdat de vrouw van mijn zaakwaarnemer Ger Lagendijk ook epilepsie heeft. Dan ga je je er steeds meer in verdiepen. Zo kwam ik vanzelf bij het Epilepsiefonds terecht. Sinds 2004 ben ik hun ambassadeur. Radiospotjes, interviews, fotoreportages, een opening van een sportveld, fondswervingsacties, sponsorbijeenkomsten… Dat zijn de dingen waarvoor in actie kom, waar ik mijn naam aan verbind. Alleen is dat momenteel lastiger te regelen, nu ik samen met mijn broer Ronald in Southampton aan het werk ben. Pas toen Wendy langer aanvalsvrij was, durfde ik het aan om weer een trainerschap in het buitenland te aanvaarden. Gelukkig bleek ze een lichte vorm van epilepsie te hebben. En gelukkig groeide ze eroverheen. Ja, dat kan. Het enige dat ze eraan overhield, is een lichte hersenbeschadiging. Maar ze bezocht de Berkenschutse in Heeze, een fantastische school die gespecialiseerd is in kinderen met epilepsie. Later volgde ze een beroepsopleiding. Nu is ze 23, werkt in de horeca en voetbalt – net als haar opa, oom, vader, broer en neef. Ik vind het belangrijk dat mijn gezin het goed heeft, ook als er iets met mij gebeurt. Dat heb ik in mijn testament geregeld. Nee, het Epilepsiefonds noem ik er niet in. Maar ik vind dat zeker een overweging waard. Voorlopig ben en blijf ik gewoon hun ambassadeur. Met veel plezier.’

68

‘ Het hoort bij het leven dat je kind ziek kan worden’

Erwin Koeman (54) debuteerde in 1978 bij FC Groningen als profvoetballer. In de loop der jaren speelde hij diverse seizoenen ook bij PSV en KV Mechelen en natuurlijk bij het Nederlands elftal. Hij trainde Nederlandse clubs (RKC Waalwijk, Feyenoord, FC Utrecht, FC Eindhoven), het Hongaarse voetbalelftal en – sinds 2014 – het Engelse Southampton.

‘ Een hond heeft zoveel voordelen’

Marijke en Marianne Hamakers: ‘Puppy-pleeggezin gezocht. Die advertentie in de krant was het begin van onze relatie met KNGF Geleidehonden. De één was met vervroegd pensioen en trok vanuit Friesland tijdelijk bij de ander in. Omdat we weer meer in de buurt van elkaar en onze hoogbejaarde moeder wilden wonen. Dat bleek zo gezellig dat we niet alleen samen opgroeiden, maar nu ook samen oud worden. We wilden ons nuttig maken. Zo werden we puppy-pleegouders van Katja. Maar na een jaar moesten we haar weer terugbrengen, omdat haar opleiding tot hulphond begon. We vonden het afscheid zo moei lijk dat we ook een hond van onszelf namen. Uiteindelijk bleek Katja toch niet zo geschikt, zodat KNGF Geleidehonden ons vroeg of we haar weer terug wilden. Toen hadden we dus opeens twee honden. En op een gegeven moment drie omdat we toch ook weer een KNGF-pup gingen opvoeden. Een hond heeft zoveel voordelen: je moet een paar keer per dag naar buiten, je komt makkelijk in contact met anderen, je krijgt een vriend in huis. Er zijn ongelooflijk veel goede doelen op de wereld. Maar dit is een warm, concreet, kleinschalig, betrokken goed doel. Daarom hebben we altijd contact gehouden met KNGF. Ook nadat onze honden waren overleden. Onze moeder is dat inmiddels ook. We zijn nog heel vitaal, houden van reizen en wandelen. Regelmatig trekken we voor een week of zes, zeven naar Nepal. Stel je voor als er iets met ons gebeurt… Daarover dachten we weleens na. We hebben geen kinderen. Wel een dierbare neef, maar die willen we niet belasten met het afhandelen van onze nalatenschap. Met KNGF voelen we ons erg eigen. Daarom zijn we met hen ook hierover in gesprek geraakt. Nu zijn zij onze erfgenaam én executeur. Dat geeft ons wezenlijke rust.’

De eeneiige tweeling Marijke en Marianne Hamakers (72) – dochters van een zeeloods en een violiste in het Rotterdams Philharmonisch Orkest – groeide op in Maassluis. Beiden zijn opgeleid in het maatschappelijk werk. Marijke werkte jarenlang als medisch maatschappelijk werkster, Marianne in de gezinsverzorging.

69

René Waaijer: ‘Ik heb iets met Afrika. De lucht die je inademt, het eten dat je eet. Het is zo’n andere wereld, vergeleken met de onze. Mijn vrouw en ik hadden samen met een aantal anderen een projectje in Gambia. Een kleuterschooltje. We zijn afgehaakt omdat de overheid zich ermee ging bemoeien, het min of meer overnam. Vanuit die belangstelling heb ik ook veel over War Child gelezen. Het spreekt me aan dat ze in kinderen investeren. Kinderen die oorlogsgeweld meemaakten een veilige omgeving bieden, zodat ze weer vertrouwen krijgen in zichzelf, de maatschappij om hen heen, in de toekomst. Nadenken over je testament is iets dat je steeds voor je uitschuift. Maar op een gegeven moment ben ik dat toch gaan doen. De wet regelt wie je formele erfgenamen zijn. Maar wil je dat zo laten? Hebben je familie en je vrienden alles wat jij nalaat nodig? Dat soort dingen vroeg ik me af. Toen heb ik War Child gebeld. Omdat ik ze wilde meenemen in mijn testament – als er iets te verdelen valt. Maar dan wel onder mijn voorwaarden. Bijvoorbeeld dat mijn geld naar ménsen zou gaan en niet naar een organisatie. Net zoals we in Gambia ook rechtstreeks in dat schooltje investeerden. Dat alles heb ik met War Child kunnen bespreken. Het bleek geen enkel probleem. Je moet dus gewoon openhartig vertellen wat je wensen zijn, hoe je het graag geregeld wilt hebben. Een testament is per slot van rekening je laatste wil. Het gaat erom die zo op papier te zetten dat er geen twijfel over mogelijk is. Zo hou je de regie in handen. Je hebt er goed over nagedacht. En je hebt er verder geen zorgen meer over. Dat geeft een prettig gevoel. Ik denk dat de meeste mensen dat ook zo zullen ervaren…”

70

‘ Het spreekt me aan dat ze in kinderen investeren’

René Waaijer (50) studeerde economie en is in dienst bij een grote landelijke verzekeringsmaatschappij. Zijn werk bestaat uit het ophalen van het pensioengeld dat klanten gedurende hun werkend leven bij andere maatschappijen sparen, om het vervolgens te laten omzetten in periodieke (maandelijkse) pensioenuitkeringen.

“LATER ALS IK GROOT BEN, WIL IK INGENIEU R WORDEN.

ZODAT IK MIJN LAND KAN HELPEN OPBOUWEN.” Schenk ook aan War Child en geef oorlogskinderen weer een toekomst. Nu en later. War Child helpt oorlogskinderen met psychosociale hulp, onderwijs en bescherming. Zodat ze hun nare ervaringen verwerken en weer kind kunnen zijn. Ambika Lucassen geeft u graag persoonlijk advies over: War Child opnemen in uw testament, oprichten van uw eigen Fonds op Naam of belastingvrij schenken. Bel of mail Ambika Lucassen: 06-3876 2224 | [email protected]

Stopper Nalatenschappen 2015.indd 1

17/11/15 15:33

ZONDER Ú ZIJN WE NERGENS

ct

ie

f

Hartpatiënten Nederland is volledig afhankelijk van vrijwillige bijdragen en van opbrengsten Marly van Overveld uit schenkingen. Wij worden niet gesponsord door de farmaceutische industrie of de overheid. Op die manier bewaren wij onze onafhankelijkheid.

O naf

h a n k e lij k

b &O

je

Overweegt u om notarieel en/of fiscaal voordelig te schenken aan Hartpatiënten Nederland? Bel dan met Marly van Overveld via 0475 - 31 72 72. Desgewenst betalen wij de notariskosten. Ook kunt u haar bellen voor meer informatie. Uiteraard is ons werk uitsluitend mogelijk dankzij mensen zoals ú. Uw bijdrage is welkom op rekening NL351NGB0000594000 t.n.v.: Hartpatiënten Nederland, Roermond.

www.hartpatienten.nl

CREËER EEN

BLIJVENDE BAND

MET ISRAËL

VAN MAARSCHALKERWEERD TRANSLATIONS • Beëdigd tolk/vertaler Engels – Wbtv no. 610 • Ruime ervaring bij het passeren van o.a.: - akten van levering en hypotheek - huwelijkse voorwaarden - testamenten - akten van overdracht van aandelen - akten van oprichting TELEFOON +31 (0)35 531 84 41 | E-MAIL offi[email protected] www.vanmaarschalkerweerd.eu

Sociale en educatieve projecten Projecten kenmerken zich door integratie en co-existentie

Programma’s, onderwijs en begeleiding voor kansarme jongeren

Uw nalatenschap aan de Stichting Collectieve Israël Actie helpt ons bouwen aan een steeds veerkrachtiger Israël. Voor meer informatie staat de afdeling nalatenschappen voor u klaar op: 020-6448429, of [email protected].

www.israelactie.nl/nalaten IBAN: NL91 INGB 0000 77 77 77

www.vogelhospitaal.nl IBAN NL73 INGB 0000 199 399 E [email protected] T 023 52 55 302

ADVERTORIAL

“WE WILLEN GRAAG DAT MINDER MENSEN OVERLIJDEN AAN KANKER” “Nadat mijn moeder al op haar 68e overleed aan kanker, wist ik dat ik geld wilde nalaten aan KWF Kankerbestrijding”, vertelt Els van Lier. “Mijn moeder werd goed verpleegd, maar we ontdekten ook hoeveel onderzoek nog nodig is.” Op 14 februari 2013 legden Els en haar man Jan Sanders hun wens vast bij de notaris.

Vanaf toen waren onze w ensen geregistreerd en altijd opvraagbaar. Dat gaf zo’n fijn gevoel.”

Ruim dertig procent uit nalatenschappen KWF ontvangt geen subsidies en is dus geheel afhan kelijk van particuliere giften. Dus van mensen zoals Els. Steeds meer mensen nemen KWF op in hun testament. Inmiddels komt ruim 30 procent van onze inkomsten uit

“Mijn moeder overleed aan alvleesklierkanker, maar

nalatenschappen.

het begon met borstkanker”, vertelt Els. “De dokters deden wat ze konden, maar konden haar helaas niet

Veel mensen steunen graag kankeronderzoek in hun

genezen. Nu, 38 jaar later, weten artsen veel meer

eigen omgeving, bijvoorbeeld in het ziekenhuis waar je

over kanker, maar in een gesprek met KWF ontdekten

behandeld bent of onderzoek waar je arts bij betrokken

we ook hoeveel onderzoek nog nodig is. We besloten

is. Dankzij de samenwerking van KWF met een a antal

toen dat we eraan willen bijdragen dat minder men

vooraanstaande medische centra in heel Nederland

sen o verlijden aan deze ziekte.”

is dit mogelijk. Samen werven we extra geld voor meer kankeronderzoek in de regio. Deze fondsen zijn: A ntoni

Echt belangrijk

van Leeuwenhoek Foundation in A msterdam, het

Els en Jan bespraken hun keuze voor KWF uitgebreid

Kankeronderzoekfonds Limburg in Maastricht en het

met de nichtjes die al in hun testament stonden. Els:

Radboud Oncologie Fonds in N ijmegen.

“Zij staan er helemaal achter, omdat ze vinden dat deze keuze past bij de manier waarop wij ons leven

Voor elke bijdrage, regionaal of direct aan KWF, zijn

leiden. We steunen veel goede doelen en doen graag

wij heel dankbaar. Want met alle bijdragen die wij

vrijwilligerswerk. Misschien hadden ze het daardoor al

ontvangen, zijn we weer een stap dichterbij. D ichter

wel een beetje verwacht.”

bij nog meer kennis, nieuwe s uccessen, betere behandelingen. Dichter bij de dag dat niemand hoeft

Gemakkelijker dan gedacht

te sterven aan kanker.

“Nadat we eenmaal hadden gekozen, was de afspraak met de notaris snel gemaakt”, vertelt Els verder. “Het opmaken van het testament verliep veel

Heeft u KWF ook opgenomen in uw testament? Laat het ons weten via www.kwf.nl/inmijntestament

gemakkelijker dan ik had gedacht. Na twee gesprek ken ondertekenden we al het testament.


73

BEZIT IN MEERDERE LANDEN? DAN WORDT ERVEN VAAK EEN PUZZEL

00 74


Tekst Berber Bijma / Beeld iStockphoto

Een appartement in New York, een huis in Amsterdam en een bankreke ning in Canada. Wie bezit heeft dat zo over de wereld is verspreid, moet vooral niet verge ten een testament op te stellen. Daarmee voorkomt u dat de erfrecht puzzel na uw over lijden o nnodig groot wordt. Een puzzel wordt het hoe dan ook. Maar gelukkig zijn er specialisten.


‘J

e kunt het zo gek niet bedenken, of het komt wel voor’, zegt Sabine Heijning. Ze is als adviseur bij het Notarieel Bureau gespecialiseerd in internationaal familierecht. ‘Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand in Monaco woont – geen EU-land – en daarnaast ook bezit heeft in Neder land én in Marokko. En dan ook nog met een Italiaanse getrouwd is.’ In zulke gevallen is het een ‘chaos’ als de erfenis afgewikkeld moet worden, zegt Heijning. ‘Maar ik kom er eigenlijk altijd wel uit. Het zijn mooie puzzels: kijken welk erfrecht, en in dit voorbeeld ook welk huwelijksvermogensrecht, van toepassing is.’ Mensen reizen meer dan vroeger, verblijven vaker voor langere tijd in het buitenland en trouwen vaker met iemand uit een ander land. Allemaal situaties die bij het overlijden van een naast familielid ervoor zorgen dat het afwikkelen van de erfenis complexer is dan wanneer die zich tot één land beperkt. Met een ‘internationale’ erfenis heb je sneller te maken dan je denkt, zegt Heijning, die het voorbeeld geeft van iemand die voor studie zes maanden naar het buitenland gaat. ‘Als diegene door een auto-ongeluk in dat land omkomt, dan is de vraag welk erfrecht van toepassing is. In principe geldt het erfrecht van de laatste gewone woonplaats, maar in uitzonderlijke gevallen mag daarvan worden afgeweken. In dit geval is de eerste vraag: waar lag de gewone verblijfplaats op het moment van overlijden? In het land van studie of in het land waar de student eerder woonde? Pas als die vraag is beantwoord, kun je verder.’ >>

75

LEER KINDEREN OVER HET LEVEN IN PLAATS VAN OVERLEVEN

NALATEN AAN TERRE DES HOMMES ‘Ik ben Mercy Muthea en zit op de Ruben Primary School in Nairobi, Kenia, samen met mijn zusje. Tot 2011 ging ik vaak niet naar school. Mijn familie had niet genoeg inkomen om mijn schoolgeld te kunnen betalen. Om geld te verdienen verkochten we pinda’s. Sinds 2011 word ik geholpen door Terre des Hommes en vanaf dat moment volg ik alle lessen op school. Ik ben nu het beste meisje uit de klas. Ook mijn familie is geholpen om inkomsten te genereren en de school wordt ondersteund’.

Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die uitgebuit worden of het risico lopen hier slachtoffer van te worden. Deze kinderen hebben vaak geen familie of vrienden die in staat zijn hen een betere toekomst te geven. Wij werken samen met lokale projectpartners die precies weten wat er in een land speelt of hoe kinderen het beste geholpen kunnen worden. Uw hulp is hierbij heel erg welkom. Of eerlijk gezegd, heel hard nodig. Wilt u vrijblijvend van gedachten wisselen over de mogelijkheden voor uw nalatenschap? U kunt contact opnemen met Colette Bolomey, 070-310 5000 of [email protected].



Ja, ik wil graag de brochure Nalaten ontvangen Naam Adres Postcode Woonplaats

Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die worden uitgebuit of het risico lopen hier slachtoffer van te worden.

Knip de bon uit en stuur deze op in een envelop zonder postzegel naar: Terre des Hommes, t.a.v. Colette Bolomey, Antwoordnummer 61255, 2506 WB Den Haag, of ga naar:

www.terredeshommes.nl/testament


Internationaal recht

De toename van gemengde huwelijken zorgt er ook voor dat erven vaker dan voorheen over grenzen heengaat. Tussen landen uit de Europese Unie zijn afspraken gemaakt in de Europese erfrechtverordening die afgelopen zomer van kracht is geworden. Voor landen buiten Europa ligt het ingewikkelder. Een erfenis kan bijvoorbeeld openvallen in Turkije of de Verenigde Staten, terwijl de kinderen in Nederland wonen. Om te bepalen van welk land het erfrecht van toepassing is, hebben vrijwel alle landen ter wereld regels voor internationaal privaatrecht. Dat recht maakt in een internationale situatie uit van welk land het interne (nationale) recht toepasselijk is. ‘Als iemand overlijdt, wordt in eerste instantie gekeken naar de plaats van het vermogen’, vertelt Heijning. ‘Het internationale privaatrecht van het land waar het vermogen ligt, bepaalt welk nationaal recht van toepas sing is.’ Ieder land heeft in zijn internationaal privaatrecht eigen keuzes gemaakt, vertelt ook Brigitte Lhoëst, jurist en eigenaar van adviesbureau Internationaal Familie Recht Advies. ‘Stel: een Marokkaanse mevrouw, die een dochter in Nederland heeft wonen, overlijdt en laat een woning in Marokko na. Het internationaal privaat recht van Marokko geeft aan dat dan het Marokkaanse erfrecht van toepassing is en dat de erfenis volgens Marokkaans recht wordt afgewikkeld. Maar als de moeder alleen de Nederlandse nationaliteit heeft en geen moslim is, is dat anders. Dan zegt het Marokkaans internationaal privaatrecht dat het recht van haar nati onaliteit, dus het Nederlands recht, van toepassing is.’ In islamitische landen geldt voor erfenissen van mos lims het islamitische erfrecht. Een opvallend element daarvan is dat zonen globaal genomen twee keer zoveel erven als dochters. Tussen ouders en kinderen gelden daarnaast vergaande onderhoudsverplichtingen. Heijning sprak vorig jaar een Marokkaanse colleganotaris die alleen maar dochters heeft. ‘Als hij overlijdt, gaat een deel van de erfenis naar mannelijke familiele den zoals broers of neven. In een testament mag men maar beperkt afwijken van de wettelijke regeling.’ Adat

Regels over erfrecht zijn terug te vinden in verdragen, verordeningen, wetten en rechterlijke uitspraken.


‘Gewoonterecht op het gebied van erfenissen komt niet veel voor’, zegt Lhoëst. ‘Een erfenis is iets waarover vaak getwist wordt. Daarom heeft ieder land daar wel regels voor.’ Het bekende adat – gewoonterecht – van Indonesië kan bij erfenissen in sommige delen van Indonesië een rol spelen als het gaat om heel beperkt, lokaal bezit van de oorspronkelijke Indonesische bevol king. Mensen die in Nederland erven uit een erfenis die in Indonesië is opengevallen, zullen niet snel met adat te maken krijgen. Wat in Indonesië wél bijzonder is, is dat het erfrecht per bevolkingsgroep verschilt. De grootste bevolkings groep, de moslims, erft volgens het islamitische erfrecht; andere groepen, waaronder christenen, volgens het burgerlijk wetboek. In veel Afrikaanse landen komt het erfrecht (groten deels) overeen met dat van de voormalige kolonisator. ‘Exotische’ erfrechtstelsels zie je daar dan ook niet snel, zegt Heijning. ‘Eerder stelsels die veel gelijkenissen vertonen met het Franse en Engelse erfrecht.’ Suriname

Om diezelfde reden komt het Surinaamse erfrecht voor een belangrijk deel overeen met het Nederlandse, zegt Urlie Lont, notaris in Den Haag, gespecialiseerd in het Surinaamse recht. ‘Verschillen zijn er ook, bijvoor beeld in de zogeheten legitieme portie, het erfdeel waar je als kind altijd recht op hebt. In Nederland bestaat de legitieme portie alleen uit geld, in Suriname ook uit goederen. En in Nederland is de legitieme portie altijd de helft van het wettelijke erfdeel, in Suriname hangt dat af van het aantal kinderen: hoe meer kinderen, hoe kleiner naar verhouding de legitieme portie. Het Nederlandse erfrecht is in 2003 aangepast, dat van Suriname niet. Dat verklaart een aantal verschillen.’ Of een erfenis volgens Surinaams of Nederlands recht wordt afgehandeld, hangt af van de laatste woonplaats van de overledene, niet van diens nationaliteit. Als iemand in Nederland woonde en is overleden, wordt zijn vermogen in Suriname volgens Nederlands erfrecht verdeeld. Deze afwikkeling is gebaseerd op de notariële praktijk in Suriname. Huur- en erfpachtgronden kun nen alleen worden geërfd door een ingezetene van Suriname. ‘Als er geen familielid in Suriname is dat de erfpacht toebedeeld kan krijgen, wordt die vaak >>

77


VERMOGEN IN MEER LANDEN? EEN PAAR TIPS Als u (en uw eventuele partner) de Nederlandse nationaliteit hebt, in Nederland woont en al uw vermogen in Nederland hebt, is internationaal erfrecht niet van toepassing. In andere situaties geldt: 1. Na uw overlijden bepalen de regels van internationaal erfrecht van de landen waar uw vermogen ligt, welk nationaal erfrecht van toepassing is op dat vermogen. Bij vermogen in meerdere landen is het dus mogelijk dat het erfrecht van meerdere landen van toepassing is op uw nalatenschap. 2. Door het maken van een testament en het uitbrengen van een rechtskeuze ten aanzien van het toepasselijke erfrecht kunt u vaak voorkomen dat de verschillende rechtsregels met elkaar gaan botsen. Als u bezit hebt in meerdere landen, kan dat uw nabestaanden veel gepuzzel besparen. 3. Internationaal erfrecht is te complex en van de precieze omstandigheden afhankelijk om er zelf mee aan de slag te gaan. Schakel een specialist in, zoals een notaris of een jurist met deskundigheid op het gebied van internationaal familierecht. Tussen landen uit de Europese Unie zijn afspraken over het afwikkelen gemaakt over de afwikkeling van nalatenschappen in de Europese erfrechtverordening. Deze nieuwe regels werden in september 2015 van kracht. Een artikel over dit onderwerp en over de gevolgen in de praktijk staat op pagina 80

78

verkocht’, vertelt Lont. Omdat Suriname geen succes sierecht (belasting over een erfenis) kent, is er nabe staanden doorgaans veel aan gelegen een erfenis volgens Surinaams erfrecht af te handelen. Maar dat kan dus alleen als de erflater op het moment van over lijden in Suriname woonde. Het notariskantoor van Lont en haar collega Lalmahomed doet veel in samenwerking met notaris kantoren in Suriname, en regelt ook vaak zaken op de Nederlandse Antillen. In Nederland is het kantoor een van de weinige die gespecialiseerd is in Suriname. Vanwege die overzeese expertise worden Lont en Lalmahomed ook regelmatig benaderd met vragen over totaal andere landen. Maar iedere situatie en ieder land levert een specifiek geval op, met specifieke vragen. Lont: ‘In sommige Afrikaanse landen is nau welijks een vorm van burgerlijke stand. Vind dan maar eens de familie van iemand die is overleden. De rechter heeft mij weleens benoemd tot vereffenaar van de erfe nis van iemand die uit Pakistan afkomstig was. Daar door kon in ieder geval de woning verkocht worden. Maar het blijkt heel moeilijk de familie te achterhalen.’ In dergelijke gevallen is een eventueel positief saldo dat na het afwikkelen van een erfenis overblijft, na een aantal jaren voor de Nederlandse Staat. Speuren op internet

Ook Lhoëst en Heijning krijgen soms vragen over landen waarover heel weinig bekend is: Trinidad en Tobago, Bhutan, Myanmar. Ieder land heeft wel íéts op papier staan over internationaal erfrecht, hoe summier ook. Lhoëst zoekt regelmatig in Duitse bronnen. ‘De Duitse juristen zijn heel goed in het verzamelen van informatie uit diverse landen. Of ik ga op zoek naar een specialist ter plekke.’ Lhoëst heeft ook regelmatig cliënten die zelf op inter net het nodige voorwerk hebben geprobeerd te doen. Geen eenvoudige opgave. ‘Ik krijg vaak cliënten die erg in de war zijn door wat ze hebben gelezen. Als je zoekt naar erfrecht of het internationaal privaatrecht van een land, moet je weten hoe je moet zoeken én begrijpen wat je leest. Leken lezen nogal eens brokjes informatie, waar ze vervolgens de mist mee ingaan. Vergelijk het met het speuren naar medische kwalen op internet. Daarmee kun je ook snel misleid worden.’ <<

www.witteinkt.nl

NIEUWE JURIDISCHE THRILLER

WITTE INKT 2028

ErIk VrIj

“Een echte aanrader. Bijzonder verfrissend, vermakelijk en ook voorstelbaar”

nu verkrijgbaar (ook als ebook) voor € 20 28 op www.sdu.nl/witteinkt en in de boekhandel

ERVEN BINNEN EUROPESE UNIE VEEL EENVOUDIGER Tekst Dorine van Kesteren / Illustratie iStockphoto

80

ERVEN BINNEN EUROPESE UNIE VEEL EENVOUDIGER

Goed nieuws voor Nederlan ders met bezit in andere landen van de Europese Unie. Het is sinds kort eenvoudiger en minder kost baar om grens overschrijdende nalatenschappen af te wikkelen. In augustus 2015 is de nieuwe Europese Erfrecht verordening in werking getreden.

H

et klinkt leuk, ouders met een appartement in Toscane of een bankrekening in België. Maar erven in het buitenland was altijd knap ingewikkeld. Elk Europees land had namelijk zijn eigen regels om te bepalen welk erfrecht van toepassing was op de nalatenschap. Soms was dat het recht van het land waarvan de erflater de nationali teit had, soms dat van het land waar hij woonde en soms dat van het land waar het onroerend goed was gelegen. ‘Vaak verklaarden landen hun eigen erfrecht van toepas sing op de nalatenschap of een deel daarvan, met alle onduidelijkheden van dien. De verschillende rechts stelsels kwamen ook nog weleens met elkaar in conflict, zodat de afwikkeling van een nalatenschap jarenlang bleef slepen’, zegt Ian Curry-Sumner van Voorts Juridi sche Diensten, die is gepromoveerd in het internationale familierecht. Het kwam dus regelmatig voor dat Nederlandse erfge namen te maken kregen met het erfrecht van een ander land. Dit kon nadelig zijn voor de bescherming van de achterblijvende partner. In ons land heeft de langstle vende de meeste rechten, maar in bijvoorbeeld Frankrijk en andere zuidelijke landen verloopt de vererving langs de lijn van de bloedverwanten: eerst de kinderen en dan de rest. Daardoor ontstonden nogal eens problemen, met name als er kinderen uit een eerder huwelijk waren. Uniforme regels

Sinds 17 augustus 2015 behoren dit soort lastige situaties gelukkig tot het verleden. Toen is in bijna alle lidstaten van de Europese Unie – met uitzondering van Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk – de Europese Erfrechtverordening in werking getreden. Dat betekent: uniforme regels voor het erfrecht dat van toe passing is op een internationale nalatenschap. Namelijk: het recht van het land waar de erflater op het moment van overlijden zijn gewone verblijfplaats had. Met de ‘gewone verblijfplaats’ wordt het land bedoeld waar iemand zijn maatschappelijke en sociale leven had. In een testament is het mogelijk van de hoofdregel af te wijken en een andere rechtskeuze te maken: u kunt ook kiezen voor het recht van het >>


DENK NA OVER UW RECHTSKEUZE De Europese Erfrechtverordening heeft de afwikkeling van een grensoverschrijdende nalatenschap veel eenvoudiger gemaakt. Maar dit neemt niet weg dat Nederlanders die in het buitenland wonen, een buitenlandse partner hebben of bezittingen in het buitenland, soms toch in actie moeten komen. Zeker als u te zijner tijd de langstlevende partner wilt beschermen. Nederbelgen en Nederlandse pensionado’s aan de Spaanse costa’s bijvoorbeeld doen er verstandig aan om in hun testament expliciet te kiezen voor het Nederlandse erfrecht (dus van het land waarvan zij de nationaliteit hebben). Want als zij niets regelen, dan geldt volgens de verordening het recht van het land waar zij het grootste deel van het jaar wonen.

81

Neem het Leger des Heils op in uw testament

Steun het werk van het Leger des Heils. Vraag een gratis informatiepakket aan via onze site of bel (036) 539 81 62 voor een vrijblijvend gesprek.

www.legerdesheils.nl/nalaten

Adv_VoorNuEnLater_Nalatenschappen_178x116,5.indd 1

14-4-2014 11:40:53

Stichting Woord en Daad, Spijksedijk 16e, 4207 GN Gorinchem, 0183-611800, [email protected], www.woordendaad.nl, Rabobank/IBAN: (NL64RABO0)385487088 Wilt u meer weten? Heeft u vragen dan kunt u contact opnemen met Woord en Daad via Peter Zegers, [email protected] of 0183 - 611800. Meer informatie is te vinden op www.woordendaad.nl/donateurs

’Toen ik weer thuis was, heb ik de drughandelaar gezegd: kom je spullen maar halen, ik stop ermee. Nu zorg ik voor mijn kleinzoon Oscar’ Oma Martha, Bogota, Colombia

Oma Martha wil graag van betekenis zijn voor haar kleinzoon, ook als ze er later niet meer is. U kunt ook iets betekenen voor kinderen zoals Oscar. Dat kan door middel van een eenmalige of periodieke gift. Ook kunt u ervoor kiezen Woord en Daad in uw testament op te nemen. Iedere nalatenschap geeft zicht op een betere toekomst voor mensen in Afrika, Azië of Latijns Amerika. Zo geeft uw nalatenschap meerwaarde.

Oma Martha wil graag van betekenis zijn voor haar kleinzoon, ook als ze er later niet meer is. U kunt ook iets betekenen voor kinderen zoals Oscar. Dat kan door middel van een eenmalige of periodieke gift. Ook kunt u ervoor kiezen Woord en Daad in uw testament op te nemen. Iedere nalatenschap geeft zicht op een betere toekomst voor mensen in Afrika, Azië of Latijns Amerika. Zo geeft uw nalatenschap meerwaarde.

’Toen ik weer thuis was, heb ik de drughandelaar gezegd: kom je spullen maar halen, ik stop ermee. Nu zorg ik voor mijn kleinzoon Oscar’ Oma Martha, Bogota, Colombia

Wilt u meer weten? Heeft u vragen dan kunt u contact opnemen met Woord en Daad via Peter Zegers, [email protected] of 0183 - 611800. Meer informatie is te vinden op www.woordendaad.nl/donateurs Stichting Woord en Daad, Spijksedijk 16e, 4207 GN Gorinchem, 0183-611800, [email protected], www.woordendaad.nl, Rabobank/IBAN: (NL64RABO0)385487088

GOED NALATEN GEEF VLUCHTELINGEN HOOP Nadenken over uw nalatenschap is nadenken over de toekomst. ZOA gelooft in een toekomst voor vluchtelingen. Daarom willen we blijven bouwen aan hulp, hoop en herstel. Uw steun is daarbij onmisbaar. Meer weten? Vraag de brochure aan op zoa.nl of neem contact op met Yolenta Pater via tel. 06 - 55 830 718.

ZOA.NL


land waarvan u de nationaliteit hebt (zie kader Maak uw rechtskeuze). Ook het papierwerk is eenvoudiger geworden. Voor heen hadden alle lidstaten van de Europese Unie hun eigen verklaring van erfrecht. Dat is een verklaring waarin staat wie er overleden is, wie de erfgenamen zijn en voor welk deel. De Erfrechtverordening roept nu een Europese verklaring van erfrecht in het leven, waarmee Nederlandse erfgenamen en executeurs hun rechten en bevoegdheden kunnen aantonen in álle lidstaten.

EN HET SUCCESSIERECHT? De nieuwe Europese Erfrechtverordening gaat over het erfrecht, niet over de erfbelasting. Het is dus soms nog steeds nodig om successieaangifte te doen bij de fiscus van het land waar het onroerend goed of vermogen zich bevindt. Soms is dat een flinke aderlating. Een Nederlands langstlevende testament bijvoorbeeld wordt in het buitenland soms uitgelegd alsof er maar één erfgenaam is, waardoor er maar één belastingvrijstelling kan worden benut. In Nederland daarentegen wordt ook bij een langstlevende testament de nalatenschap over meerdere erfgenamen – en dus vrijstellingen! – verdeeld.

Dat is een hele verbetering, aldus Curry-Sumner, omdat banken, verzekeraars en andere instanties in het buitenland de Nederlandse verklaring van erfrecht niet altijd accepteerden. ‘Dan konden de erfgenamen bijvoorbeeld geen geld opnemen van een buitenlandse bankrekening of de tenaamstelling van een huis wijzigen. Het gevolg was dat ze moesten procederen bij de rechter om de verklaring te laten erkennen. Dat kostte tijd, geld en bracht veel onzekerheid met zich mee. T egenwoordig hoeft dit allemaal niet meer. De Europese verklaring van erfrecht hoeft ook niet meer vertaald te worden, en dat scheelt geld.’ Wie stelt de verklaring op?

De Europese Erfrechtverordening bepaalt ook welke autoriteit – in Nederland de notaris, maar in andere Europese landen kan dit ook een advocaat, rechter of overheidsorgaan zijn – in welk land bevoegd is om de Europese verklaring van erfrecht op te stellen. In beginsel is dit de autoriteit in het land waar de erflater woonde. Curry-Sumner: ‘Vroeger kwam het weleens voor dat geen enkele autoriteit zich bevoegd achtte en er een lacune ontstond. Of juist het omgekeerde: dat de autoriteiten in twee landen een verklaring opstelden, waardoor er twee verschillende, wellicht t egenstrijdige, versies gingen circuleren. De erfrechtverordening maakt het helder en overzichtelijk. Daardoor neemt de kans op lacunes of tegenstrijdige verklaringen af en kunnen erfgenamen gemakkelijker achterhalen waar zij moeten zijn.’ Tot slot bepaalt de verordening welke rechter bevoegd is als er een geschil rijst over de afwikkeling van de nalatenschap. Ook hier geldt: dit is de rechter in het


Daarnaast krijgen samenwonende partners lang niet in alle landen dezelfde belastingbehandeling als in Neder land. En stiefkinderen, die in Nederland vaak worden gelijkgeschakeld met de eigen kinderen, zijn in het buitenland fiscale ‘vreemden’. Alle reden dus om de fiscale gevolgen van de rechtskeuze en het testament goed te laten uitzoeken!

land waar de erflater woonde. ‘Vóór de komst van de Erfrechtverordening achtten nationale rechters zich al gauw bevoegd en mochten zij hun eigen recht toepas sen. In de praktijk leidde dat ertoe dat partijen maar zo snel mogelijk naar de rechter gingen. Want als een rechter in een bepaald land eenmaal had beslist dat hij bevoegd was, was het pleit beslecht en verklaarden rechters in andere landen zich onbevoegd.’ Eenheid en rechtszekerheid

Het maakt onder de nieuwe regels dus niet uit waar de erfgenamen wonen of in welk land het testament is opgesteld. Waar de goederen zich bevinden, is evenmin van belang: het erfrecht van het land van de gewone verblijfplaats is van toepassing op de gehéle nalatenschap, zodat niet per buitenlandse woning of bankrekening een ander erfrecht geldt. ‘De Europese verordening zorgt voor eenheid, voorspelbaarheid en rechtszekerheid: er zijn uniforme regels voor bevoegd heid van de rechter en het toepasselijk recht, én een verklaring van erfrecht die automatisch erkend wordt in alle lidstaten. Dit maakt de afwikkeling van internati onale nalatenschappen veel eenvoudiger’, zegt CurrySumner. Ondanks dat bijna alle juristen in Europa de Erf- >>

83


Een Nederlands echtpaar woont in Nederland en heeft

Om écht zeker te zijn, adviseert Fangman Nederlanders met

een tweede huis in Frankrijk. Er is een langstlevende testa

een huis in Frankrijk dan ook om in hun testament expliciet

ment, maar daarin is niets speciaals geregeld over de

te kiezen voor het Nederlandse erfrecht. ‘Als zij willen dat

vakantiewoning. Als de man overlijdt, gaan de bezittingen

hun gehele nalatenschap, inclusief de Franse vakantiewo-

in N ederland inderdaad naar de moeder en krijgen de kin-

ning, onder het Nederlandse erfrecht valt, moeten zij dit

deren slechts een vordering. De vakantiewoning zou voor-

door een Nederlandse notaris in een Nederlands testament

heen vallen onder het Franse erfrecht, dat de kinderen een

laten vastleggen.’

iStockphoto

TWEEDE HUIS IN FRANKRIJK?

sterkere rechtspositie geeft. Met de Europese Erfrechtverordening is dat veranderd. Nederland wordt nu aangewezen

Openbare orde

als ‘gewone verblijfplaats’, waardoor het Nederlandse

De uitvoering van het testament is echter in handen van

erfrecht – en dus de bescherming van de achterblijvende

een Franse notaris. En het is mogelijk dat die het Neder-

partner – van toepassing is.

landse erfrecht niet toepast, als hij vindt dat daarmee de openbare orde in het geding is? Fangman: ‘Of dit in de

‘Een hele verbetering. Deze verordening maakt het veel

praktijk vaak gaat gebeuren, is nog onbekend, maar het

gemakkelijker om de vererving van een huis in Frankrijk

kán. Daarom is mijn advies om van tevoren een goede

volgens de specifieke Nederlandse wensen van de Neder-

vertaling van het testament voor te leggen aan een Franse

landse eigenaren te laten verlopen’, zegt Pieter Fangman

notaris en de bevestiging te krijgen dat hij het testament

van France Estate Services, die Nederlanders begeleidt

daadwerkelijk zo gaat uitvoeren. Op deze manier weet die

bij het kopen en verkopen van een huis in Frankrijk. ‘Hoe-

notaris te zijner tijd precies wat hij moet doen.’

wel er misschien wel discussies ontstaan over het begrip “gewone verblijfplaats”. Dit is niet automatisch de plaats

Van belang is ook dat de Europese Erfrechtverordening

waar iemand staat ingeschreven of belasting betaalt. Het

niets verandert aan de Europese erfbelastingregels: de erf-

gaat om de plaats waar het middelpunt van je maatschap-

genamen van de Franse vakantiewoning moeten gewoon

pelijke leven is, en dat is van vele factoren afhankelijk.

in Frankrijk erfbelasting betalen. ‘Het is dus ook verstandig

Hoe zit het bijvoorbeeld met Nederlanders die de helft van

om tijdig na te denken over de gunstigste fiscale construc-

het jaar in Frankrijk wonen?’

tie’, aldus Fangman.

rechtverordening enthousiast verwelkomden, duurde het jaren voordat deze definitief werd aangenomen. Volgens Curry-Sumner komt dat doordat het erfrecht in de diverse Europese lidstaten zo verschillend is, dat het toepasselijk verklaren van een ander rechtssysteem voor de lidstaten soms bijna voelde als het opgeven van soevereiniteit. ‘Sommige landen kennen bijvoorbeeld een lichte regeling ten aanzien van de legitieme portie (het kindsdeel), weer andere kennen een regeling met zware aanspraken voor de kinderen, maar er zijn ook landen die helemaal geen recht op een legitieme portie kennen. Dat zijn natuurlijk fundamentele verschillen.’

84

Twee kampen

Eigenlijk zijn er jarenlang twee kampen geweest in de Europese politiek: aanhangers van het nationaliteits beginsel en aanhangers van het gewone verblijfplaats beginsel. In een steeds kosmopolitischer wereld is het goed dat nu voor het laatste gekozen is, vindt CurrySumner. ‘Er zijn zo veel echtparen met verschillende nationaliteiten, zo veel expats en mensen die zich vrijelijk over de wereld bewegen. Nationaliteit wordt steeds minder belangrijk als de landsgrenzen vervagen. Daarom is het goed dat de gewone verblijfplaats nu het uitgangspunt is geworden.’ <<

Weten uw naasten wat u wilt als u er niet meer bent? Staat u weleens stil bij de vraag of u alles goed geregeld heeft voor de e mensen om u heen? Het boekje ‘Als ik er niet meer ben...’ bevat informatie over nalaten, verhalen over ons werk en een werkboekgedeelte waarin u uw wensen vastlegt. Aanvragen? Stuur een e-mail naar [email protected]. l Meer weten? Bel Chris Ochtrup: 033 469 90 40.

20151105 CC - Adv Nu en Later Nov2015 v03.indd 1

Doe mee en investeer ook in vrede!

Vindt u vrede en vrijheid ook zo belangrijk? Wilt u hier zelf ook een steentje aan bijdragen? Dat kan, uw bijdrage is van harte welkom! Het vfonds maakt bijzondere, vernieuwende initiatieven mogelijk binnen het thema Vrede en Vrijheid. Het vfonds biedt aanvragers de kans om hun ambities te verwezenlijken.

9 nov. 2015 17:22

Tot op de dag van vandaag ervaren we dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Daarom is het van belang dat mensen gestimuleerd worden zich in te zetten voor vrede en vrijheid.

Investeren in vrede is belangrijk voor iedereen! En daarom is elke euro nodig om dit te realiseren. Doet u mee? Meer informatie vindt u op www.vfonds.nl/steun-ons Donaties zijn welkom op bankrekening: Triodos Bank: NL64 TRIO 0197 642 691 o.v.v.: vfonds gift.

www.vfonds.nl advvfndsNotariaatmagazineOkt2015.indd 1

We bespreken in een persoonlijk gesprek graag de voorwaarden waarmee uw steun op maat kan worden ingezet.

12-10-15 13:25

Geef uw Dierenliefde door U houdt van dieren en wilt daarom graag uw dierenliefde doorgeven, maar weet nog niet goed hoe? Het dossier Dierenliefde Doorgeven helpt u bij het maken van een keuze. Vraag het nu aan. Bel naar 035 - 602 54 62, mail naar [email protected], of kijk op www.paardenkamp.nl/doneren-en-helpen

Stichting D De P Paardenkamp d Nationaal rusthuis voor oude paarden en pony’s

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF gelooft in de toekomst van vluchtelingen. In hun talent en doorzettingsvermogen. Al 65 jaar bieden wij vluchtelingen in Nederland hulp bij studie en werk. Zodat zij zich kunnen ontplooien en in de toekomst een bijdrage kunnen leveren aan de Nederlandse samenleving.

65 jaar

Op www.uaf.nl/clenton leest u het bijzondere verhaal van Clenton. Hoe hij dankzij zijn studie in Nederland een nieuwe toekomst kon opbouwen. Wilt u met uw nalatenschap ook onderdeel zijn van de toekomst van een vluchteling als Clenton? Vraag dan informatie aan over nalaten aan het UAF. Bel (030) 252 08 89 of ga naar www.uaf.nl/nalaten

UAF-Voor nu en later-178x116,5mm_2.indd 1

ChildsLife

16-06-14 10:24

De KanjerKetting is

beloning • steun • verwerking • herinnering

Chances for children

65 jaar De KanjerKetting is er voor kinderen met kanker. Na elke behandeling, ingreep of onderzoek krijgen zij een speciale kraal. Van deze KanjerKralen rijgen zij een kleurige KanjerKetting. Die KanjerKetting vertelt hun

65 jaar

verhaal.

Een toekomst voor een kind met uw nalatenschap Vraag nu de ChildsLife brochure aan:

www.childslife.nl

[email protected]

023 5570081

IBAN NL 72 SNSB 0938 4000 45

De KanjerKetting is een initiatief van de VOKK - www.KanjerKetting.nl - www.vokk.nl

ADVERTORIAL

Foto Klapstuk Beeldmakers - Mark David Weverling

GEVEN NÁ LEVEN De Hartstichting heeft al meer dan 50 jaar een belang-

Alles goed geregeld voor later

rijke rol in onderzoek naar hart- en vaatziekten. Er is

Astrid Plank (65 jaar): “Door goede ervaring met de a rtsen destijds en na goede voorlichting van de Hartstichting zijn we tot het besluit gekomen om via een notaris 2 testamenten te laten opmaken om onze nalatenschap goed te regelen. Ons besluit staat vast: wij hebben de Hartstichting aangemerkt als enig erfgename. En het voordeel is dat de belasting niet met een groot bedrag aan de haal gaat. Wij hopen dat nog vele mensen, dit voorbeeld zullen volgen, want de Hartstichting verricht bijzonder goed werk.”

veel bereikt, maar er kan nog veel meer onderzocht worden. Elke dag overlijden ruim 100 mensen aan een hart- of vaatziekte en komen 1.000 mensen in het ziekenhuis terecht. Er zijn meer dan 1 miljoen hart- en vaatpatiënten. Ons doel is dat minder mensen hart- en vaatziekten krijgen, minder mensen eraan overlijden en patiënten minder leed en ongemak ervaren. “Een hele geruststelling dat ons geld later goed terecht komt”

Uw steun is van groot belang

“Vorig jaar werden wij geconfronteerd met het o ngeluk van de MH-17”, vertelt Jacques Plank (72 jaar). “Wij reizen 2x per jaar naar Bali dus deze vliegramp had ons ook kunnen treffen. Het idee dat het ons ook zou kunnen overkomen was eigenlijk één van de redenen om onze wensen vast te laten leggen in een testament. Daar wij geen kinderen hebben voor onze nalatenschap, gingen wij nadenken over alternatieven. Wij zijn uiteindelijk uitgekomen bij de Hartstichting.”

De Hartstichting is voor haar werk geheel afhankelijk van steun van particulieren en bedrijven. Zij o ntvangt geen subsidie van de overheid. Van al het onderzoek naar hart- en vaatziekten dat de Hartstichting financiert, wordt 1 op de 3 onderzoeken gefinancierd dankzij giften via testament. Natuurlijk begrijpen wij dat u eerst voor uw dierbaren zorgt. Maar overweegt u eens om d aarnaast een bescheiden percentage van uw nalatenschap te bestemmen voor het werk van de Hartstichting. Een mooie bestemming voor wat u tijdens uw leven heeft opgebouwd en na kunt laten aan toekomstige generaties.

Totaal onverwacht

“Bij mij werd 10 jaar geleden ontdekt dat mijn aderen bijna volledig waren dichtgeslibd. Ik heb nooit gerookt, ik let op mijn voeding en fiets regelmatig dus dit kwam als een schok. Het bleek een erfelijke aandoening, bij toeval ontdekt tijdens bevolkingsonderzoek van Ergo. Dit is een initiatief van het Erasmus MC die bij 50-plussers in de Rotterdamse wijk Ommoord gratis onderzoek verricht naar leveraandoeningen, hart-en vaatziekten en dementie. Ik werd met spoed gekatheteriseerd en binnen een paar dagen onderging ik een operatie in het Amphia Ziekenhuis te Breda, waarbij 4 omleidingen werden aangelegd.”


Meer informatie

U hoeft niet over een groot ver mogen te beschikken om na te laten. De Hartstichting is dankbaar voor iedere gift via testament. Wilt u meer infor matie over nalaten aan de Hartstichting? Neem dan contact op met Esmay Lunes, telefoon 070-3155607. Of kijk op hartstichting.nl/nalaten

87

JE KIND ONTERVEN: WAT KAN WÉL, WAT KAN NIET? Tekst Petra Pronk / Beeld iStockphoto

88

JE KIND ONTERVEN: WAT KAN WÉL, WAT KAN NIET?

Dat doe je niet zomaar: je kind onterven! Maar als het gebeurt, kun je maar beter zorgen dat je het goed doet. En ‘goed’ is in dit geval: weloverwogen en juridisch waterdicht. Overleg met de notaris vergroot de kans op een nette afwik keling van je nalatenschap.

P

etra Knoppers, advocaat bij CMS en gespecialiseerd in erfrecht, ziet het geregeld voorbijkomen: gedoe rondom de erfenis omdat één van de kinderen onterfd is. Het gedoe is meestal het gevolg van het feit dat het onterfde kind toch zo veel mogelijk geld uit de nalatenschap wil halen. ‘Je kind onterven mag, maar je moet je wel de consequenties daarvan realiseren. Daarom is het belangrijk om je daarin goed te laten adviseren’, stelt Petra Knoppers. Harde cijfers ontbreken, maar het onterven van kinderen komt volgens haar regelmatig voor. De meest voorkomende reden: gebrouilleerde verhoudingen. Vaak is er sprake van een zwart schaap. Een kind dat niet wil deugen, of waarvan de ouders in elk geval vinden dat het niet deugt. Omdat zij bijvoorbeeld niet met geld kan omgaan of omdat hij de ouders links heeft laten liggen. Een andere veelvoorkomende reden voor onterving ligt in samengestelde gezinnen. Gespannen verhoudingen met kinderen uit een eerder huwelijk kunnen uiteindelijk leiden tot onterving. Legitieme portie

Er bestaan veel misverstanden over onterving. Wat zijn nu precies de regels? De wet is duidelijk: je kind onterven kán, maar nooit helemaal. Een kind blijft altijd aanspraak houden op zijn of haar wettelijk kindsdeel, de zogenoemde legitieme portie. Dat is een vordering in geld. De legitieme portie is gemakkelijk gezegd de helft van wat iemand zou krijgen als hij volledig erfgenaam was. Onterving vraagt om een gang naar de notaris, want het kan alleen bij testament. Petra Knoppers: ‘De notaris zal door middel van een gesprek of meerdere gesprekken toetsen of de beslissing tot onterving weloverwogen genomen wordt. Is dat het geval, dan wordt de onterving in een testament opgenomen. Dat kan op twee manieren: expliciet of impliciet. In het eerste geval wordt expliciet gemeld dat de met naam genoemde zoon of dochter wordt onterfd. In het tweede geval wordt alleen genoemd wie de erfgenamen zijn, waardoor de (andere) kinderen automatisch onterfd zijn. Als je in alle gevallen een kind wilt onterven, dan is het verstandiger om diegene met naam en toenaam te noemen.’ >>


89

JE KIND ONTERVEN: WAT KAN WÉL, WAT KAN NIET?

Sluipwegen bestaan eigenlijk niet. Ouders die denken hun favoriete kind(eren) te kunnen bevoordelen via schenkingen, komen bedrogen uit. ‘Giften aan afstam melingen tellen levenslang mee voor de berekening van de legitieme portie. Een extra schenking doen aan je favoriete kind kan wel, maar die gift wordt bij het afwikkelen van de nalatenschap in principe wel meege rekend’, waarschuwt Knoppers. Ook geld toeschuiven onder tafel is geen goed idee. ‘Vaak komt het toch wel uit en na overlijden is het zeker voer voor ruzie tussen de erfgenamen. Dat is niet de handigste weg.’ Ingrijpend

Goede voorlichting is volgens Petra Knoppers een must bij onterven. ‘De meeste mensen realiseren zich niet hoe ingrijpend onterving kan zijn en hoe het de fami lieverhoudingen (verder) kan ontwrichten na overlijden. Het gaat vaak gepaard met heftige emoties. Je moet (en kunt) het dus nooit in een opwelling doen. Vaak komen oude patronen weer boven. Het kind dat altijd al het zwarte schaap was, ervaart dat na het overlijden weer zo en vecht de onterving aan. Dat kan enorme ruzies opleveren.’ Ook in praktisch opzicht heeft onterving vaak verstrek kende gevolgen. Onterving is behoorlijk complex. Als je je zaakjes niet goed regelt, kunnen je nabestaan den voor vervelende verrassingen komen te staan. Een kind kan het de langstlevende of zijn broers en zussen na het overlijden van een ouder knap lastig maken door te procederen over de berekening van de legitieme portie. ‘Het onterfde kind heeft recht op alle informa tie die nodig is voor de berekening van de legitieme portie. De relevante informatie kan bijvoorbeeld lopen van (buitenlandse) bankafschriften tot schenkingen en van levensverzekeringen tot een antieke inboedel. Het verzamelen van al die informatie is vaak een kostbare zaak. Daarnaast wordt er vaak gesteggeld over de hoogte van de legitieme portie. Zo kan het getaxeerde bedrag van de ouderlijke woning worden aangevochten, evenals een verkapte schenking aan een van de kinderen. De proceskosten kunnen flink in de papieren lopen en komen vaak voor rekening van de erfgenamen, waar door het kan zijn dat die per saldo nauwelijks iets overhouden van de erfenis.’

90

Partner

De notaris kan precies vertellen wat er allemaal gere geld moet worden en speelt zo een belangrijke rol bij het voorkomen van onverkwikkelijke kwesties na het overlijden. Iets dat vaak over het hoofd gezien wordt, is de positie van de langstlevende partner. Heel belang rijk, stelt Petra Knoppers, want als je daar niets over in het testament zet, geldt de wettelijke regeling, en dat is vaak niet de bedoeling van degene die het testament laat opstellen. Een voorbeeld. Jan en Marie hebben twee kinderen. Met de dochter is de verhouding prima, maar met de zoon niet. Na flinke onenigheid over de manier waarop de zoon het familiekapitaal in de ogen van zijn ouders verkwistte, hebben zij hem onterfd. Als Jan overlijdt, maakt de zoon aanspraak op zijn legitieme portie. Die vordering is direct na het overlijden van Jan op eisbaar, omdat Jan vergeten is om in zijn testament te bepalen dat die vordering pas opeisbaar wordt als ook Marie is overleden. Omdat daar niets over geregeld is, moet Marie de legitieme portie direct uitbetalen. Dat zou concreet kunnen betekenen dat Marie het huis moet verkopen om de schuld aan haar zoon te kunnen voldoen. Executeur

Een speciaal punt van aandacht is het benoemen van de executeur. Als je denkt over onterving moet je ook nadenken over de vraag wie geschikt is voor de rol van executeur. Dat vraagt wijsheid van betrokkenen. ‘Je kunt voorzien dat onterving leidt tot verhitte gemoe deren en mogelijk ruzie tussen de erfgenamen, dus is het verstandiger om die rol niet aan een ander kind toe te bedelen. Neem liever een onafhankelijke professio nele buitenstaander of iemand anders die het vertrou wen van alle kinderen geniet.’ Overigens hoeft het allemaal vaak niet zo drastisch. ‘Als de reden voor onterving is dat een kind niet met geld kan omgaan, kan het aanstellen van een bewind voerder die het vermogen na het overlijden van de ouder gaat beheren, een serieus alternatief zijn’, aldus Petra K noppers. Er zijn meestal meer manieren om het vermogen te beschermen dan mensen denken, ‘Onter ven is een drastische keuze. Dus laat je goed voorlichten voor je die stap zet.’ <<

WELK VERSCHIL MAAKT Ú NA UW LEVEN? WELK WELK WELKVERSCHIL VERSCHIL VERSCHILMAAKT MAAKT MAAKTÚÚÚNA NA NAUW UW UWLEVEN? LEVEN? LEVEN? “Ik heb Wilde Ganzen in mijn testament opgenomen, omdat “Ik“Ik heb “Ik heb Wilde heb Wilde Wilde Ganzen Ganzen Ganzen in mijn in in mijn mijn testament testament opgenomen, opgenomen, omdat omdat omdat zijtestament mensen inopgenomen, hun eigen kracht zij zij mensen zij mensen mensen in hun inNiets in hun eigen hun eigen eigen kracht kracht kracht stimuleren. opdringen stimuleren. stimuleren. sti samen leren. Niets Niets Nie opdringen, opdringen s o dringen maar opbouwen: dat is maar maar samen samen opbouwen: opbouwen: opbouwen: datdat isdat is is liemaar de.samen liefde.” lieliefde. de. Lily Geertsema LilyLily Geertsema Lily Geertsema Geertsema oud-docente Nederlands oud-docente oud-docente oud-docente Nederlands Nederlands Nederlands

“Als docente stelde ik me kwetsbaar op naar “Als “Als “Als docente docente docente stelde stelde stelde ik ik meikme kwetsbaar mekwetsbaar kwetsbaar opop naar opnaar naar de kinderen en ij naar mij. Tegelijkertijd dedekinderen dekinderen inderen enenzij en ijnaar zijnaar naar mij. mij.Tegelijkertijd ij.Tegelijkertijd egelij ertijd moest ik sterk ijn. En dat is precies wat Wilde moest moest oes ik sterk ik isterk szijn. er ijn. zijn. EnEn datdat nisdaprecies is is precies recies watwat Wilde waWilde Wilde Ganzen ook doet: mensen ondersteunen in hun Ganzen Ganzen Ganzen ookook doet: ook doet: doet: mensen mensen mensen ondersteunen ondersteunen ondersteunen in hun in in hun hun kwetsbaarheid en stimuleren hun kwetsbaarheid kwetsbaarheid we s aarheid enen stimuleren en stimuleren sti leren in hun inin in hun kracht.” h kracht. n kracht. rach .

Wilde ananen staat voor kleinschalige duur inin ontwikkelingslanden. Opge et door Wilde en staat voor kleinschalige duur projecten in ontwikkelingslanden. Opge et door Wilde Wilde Ganzen anzen staat svoor aa kleinschalige, oor leinschalige duurzame d ame rzaprojecten eprojecten rojecinen ontwikkelingslanden. on wi elingslanden. Opgezet geze door door bevlogen Nederlanders -de articuliere Initiatievenmet gemeenschap plekke. bevlogen e logen Nederlanders Nederlanders -de Particuliere dearticuliere artic liere Initiatievennitiatie samen ensamen sa met en deede gemeenschap ge eenscha terter plekke. er le e. bevlogen Nederlanders -de Initiatievensamen met dede gemeenschap ter plekke. Wilde en steunt daarbij met kennis netwerk geld. Wilde Wilde Ganzen anzen steunt s ehen nhen daarbij hen daar met ij kennis, ekennis ennis haar haar netwerk ne wer enen geld. en geld. Wilde ananen steunt hen daarbij met haar netwerk en geld. Wilt u ook het verschil maken voor een ander? Wilt Wilt uuook u het ook verschil het verschil maken maken voor voor een ander? een ander? Wilt ook het verschil maken voor een ander? Ook ú kunt ervoor zorgen dat er wereldwijd meer kinderen naar school gaan, meer toegang Ook ú Ook ú kunt ervoor ervoor zorgen zorgen dat er dat wereldwijd er wereldwijd meer meer kinderen kinderen naar naar school school gaan, gaan, er er meer er meer toegang toegang Ook úkunt kunt ervoor zorgen dat er wereldwijd meer kinderen naar school gaan, er meer toegang is water en betere medische org voorhanden Ook leven. mevrouw isis tot isschoon oschoon schoon water waen er betere en emedische ere edische zorgorg zorg voorhanden oorhanden is. is. Ook náonuw leven. w le Doe en.oe als Doe mevrouw als e ro w tottot schoon water en betere medische voorhanden is.is. Ook nnuw uw leven. oeals als mevrouw eertsema neem Wilde ananzen en op in in uw testament. groot klein Geertsema eer seen aneem en nee Wilde Wilde Ganzen opop inoin uw testament. w es a Of enOO het . het fnu henu gaat ngaat gaa omom een o een groot een groo of oklein lein eertsema enen neem Wilde an en uw testament. het nu gaat om een groot oof klein bedrag: umaakt maakt een verschil. bedrag: edrag uumaakt aa een verschil. een erschil. bedrag: een verschil.

raag ononze e brochure over Nalaten op Vraag raag onze brochure rochover re oNalaten er Nalaopen bij: obij: ij raag on e brochure over Nalaten op bij: relatiemanager arolien Wijnia relatiemanager relatie anager Carolien arolien Wijnia Wijnia relatiemanager arolien Wijnia 035 -58 00 035 - 8700 28181 2 035 8 00 81 carolien@wildegan en.nl [email protected] [email protected] carolien@wildegan en.nl en.nl Of Okijkkijk fopijop wildeganzen.nl owildegan wildeganzen.nl O kijk op wildegan en.nl

Huis Sonneveld Jongkindstraat 12, Rotterdam. Geopend: dinsdag t/m zaterdag 10.00-17.00 uur, zondag en feestdagen 11.00-17.00 uur. www.huissonneveld.nl

HUIS SONNEVELD STRAKKE LUXE EN COMFORT IN ROTTERDAM

EEN COMPLEET INTERIEUR ALS NALATENSCHAP. OP SOMMIGE PLEKKEN IN NEDERLAND IS ZO’N GOED BEWAARD BINNENHUIS TE VINDEN. VOOR NU EN LATER BEZOCHT ER DRIE. ZOALS HET WOONHUIS VAN DE FAMILIE SONNEVELD IN ROTTERDAM. Tekst Elwine de Rue / Foto’s Johannes Schwartz

92


Een woning met in elke kamer (huis)telefoon en muziek uit de boxen, een badkamer met een tienkoppige massagedouche en een verwarmd handdoekenrek. Deze tijd? Nee, de woning is gebouwd in 1933. Ontworpen in opdracht van Albertus Sonneveld, een van de directeuren van de beroemde Van Nellefabriek in Rotterdam. Omdat Sonneveld zo onder de indruk was van de architectuur van het Van Nellegebouw, liet hij zijn woning ontwerpen door dezelfde a rchitecten, Brinkman en Van der Vlugt. Naast de woning ontwierpen zij ook het totale interieur en de tuin. Wat buiten al opvalt, is de enorme glaspartij, wat vrij ongewoon was in die tijd. De woning heeft alle kenmerken van het Nieuwe Bouwen, waarin veel werd gewerkt met constructies van staal en beton en grote ramen. Sonneveld reisde veel naar de Verenigde Staten en verbleef daar in luxe hotels. Hij liet zijn huis op dezelfde manier voorzien van technische snufjes en luxe. Bijvoorbeeld de elektrische goederenlift voor de bedienden, meerdere badkamers en interne telefoonverbindingen. Het meubilair werd geleverd door Willem Hendrik Gispen, bekend vanwege zijn stalen b uismeubelen, zoals stoelen, tafels, lampen en bedden. Nog steeds in gebruik en functioneel, maar traditioneel vooral gebruikt in kantoren. De kleurstelling van het huis was helder en licht: korenbloemblauw, eidooiergeel en vermiljoenrood. Volledig anders dan wat men in die tijd gewend was. Naast het echtpaar Sonneveld werd het woonhuis bewoond door hun twee dochters en twee dienstboden. De dienstboden hadden allebei een eigen kamer op de begane grond met een gedeelde badkamer. De dochters hadden op de begane grond een eigen studio waar ze niet alleen konden studeren, maar ook dansfeestjes konden geven. Mevrouw Sonneveld was erg zuinig en netjes. Als er gasten waren geweest, liep zij met een stofdoek langs de trapleuning om de vingerafdrukken te verwijderen. Tijdens de bombardementen op Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog, haalden de Sonnevelds het ‘gewone volk’ binnen om te schuilen. Mevrouw Sonneveld gaf ze gastvrij een kopje thee, maar dan wel van het ‘gewone’ servies. En na vertrek werd het aantal kopjes zorgvuldig geteld. Er kwamen plannen voor een drukke verkeersweg pal langs het huis en Sonneveld besloot het in 1956 te verkopen aan de Belgische Staat. Deze ging het huis gebruiken voor huisvesting van de consulgeneraal en zijn familie. Na sluiting van het consulaat-generaal van België, kocht de Rotterdamse Stichting Volkskracht Historische Monumenten het woonhuis in 1997 en na restauratie werd het in 2001 geopend voor het publiek. Een kleinzoon van de familie Sonneveld is nogal altijd nauw betrokken bij het beheer van het huis. Door het familiearchief in bruikleen te geven aan Het Nieuwe Instituut en door zijn verhalen over vroeger, hebben niet alleen veel kunst- en gebruiksvoorwerpen de weg terug naar het huis gevonden, maar is ook veel bekend geworden over hoe de familie leefde en hoe het interieur tot stand is gekomen.


93

IEDEREEN LAAT EEN DIGITALE ERFENIS NA

WILT U DAT? EEUWIG DOORLEVEN OP INTERNET?

94


Tekst Corien Lambregtse

Bijna iedereen heeft tegenwoordig een profiel op Facebook, LinkedIn of Instagram en e-mailadressen bij Google of Yahoo. Vermoedelijk werkt u ook in de cloud en slaat u daar foto’s op. U hebt vast bank rekeningen die u digitaal beheert en diverse digitale abonnementen. Maar als u er niet meer bent, kan niemand er meer bij. Dan leeft u eeuwig voort op internet. Tenzij u iets hebt geregeld voor uw digitale erfenis.

T

ien jaar geleden kende haast niemand dat begrip: digitale erfenis. Maar alle kans dat u ook zoiets hebt. Wie gebruikmaakt van internet, laat daar persoonlijke sporen na en heeft daar vaak bezit: socialemediaprofielen, een tegoed bij PayPal, digitale abonne menten, aangeschafte muziek en films, bitcoins en wat denkt u van punten en tools die bij games zijn verzameld? Grote kans dat als u er niet meer bent, die bezittingen niet meer toeganke lijk zijn en waarschijnlijk niet eens worden ontdekt.

Volgens Lucienne van der Geld, juridisch directeur van Netwerk Notarissen en docent notarieel recht in Nijmegen, blijkt uit Brits onderzoek dat er jaarlijks op die manier 500 pond per persoon aan bezittingen ‘ver dampt’. Niemand die er aanspraak op maakt. De digitale wereld is zo enorm verweven met ons dage lijks leven, dat we er niet meer omheen kunnen bij het nadenken over testamentaire zaken. De digitale erfenis vraagt aandacht. Al was het maar omdat profielen en e-mailadressen die niet worden opgezegd, altijd blijven bestaan. Dan kan het gebeuren dat u via Facebook de melding krijgt dat een vriend jarig is, terwijl die per soon al een tijdje overleden is. Dat is toch bitter. Wanhopig zoeken

In 2014 had 88 procent van de Nederlanders niets geregeld voor hun digitale nalatenschap. Nuvema Uitvaartverzekering laat dat tweejaarlijks onderzoeken. Als iemand overlijdt, moeten de nabestaanden alle digitale zaken dus maar zelf regelen. En dat begint dan vaak bij het (wanhopig) zoeken naar de wachtwoorden van computer, laptop, tablet of telefoon. >>


95

HOE REGEL JE EEN DIGITALE NALATENSCHAP? Sociale media en e-mailaccounts bieden verschillende mogelijkheden om de digitale nalatenschap regelen. Hieronder enkele voorbeelden: Facebook: biedt gebruikers de mogelijkheid iemand aan te wijzen die hun Facebookpagina beheert na overlijden. Via de beveiligingsinstellingen van een Facebookaccount kunt u bepalen wie uw digitale erfgenaam is. Deze erfgenaam kan na uw dood de pagina verwijderen of er een herdenkingspagina van maken. Hij kan bijvoorbeeld de profielfoto en omslagfoto veranderen en reageren op vriendschapsverzoeken. De erfgenaam krijgt geen toegang tot privéberichten. Als er geen erfgenaam is aangewezen, kunnen nabestaanden een formulier invullen met het verzoek het account op te heffen of er een herdenkingspagina van te maken. Instagram: nabestaanden kunnen kiezen

Marlies Schoneveld is uitvaartbegeleider in Hoorn. Uit eigen ervaring weet ze wat er allemaal op je af komt als iemand onverwacht overlijdt. Ze weet ook hoeveel stress het geeft als je geen toegang hebt tot iemands computer of telefoon. Zij heeft zich de afgelopen jaren grondig in het fenomeen ‘digitale erfenis’ verdiept. ‘Ik geef workshops in de opleiding voor uitvaartbegeleider en bijvoorbeeld ook lezingen voor ondernemersnetwer ken. Veel mensen denken wel na over hun testament, maar nog niet over hun digitale testament. Ze hebben geen idee wat daar allemaal bij komt kijken.’ Haar advies is: ‘Als je het je nabestaanden makkelijk wilt maken, zet dan op een rijtje welke accounts, rekeningen en digitale abonnementen je hebt. Je kunt er ook de wachtwoorden bijzetten, maar daar zitten veiligheidsrisico’s aan. Bovendien moet je wachtwoor den regelmatig wijzigen en dus ook steeds je lijstje bijwerken. Je kunt ook een digitale kluis gebruiken, waarin wachtwoorden automatisch mee veranderen als je ze wijzigt. Daar zijn verschillende apps voor. Die bieden ook de mogelijkheid om aan te geven wat je wensen zijn voor bijvoorbeeld je Facebook-account, als je er niet meer bent. Zo’n inventarisatie is trouwens ook tijdens je leven al handig. Is het niet razend lastig om van al die accounts de wachtwoorden te onthouden?’

het profiel te verwijderen of het een herdenkingsstatus te geven. LinkedIn en Twitter: bieden nabestaanden alleen de mogelijkheid om het account op te heffen.

Yahoo: geeft nabestaanden geen inzage in de mailbox. Na het tonen van een overlijdensakte zal Yahoo het account en alle bijbehorende informatie deleten.

Google: biedt gebruikers een Inactive Account-manager. Daarin kunt u aangeven dat alle Gmail-gegevens gewist moeten worden als de mailbox drie, zes

Bij leven regelen

Voor een digitaal testament kunnen mensen ook bij de notaris terecht. Lucienne van der Geld: ‘Als notarissen geven wij mensen het advies om hun digitale erfenis bij leven te regelen. En dan hebben we het niet alleen over socialemedia-accounts, maar over alle persoon lijke digitale data en zakelijke of financiële b ezittingen. Maak een lijstje met accounts, gebruikersnamen, abonnementen en de wachtwoorden van je computer en telefoon. En wijs een socialemediaexecuteur aan: iemand die weet wat er na jouw dood met jouw socia lemediaprofielen moet gebeuren: wil je ze afsluiten of moet er een herinneringspagina van worden gemaakt? Dat lijstje wordt aan het testament gehangen en samen met het testament in de fysieke kluis bewaard. Dat kan dus nooit kwijtraken.’

of twaalf maanden niet meer is gebruikt. Google neemt contact op met degene die u daarvoor hebt aangewezen.

96

Maar het kan ook digitaal. Een voorbeeld is de digitale kluis van Digizeker, waarbij wordt samengewerkt met lokale notarissen. De notaris bewaart de digitale sleutel van de kluis en overhandigt die na overlijden aan de


EN WAT ALS ALLE WACHTWOORDEN WEG ZIJN? Als iemand onverwacht overlijdt, vormen persoonlijke

LEG WENSEN EN WACHTWOORDEN VAST

bezittingen als mobiele telefoon of laptop bronnen van informatie waar nabestaanden heel graag toe-

Voor uw digitale nalatenschap kunt u net als voor uw

gang toe willen hebben. Maar wat als die wachtwoor-

‘gewone’ testament naar de notaris. Maar u kunt uw

den nergens te vinden zijn?

digitale erfenis ook zelf regelen. Op internet zijn diverse digitale kluizen te vinden om wachtwoorden op te

Het Haarlemse bedrijf Digitale Nazorg kan in zulke

slaan – al dan niet tegen betaling. Ook kunt u zelf een

gevallen uitkomst bieden. Directeur Sander van der

socialemediatestament opstellen, waarin u aangeeft

Meer: ‘Wij zijn ICT-experts die vanuit onze professie

wat er met uw profielen moet gebeuren.

ervaring hebben met het achterhalen en ontsluiten van digitale informatie op computers en telefoons.

• Digizeker is een digitale kluis die kan worden

We kwamen nogal eens wanhopige nabestaanden

gekoppeld aan een notariskantoor. Hierin bewaart

tegen die geen toegang konden krijgen tot de laptop

en beheert u alle accounts en bijbehorende inlog-

of telefoon van hun echtgenoot, zoon of dochter. Ze

gegevens. Na overlijden krijgen nabestaanden via

wilden de foto’s ervan afhalen, de contactgegevens

de notaris de inlogcode van de digitale kluis en

gebruiken en weten wat iemand in die laatste dagen

kunnen zij accounts beëindigen en een eventueel

nog had gedaan. Maar als je de wachtwoorden niet

persoonlijk bericht lezen.

kent, kom je er gewoon niet in.’ • Ziggur biedt de (gratis) mogelijkheid om vast te In zo’n geval hoeven nabestaanden niet te blijven

leggen wat er met uw online identiteit en bezittin

wanhopen. Van der Meer: ‘Wij kunnen bijna altijd alles

gen moet gebeuren als u er zelf niet meer bent.

achterhalen: filmpjes, foto’s, appjes en contacten. In

Per sociaal netwerk of online profiel legt u vast wat

de zeldzame gevallen dat wij het niet kunnen, is het

uw wensen zijn. Ook kunt u vertrouwenspersonen

technisch ook echt niet mogelijk. De klant hoeft dan

opgeven die later aan Ziggur kunnen melden dat u

ook niet te betalen. Wij zijn er niet om mensen op

overleden bent en vervolgens uw wensen uitvoeren.

kosten te jagen, we doen het omdat we dit probleem

Als u een Ziggur Plus-account neemt (betaald),

willen helpen oplossen. Er is een ding dat mensen zich

voert Ziggur uw wensen voor u uit.

wel moeten realiseren: ze krijgen alle data die wij vinden. Wij maken geen selectie. Daar kunnen dingen bij zijn die je liever niet had geweten.’

• Socialemediatestament: uitvaartverzekering Nuvema heeft een gratis app gemaakt waarmee u kunt aangeven over welke accounts en profielen u

En vanuit zijn ervaring nog een tip: ‘Beëindig na een

beschikt en hoe u wilt dat er na uw dood mee wordt

overlijden niet meteen alle internet- en mobieletele-

omgegaan. Nuvema heeft ook een ‘Handleiding

foonabonnementen. Houd ze een paar maanden aan,

social media verwijderen of wijzigen’ gemaakt,

zodat je kunt beslissen wat je met de gegevens wil.

waarin voor alle sociale media wordt aangegeven

Want zodra je de abonnementen hebt opgezegd, kun

wat nabestaanden precies moeten doen om de ver-

je nergens meer bij.’

schillende profielen te verwijderen of aan te passen.

www.digitalenazorg.nl

www.nuvema.nl/social-media-testament • Socialemediaexecuteur: bij een Netwerk Notaris kunt u vastleggen wie u als socialemedia-executeur

digitale executeur of nabestaanden. Die weten dan wat ze moeten doen. Dat is dan ook de belangrijkste winst van het regelen van een digitale nalatenschap: het voorkomt veel gedoe bij de nabestaanden. Want de een wil het profiel via een herinneringspagina in stand houden, de ander wil dat juist niet. Door zelf uw zaken te regelen, helpt u uw nabestaanden om uw digitale nalatenschap op een goede manier af te sluiten. <<


aanwijst. Deze krijgt na uw dood uw accountgegevens en regelt uw online bestaan in lijn met uw wensen. De naam van de socialemedia-executeur en de accountgegevens worden opgenomen in het testament.

97

ADVERTORIAL hiv-onderzoek in het AMC / Foto: Harmen de Jong / Aids Fonds

Iets doen door iets na te laten Het Aids Fonds als erfgenaam

Steeds meer mensen nemen het Aids Fonds op in hun testament. Zoals Hugo van Win en dokter Imkamp die beiden een deel van hun nalatenschap gebruikten om de aidsbestrijding te steunen. Op die manier konden zij bijdragen aan de strijd tegen aids en gaven zij toekomstige generaties hoop.

Bijdragen voor de aidsbestrijding zijn nog steeds hard nodig. Sinds 2000 zijn al weer 25 miljoen mensen aan de gevolgen van aids overleden. En bijna 37 miljoen mensen leven nog met hiv. Veelal gaat het om jonge mensen, in de bloei van hun leven. Er is nog altijd geen geneesmiddel of vaccin tegen aids. Wel zijn er levens reddende medicijnen. Maar wereldwijd heeft 60% van de mensen met hiv nog steeds geen toegang tot deze levensreddende hiv-remmers. Om de aidsepidemie een halt toe te roepen financiert het Aids Fonds projecten op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, voor lichting en preventie, hulp en zorg in Nederland, en toegang tot behandeling in lage- en middeninkomens landen.

liet hij dan ook een deel van de opbrengst van zijn huis en andere bezittingen na aan de aidsbestrijding.

De nalatenschap van Hugo van Win

Bijdragen aan de toekomst

Hugo van Win was in 1947 een van de oprichters van het COC, de belangenvereniging van homoseksuelen, en bleef daar tot aan zijn dood op 83-jarige leeftijd aan verbonden. Hij maakte van dichtbij mee hoe aids van af de jaren ‘80 om zich heen greep en talloze slachtof fers eiste. Hij steunde het Aids Fonds en was zo betrok ken dat hij ook op langere termijn een verschil wilde maken. Toen Hugo van Win een testament maakte,

Dokter Imkamp en Hugo van Win gebruikten hun nalatenschap om een verschil te maken. Noud Rietman houdt zich bij het Aids Fonds bezig met nalatenschap pen: “Vaak willen mensen, zoals dokter Imkamp, hun geld nalaten aan een specifiek project of land. Anderen vinden het belangrijk dat hun geld wordt gebruikt voor patiëntenzorg of wetenschappelijk onderzoek. Wij be spreken de wensen van erflaters graag met hen.”

De nalatenschap van dokter Imkamp

Dokter Imkamp wist al op jonge leeftijd dat zij zich wilde inzetten voor haar medemens. In een tijd waarin een universitaire opleiding voor meisjes hoogst onge bruikelijk was, studeerde ze medicijnen. Hierna ver trok ze naar Zambia en Zuid-Afrika om daar als arts te werken. Volgens haar neef, die optrad als executeur van haar testament, was het voor zijn tante ‘vanzelfsprekend dat het geld dat zij had verdiend ten goede zou komen aan de mensen voor wie ze al die jaren had gewerkt.’

Naar een wereld zonder aids Sinds 1985 zet het Aids Fonds zich in om aids te bestrijden. Onder andere door wetenschappelijk onderzoek te financieren, door voor lichting en preventie in Nederland en in landen die het hardst door de hiv/aidsepidemie zijn getroffen en door individuele steun. “Alles bij elkaar is dit een grote verantwoordelijkheid, en we beseffen maar al te goed dat we dit niet alleen kunnen,’’ zegt Noud Rietman van het Aids Fonds. “Als u het Aids Fonds opneemt in uw testament, maakt u het verschil voor toekomstige generaties. Met uw bijdrage, of die nu groot of klein is, strijdt u samen met ons tegen aids. En zo brengt u de droom van een wereld zonder aids dichterbij.’’

98

Meer informatie over het Aids Fonds vindt u op www.aidsfonds.nl of bel Noud Rietman [email protected]

met 020 - 62 62 669

Je man verliezen terwijl hij nog leeft Mensen met Alzheimer verliezen meer dan alleen hun geheugen. De ziekte pakt woorden, gedachten en emoties af. En vernietigt uiteindelijk het meest waardevolle dat een mens bezit: zichzelf. Dementie dreigt volksziekte nummer één te worden. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Wetenschappelijk onderzoek brengt een oplossing dichterbij, daarvoor is meer geld nodig.

Denk eens na over het opnemen van Alzheimer Nederland in uw testament. Vraag de gratis brochure op via www.alzheimer-nederland.nl/nalaten of bel 033 - 303 2567.

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.

De meeste twintigers en dertigers staan niet stil bij morgen. Regelen komt later wel. Maar ook deze groep is vaak ge trouwd of woont samen, en heeft kinderen en een huis. Reden genoeg om na te denken over huwelijkse voorwaar den, samenlevings contract en (levens-) testament. Tekst Dorine van Kesteren Beeld iStockphoto

100

JE BENT 20 OF 30… EN JE HEBT GEEN ZORGEN VOOR MORGEN?


H

et noodlot kan ineens toeslaan, ook bij jonge mensen. Nickey Smelt van Hart en Have ziet het misschien niet dagelijks gebeuren, maar wel regel matig. En dan is er vaak niets geregeld. Smelt, fiscaal jurist, mediator en familiebedrijvenadviseur, werkt bij Hart en Have samen met Kirsten Kievit, fiscaal en notarieel jurist. Zij begeleiden particulieren en ondernemers bij het regelen van hun financiële en juridische zaken. Smelt: ‘Twintigers en dertigers weten heus dat ze dingen moeten regelen, maar willen daar nu geen tijd en geld in investeren. Ze schuiven het op de lange baan. Ze denken: mij kan niets gebeuren. Maar ook jonge mensen scheiden, krijgen een ongeluk of gaan dood. Het is natuurlijk ook best confronterend om daarbij stil te staan. Maar het is tame lijk egoïstisch om alles op zijn beloop te laten. Zeker als je kinderen hebt. En je wilt toch ook niet dat je ouders of partner alle laatjes moeten opentrekken omdat jij niets hebt geregeld?’ Huwelijkse voorwaarden

Nog altijd trouwt 85 procent van de stellen in gemeenschap van goederen. Alle bezittin gen, schulden, erfenissen en giften worden dan eigendom van beide echtgenoten. >>


101

Bij scheiding wordt alles fiftyfifty verdeeld. Het zou echter beter zijn als meer mensen huwelijkse voorwaarden lieten maken, aldus Kievit. ‘Nog steeds wordt het raar gevonden als mensen trouwen op huwelijkse voorwaarden, maar het enige dat je doet, is verstan dige, zakelijke afspraken maken. Het belang daarvan wordt onvoldoende onderkend: mensen realiseren zich simpelweg niet dat deze voorwaarden bescherming en zekerheid bieden.’

Ook jonge mensen scheiden, krijgen een ongeluk of gaan dood

In de huwelijkse voorwaarden regelt u welke bezittingen en schulden apart blijven. Dat is handig als u wilt dat een bepaald familiestuk voor altijd van u blijft of als een van de partners al vóór het huwelijk veel geld heeft. Huwelijkse voorwaarden zijn zeker ver standig als een van beide echtelieden een eigen zaak heeft of van plan is om ooit voor zichzelf te beginnen. Zo voorkomt u dat schuldeisers bij een faillissement een deel van het privévermogen opeisen. Smelt: ‘Als je nu duidelijk vastlegt hoe het vermogen nu en in de toekomst verdeeld wordt en wat daarbij de intenties zijn, kan bij echtscheiding een groot deel van de discussies worden voorkomen.’ Mensen die al in gemeenschap van goederen getrouwd zijn, kunnen alsnog huwelijkse voorwaarden opstellen. Als u dit doet binnen drie jaar na het sluiten van het huwelijk, hoeft u geen schenkbelasting te betalen. Ook niet als de huwelijkse voorwaarden leiden tot een vermogensverschuiving (schenking) van de ene naar de andere partner. Samenlevingsovereenkomst

Voor mensen die samenwonen, vormt de samenlevingsovereenkomst het equivalent van huwelijkse voorwaarden. Hierin worden de financiële gevolgen van het samenwonen geregeld: welke goederen zijn gemeenschappelijk en welke privé, hoe worden de kosten van de huishouding verdeeld, wat is de positie van de partij die geen mede-eigenaar is van het huis, maar wel meebetaalt aan de woonlasten? Een andere belangrijke afspraak is dat het werkgeverspensioen naar uw partner gaat als u overlijdt, en vice versa. Pensioenfondsen accepteren bij samenwoners alleen een samenlevingsovereenkomst als bewijs van hun relatie. En, wat ook steeds vaker voor komt: een bepaling over het betalen van partneralimentatie na het verbreken van de relatie. Smelt: ‘Dit past bij de algemene tendens om samenwoners, die volgens de wet geen recht hebben op partneralimentatie, gelijk te schakelen met gehuwden en geregis treerde partners.’ Samenwoners moeten zich ook goed realiseren dat zij voor de wet niet elkaars erfge naam zijn. Dat betekent dat uw familie voor de helft erfgenaam is van de gezamenlijke bezittingen en volledig van de bezittingen die alleen op uw naam staan. Dit kan vervelend uitpak ken, bijvoorbeeld als uw familie aanspraak maakt op de helft van de waarde van de woning en uw partner geen geld heeft om hen ‘uit te kopen’. Of als niet uw partner, maar uw familie uw spaardeel op de en/of-rekening krijgt. Met een samenlevingscontract met bijvoorbeeld een verblijvingsbeding kunt u dit voorkomen. Bepaalde specifieke goederen die aan beide partijen gezamenlijk toebe

102


Samenwoners zijn voor de wet niet elkaars erfgenaam

EEN LEVENSTESTAMENT VOOR TWINTIGERS EN DERTIGERS? In een levenstestament staat wat er namens u moet worden gedaan of geregeld als u (tijdelijk) niet meer in staat bent uw eigen belangen te behartigen. Dit is niet alleen relevant voor ouderen die vergeetachtig of ziekelijk worden. Ook jonge mensen kunnen tijdelijk uit de running zijn – denk bijvoorbeeld aan de revalidatieperiode na een ongeval – en wie zorgt er dan bijvoorbeeld dat de hypotheek wordt betaald? Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat uw partner namens u mag handelen in het finan ciële verkeer. Hij of zij heeft bijvoorbeeld niet zomaar toegang tot uw bankrekening. Met een levenstestament kunt u dit ondervangen, omdat u daarin een vertrouwenspersoon aanwijst die in uw naam (financiële) beslissingen mag nemen. U kunt deze persoon een algemene volmacht geven, maar ook gedetailleerd vastleggen welke taken hij of zij krijgt en voor welke specifieke situatie de volmacht is bedoeld. Het levenstestament biedt ook de kans om alle praktische informatie voor de vertrouwenspersoon op een rij te zetten: overzichten van bankrekeningen, verzekeringspolissen, codes en wachtwoorden. Daarnaast kunnen (alleenstaande) ouders vastleggen wie er voor hun kinderen moet zorgen als zij dat zelf even niet meer kunnen, welke financiële en dagelijkse zorgtaken er moeten worden verricht en hóé dit moet gebeuren. Ondernemers ten slotte kunnen het levenstestament gebruiken om instructies te geven voor hun bedrijf: wie krijgt de dagelijkse leiding en welke strategie moet gevolgd worden? Zie ook het artikel op pagina 14.

horen (woning, auto, spaargeld), gaan dan bij overlijden over op de langstlevende. Smelt adviseert echter om toch ook altijd een testament te maken. ‘Hoe goed de samenle vingsovereenkomst met verblijvingsbeding ook is vormgegeven, de langstlevende is geen erfgenaam. Deze krijgt bij de afwikkeling van de nalatenschap dus altijd te maken met de wettelijke erfgenamen. De positie van de langstlevende is eenvoudiger te beschermen wanneer deze (ook) als erfgenaam wordt benoemd in het testament.’ Voogdij en bewind

Voor gehuwden én samenwonenden met minderjarige kinderen is het belangrijk dat zij de voogdij goed regelen. ‘Als beide ouders overlijden en er is geen voogd benoemd, wijst de kantonrechter iemand aan. En dat is misschien net die ene zus die jij niet wilt. Bovendien komen de kinderen tijdens de procedure in “het systeem” terecht. >>


103


Iedereen met min derjarige kinderen zou de voogdij goed moeten regelen

Dat moet je allemaal niet willen’, zegt Smelt. Dit kunt u voorkomen door in een testa ment een voogd aan te wijzen die voor uw kinderen zorgt als u en uw partner zijn over leden. Tegenwoordig is het ook mogelijk om dit te regelen via een aantekening in het gezagsregister bij de rechtbank. Kievit: ‘Het nadeel daarvan is echter dat je hierin alleen een naam kunt opnemen, terwijl je in een testament ook uitgebreidere (opvoedings) wensen kunt vastleggen.’ Het is ook mogelijk om in het testament een aparte bewindvoerder te benoemen, die voor het kind de erfenis beheert. Doet u dat niet, dan is zowel de dagelijkse als de financiële zorg bij de voogd ondergebracht. Smelt: ‘Persoonlijk vind ik dat niet verstan dig, omdat de persoon die voor een intens verdrietig, ontheemd kind moet zorgen, zich eigenlijk niet druk zou moeten maken over de afwikkeling van de nalatenschap en/of het beheer van het vermogen.’ Samengestelde gezinnen

Samengestelde gezinnen komen steeds vaker voor, zeker ook onder jongere generaties: Nederland kent inmiddels meer dan 180.000 gezinnen die bestaan uit een gescheiden ouder, diens nieuwe partner en kinderen uit eerdere relaties. Het regelen van de erfenis ligt bij deze gezinnen vaak ingewikkelder en gevoeliger. Kinderen moeten hun ouder immers delen met zijn of haar nieuwe liefde, ook financieel. Kievit: ‘In een testament wordt meestal afgesproken dat de langstlevende partner de volledige erfenis ontvangt, inclusief het kindsdeel. Dat levert vaak een hoop strijd op tus sen de nieuwe partner en de kinderen. Maar dat was helemaal niet de bedoeling van de erflater, die alleen zijn partner goed verzorgd wilde achterlaten. Bij samengestelde gezin nen is het de kunst om in het testament de belangen van de langstlevende én die van de kinderen te beschermen. En dat kan ook. Als mensen zich er maar van bewust zijn dat er meer mogelijkheden zijn dan een standaard langstlevende testament.’ Smelt: ‘Als de bedoelingen van de erflater bekend zijn, kunnen later zo veel problemen in de familie worden voorkomen. Daarom maken wij altijd een bijlage bij een testament, waarin precies staat wat de erflater wil bereiken en waarom.’ Zelfstandigen

Onder twintigers en dertigers is de groep zelfstandigen ruim vertegenwoordigd. Smelt en Kievit merken dat zij doorgaans wel nadenken over de onderneming, zoals de rechts vorm, algemene voorwaarden en verzekeringen, maar niet over de persoon van de onder nemer – en alles wat hem of haar kan overkomen. ‘Mensen realiseren zich vaak niet dat het gezin afhankelijk is van de geldstroom uit de onderneming, en dat die moet worden gecontinueerd als er iets met de ondernemer gebeurt’, zegt Smelt. ‘Wij adviseren ondernemers dus met klem om tijdig na te denken over de gevolgen van overlijden, arbeidsongeschiktheid en echtscheiding. Dat kan niet alleen door de juiste verzekeringen af te sluiten, maar ook door goede huwelijkse voor waarden en een (levens)testament [zie kader] op te stellen. Denk daarnaast bijvoorbeeld aan op het (levens)testament afgestemde statuten en aandeelhoudersovereenkomsten. Het komt vandaag de dag helaas nog steeds voor dat een bedrijf moet worden verkocht om een echtscheiding financieel af te wikkelen.’ <<

104

HELP! HULP!

HELP!

U kUnt on ook oPnEm s E in UW n tEstamEn t. www.dier.n u

HULP!

HELP!

HULP!

WiE zorgt Er voor UW HUisdiEr

www.dier.nu

BEHEERDERS NAMENS HET NAGESLACHT

Eigenaar zijn van een monumentale woning, het heeft iets bijzon ders. Maar er is ook een andere kant: op monumenten zijn ook speciale regels van toepassing, z eker als het gaat om onder houd, v erbouwen of restauratie. De meeste eigenaren hebben die extra last er graag voor over. Zij willen graag iets overdragen aan volgende gene raties. Tekst Peter Boorsma Beeld iStockphoto

106

WONEN IN EEN MONUMENT, HOE IS DAT?


W

ie een monument bezit, is eigenaar van iets bijzonders. Niet iedereen heeft een bezit met zo’n bijzonder verhaal. Veel monumenteigenaren hebben het gevoel dat zij ‘passant’ zijn en hun monument in stand houden voor komende generaties.

‘We doen het niet voor mijn kinderen, want ik verwacht niet dat ze in deze plaats gaan wonen. Maar ik heb wel het gevoel dat ik iets mag beheren voor volgende generaties’, zegt bijvoorbeeld Rogier Chorus, samen met zijn vrouw eigenaar en bewoner van een achttiende-eeuws patriciërshuis. ‘Dat we hier mogen wonen, vervult ons met zekere trots. Vóór ons werd het pand bewoond door een weduwe die het volledig verwaarloosde. Buurtbewoners waren bang dat het gesloopt zou worden om plaats te maken voor appartementen. Toen wij het kochten, stond er plotseling een docente van de naburige school voor de deur om te vertellen dat iedereen zo blij was dat wíj het hadden gekocht en dat het huis zelfs zou worden opgeknapt. Dan besef je dat je het niet alleen voor jezelf doet.’ Margriet Boer werkt bij het Nationaal Restauratiefonds, dat eigenaren van monumenten met kennis en hypotheken ondersteunt bij voorgenomen restauraties. Het fonds spreekt veel monumentenbezitters en merkt dat sommigen bereid zijn om bij wijze van spreken het hele jaar zuurkool te eten, als ze maar in hun monument kunnen blijven wonen. >>


107

‘Ze stellen zich in dienst van hun huis en dat uit zich in het onderhouden en restaureren van het pand. Het zijn gedreven mensen die het pand heel bewust aankopen en weten dat het monument soms wat meer aandacht vraagt. De meesten zijn goed voorbereid en overleggen eerst bijvoorbeeld met een architect voordat ze daadwerkelijk tot koop overgaan.’ Nadelen

HANDIG! In het register via de website monumenten.nl zijn alle rijksmonumenten van Nederland te vinden. Per object staat beschreven wat er zo bijzonder aan het gebouw is dat het op de lijst terecht is gekomen. Voor wie meer wil weten over de rechten en plichten die gelden bij

Ook Thieu Korten, eigenaar en bewoner van een monumentaal achttiende-eeuws pand in een dorpje aan de Hollandse IJssel, herkent het idee iets te beheren voor volgende generaties. ‘Het is heel anders dan een normaal huis en dat is schitterend. Ook bij ons zei een gemeenteambtenaar dat hij blij was dat er nu iemand was komen wonen die wat deed aan het achterstallig onderhoud. De goot aan de straatkant lekte namelijk al jaren behoorlijk.’ Wie een monument koop moet echter wel houden van oude huizen, want er zitten ook nadelen aan, aldus Korten. Zo is het pand slecht geïsoleerd en is het in de winter vaak koud. Zonnepanelen mogen alleen op plaatsen waar ze niet zichtbaar zijn. Het is moei lijk het huis te verzekeren en het onderhoud is erg duur, want bijna niets is standaard en veel moet op maat gemaakt worden. ‘Ik moet regelmatig de kruipruimte in om te inspec teren op houtworm. “Het beheren van een monument is een voortdurend gevecht tegen

de aankoop of het bezit van een (rijks)monument hebben onder andere het Restauratiefonds en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de zeer informatieve Gids Monumentaal Wonen ontwikkeld, gratis te downloaden via de website van het Restau ratiefonds. De RestauratieWijzer geeft (toekomstige) eigenaren van monumenten inzicht in het restauratieproces en de financiële haalbaarheid en begeleidt hen bij de financiële en procedurele kant van de restauratie.

BESCHERMDE STADS- EN DORPSGEZICHTEN Een gebied in een stad of dorp met een bijzonder cultuurhistorisch karakter kan aangemerkt worden als een beschermd stads- of dorpsgezicht. Het kan gaan om bebouwing, maar ook om straten, pleinen, bruggen en het groen. In een beschermd gezicht kunnen monumentale panden staan, maar het is niet zo dat elk pand in dat gebied een monumentenstatus heeft. In Nederland zijn er 465 beschermde stads- of dorpsgezichten, waarvan er maar liefst 63 in Friesland en 65 in Zuid-Holland staan. Het beschermde gebied heeft een eigen bestemmingsplan, met meer details en strengere regels, zowel voor de bebouwde als voor de onbebouwde ruimte. Binnen een beschermd stadsgezicht is voor slopen en andere grote ingrepen die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte altijd een omgevingsvergunning nodig. Bouwactiviteiten aan niet-monumenten binnen een beschermd gebied die niet aan de voorzijde zichtbaar zijn, zijn sinds twee jaar vergunningvrij. Zo mogen de oranje keukenkastjes en bruine tegeltjes uit de jaren zeventig zonder meer worden vervangen. Voor onderhoud of aanpassingen (aan niet-monumenten) bestaan er op Rijksniveau geen financiële tegemoetkomingen. Op provinciaal en gemeentelijk niveau bestaan er wel regelingen. Bij verhuur mogen eigenaren van een woning in een dergelijk gebied een toeslag van 15 procent op de maximale huurprijs in rekening brengen.

108

‘Er is altijd wel iets dat hersteld moet worden’

het verval”, hoorde ik eens. Dat kan ik beamen; er is altijd wel iets dat hersteld moet worden.’ Voor een onderzoek naar de duur zaamheid van rijksmonumentale woonhuizen in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cul tuur en Wetenschap is in 2015 ook onderzocht of bewoners van monumenten afwijken van nietmonumentbewoners. Dat is inderdaad het geval. Uit interviews blijkt dat ze een hoger inkomen hebben en ook hoger opgeleid zijn dan gemiddeld. Verder kiezen ze meestal bewust voor de aankoop van een monu mentale woning. Niet het feit dat de woning een monument is, is daarbij doorslaggevend, maar de sfeer en de uitstraling, de specifieke locatie en het bijzonder gevoel om in een woning te wonen met een lange geschiedenis. Sommige mensen hebben al ervaring met het bewo nen van een bijzonder pand, omdat ze daarvoor al een monumentale woning bewoonden of opgegroeid zijn in een monumentale woning.



Bijzondere bescherming

In Nederland zijn meer dan 60.000 gebouwen aangewezen als rijks monument. Het kan dan gaan om een kasteel, een boerderij, een molen, maar ook om een woning. Daarnaast zijn er nog ruim 45.000 gemeentelijke of provinciale monumenten. Het gaat daarbij om gebouwen waarvan het rijk, de pro vincie of de gemeente vindt dat ze bijzondere bescherming verdienen vanwege de schoonheid of vanwege wetenschappelijke of cultuurhisto rische waarde. Het aanwijzen als rijksmonument gebeurt door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die kennis in huis heeft over onder meer bouwen architectuurhistorie, materiaal gebruik, interieur en kleurhistorie. Specialisten beoordelen welke unieke en bijzondere gebouwen en onderdelen beschermd moeten worden. Naar schatting 80 procent van de monumenten wordt ook bewoond. In een enkel geval is de woning geërfd, maar vaak is de eigenaar ooit eens gevallen voor de charme van het wonen in een karakteris tiek pand. De monumentale status beschermt niet alleen de buitenkant van het pand. Ook het interieur, plafonds en trapleuningen kunnen beschermd zijn. Soms vallen ook andere monumentale objecten, zoals een hekwerk, bakhuisje of de groenaanleg, onder de bescher ming. Geduld

Iemand die in een monument wil verbouwen, moet vaak wat meer geduld betrachten dan de eigenaar van een woning zonder bijzondere

status. Hij – of zij – moet even goed de tijd nemen om uit te zoeken wat precies mogelijk is, van wie daarvoor toestemming nodig is en hoe een verbouwing kan worden gefinancierd. Misschien is dat wel de prijs die je moet betalen om in zo’n bijzonder huis te wonen. Toch is het zeker niet zo dat je nog geen spijker in de muur mag slaan. Er wordt veel aan gedaan om het de eigenaar van een monumentaal pand gemakkelijk te maken. Juist het feit dat de meesten van hen zeer gedreven zijn, maakt het volgens Dolf Muller van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed moge lijk om meer verantwoordelijkheid over te laten aan de eigenaren. ‘Dat werkt. Burgers nemen zelf het ini tiatief om de monumenten in stand te houden.’ Zo is de maximumtermijn voor het afgeven van een vergunning voor werkzaamheden verlaagd van 26 naar 8 weken. En voor gewoon on derhoud – noodzakelijk vervang- of herstelwerk waarbij materiaalsoort, kleur, vormgeving, detaillering en profilering niet wijzigen – is in de regel helemaal geen vergunning nodig. Ook voor bouwactiviteiten in, aan of op onderdelen van een monument zonder monumentale waarde, is geen vergunning meer nodig. In de andere gevallen kijkt de gemeente in de meeste gevallen met de eigenaar mee om ervoor te zor gen dat de monumentale waarde van een pand behouden blijft. Bij ingrijpende wijzigingen, sloop, reconstructie of herbestemming van het pand krijgt de gemeente advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. >>

109


Informatie

De verschillende particuliere en overheidsinstanties die zijn betrok ken bij de instandhouding van monumenten doen heel erg hun best eigenaren te voorzien van goede informatie. Zo blinkt de web site www.monumenten.nl uit in toegankelijkheid en compleetheid.

OOK DE BUREN PROFITEREN MEE! Valt al die cultuurhistorische waarde van monumenten nu in geld uit te drukken? Dat vroegen ze zich af bij onderzoeksbureau Atlas voor Gemeenten. Om daarachter te komen hebben de onderzoekers stevig moeten rekenen. Want hoe bepaal je nu precies de invloed van het feit dat een huis een monument is? Een pand kan ook duurder zijn dan een vergelijkbaar pand omdat het gaat om een universiteitsstad, of omdat er veel horeca in de buurt is. Uiteindelijk hebben de onderzoekers de huizenprijzen voor ruim honderd verstorende factoren gecorrigeerd. Uit al dat monnikenwerk blijkt dat de verkoop van een monumentale woning gemiddeld 65.000 euro meer opbrengt. Maar er is meer: ook voor woningen in de buurt van monumenten wordt meer betaald dan voor vergelijke woningen in new towns, zo’n 32.000 euro gemiddeld. Bewoners van die panden hebben immers een mooier uitzicht en als ze een ommetje maken, valt er meer te genieten. ‘Het effect voor woningen in een volledig monumentale binnenstad kan oplopen tot 125.000 euro’, aldus Gerard Marlet, directeur van Atlas voor Gemeenten.

110

Monumenteigenaren kunnen voor advies over bijvoorbeeld het plaat sen van dakkapel, zonnepanelen, of over brandveiligheid of het herstel len van metselwerk ook terecht bij de InfoDesk van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed of bij hun gemeente. Mensen met serieuze verbouwings plannen kunnen te rade gaan bij de monumentenambtenaar van hun gemeente. Die kan tijdens voorover leg aangeven of ideeën haalbaar lijken en met de eigenaar meeden ken. De gemeenteambtenaar kan ook vertellen of bijvoorbeeld bouw historisch onderzoek nodig is. Tegemoetkomingen

Eigenaren van woonhuizen komen niet in aanmerking voor s ubsidie voor het onderhoud aan hun pand. Die is alleen weggelegd voor eigenaren van objecten als molens, landhuizen of kastelen. Wel kun nen ze een aanvraag doen voor een Restauratiefonds-hypotheek; een laagrentende lening bij het Restauratiefonds. Soms zijn er ook gemeentelijke, provinciale of particuliere cultuurfondsen waarop een beroep gedaan kan worden, met name voor gemeentelijke en provinciale monumenten. Ook de Belastingdienst denkt mee: 80 procent van de onderhoudskos ten aan een rijksmonument mag worden afgetrokken in de belasting aangifte. Dit geldt overigens niet voor de gemeentelijke monumen ten. Onderhoudskosten zijn voor de fiscus kosten als buitenschilderwerk, het opnieuw voegen van metsel werk, het repareren van een rieten dak of het vervangen van een

defecte cv-ketel door een vergelijk bare ketel. ‘Verbeteringskosten’ zijn niet aftrek baar. Zat er ooit een schouw in de woonkamer van het rijksmonument en wil de eigenaar die opnieuw plaatsen, dan beoordeelt de fiscus dat als verbeteringskosten, die niet fiscaal zijn te verrekenen. Dat onderscheid wordt soms wel heel strak geïnterpreteerd, heeft Korten ervaren. ‘Ik heb de cvketel laten vervangen door een hr-ketel. Voor de inspecteur was dat een verbetering die dus niet kon worden afgetrokken. Maar er zijn tegenwoordig helemaal geen ketels meer te kopen die géén hr zijn! Uiteindelijk kon ik maar een deel van de kosten aftrekken. Sommige dingen moet je als eigenaar voor lief nemen.’ Relevante websites over dit onderwerp zijn:

www.cultureelerfgoed.nl www.restauratiefonds.nl www.monumenten.nl www.belastingdienst.nl www.monumentenwacht.nl

KIJK OOK OP DE WEBSITE VAN VOOR NU EN LATER! Op www.sduvoornuenlater.nl zijn verschillende videoproducties te bekijken over bewoonde monumenten. Dit deel van de site is ook te bereiken via de QR-code.

Wat wilt u aan volgende generaties meegeven?

Gezonde hersenen zijn van levensbelang, maar vrijwel iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met een hersenaandoening. Een beroerte, de ziekte van Parkinson of dementie, het kan iedereen overkomen. Per jaar komen er 160.000 mensen met een hersenziekte bij. Bijna een half miljoen mensen in Nederland kampen met blijvende ernstige gevolgen. Ook naasten worden hierdoor getroffen. Dat moet stoppen! En het kán stoppen. Daarom laten we wetenschappelijk onderzoek doen, voeren we vernieuwende projecten uit en dragen we bij aan goede patiëntenzorg.

Geef om je hersenen

Wilt u bijdragen aan gezonde hersenen, de genezing van hersenziekten en betere patiëntenzorg? Voor patiënten van nu en in de toekomst? Ga naar www.hersenstichting.nl of neem contact op met Henriëtte Hindriks: 070-302 47 40 [email protected]

Museum Willet-Holthuysen Herengracht 605, Amsterdam. Geopend: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur; zaterdag, zondag en feestdagen van 11.00 tot 17.00 uur.

MUSEUM WILLETHOLTHUYSEN LEVENSGENIETERS OP DE HERENGRACHT EEN COMPLEET INTERIEUR ALS NALATENSCHAP. OP SOMMIGE PLEKKEN IN NEDERLAND IS ZO’N GOED BEWAARD BINNENHUIS TE VINDEN. VOOR NU EN LATER BEZOCHT ER DRIE. ZOALS HET AMSTERDAMSE GRACHTENHUIS VAN WILLET-HOLTHUYSEN. Tekst Elwine de Rue / Beeld Amsterdam Museum

112


Wie een voet over de drempel zet van het woonhuismuseum aan de Herengracht 605 in Amsterdam, snuift meteen de rijkdom van weleer op. Hier woonden in de negentiende eeuw de welgestelde Amsterdammers A braham Willet (1825-1888) en Louisa Willet-Holthuysen (1824-1895). Abraham was een levensgenieter. Hij groeide op in een doktersmilieu. Direct na de dood van zijn vader stopte hij met zijn rechtenstudie en ging hij met zijn erfdeel kunst verzamelen, want dat was wat hij echt wilde. In het huis hangen diverse geschilderde portretten en foto’s van Abraham. Voor wie het wil zien, er is zeker gelijkenis met de Britse acteur die in de jaren zeventig van de twintigste eeuw een hoofdrol speelde in de tv-serie George & Mildred. Louisa Holthuysen was enig kind van een koopman, die rijk was geworden met de handel in vensterglas en Engelse steenkool. Zij reisde als kind veel door Europa en kreeg toen al liefde voor kunst, literatuur en theater. Na het overlijden van haar ouders erfde Louisa het pand met de inboedel aan de Herengracht 605. In 1861 trouwde Louisa met Abraham en lieten ze de Herengracht volgens de laatste Franse mode inrichten. Ze hadden bovendien dezelfde hobby: kunst verzamelen. Louisa kocht schilderijen: bloemstillevens en dierstukken van Nederlandse en Franse schilders, die nu door het hele huis te zien zijn. De verzameling van Abraham bestond vooral uit zilver, Duits porselein en Venetiaans glas. Hij was ook gek op kunsthistorische boeken, foto’s en prenten. Naast prachtige verzamelingen is er meer te zien in het huidige woonhuismuseum, zoals een prachtig gedekte tafel in de eetkamer Het stel hield namelijk niet alleen van kunst, maar ook van lekker eten. En ze hadden een kok, iets dat zelfs welgestelden maar weinig hadden in die tijd. Die kok vergezelde het echtpaar zelfs op hun vele buitenlandse reizen. Het grachtenpand Willet-Holthuysen heeft hoge plafonds op alle etages, behalve in het souterrain. Daar bivakkeerde het personeel en werden leveranciers ontvangen. Het is nu de entree van het museum. Op de bel-etage, waar meneer en mevrouw zelf hun voorname ingang hadden, bevindt zich de damessalon voor het ontvangen van visites. Ook is hier de negentiende-eeuwse balzaal, waar muziekuitvoeringen, literaire avonden en gekostumeerde bals werden gehouden. De kleuren die zijn gebruikt in de balzaal zijn overwegend goud en blauw. Kenners beweren dat deze zaal een van de mooiste van Nederland is. Je ziet overigens meteen dat de mensen in die tijd een stuk kleiner waren dan tegenwoordig; een gemiddelde Nederlands man zou tijdens het dansen de kroonluchter raken. De Willets stierven kinderloos en Louisa liet in 1895 het huis en de kunstverzameling na aan de stad Amsterdam.


113

ADVERTORIAL

Foto Esther Cammelot

Geven op maat bij het Prins Bernhard Cultuurfonds Het Prins Bernhard Cultuurfonds ondersteunt al 75 jaar cultuur,

natuur en wetenschap in Nederland en daarbuiten. Met fi nanciële bijdragen, opdrachten, prijzen en beurzen worden bijzondere initiatieven en talent gestimuleerd. Steeds vaker willen gevers nauw betrokken worden bij de doelen die hen na aan het hart liggen. Het Cultuurfonds speelt hier actief op in met het ‘Mecenaat op Maat’.

Maartien Delprat en Menno Tummers

De laatste jaren heeft het Cultuurfonds zich ontwikkeld

organiseren van een award. Zo is er het Cultuurfonds

als onbetwiste kenner en adviseur voor schenken en

Modestipendium. “Het bedrag dat bij het stipendium

nalaten door particulieren, bedrijven en fondsen. De

hoort – 50.000 euro – wordt geschonken door een

Mecenaatsdesk van het Cultuurfonds is uitgegroeid tot

anonieme mecenas.”

dé vraagbaak voor mecenassen die iets substantieels voor cultuur, natuur of wetenschap willen betekenen. Zij

Voor nu en later

worden op maat gekoppeld aan projecten en fondsen.

Geven aan een specifiek doel kan bij leven, maar steeds meer mensen leggen hun nalatenschap vast via

Mecenaat op Maat

het Cultuurfonds. De nalatenschap in het CultuurFonds

Menno Tummers, senior fondsenwerver bedrijven & stich

op Naam wordt na het overlijden van de oprichters

tingen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, is – samen

binnen een bepaalde termijn onder leiding van het

met Maartien Delprat - een van de drijvende krachten

Cultuurfonds besteed bij precies dat goede doel dat

achter de Mecenaatsdesk. “De basis voor Mecenaat

de schenkers bij leven voor ogen hadden.

op Maat werd al in de jaren tachtig gelegd. Toen start ten wij met zogenoemde CultuurFondsen op Naam. De

De minimale inleg voor een CultuurFonds op Naam is

schenker bepaalt dan de naam en het doel van het

50.000 euro. Dat is voor de meeste mensen met een

fonds; wij selecteren de specifieke doelen en projecten.

koophuis na overlijden wel binnen bereik. Oprichtings

Intussen hebben we al meer dan 380 van die Fondsen

kosten voor een CultuurFonds op Naam zijn er niet,

op Naam in beheer.”

buiten de kosten voor het maken van een testament bij de notaris en de jaarlijkse bestedingskosten die het

Bij het ‘Mecenaat op Maat’ is de schenker nog nadruk

Cultuurfonds maakt om de nalatenschap optimaal te

kelijker betrokken bij de uiteindelijke bestemming van

besteden.

zijn geld. “Zo zitten gevers bijvoorbeeld in een jury die de ontvanger van een prijs of een stipendium bepaalt”, aldus Tummers.

Vele geefvormen Er zijn vaak meer schenkingsvormen dan de mece nas zich realiseert. Tummers: “Het hoeft echt niet altijd een vermogensoverdracht te zijn. Zo kunnen we een jaarlijkse geoormerkte schenking afspreken. Of samen een nieuw initiatief starten, zoals de toekenning van een stipendium, de instelling van een leerstoel of het

114

Bent u als schenker geïnteresseerd in een ‘mecenaat op maat’, voor nu of later? Neemt u dan contact op met mecenaatsadviseurs Maartien Delprat of Menno Tummers via 020-520 6175. Of kijk voor meer informatie op www.cultuurfonds.nl/geven

Heeft ú het vermogen om te schenken? Notariaat De Gier Statenlaan 24, 2582 GM Den Haag, 070-3060457, www.notariaatdegier.nl Kessler Stichting, De la Reyweg 530, 2571 GN Den Haag, 070 8 500 500, www.kesslerstichting.nl, IBAN: NL90INGB0000059898 BIC: INGBNL2A

WAT LAAT U NA AAN DE WERELD? Nog altijd overlijden veel mensen aan tuberculose. Onnodig, want iedereen kan genezen. KNCV Tuberculosefonds werkt wereldwijd aan het krachtig bestrijden van tuberculose. Hierdoor genezen miljoenen mensen. Uw nalatenschap helpt daaraan mee. Geef uw medemens een gezonde toekomst! Meer info: www.kncvtbc.org/nalaten of bel Ed Fransen 070 - 416 72 20.

Neem ALS op in uw testament Ga naar www.als.nl en kijk hoe u kunt schenken en nalaten. Margriet Slijkerman, 1963 - 2014

Stichting steun

Emma zoekt vrienden. Doneer en word Vriend van Emma. Te vroeg geboren baby’s hebben uw hulp nodig. Elk jaar wordt één op de zeven kinderen vóór week 37 geboren. Met kans op blijvende gevolgen op latere leeftijd.

steunemma.nl Steun daarom de afdeling IC Neonatologie van het Emma Kinderziekenhuis AMC, want er moet dringend iets gebeuren. Alles voor de allerkleinsten. Ga naar steunemma.nl.

St. Steun Emma Kinderziekenhuis AMC, Meibergdreef 9 (H8-272), 1105 AZ Amsterdam, T: 020-566 3933 [email protected], www.steunemma.nl

DIGITALE HULP BIJ SCHENKEN EN NALATEN

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE GEEFWIJZER! VIND SNEL HET GOEDE DOEL DAT BIJ U PAST

WAAR VIND IK DAT ENE GOEDE DOEL? WELKE GOEDE DOELEN HOUDEN ZICH ALLE MAAL BEZIG MET EEN BEPAALD THEMA? VIND DE ANTWOORDEN IN DE DIGITALE GEEFWIJZER, EEN INITIATIEF VAN DE KENNISBANK FILANTROPIE IN SAMENWERKING MET VOOR NU EN LATER. Tekst Roel Smit

116

Wilt u meer informatie over de Hartstichting, over de Stichting AAP of over de stichting School & Scholing Siaya? Wilt u weten welke goede doelen in uw provin cie opkomen voor het behoud van de natuur? Of misschien wilt u geld geven of nalaten aan een organisatie die opkomt voor de zwerfkatten in de haven van IJmuiden?

organisatie die zich daar in IJmuiden mee bezighoudt, maar het meer algemene ‘Zwerfkattenhulp’ en nog drie goede doelen die zich over deze dieren ontfermen. En kiest u voor het onderwerp ‘bomen’, dan ploppen bin nen enkele seconden de namen en gegevens van maar liefst zestien instellingen op het scherm. En daarop kunt u uiteraard weer een extra zoekcriterium loslaten.

Maak dan gebruik van de Geefwijzer, te vinden via de website van Voor nu en Later op www.sduvoornuen later.nl. Deze geefwijzer is een initiatief van de Ken nisbank Filantropie in samenwerking met Voor nu en Later. Een uitgebreide, gebruiksvriendelijke databank, waarin de gegevens zijn opgenomen van inmiddels meer dan zevenduizend goede doelen in Nederland. Dus zoek op ‘zwerfkatten’ en u vindt niet alleen de

Detailinformatie

De goede doelen die op de Geefwijzer vermeld wor den, hebben allemaal hun informatie ingevoerd in de Kennisbank Filantropie, een organisatie die als doel heeft gevers meer informatie te geven over goede doelen in Nederland en de transparantie te bevorderen. Per goed doel kan op een detailscherm informatie ver kregen worden over de kenmerken van het goede doel,

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE GEEFWIJZER!

MEER NIEUWS OP sduvoornuenlater.nl

De website die hoort bij dit magazine bevat meer zaken die een bezoek de moeite waard maken, zoals: • het laatste nieuws over alles wat te maken heeft met erven, schenken en nalaten; • alle artikelen die eerder in Voor nu en Later zijn verschenen en die nog steeds actualiteitswaarde hebben; • de laatste (winter)editie van het magazine handig doorbladerbaar; • antwoorden op veelgestelde vragen over alles wat te maken heeft met erven, schenken en nalaten.

Op elke vraag over goede doelen een antwoord

de eventuele prestaties die het heeft geleverd, financiële gegevens en dergelijke. Goede doelen zijn zelf verant woordelijk voor de juistheid van deze informatie en zorgen zelf geregeld voor een update. Bij een groot aantal organisaties is er een online dona tiemogelijkheid. Dat maakt het de gever gemakkelijk en scheelt het goede doel veel kosten. Een score voor elk goed doel

Hoe transparant de duizenden deelnemende organisa ties zijn, wordt bijgehouden met behulp van de zoge heten Performance Prediction Scan (PPS), die is ontwikkeld aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het gaat hierbij om een getal van 1 tot 9, dat in grote lijnen – op basis van door het goede doel zelf aangeleverde informatie – aangeeft hoe groot de kans is dat het betreffende goede doel een positieve maatschappelijke prestatie zal leveren.

3. Activiteiten: projecten en programma’s die de goede doelenorganisatie onderneemt om haar doelstellin gen te behalen. Wie gebruikmaakt van de Geefwijzer kan de organi saties ook selecteren op basis van een of meer van de genoemde criteria. Vindt u transparantie belangrijk? Geef dat dan aan. Hetzelfde geldt voor als u het bij voorbeeld belangrijk vindt om goed inzicht te hebben in de activiteiten van goede doelen. De mening van gevers

Handig is verder dat donateurs via de Geefwijzer hun (vaak zeer) persoonlijke mening kunnen geven over goede doelen. Dat hebben ze intussen al massaal ge daan. Deze opvattingen kunnen uw eigen mening over een organisatie verder inkleuren. Kennisbank Filantropie

De Performance Prediction Scan (PPS) steunt op drie pijlers: 1. Transparantie: welke mogelijkheden biedt een goed doel om zijn doen en laten te laten controleren? 2. Organisatie: de wijze waarop het goede doel is ge organiseerd en de wijze waarop zij haar strategie formuleert, beïnvloeden beide haar capaciteit om haar doelen te behalen.


De Kennisbank Filantropie is een onafhankelijke stich ting die de databank beheert waarop goededoelenorga nisaties – kosteloos – een zeer compleet profiel kunnen aanmaken. De stichting wil bijdragen aan een betere samenleving door het bevorderen van transparantie in de filantropische sector. De gedachte daarachter is dat helderheid over de activiteiten en de effectiviteit van goede doelen belangstellenden in staat stelt een bewuste keuze te maken. En dat zorgt weer voor kwaliteitsver betering in de filantropische sector. <<

117

OP STAP LANGS NEDERLANDS INDUSTRIEEL ERFGOED

Tekst Marloes Smit Beeld Marloes Smit en Hollandse Hoogte

Van Nelle: wereldberoemd Aan de Delfshavense Schie staat een immens pand: de Van Nelle fabriek. Tot 1995 kwam de geur van koffie, thee en tabak vanuit deze fabriek je tegemoet. Het pand werd in 1923 gebouwd en was – zeker voor die tijd – hypermodern. De Van Nellefabriek, bekend om de grote hoeveelheid glas, werd het schoolvoorbeeld van Het Nieuwe Bouwen. Functio neel, zonder poespas en zonder versieringen. Inmiddels heeft deze voormalige fabriek een plekje veroverd op de werelderfgoedlijst van Unesco.

118

Foto Jiri Buller Fotografie / Hollandse Hoogte

DE PARELTJES TUSSEN OUD EN NIEUW

ROTTERDAM: WAT DE BEZETTERS LIETEN STAAN


Hoe zuinig zijn we op de restanten van onze oude industrie? Wie het wil zien, kan nog veel terugvinden van de economische geschiedenis van ons land. Deze keer belichten we twee – tijdens de Tweede Wereldoorlog – zwaar getrof fen steden. Wat is er nog over van de bouwwerken van de oude industrie? De redactie van Voor nu en Later nam een kijkje in Rotterdam en Eindhoven.

D

e skyline is nu eigenlijk on-Nederlands. Rotterdam, de havenstad aan de Maas, is een internationale architectuurstad geworden. De achtergrond is bekend: de stad werd zwaar getroffen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De immense verwoestingen die het bombardement in 1940 – en het vaak vergeten bombardement in 1943 – veroorzaakten, boden tegelijkertijd ruimte voor nieuwbouw. En dat is te zien. Grote moderne, interna tionale bedrijven hebben zich gevestigd in Rotterdam. Veel historie is verdwenen. Toch zijn enkele bijzondere industriële gebouwen bewaard gebleven. Ze zijn inmid dels onderdeel geworden van ons industrieel erfgoed.

bouwkundig ingenieur Pieter Caland (1826-1902). Hij zorgde in de tweede helft van negentiende eeuw dat de dijken bij Hoek van Holland werden doorgestoken en voor het graven van een nieuwe verbinding naar de haven: de Nieuwe Waterweg. Ook werd het laden en lossen van goederen efficiënter gemaakt en kon handel gemakkelijker worden verplaatst met de trein. Vanaf die tijd groeide Rotterdam gigantisch. Er ontstond veel werkgelegenheid, door de aanleg van nieuwe havens, en vele arbeiders trokken naar de stad. Omdat veel goederen vanuit de Rotterdamse havens West-Europa werden ingevoerd, werd de stad ook wel de ‘Poort van Europa’ genoemd. Van allure naar ravage

Eerste havens

De geschiedenis van Rotterdam begon omstreeks 1270. Toen werd, om overstromingen tegen te gaan, een dam aangelegd in de rivier de Rotte. In de langgerekte polder die zo ontstond, groeide uiteindelijk Rotterdam. De meeste Rotterdammers leefden in die tijd van de visserij, maar al snel werd het gebied gebruikt om te handelen. Zo ontstonden de eerste havens. In 1340 kreeg Rotterdam stadsrechten, waarna de stad uit groeide tot een handelsplaats voor wol en landbouw producten. Poort van Europa

In de zestiende eeuw ontwikkelde de stad zich als belangrijke vissershaven en pikte een paar jaar later een klein graantje mee van de koloniale scheepvaart. Toch werd Rotterdam nooit het centrum van deze scheep vaart, omdat de haven in die tijd moeilijk te bereiken was vanaf zee. Pas veel later kwam hierin verandering dankzij water


Rotterdam heeft zich vlak voor de Tweede Wereldoor log ontwikkeld tot een internationale stad met allure. Een bruisend uitgaansleven, grote revues en volle bioscopen. Maar alles veranderde op 14 mei 1940. Om Nederland tot capitulatie te dwingen, bombardeer den de Duitsers rond half twee ’s middags de Maasstad. En hoewel het bombardement slechts twintig minuten duurde, verwoestte het bijna de hele stad. Naar schat ting 80.000 mensen raakten dakloos, ongeveer de helft van alle havens werd vernietigd en 11.000 panden wer den verwoest. Er waren circa 850 dodelijke slachtoffers. Toch begon men direct aan de wederopbouw van de stad. Een Rotterdams gezegde luidt: ‘Niet lullen, maar poetsen’. En met succes. Tussen 1964 en 2004 was de haven van Rotterdam de grootste ter wereld. Hoewel de stad vol staat met moderne gebouwen zijn er hier en daar toch oude industriële panden blijven staan. Het industrieel erfgoed van Rotterdam is niet groot, maar wel de moeite waard. >>

119

Voor gelukzoekers en soldaten De ‘Holland Amerika Lijn’ (HAL) was een beroemde passagiersdienst tussen Rotterdam en New York. Vanaf 1872 reisden – bijna honderd jaar – miljoenen mensen en veel goederen vanaf het hoofdkantoor van de HAL met stoomschepen naar New York. Gelukzoekers tijdens volksverhuizingen, munitie tijdens de Eerste Wereldoorlog en soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De stoomschepen kregen na 1945 veel concurrentie van het luchtverkeer. Waarom reizen met een stoomschip als er ook v liegtuigen zijn? Om die reden maakte het schip ‘De Nieuw Amsterdam II’ in november 1971 zijn laatste oversteek. Toch lopen er nog altijd vele toeristen in en rond het monumentale pand van de Holland Amerika Lijn. In het voor-

Pompgebouw de Esch

malig hoofdkantoor is nu ‘Hotel

Tot halverwege de

New York’ gevestigd.

negentiende eeuw waren de Rotterdammers aangewezen op het water uit de grachten. Het stadsbestuur besloot

Pakhuismeesteren Verscholen tussen veel omliggende nieuwbouw ligt het pand ‘Pakhuismeesteren’. In 1818 gebouwd als pakhuis voor thee, gevolgd door een opslag voor aardolie en andere vloeistoffen. In 1941 werden de pakhuizen Celebes, Borneo, Java en Sumatra opgeleverd. Pakhuismeesteren staat nu leeg en ondergaat een grote verbouwing. Het wordt getransformeerd in een ‘Room Mate’ hotel (een Spaanse hotelketen) met 230 kamers. De k arakteristieke en monumentale elementen van het pand blijven behouden.

daarom op voorstel van stadsarchitect Christiaan van der Tak (1814-1878) tot de oprichting van een drinkwaterbedrijf. In 1874 begon de Rotterdamse Drinkwaterleiding, vanuit Pompgebouw de Esch, gezuiverd Maaswater te leveren. Het drinkwaterbedrijf is inmiddels verhuisd en in het monumentale pompgebouw vinden nu vele trouwerijen plaats. In de bijbehorende 48 meter hoge watertoren – waarin ooit één miljoen liter water opgeslagen kon worden – kun je inmiddels dineren in restaurant: de Watertoren.

120


Vernoemd aan de Maas Oorspronkelijk zat er een margarine- en kaasfabriek in het rode bakstenen gebouw aan de Maas. Toch is het pand vernoemd naar de destilleerderij en likeurstokerij die er vanaf 1919 tot 1972 gevestigd was: Hulstkamp. Inmiddels is Hulstkamp overgenomen door destillateur Bols.

Onderzeebootloods De onderzeebootloods is onderdeel van de RDM, de Rotterdamse Droogdok Maatschappij. Een belangrijke scheepswerf in de havenstad. Veel s chepen zijn hier ontwikkeld, gebouwd en verbouwd. Zoals de naam al doet vermoeden, waren het onderzeeboten die in dit pand werden gemaakt. In 1994 werd de laatste onderzeeër de ‘Bruinvis’ vanuit dit pand aan de marine overgedragen. Begin 2015 is de geheel gerenoveerde Onderzeebootloods (zo’n 4.600 vierkante meter industrieel erfgoed) opnieuw geopend als evenementenlocatie.

Mediatempel Schiecentrale De Schiehavencentrale was de allereerste elektriciteitsfabriek van Rotterdam, gebouwd tussen 1906 en 1908. Het pand werd gebruikt om de buurt te voorzien van elektriciteit. Inmiddels is de Schiehavencentrale getransformeerd en uitgebreid tot AV-, filmen ICT-campus. Vele bekende televisie programma’s, zoals ‘Idols’ en ‘Raymann is Laat’, zijn hier opgenomen.


121

EINDHOVEN: DE NALATENSCHAP VAN PHILIPS

N

et als Rotterdam is ook Eindhoven zwaar getroffen tijdens bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. De belangrijkste verklaring is de aanwezigheid van de fabrieken van Philips in deze regio. Net als Rotterdam is ook het stadsbeeld van Eindhoven een bijzondere mengeling van oud en nieuw. En net als Rotterdam heeft Eindhoven een geschiedenis van vele eeuwen. Die begon in 1232, toen een klein gebied – tussen de rivieren de Gender en de Dommel – stadsrechten kreeg. Dit hoger gelegen terrein heette sindsdien: Eindhoven. Een stad gunstig gelegen tussen belangrijke handels routes van Den Bosch naar Luik en van Antwerpen in de richting van Duitsland. Dat zag ook hertog Hendrik I van Brabant bijna achthonderd jaar gelegen. Behalve stadsrechten gaf hij het gebied ook marktrechten. Een maal per week mocht er hier op de ‘markt’ gehandeld worden. Het begin van een belangrijk handelsgebied. Komst industrie

Een vrij lange periode bleef Eindhoven klein. Maar hieraan kwam een einde aan het begin van de indus triële revolutie in Europa (begin negentiende eeuw). Toen kwamen de fabrieken in Eindhoven: textielindus trie, tabaksverwerkers en een lucifersfabriek. De belang rijkste verandering was echter de komst van de Philips gloeilampenfabriek in 1891, genaamd ‘Philips & Co’. Het inwonersaantal nam snel toe door de komst van de industrie die veel werkgelegenheid met zich bracht. In eerste instantie werd Philips & Co opgebouwd door een vader en zijn zoon, Frederik en Gerard Philips.

122

Enkele jaren later ging ook Anton Philips – een jongere zoon – bij het familiebedrijf werken. Anton had com merciële aanleg en zorgde er mede voor dat Philips de grootste gloeilampenproducent van de wereld werd. Bombardementen

Er was voor Philips al gauw meer dan de productie van gloeilampen. In 1914 opende het bedrijf een onder zoekslaboratorium op het terrein Strijp S. Hier werden vele innovaties op het gebied van röntgen- en radio technologie ontwikkeld. En juist deze uitvindingen – en het feit dat de Duitsers de fabrieken en laboratoria hadden bezet – zorgden ervoor dat Eindhoven het doelwit werd voor bom bardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Drie bombardementen veroorzaakten veel vernielingen en honderden doden. Een van de bekendste bombardementen is het Sinter klaasbombardement op 6 december 1942, uitgevoerd door Britse bommenwerpers. Er werd gebombardeerd op een zondag om zo min mogelijk slachtoffers te maken. Toch vielen er meer dan honderd doden en de bommen zorgden voor grote vernielingen in de stad; de fabrieken lagen namelijk behoorlijk centraal. Na de oorlog bleef Philips nog lange tijd in Eindhoven gevestigd. Inmiddels is het hoofdkantoor verhuisd naar Amsterdam. Hoewel er veel industrie van Eindhoven verloren is ge gaan, zijn er nog genoeg gebouwen en fabriekshallen – voornamelijk van Philips – uit de jaren twintig en dertig te bewonderen. Vrijwel alle panden hebben inmiddels een totaal andere bestemming gekregen, maar ze blij ven zeker de moeite waard. >>


Superuniversiteit het Natlab In het Natlab, het Philips Natuurkundig Laboratorium, zijn talloze technologieën ontwikkeld. De eerste reden voor de bouw van het laboratorium was het verbeteren van de bestaande gloeilamp. Veel uitvindingen, die we tot op heden nog dagelijks gebruiken, zijn ooit ontstaan in dit lab: radio-, televisie-, maar bijvoorbeeld ook röntgentechnologie.


123

De meisjes van Philips De allereerste Philipsfabriek, of beter gezegd het eerste fabriekje, staat nog steeds in de binnenstad van Eindhoven. In 1891 werd deze lampenfabriek gebouwd. Het bedrijf werd tientallen jaren voor een belangrijk deel draaiende gehouden met het handwerk van lampenmaaksters. Ook wel de ‘meisjes’ genoemd. Zij konden met hun fijne vingers de gloeilamponderdelen aan elkaar bevestigen en waren om die reden perfecte arbeidskrachten. Er zijn de afgelopen jaren grondige renovatiewerkzaamheden rondom de eerste fabriek geweest, waaruit inmiddels een museum is ontstaan: het Philipsmuseum. En hoewel je niet meteen duidelijk ziet dat de eerste fabriek van Philips midden in het centrum van Eindhoven staat , steekt de oude schoorsteen nog prachtig uit tussen de omliggende nieuwbouw.

Woonkamer van Strijp-S Verscholen lichtpunt: De Lichttoren De blauwe letters van Philips prijken boven op een zevenhoekige torentje, midden in het centrum van Eindhoven. Boven in ‘De Licht toren’ werden – toen dit onderdeel was van een Philipsfabriek – gloeilampen getest. De helverlichte lichttoren werd gezien als herkenningspunt van de stad en vele generaties arbeiders vonden hier hun werkplek. Inmiddels staat er vlak voor De Lichttoren een groot futuristisch glazen pand. De glazen ‘Blob’ is enkele jaren geleden gebouwd en heeft veel voor- en tegenstanders. Terwijl de één de moderne architectuur perfect vindt passen in de technologische stad Eindhoven, is de ander van mening dat dit glazen pand niet hoort tussen de omliggende bijzonder historische panden. De Lichttoren heeft tegenwoordig een heel andere functie. Het gebouw is opgedeeld in woon-, werken recreatieruimten.

124

Het stadsdeel Strijp voelt aan als een dorp. Tussen de grote fabrieksgebouwen staan veel kleine arbeiderswoningen. Met het industriegebied S trijp-S zorgde Philips ervoor dat het bedrijf compleet zelfvoorzienend werd. Van grondstof tot eindproduct, alles werd zelf geproduceerd op dit terrein. Inmiddels staat het gebied vol commerciële uitingen. Het voormalig transformatorhuis – dat jarenlang het industrieterrein warm stookte – heet nu het Ketelhuis. Dagelijks zitten mensen in dit historische pand koffie te drinken en langzamerhand ontpopt dit industrieel erfgoed zich als de woonkamer van Strijp-S.


De bekendste dame van Eindhoven Recht tegenover de allereerste Philipsfabriek staat een markant wit gebouw. Het is inmiddels een multifunctioneel pand voor kunst, technologie en design. Zo vind je hier onder andere de Design Academy Eindhoven en de MU Art Foundation. Sinds 1928 was ook dit een fabriek voor de productie van de Philips-gloeilampen. De ‘Witte Dame’ – zoals het pand in de v olksmond genoemd wordt – kreeg de opvallende witte uitstraling pas in 1953. En in de jaren tachtig wilde de gloeilampengigant het slopen, omdat veel producten van Philips op dat moment in het buitenland werden gemaakt. De gemeente gaf echter geen toestemming en inmiddels is de meest bekende dame van Eindhoven een broedplaats voor creatievellingen.

De Admirant: nieuw op oud De hoge toren van de A dmirant is slechts enkele jaren oud en telt 31 verdiepingen. Met een hoogte van 105 meter is dit het hoogste gebouw van Eindhoven. Toch is de Admirant meer dan slechts een nieuw hoog bouwwerk met appartementen en bedrijfsruimten. De onderste verdiepingen zijn namelijk zo ontworpen dat zij aansluiten op wat in de volksmond de ‘Bruine Heer’ wordt genoemd, het voormalig hoofdkantoor van Philips, dat gebouwd werd in 1927.

‘Philite’-fabriek Door de ligging vlak langs het spoor is het Klokgebouw in Strijp-S een herkenningspunt voor vele reizigers. In 1929 werd het pand gebouwd en door Philips gebruikt voor de productie van bakeliet, het eerste volledig synthetische plastic. Omdat het woord ‘bakeliet’ een beschermd handelsmerk van de ‘Bakeliet Maatschappij’ was, mocht Philips zijn producten geen bakeliet noemen. Daarom introduceerde de octrooiafdeling van Philips de naam ‘Philite’, wat qua product ongeveer op hetzelfde neerkwam. Pas enkele jaren na de bouw van het pand werd de inmiddels herkenbare klok op de gevel geplaatst.


125

ADVERTENTIE

Of het mannetje dat altijd de boeken deed. Ongetwijfeld zijn zij goedwillend, maar zoals ik heb ervaren, is dat daar onenigheden binnen de familie van kunnen komen. Wat ik tegen iedereen zou willen zeggen, is: begin eerst eens met te durven denken aan je einde. Maak dan een testament, wat iedereen sowieso moet doen, vind ik. Zoek vervolgens een professioneel executeur. Die heeft alle gegevens, staat er objectief tegenover, heeft geen emotionele binding én heeft de vakkennis in huis

‘Als je nalatenschap geregeld is, geeft dat rust’ Sonja van Proosdij werkte jarenlang voor de AVRO. De hoogste tijd om een testament te maken, vond ze zelf. Voor de afwikkeling van haar nalatenschap roept zij de hulp in van een professionele executeur. Sonja van Proosdij: ‘Ik ben redelijk op leeftijd, dus het werd tijd dat ik mijn zaken op een rijtje zette. Ik heb een testament gemaakt, maar ik zocht ook een goede executeur om mijn nalatenschap af te wikkelen. Want je wilt toch zeker weten dat je geld en persoonlijke bezittingen gaan naar degenen voor wie jij het hebt bedoeld. Zelf ben ik executeur geweest van mijn ouders en tantes en dat verliep niet altijd vlekkeloos. Ik dacht: dat soort ellende moet niet gebeuren als ik er niet meer ben. Het fijnste zou dus zijn om een professionele executeur in te schakelen. Dat werd een notaris die ik al heel lang ken, Corine de Gier. Ik vertrouw haar, onze band is vriendschappelijk, dat vind ik belangrijk. Mijn testament ligt klaar en ze weet precies wat ze moet doen, dus nu hoef ik me daar geen zorgen meer over te maken. Ik wil graag dat een behoorlijk deel van mijn nalatenschap naar een goed doel gaat waar ik me voor inzet, de Dreamcatcher Foundation. Daarmee helpen we Zuid-Afrikaanse zwarte vrouwen in de townships om uit de armoede te komen, door ze op te leiden tot zelfstandig ondernemer in het toerisme. Natuurlijk kun je iemand in de familie als executeur benoemen om jouw nalatenschap af te wikkelen.

126

Tekst: Ella Mae Wester Foto’s: Henriëtte Lohman

om je nalatenschap te regelen op de manier zoals jij het wilt. Hopelijk is het niet meteen nodig. Maar als je het eenmaal hebt geregeld, geeft het een hoop rust.’ Notaris Corine de Gier: ‘Het probleem bij het afwikkelen van een erfenis is dat degene om wie het gaat, er niet meer is. Erfgenamen denken vaak dat ze wel weten wat de bedoeling van de overledene is. Maar even vragen of de juiste keuze is gemaakt, of welke keuze gemaakt moet worden, kan simpelweg niet meer. Dat kan leiden tot onenigheid tussen de erfgenamen. Ook worden formaliteiten vaak niet gevolgd, waardoor een afwikkeling meer tijd kost en er onnodig extra kosten bij komen. Je kunt dat voorkomen door al tijdens leven de zaken die geregeld moeten worden, goed te bespreken en vast te leggen. Dat kan met een gecertificeerd executeur. Gecertificeerde executeurs beschikken over kennis en ervaring in het afwikkelen van nalatenschappen. De benoeming van een executeur gebeurt overigens in een testament dat door een notaris moet worden opgemaakt. Maak dus altijd even een afspraak!’

Zoekt u een gecertificeerd executeur voor de uitvoering van uw testament? Kijk voor een lijst van gecertificeerde executeurs op www.sce-executeurs.nl, of bel 020-3882928. Meer informatie over executeurs vindt u op www.novex-executeur.nl (kijk bij ‘Ik wil een executeur benoemen’).

Gun kinderen zoals Sem een littekenvrije toekomst Ruim een kwart van de patiënten in brandwondencentra is jonger dan vijf jaar. Na een lange opname en revalidatieperiode hebben deze kinderen nog een heel leven voor zich. Een leven dat vaak ongevraagd in het teken staat van hun littekens. Via wetenschappelijk onderzoek werken wij hard aan nieuwe behandelmethodes, om littekens na een brandwondenongeval te voorkomen. Door na te laten aan de Brandwonden Stichting helpt u mee onze droom te verwezenlijken: brandwonden genezen zonder littekens.

Nalaten aan de Brandwonden Stichting, méér dan een goed gevoel Wilt u meer weten over nalaten aan de Brandwonden Stichting? Vraag dan de brochure aan of bel met Marijne Landman via 0251 27 55 47. E-mail: [email protected]. www.brandwondenstichting.nl.

Voor de natuur in Fryslân Foar de natoer yn Fryslân

UW NALATENSCHAP

Geef het door

Steun ons en draag bij aan het nieuwe Hart van De Hoge Veluwe Zie hiervoor www.hogeveluwe.nl

Door bijvoorbeeld It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u het Friese erfgoed voor later. Neem contact op met ons secretariaat voor onze gratis brochure over nalaten. It Fryske Gea Postbus 3 9244 ZN Beetsterzwaag Tel. 0512 - 381448 [email protected] Provinciale vereniging voor natuurbescherming www.itfryskegea.nl

`De groene schatkamer van Nederland´

Overlijdensrituelen van andere culturen

Vader ligt in de kist met zijn nette pak, moeder in haar lievelingsjurk. Na de uitvaart is er koffie met cake. Zo waren we dat in Nederland – zeker tot voor kort – gewend. Maar andere culturen heb ben andere gewoonten. Wat zijn de belangrijkste joodse, islamitische, hindoestaanse en creoolse gebruiken rond de dood?

E

ven vooropgesteld: dé joodse rituelen bestaan niet. En het is echt niet zo dat alle leden van minderheidsgroepen als hindoe stanen, moslims en creolen op dezelfde manier afscheid nemen van over ledenen. Er zijn bij religies traditionele en meer liberale stromingen. Zoals in Nederland tegenwoordig behalve koffie met cake ook wijn en een toastje worden geserveerd, zo kunnen verande ringen ook binnensluipen bij andere culturen. Het ligt er vaak maar aan op welk moment een bevolkingsgroep zich in ons land heeft gevestigd en in welke mate culturen zich hebben vermengd. Om al deze redenen zijn de rituelen en gebruiken die hier worden genoemd, niet per se dé rituelen en gebruiken. Al was het maar omdat sommige geloven er zeer veel hebben. >>

128

HET KAN OOK ZONDER KOFFIE EN CAKE Tekst Mirjam Scholten Beeld Corbis en iStockphoto

HET KAN OOK ZONDER KOFFIE EN CAKE

Foto Corbis

De aanvoer van brandstof voor een hindoestaanse crematie aan de Indiase rivier de Ganges


129

Foto Corbis

Chassidische, ultra-orthodoxe, joden dragen het lichaam van een lid van hun gemeenschap ten grave op de Olijfberg

Wake tot de uitvaart (joods) HET GELOOF Dat is gebaseerd op de joodse bijbel, het Oude Testament. De Thora – de boeken van Mozes – is het eerste deel daarvan. De praktische uitvoering van de gedragsregels is uitgewerkt in de Talmoed.

Familie en bekenden dragen of rijden de kist naar het graf en houden daarbij enkele keren halt, om te laten zien dat er geen haast is

loemen zijn niet gebruikelijk. Vanwege de band met B Israël strooit men wat aarde uit dit land op de overle dene. Na het sluiten van de kist wordt die bedekt met een zwarte doek en met twee kaarsen erop. Tot de begrafenis wordt er voortdurend bij gewaakt. Verdriet mag pas na de uitvaart zichtbaar worden. Vóór de begrafenis is men immers met de overledene bezig. Nadat de kist in het graf is gezonken, maken de nabestaanden een scheur in hun kleren als teken van rouw.

ROUW NA HET OVERLIJDEN De

joodse gemeenschap neemt allerlei dagelijkse verplichtingen van de direct na bestaanden over. Er is een eigen begrafenisvereniging, die de dode wast en verzorgt. Aanrakingen worden daarbij vermeden, uit respect voor de overledene waaruit de ziel weg is. Het lichaam wordt direct na het sterven helemaal bedekt.

Met het oog op opstanding en het eeuwige leven dat de ziel moet hebben, wordt het lichaam niet verbrand, maar begraven. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren. Familie en bekenden dragen of rijden na de dienst de kist naar het graf en houden daarbij enkele keren halt, om te laten zien dat er geen haast is. Om dezelfde reden wordt de schep waarmee zand op de kist wordt gegooid, tussentijds teruggezet en niet meteen doorge geven. Het stoffelijk overschot wordt met het gezicht richting Jeruzalem gelegd. Op de joodse begraafplaatsen heerst grafrust: ruimen mag niet. Een (eenvoudige) grafsteen is vereist. BEGRAVEN

DE KIST

130

Deze is eenvoudig, van ruw, blank hout.

Bevrijding van de ziel (hindoestaans) De thuisbasis is India. Er zijn veel heilige geschriften, waarvan de Veda’s de oudste zijn. Men gelooft in een goddelijk principe, het Brahman. De bestemming van de mens is zijn verlossing, waarbij hij opgaat in het eeuwige Brahman. HET GELOOF

Men wast de overledene en versiert deze met opsmuk en sieraden: er wordt veel aandacht besteed aan het uiterlijk. Traditioneel is een overleden man in een speciale doek gekleed, maar tegenwoordig ook wel in een pak. Een vrouw krijgt een kleurige sari aan, een gewaad dat om het lichaam wordt gewikkeld.

NA HET OVERLIJDEN

CREMEREN Hindoestanen geloven in reïncarnatie. Verbranden is de snelste en zuiverste manier voor het


Foto’s iStockphoto

Links: Vier hindoestaanse mannen dragen een lichaam – gewikkeld in zijde en overdekt met bloemen – naar de crematieplechtigheid. Ze zingen en de geur van brandende wierook is overweldigend. Rechts: een laatste groet aan de Ganges, voor hindoestanen de heilige rivier

lichaam om terug te keren naar de bron. Het is voor de familie belangrijk het lichaam van de overledene te zien branden. Gewoonlijk blijven manne lijke directe nabestaanden in het crematorium achter om de verbranding op rituele wijze in gang te zetten. Vaak voert de oudste zoon een ‘doodskus’ uit, om het lichaam symbolisch in brand te zetten. Dit doet hij door vijfmaal (met een brandend lampje) de mond van de overledene aan te raken, terwijl hij om de kist loopt. Er zijn na het overlijden diensten met rituele offers, mantra’s en gebeden. Aan het einde van de laatste dienst lopen de aanwezigen langs de open kist en leg gen er bloemen, bloemblaadjes of rijstballetjes in. Op weg naar het crematorium gaat de rouwstoet langs het huis van de overledene, waar wordt stilgehouden. Die wordt rijk versierd. Bij de uitvaart staan de zonen aan het hoofdeinde. Na het afscheid nemen door de aanwezigen sluit de familie de kist voor het laatst. DE KIST

Er is veel ruimte voor het uiten van verdriet, maar ook voor vreugde. De crematie betekent immers de bevrijding van de ziel.

Afscheid moet goed zijn (creools) De meeste creolen in Nederland zijn christenen, maar hebben vanuit Suriname het geloof in winti’s meegenomen. Oppergod Anana staat aan het hoofd van vele goden en geesten (winti’s). Ook hebben mensen een persoonlijke geest. HET GELOOF

Velen denken dat de ziel terugkeert naar de christelijke God, maar dat staat niet het geloof in de weg dat de ziel nog enige tijd in de nabijheid van de nabestaanden blijft. Daarom moet het afscheid goed zijn. Aan het verzorgen en afleggen wordt uitvoerig aandacht besteed. Onmiddellijk na het sterven dragen de nabestaanden zwarte (soms witte) rouwkleding. Sieraden zijn taboe. Veel creolen hebben een eigen aflegvereniging, die de dode verzorgt met uitvoerige wintirituelen, achter ge sloten deuren. Direct daarna komt al het rouwbezoek. De kist wordt de rouwzaal ingereden, met veel ceremo nieel omgeven (zang en dans). Daarna wordt de kist vooraan in de zaal gezet en komt er een wit kleed over het voeteneind te liggen. Soms is er tijdens het rouw bezoek een gebedsdienst. NA HET OVERLIJDEN

ROUW


BEGRAVEN Op basis van het christelijk geloof kiest bijna iedereen voor begraven. Daarbij is ruimte >>

131


voor bloemen. Vaak is er voorafgaand aan de uitvaart nog een korte plechtigheid in de rouwzaal. Dan gaat de kist opnieuw open en is er opnieuw ruimte voor rouw betoon. Mannen dragen de kist op de schouders naar het graf. De dominee leest een korte Bijbeltekst en als de kist is gezakt, werpen de aanwezigen er bloemblaad jes of aarde op. DE KIST Die

geldt als de nieuwe behuizing van de dode, waarin die zich thuis moet voelen. Dat de overledene hoog ligt opgebaard, komt doordat onderin de kist kle ren van de dode worden gelegd. Rondom het lichaam worden persoonlijke bezittingen gelegd. ROUW Er

is veel ruimte voor rouwbeklag en het zeer emotioneel uiten van verdriet.

Stap naar een nieuw leven (islamitisch) De Arabier Mohammed werd profeet toen hij openbaringen ontving van de engel Gabriël over het bestaan van de god Allah. Die zijn vastgelegd in de Koran. De dood is een etappe in het bestaan. Daarom zijn verzorging en begraven belangrijk om het nieuwe leven in te gaan. HET GELOOF

Er vindt een uitgebreide rituele wassing plaats; het lijk is immers onrein. De overledene wordt besprenkeld met rozenolie en gewikkeld in een eenvoudige, witte doek. In de dood is namelijk iedereen gelijk. Erna is het rituele dodengebed, een collectief gebeuren.

NA HET OVERLIJDEN

Voorheen werden Turken en Marokkanen veelal gerepatrieerd naar hun vaderland. Er waren in ons land aanvankelijk geen voorzieningen voor een islamitische uitvaart en bovendien was de algemene gedachte dat het wonen en werken hier tijdelijk was. Die voorzieningen zijn er inmiddels veel meer. Cremeren is verboden, uit respect voor de dode en de associatie met de hel. Het begraven gebeurt zo snel mogelijk. De overledene wordt in het graf op de BEGRAVEN

132

rechterzijde en met het gezicht richting Mekka gelegd. Het graf mag worden gemarkeerd, zij het sober. Er geldt eeuwige grafrust. Bij de begrafenis zijn vrouwen dikwijls niet aanwezig of ze staan apart. De gedachte daarbij is dat vrouwen al snel emotioneel zijn; dat mag pas na de uitvaart getoond worden. DE KIST Die is vaak hoger dan gebruikelijk, om het mogelijk te maken de dode op de rechterzijde te leggen. De kist is vaak bedekt met een groen kleed met de naam van Allah erop en soms Koranteksten. Bloemen golden lang als verspilling, maar komen wel meer in zwang. De kist wordt door zo veel mogelijk mannen gedragen. Het is belangrijk dat men de kist ten minste enkele stappen meedraagt. << ROUW

Luid weeklagen vóór de uitvaart is uit den boze.

Op www.uitvaart.nl en onder meer websites van verschillende grote uitvaartondernemingen is voor een compleet beeld allerlei informatie te vinden.

Foto iStockphoto

Een grafsteen met arabische tekens op een islamitische begraafplaats

Advertorial

ADVERTORIAL

Uw nalatenschap : een geschenk voor het leven Prosper is geboren met een misvormde voet. Kinderen scholden hem uit voor tapoli (aardappelstamper), omdat zijn voet daarop leek. Hij kon alleen maar strompelen. Met steun van het Liliane Fonds werd Prospers voet geamputeerd en kreeg hij een prothese. Later wordt hij accountant. Nu kan hij na school nog lekker voetballen. Niemand noemt hem nog tapoli.

Steeds meer mensen bestemmen (een deel van) hun nalatenschap voor het Liliane Fonds. Door ons op te nemen in uw testament laat u ‘een nieuw leven’ na aan kinderen met een handicap in de armste streken van Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

foto: Ghanyobi

Prosper (13), Ghana

Is dat geen mooie gedachte? Wat u het Liliane Fonds nalaat, komt voor de volle 100 procent ten goede aan ons werk: door onze ANBI-status hoeven wij niets af te dragen aan de Belastingdienst.

Kinderen versterken en laten meedoen Samen met lokale organisaties maakt het Liliane Fonds kinderen met een handicap sterker en hun omgeving toegankelijker. We maken kinderen weerbaar en zelfbewust, en verbeteren hun functioneren met revalidatie, onderwijs en trainingen. Tegelijkertijd breken we de barrières af, die hun meedoen in de maatschappij blokkeren: fysieke barrières, uitsluiting, averechts beleid. Zodat ze terecht kunnen in de gezondheidszorg, op school en (straks) op de arbeidsmarkt. Een behoorlijk bestaan is geen gunst, maar een basisrecht van elk kind.

Vraag de brochure aan “Ik heb hier in Phnom Penh tot nu toe meer dan 600 kinderen met met geld van het Liliane een handicap kunnen Fonds. Dankzij het Liliane helpen Fonds kunnen ze nu ook beroep leren. Jongeren naar school of een heb ik met een inkomstengenerer end project een opstap naar een leven waarin ze niet meer volledig afhankelijk kunnen geven zijn van anderen, maar voor een deel, kunnen voorzien zelf, helemaal of in hun levensonderhoud. Er gaat een nieuwe wereld Nimul Ouch (Phnom voor hen open.” Penh, Cambodja) – Lokale contactpersoon sinds 1999

te erven. U bepaalt zelf op welk percentage van uw nalatenschap een erfgenaam recht heeft. Legaat

Lokale contactpersonen - Ze zijn de spil van de hulpverlening, de meer contactpersonen met dan 1800 lokale wie het Liliane Fonds samenwerkt. Betrouwbare, deskundige mensen, die persoonlijk en betrokken contact hebben met de kinderen en hun familie. zien welke hulp een kind Die met eigen ogen nodig heeft. Die de hulp praktisch regelen en begeleiden. Liliane Fonds op de hoogte En die het houden van de kosten én van de resultaten. Mensen Het Liliane Fonds wil de als Nimul Ouch. wereld openen voor kinderen met een handicap. Onze personen hebben de sleutel lokale contactin handen.

: Uw nalatenschap r het leven een geschenk voo

U kunt in uw testament ook laten opnemen, dat het Liliane Fonds uit uw nalatenschap een legaat krijgt. Dit is een duidelijk omschreven bezit of geldbedrag. U kunt bijvoorbeeld uw familie tot erfgenaam daarnaast een bepaald benoemen en bedrag als legaat voor het Liliane Fonds bestemmen.

Erfbelasting Het Liliane Fonds is door de Belastingdienst aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Als erkend goed doel hoeft het Liliane Fonds geen erfbelasting te betalen. Wat u het Liliane Fonds nalaat, komt ook helemaal bij ons terecht. Er gaat niets naar de fiscus.

Nalatenschap en wet

Als iemand overlijdt zonder testament, dan bepaalt de wet (het erfrecht) hoe zijn nalatenschap wordt verdeeld. Volgens de wet kunnen alleen echtgenoten, geregistreerde partners en familieleden erven. Met een testament kunnen ook mensen die geen familie zijn of goede doelen delen in de erfenis.

Nadere informatie

Wilt u graag meer weten over het Liliane Fonds of over de regeling van nalatenschap? Of wilt uw u een afspraak maken voor een persoonlijk gesprek met Geert Dollevoet? U kunt ons dit laten weten door de bijgevoegde antwoordkaart op te sturen.

Testament

Neemt u liever telefonisch of per e-mail contact op met Geert Dollevoet? U kunt hem bellen op 073 - 518 94 26 (kantoor) of 013 - 536 86 54 (privé), of een bericht sturen aan [email protected].

Een testament kan alleen worden opgemaakt door een notaris. Als u zelf uw wensen op papier zet in een codicil, dan is dit niet voldoende.

Erfstelling en legaat

U kunt (een deel van) uw toekomstige nalatenschap op twee manieren bestemmen voor een goed doel, bijvoorbeeld het Liliane Fonds: Erfstelling Bij een erfstelling laat u in uw testament vastleggen, dat het Liliane Fonds erfgenaam van uw nalatenschap wordt. Alleen of samen Als er meerdere erfgenamen met anderen. zijn, dan hoeven deze niet allemaal even veel foto: Ghanyobi

4

Natuurlijk kunt u ook via andere kanalen informatie inwinnen. Raadpleeg voor vragen over uw nalatenschap bijvoorbeeld: • de Notaristelefoon: 0900 – 346 93 93 op werkdagen van 09.00 – 14.00 uur • de Notariswebsite: www.notaris.nl ((€ 0,80 per minuut) • de website: www.goededoel en.nl

Wilt u meer weten over de mogelijkheden om na te laten aan het Liliane Fonds? We hebben een speciale brochure over nalatenschappen. Vraag hem vandaag nog aan. Bel 0800 - 7 800 800 (gratis) of stuur een bericht naar [email protected]. Ook met vragen kunt u daar terecht. We beantwoorden ze graag.

Als u meer wilt weten over het werk van het Liliane Fonds, kijk dan op onze uitgebreide website: www.lilianefonds.nl.

VOOR NU EN LATER 2016 LIL5016_ADV_Nalatenschap_Advertorial_230x297_WT1.indd 1

5

133 09-06-15 10:12

WAT KOST UW LAATSTE REIS?

134


Tekst Jaap Hoeve

Wordt het begra ven of cremeren? Op deze vraag hebt u vast al wel een a ntwoord als het om uw eigen levenseinde gaat. Maar dan: waar komen uw stoffe lijke resten terecht? Er is veel mogelijk en aan alles hangt een prijskaartje. Wat valt er eigenlijk allemaal te kiezen en wat kost het?

D

e eerste keuze luidt dus: begraven of cremeren? Steeds meer mensen kiezen voor een crematie. Wist u dat sinds 2003 in Nederland meer mensen gecremeerd dan begraven worden? In 1950 werden er van ruim 76.000 sterfgevallen slechts 1.500 lichamen gecremeerd (2 procent). In 2014 was dat maar liefst 61 procent volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS): ruim 85.000 van de 139.000 overledenen.

Waarom kiezen steeds meer mensen voor een crematie? Wellicht spelen kosten hierbij een rol. Cremeren is bijna altijd goedkoper dan begraven, omdat u geen grafrechten betaalt en geen grafmonument hoeft te kopen. Wist u dat in ons land cremeren elf eeuwen lang verboden was, omdat het als een heidens gebruik werd beschouwd? In het begin van de twintigste eeuw werd het weer toegestaan. De Rooms-katholieke Kerk hief het verbod pas in 1963 op. Paus Paulus VI stelde toen dat de per soonlijke keuze voor begraven of cremeren geen geloofskwestie hoeft te zijn. 1. Wat gebeurt er met de as na crematie?

Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. • De as kan worden uitgestrooid. • De as kan thuis in een urn worden bewaard. • Een urn met de as kan bij het crematorium worden bewaard. Dat gebeurt vaak in een columbarium (urnenmuur) of in een park of veld. Soms is een eigen urnengraf mogelijk. • Een urn met de as kan worden geplaatst of bijgezet in een graf op een begraafplaats. Dat kan een standaardgraf of een speciaal urnengraf zijn. Sommige begraafplaatsen hebben ook een columbarium. Bij het crematorium of de begraafplaats betaalt u voor het beheer van de urn, net als voor een graf. >>


135

De aanschaf van een eenvoudige sierurn kost ongeveer 200 euro. Het bedrag kan veel hoger zijn, afhankelijk van het materiaal. Een urn bewaren in een nissenmuur of een park of veld bij het crematorium kost ongeveer 250 euro per vijf jaar. Voor het plaatsen van een urn in een graf op een begraafplaats betaalt u een vergelijk baar bedrag. Na de crematie moet de asbus met de as van de over ledene eerst dertig dagen in het crematorium worden bewaard. 2. Begraven in een particulier of algemeen graf?

Kiest u voor begraven, dan kunt u kiezen tussen een particulier graf (ook wel eigen graf of familiegraf genoemd) of een algemeen graf. In een particulier graf is er vaak plaats voor twee of drie personen. De familie bepaalt wie er begraven wordt. Dit zogeheten ‘uitslui tend recht’ duurt minimaal tien jaar. Daarna kan dat recht tegen betaling steeds opnieuw worden verlengd. Een algemeen graf is goedkoper. Zo’n graf blijft in beheer van de gemeente of de begraafplaats. De beheerder bepaalt wie er in het graf komt te liggen; meestal drie personen. Dat gebeurt vaak in volgorde van overlijden. Het betekent dus dat vreemden in één graf komen te liggen. Algemene graven worden dikwijls na tien jaar of soms langer geruimd om ze opnieuw te kunnen gebruiken. Om deze reden en omdat ze het eng vinden om met vreemden begraven te worden, kiezen veel mensen voor een particulier graf. 3. Wat kost een begrafenis?

Dat hangt er helemaal van af hoe uitgebreid en luxu eus de uitvaart en het grafmonument zijn. Ter indica tie: een staande steen kost ongeveer 2.000 euro, terwijl u ongeveer 5.000 euro betaalt voor een natuurstenen grafzerk plus een staande steen. Een plechtigheid in de aula van een begraafplaats of crematorium kost onge veer 1.000 euro. Denk voor een massief houten kist met vier dragers aan 800 euro, terwijl een rouwauto zo’n 200 euro kost. Al deze zaken worden door een uitvaart ondernemer verzorgd. Die zal hiervoor een vergoeding van ongeveer 2.000 euro vragen. 4. Wat kost een graf?

De meeste begraafplaatsen in Nederland rekenen een vast bedrag voor het delven van een graf en het onder houd gedurende de looptijd (meestal tien of twintig

136

jaar). Deze kosten zijn voor een particulier en algemeen graf gelijk. Voor een particulier graf komt er het graf recht nog bij. U huurt dan als het ware van de eigenaar van de grond. U betaalt doorgaans een jaarlijkse bijdrage. Hiermee worden de kosten gedekt van zowel het algemene onderhoud van de begraafplaats als het onderhoud van het graf, het grafmonument en eventuele graf beplanting. De tarieven van begraafplaatsen lopen sterk uiteen. Betaalt u in sommige gemeenten slechts rond de 50 euro per jaar voor een particulier graf, in veel gemeenten is het tarief een veelvoud daarvan. Vaak moet u rekening houden met een bedrag van 100 tot 200 euro. In de duurste gemeenten ligt het tarief rond de 250 tot 300 euro. Hoe hoog het jaarlijkse bedrag is, hangt af van hoeveel het onderhoud kost. Dat wordt sterk bepaald door de ligging, de aanleg en het ontwerp van de begraafplaats. Ook wordt soms een hoger dan kostendekkend tarief berekend. De Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen doet in principe elk jaar onderzoek naar de grafkosten van alle Nederlandse begraafplaatsen, maar heeft dat in 2014 en 2015 niet gedaan. Vanaf 2016 wordt dit jaarlijkse onderzoek weer uitgevoerd. U kunt dan het actuele tarief voor elke begraafplaats vinden op de site www.begraafplaats.nl. 5. Kunt u zelf een begraafplaats kiezen?

U kunt meestal zelf een begraafplaats kiezen, maar niet altijd. Sommige gemeenten staan alleen toe dat eigen bewoners worden begraven op hun begraaf plaatsen. Zij weigeren mensen van buiten. Bijzondere begraafplaatsen stellen ook vaak eisen, bijvoorbeeld het lidmaatschap van een kerkgenootschap. 6. Een zeemansgraf, kan dat ook?

Wie affiniteit heeft met de zee, kiest soms volgens oud gebruik voor een zeemansgraf. Het lichaam wordt dan te water gelaten en zinkt naar de zeebodem. Een zeemansgraf is niet in Nederlandse wateren toegestaan. Wie op de wal overlijdt en een zeemansgraf wenst, kan uitwijken naar bijvoorbeeld Groot-Brittannië. In Britse wateren van de Noordzee zijn vier plaatsen aangewezen. Reken wel op hoge kosten: een Neder landse ondernemer die dit arrangement aanbiedt, rekent standaard 8.500 euro voor het verzorgen van de


7. Wat gebeurt er als er niemand meer is?

tussen overledene en familie zo ernstig verstoord, dat de gemeente de kosten niet verhaalt. Ook als nabestaan den de erfenis hebben geweigerd, hoeven zij de uitvaart niet te betalen.

Het kan voorkomen dat er geen nabestaanden bekend zijn of dat zij de kosten van de uitvaart niet kunnen of willen betalen. In dat geval regelt de gemeente de begrafenis. De gemeente bepaalt de invulling van de uitvaart. Het kan zijn dat de gemeente besluit dat er bijvoorbeeld geen gasten bij de plechtigheid aanwezig mogen zijn. Uit kostenoogpunt kiezen veel gemeenten voor een crematie. De gemeente zal dit echter nooit doen als het om een moslim gaat. De gemeente betaalt de uitvaart van een ‘kind-nochkraaidode’ uit eigen middelen. Meestal kan de gemeen te nog wel familieleden opsporen. De gemeente kan dan de uitvaartkosten op hen verhalen. Of dat gebeurt, hangt mede af van de inschatting van de persoonlijke omstandigheden. Soms was bijvoorbeeld de verhouding

Als de gemeente de uitvaartkosten wel op familie verhaalt, worden deze kosten zo veel mogelijk betaald uit de nalatenschap van de overledene. Is deze erfenis ontoereikend? Dan worden de kosten verhaald op de nabestaanden in de eerste graad: ouders of kinderen. Kunnen zij deze kosten niet opbrengen en hebben zij een uitkering van de sociale dienst? Dan kijkt de ge meente of het gezien de persoonlijke situatie mogelijk is de kosten op de uitkering in te houden. In grote steden komen naar verhouding veel gemeen telijke uitvaarten voor. Zo krijgt Amsterdam jaarlijks ongeveer 400 verzoeken en Den Haag 175. In kleinere gemeenten gaat het hoogstens om enkele gevallen. Landelijke cijfers worden niet bijgehouden. <<

zeebegrafenis. Daar komen nog kosten bij voor extra’s, zoals een grafmonument.

REKENVOORBEELDEN Deze prijsindicaties voor een crematie (waarna de as wordt uitgestrooid) en een begrafenis zijn ontleend aan www.uitvaartinformatie.nl. De site wordt beheerd door Uitvaart Internet Diensten, een onafhankelijke non-profitorganisatie. PRIJSINDICATIE VOOR EEN CREMATIE •

Uitvaartverzorging, inclusief aangifte van overlijden

€ 1.900

•

Opbaring thuis

€

•

Rouwadvertentie in landelijke krant

€ 1.500

200

•

Luxe rouwkaarten (100)

€

400

•

Massief houten kist

€

600

•

Grote bos bloemen

€

50

•

Kistdragers (4)

€

200

•

Rouwauto

€

200

•

Crematie inclusief plechtigheid in aula en gebruik van koffiekamer

€ 1.000

•

Consumpties na afloop (100)

€

•

Asverstrooiing door familie, thuis of elders (administratiekosten)

€

90

•

Bedankkaarten (100)

€

150

Totaal

600

€ 6.890

PRIJSINDICATIE VOOR EEN BEGRAFENIS •

Particulier graf, gemiddeld, 20 jaar

€ 3.000

•

Grafmonument: staande en liggende steen

€ 5.000

•

Overige kosten (uitvaart gelijk aan crematie)

€ 5.800

Totaal


€ 13.800

137

Meneer en mevrouw Cillessen

‘opgelucht dat het geregeld is’ Er is iemand langs geweest die alles heeft uitgelegd en ons hielp bij het papierwerk, dat was erg prettig. We zijn heel opgelucht dat het nu goed geregeld is. We laten alles aan de dieren na, tot aan de laatste knoop van onze jas. Onze familie vindt dat prima. Het is niet dat we hen niets gunnen, maar zij hebben alles: een baan, een huis... We vinden dierenleed echt verschrikkelijk en met ons testament geven we dieren een goed leven, die hebben daar recht op. We willen graag dat onze nalatenschap in onze eigen regio wordt gebruikt. Dat staat ook in ons testament. En we hebben de Dierenbescherming als executeur aangewezen. Dat betekent dat de Dierenbescherming alles regelt na ons overlijden. Dat geeft ons een heel goed gevoel. ‘We hadden het al langer over een testament. We zijn wat ouder en gaan regelmatig op vakantie. Een ongeluk zit dan in een klein hoekje. We hebben geen kinderen en willen graag alles nalaten aan de Dierenbescherming, maar dat moet je wel vastleggen. Daarom hebben we de Dierenbescherming gebeld.

We hebben alle vertrouwen in de organisatie en staan helemaal achter hun werk. We vertellen wel eens dat we de Dierenbescherming in ons testament hebben opgenomen, we hopen zo dat meer mensen er over na gaan denken.’

de dierenbescherming helpt, nu en in de toekomst! De Dierenbescherming is de grootste organisatie in Nederland die opkomt voor de belangen van alle dieren, nu en in de toekomst. U kunt ons steunen door bijvoorbeeld de Dierenbescherming op te nemen in uw testament. Zorg voor uw huisdier bij overlijden Wist u dat de Dierenbescherming de zorg voor uw huisdier op zich kan nemen als u komt te overlijden? Wij zorgen ervoor dat uw huisdier wordt opgevangen in een asiel, of wanneer gewenst, in een gastgezin. Van daaruit gaan we op zoek naar een goed nieuw thuis. Uiteraard zullen alle wensen die in het testament staan in acht worden genomen. Executeurschap Wanneer u heeft besloten de Dierenbescherming op te nemen in uw testament, kunt u ons ook tot executeur benoemen. De Dierenbescherming werkt samen met

professionele executeursdiensten om een deskundige afwikkeling te kunnen waarborgen. Nalaten aan projecten U kunt een landelijk project kiezen voor uw nalatenschap, zoals ons inspectiewerk, maar een regionale bestemming is ook mogelijk. U kunt daarbij denken aan een asiel of de dierenambulance. Vraag voor meer informatie onze brochure op door te e-mailen naar [email protected]. U kunt ook direct contact met ons opnemen via 088 81 13 066 en een persoonlijk gesprek aanvragen met een van onze relatiebeheerders; Wim Koedijk, Jeroen van Dijke of Jana van Muijden.

GOEDE DOELEN UITGELICHT



139


A STICHTING ALS NEDERLAND STICHTING ALS NEDERLAND werft fondsen voor onderzoek naar de oorzaak en behandeling van ALS. Bovendien zet de Stichting zich in voor een grotere bekendheid van de ziekte en een betere kwaliteit van leven en zorg voor de 1.500 patiënten die Nederland gemiddeld telt. Ieder jaar overlijden er 500 mensen maar er komen er ook weer 500 bij. Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) is een zeer ernstige aandoening van het zenuwstelsel, waardoor de zenuwcellen in het ruggenmerg en de hersenen langzaam afsterven. Steun ons met een donatie, schenking en/of vermelding in uw testament. Strijd mee tegen deze genadeloze ziekte! Contact Stichting ALS Nederland Koninginnegracht 7 2514 AA Den Haag T 088 - 6660333 E [email protected] www.als.nl IBAN NL50 INGB 0000 1000 00

voor een toekomst zonder alzheimer

INTERNATIONALE STICHTING ALZHEIMER ONDERZOEK Business Park Stein 108 6181 MA Elsloo T 046 - 411 30 20 E [email protected] www.alzheimer.nl IBAN NL25 ABNA 0641 0284 90

B

STICHTING BACH-COMITÉ AARDENBURG Postbus 26 4527 ZG Aardenburg T 0117-491014 E [email protected] www.bachstad.eu IBAN NL53 ABNA 0603 6298 30

140

NEDERLANDSE BRANDWONDEN STICHTING De Nederlandse Brandwonden Stichting wil brandwonden voorkomen en leed ten gevolge van brandwonden tot een minimum beperken. Brandwonden zijn de meest ernstige verwondingen die er bestaan. Ze veroor zaken zichtbare en onzichtbare littekens. Omdat littekens strak gaan zitten, moet iemand met brandwonden vaak vele operaties ondergaan. Daarnaast zorgen de littekens voor ondragelijke jeuk, waar nog geen oplossing voor is. De impact van een brandwondenongeval op het leven van mensen met brandwonden is enorm. De Nederlandse Brandwonden Stichting is er voor hen, met onze programma’s Zorg, Kwaliteit van leven en Onderzoek. Daarnaast doen we er alles aan om brandwonden te voorkomen middels voorlichting. Contact Zeestraat 29 1941 AJ Beverwijk T 0251 – 27 55 55 E [email protected] www.brandwondenstichting.nl IBAN NL93 RABO 0388 0132 22

C CHILDSLIFE Nijverheidsweg 35B 2031 CN Haarlem T 023 5570081 E [email protected] www.childslife.nl IBAN NL88 ABNA 0433 6729 78

CHRISTENEN VOOR ISRAEL Postbus 1100 3860 BC Nijkerk T 033 – 245 88 24 op woensdag op kantoor aanwezig E [email protected] www.christenenvoorisrael.nl IBAN NL87 ABNA 0513 8529 05

STICHTING CLINICLOWNS NEDERLAND Soesterweg 300 A 3812 BH Amersfoort Postbus 1565 3800 BN Amersfoort T 033 469 90 40 www.cliniclowns.nl IBAN NL31 INGB 0000 0066 40

D DIABETES FONDS Een lang en gezond leven willen we allemaal, maar is niet vanzelfsprekend voor de 1 miljoen Nederlanders met diabetes. De ziekte leidt tot allerlei ernstige lichamelijke problemen. Onacceptabel, vindt het Diabetes Fonds. Daarom pakken we diabetes aan via onderzoek naar betere behandelingen en uiteindelijk genezing. Steun ons Uw bijdrage heeft zin! Met uw steun werkt het Diabetes Fonds aan een gezond leven zonder diabetes. Iedere gift is welkom, eenmalig of structureel! Voor meer informatie kunt u via onderstaande gegevens met ons contact opnemen. Alvast hartelijk bedankt! Contact Diabetes Fonds Stationsplein 139 3818 LE AMERSFOORT E [email protected] www.diabetesfonds.nl IBAN NL58 INGB 0000 0057 66

STICHTING CENTRALE DIERENAMBULANCE Voorlandpad 2 1098 TZ Amsterdam IBAN NL8 INGB 0004 0174 92 KVK 33152400

DIERENBESCHERMING Scheveningseweg 58 Postbus 85980 2508 CR Den Haag


T 088 811 30 66 E [email protected] www.dierenbescherming.nl IBAN NL05 INGB 0003 9631 56

Postbus 83, 9400 AB Assen T (0592) 31 35 52 E [email protected] www.drentslandschap.nl IBAN NL33 RABO 0315 8329 16 Volg ons via de sociale media: [f] www.facebook.com/drentslandschap [t] www.twitter.com/drentslandschap

STICHTING DIERENNOOD Stichting Dierennood is dé specialist in kleinschalige dierenhulpprojecten in diverse landen. Een enthousiast team van 20 vrijwilligers zorgt ervoor dat maandelijks een hulpactie wordt opgezet. Kijk maar eens op www.dierennood.nl Daardoor kunnen toegewijde dierenvrienden overal ter wereld, die streng zijn geselecteerd op betrouwbaarheid en doelmatigheid, vele honderden (zwerf)dieren helpen, die anders kansloos waren geweest. Ook vele sterilisatieprojecten en educatie op scholen worden door deze stichting mogelijk gemaakt. Zij geven bovendien zwart-op-wit de garantie dat 100% van uw donatie gebruikt gaat worden voor dieren-in-nood. Dus geen salarissen en geen huisvestingskosten. Bovendien mag u specifiek aangeven waar een donatie of testament aan moet worden besteed. Contact Kabelhof 60 3072 WJ Rotterdam T 010-4202344 E [email protected] www.dierennood.nl IBAN NL16 INGB 0004 7841 60

ONTDEK HET DRENTSE LANDSCHAP In Drenthe vind je nog échte stilte en kostbare natuur. Je vindt er plekjes om even weg te dromen, uitzichten om nooit te vergeten en alle ruimte voor stevige wandelingen met vrienden en familie. Mede dankzij de steun van haar beschermers beheert Het Drentse Landschap op dit moment 8500 hectare unieke Drentse natuur en heeft ze de zorg over enkele honderden Drentse monumenten: hunebedden, oude kerken, adellijke huizen en boerderijen. Ze horen tot het waardevolste erfgoed van Drenthe. We restaureren onze monumenten en geven ze weer een nieuwe toekomst. Help mee om Drenthe mooi te houden! Kijk voor meer informatie op www.drentslandschap.nl. Stichting Het Drentse Landschap Kloosterstraat 5, Assen


DUCHENNE PARENT PROJECT Omdat onze kinderen het niet op eigen kracht kunnen, hebben we ons verenigd in het Duchenne Parent Project. Ons doel is het onderzoek te versnellen naar een genezing of behandeling voor Duchenne spierdystrofie en het verbeteren van de medische zorg en kwaliteit van leven. Duchenne spierdystrofie is een progressieve, ongeneeslijke ziekte die vooral voorkomt bij jongens. Hun spieren breken langzaam af waardoor ze steeds minder sterk worden. Rond 10-12 jaar kunnen ze meestal niet meer lopen. Als de spieren nodig voor de ademhaling te zwak worden is beademing nodig. Ook de hartspier wordt steeds zwakker waardoor het uiteindelijk een fatale ziekte is. Contact Duchenne Parent Project Landjuweel 16-8 3905 PG VEENENDAAL T +31-20-6275062 E [email protected] www.duchenne.nl IBAN NL15 INGB 0000 8188 18

contact op met Christina van der Heijden, tel. 033-4606010 of [email protected]. Contact Postbus 1492 3800 BL AMERSFOORT T 033-4606010 E [email protected] www.edukans.nl IBAN NL21 INGB 0000 0005 15

EPILEPSIEFONDS De Molen 35 3994 DA HOUTEN T 030 63 440 63 E [email protected] www.epilepsie.nl IBAN NL28ABNA0560018207

H

STICHTING HANASANEYE Bloemendalsestraat 53b 3811 ER Amersfoort T 033-470237 / 06-51286943 E [email protected] www.hanasaneye.com IBAN NL48 TRIO 0390 4656 90

E EDUKANS Ieder kind heeft onderwijs nodig om te bouwen aan een goede toekomst. Nog te veel kinderen krijgen die kans niet omdat ze geen of slecht onderwijs volgen. Edukans helpt kinderen naar school, zorgt dat jongeren een vak leren, traint leerkrachten en betrekt ouders bij de school van hun kind. Edukans werkt daarvoor samen met lokale partners in landen in Afrika, Zuid-Amerika en Azië zodat de lijnen kort zijn. Steun Edukans met uw nalatenschap. Kijk voor meer informatie op www.edukans.nl/ nalaten. Wilt u meer informatie? Neem dan

HARTPATIËNTEN NEDERLAND Postbus 1002 6040 KA Roermond T 0475 - 31 72 72 E [email protected] www.hartpatienten.nl IBAN NL35 INGB 0000 5940 00

NEDERLANDSE HARTSTICHTING Onze missie: hart- en vaatziekten verslaan! Elke dag overlijden in Nederland meer dan 100 mensen aan hart- en vaatziekten. Dat is onacceptabel. De Hartstichting financiert onderzoek en geeft voorlichting en steun aan patiënten. En we zetten ons in om

141

GOEDE DOELEN UITGELICHT meer levens te redden bij een hartstilstand. Eén op de drie onderzoeken kunnen wij financieren dankzij giften via testament. Met een gift via testament draagt u bij aan een toekomst waarin steeds minder mensen te maken krijgen met een hart- of vaatziekte en de gevolgen daarvan. Want alleen samen kunnen wij hart- en vaatziekten verslaan. Elke dag telt. Contact Prinses Catharina – Amaliastraat 10 2496 XD Den Haag E [email protected] www.hartstichting.nl IBAN NL71 RABO 0300 3003 01

PASTORAAL DIACONAAL CENTRUM DE HERBERG Pietersbergseweg 19 6862 BT Oosterbeek T 026-3342225 E [email protected] (let op: emailadres is vorige keer foutief geplaatst) www.pdcdeherberg.nl IBAN NL58 RABO 0302 2633 30

HVO-QUERIDO Eerste Ringdijkstraat 5 1097 BC Amsterdam T 020-561 90 90 E [email protected] www.hvoquerido.nl IBAN NL05 ABNA 0467 7857 83

K STICHTING KANJERGUUSJE Dr. van Beurdenstraat 12  5171 GB Kaatsheuvel E [email protected] Twitter @kanjerguusje www.stichtingkanjerguusje.nl IBAN NL33 RABO 0167 7915 16

142

KESSLER STICHTING De la Reyweg 530 2571 GN Den Haag T 070- 8 500 500 E [email protected] www.kesslerstichting.nl IBAN NL90 INGB 0000 0598 98

STICHTING KINDEREN KANKERVRIJ Postbus 325 1180 AH Amstelveen T 0900- 4000888 E [email protected] www.kika.nl IBAN NL89 INGB 0000 0081 18

KWF KANKERBESTRIJDING Kanker raakt ons allemaal. Eén op de drie Nederlanders krijgt gedurende zijn of haar leven kanker. Jaarlijks sterven er 43 duizend mensen als gevolg van kanker. De ziekte is hiermee in Nederland doodsoorzaak nummer één. Minder kanker, meer genezing en een betere kwaliteit van leven voor kankerpatiënten. Dat is het doel van KWF Kankerbestrijding. KWF werkt op 3 manieren aan het waar maken van haar missie: Het financieren en faciliteren van kankeronderzoek; Het beïnvloeden van beleid; Het delen van kennis. U kunt ons helpen door in actie te komen, geld te doneren of door KWF op te nemen in uw testament. Contact Delflandlaan 17 1062 EA Amsterdam T (020) 570 05 00 IBAN NL23 RABO 0333 7779 99

L KNCV TUBERCULOSEFONDS KNCV Tuberculosefonds is een Nederlandse organisatie die zich al ruim 110 jaar inzet voor het terugdringen van tuberculose. Internationaal is KNCV Tuberculosefonds de belangrijkste tbc-bestrijdingsorganisatie. Jaarlijks krijgen 9 miljoen mensen tuberculose, hiervan sterven er 1,5 miljoen. Onnodig, want patiënten kunnen door vroegtijdige opsporing en de juiste behandeling volledig genezen. KNCV Tuberculosefonds redt met haar activiteiten wereldwijd vele levens. Hierbij is ons uitgangspunt het versterken van wereldwijde medische zelfstandigheid door het delen van kennis. We trainen lokale gezondheidswerkers over de hele wereld in het herkennen, opsporen en behandelen van tbc-patiënten. We verzorgen opleidingen voor lokale onderzoekers en ondersteunen wetenschappelijk onderzoek. Contact Benoordenhoutseweg 46 / Postbus 146 2596 BC / 2501 CC Den Haag T 070 – 416 7220 / 070 – 416 7222 E [email protected] www.kncvtbc.org IBAN NL37 INGB 0000 0001 30

LANDSCHAP NOORD-HOLLAND Postbus 2222 1850 AE HEILOO T 088-0064400 E [email protected] www.landschapnoordholland.nl/help-mee IBAN NL28 RABO 0119 1395 10 Doelgroep: natuurliefhebbers

LEGER DES HEILS Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in zijn naam menselijk nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.


Contact Postbus 3006 1300 EH Almere bezoekadres: Spoordreef 10, Almere T 036- 539 81 11 E [email protected] en/of nalaten@ legerdesheils.nl www.legerdesheils.nl/nalaten IBAN NL72 RABO 0707 0701 71

LIGHT FOR THE WORLD Is een ontwikkelingsorganisatie gericht op bestrijding van vermijdbare blindheid en inclusief van mensen met een handicap in ontwikkelingslanden. Contact Light for the World Vendelier 13 3905 PB Veenendaal T 0318 – 576358 E [email protected] www.lightfortheworld.nl IBAN NL10INGB 0000 0001 31

M STICHTING 3XM Postbus 2510 3800 GB Amersfoort T 033 760 1913 www.3xm.nl Twitter @Stichting3xM Facebook Stichting3xM IBAN NL13 INGB 0000 0011 44

MAF NEDERLAND Postbus 7 7390 AA Twello T 055-7410017 E [email protected] www.maf.nl IBAN NL40 ABNA 0558 3458 08

MAMA CASH Investeren in vrouwenrechten Als oudste vrouwenfonds ter wereld steunt Mama Cash sinds 1983 vrouwen die opkomen voor gelijke rechten en kansen. Mama Cash is er voor álle vrouwen en juist voor hen in kwetsbare posities, zoals jonge meiden, alleenstaande moeders, vrouwen met een handicap, migranten- en vluchtelingenvrouwen, huishoudelijk werkers of textielarbeiders. Groepen die Mama Cash steunt, worden geleid door vrouwen of meiden die zelf te maken hebben met uitsluiting, discriminatie of geweld. Wie nalaat aan Mama Cash, geeft de overtuiging door dat vrouwen belangrijke aanjagers van verandering zijn. U geeft nieuwe generaties een stem en de middelen om te strijden voor hun economische en sociale rechten of tegen toenemend geweld. Contact Postbus 15686 1001 ND Amsterdam T 020-515 8700 E [email protected] www.mamacash.nl/testament IBAN NL58 INGB 0000 0005 28

met TV komt het evangelie écht binnen

MAAG LEVER DARM STICHTING Contactgegevens: Stationsplein 123 3818 LE AMERSFOORT T 033-752 3500 E [email protected] www.maagleverdarmstichting.nl IBAN NL70 INGB 0000 0027 37


MENSEN MET EEN MISSE IS EEN KATHOLIEKE ONTWIKKELINGSORGANISATIE Al ruim 80 jaar steunen wij gedreven mensen die onrecht en buitensluiting aanpakken in hun lokale gemeenschap. We doen dit samen met onze partnerorganisaties in zestien landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. We geloven daarbij in de verbindende kracht van religie. Speerpunten in ons werk zijn het strijden voor gelijkwaardigheid, begeleiding van slachtoffers, het stimuleren van samenwerking tussen religies en het versterken van de lokale gemeenschap.

Contact Mensen met een Missie Postbus 16442 2500 BK Den Haag T +31 (0)70-31 36 731 www.mensenmeteenmissie.nl Contactpersoon: Julie Mingeli E [email protected] IBAN NL61 RABO 0334 0565 78 t.n.v. Mensen met een Missie

MERCY SHIPS HOLLAND Strevelsweg 700/317 3083 AS Rotterdam T 010-4102877 E [email protected] www.mercyships.nl IBAN NL80 INGB 0001 9901 84

MILIEUDEFENSIE (Friends of the Earth Netherlands) Nieuwe Looiersstraat 31 1017 VA Amsterdam T 020 6262 620 E [email protected] www.milieudefensie.nl IBAN NL32 INGB 0000 0186 50

STICHTING MS RESEARCH Postbus 220 2250 AE Voorschoten T 071 - 5600500 E [email protected] www.msresearch.nl IBAN NL17 INGB 0000 0069 89

N NOC*NSF Postbus 302 6800 AH ARNHEM T 026-4834477 E [email protected] www.nocnsf.nl IBAN NL37 INGB 0000 0000 33

143


O OXFAM NOVIB Oxfam Novib is een wereldwijde ontwikkelingsorganisatie die de kracht van mensen bundelt tegen armoede. Een op de drie mensen in de wereld leeft in armoede. Wij zijn vastbesloten om dit te veranderen. Door mensen in staat te stellen zelf op te komen voor hun rechten, kunnen zij een zelfstandig bestaan opbouwen. Het uitgangspunt is hierbij altijd de kracht van het zelfdoen. Met praktische en vernieuwende oplossingen stellen we mensen in staat zelf een bestaan op te bouwen of om zelf hun stem te laten horen tegen onrecht. Contact Postbus 30919 2500 GX Den Haag T 070 - 342 17 77 E [email protected] www.oxfamnovib.nl IBAN NL93 RABO 0170 1002 00

R RADBOUD ONCOLOGIE FONDS Postbus 9101 - huispost 824 6500 HB Nijmegen T 024-36 68328 E [email protected] www.radboudoncologiefonds.nl IBAN NL34 RABO 0330 0000 39

S

SKANFONDS Via Skanfonds helpt u omzien naar kwetsbare mensen in onze samenleving, zodat ook zíj de nodige kansen krijgen. Skanfonds, voorheen Stichting Katholieke Noden, ontvangt jaarlijks zo’n 1400 verzoeken om steun van bevlogen mensen die zich inzetten voor kwetsbare mensen in Nederland. Kwetsbare mensen die het niet redden als er niemand naar hen omkijkt. Zoals de 200.000 ouderen die eenzaam zijn. En de 377.000 kinderen die opgroeien in armoede. Ons fonds is gespecialiseerd in geoormerkt geven: uw persoonlijke wensen en voorkeuren staan centraal. Met ruim een halve eeuw ervaring helpen wij u om goed, eerlijk en verantwoord te schenken of na te laten. Ook anoniem. Skanfonds krijgt een nieuwe naam. Vanaf 1 januari 2016 gaan wij door het leven als: Kansfonds, geven om een ander. Skanfonds Postbus 156 1200 AD Hilversum Stefanie Lap, adviseur filantropie T 035-6261023 (direct) E [email protected] www.skanfonds.nl IBAN NL20 INGB 0660 9712 40

KONINGIN SOPHIA-VEREENIGING TOT BESCHERMING VAN DIEREN (opgericht in 1867) Nieuwezijds Voorburgwal 153 1012 RK Amsterdam T (020) 6236167 E [email protected] www.sophia-vereeniging.nl IBAN NL63 INGB 0000 3069 58

TERRE DES HOMMES Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die uitgebuit worden of het risico lopen hier slachtoffer van te worden. Deze kinderen hebben vaak geen familie of vrienden die in staat zijn hen een betere toekomst te geven. Wij werken samen met lokale projectpartners die precies weten wat er in een land speelt of hoe kinderen het beste geholpen kunnen worden. Uw hulp is hierbij heel erg welkom. Of eerlijk gezegd, heel hard nodig. Wilt u vrijblijvend van gedachten wisselen over de mogelijkheden voor uw nalatenschap? Neem dan contact op met Colette Bolomey, 070-3105000 of nalaten@tdh. Contact Zoutmanstraat 42-44 2518 GS Den Haag T 070 - 310 5000 E [email protected] www.terredeshommes.nl IBAN NL10 INGB 0000 25 25 25

U STICHTING NEDERLANDS COMITÉ UNICEF Bezuidenhoutseweg 74 / Postbus 95375 2594 AW / 2509 CJ Den Haag T 088-4449650 E [email protected] www.unicef.nl IBAN NL86 INGB 0000 0001 21

V

T SIMAVI Fonteinlaan 5 2012 JG Haarlem T 023 553 03 82 E [email protected] www.simavi.nl IBAN NL37 ABNA 0561 2351 04 KvK 40594571

144

Vrienden van Talant

VRIENDEN VAN TALANT Postbus 303 8440 AH Heerenveen T (0513) 643709 E [email protected] www.vriendenvantalant.nl IBAN NL63 RABO 0128 5639 82

vfonds Het vfonds (het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) zet zich in voor de erkenning en waardering van geüniformeerden die in dienst zijn van de Nederlandse overheid waar ook ter wereld. Daarnaast wil het vfonds de herinnering aan oorlog en vredesmissies levend houden door de slachtoffers te herdenken, maar boven alles ook de bevrijding, vrijheid en vrede te vieren.


Tot op de dag van vandaag ervaren we dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Daarom is het van belang dat mensen gestimuleerd worden zich in te zetten voor vrede en vrijheid. Het vfonds maakt daarom bijzondere, vernieuwende initiatieven mogelijk binnen het thema Vrede en Vrijheid. Contact Oranje Nassaulaan 5 5211 AR Den Bosch T 073 613 91 00 E [email protected] www.vfonds.nl Donaties zijn welkom op bankrekening: Triodos Bank: NL64 TRIO 0197 642 691 o.v.v.: vfonds gift

VLUCHTELINGENWERK NEDERLAND Postbus 2894 1000 CW Amsterdam T (020) 346 7207 E [email protected] www.vluchtelingenwerk.nl IBAN NL60 INGB 0000 1234 88

W

WADDENVERENIGING Droogstraat 3, 8861 SR Harlingen Postbus 90, 8860 AB Harlingen T 0517-493693 E [email protected] www.waddenvereniging.nl IBAN NL83 RABO 0342 4256 33

WERELD KANKER ONDERZOEKS FONDS Leidseplein 33-2 1017 PS Amsterdam T 020-344 95 95 E [email protected] www.wkof.nl IBAN NL51 ABNA 0424 3563 09


STICHTING WOORD EN DAAD Woord en Daad verbindt mensen over de hele wereld in hun strijd tegen armoede, vanuit Bijbels perspectief. We werken daarbij samen met partnerorganisaties in Afrika, Azië en Centraal- en Zuid-Amerika, de achterban in Nederland, maatschappelijke instellingen, overheden en bedrijven en andere sectoren. Samen met hen wil Woord en Daad een bijdrage leveren aan duurzame verandering in Nederland en wereldwijd. Uw nalatenschap Via uw nalatenschap kunt u ons werk ondersteunen. Hierdoor zorgt u ervoor dat jongeren hun toekomstdromen kunnen verwezenlijken. Contact Spijksedijk 16e 4207 GN Gorinchem Contactpersoon: Peter Zegers T 0183-611800 E [email protected] www.woordendaad.nl/nalaten IBAN NL64 RABO 0385 4870 88

STICHTING ZWERFDIER Stichting Zwerfdier is een algemeen maatschappelijke belangenorganisatie die zich bezighoudt met het opvangen en verzorgen van zwerfkatten binnen de regio Alkmaar. Wij proberen deze dieren geschikt te maken voor herplaatsing en een permanent onderdak voor ze te vinden bij welmenende liefhebbers. Naast de opvang van zwerfkatten worden er (als er opnameruimte beschikbaar is) ook afstandskatten opgenomen van eigenaren die bijvoorbeeld allergisch blijken te zijn of waarvan het baasje is overleden. Verder registreren wij vermiste en gevonden dieren met de bedoeling het dier en de eigenaar te herenigen. Wij krijgen geen structurele subsidie van de overheid dus wij moeten het doen met donaties en giften. Uw gift is daarom van harte welkom en goed besteed. Contact Klompenmakerstraat 38 1825 AG Alkmaar T 072-5612482 E [email protected]

Z ZOA Postbus 4130 7320 AC Apeldoorn T 055-36 63 339 E [email protected] www.zoa.nl IBAN NL02 RABO 0387 5120 12

NATIONALE STICHTING DE ZONNEBLOEM Zorgvlietstraat 491 / Postbus 2100 4800 CC Breda T 076 5646464 E [email protected] www.zonnebloem.nl/doneren/nalaten IBAN NL03 RABO 0108 9019 98

145

OPERA2DAY

ontroert mede dankzij uw bijdrage

Het Prins Bernhard Cultuurfonds ondersteunt het ‘mirakelspel’ Mariken in de tuin der lusten, een prachtige en ontroerende voorstelling van OPERA2DAY. Wilt u ook iets teweeg brengen met een gift of nalatenschap? Wij betrekken u graag bij ‘De kunst van het geven’. Bel 020-5206175 of ga naar cultuurfonds.nl/geven.

Foto Henk Bleeker

Ook geven of nalaten aan cultuur, natuur of wetenschap?

DEELNEMENDE ORGANISATIES Aidsfonds 98 www.aidsfonds.nl

Hartstichting, De www.hartstichting.nl/nalaten

ALS Nederland, Stichting www.als.nl

De Herberg, Pastoraal Diaconaal Centrum www.pdcdeherberg.nl

115, 140

87, 141

142

Natuurmonumenten 44/45 www.natuurmonumenten.nl Nederlandse Brandenwonden, Stichting www.brandenwondenstichting.nl

127

99

Hersenstichting 111 www.hersenstichting.nl

NOC*NSF 143 www.nocnsf.nl

Alzheimer Onderzoek, Internationale Stichting 140 www.alzheimer.nl/help-mee-tegen-alzheimer

Hoge Veluwe, Stichting Het Nationale Park De 127 www.hogeveluwe.nl

NOVEX 126 www.novex-executeur.nl

Artsen zonder Grenzen www.artsenzondergrenzen.nl/nalaten

28

HVO Querido www.hvoquerido.nl

NSDSK, Ned. St. v.h. Dove en Slechth. Kind www.nsdsk.nl

60

Astma Bestrijding, Stichting www.astmabestrijding.nl

60

IFAW, International Fund for Animal Welfare www.ifaw.org

Obelisk Boedelbeheer www.obeliskboedelbeheer.nl

55

Alzheimer Nederland www.alzheimer-nederland.nl/nalaten

Bartiméus Sonneheerdt, Vereniging www.steunbartimeus.nl

31, 140

55, 142

Kanjer Guusje, Stichting www.kanjerguusje.nl

Blindenhulp, Stichting www.blindenhulp.nl

71

Kerk in Actie www.kerkinactie.nl/schenken

Centraal Bureau Fondsenwerving www.cbf.nl

13

Kessler Stichting www.kesslerstichting.nl

12

71, 142

54

115, 142

39, 144

Paardenkamp, Stichting de www.paardenkamp.nl/doneren-en-helpen Prins Bernhard Cultuurfonds www.dekunstvanhetgeven.nl

85

114, 146

ChildsLife www.childslife.nl

86, 140

KiKa, Stichting Kinderen Kankervrij www.kika.nl/tomvoutefonds

CliniClowns www.cliniclowns.nl

85, 140

KNCV Tuberculose Fonds www.kncvtbc.org-nalaten

115, 142

Simavi 144 www.simavi.nl

Collectieve Israel actie www.israelactie.nl/nalaten

72, 140

KNRM, Koninklijke Ned. Redding Maatschappij 148 www.knrm.nl

Skanfonds 144 www.skanfonds.nl

Cordaid 53 www.cordaidmemisa.nl/delenwerkt

KWF Kankerbestrijding www.kwf.nl/inmijntestament

Koningin Sophia Vereeniging www.sophia/vereeniging.nl

144

Concertgebouw Fonds, Het www.concertgebouwfonds.nl

Landschap Noord/Holland www.landschapnoordholland.nl-help/mee

Vrienden van Talent www.vriendenvantalent.nl

144

2

32, 142

Oxfam Novib www.oxfamnovib.nl

73, 142

142

82, 142

Radboud Oncologie Fonds www.radboudoncologoiefonds.nl

Concertgebouworkest, Koninklijk www.concertgebouworkest.nl/donateurs

A-2

Leger des Heils, Stichting www.legerdesheils.nl/nalaten

Diabetes Fonds www.diabetesfonds.nl

140

Light for the world www.lightfortheworld.nl

143

UAF, Stichting voor Vluchteling-Studenten www.uaf.nl/nalaten

Terre des Hommes www.terredeshommes.nl

Dierenambulance, Stichting Centrale www.dierenambulance-amsterdam.nl

71, 140

Liliane Fonds www.lilianefonds.nl

133

Unicef Nederland www.unicef.nl

Dierenbescherming, Ned. Vereniging www.dierenbescherming.nl

138, 140

3xMMM, Stichting www.3xm.nl

143

Vereniging Ouders www.kanerketting.nl

DierenLot, Stichting www.dier.nu

105

Maag Lever Darm Stichting www.mlds.nl

143

Vfonds www.vfonds.nl/steun-ons

Dierennood, Stichting www.dierennood.nl

140

MAF Nederland www.maf.nl

144

VluchtelingWerk, Stichting www.vluchtelingenwerk.nl

Mama Cash www.mamaacash.org

143

Vogelhospitaal www.vogelhospitaal.nl

Dierenzorg, Stichting Nationale www.ndz.nl

55

Het Drentse Landschap, Stichting www.drentselandschap.nl

140

Maarschalkerweerd Translations www.vanmaarschalkerweerd.eu

Duchenne Parent Project www.duchenne.nl

141

Mensen met een missie www.mensenmeteenmissie.nl/testament

Edukans 140 www.edukans.nl

Mentorschap Nederland www.mentorschap.nl

Emma Kinderziekenhuis AMC, Stichting Steun www.steunemma.nl

Mercy Ships Holland www.mercyships.nl

115

72

59, 143

13

143

144

76, 144

86

144

86

85, 144

145

72

Waddenvereniging 145 www.waddenvereniging.nl War Child www.warchild.nl Wereld Kanker Onderzoek Fonds www.wkof.nl Wilde Ganzen www.wildeganzen.nl

71

63, 145

91

Epilepsiefonds 140 www.epilepsie.nl

Milieudefensie 143 www.milieudefensie.nl

Woord en Daad www.woordendaad.nl/donateurs

82, 145

Fryske Gea, It www.itfryskegea.nl

127

MS Fonds, Nationaal www.nationaalmsfonds.nl

ZOA www.zoa.nl

82, 145

Hanasaneye, Stichting www.hanasaneye.com

141

MS Research, Stichting www.msresearch.nl

143

Zonnebloem, Nationale Vereniging de www.zonnebloem.nl/doneren-nalaten

Nationaal Ouderen Fonds www.ouderenfonds.nl/nalaten

A-1

Zwerfdier, Stichting www.stichtingzwerfdier.nl

Hartpatiënten Nederland www.hartpatiënten.nl

72, 141

33

145

60, 145

Hebt u een warm plekje voor ouderen in uw hart? Met een bijdrage uit uw nalatenschap kunnen wij een stapje dichter bij onze missie komen: een samenleving waarin ouderen niet eenzaam zijn en zo zelfstandig mogelijk hun eigen leven kunnen leiden. Zodat ouderdom iets wordt om naar uit te kijken en niet om tegenop te zien. In ons land leven 200.000 extreem eenzame ouderen, die maar eens per maand iemand spreken. Wij stimuleren sociale contacten o.a. door middel van de Bood schappenPlusBus, kerstdiners en zomeruitjes en bieden een luisterend oor via de Zilverlijn en OuderenOmbudsman. Wilt u ons ook helpen om deze ouderen een beter toekomst perspectief te bieden? Via een schenking of een gift maakt u het verschil.

… wilt u dan ook eens denken aan een warm plekje voor hen in uw testament?

Voor meer informatie: www.ouderenfonds.nl/nalaten of neem telefonisch contact op met Peter Nicolasen via 030 - 656 7774.

Voor de eeuwige schoonheid van de muziek

De nieuwe viool die met de steun van een genereuze donateur kon worden aangekocht voor tweede violiste Leonie Bot is een vermoedelijke Storioni uit 1793. ‘Normaal gesproken ken je de geschiedenis niet, maar nu kon ik de vorige bespeler ontmoeten. Dat was heel bijzonder. Deze 91-jarige musicus had er zijn hele leven op gespeeld en heeft nu afstand gedaan van ‘zijn kindje’. Hij begon meteen te vertellen. Hij gaf echt het stokje aan mij door.’

Uw steun aan het Koninklijk Concertgebouworkest De Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest verwerft hoogwaardige instrumenten voor de musici uit het orkest, ondersteunt jonge muziektalenten, stimuleert nieuw en jong publiek, maakt bijzondere concerten mogelijk en legt een financiële reserve aan. Als u het Koninklijk Concertgebouworkest ondersteunt met een schenking of opneemt in uw testament, weet u zeker dat er met uw bijdrage muziek wordt gemaakt. Door de musici van nu of van de toekomst. Wilt u meer weten over schenken en nalaten aan het Koninklijk Concertgebouworkest? [email protected] | 020 305 10 10 | www.concertgebouworkest.nl/steun

UW GIFT VANDAAG IS MORGEN EEN REDDING

In herinnering aan uw dierbare

Wilt u graag eens vrijblijvend met iemand praten over schenken of nalaten aan de KNRM?

Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

www.knrm.nl

HIER WONEN WE IN DE HEMEL

Recommend Documents