Februari 2015 Wintereditie. Het Lelieblad. Kwartaaluitgave IVN afdeling Zoetermeer e.o. BELEEF DE NATUUR!

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad Kwartaaluitgave IVN afdeling Zoetermeer e.o.

 

BELEEF DE NATUUR!

Van de redactie Het lijkt erop dat het toch weer niet erg gaat lukken met de winter in Nederland. Geen ijs op de sloten waar naar hartelust op geschaatst wordt. Geen witte wereld waar (groot) ouders  kinderen met rode rode koontjes op hun sleetje voorttrekken, geen ellenlange files vanwege winterse gladheid en geen vastgelopen treintrajecten door bevroren wissels. De aarde warmt op en dat zullen we weten ook! De knoppen staan op springen en de eerste sneeuwklokjes zijn al gesigna­ leerd. De eenden glijden al ja-knikkend door de sloten en ook de zangvogels beginnen al voorzichtig aan hun voorjaarsfluitconcerten. Maar kijk uit! Koning Winter kan nog komen. En dan zijn de rapen gaar!  Dus laat de winterbanden rustig nog even een paar weken onder de auto en blijf de tuinvogels en kleine zoogdieren bijvoeren. Wie weet is het straks ineens heel hard nodig! We hebben weer een blad vol mooie verhalen en foto's. Heerlijk lees­ voer voor de lange winteravonden!  

3    4    5    6   

Van de bestuurstafel     Overleg met de gemeente     Is dat nou zielig?     Een ontmoeting met een vuurgoudhaan

7    9   

Column: Goede doelen  

10

Drie kleine kleutertjes

11    

De (onderwater) tuin van Arjen Wardenier

Nieuws van de werkgroep Paddenstoelen

COLOFON

 Bron: scheurkalender 2014 Peter van Straaten

2

VOORZITTER:                                    Arjen Wardenier                                           Nimfkruidvaart 38, 2724 SV  Zoetermeer 079-3428529                   PENNINGMEESTER: Rob Schouten Zuringvaart 21, 2724 VX  Zoetermeer 079-3411828 SECRETARIS: Henk Bessembinders Natuursteenlaan 89,  2719 TB  Zoetermeer 079-3619277 REDACTIE: Fred Baerveldt, Petra Wardenier Jennifer Smit, Els van Venetië   REDACTIEADRES:                Koerberg 1, 2716 GC Zoetermeer                         079-3210383  fred.baerveldt@gmail. com                       LEDENADMINISTRATIE & WEBSITE: Taco Slagter 079-3213659 [email protected] DRUKKER: Editoo B.V. te Arnhem   www.ivnzoetermeer.nl  [email protected]

IVN ZOETERMEER

Van de bestuurstafel Door: Arjen Wardenier   Tradities!   De traditionele nieuwjaarsborrel met de Vogel­ werkgroep Zoetermeer en de KNNV was weder­ om gezellig en informatief. De slechtvalk die ruim over de 300km/uur vliegt blijft toch tot de verbeelding spreken. En die hebben wij ‘gewoon’ in Zoetermeer! Onder het genot van een hapje en een drankje was er uitgebreid de gelegenheid een ieder te zien en te spreken. Een goede tradi­ tie waar wij jaarlijks graag mee door blijven gaan.

 We kunnen dit inmiddels ook als een goede traditie beschouwen. De invulling van de dag is nog volop in ontwikkeling; ideeën en suggesties zijn altijd welkom! Volgend jaar zullen we moe­ ten gaan nadenken over een grotere ruimte, aangezien ons gidsenteam met een aantal nieuwe natuurgidsen hopelijk zal zijn versterkt. En dan zeker nog een traditie; de Westerparkdag. De voorbereidingen voor 31 mei, zijn vorig jaar gestart en zijn in volle gang. De Westerparkdag wordt ieder jaar grootser, professioneler en ­ meer divers. Zet de datum van 31 mei in je agenda en beleef deze dag mee met ons.

Van de ledenadministratie

IVN heeft traditioneel cursussen hoog in het vaandel staan. Educatie staat niet voor niets in onze naam. De IVN natuurgidsenscursus is daarvan wel de meest toonaangevende cursus. Bij het verschijnen van deze editie van ons Le­ lieblad zal de eerste kennismakings- en theorie­ avond (2 februari) van de natuurgidsencursus in Zoetermeer hebben plaatsgevonden. Het is fantastisch om te kunnen starten aan deze cursus met 23 deelnemers. Het cursusteam heeft dan ook anderhalf jaar, waarvan de afge­ lopen maanden in het bijzonder, bergen werk verzet om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Waarvoor hulde! Uiteraard zullen wij jullie op de hoogte blijven houden van de voortgang van de cursus. Er staat ons een druk jaar te wachten. Naast de natuurgidsencursus gaat ons programma met excursies en rondleidingen dit jaar natuurlijk gewoon door. Het excursieprogramma is van start gegaan met de traditionele mossenexcur­ sie. Dit jaar op 16 mei staat voor de 3de keer de IVN Zoetermeer (natuur)gidsen dag in de agenda.

Februari 2015 Wintereditie

Door: Taco Slagter Dankzij de Natuurgidsencursus kunnen we 13 nieuwe leden verwelkomen: Blanker-Teunen, E. (Ellen) Buter, M. (Miranda) Daatselaar, J. van (Joset) Dulk, M. den (Miriam) Habraken, R. (Ruben) Koolstra, E. (Elvira) Kort, R. (Raymond) Lurks-van den Boogert, C.M. (Marina) Pot, W.C.J.M. (Wilco) Roest, L. (Lia) Scheltens, J. (Janneke) Scholtes, N.G.M. (Nico) Toonstra-Stoppelenburg, H. (Hester)   We namen afscheid van de leden: Dijk, R.B. van (Ruud) Grobben, F.J.A. (Fleur) Vloemans, D.J.W. (Dorinne) En van het huisgenoot lid: Vloemans, L.V.E. (Lars)

Het Lelieblad

3

Overleg met de gemeente Door: Henk Lubberding   1. Natuur en Milieu Vier keer per jaar overlegt het team Groen Spelen Leren (inclusief de stadsecoloog) van de gemeen­ te Zoetermeer met zo’n 10-15 natuur- en milieu­ organisaties. Op de vergadering in september presenteerden alle verenigingen zich aan de nieuwe wethouder, Robin Paalvast, waarbij ui­ teraard meerdere wensen naar voren kwamen. De belangrijkste zaken die in november aan de orde kwamen, waren: de toekomst van de na­ tuurtuin, Westerparkdag 2015, het project Groen doet goed, Duurzaam Zoetermeer en het Biodi­ versiteit Actieplan (BAP). 2. Groenbeheer Twee keer per jaar overleggen vertegenwoordi­ gers van de gemeente met IVN, Vogelwerkgroep Zoetermeer en KNNV over het gevoerde maaien snoeibeleid. Op de laatste vergadering is het eerste uur uitgetrokken voor uitwisseling van gedachten met de wijkbeheerders (5 van de 7 waren aanwezig). De belangrijkste punten waren de tegenstrijdigheid van belangen bij de verschillende burgers en het geven van de noodzakelijke voorlichting. Het tweede uur was gevuld met het reguliere overleg, waarbij vooral de (nog) niet uitgevoerde motie “Bos beheert zichzelf” ter sprake kwam. Omdat in de gemeen­

 

4

te veel waterplassen en -stromen onder beheer van de waterschappen vallen, zal op de volgen­ de vergadering het waterschap Schieland aan­ wezig zijn om uitleg te geven over hun beleid. Voor meer gedetailleerde informatie de auteur benaderen. 3. De toekomst van de Natuurtuin Op 22 januari 2014 heeft er een eerste overleg plaats gevonden tussen de gemeente en de na­ tuurverenigingen van Zoetermeer over de toe­ komst van de Natuurtuin. De toen ingestelde werkgroep heeft de sterke en zwakke punten van de Natuurtuin nu en in de toekomst geanaly­ seerd en hiervan op 11 november verslag ge­ daan. Ingeleid door de beheermanager van de gemeente werden de aanwezigen uitgedaagd door de wethouder, de heer Robin Paalvast, om oplossingen en ideeën aan te dragen aangaande het toekomstig beheer van de natuurtuin. Twee sprekers vertelden vervolgens over “hoe het el­ ders is gedaan”. Na stevige discussie werd beslo­ ten om de huidige werkgroep de sterke en zwakke punten verder uit te laten werken. De resultaten worden aan een door de gemeente aangestelde deskundige overgedragen, die een plan van aanpak voor de natuurtuin in de toe­ komst gaat opstellen, inclusief de eisen die er aan een eventuele andere beheersvorm moeten worden gesteld. Een serieuze optie is een vere­ niging met beheersbevoegdheden. In de loop van het voorjaar 2015 wordt er verder vergaderd.

IVN ZOETERMEER

Is dat nou zielig? Pijn in de microkosmos Door: Dolf Siebert Op het veldje achter ons huis zag ik in het najaar tot mijn plezier grote aantallen paardenbijters jagen. Die doen dat graag in groepen. Het was prachtig: in het strijklicht van de namiddagzon (dit kan zo in een doktersroman) glinsterden hun vleugels alsof ze van gouddraad gesponnen waren. En ze vraten een heleboel muggen en vliegen op. Eerder was echter een libel de klos. Waar hommels wel eens dwars door een spin­ nenweb heen vliegen, lukt libellen dat niet – logisch, met die lange vleugels. In een kinderlij­ ke bui kun je je afvragen of dat nou eigenlijk niet zielig is. Het besef dat een spin je leeg komt zuigen biedt immers geen vrolijk perspectief.  Maar insecten hebben geen hersenen.          

Wel zenuwen, en die komen samen in zenuw­ knopen (de ganglia). Zintuiglijke waarnemin­ gen – in dit geval pijnsignalen – in een of andere vorm kennen ze dus wel, maar vermoedelijk slechts als impuls waarop gereageerd moet worden. Functioneel dus, want voor een pijn- of angstbesef zoals zoogdieren als de mens dat kennen, heb je hersenen nodig. De vliegen op de foto’s kregen evenmin een vrolijk perspectief geboden. Libellen (en zelfs de meeste juffers) zijn geduchte rovers. En niet al­ leen in het larvale stadium. Meer libellen en natuur op www.dolfsiebert.nl!

 

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad

5

De Natuurgidsencursus Door: Anke Smits Op 2 februari gaat de Zoetermeerse natuurgid­ sencursus van start met 23 deelnemers! De les­ avonden op de maandagavond houden we in Speelboerderij “het Buitenbeest”. De excursies en veldpractica op zaterdag zullen steeds “er­ gens” in Zoetermeer zijn, afhankelijk van het onderwerp. Er komen 19 deelnemers uit Zoeter­ meer en omgeving , 3 uit Rotterdam en zelfs 1 uit Brielle. Wij als cursusteam gaan er alles aan doen om er een leerzame, leuke en inspirerende cursus van te maken.  Om onze deelnemers zo breed mogelijk te infor­ meren over wat er al gaande is binnen IVN Zoetermeer, houden we op maandag  2 maart een soort van “markt”. De coördinatoren van alle werkgroepen zullen we hierover persoonlijk benaderen. Via dit Lelieblad zullen we jullie op de hoogte houden van het reilen en zeilen tijdens de cursus. Het achtkoppige cursusteam bestaat uit Adrie van Heerden, Max Leerentveld,  Arjen Warde­ nier, Hella van Driel, Marja Kreike, Marian Wes­ dijk, Sinie de Jonge en Anke Smits.

 

Een ontmoeting met een vuurgoudhaan. Door Fred Baerveldt Mijn vrouw liep met dochter Karin te wandelen in het Westerpark, toen ze een prachtig vogeltje zagen. Karin heeft altijd een camera bij zich, maar toen toevallig niet, terwijl een foto maken heel gemakkelijk had gekund, want wegvliegen was er niet bij. Aan de hand van de beschrijving die ze gaven bleek het te gaan om een vuurgoud­ haan, een luxe uitvoering van de gewone goud­ haan en bovendien minder schuw. Het is een heel klein vogeltje (9 cm; één van de de kleinste vogels van Nederland) en hij weegt maar 5 tot 7 gram. Verzenden per post zou gemakkelijk kunnen (niet doen natuurlijk) en je hebt maar één postzegel nodig. Ik las ook in een beschrij­ ving van de vuurgoudhaan, dat zij zo hoog flui­ ten, waardoor oudere mensen ze niet kunnen horen. Nu ben ik al wat ouder en ik heb de proef op de som gedaan (www.welkevogelisdit.nl/­ vuurgoudhaantje) en inderdaad hoorde ik niets. Van genoemde website komt ook de prachtige foto bij dit stukje. Zij komen vooral voor in de naaldbossen in het oosten van het land en minder in het Westen. Ik vraag me af of de vuurgoudhaan, maar ook het gewone goudhaan­ tje, al meer gezien is in het Westerpark.

   

6

IVN ZOETERMEER

Column: Goede doelen Door: Rob Scouten   Bent u ook zo voor de natuur? Ja, zult u zeggen. Ik ben niet voor niets lid van IVN! Maar moet u niet nog wat meer doen? Want wie was er eerder, de mens of de natuur? Juist, de natuur. Zonder natuur geen mensen. Maar zonder mensen wel natuur! Wil je de mensheid helpen, begin dan bij de natuur. Toch? En daar krijgen we genoeg mogelijkheden voor. Iedere week vallen die mogelijkheden met een doffe plof op onze deurmat. SPOED! Help onze beren de winter overleven! Help ons WEESOLIFANTJE Nkala een mooie toekomst te geven! Geef voor de strijd tegen het EERSTE KLAS DIERENLEED van de mozzarella­ buffels! Blijf ons alstublieft trouw! Wilt u ons helpen met uw ondersteuning van de miljoenen VERWAARLOOSDE EN MISHANDELDE ezels en muildieren! Ezelleed is overal! Vult u alstublieft de acceptgiro in! Denk aan al de verdwaalde katten! De zieke zeehonden! De blinde vinken! De zwakke zeepaardjes! Inmiddels ben ik al adoptieouder van een Siberische tijger, een Roemeense beer en een Tanzaniaanse mestke­ ver. Er is dus genoeg vraag en genoeg te geven. Maar toch, is dat niet te gemakkelijk? Even een cijfer­ tje invullen, en ons geweten is weer gesust. ‘Ik had moeite om op te staan, vanochtend,’ zei ik aan het ontbijt. ‘Ach, dat heb ik elke dag,’ zei mijn vrouw, en ze sloeg het kapje van haar zacht gekookte eitje af. ‘…maar toen dacht ik, ik moet een daad stellen. Niet blijven liggen, laten zien waar ik sta. Ik sta op, niet zomaar, maar tegen de ontbossing van de regenwouden! En daar maak ik een foto van…’ ‘Oh, deed je daarom je mooie pyjama aan, toen je uit bed stapte!’ ‘…een protestselfie en dat zet ik op internet met het verzoek aan iedereen om met mij op te staan tegen de ontbossing van de regenwouden…’ Ze keek me onderzoekend aan. Het eitje bleef even in de lucht hangen. ‘..en weet je wat we verder gaan doen? Straks na de koffie houden we twee minuten stilte…’ ‘Dat doe ik ook al elke dag, nog wel langer dan twee minuten.’ ‘…om de neushoorns te gedenken die in Afrika dagelijks een prooi zijn van stropers!’ Ze smeerde een boterham. ‘Want een gift aan zo’n fonds, da’s te gemakke­ lijk. Een susser voor je geweten, een afkoopsom.

En je krijgt er ook nog wat voor terug. Laden vol wenskaarten, meer dan voldoende pennen om ze te beschrijven, kleurige tassen met opdruk om alles, inclusief de folders, weer bij het oud papier te zetten, en voor iedere kamer een kalender. Nee, we moeten echt iets doén. Als we nou morgen een stille tocht houden door de wijk, uit protest tegen de verkeersdood van al die otters …’ ‘Ik heb morgen een wandelafspraak.’ ‘Dat kan prima samengaan. Jullie kunnen toch wel een stille wandeling maken? Dan maken we daar een filmpje van en zetten dat op Facebook, met een petitie die iedereen kan onderteke­ nen…oh jee, ik zit niet op Facebook… maar jij wel!’ ‘Ik ben mijn account vergeten.’ ‘En aan het eind van de tocht – want je kunt niet blijven lopen - kunnen we dat mooi verbinden met een actie STIL STAAN BIJ… weet jij nog een goed doel?’ ‘En wat doen we met al die donaties voor die arme dieren?’ ‘Ach, dat sparen we op, en maken daar een duurzame natuurreis mee. Ik wil nog steeds een keer naar Spitsbergen.’

E ST E L O N L IN JE E IG E N SC H U T T IN G SAM EN

BEKIJK ONZE WEBSITE VANDORPHOUT.NL VOOR VELE ACTIES

Van Dorp Hout is een regionale houthandel. Wij verkopen hout en aanverwante producten met een buitentoepassing. OPENINGSTIJDEN maandag t/m vrijdag van 07:30 tot 17:00 uur zaterdag van 07:30 tot 16:00 uur VOORWEG 153 | ZOETERMEER 079 - 3512578 | [email protected] WWW.VANDORPHOUT.NL

 

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad

7

8

IVN ZOETERMEER

Nieuws van de Werkgoep Paddenstoelen Door: Sinie de Jonge   Motto: ze kwamen dit jaar als paddenstoelen uit de grond (want regen en warmte, daar houden paddenstoelen van). • Lessen op scholen Om meer soorten paddenstoelen te krijgen hebben fanatiekelingen begin dit jaar een hout­ snipperpad aangelegd in het Hoekstrapark, hetgeen uitstekend is gelukt. Daarom heb ik dit park gekozen voor de paddenstoellessen op scholen. Met gestructureerde opdrachten, voor­ zien van spiegeltjes en zoekkaarten, gingen en­ thousiaste kinderen en ouders het park in en dankzij de superspeurneuzen werden veel soorten gevonden op de houtsnippers en op ander substraat. In totaal hebben 8 scholen mogen genieten van de wondere wereld van de paddenstoelen.

• Rokkeveense bermen Mede dankzij het beleid om aangepast te maaien zijn weer veel soorten paddenstoelen waargeno­ men in de Rokkeveense bermen met als hoogte­ punt de Broze satijnzwam (Entoloma transven­ osum) aan de Spectrumsingel. Hoewel ik deze soort al een aantal jaren heb waargenomen, kwam ik er niet uit wat het was en heb ik advies gevraagd aan een specialist in satijnzwammen, Chiel Noordeloos een bekende mycoloog in Gouda. De volgende ochtend liet hij me al weten dat het de zeer zeldzame Broze satijnzwam was, die volgens de verspreidingsatlas slechts 1 maal gevonden is in Drenthe. Ze zijn erg breekbaar en vallen makkelijk uit elkaar. De plaatjes zijn vuilroze en vaak voorzien van kleine dwarsader­ tjes. Een geweldige vondst dus. Zo zie je maar wat aangepast maaien op kan leveren!  • Natuurtuin De Natuurtuin in het Westerpark is ongeveer twee hectare groot en werd in de winter van 1978 aangelegd. Februari 2015 Wintereditie

Broze satijnzwam

De tuin stelt bewoners in de gelegenheid planten en dieren in hun natuurlijke omgeving te zien. In de tuin zijn verschillende landschapjes aan­ gelegd die vroeger in en om Zoetermeer voor­ kwamen zoals een polder, een griend, akkertjes en een sawa. Deze prachtige tuin hebben we dit jaar in de maanden maart, juni, september en december uitgebreid onder de loep genomen. Na 31 december stond de teller op 105 soorten,

Druppelparasolzwam                 Pluisdraadmosschijfje  (Chamaemyces fracidus)           (Lampospora wrightii)

waarvan 8 zeldzame, 7 zeer zeldzame en 1 zeer zeer zeldzame soort, de Druppelparasolzwam (Chamaemyces fracidus). De andere 3 padden­ stoelen behoren tot de zeer zeldzame soorten: Pluisdraadmosschijfje (Lampospora wrightii), Witdekselkalkbekertje (Craterium minutum) en Oranje dwergmycena (Mycena acicula).

Witdekselkalkbekertje                                    Oranje dwergmycena  (Craterium minutum)                                     (Mycena acicula)

Het Lelieblad

9

• Rest zeldzame vondsten Westerpark: Oranje inktzwam (Coprinus ery­ throcephalus), de hoed ziet er in het begin oranje uit en wordt later zwart, net als bij de andere inktzwammen. Kroontjesknotszwam (Artomyces pyxidatus). Balijbos: Witstelelige zadelkluifzwam (Helvella latispora). Prielenbos: Poedermycena (Mycena corynephora).

Resultaat 2014: 23 nieuwe soorten gevonden, totaal 261 soorten gevonden, totaallijst Zoeter­ meer 776 soorten

Oranje inktzwam                                                    Poedermycena

Witstelige zadelkluifzwam                  Kroontjesknotszwam

(Coprinus erythrocephalus)                                     (Mycena corynephora)

(Helvella latispora)                              (Artomyces pyxidatus)

 

 

Stippellijn 2 kolommen

 

    "Drie kleine kleutertjes die zaten op een hek....                ...boven op een hek.     Drie kleine kleutertjes die zaten op een hek....        op een mooie zonnige dag in september."  

Drie kleine kleutertjes…

Door:  Fred Baerveldt   Bij deze foto moest ik aan dat kinderliedje den­ ken. Alleen hier zijn het drie musjes die mij, of liever gezegd mijn appelgebak, in de gaten hielden om een graantje mee te pikken. Dit was in Volendam en later hetzelfde ook in Bergen aan Zee. Hetzelfde spektakel, vechten om de laatste kruimels. Wat hebben Volendam en Bergen aan Zee wel en Zoetermeer niet? Waarom zoveel mussen in die plaatsen en hier zo weinig. Nu ben ik misschien wel een beetje zwart/wit bezig, want als ik benzine ga halen op de Voorweg, is het daar een gekwetter van je welste in de heg. Maar ja, dat kunnen ook heggenmussen zijn. Erg wetenschappelijk kan je mijn betoog tot nu toe niet vinden. Het lijkt me beter om met feiten te komen. 10

Kortweg gezegd: het gaat slecht met de huis­ mus? Het aantal mussen is de afgelopen twintig jaar in ons land afgenomen met een kwart tot 40 procent. Dit kan zo niet doorgaan. Het mag niet gebeuren dat dit brutale, gezellige vogeltje na eeuwen uit ons land gaat verdwijnen. Hoe de situatie in andere landen is weet ik niet. Het is een vogeltje dat op de hele wereld voorkomt. Een vogeltje waarvan de eerste waarneming dateert van ongeveer 9000 jaar voor Chr. Maar waarom gaat het slecht met de huismus. Een belangrijke oorzaak is dat de akkers met graan plaatsge­ maakt hebben voor maisvelden en met mais kan de huismus niets beginnen. De dakpannen van tegenwoordig zijn ook niet geweldig voor de mus. Hij kan daar moeilijk onder nestelen. Er wordt zelfs beweerd dat het aantal mussen zo terugloopt omdat er zo weinig paarden meer op straat te vinden zijn want vroeger aten mussen de onverteerde haver uit de paardenvijgen. Maar dat lijkt me een beetje overdreven. Maar hoe het tij te keren? Dat is niet eenvoudig. De onderste rij dakpannen zoveel mogelijk open houden is een optie. De maisvelden zijn er nu eenmaal en daar valt weinig aan te veranderen. Wat wel heel goed kan; onze tuinen vogelvrien­ delijk maken. Ik neem aan dat iedereen wel weet hoe dat moet. Voor de volledigheid is hier het dieet van de mus: zaden van grassen en kruiden, knoppen, scheuten, fruit en soms insecten. Voeren is toegestaan en aan te bevelen, denk aan broodkruimels, appeltaartkruimels, gekookte rijst en aardappels. Pas geboren musjes hebben een insectendieet, zoals vliegen, muggen, ke­ vers, bladluizen, rupsen en spinnen.   IVN ZOETERMEER

De (onderwater) tuin van.... Door: Arjen Wardenier   In mijn lagereschoolperiode heb ik van mijn vader mijn eerste aquarium gekregen. Als ik me niet vergis, door hem zelf in elkaar gelijmd. In mijn herinnering een bakje van 50 bij 30 bij 30 cm. Met natuurlijk, hoe kan het ook anders, waterpest en guppen (ook wel miljoe­ nenvisje genoemd en dat klopt!). Mijn vader had een houten meubel gemaakt, waar het bakje mooi in paste. De guppen maak­ ten plaats voor goedkope en makkelijk te houden visjes; Rode Minors en Zebrabarbelen. En ja, er kwamen ook twee Maanvissen in. Wist ik veel dat die vissen, ongeacht de ruimte in het aqua­ rium waarin ze leven, ruim 20 cm hoog kunnen worden. In de winkel werden ze als kleine visjes, voor niet al teveel geld verkocht. Dus ja, dat was te verleidelijk. De Maanvissen pasten ook niet zo goed bij Rode Minors, die staan bekend als vin­ nenbijters. Overigens was ik als baby niet bij het aquarium van mijn vader weg te slaan. De hobby is dus al op heel jonge leeftijd begonnen!

Maar het noodlot sloeg toe. Na één van mijn vele, zeer grondige schoonmaakacties, kwam ik 's avonds na het tandenpoetsen mijn kamer in en kreeg natte voeten... Het bakje was gebarsten. Later bleek er tussen het meubel en de glazen bodem een steentje uit het aquarium terecht te zijn gekomen. Een plaatje piepschuin onder mijn bakje had ik niet. In allerijl de vissen, ze leefden allemaal nog, in een tijdelijk bakje gezet en de volgende dag aan een bevriend klasgenootje gegeven die ook een aquarium had. Eén van de twee maanvissen heeft het nog heel lang volge­ houden. Het einde van een hobby? Voor even wel.... Op mijn 27ste ben ik weer aan een nieuw aqua­ rium begonnen. Ook op zolder, maar nu wat groter, 130 bij 50 bij 50 cm en met piepschuim onder de bodem. Ik kreeg van mijn vader zijn oude (Eheim)buiten­ filter. Die filters zijn niet kapot te krijgen. Na wat opstartproblemen (met name door ver­ keerde waterwaarden), het opdoen van de nodi­ ge ervaring en de discipline om niet om de ha­ verklap in de bak te rommelen, heb ik dit aqua­ rium tot aan onze verhuizing naar Zoetermeer succesvol gehad. De verhuizing naar Zoetermeer heb ik aangegre­ pen om een nog wat grotere bak te nemen. Dit keer een bak van160 bij 60 bij 60 cm met zo'n 575 liter inhoud. De bak kreeg een mooie plek in de woonkamer en ik heb een nieuw en groter bui­ tenfilter (weer Eheim) gekocht. De opgedane ervaringen met het vorige aquarium hebben tot nog toe, al zeg ik het zelf, tot een probleemloos en mooi aquarium geleid.   Daarnaast heb ik in de afgelopen jaren nog wat geëxperimenteerd met zogenaamde Nano aquaria. Dit zijn kleine (zoetwater)bakjes van maximaal 30 liter inhoud, waar met name kleine garnalen in worden gehouden. De ervaringen hiermee waren bij mij wisselend.

 

 

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad 11

Ik kreeg vooral last van oncontroleerbare plaag­ dieren zoals platwormen (planaria), kleine (mij nog altijd) onbekende slakjes en hydra, een soort zoetwaterpoliepen (neteldieren). Uiteindelijk ben ik hiermee gestopt. Ook omdat de roep naar een zeeaquarium steeds sterker werd. En zo heb ik, zo'n anderhalf jaar geleden, beslo­ ten een Nano zeeaquarium aan te schaffen. Door de zeer snel gaande ontwikkelingen in de aqua­ riumwereld is een zeeaquarium voor een ieder binnen handbereik. Tenminste dat doen "ze" je geloven. Omdat de hoge kosten, de vele uren die in het onderhoud gaan zitten en de ruimte die een grote bak inneemt mij ervan weerhielden, heb ik uiteindelijk gekozen voor een klein aquarium met een inhoud van 30 liter.  De opstartfase van een zeeaquarium lijkt op die van een zoetwater aquarium. Je start met te zorgen voor goede waterwaarden. Pas daarna worden dieren geïntroduceerd. In een zoetwa­ teraquarium betekent dit in het begin alleen planten en nog geen vissen. Nu zijn planten voor een zoetwateraquarium niet te vergelijken met de "planten" voor een zeeaquarium. Dit zijn immers koloniën diertjes ofwel koralen. Daarom is een zeeaquarium in de opstartfase nogal kaal. In zo verre, de stenen die in de bak worden ge­ legd, zijn zogenaamde levende stenen. Die lopen op een onbewaakt moment niet de bak uit, maar bevatten allerlei micro-organisme zoals slakjes, krabbetje, wormen, wieren, algen enz. enz. Deze levende stenen dragen (uiteindelijk!) bij aan een stabiel milieu.

links; de kale opstartfase, met rechts achterin het interne filter en links de verwarming. rechts; algenexplosie tijdens de (lange) opstartfase.

Dan nog zo iets waar je als zoetwater aquarium­ houder aan moet wennen, algen. Die wil je juist wel in een zeeaquarium. De schrik van iedere zoetwater aquariumhouder zal nu je vriend zijn. In de opstartfase, die zomaar een half jaar kan duren, staat de bak dan ook bol van de algen. Niet het meest aantrekkelijke gezicht, maar wel noodzakelijk voor het uiteindelijke resultaat. Langzaam ontstaat er een balans en komt de

12

algengroei enigszins onder controle. Dan ben ik overgegaan tot de aanschaf van enkele lederko­ ralen. Dit zijn zachte koralen (dus niet de (wit­ te)steenkoralen, die iedereen kent) Ten opzichte van de meeste zeevissen zijn zachte koralen, ondanks dat het koloniën diertjes zijn, makkelijk in het onderhoud. Ze eten namelijk bijna niets. Eigenlijk is alleen verlichting voldoende. Door­ dat ze samenwerken met algen, zogenaamde zooxanthellae (symbiotische algen), worden ze, door fotosynthese, voorzien van de nodige bouwstoffen (suikers). 

Links; kort na de introductie van de koralen, ze zijn nog niet open. Rechts; niet lang daarna, de koralen zijn geopend en staan er mooi bij.  

Tegelijk met de eerste koralen slakjes geïntro­ duceerd. Hopende op stevige algenvraat. Na enige tijd ook een klein visje aangeschaft. Deze visjes, die niet veel groter worden dan 3 cm, hebben in hun natuurlijk omgeving een klein territorium en weinig tot geen behoefte aan een grote zwemruimte. Ideaal voor een dergelijk klein aquarium. Met zijn vinnen lijkt hij (of zij?) een beetje op de stenen te staan.

Turbo slakje (Astraea tecta) en rechts een Blennie of Naakte slijmvis (Trimma rubromaculatus)

Naast het visje heb ik ook twee algenetende krabbetjes aangeschaft. Deze relatief klein blij­ vende koraalvriendelijke soort, moet de slak helpen om de algengroei in het bakje enigszins onder controle te houden. Op de foto zitten ze gebroederlijk bij elkaar, maar dat komt denk ik omdat ze elkaar niet zien, want normaal gespro­ ken vliegen ze elkaar in de (sc)haren.

IVN ZOETERMEER

Werkgroep Natuur en Beleven De rijkdom van de slak. De dieren hielden een grote vergadering om uit te vinden hoe ze zich zouden kunnen beschermen tegen de roofbouw van de mensen. “Van mij nemen ze bijna alles,” klaagde de koe. ”Ze nemen mijn melk, mijn vlees en zelfs mijn huid.” “Het gaat mij ook niet veel beter,” zei de kip. “Eerst nemen ze steeds mijn eieren weg en uiteindelijk moet ik aan het spit.” “Van mij nemen ze het vlees en mijn mooie huid,” knorde het varken. “Het is schandalig.” “Je hebt helemaal gelijk,” viel de kanarievogel hem bij. “Ze sluiten mij op, omdat ze mijn gezang zo mooi vinden. Had ik maar niet zo’n mooie stem.” En zo hadden allen wel iets te klagen: de herten, de hazen, de vogels en de vissen, de walvissen en de zeehonden, de luipaarden en de olifanten. Toen allen hun bezwaren hadden genoemd, was er de zachte stem van de slak: “Wat ik heb, zouden de mensen onmiddellijk van mij afnemen, als ze dat konden. Want ik heb precies wat ze het meeste missen om goed te kunnen leven: ik heb de tijd!”

Twee Mitrax krabbetjes (Mithraculus sculptus) bij oorkoralen (Ricordea florida).

Het onderhoud is in vergelijking met mijn zoet­ wateraquarium echt een stuk bewerkelijker. Wekelijks onderhoud is eigenlijk noodzakelijk. Het is belangrijk om regelmatig, met kleine hoeveelheden tegelijk, water uit het aquarium te vervangen voor "vers" zeewater. Dit wordt gemaakt door aan gedemineraliseerd water (speciaal zee-)zout toe te voegen. Dit alles heeft natuurlijk ook te maken met de kleine inhoud van dit aquarium. Aquaria met grotere waterin­ houd zijn een stuk stabieler en dus minder ge­ voelig. Maar daar hangt dan weer een fors prijs­ kaartje aan.   Daar waar ik bij mijn zoetwateraquarium soms dagen of weken niets hoef te doen, vraagt dit kleine bakje dagelijks een kritische blik. Leeft alles nog, loopt het filter nog, is de temperatuur goed, is het waterniveau niet te laag, is er geen steen omgevallen. Maar ik moet zeggen, het is wel heel erg mooi, vooral de kleuren. 

voor al je biologische boodschappen

Het enige minpuntje is dat ik in deze (onderwa­ ter)tuin niet kan zitten en in mijn achtertuin wel.  

Natuurwinkel Pilatusdam 15 2712 BD Zoetermeer tel. 079 - 320 0700

Links; knoop poliepen (Zoanthus sp.) en rechts een Oorkoraal (Rhodactis

maandag: di t/m do: vrijdag: zaterdag:

Wij zi v/d N jn at ... jij uur ook?

9.00 - 18.00 uur 8.30 - 18.00 uur 8.30 - 20.00 uur 8.30 - 17.30 uur

indosinensis)  

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad 13

Agenda 15 febr. Excursie: Knoppen en katjes I   Veel natuur is nu nog steeds in winter­ slaap; toch laten sommige bomen en struiken zich al zien in deze tijd van het jaar. Ze lijken in rust maar hebben voor de komende lente en zomer hun knoppen al klaar. Door middel van hun katjes bloeien sommige bomen al. Er is alweer heel veel te zien. De excursie start om 14.00 uur bij ’t Westpunt in het Westerpark en duurt ± 1,5 uur. 8 mrt Kinderexcursie: Op safari in de lente   Het is nog koud, maar we gaan lekker op pad voor een echte safari. Er is van alles te zien in het park. Trek warme kleren en stevige schoenen aan. Deze excursie van ± 1,5 uur is bedoeld voor kinderen vanaf 5 jaar en start om 14.00 uur bij ’t Westpunt in het Wes­ terpark. 15 mrt Excursie: Knoppen en katjes II   In deze tijd van het jaar hebben de bomen niet alleen al hun knoppen klaar, maar door middel van hun katjes bloeien veel bomen al. Er zijn zelfs al veel verschillende kleurige bloesems te zien. De excursie start om 14.00 uur bij ’t Westpunt in het Westerpark en duurt ± 1,5 uur. 22 mrt Excursie: Indianenwandeling   Indianen zijn echte natuurvolkeren. De werkgroep Natuur en Beleven laat je, door bijzondere verhalen en ware beleving, kennis maken met de levens­ wijze van die Indianen. De start is op het schoolplein aan de Cesar Franck­ rode en de wandeling duurt ± 2 uur. Vanwege het ‘stille en beleef’ karakter is de activiteit alleen geschikt voor volwassenen. Stevig schoeisel is nood­ zakelijk.

  29 mrt  

31 mei  

Excursie: Natuur in de wijk; vogelzang Ook in 2015 wordt de succesvolle reeks Natuur in de wijk voortgezet. Dit jaar staat het mooie park de Weidse Weide centraal. Tijdens deze eerste excursie luisteren en kijken we naar de verschil­ lende vogels in het park. De excursie start om 10.00 uur bij de ingang van het park, hoek Wallen­ dreef/ Weidedreef (2727 EB) en duurt ± 1,5 uur. Westerparkdag Samen met andere (natuur)organisa­ ties organiseert IVN Zoetermeer dit jaar voor de vierde keer de Westerpark­ dag. Het thema in 2015 is: Te land, ter zee en in de lucht. Doe mee met de activiteiten, workshops en excursies voor volwassenen en kinderen. Zet ‘m alvast in je agenda!

De deelname aan deze activiteiten is kosteloos. Aanmelden is niet nodig. Kijk op onze website (www.ivnzoetermeer.nl) voor meer informatie. Bij slecht weer is het raadzaam om op de websi­ te te kijken of de wandeling of excursie doorgaat.

 

Stippellijn 2 kolommen IVN Zoetermeer in 't Westpunt ‘t Westpunt is een klein bezoekerscentrum in het Westerpark, naast de Natuurtuin. Van half maart tot half november is ’t Westpunt bijna iedere zondagmiddag geopend. Op de eerste zondag van de maand zijn er van 13.00 -16.00 uur vrijwilligers van IVN Zoetermeer aanwezig. Excursies IVN Zoetermeer organiseert excursies op diverse locaties. Deze excursies worden gegeven door enthousiaste, deskundige natuurgidsen. Ook verzorgt IVN excursies op aanvraag. Je kunt hiervoor contact opnemen met Evert Verschoor:  079-342 36 61 of [email protected] IVN verzorgt op verzoek presentaties met 'de Natuurkoffer' voor verzorgings- en verpleegtehuizen. Info: Jeanne Dictus 06-18587680 en Fred Baerveldt 079-3210383

Februari 2015 Wintereditie

Het Lelieblad 15

Contactpersonen Werkgroepen IVN Zoetermeer   Excursies  Cursussen  Zoogdieren (vleermuizen)  Mossen  Paddenstoelen  Kinderactiviteiten  Bomen  Vlinders  Natuur en Beleven  PR  Duurzaamheid

Evert Verschoor Anke Smits Agnes van der Linden Taco Slagter Sinie de Jonge Jennifer Smit Johan van der Bijl Anke Smits Jeanne Dictus Sinie de Jonge Chris Veldhuijsen

079 - 342 36 61 079 - 351 12 93 079 - 316 78 18 079 - 321 36 59 06 - 400 462 62 079 - 351 73 24 079 - 361 30 60 079 - 351 12 93 079 - 361 23 83 06 - 400 462 62 079 - 361 77 98

 

Lidmaatschap Donateur of lid worden? Steun je het werk van IVN Zoetermeer? Word dan donateur! Je ontvangt dan vier keer per jaar ons afdelingsblad en wordt op de hoogte gehouden van onze activiteiten via onze digitale ‘Nieuwsflits’. Donateurs krijgen bovendien 10% korting op de prijzen van de eigen publiekscursussen. De mini­ mum donatie bedraagt € 15,00 per jaar, een hoger bedrag is uiteraard welkom. Wil je zelf aan de slag met natuureducatie en duurzaamheid bij jou in de buurt? Word dan lid. Leden kunnen meedoen met de speciale ledenactiviteiten, ontvangen ons afdelingsblad , de digitale ‘Nieuwsflits' en, vanuit de landelijke organisatie, het magazine Mens en Natuur. Contributie per jaar: Leden € 20,00, huisgenootleden € 7,50, donateurs € 15,00. Op vertoon van de Zoetermeerpas is het lidmaatschap tegen inlevering van coupon 3 of 4 gratis. IBAN: NL38 INGB 0005 5198 00 t.n.v. Penn IVN Afd Zoetermeer. Donaties zijn welkom.   Beëindiging van je lidmaatschap/donateursschap: Schriftelijk vóór 1 december aan de ledenadministratie.   De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen niet of op een later tijdstip te plaatsen, in te korten of te wijzigen. Voor het volgende nummer kan tot vrijdag 20 maart 2015 kopij ingezonden worden.