Herfst Het Groene Blad. CONTACTBLAD IVN Veenendaal-Rhenen. NatuurWerkt! De Zwammen Broedvogeltelling. Beleef de natuur!

Herfst 2014

Het Groene Blad CONTACTBLAD IVN Veenendaal-Rhenen

NatuurWerkt! De Zwammen Broedvogeltelling  

Beleef de natuur!

Contactpersonen werkgroepen   excursies   Jannie v.d. Linden 0318 – 522583 excursies@ivn veenendaal-rhenen.nl   vogelwerkgroep   Lidia den Oudendammer 0318 - 515542 lidia.den.oudendammer@ gmail.com   werkgroep planten   Ina Kok 0318-620845 [email protected]   "de Groenlingen"   John Ikkink 0318 – 506521 john.ikkink@ivn veenendaal-rhenen.nl   bomen en openbaar groen   Gerrit van Leeuwen 0318 – 524917 [email protected]   tuin "Groenhof"   Saskia H.M. Koolen 0318 – 795452 [email protected]  

mediatheek   Suze Hörchner 0318 – 513613 mediatheek@ivn veenendaal-rhenen.nl   werkgroep scholen V’daal   Jannie v.d. Linden 0318 – 522583 scholenwgveenendaal@ivn veenendaal-rhenen.nl   weidevogelbescherming   Roelof de Jong 0317 – 614941 [email protected]   themamiddagen   Nanda Hendriksen 0318 – 514759 [email protected]   "de Zwammen"   Martijn Stip 0317 – 619935 [email protected]    

natuurpaden   Jacque Buysse 0318 – 550165 natuurpaden@ivn veenendaal-rhenen.nl   werkgroep scholen Rhenen   Bert Berg 0318 - 472145 of 06-33106173 [email protected]   groene blad & internet site   Peter van Krugten 0318 – 510041 [email protected]   NatuurWerkt!   Bert Berg 0318 - 472145 of 06 - 33106173 [email protected]   natuurtuin Diddersgoed   vacant  

werkgroep PR   Peter van Krugten 0318 – 510041 [email protected]  

De Groenhof De Groenhof is het verenigingsgebouw van het IVN Veenendaal-Rhenen. Hier is ook onze mediatheek gevestigd. Locatie: Karel Fabritiusstraat 3, 3904 TG Veenendaal. Email: [email protected]. Telefoon: 0318 – 589555. Bij geen gehoor: Suze Hörchner, o318 – 513613. Openingstijden mediatheek: woensdag 14.00 – 16.00 uur. Tijdens schoolvakanties in juli en augustus gesloten. Email: [email protected].  

 

 

2

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

Het Groene Blad Van binnen uit Beste IVN’ers, Voor jullie ligt een nieuw nummer van het Groene Blad. Vol we­ tenswaardigheden, nieuwtjes en alles wat voor de liefhebber van belang kan zijn. De afgelopen tijd heeft iedereen ongetwijfeld kunnen genieten van soms erg mooie (zomerse) dagen. Hoewel ook de herfst volop in aantocht is. Bomen die al verkleuren, een tuin vol spinnen en paddenstoelen te over. Hoewel ik niet erg thuis ben in de verschillende soorten spinnen heb ik er de afge­ lopen weken veel aandacht voor gehad (spinnentelweek van Vroege Vogels, hoewel determinatie mij niet makkelijk viel). En al kijkend ontdek je vele verschillende soorten. Een genot om naar te kijken en om te ontdekken.   In september heeft wethouder Frits Beckerman (met sport en recreatie, wijkgericht werken en openbare ruimte in zijn porte­ feuille) een werkbezoek aan IVN gebracht. Samen met een aantal actieve enthousiaste IVN’ers hebben we een zeer plezierig gesprek gehad en afgesproken contact te houden over groen in de wijk en om samen met de gemeente en andere betrokken partners mee te denken over inrichting en duurzaamheid (in de wijk). Dit contact sluit mooi aan bij de doelstelling van ons meerjarenplan over duurzaamheid en groen in de wijk. De komende maanden moeten we daaraan met een groepje (nu van 4 personen, maar meer zou mijn voorkeur hebben) invulling geven. Nog altijd kan je je bij mij opgeven.   In dit kader is het ook belangrijk te weten dat landelijk IVN in het weekend van 28, 29 en 30 november een weekend organiseert over duurzaamheid. Als je belangstelling hebt kun je nadere in­ formatie vinden op de volgende site: https://www.ivn.nl/duur­ zaamweekend2014. Contacten met andere afdelingen leveren altijd leuke ideeën om ook eens mee aan de slag te gaan. 28 september was er een provinciale ledendag waar je prima van alles kunt uitwisselen. Met 3 IVN’ers uit Veenendaal waren we daar aanwezig. Daarbij hebben we ook kennis kunnen maken met de nieuwe voorzitter van het landelijk bestuur van IVN: Kees de Ruiter.   Een gezellige en inspirerende dag, waar ik, zeker ook door het prachtige weer, met plezier op terug kijk. Genoeg om de komen­ de tijd, al dan niet met andere afdelingen, mee aan de slag te kunnen. De winter nadert rap. Ik wens ieder een fijne tijd: voor de een een heerlijke vorstperiode, de ander verlangend naar het lengen van de dagen en een heerlijk voorjaar, rijk aan vogelgeluiden. Tot ziens op de nieuwjaarsbijeenkomst op 17 januari. Op naar een mooi 2015. Nico Bosman    

Herfst 2014

3    5  6   8   10  13  14  16 

Van binnen uit    Broedvogeltelling   NatuurWerkt!   Slenterpaadjes  Zelf op pad zonder gids  De zwammen   Weidevogelbescherming   Kinderen beleven de natuur   

COLOFON Het Groene Blad, het contactblad voor leden en donateurs van IVN Veenendaal-Rhenen verschijnt 4 à 5 maal per jaar. De sluitingsda­ tum voor het winternummer is 13 november 2014. REDACTIE: Peter Beaart [email protected]   Foto voor- en achterpagina: Tineke Wouda   

BESTUUR VOORZITTER: Nico Bosman [email protected]  SECRETARIS: Huub de kock [email protected] PENNINGMEESTER: Jan van 't Veer [email protected]   NL95 INGB 0004 738 t.n.v. IVN Veenendaal  

Het Groene Blad

3

Vegetarisch recept   Zoete aardappelschotel voor 4 personen Dit kan ook met gehakt worden gemaakt. Ingrediënten: 4 grote zoete aardappelen, 6 tot 8 tomaten, 2 flinke uien, doosje biologische champignons, 1 aubergine, 4 flinke tenen knoflook, 1 glas gezeefde tomatensap (kan ook uit een flesje of potje), ca. 3 ons sojagehakt of mager runder­ gehakt, zakje geraspte kaas (b.v. emmenthaler), 250 cc zuivere slagroom, bosje peterselie, peper en zout. Bereiding: Schil de aardappelen, snijd ze in dunne plakjes, desnoods even blancheren in kokend water. Goed uit laten lekken. Snipper de ui, maak de knoflook schoon, en snijd de champignons in dunne plakjes. Roerbak het soja ( of gehakt) in een scheut olijfolie en een klontje boter. Voeg de uien, de champignons, de geperste knoflook en de fijngeknipte peterselie toe en een scheut tomatensap.

 

Het gevaar van deze schotel is dat hij snel te nat wordt. Wees daar dus niet te royaal mee. Laat ongeveer 5 minuten lekker sudderen. Afmaken met peper en zout. Vet een ovenschaal in en bedek de bodem met een laagje aardappelschijfjes. Leg hierop een laagje gesneden tomaat en sprenkel er wat slagroom overheen. Schep er vervolgens een laag van het “prutje” op. Herhaal deze procedure nog een keer, zodat er twee lagen ontstaan. Snijd nu de auber­ gine in dunne plakken, dek daar de ovenschotel mee af en strooi de kaas er over heen. Oven voorverwarmen op 200°C en bakken in ca. 50 minuten à 1 uur. Lekker met een frisse salade. Eet smakelijk. Cokkie Gadella      

 Roodborstje (foto Henk Bosch)  

4

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

Broedvogeltelling Rhenendael   Rhenendaelers houden van vogels Te oordelen naar de vele nestkasten, voederplaatsen, en vogelbadjes op Rhenendael houden Rhenendaelers van vogels. En dus houden vogels van Rhenendael. Het aantal vogels èn het aantal soorten neemt toe over de jaren (volgens mijn eigen waarneming). Dat komt omdat we zo aardig voor ze zijn, maar ook omdat de biotoop verbetert in de loop van de jaren: de diversiteit van de beplanting neemt toe (zoals de boszoom achter Belvédère) en er komen geleidelijk meer soorten bomen. Nieuwe soorten vogels, die ik zelf de laatste 10 jaar heb zien komen zijn de zwartkop, de bonte vliegen­ vanger, de spreeuw en de goudvink.   Hulp bij het tellen Het is overigens moeilijk met zekerheid vast te stellen of een vogel ergens broedt. Broedvogels tellen is een specialisme. Vandaar dat we het aanbod van de vogelwerkgroep van het IVN (Vereniging voor Natuur en Milieu educatie) ons te helpen dankbaar hebben aanvaard. In totaal hebben we 6 keer met drie of meer mensen een telling gedaan, drie keer ’s morgens vroeg en drie keer ‘s avonds. Op het eind hebben we de resultaten verzameld.   Wanneer telt een vogel mee? We telden een vogel als broedvogel wanneer we hem een paar keer op dezelfde plaats hebben horen zingen (heeft dan dus een territoir), naar een nest zien gaan met voedsel of van een nest zien komen met uitwerpselen van jongen (met een ‘luier’), of als we jongen zien (zoals het nog pluizige roodborstje dat ons vogelbadje vereerde met een bezoek. Het totaalresultaat ziet u in de bijgaande tabel.     Soort Aantal Waar?     Broedgeval     tjiftjaf 7 bos en bosranden   merel 7 bos en bosranden   koolmees 6 nestkasten en in gebouwen     roodborst 6 bos, bosranden, park   vink 5 bos   pimpelmees 4 nestkasten en in gebouwen   zwartkop 4 bos   boomkruiper 3 Park en bos     heggenmus 4 park en bos   huismus 4? achter Arena; ong. 25 jongen     boomklever 2 bos achter beheerderswoning, achter Court   winterkoning 2 bos en bosranden   houtduif 2 bos achter beheerderswoning, achter Court     spreeuw 2 dakrand Delta, spechtengat bij jeu de boule   wilde eend 2? park (nabij vijver)     bonte vliegenvanger 1 achter Delta   goudhaantje 1 naaldbomen bij grote parkeerplaats   groenling 1 tussen cuneraweg en Court   grote bonte specht 1 bos achter beheerderswoning     witte kwikstaart 1 nestkast bij beheerderswoning   zwarte mees 1 bij Cuneraweg   bosuil 1 In ‘onze’ kast net buiten het hek     Conservatieve schattingen Gezien de methode van tellen zal het duidelijk zijn dat de aantallen schattingen zijn. Daarbij zijn we conservatief te werk gegaan. Wellicht moeten we vóór de meeste getallen in de tabel ‘minstens’ zetten. Van sommige soorten zullen we zeker veel broedgevallen hebben gemist. Bijvoorbeeld koolmezen in de gebouwen en in de tuinen van Court en Arena. Misschien mist u ook een soort, zoals de goudvink die regelmatig achter Belvédère en Arena wordt gezien en waarvan we het broeden bij ons niet hebben kunnen vaststellen. Hetzelfde geldt voor de kuifmees, de ekster, en de zwarte kraai. En dan is er nog de bosuil. Die heeft tot onze grote vreugde wel gebroed in ‘onze’ nestkast, net buiten ons hek.   Rhenendael is een gezonde leefomgeving voor vogels Kunnen we, met al die vogels, Rhenendael ‘vogelrijk’ noemen? Ik denk het wel, zeker vergeleken bij 10 jaar geleden. Vogelrijk duidt op een gezonde leefomgeving en dat is goed, voor ons en voor Rhenendael als geheel. Kunnen we de

Herfst 2014

Het Groene Blad

5

vogelstand nog bevorderen? Ook op die vraag is het antwoord ‘ja’. Hoe? Door de biodiversiteit verder te verhogen. Dat wil zeggen: Doorgaan met het geleidelijk vervangen van de Amerikaanse eik door, bij voorkeur, inlandse soorten. Hierdoor is er voor vogels meer te eten. In de kruinen van inlandse bomen is er namelijk een veel grotere soortenrijkdom (rupsen, luizen, vlinders, et.). Dit is door wetenschappelijk onderzoek (o.a. Universiteit Wageningen) vastgesteld en laat zich – bij enig nadenken – goed verklaren.   Natuurwaarde verder verbeteren Ook kunnen we, bij de keuze van beplanting in het park, de tuinen en balkons, consequent letten op de natuurwaarde. Verder zou het helpen als het park wat natuurlijker wordt onderhouden, dus als het er wat minder netjes en gestofzuigerd uitzag. Alleen ben ik bang dat ik daarvoor de handen niet op elkaar krijg op Rhenendael. (Nog) meer nestkasten zal volgens mij niet helpen en ook niet (nog) meer voeren.   Vervolg Ik zou best de telling over een jaar of drie willen herhalen. Dan kunnen we beter bepalen of de natuur op Rhenendael erop vooruitgaat. En mogelijk wil iemand ook eens de vlinders en libellen hier inventariseren? Henk Bosch (lid van de vogelwerkgroep)    

 

Voortgang IVN Werkgroep “NatuurWerkt!” De begin dit jaar opgerichte werkgroep NatuurWerkt! blijkt te werken! Elke donderdagochtend van 08.30 uur tot ongeveer 12.00 uur wordt er door de groep o.l.v. enkele IVN’ers gewerkt aan landschapsonderhoud in de omgeving van het Egelmeer in Veenendaal in opdracht van Staatsbosbeheer. Sinds enkele maanden wordt er op de dinsdagochtend gewerkt op landgoed Remmerstein bij Rhenen. In de nabije toekomst komen mogelijk ook andere natuurbeheerders als landgoed Prattenburg, Kwintelooijen en Utrechts Landschap in beeld. Het werk dat op vrijwillige basis gebeurt, mag geen vervan­ ging zijn van betaalde arbeid. Ook wordt er gesteld dat het werk geen doel op zich is maar een middel tot…   Werken en natuurbeleving De doelgroep is erg divers, zowel wat achtergrond als leeftijd betreft. In eerste instantie was het oog gericht op (jonge) werkzoekenden, in tweede instantie ook op mensen die op de een of andere manier in een sociaal isolement dreigen terecht te komen, vaak als gevolg van de economische crisis. Er wordt gewerkt op basis van gelijkwaardigheid en wat er besproken wordt blijft binnen de groep. Dat alles maakt het tot een boeiende en gemotiveerde groep. Vaak zijn er levendige discussies. De ervaringen van de deelnemers zijn erg positief. Tussen het werken en de gesprekken door, wordt er ook veel aandacht besteed aan natuureducatie. Natuurbeleving is daarbij van grote betekenis. Hoewel de werkgroep niet voor betaald werk kan zorgen kan dit vrijwilligerswerk wel leiden tot een plusje op de CV van de deelnemers en wat erg belangrijk is: tot meer zelfvertrouwen. Verschillende deelnemers hebben inmiddels betaald werk gevonden of er zijn waardevolle contacten gelegd.   Enthousiasme bij Staatsbosbeheer en Remmerstein Ondanks het feit dat het werk geen doel is, wordt er veel werk verzet. Het Staatsbosbeheer was ervan onder de indruk en bood het IVN een jaarcontract aan. Ook landgoed Remmerstein is enthousiast en wil graag dat we blijven. Stellingen en “oneliners” zoals: - Natuur geeft energie - Groen verbindt - Natuur is goed voor het welzijn van mensen - Sociale contacten zijn voor mensen onmisbaar - Langdurige werkeloosheid en voortdurende afwijzingen bij sollicitaties leidt tot depressiviteit, die hebben geleid tot de start van deze werkgroep, blijken in de praktijk geen loze kreten.   Goede contacten Het IVN heeft inmiddels goede contacten met o.a. de sociale dienst van de gemeenten Veenendaal en Rhenen, IW4, het UWV, reïntegratiebedrijven en diverse vrijwilligersorganisaties. Allemaal instanties die uiterst positief staan t.o.v. dit initiatief en mensen aansporen om deel te nemen. Interesse om mee te doen? Namens IVN Werkgroep NatuurWerkt! Bert Berg (06-33106173 [email protected])

6

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

 NatuurWerkt! (foto Bert Berg)

 Beukennootje (foto Tineke Wouda)

 Eikeltjes (foto Tineke Wouda)

 Mestkever (foto Tineke Wouda)

Rabo Mobielbankieren.

Gemakkelijk, handig en overal.

Snel en eenvoudig bankzaken regelen met uw tablet of mobiel. Thuis of onderweg, er zijn momenten dat u even uw saldo wilt checken, bij- en afschrijvingen wilt bekijken of geld wilt overboeken. Met de Rabo Bankieren app op uw tablet of mobiel kunt u dit snel en overal doen.

Meer weten? Ga naar rabobank.nl/mobielbankieren Samen sterker

 

Herfst 2014

Het Groene Blad

7

Slenterpaadjes   Nat begin van de herfst De herfst van 2014 is meteen goed van start gegaan, met in Veenendaal flinke hoosbuien. De “Hellen” die door Staats­ bosbeheer goed bijgehouden worden stonden na de grote maaibeurten gelijk blank. De fazanten die lekker door het gemaaide hooi scharrelden, kregen gelijk natte voeten en de hanen lieten luid en duidelijk een protest horen. Het riet wat steeds breder wordt bij de Hel, is erg hoog en je kunt er niet meer overheen kijken. Anders kon ik de reeën nog wel eens bewonderen. Maar dat dit jaar daar de grote karekiet zich liet bewonderen was prachtig.   Volop paddenstoelen Langs de randen van het Ketelwegje staan veel witte knolamanieten, net als vorig jaar, maar het worden er steeds meer. Gewoon laten staan, want van deze familie zijn er nogal wat dodelijke tussen. Je kunt iedere paddenstoel eten, maar sommige maar eens in je leven! Er staan vlak bij de dikke kromme berk berkenboleten. Boleten zijn een veel voorko­ mende soort in ons land. Van de berkenboleten kwam ik zes namen tegen in mijn paddenstoelenboek. De bonte, blo­ zende, witte, zwarte, oranje en de gewone berkenboleet. Alleen de laatste is gewoon, de andere zijn zeldzaam. De zwarte staat op de rode lijst. Het rode koolzwammetje gaat tegenwoordig verder onder de naam van amethistzwam. Ze horen bij de fopzwammetjes, die overal een beetje op lijken en moeilijk te herkenen zijn. Op de vlierstruiken kom je judasoren tegen, trilzwammen die na het opdrogen hoornachtig hard worden.   Judasoor Bij de naam Judasoor hoort de legende van Judas, een apostel van Jezus. Na het verraad van Jezus wilde hij zich verhan­ gen aan een tak. Alle bomen waar hij het probeerde, bogen hun takken, zodat dit mislukte. Alleen de vlier, die hield zijn takken stijf, maar toen hij sprong, brak de tak en hij schuurde met zijn oor langs de takken. Sindsdien groeien er Judas­ oren bij vlierstruiken.   Eekhoorns zorgen voor de winter Dit jaar, 2014, is het jaar van de eekhoorn. Na een virus in 1960, heeft de populatie zich in Nederland maar deels hersteld. De latijnse naam van de eekhoorn is sciurus vulgaris, wat letterlijk vertaald schaduwstaart is. Eekhoorntjes zijn al druk met hun wintervoorraad bij elkaar te sprokkelen. Voor de winter invalt eten ze meer om een flinke vetreserve aan te maken. De voorraad die ze bijeen zoeken is nooit groot, wat eikels of noten bij elkaar die ze dankzij hun scherpe reuk­ vermogen opsporen. Soms vergeten ze waar de vruchten gebleven zijn. Maar op deze manier verspreiden de wel de zaden van de bomen. Ze eten eikels en noten en de kegels van de naaldbomen. In de zomer ook zaden knoppen en bessen. Ook paddenstoelen en schors, maar ook jonge vogels en eieren.   Zorg voor de jongen Eekhoorns leven alleen en hebben een eigen leefgebied waar ze hun voedsel zoeken. Een echt territorium hebben ze niet, alleen hun eigen slaapplaats verdedigen ze. In de paartijd zijn ze samen en delen hun woning, maar zodra de jongen zijn geboren, wordt het mannetje eruit gezet. Als er voedselschaarste is, slaan de vrouwtjes hun eerste vrucht­ bare periode over. De draagtijd is 5-7 weken en worden er 2 tot 5 kale blinde jonkies geboren. Na de zoogtijd van 10 weken zijn ze al bijna zelfstandig. Na drie maanden heeft moeder er genoeg van en moeten ze voor zich zelf gaan zorgen. Een eekhoorn kan in het wild 7 jaar worden, maar meestal sneuvelen ze al voor die tijd. Een kwart van de jongen haalt het eerste levensjaar niet en 1% haalt de eerste 5 jaar.   Spinnen Nu de herfst er is, met de specifieke geur van verrotting, zien we ook weer veel spinnenwebben. Kruisspinnen hebben de meeste kruisjes (op) naast hun naam staan met de laatste spinnentelling.   2014: Een prima mastjaar De eikels vallen met een plof op de grond. Beukennootjes zijn er dit jaar vroeg bij. Tamme kastanjes, ofwel makke jannen in de volksmondzijn er ook volop. Het jaar 2014 is een bijzonder goed mastjaar met een overvloed aan vruchten. We zien prachtige kleuren in alle facetten en langzamerhand is er geen blad meer aan de bomen te bekennen. Een groot tapijt van bladeren bedekt de paden en mossen.   Slimme vinken De vinken maken heel slim gebruik van het verkeer, die de beukennootjes kapot hebben gereden. Zodra het verkeer voorbij is storten ze zich massaal op de grond om alle stukjes meteen weg te werken. En nu al het blad van de bomen weg is, zie je de silhouetten van de bomen. De takken en korstmossen komen mooi uit. En dan loop je te genieten van een mooi Nederland. Kijk en geniet. Aly van Eijk  

8

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

Herfst 2014

Het Groene Blad

9

Zelf op pad zonder gids   Diverse wandelinge uitgezet Zelf op pad kan natuurlijk ook. Daarvoor heeft de werkgroep “Natuurpaden” een aantal wandelingen en routes uitgezet. Tot voor kort waren ze verkrijgbaar in de boekjes die te koop waren op de Groenhof en bij de VVV. Dat is, in beperkte mate, nog het geval. Maar nieuwe boekjes worden in ieder geval niet meer gemaakt. Voortaan kunt u ze zelf downlo­ aden van internet. Daar vindt u een uitgebreide beschrij­ ving en een routekaartje. U kunt het van achter uw bureau printen. Of, als u daartoe niet in de gelegenheid bent, bij de mediatheek van de Groenhof of de plaatselijke bibliotheek. Het stelt ons in staat snel aanpassingen te doen, waar dat nodig is: bijvoorbeeld omdat namen veranderen, stukken bos soms opeens verdwijnen of paden omgelegd of afgezet worden. Alles is op onze IVN-site te vinden onder het “tabje” ge­ naamd “op pad”. Of als u wilt, dit is de rechtstreekse link: https://www.ivn.nl/afdeling/veenendaal-rhenen-eo/op-pad-0.   Op het ogenblik staan er 5 wandelingen “on line” Hieronder treft u een korte samenvatting.

Startpunt: Restaurant De Holle Boom Dwarsweg 63a 3959AE in Overberg Km / tijd: De route is 7 km en duurt ongeveer 2 uur (in te korten tot 1½ uur).   Natuurpad “Willem III plantage/ Remmerdense heide” Dit is een wandeling door gebied waarbij u zich, omringd door het wild, op de Afrikaanse savanne waant. Over een voormalige tabaksplantage, langs historische grafheuvels en door een smeltwaterdal uit de ijstijd. Startpunt: Parkeerplaats “Plantage Willem III” net buiten Elst (Utr.) richting Rhenen naast Rijksstraatweg 265 (N225) – hm 34,0 Km / tijd: De route is 4 km en duurt ruim een uur.   Nog in voorbereiding   Op het programma staan nog de Elsterbergwandeling en de 3 fietsroutes. Wij zijn er druk mee bezig en verwachten dat ze de komende weken klaar zijn. In ieder geval voor de herfstvakantie.   Feedback gevraagd Als werkgroep doen we ons best er iets moois van te maken. Anders dan bij excursies ontvangen we bijna nooit reacties op ons werk. Wat zou het leuk zijn als mensen, die een wandeling of fietsroute gedaan hebben, eens zouden zeg­ gen wat ze ervan vinden. Hiertoe wordt u vriendelijk uitge­ nodigd. Dat kan altijd door een mailtje te sturen naar: na­ [email protected]. Ik ben benieuwd!   Werkgroep Natuurpaden, Jacque Buysse    

Natuurpad “Het Egelmeer” Dit is een wandeling op de Utrechtse Heuvelrug. Het hoogtepunt van de wandeling is het Egelmeer: een drassig gebied omgeven met bossen en heide, waar een bijzondere flora en fauna aanwezig is. Startpunt: Fietstunnel aan de zuidzijde van station Veen­ endaal - west Km / tijd: De route is 9 km en duurt ongeveer 2 1/2 uur (in te korten tot 7 km).     Natuurpad “Prattenburg” Dit is een wandeling die voert door een gevarieerd, heuvel­ achtig bosgebied met onder meer uitzichten op kasteel Prattenburg, Rijn en Betuwe. Startpunt: Parkeerplaats Groene entree Prattenburg. Schuin tegenover Restaurant “de drie Zussen” Kerkewijk 115 3911SC Rhenen Km / tijd: De route is 6,5 km en duurt ongeveer 1 3/4 uur (in te korten tot 4 km).                          Egelmeer (foto Jacque Buysse)   Natuurpad “De Grebbeberg” Dit is een wandeling, door de bossen over de hellingen van de Grebbeberg en de Laarseberg, met onderweg schitteren­ de uitzichtpunten over de zuidelijke Gelderse Vallei, Betu­ we en Rijn. Startpunt: NS station Rhenen, Restaurant “Cunera” naast het station. Km / tijd: De route is 7 km en duurt ongeveer 2 uur (in te korten tot 1 uur).   Natuurpad “De Holle Boom” Dit is een wandeling die gaat door een afwisselend bos- en heidegebied van de Utrechtse Heuvelrug aan de rand van de Gelderse Vallei.

                         Prattenburg (foto Jacque Buysse)

10

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

                         Holle Boom (foto's Jacque Buysse)

                      Grebbeberg (foto Jacque Buysse)

                         Plantage Willem III (foto jacque Buysse)

“

Feedback wordt door ons zeer gewaardeerd

”

 Francis van der Linden geeft uitleg over vlechtheggen

Herfst 2014

Het Groene Blad 11

De natuur in huis! Live in de natuur Niets is er mooier om de natuur in te trekken en te genieten van alles wat vliegt, beweegt of staat. Live-nature is het mooiste wat er is. Maar hoe doe je dat nu als jouw mogelijkheden beperkt zijn? Ik denk dan aan chronisch zieken, ge­ handicapten of mensen die aan huis gekluisterd zijn. Dan is er internet en ga je “gewoon” de natuur in. Natuurlijk ook een geweldig iets om je kennis uit te breiden via internet als je wel volledig mobiel bent.   Websites over natuur Tijdens een kop thee drinken in de Groenhof noemde ik enkele websites en de aanwezigen zeiden: is dat niet iets voor het Groene Blad. Het liet mij niet los, vandaar dat ik enkele sites doorgeef voor geïnteresseerden: www.vogelvisie.nl   Maar liefst 286 Nederlandse vogelsoorten van aalscholver tot zwartkopmeeuw. Een leuke site met alle vogels op een rijtje met geluidsweergave. Tevens kun je diverse Quiz ’s doen om jouw kennis te testen en te verbeteren. Ook is er een forum op aangesloten. www.denederlandsebijen.nl Drieëndertig soorten bijen variërend van behangersbij tot zijdebij. Wie heeft er wel eens gehoord van de vlekken-, tube-, metsel- en klokjesbij? Mogelijkheid om wilde bijen per regio te bekijken en planten op te zoeken waar bijen zich thuis voelen. www.bomengids.nl Een prachtige site vol met bosbomen, naaldbomen en coniferen. Determineren is na het lezen geen kunst meer, maar vraagt oefening door de afstreepmethode toe te passen. Bladeren kun je vergelijken, vruchten en bloemen aan bomen herkennen, winter en knoppensleutel toepassen. www.wildebloemen.info Hier vind je 269 inheemse en verwilderde soorten met 2500 foto’s. Ideaal om bloemen op te zoeken en te leren herken­ nen. Hoe? Kies eenvoudig de kleur die je tegenkomt en je kunt gaan zoeken. Ook kun je de bloemen opzoeken via de 12 maanden van het jaar. Een fleurige site die de schepping in al zijn glorie laat zien. www.vlinderstichting.nl De site voor vlinderliefhebbers. Dag en nachtvlinders, vlindertuinen verspreid over de provincies, verspreidingsgegevens en landelijk meetnet om vlinders te registreren. Ook handige tips om vlinders te lokken in jouw tuin. www.hetedelhert.nl In september begint het bronstgedrag weer te komen van het edel- en damhert. Een prachtige site van deze formidabe­ le dieren. Het damhert goed bekend binnen de Plantage Willem 3 is wat minder schuw dan het edelhert. Mooie dieren om zowel op beeld als in de natuur eens te gaan bekijken.   Niet alleen achter de computer Zo maar enkele sites over de flora en fauna van Nederland. Misschien stimuleert dit jou om achter de computer vandaan te komen en de natuur in te trekken of juist andersom. Veel natuurplezier! Gert Madern  

 

12

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

De Zwammen zoeken gezellige mensen!   Bij de Zwammen zit je goed Ben jij tussen de 12 en 18 jaar oud? Op zoek naar gezelligheid en werken in de natuur lijkt je wel wat? Dan zit je goed! De Zwammen is een groep gezellige jongeren, die samen aan natuuronderhoud of leuke excursies doen. Voorgaande jaren zijn we gaan schaatsen, naar het Oorlogs- en Verzetsmuseum geweest, hebben we wilgen geknot, een sneeuw­ wandeling gemaakt, boerderijen bezocht en nog veel meer. Ook dit jaar is er weer een mooi programma samengesteld en zouden we het leuk vinden als er nog meer jongeren mee zouden gaan. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd!   Naar het burlen Zo gaan we dit jaar luisteren naar het burlen van de edelherten. Heel spannend zo, in het donker in het bos. Erg leuk met een gezellige groep, en af en toe beginnen de spookverhalen al ronde te gaan. Het is vooral gaaf om alle nachtge­ luiden te horen, want naast edelherten hoor je af en toe ook een uil.   Er wordt ook gewerkt Maar deze groep gaat niet alleen van de natuur genieten, we werken er ook voor om het zo mooi te laten blijven. Daarom werken we wel eens in Kwintelooijen, door bijvoorbeeld berkjes of dennenbomen te zagen. Met het zonnetje in de rug, is dat heerlijk wakker worden in de ochtend. Daarnaast helpen we de natuur er een handje mee. Dit jaar gaan we zelfs survivalen. Dat hebben we nog nooit met de groep gedaan, dus dat wordt weer even wat anders. Lekker door de modder en proberen de teamspirit te vergroten. Klimmen en klauteren, dat moeten we wel kunnen na al dat wilgenknotten. Nu hopen dat jij die uitdaging ook aan wil!   Kom kennismaken Dit jaar hebben we ook een soort open dag: een gezellige avond met muziek, wat eten en voor de rest lekker kletsen (30 januari, van 17.00 uur – 21.00 uur). Lijkt je onze groep wat? Dat kan je kennismaken met de groep en de rest van het jaar nog lekker mee berkjes zagen, de vroege vogels bekijken, een avondexcursie vleermuizen meemaken en nog meer! Natuurlijk kun je je ook eerder aanmelden bij Martijn Stip (0317-619935 of [email protected]). Martijn Stip    

 De zwammen in de Blauwe hel (foto Martijn Stip)

 Burlend hert (foto Martijn Stip)

 

 

Herfst 2014

Het Groene Blad 13

Weidevogelbescherming

    Binnenveld West (afgekort WBW) Bron Jaarverslag WBW 2014. In het voorjaar van 2014 zijn weer veel nesten van weide­ vogels uitgekomen. Dankzij gezamenlijke inspanningen van boeren, loonwerkers en vrijwilligers zijn ook dit jaar weer veel nesten gespaard. Foto 1 laat werkzaamheden zien. De trekker wordt keurig om de nesten gestuurd. Foto 2, met het stokje van de vrij­ williger laat het resultaat zien. Foto 3 laat het nestje zien wat gespaard is. Foto 4, hier doen we het dus voor “kievit pul van een paar dagen oud”.    Eigen website Sinds 2013 gebruikt de werkgroep WBW de website www. weidevogelbescherming.nl om haar resultaten op te ver­ melden en te delen met anderen. Deze website geeft ook veel andere leuke en interessante informatie over weide­ vogels en hun bescherming. Weidevogels zijn in het algemeen kolonie broeders. Op de kaart van het binnenveld zijn de kolonies goed te zien. De nesten zijn digitaal aangegeven door de vrijwilligers van WBW.

 

 

  Kaartbeeld: Bron: www.weidevogelbescherming.nl; Stichting Land­ schapsbeheer Nederland - Legsels: WBW Rhenen-Veenen­ daal 2014 De ballonnen in groepen zijn de kolonies. Elke ballon is een gevonden nest. Witte ballonnen zijn van de kievit, gekleur­ de ballonen zijn van de grutto of kleine plevier of scholek­ ster of tureluur. In het jaarverslag nog meer beelden in kleur.

 

 

14

 

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

  Resultaten 2014 Dit voorjaar kende een hele vroege start. Mogelijk dat er daardoor veel eieren van de kievit zijn uitgekomen. Het aantal gepredeerde nesten (is verstoring van het nest door roofvogels of zoogdieren) is dit jaar klein. De predators hadden zo vroeg nog geen jongen en lieten de kieviten met rust. Anders was het met de grutto. Deze vogel kwam niet veel eerder dan andere jaren terug van de trek uit Spanje of Marokko het Binnenveld binnen vliegen. Eenmaal op het goede stek vonden ze al heel hoog gras om in te nestelen. Prima voor de vogels maar slecht voor de vrijwilligers, want die konden de nesten heel moeilijk vinden. In het gebied zitten naar schatting (op basis van waarnemingen van de laatste jaren) zo’n 5 paar grutto’s. Vorig jaar zijn er 2 gevon­ den en die zijn uitgekomen. Dit jaar hebben we er drie gevonden, gespaard bij bewerkingen, maar deze zijn on­ danks die goede zorgen toch verloren gegaan.   Resultaten Dit jaar zijn de eindresultaten van 2014 samengevat in de volgende tabel. Soort Kievit Scholekster Grutto Wulp Kleine plevier      

Aantal nesten 105 3 3 1 1

Uitgebroed 82 = 78% 2 0 0 1

  Leuk vrijwilligerswerk We doen ons werk met 17 mensen. In het seizoen gaan we elke week één keer het land in om nesten aan te geven. Daarnaast verzorgen we lezingen, fietstochten e.d. Als je interesse hebt in ons werk dan vertellen we je graag meer. Er is een jaarverslag met nog veel informatie beschikbaar. Voor informatie of aanvraag van het jaarverslag kun je een email bericht sturen naar de algemeen coördinator van WBW, dhr. Roelof de Jong, [email protected]   Het verhaal van de grutto Onze grutto in het Binnenveld nestelt graag in hoog gras of een grote graspol. Ze maakt haar kuiltje vaak op een plek waar in het jaar daarvoor een koe haar mestvlaai heeft achtergelaten. Op het plekje zelf is het kaal en dit stoffeert het vrouwtje met gras en ander materiaal. Rondom groeit gras heel goed, gebruik makend van de achtergelaten mi­ neralen. Op de foto haar nest. Moeder grutto buigt dan het lange gras over haar heen en zit heerlijk verstopt, dit in grote tegenstelling tot de kievit. Wil je weten hoe dit verhaal afloopt? Vraag het jaarverslag aan en ontdek nog meer over het binnenveld en vogels. Roelof de Jong      

 

 ree (foto Tineke Wouda)

Herfst 2014

 Herfst

Het Groene Blad 15

Kinderen beleven de natuur Afscheid Afgelopen schooljaar heb ik afscheid genomen als leer­ kracht van een basisschool in Veenendaal. In het vriendenboekje wat ik als afscheidscadeau meekreeg mochten de kinderen opschrijven wat ze van mij geleerd hadden. Er waren twee uitschieters die opvielen namelijk de crea en de natuurlessen die vaak genoemd werden. Kinderen voelen haarfijn aan waar jouw ambities liggen en waar jij als leerkracht veel energie van krijgt.   Ontdekkingstocht Waarom waren de natuurlessen zo leuk, gewoon door met de kinderen op ontdekkingstocht te gaan. Dat begon bv al bij de struikjes langs het schoolplein. Voorzien van een potje en loep kregen de kinderen de opdracht insecten te vangen. Wat waren ze trots als ze een mier of een kevertje gevangen hadden.   Mooie periode Oktober is een van de mooiste maanden om bezig te zijn in de natuur. Spinnen in prachtige webben, het verzamelen van kastanjes, eikels en beukennootjes, het zoeken van gekleurde bladeren en als klapper een tocht in Prattenburg om paddenstoelen te spotten. Wat een feest! Natuurlijk kun je als leerkracht doorschieten door in je klaslokaal een vijvertje te maken met daarin de in het voorjaar gevangen kikkerdril. Maar toch elke morgen was de eerste route van de leerlingen naar het vijvertje achter in de klas om te kijken of er al pootjes zichtbaar waren van de donderkopjes.   Tip voor leerkrachten Aan alle leerkrachten die dit verhaal lezen wil ik nog een gouden tip geven waarvan succes verzekerd is: Je kunt bij de Vlinderstichting (www.vlinderstichting.nl) rupsjes en eitjes bestellen voor een klein bedrag. Je krijgt dan via de post een pakketje thuis gestuurd met daarin een petri­ schaal met een stukje koolblad met eitjes, rupsen en cocons .Ook is er een duidelijke handleiding en lespakket bij via de site. Zorg dat je een kooi in de klas hebt met gaas en legt daarin wat takjes, vers koolblad en de inhoud van het

 Kinderen beleven de natuur

16

Het Groene Blad

schaaltje. De kinderen gaan nu van dichtbij de metamor­ fose meemaken van rups naar vlinder. Ik zal alle uitroepen en naampjes u besparen die er geroepen werden bij het zien van het eerste koolwitje dat uit zijn coconnetje kwam, geen kind zat meer op zijn stoel.   Schoolgids IVN Naast leerkracht ben ik ook schoolgids van het IVN. Dat betekent dus op vrije dagen met andere kinderen op stap om de natuur van dichtbij te bekijken. Uit ervaring weet ik dat de slootjesexcursie een topper is voor de kinderen. Lekker zelf bezig zijn en proberen te ontdekken wat er in het netje gevangen is. Daarnaast kun je met je klas in het voorjaar naar Diddersgoed, een natuurtuin speciaal aange­ legd voor/door het IVN. Ook is de imker in deze tuin aan­ wezig om de kinderen alles te vertellen over het werk van de bijen.   Excursies scholenwerkgroep Elke school krijgt aan het begin van het schooljaar een formulier toegestuurd van de scholenwerkgroep van het IVN waarin ze zich kunnen opgeven voor excursies. Ik kan als leerkracht maar één advies geven en dat is doen! Laat de kinderen genieten van al het moois wat de natuur geeft door met ze op stap te gaan en te laten ruiken aan de bloemen en ze te laten voelen hoe zacht het sterrenmos is. Door ze een voederplankje te laten timmeren tijdens de crealessen en mee te laten doen met de vogeltelling.   Naar de Groenhof Kom eens kijken op de Groenhof het gebouw van het IVN want daar bevindt zich een schat aan materiaal voor leuke natuurlessen. Ontdekkisten, maar ook vlinderkooien die je kunt lenen voor je projecten. Afscheid nemen op school betekent voor mij gelukkig geen afscheid nemen van kin­ deren. Ik hoop er als IVN gids nog heel veel te ontmoeten tijdens de vele excursies die gegeven worden. Hartelijke groet van Heleen Veldman    

 Tamme kastanje (foto Tineke Wouda)

IVN Veenendaal-Rhenen

Vlechtheg in het Archeon Bijdrage van ons IVN-lid Francis van der Linden. Francis is een samenwerking aangegaan met het Archeon in Alphen aan den Rijn waar binnenkort een heuse vlecht­ heg aangeplant gaat worden, die te zijner tijd ook gelegd zal worden. Gevlochten heggen van (deels) doornige struiken zijn een paradijs voor insecten en kleine vogels. Door naast de vlechtheg een bij-vriendelijke bloemenstrook aan te leg­ gen, ontstaat er een zeer gunstige biotoop voor bijen, in­ secten en vogels. Het resultaat op iets langere termijn is dat insectenplagen in gewassen minder zullen voorkomen en er dan ook minder verdelgingsmiddelen nodig zullen zijn.  

Groene Cirkels Duurzame ontwikkeling Groene Cirkels ( www.groenecirkels.nl ) Een klimaatneutrale HEINEKEN brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving in de regio Zoeterwoude. Dat zijn de ambities waarvoor Groene Cirkels zich inzet. Dat doet zij door de natuur als uitgangspunt te nemen en programma’s te realiseren rond de onderwerpen energie, water, grondstoffen, mobiliteit en leefomgeving. Het initiatief Groene Cirkels, gevormd door multinational HEINEKEN, provincie Zuid-Holland en kennispartner Alter­ ra Wageningen UR, wil graag de voor deze ambities beno­ digde partijen aan zich binden en een voorbeeld van we­ reldklasse zijn. Meer over Groene Cirkels en de initiatiefnemers. Volg ons op twitter: @groenecirkels   De kracht van de natuur Een duurzame maatschappij leeft van hernieuwbare energiebronnen en heeft haar materiaalstromen in kring­ lopen georganiseerd, vergelijkbaar met een natuurlijk ecosysteem. Groene Cirkels zet daarom ecosysteemdien­ sten centraal, waarbij de natuur wordt verbonden met private en publieke belangen. Om een duurzame regio te creëren, moet er op meerdere terreinen tegelijk gewerkt worden. Groene Cirkels kiest voor de strategie: klein beginnen, groot eindigen. Het partnership concentreert zich op vijf thema's: • Thema 1: Stimuleren van duurzame energie en reductie broeikasgasemissies • Thema 2: Verzekeren van voldoende en goed water • Thema 3: Sluiten van grondstofkringlopen • Thema 4: Verduurzamen mobiliteit en logistiek • Thema 5: Verbeteren van de leefomgeving en versterken van biodiversiteit Francis van der Linden  

 Berkenboleten

 

 

 

Herfst 2014

Het Groene Blad 17

 Herfstbos

 Heide in de herfst

 Koraalzwam (foto Tineke Wouda)

 

 

 

18

Het Groene Blad

IVN Veenendaal-Rhenen

De mediatheek en de pr-werkgroep

Lid of donateur worden

  Open huis van de mediatheek en de pr-werkgroep op woensdag 26 november a.s. In verband met de a.s. feestdagen, Sinterklaas en Kerst, houden de mediatheek en de pr-werkgroep open huis. Wij richten een paar stands in waar u leuke sinterklaas- en kerstcadeautjes kunt kopen. Leuke boekjes voor de kleinkinderen, kerstkaarten, onder­ zettertjes, kalenders en theeblaadjes en nog een heleboel andere leuke dingen. Ook zal er voorlichtingsmateriaal en lesmateriaal verkrijgbaar zijn. Hoe leuk is het niet om eens een lidmaatschap van het IVN cadeau te doen. Het is weer eens iets anders. Of zo’n leuk loeppotje waarmee u samen met uw (klein)kinderen van alles en nog wat in de natuur kunt ontdekken. U kunt ter plekke ook een bestelling doen en indien nodig bezorgen we de artikelen gewoon bij u thuis. Met uw aankoop ondersteunt u natuurlijk het IVN.   Openingstijden: woensdag 26 november van 13.00 uur tot 17.00 uur en van 19.00 uur tot 21.00 uur.

U kunt het werk van de IVN-afdeling Veenendaal - Rhenen steunen door lid of donateur te worden. Als lid of donateur bent u van harte welkom bij onze activiteiten. Als lid ontvangt u naast het Groene Blad, dat minimaal 4 keer per jaar verschijnt, ook het kwartaalblad “Mens en Natuur” van de landelijke IVN vereniging. Donateurs ont­ vangen alleen het Groene Blad.   Leden betalen € 20,- per jaar Donateurs minimaal € 15,- per jaar   Aanmelding: met volledige adresgegevens, telefoonnum­ mer en uw e-mail adres. Opzegging: vóór 1 december. Adreswijziging: zo spoedig mogelijk.   Aanmelding, opzegging en woon-/e-mailadres wijziging via https://www.ivn.nl/afdeling/veenendaal-rhenen-eo/ivn-in­ fo/ledenadministratie, vul het betreffende formulier in en stuur deze naar het daarop aangegeven adres.    

De koffie en de pepernoten staan klaar en voor de kinderen is er een leuke kleurplaat. We hopen op een grote opkomst. Suze Hörchner en Cokkie Gadella    

Activiteiten van 1 oktober t/m 31 december Voor informatie over deze activiteiten: https://www.ivn.nl/ afdeling/veenendaal-rhenen/activiteiten   Zat 18 okt – 14:00 uur Paddenstoelenexcursie – Holle Boom Woe 22 okt – 14:00 uur Opa-Oma + kleinkinderen Herfst Zat 25 okt – 20:00 uur De Nacht van de Nacht Kwintelooyen Zat 17 januari Nieuwjaarsbijeenkomst Woe 11 maart

Nieuwe leden en donateurs   Frits Beckerman School – Dr. C. Steenblok

Veenendaal Veenendaal

 

 

Algemene Ledenvergadering !!!

 

 

Herfst 2014

Het Groene Blad 19

www.editoo.nl

INDIEN ONBESTELBAAR: WILLEM BARENTZSTRAAT 17 3902 DE VEENENDAAL