JAARVERSLAG VERENIGING NATUUR EN MILIEU, IVN afdeling Wijk bij Duurstede

JAARVERSLAG 2013 VERENIGING NATUUR EN MILIEU, IVN afdeling Wijk bij Duurstede

Voorwoord Beste leden, Nog niet eerder mocht ik een jaarverslag zo tevreden aankondigen als deze voor u liggende terugblik op 2013. Nog in de inleiding op het vorige verslag herhaalde het bestuur twee vurige en lang gekoesterde wensen, namelijk het tot stand komen van een werkgroep die zich op het beleid rond groenvoorzieningen zou richten en van een werkgroep, die natuureducatie voor haar rekening zou willen nemen. Wij konden toen nog niet voorzien, dat beide wensen juist in dit verslagjaar vervuld zouden worden. In het voorjaar formeerde zich een aantal veteranen en nieuwe leden in wat al spoedig de werkgroep 'Groenberaad' zou worden. Onder leiding van Henny Olthof als coördinator heeft deze werkgroep een vliegende start gemaakt. Als tegen- en medespeler van de gemeente, als aanspreekpunt voor talrijke burgers en vooral als aanjager en uitvoerder van daadwerkelijke actie op basis van grondig denkwerk is Groenberaad in korte tijd een serieuze factor geworden, zowel op het gemeentehuis als bij de burgerij. De samenwerking binnen de vereniging en met het bestuur verloopt al even bevredigend. We zijn dan ook geweldig blij met deze forse nieuwe scheut aan onze groene stam. Tegen het eind van het verslagjaar volgde het uitbotten van een tweede jonge spruit. Eerder al waren onze leden Nancy en Petra geslaagd als natuurgidsen, waarmee onze relatie met het IVN weer wat meer gestalte kreeg. Min of meer ten vervolge daarop is bij hen en een aantal andere leden, allen geïnteresseerd in natuureducatie, de gedachte opgekomen de krachten te bundelen in een werkgroep, de zesde die de Vereniging telt. Inmiddels bruist het in dit gezelschap van de ideeën en initiatieven. Het bestuur is uiteraard bijzonder verheugd over deze ontwikkeling. We zullen hierdoor meer profiteren van onze aansluiting bij het IVN, we zullen de overheid gemakkelijker kunnen overtuigen van ons bestaansrecht, we zullen onze bekendheid bij de burgerij vergroten. En bovenal zullen we een aantal kinderen liefde en interesse voor de natuur bijbrengen en daarmee bijdragen aan het behoud en de versterking daarvan op lange termijn. De blijdschap over beide nieuwe werkgroepen betekent natuurlijk niet, dat de vier vaste waarden in ons bestand gedevalueerd zouden zijn. Integendeel, zoals zal blijken wanneer u kennis neemt van hun activiteiten, waarvan hierna verslag wordt gedaan. Apart het memoreren waard zijn de Open Dag van de Heemtuinwerkgroep en de Natuurwerkdag waarop de werkgroep Landschapsbeheer in de schijnwerpers is getreden. Goed te functioneren bleek ook de samenwerking tussen de snoeiers van de laatste groep en de beleidsvolgers en -makers van de nieuwe werkgroep. Snode gemeentelijke plannen, die tot een kaalslag onder de hagen en heggen dreigden te leiden, werden door hun gebundelde krachten zowel achter de onderhandelingstafel als met de snoeischaar in de hand effectief bijgesteld. Meer in het algemeen heeft het bestuur suggesties uit de vereniging gevolgd om het onderling overleg en de samenwerking verder te intensiveren. In september hebben we een plandag gehouden, waarop actieve leden waren uitgenodigd en regelmatig overleggen we met de werkgroepcoördinatoren over het beleid. Een punt van enige zorg is de huisvesting. Namens het bestuur volgt Paul de gang van zaken op dit gebied met argusogen. Het ziet ernaar uit dat we De Nieuwe Schakel op enig moment zullen moeten verlaten in verband met nieuwbouw ter plekke. Vervangende huisvesting, die aan onze mogelijkheden en aan onze wensen voldoet, is echter niet één, twee, drie voorhanden. Uiteraard zullen we u hiervan op de hoogte houden en zo nodig ook raadplegen. We hopen velen van u te begroeten op de aanstaande Algemene Ledenvergadering. Verleden jaar kwam u in groten getale luisteren naar ons beroemde lid Frans Vera. Dit jaar hebben we iemand anders van naam en faam gevraagd, de ornitholoog Bart Ebbinge, die veel meer dan ganzen weet dan wij allemaal bij elkaar. En dan een laatste kwestie. Onder u schuilt met zekerheid een bekwaam en geestdriftig voorzitter. De zittende voorzitter had de hamer eigenlijk al per 1 januari uit handen willen geven. Hij vertrouwt erop, dat iemand anders het volgende jaarverslag zal schrijven. Meldt u derhalve aan. Hij kan u de functie zeer aanbevelen. Vrolijke vergaderingen en allemaal aardige en gedreven medebestuurders om u heen. Namens het Bestuur, Peter van der Eerden, voorzitter

jaarverslag 2013 VNM,

IVN-afd. Wijk bij Duurstede

pagina 2 van 26

Financieel jaarverslag inclusief begroting --- door Veronique Regout Resultatenrekening 2013 Abonnementen Activiteiten Algemene kosten Bestuurskosten Contributies Donaties Algemeen Werkgroepen Drukwerk en kantoorbenodigdheden Financiële administratie Flora Gebruikers- en kortingsvergoeding DNS Gemeentelijke waarderingsubsidie Heemtuin Algemeen Donaties Janny Boom IVN afdracht Landschapsbeheer Projecten Subsidie derden Verzekeringen Vogelwerkgroep Website Positief 2013

Werkelijk Kosten Baten € 75,00 € € €

329,45 188,04 16,50

2013 Baten 100,00 300,00 600,00 500,00

€ 455,60 € 4.290,00

€ 310,18 € 33,00 € 753,80 € 3.529,10

€

237,00

€ 2.015,85 € 3,16

474,95 70,00 95,59

€ €

2.000,00 300,00

€ € €

400,00 150,00 300,00

€

500,00 4.000,00

€

2.400,00 € € 300,00

€ €

900,00 3.500,00

250,00 371,50

311,85 122,01

€ 2.046,00

€ € €

Begroot Kosten € € € €

€ 2.233,80 € €

€ €

2013

€ € € €

2.500,00

500,00 400,00 100,00

€ 8.355,47 € 1.501,44

€ 9.856,91

€10.450,00 € 9.300,00 Negatief 2013 € 1.150,00

€ 9.856,91

€ 9.856,91

€10.450,00

€10.450,00

Toelichting resultatenrekening 2013. 1. Lidmaatschap Stichting Faunabescherming, Vlinderstichting, Utrechtslandschap en Stichting Vrienden van de Hordenboomgaard. 2. In 2013 zijn geen kosten voor activiteiten gemaakt. 3. Met ingang van 1 januari 2013 is de bijdrage aan de Kamer van Koophandel door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie afgeschaft. 4. Het betreft kosten voor huur van postbus, ledenvergadering en schoonmaakkosten van De Nieuwe Schakel (ook andere huurders van het gebouw betalen hier aan mee). Twee leden hebben een tegmoetkoming van € 25,00 ontvangen voor hun deelname aan de IVN natuurgidsencursus. Ook zijn de begeleiders van deze cursus, afkomstig van onze vereniging, verblijd met een bloemetje. 5. In 2013 hebben leden die in 2012 hun contributie niet voldaan hebben, alsnog betaald. Helaas zijn ook in 2013 weer leden die nog niet betaald hebben. Na het sturen van brieven of mails hopen wij dat ook die leden alsnog hun contributie over 2013 in 2014 zullen voldoen. De vereniging telt 131 leden. Enkele leden hebben opgezegd. Ook hebben wij ook een aantal nieuwe leden mogen verwelkomen. jaarverslag 2013 VNM,


pagina 3 van 26

6.a. In 2013 heeft de Rabobank de actie “Een steuntje in de rug” gehouden. De vereniging heeft hierop gereageerd. De Rabo heeft ons € 150,00 geschonken. Onze vereniging is de Rabo zeer erkentelijk voor dit steuntje. Ook heeft een lid € 100,00 gedoneerd. 6.b. Werkgroep Landschapsbeheer heeft voor particulieren werkzaamheden verricht. De werkgroep heeft van hen een kleine donatie mogen ontvangen. Ook zijn er door Ton Janssen uilenkasten geplaatst. Hiervoor heeft een lid een donatie gegeven. 7. Kosten voor het drukken van het jaarverslag 2012, kosten voor het versturen van de uitnodigingen en het jaarverslag voor de algemene ledenvergadering. 8. Bankkosten. 9. Werkgroep flora heeft in 2013 geen kosten gemaakt. 10. Gebruikers- en kortingsvergoeding van de verenigingsruimte van De Nieuwe Schakel. Het bestuur van DNS heeft in verband met het tweede lustrum in het pand aan de Zandweg 10 een maand gratis huur aangeboden. 11. De vereniging heeft in 2013 van de gemeente een waarderingssubsidie van € 4290,00 ontvangen. 12.a. Aanschaf van plantjes en zaden. 12.b. Ter nagedachtenis aan Janny Boom is nog een bedrag van € 228,31 te besteden. 13. Afdracht IVN (huisgenootlid € 1,25 en € 8,65 lid). Totaal 87 leden en 1 huisgenootlid. 14. Het aanschaffen van nieuw gereedschap en reparaties aan machines. Alle kosten voor het onderhoud van de klompenpaden (Overlangbroekse - en Gerrit Achterbergpad), het Vikinghofterrein en de poelen vallen onder de werkgroep Landschapsbeheer. Deze kosten worden gedeclareerd bij diverse instanties. In 2013 is door werkgroep Landschapsbeheer gereedschap gekocht om de geadopteerde hagen te onderhouden. De gemeente heeft toegezegd dit gereedschap (€ 1.861,00) voor haar rekening te nemen.Het bedrag kunnen wij in 2014 tegemoet zien. Werkgroep landschapsbeheer heeft voor het Revius een maatschappelijke stage verzorgd. Voor twee groepen leerlingen is o.a. een excursie bij het Leersumseveld geweest, verzorgd door Staatsbosbeheer. Ook die kosten zijn door de vereniging voorgeschoten, maar zullen door het Revius worden betaald. 15. Werkgroep projecten is in 2013 opgeheven. In de loop van 2013 is werkgroep Groenbeheer opgericht. 16. De subsidie voor Kleine Landschapselementen (KLE) bedraagt € 2.015,85. 17. Met ingang van 1 januari 2013 is de assurantiebelasting verhoogd van 9,7% naar 21%. Het betreft brand-, aansprakelijkheids-, collectieve ongevallen- en instrumentenverzekering. De aanhangwagen van landschapsbeheer is eveneens verzekerd. 18. Ook dit jaar zijn er weer uilen en ooievaars geringd. 19. Jaarlijks terugkomende kosten voor onze website. Noot: Bij punt 4: jaarverslag 2012 inclusief financiële verantwoording. - Frans Hoving meldt dat het voorschot “project ooivaar” kan vervallen in de financiële stukken. Frans heeft daar over op 20 februari 2012 een mail gestuurd. Helaas is dat bedrag in 2012 niet verwerkt. Op 27 maart 2013, de dag van de ALV, heeft Frans mij hierover een mailtje gestuurd. Het openstaande bedrag bedroeg € 63,45. Deze is in 2012 in de vorm van ooievaarskalenders en ooievaars geschonken aan vrijwilligers. Als dank voor het plaatsen van een ooievaarsnest in de Volderstraat. Het vermogen is op 1 januari 2013 € 11.458,10.



pagina 4 van 26



pagina 5 van 26

Financiele administratie Flora Gebruikers- en kortingsvergoeding DNS Gemeentelijke waarderingssubsidie

Heemtuin IVN lidmaatschap Landschapsbeheer Projecten Subsidie derden Verzekeringen Vogelwerkgroep Website

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9. 10. 11.

12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

12.650,00

600,00 500,00 150,00 12.650,00

400,00 900,00 4.500,00 300,00

200,00 400,00 2.500,00

500,00

kosten 100,00 400,00 600,00 600,00

* max. € 2000,00 euro (eenmalig) motorgereedschap en wegafzettingmateriaal voor onderhoud hagen

Negatief 2014

Vereniging Natuur en Milieu IVN-afd. Wijk bij Duurstede Begroting 2014 (in ALV 2013 goedgekeurd) Abonnementen Activiteiten Algemene kosten Bestuurs- en organisatiekosten Contributies Donaties Drukwerk en kantoorbenodigdheden

11.500,00 1.150,00 12.650,00

2.500,00

500,00 6.000,00

2.200,00 300,00

baten

17. 18. 19. 20.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 12. * 11. 13. 14. 15. 16. 400,00 400,00 900,00 4.500,00

500,00 400,00 200,00 200,00 2.500,00

kosten 100,00 200,00 600,00 600,00

12.650,00

600,00 400,00 150,00 12.650,00

werkgroep projecten is komen te vervallen

Negatief 2014

Subsidie derden Verzekeringen Vogelwerkgroep Website

Begroting 2014 (aanpassing 2014) Abonnementen Activiteiten Algemene kosten Bestuurs- en organisatiekosten Contributies Donaties Drukwerk en kantoorbenodigdheden Educatie Financiele administratie Flora Gebruikers- en kortingsvergoeding DNS Gemeentelijke waarderingssubsidie Groenberaad Heemtuin IVN lidmaatschap Landschapsbeheer

11.500,00 1.150,00 12.650,00

2.500,00

500,00 6.000,00 *

2.200,00 300,00

baten

Balans en vermogen

1-1-2013

31-12-2013

Kas Bank

0,93 11.457,17

0,93 12.958,61

Vermogen Toename 2013

11.458,10 1.501,44

12.959,54

Vermogen 31-12-2013

12.959,54

12.959,54

Kas 1-1-2013 31-12-2013

debet

credit 0,93 0,93

Werkgroep vogels --- door Ton Janssen EXCURSIES. Weer is er een jaar voorbij met voor de vogelaars bijzondere excursieomstandigheden. In totaal hadden wij 9 excursies, 5 voor de zomervakantie en 4 er na. Twee excursies werden gekenmerkt door extreem weer. De excursie in januari naar de Oostvaardersplassen was ijzig koud met een straffe wind. De Plassen waren dichtgevroren. Door schaatsers in het verboden gebied waren edelherten over het ijs gevlucht en waren die week 9 edelherten door het ijs gezakt en verdronken. In de luwte van de dijk zochten de vogels bescherming tegen de snijdende oostenwind. In totaal telden we maar 21 soorten vogels maar wel voldaan dit barre weer te hebben getrotseerd gingen we in de loop van de middag naar huis. In maart liepen we op Tiengemeten de hele dag in de regen. Op de oostpunt van het eiland smaakte de snert in het café dan ook voortreffelijk. De gele en bruine kleuren in het natte licht waren geweldig. Met 43 soorten hadden we een goeie score met aardige waarnemingen zoals de slechtvalk en veel pijlstaarten. Iedereen vond het ondanks het weer een geweldige dag. De andere excursie hadden we beter weer. In februari bezochten we het Nuldernauw en Arkemheen waar we 55 soorten telden met veel eendensoorten op het Randmeer. Een witte kwikstaart was heel vroeg terug, of blijven hangen? De eerste veldleeuweriken konden we verwelkomen. In april bezochten we het Leender Bos, de Grote Heide en de Maai in Brabant. Met 53 vogelsoorten een mooie oogst. Bijzondere soorten voor ons waren hier de zwarte specht, boompiepers, blauwborst, gekraagde roodstaart, staartmees en geelgors. In mei bezochten we op Hemelvaartsdag de Westbroekse Zodden. Opvallend was voor ons het ontbreken van weidevogels. Mooie waarnemingen waren de purperreiger en een jagende boomvalk. In september gingen we naar De Kwade Hoek op Goeree, de Brouwersdam en het Plan Tureluur. Daar namen we 47 soorten waar. Met als bijzonderheden een smelleken, kleine zilverreiger, zwarte zee-eend, zilver- en goudplevier, kluut , kemphaan, paapje, roodborsttapuit en cetti's zanger. In oktober gingen we vanwege de trektijd naar de Zuidpier bij IJmuiden. Door het rustige weer viel de trek tegen. Maar een houtsnip op de pier en een velduil bij de duinrand waren weer wel bijzonder. Ook de aanwezigheid van de zwarte zeekoet was niet alledaags en trok veel vogelfotografen. In november maakten we een wandeling door de Amsterdamse Waterleidingduinen. jaarverslag 2013 VNM,


pagina 6 van 26

De zon brak wat later op de ochtend door en het werd een mooie excursie door een landschappelijk mooi gebied. De grote zaagbek was al terug uit het hoge noorden, een witgatje langs de oever hield ons bezig, een grote gele kwik werd waargenomen en een kanjer van een snoek lag bij een duiker te wachten op een prooi. Je kon dat schitterend waarnemen in het helder water. In december was er een tochtje langs de Rijn. Met 56 soorten was dit de hoogste score dit jaar. Wim is dus een uitstekende excursieleider. Een koude golfje in het noorden zorgde er voor dat er volop kol- en rietganzen waren en ook grote zaagbekken en brilduikers. Verder waren er weer onze wintergasten koperwiek en kramsvogel. Het was een leuke excursiedag. Gemiddeld waren er over het jaar 8,5 deelnemers per excursie. INVENTARISATIES EN TELLINGEN. IJverig is er dit jaar weer op Gravenbol 7 maal geteld, vanaf zonsopkomst. Helaas waren er weer minder leeuweriken op de punt. Leuke broedvogel waarnemingen waren een paartje blauwborst en 3 paartjes roodborsttappuit, Regelmatig namen we baltsende bruine kiekendieven waar, die hier in de omgeving een nest moeten hebben gehad. Interessante waarnemingen waren ook de ijsvogel, roodhalsfuut, purperreiger. De ooievaars op het Vikinghofterrein kregen 4 jongen. In het nest in de Volderstraat is dit jaar weer niet gebroed. In het Kasteelbos werden 21 paren met een nest van de blauwe reiger geteld. De huiszwaluwen kwamen terug in een periode dat het weer hier veel te koud was. Mogelijk was er onvoldoende voedsel om in goede broedconditie te komen. Er waren maar 13 duidelijke broedgevallen dit jaar tegen vorig jaar nog 26. Overigens loopt de kolonie in aantal terug. Het gemiddelde aantal nesten over 2007/2012 is 32 nesten. Ook een kolonie aan de Middelweg west liep terug van 15 naar 10 nesten. De oeverzwaluwen die iets later komen deden het ook niet optimaal. In de kolonie in Rijswijk, de eerste kunstwand die in Nederland is aangelegd (meded. Dick Jonkers) had 74 nesten tegen 75 in 2012 en 147 in 2011. Dat was een topjaar. Op 30 juni zijn er 66 jongen geringd en werden er 8 eerder geringde vogels gevangen waarvan 1 in Italië bij het Lago Maggiore. Om de nesten schoon te maken heeft Egbert Meindertsma speciale schraapijzers voor ons gemaakt. Het schoonmaken zal in het vroege voorjaar gebeuren. In januari werd deelgenomen aan de internationale waterwildtelling en werd de Kromme Rijn vanaf Bunnik tot en met Wijk bij Duurstede geteld. Er werden 21 soorten waterwild en 2 bijzondere soorten die geen waterwild zijn, de ijsvogel en de ruigpootbuizerd die bij deze telling worden meegenomen, waargenomen. In februari werd meegewerkt aan de jaarlijkse provinciale roofvogeltelling. Door ons wordt vanaf Schalkwijk de Lekdijk en de Rijndijk tot aan Kolland geteld. We telden in 2013 17 buizerden, 1 sperwer en 3 torenvalken. In het jaar van de patrijs zijn tweemaal de uiterwaarden van Wijk bij Duurstede zonder resultaat op patrijzen afgezocht. Uit de landelijke telling blijkt dat het slecht gaat met de patrijs uitgezonderd in de Achterhoek en Zeeuws Vlaanderen. In juni/juli werd in de Amerongse Bovenpolder zonder resultaat gezocht naar kwartelkoningen. Het bleek later dat in het gehele land, in bijzonder het rivierengebied, het slecht gesteld was met deze soort. Een schrale troost. Toch bleek enkele weken na de teldata er nog een exemplaar te zijn gehoord in deze uiterwaard. Begin oktober werd de telpost op Gravenbol weer bezet in het kader van Bird Watch. Het was geen overweldigende telling uitgezonderd de vele kolganzen, 920 in getal. Door het mooie weer vlogen de vogels hoog over en viel niet altijd goed te determineren. In totaal werden 16 soorten waargenomen waaronder gele kwikken en boompiepers. Werd in 2012 het plasje bij het Beusichemse Veer totdat er ijs kwam gebruikt als slaapplaats door de grote zilverreigers. Dit jaar is van deze plek geen gebruik gemaakt. Ook de huidige winter zijn ze nog niet gekomen. Het uilenwerk. Het voorjaar was koud met in januari, februari en maart perioden met sneeuw. Dit maakt het voedsel zoeken voor uilen moeizaam en levert een slechtere conditie op, die aanleiding kan geven tot het niet gaan broeden. Het afgelopen jaar zijn er door ziekte geen territoriumtellingen met geluid gedaan van de steenuil. Wel zijn zowel de nestkasten van steenuilen als kerkuilen nagelopen op bezetting, aantal eieren en jongen. De jongen zijn geringd. jaarverslag 2013 VNM,


steenuil

pagina 7 van 26

Er waren 10 bezette steenuilkasten (15 in 2012) met totaal 29 eieren. Daaruit kwamen 23 jongen. Op de Bosschenwaard is de inhoud van een kast leeggeroofd en werden de resten van 2 steenuilen gevonden. Door een marterdeskundige werd de mest beoordeeld en geconstateerd dat het om een boommarter ging. In Langbroek werd een kast met 2 jongen en een aangepikt ei korte tijd later leeg gevonden. Vijf niet uitgekomen eieren zijn met vele andere eieren, ruim 250, uit het hele land onderzocht op een workshop van STONE. Van onze eieren was er 1 met een beschadigde schaal en was de inhoud geheel verrot. Eén ei bleek onbevrucht. Twee eieren had hadden een mismaakt embryo door aminozuur gebrek. En één kuiken was geheel volgroeid maar had het kopje onder de linker vleugel en kon daardoor de draai niet maken om het ei open te pikken. Van de kerkuil hadden we 3 bezette kasten (7 in 2012), 2 in de Betuwe en 1 in Wijk bij Duurstede. Hierin werden 10 jongen grootgebracht die werden geringd. Een geringd vrouwtje in Zoelen bleek 2 jaar oud en uit een nest in Diemen te komen. Een afstand van 53 km. Verder werd uitwisseling geconstateerd tussen Wijk bij Duurstede, Cothen en Werkhoven. Een bijzondere melding van een geringde steenuil is de verhuizing van het Molenspoor bij Werkhoven naar Olst langs de IJssel, een afstand van 79 km. Ook een steenuil die broedde in Langbroek en uit Midwoud NH kwam, 79 km, is vermeldenswaard. De braakballen leverden weer een vondst van de zeldzame waterspitsmuis in Langbroek op. Educatie. De inzet van de oudercommissie van de Werkschuit leverde dit jaar nog een boomplantdag op. Daarbij werden nieuwe bomen geplant rond de scholen De Werkschuit en De Klimop. Hieraan werd medewerking verleend en vooraf een les op school gegeven over bomen en bijen. Op 5 scholen werd dit jaar een uilenles verzorgd. Het pluizen van braakballen is altijd een bezigheid vol belangstelling. Tenslotte worden alle vrijwilligers die telden en inventariseerden bedankt en niet te vergeten ook Hans Dirksen die vele kasten timmerde voor steenuil en kerkuil en waarmee ik samen deze kasten heb geplaatst.

Werkgroep landschapsbeheer --- door Paul Jacobs “ Brengen vrijbuiters met gemotoriseerde contracten voldoende compensatie ?“ Afgelopen jaar kreeg voor ons een fletse stempel door de bezuinigingen van de Gemeente. Niet dat ons budget rigoureus gekort werd, integendeel, maar het Wijkse groenbestand kwam ontiegelijk in het nauw. Het eerst waren de gemeentelijke heggen het kind van de rekening. Maar voordat een groot deel daarvan met het badwater werd weggegooid, wist de werkgroep Landschapsbeheer en betrokken buurtbewoners een groot deel te be- en onderhouden. Dan vingen imposante hoge laanbomen kennelijk ook te veel wind. Met “verjonging “ poetste men achterstallig onderhoud weg en probeerde de Gemeente toekomstige beheerskosten te drukken. Het resultaat: nog meer wegen in het buitengebied met prachtige jonge bomen voor de toekomst, evenwel ruimer geplant en voorlopig met een aanzienlijk kleiner bladvolume. Naast “(verkeers)gevaarlijke” en kwijnende oudjes, kwamen ook heel wat vitale gezichtsbepalend en ecologisch waardevolle reuzen op de dodenlijst. De nieuw opgerichte Werkgroep Groenbeheer (een taakafsplitsing van onze werkgroep en in de toekomst een taakverlichting voor de landschapscoördinator) had eigenlijk vóór aanvang van deze kaptornado 5 jaar geleden al operationeel moeten zijn, echter in haar geboortejaar 2013 redde ze al op z’n minst 3,5 kilometers heg en 53 bomen. Wie kaatst moet de bal verwachten. Het onderhoud van het gespaarde groen landde op het bordje van de Werkgroep Landschapsbeheer. Met wat minder inzet op de klompenpaden, konden de heggen in het zomerprogramma gepropt worden. Voor de overgenomen knotwilgen en fruitbomen zullen we vanaf voorjaar 2014 moeten reshuffelen. Vrijblijvendheid is er niet bij, want alle beheer gemeentelijk groen is contractueel vastgelegd. En daarin zit hem de crux, daar slechts een kleiner gedeelte van onze teamleden een morele eigendrang heeft om er een schepje bovenop te doen. De Maatschappelijke stage en “Je school kan de boom in “ vroegen om meer coaching, maar de leerlingen spanden in meer dan 2 keer zoveel uren de zaag voor ons. Ook zochten we onze toevlucht tot jaarverslag 2013 VNM,


pagina 8 van 26

meer gemotoriseerde inzet. Dus iets luidruchtiger met onze voeten in de aarde, soms de hakken in de glibberige klei maar bovenal met de handen uit de mouwen, vonden we allemaal in 2013 weer het heerlijke gevoel van “lekker vrij buiten nuttig aan de slag”. Of dat voldoende compensatie voor de teloorgang van een aanzienlijk gedeelte van ons dierbare en nuttige groen zal bieden, valt mogelijk uit dit verslag te destilleren.

Vrijwillig(st)ersbestand : oude populieren bij kerkje Overlangbroek Aan het einde van 2013 prijkten er maar liefst 63 namen op onze knotlijst, maar van dit gigantisch arbeidspotentieel waren er afgelopen jaar in totaal 17 volledige thuisblijvers en kwam buiten een harde kern een groter percentage minder frequent. Weliswaar werd de hoogste opkomst met 31 eigen vrijwillig(st)ers genoteerd op de natuurwerkdag in november, echter vooral in het voorseizoen ( het najaar dus ) bleef er te veel werk liggen. Ná de gouden plak in 2011 zakte de Werkgroep Landschapsbeheer in 2013 verder terug naar brons. Uit “zegthetvoort” haalden we in het voorbije jaar 3 nieuwe vrijwilligsters en 1 vrijwilliger binnen, maar buiten vertoefden we over de volle linie maar liefst 25 dagdelen minder en hielden de totale schade t.o.v. 2012 beperkt tot 200 uur. Deze verdere teruggang maakte het coördinatorschap minder plezant; een steun in de rug was evenwel een constante groep, die het nooit liet afweten. Ook al heeft het gangmaken en het boemerangeffect van de Werkgroep Groenbeheer in 2013 geleid tot meer (coördinator)werk, toch was het voor de natuur een opsteker dat deze kritische club goed bemenst van de grond is gekomen. Om het bij te kunnen blijven benen, is het zaak om het vrijwillig(st)ersbestand vóór het nieuwe seizoen 2014/15 tegen het licht te houden en aan werving te doen. Een taak die los van het coördinatorschap ingevuld zou dienen te worden.

Werkzaamheden : Door het aanschuiven van de Gemeente als nieuwe opdrachtgever voor hagenbeheer moesten we niet alleen denken in aantallen, maar ook goed rekenen in kilometers. Iets dergelijks hadden we ook al ingevoerd in vierkante meters, omdat het afzetten van mei- en heg snoeien aan de Geerweg sleedoorn ook moeilijk te vangen was in stuks. Het waren appels met peren, maar voor het gemak is in de overzichten alles bij elkaar opgeteld. Een aantal verzoeken om onze inzet bleef in de wacht staan, omdat het met name essenhakhout betrof, waar beheer vanwege de schimmelziekte Chalara fraxinea (afsterven door verstopte vaten) niet aan te raden was. Voornamelijk waren we in 2013 weer te vinden in knotbomen, singels en hakhout, maar het hegbeheer was een klimmer met stip, dat ietwat ten koste van klompenpaden en Vikinghofterrein uitpakte. Zelfs plantten we met ondersteuning van Stuurgroep Kromme Rijn ook nog fruitbomen.



pagina 9 van 26

1a). Knotten en stoven : In 2013 maakten we 11 eigenaren weer blij door voor hen de wilgen en elzen te knotten en daarnaast op 1 landgoed de elzen te stoven (op kniehoogte). Onze tiende (vanuit het vorige jaarverslag maken we een sprong, omdat 2004 met een doorgang kappen voor wandelpad- het latere Overlangbroekse Klompenpadniet was meegeteld) Natuurwerkdag op 2 november 2013 keerden we terug tot “Hofstede Het Wolvegat“ waar we in 2005 en 2010 ook al eens vertoefden.Onze poging meer jeugd te trekken, slaagde volledig: 15 kinderen kwamen er op af en een groep vierde zelfs een verjaardagfeestje. De jeugd was uit de wilgen niet weg te slaan, zodat het ezeltje rijden en vogelhuisjes maken pas op de valreep plaatsvond. In totaal maakten deze natuurwerkdag 73 bezoekers het hof op deze stede. Bij het knotten van de wilgen in het najaar langs de Lekdijk stelde Het Hoogheemraadschap ons voor een dilemma: “knotten in de zomer of takken vliegend afvoeren!“. Door het snelle ophalen van de opgetaste takken door Gemeentewerken werd een prent voorkomen. Mogelijk dat Landschap Erfgoed Utrecht, die hier een studie naar wil doen, voor dit algemenere logistiek probleem een oplossing kan vinden. LEU dacht ARBOtechnisch wel al mee door nieuwe helmen te verstrekken en een centrale ladderkeuring te willen het knotten van wilgen op de Lekdijk onderzoeken.

het stoven van elzen op Leeuwenburg

1b). Werkzaamheden voor Staatsbosbeheer : Van de Boswachterij Leersum kregen we wegens goed gedrag nieuwe contracten voor seizoen 2012/13 en 2013/14. Meeste tijd ging zitten in Project 1:losmaken en verwijderen palen plus opsnoei laaneiken, en terugsnoei wildgroei van mei- en sleedoorn (totaal 800 m2 ) langs Overlangbroekse Klompenpad. In een weiland aan de Broekhuizerstraat ( Project 3) werd een poel rondom vrijgemaakt van te overdadig struweel en bomen. In combinatie met uitbaggeren moet de poel daardoor weer meer leven krijgen. Versterkt met leerlingen van de Maatschappelijke stage knapten we in de zomer het Laarzenpad (Project 2) op door overhangende takken terug te snoeien.



pagina 10 van 26

het afzetten van mei- en sleedoorn

1c). Singels en houtwallen : Op Klein Katwinkel, Sandenburg, De Nieuwe Donck, Leeuwenburg en zelfs 1 dag gingen we de rivier over naar Rijswijk, waar we stukken houtwal snoeiden en verjongden conform de aanbevelingen van het Landschapsontwikkelingsplan KrommeRijngebied (LOP). 1d). Eikenhakhout : Voorjaar 2013 werd het resterende gedeelte van 250 m2 (40 %) van het eikenhakhout op Landgoed Leeuwenburg afgezet. Deze facelift kwam neer op totaal 280 mensuren en 161 motorzaaguren . Leuk om te zien hoe de stobben die vorig seizoen gestoofd zijn, ondanks enige wildvraat aardig uitlopen.

eikenstobbe ná afzetting planten fruitbomen

1e). Fruitbomen : Op de valreep van 2013 werden de boomgaardjes van De Nieuwe Donck en Leeuwenburg aangevuld met 21 hoogstam appel en peer. Bomen, plantaarde, palen en bindmateriaal werden verstrekt op rekening van De stuurgroep Kromme Rijn.

1f). Heemtuin : In 2013 hielpen we ook weer onze broeders en zusters van de Heemtuin met het knotten van enkele wilgen en het opsnoeien van bomen rondom hun tuin. Daardoor meer licht en zon voor hun bloemen, planten en insectenhotel.



pagina 11 van 26

Inzet A en B-team bij werk 1a t/m 1f in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : Seizoen :

2013 2013 2013 2012 2013 2013 2013 2012 2013 2012

Dagdelen Actief :

A-team : voorjaar najaar Totaal Totaal B-team : voorjaar najaar Totaal Totaal A+Bteam : totaal totaal afname Af %

Vrijwilligers Totaal :

Vrijwilligers Gemiddeld :

Totaal Uren :

Totaal Bomen /m2:

5 4 9 8

103 137 240 292

21 34 27 32

420 558 978 1.190

593* 141 734* 552

34 17 51 70

290 67 357 394

9 4 7 10

1.230 289 1.519 1.687

866* 105 971* 550

60 78 -/-18 -23 %

597 686 -/-89 - 13%

10 13 -/-3 -23%

2.497 2.877 -/-380 -13 %

1.705* 1.102 +603 +55%

Bovenstaande cijfers tonen dat we in 2013 ten opzichte van voorliggend jaar een stapje terug hebben gedaan. Bij het eindresultaat is een groei waar te nemen, maar dit is geflatteerd doordat bij het aantal behandelende bomen in 2013 voor het eerst aantal vierkante meters opgeknapte singel, hakhout en houtwal zijn opgeteld, terwijl daar vroeger een schatting van aantal bomen/struiken voor werd genoteerd. 2). Beheer Vikinghof : Maaiwerk langs de paden op het Vikinghofterrein bleef beperkt, doordat de beheerder van Het Kromme Rijnpad ons 1 keer voor was (andere jaren altijd omgekeerd). Wel werden alle 21 wilgen langs de waterkant, inclusief schiereiland, geknot. Een ochtend kregen we hulp van 23 enthousiaste leerlingen van de basisschool De Regenboog. Het werkplan van Het Utrechts Landschap, dat dateert van 2010, verdient voor 2014 bijstelling. De hangjongeren zijn kennelijk nu beter opgevoed, daar we nog nauwelijks zwerfvuil en drankvoorraad aantreffen. Knottende leerlingen Regenboog

Inzet B-team bij beheer Vikinghof in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : 2013 2012 Toename :

Dagdelen Actief : 3 9 -/-6(-67%)


Vrijwilligers Totaal : 66 66 0 (0%)

Vrijwilligers Gemiddeld : 22 7 15(214%)


Totaal maTotaal mensuren : chine-uren : 276 10. 372 23. -/-96(-26%) -/-13(-57%)

Totaal Zwerfvuil : 0,1 kg. 16,7. -/-16,6(-99%)

pagina 12 van 26

3). Heggenbeheer : Het voor het eerst bijhouden van de gemeentelijke heggen gaf voor het zomerwerk in 2013 een enorme explosie, temeer daar een aantal heggen al meer dan 1 jaar geen heggenschaar meer had gezien. Met het nieuw aangeschafte motorgereedschap ( 1 gewone en 1 stoktakkenschaar ) was het op die plekken bij de eerste rondgang in de zomer geen doorkomen aan. Het enige alternatief was gewoon handwerk toepassen. Verbluffend waren de reacties vanuit de buurt waar we bezig waren. Naast vele complimentjes kregen we ook koffie en sommige buren waren zelf al aan de slag gegaan. De heg rond de Hordenboomgaard klaarden we gezamenlijk met de vrijwilligers van de Hordenboomgaardgroep. Onder toezicht van 1 van onze eigen vrijwilligers werden de motortakkenscharen ook uitgeleend voor het knippen van de heg aan de Langbroekse weg. e De 2 ronde in de herfst verliep een heel stuk makkelijker, temeer daar leerlingen van de Tuinbouwschool uit Houten een stageplek zochten en de heg van de Hordenboomgaard voor e de 2 keer voor hun rekening namen. Als toetje gaven we de door ons in 2011 gevlochten haag op Rhijnestein nog een knipbeurt.

de vlechtheg op Rhijnestein

Inzet bij het beheer van heggen in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : 2013 2012 Toename :

Dagdelen Vrijwilligers Actief : Totaal : 11 98 0 0 11(100%) 98(100%)

Vrijwilligers Gemiddeld : 9 0 9(100%)

Gevlochten/ geknipt : 3.615 m. 0 m. 3.615(100%)

Totaal Totaal machineMens-uren : uren : 375 119 0 0 375(100%) 119(100%)

4a). Overlangbroekse Klompenpad : De doorsteek door het essenhakhout van Ameronger Wetering naar de Langbroekerdijk en de hele Broekhuizerstraat waren weer de trajecten voor het meeste maaien snoeiwerk. Om van OLBpad een echte rondgang te maken, zou Landschap Erfgoed Utrecht (naar het oorspronkelijke idee) overeenstemming dienen te bereiken met de nieuwe eigenaar om de route over de Zuwe te verleggen. Om het netwerk compleet te maken, valt te denken aan een overstap naar het Leersumse Cotlanderpad via Natewisch. Inzet B-team bij beheer Overlangbroekse Klompenpad in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : 2013 2012 Afname :

Dagdelen Vrijwilligers Actief : Totaal : 6 22 11 28 -5(-45%) -/-6 (-21%)


Vrijwilligers Gemiddeld : 3 3


Totaal Zwerfvuil : 0,1kg. 0,2 kg. -0,1(-50%)

Totaal mensuren : 66 73 -7 (-10%)

Totaal machine-uren : 22 uur Geen notitie

pagina 13 van 26

4b). Gerrit Achterberg Klompenpad : Eenzelfde doorsteek van Ameronger Wetering naar Langbroekerdijk, maar dan 700 meter meer naar het westen vroeg ook om veel zorg in de vorm van maaien snoeiwerk. De aangebrachte markeringen en gedichten worden nu meer met rust gelaten, maar het pad zelf werd echt onder de voet gelopen. Wandelaars vinden het schitterend met uitzondering van het saaie lange stuk over de Langbroekerdijk, zeker als er druk autoverkeer is. Derhalve willen wij met hen dat Landschap Erfgoed Utrecht een meer e natuurlijk tracé (Krommerijnpad- Langbroekseweg- Landscheidingsweg – rechtsaf 1 hakhout Sandenburg) regelt. Inzet B-team bij beheer Gerrit Achterbergpad in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : 2013 2012 Afname :

Dagdelen Actief : 5 8 -/-3(-38%)

Vrijwilligers Totaal : 13 27 -/-14 (-52%)

Vrijwilligers Totaal Gemiddeld : Zwerfvuil : 3 0,2kg. 3 0,2 kg. gelijk 0,4(67%)

Totaal mensuren : 33 82 -/-49(-60%)

Totaal Machine-uren: 12 uur Geen notitie

Inzet B-team bij beheer beide klompenpaden samen in 2013 in vergelijking met 2012: Jaar : 2013 2012 Afname :

Dagdelen Actief : 11 19 -8(-42%)

Vrijwilligers Totaal : 35 55 -20(-36%)

Vrijwilligers Totaal Gemiddeld : Zwerfvuil : 3 0,3kg. 3 0,4kg. -0,1(-25%)

Totaal mensuren : 99 155 -56(-36%)

Totaal machineuren : 34 uur Geen notitie

Eigenlijk mogen bij deze geregistreerde uren nog enkele tientallen worden opgeteld, omdat wij al wandelend in onze eigen vrije tijd de markeringen controleren. Om voor wandelaars en eigenaren goed herkenbaar te zijn, hebben we van Landschap Erfgoed Utrecht voor de hard aan de weg timmerende vrijwillig(st)ers 18 softshells (gelijk de profs in de sportwereld mét shirtreclame ) in bruikleen gekregen. Omdat een ommetje op klompen dwars door het fruitteelgebied van Wijk bij Duurstede /Cothen en over de landgoederen Hardenbroek, Weerdesteyn en Leeuwenburg nog ontbreekt, staat voor begin 2014 een overleg met LEU op de planning om hier invulling aan te geven.

5). Monitoren van Poelen : 6). Biodiversiteit in de fruitteelt : 7). Inventarisatie waardevolle bomen : Hoewel we hier enkele jaren terug ook heel wat tijd en arbeid aan spendeerden, bleef voor deze 3 terreinen in 2013 de urenteller op nul staan door het ontbreken van aanvragen. Wel werden we door de Gemeente geraadpleegd voor de kap van één prachtige 55 jarige honingboom. Om sociaal maatschappelijke redenen zijn we niet dwars gaan liggen om deze waardevolle (door de Gemeenteraad bekrachtigd) boom te behouden, temeer daar ook volwaardige herplant was toegezegd.

8). Maatschappelijke Stages /je school kan de boom in : Daar we in ons vrijwilligersbestand de leeftijdcategorie 12 tot 45 (op een sporadische uitzondering ná) node missen , investeerden we in 2013 weer in het natuur(werk)vertrouwd maken van de jeugd om in de e verdere toekomst dit gat te dichten. Met de klassikale stage van de 1 jaars Revius vulden we weer 4 zomerse dagen gevarieerd in. Met beide groepen brachten we een bezoek aan Boswachterij Leersum, waar boswachter Jelle de leerlingen er toe bracht om 5 minuten muisstil tegen een boom te zitten en natuurgeluiden tot zich te laten doordringen.



pagina 14 van 26

Onder barre winterse omstandigheden kregen we ook 3 Wijkse basisschoolklassen in het veld aan de slag en met een snerpende wind werden 5 april 2013 in de 3 woonkernen in een rap tempo koningsbomen geplant. Gevlucht naar het gymlokaal werd in Langbroek de leerlingen van de Piet de Springerschool beloofd een actie in de natuur met mooier weer (moet nog komen) over te doen. Uitgekeken wordt naar het optuigen van een Werkgroep Educatie, opdat we de stages meer diepgang kunnen geven.

Inzet bij begeleiding Maatschappelijke stages in 2013 t.ov. 2012: Seizoen : Totaal Totaal uren Totaal leerlingen : Leerlingen : uren begeleiding : Het pallet groep 8 : 12 februari 34 136 36 2012 :

Regenboog groep 8 :

15 februari

23

92

24

Werkschuit groep 8 :

5 maart

30

120

16

Hele P.Springerschool :

5 april

4

4

3

Revius E11 :

1t/m 4 juli

25

214

120

Tuinbouws.Houten :

28 oktober

17

54

8

Totaal 2013:

9 dagdelen

Totaal 2012: Toename:

133 60 73 (122%).

620

207 uur.

209

197

411(197%)

10 (5%)

leerlingen van Het Palet in de koude aan de slag



pagina 15 van 26

Alle werkzaamheden 2013 bij elkaar opgestapeld : Activiteit :

Dagdelen :

1. Knotten, stoven, afzetten 2. Beheer Vikinghof

60

3. Beheer van hagen 4. Onderhoud Klompenpaden 5. Inventarisatie poelen 6. Telling insecten fruitteelt 7. Waardevolle bomen 8. Maatschappelijke stages Totaal 2013 :

Totaal 2012: Totaal 2011: Totaal 2010: Totaal 2009: Totaal 2008: Totaal 2007: Totaal 2006:

Mensuren :

Machine- uren : Resultaat :

3

2.497 276

197 10

11

375

119

11 9 94

122 129 114 101 52 21 17

99

34

-

-

207 3.454 uur

3.601 2.973 3.055 2.269 2.022 1.236 998

360 uur

343

Gigantisch veel gezonde lucht. Een leuk stukje natuur dicht(er)bij. We bleven niet binnen de perken. Om uit je sloffen te schieten. Geen geplons. Geen gezoem aan ons hoofd. …, dus afblijven ! De potentials. 207.240 minuten natuurplezier ! Dagdelen/ mensuren 2013 t.o.v. voorgaande jaren : 77 % 96 %. 73 % 116 %. 82 % 113 %. 93 % 152 %. 181 % 170 %. 448 % 279 %. 553 % 345 %.

De Landgoederen Leeuwenburg en Sandenburg, samen met Staatsbosbeheer en de Gemeente Wijk bij Duurstede hebben in tijd gemeten in 2013 het meeste profijt gehad van onze inspanningen. Op zich geen onterechte keus, want hier valt bij voor de eigenaren teruglopende budgetten steeds meer toegankelijke natuur te behouden of te herwinnen. Vanaf 2012 is de rek uit ons arbeidspotentieel en zullen bewustwording middels stages, werving en mogelijke uitbreiding van de zaterdagen (1 x in de 14 dagen i.p.v. 3wekenlijks en/of ook in de zomer) de krimp moeten kenteren. Budget : Naast de grootste slokop, globaal 40 % van de baten in 2013 van VNMW, levert de Werkgroep Landschapsbeheer ook de meeste productie en telt de meeste actieve leden. Bovendien kan gesteld worden dat wij met de extra donatie van Gemeente Wijk bij Duurstede voor scharen heggenbeheer; KLE-gelden via LEU; bijdrage Staatsbosbeheer voor werk SBB-projecten en enkele donaties van particulieren ruim onze eigen zaagbroek ophouden. Daaraan gekoppeld (mede ter camouflage van de bretels) mogen de 18 jaarrond-vrijwillig(st)ers, die het leeuwenaandeel van het totale werk verzetten, vol trots rondstappen met de geprivilegeerde LEU-jassen. Ná 2014 kan het financieel krapper worden, omdat dan de KLE-regeling mogelijk niet verlengd wordt. Contacten : Met Landschap Erfgoed Utrecht was er contact over de invulling van de Natuurwerkdag, beheer, wijziging en aanvulling de klompenpaden, de KLEsubsidie-aanvraag, Arbo en deelname aan de jaarlijkse vrijwilligersdag en recepties. De bijeenkomsten van de Stuurgroep Kromme Rijnlandschap zijn door onze voorman bezocht. Met hun landschapscoördinator werd aanvulling 2 boomgaarden en plaatsing van heggen geregeld. Met Gemeente Wijk bij Duurstede was er overleg over verjonging bomen Langbroekerdijk, diverse gemeentelijk kapacties, heggenbeheer. Over ophalen takken werden nieuwe afspraken gemaakt, waardoor deze door de alertheid van Gemeentwerken in 2013 het predicaat “zeer snel “ kregen. Tevens voorzagen zij ons voor het werk langs de openbare weg van 2 borden “pas op , bomensnoei “. Met Staatsbosbeheer werd een contract afgesloten voor beheer van 3 projecten seizoen 2013/14.



pagina 16 van 26

Afsluiting seizoen : Woensdag 10 april 2013 schoven we met 29 uitverkorenen weer alle stoelen bijeen, die er beschikbaar waren bij het Italiaans restaurant in de Peperstraat voor het jaarlijkse afsluitende hapje en drankje. Behalve 1 stoel, die tot kort voor de afsluiting leeg bleef. Deze creatie van Ton van de Made uit zelf geoogst veldproduct, viel als Knotter van het jaar Aad & Marlies Kester ten deel. Aad voor het regelen van de catering en Marlies voor de doorstoot naar het B-team, maar ook om niet te stoken in een goed huwelijk. PERSOONLIJK RESUME: Het jaarverslag voor 2013 is, wat de lengte betreft, aangepast aan de vermindering van de gezamenlijke werkinzet. Compensatie is gevonden in een veelheid van plaatjes, die door Hennie Hadderingh, onze vaste fotografe ter plekke en knotster van het jaar 2011 geschoten zijn. In 2 dagen eenzame opsluiting om dit verhaal op papier te krijgen, komt zo’n heel jaar met al zijn perikelen weer voorbij en drijven de gedachten ook verder terug en vooruit. In tegenstelling tot ons Nederlands schaatsfenomeen is door mij in 2005 géén verkeerde baan gekozen. Het coördinatorschap is uiterst boeiend, maar ook inspannend en de bijna 65jarige motor van deze vrijbuiter wil zo langzaamaan meer buiten vrij. Dus terug naar de subtitel : “ Brengen vrijbuiters met gemotoriseerde contracten voldoende compensatie ?“ JA, maar dat moet dan een gezamenlijke inspanning worden, waarbij mijn trekkrachten tot uiterlijk zomer 2015, als onze vereniging 25 jaar bestaat en mijn coördinatorboom 10 jaarringen heeft, aangesproken kunnen worden !

landschapscoördinator kijkt uit naar nieuwe gangmaker



pagina 17 van 26

Werkgroep Heemtuin --- door Atie Klaver Wij kunnen terugkijken op een goed jaar. Er is weer hard gewerkt om dit gebiedje, gelegen aan de rand van het centrum van Wijk bij Duurstede, divers aan flora en daardoor kleurrijk te houden.

(??) Hoewel wij nog steeds strijd voeren tegen één kwade invloed van buiten: de hondenpoep, waardoor in de Heemtuin planten groeien waar we niet echt op zitten te wachten (brandnetel en braamstruiken), mogen we ons ook verheugen op bijvoorbeeld de wespenorchis die we ineens op plekken zagen waar we deze soort nog niet eerder hebben waargenomen. Het een houdt, denk ik, geen verband met het ander! Met hulp van de werkgroep Landschapsbeheer begonnen we dit kalenderjaar voor het eerst in ons bestaan met het rigoureus snoeien van overhangende boomtakken, om meer licht te krijgen. Deze activiteit gaan we begin volgend jaar herhalen, weer met hulp van de knotploeg. Er is iets te veel opslag ontstaan waardoor andere waardevolle struiken, zoals meidoorn en sleedoorn in de verdrukking zijn gekomen. Dit voorjaar zag de stinsenhoek er bijzonder mooi uit, omdat we in het vorige seizoen veel klimop en ander ongerief hebben weggehaald, waardoor de stinsenplanten zich fraai vertoonden. Zo zie je maar weer dat men in een later seizoen profiteert van dit soort extra activiteit.



pagina 18 van 26

In juni hebben we een Open dag georganiseerd. De hele vereniging heeft zich op die mooie, zonnige zondag gepresenteerd. Het was opvallend dat er veel jeugd op de Open Dag aanwezig was. Bij navraag bleek dat veel van deze kinderen de Heemtuin hebben leren kennen door de buitenles van Ruud Waltman (zie verslag van Ruud, verderop). De kinderen hadden daarbij bijzonder veel kennis opgedaan!

Op deze Open Dag was een wilgentenenvlechtster aanwezig en als vanouds was Evert van Leeuwen weer present met zijn bijles over het bijenvolk.

Net als andere jaren hadden wij weer veel steun van de gemeente: een BIGA groep kwam 2x maaien en voerde het maaisel af. Ook op andere vlakken kan de werkgroep bij de gemeente aankloppen voor extra steun. Zo werd op ons verzoek een tweetal bomen ingekort, omdat er te veel schaduw werd geworpen in een buurttuin. En de akker werd dit jaar, op ons verzoek, geploegd in plaats van gefreesd. Dat leverde deze zomer vooral een mooie strook gerst op!

We hopen dat er nog budget is voor een aanvullend pakket schelpen op de schelpenpaden, want het onkruid tiert daar iets te welig en kost ons te veel extra werk. Het jaarlijks evaluatiegesprek met Coosje Bakker en Nico Blokker heeft inmiddels plaatsgevonden. De wederzijdse puntjes zijn weer op de i gezet. We kijken de toekomst, zoals altijd, met vertrouwen tegemoet. Dit jaar heeft Lex een aantal keren voor artikelen gezorgd in de Wijkse media om het bestaan van de verschillende werkgroepen, waar onder de Heemtuin, te accentueren. De werkgroep was dit jaar afwisselend op de maandag en woensdag actief in de Heemtuin, dit vanwege onze drukke agenda gevuld met andere werkzaamheden. We hebben echter voor het volgend seizoen kunnen regelen dat we weer teruggaan naar de maandagochtend. Helaas heeft Henk aangegeven dat hij de groep gaat verlaten, maar gelukkig is hij bereid bij grote klussen nog even ‘aan te schuiven’. Dat is erg fijn. Af en toe komt Karin Menken ons assisteren, ook dat is prettig, want we merken dat enkele groepsleden wat lichamelijke mankementen gaan vertonen. Helaas! Dit jaar heeft Petra de IVN-cursus ‘natuur-educatie’ met succes afgerond en zij is nu officieel natuurgids. Dat is een felicitatie waard, want de cursus is geen fluitje van een cent! Petra, Ruud, Lex en Nancy (ook geslaagd voor deze IVN-cursus!) zijn nu begonnen om plannen te bedenken en uit te werken op het gebied van natuureducatie. Er is zelfs geopperd om een natuurouder-cursus op te zetten. De belangstellende lezer zal er in het volgende jaarverslag zeker meer over vernemen! Dus al met al: een vruchtbaar jaar! Met uitzicht op nog meer groei en bloei! jaarverslag 2013 VNM,


pagina 19 van 26

VERSLAG HEEMTUINLESSEN ---

door Ruud Waltman In de maanden mei en juni heb ik in de Heemtuin de buitenlessen verzorgd. Deze lessen werden gegeven aan de groepen 5, 6 en 7 van drie verschillende scholen binnen onze gemeente, totaal waren dit 7 groepen. Voorafgaande aan de buitenles kregen de leerlingen van mij een introductieles van ongeveer 3 kwartier, waarin de leerlingen globaal hoorden wat ze konden verwachten. Deze introductie ging over de lesindeling, de afspraken, het gebruik van zoekkaarten en andere materialen. Op deze manier werd tevens kennis gemaakt met de leerkracht en werd ook aangegeven wat ik van hen verwachtte en wat zij van mij konden verwachten. Dit onderdeel verhoogt het succes van de buitenles.

De lessen in de Heemtuin duren globaal anderhalf uur. De kinderen worden welkom geheten en krijgen een korte uitleg over deze locatie en over de verschillende onderzoeksactiviteiten. Een vast onderdeel is een stilteoefening, waarbij de kinderen ongeveer drie minuten lang stil luisteren naar wat er om hen heen te horen valt. Geleidelijk wordt de aandacht gevestigd op een op dat moment te beluisteren zangvogel. Vervolgens gaan de leerlingen een van de vijf onderdelen uitvoeren. Opdracht 1

Het weer (meten is weten)

Bij dit onderdeel is de opdracht de temperatuur te meten van de lucht (zon en schaduw), het water (meander en poel) en de kern van de composthoop. Daarnaast wordt windrichting en windkracht gemeten.



pagina 20 van 26

Opdracht 2 Waterdiertjes (zoeken, vangen en determineren)

Op verschillende plekken kleine waterdiertjes vangen, bekijken en op naam brengen met gebruik van emmertjes, schepnetten, loeppotjes, vergrootglas en zoekkaart. Ook aandacht vragen voor dieren die duidelijk kleiner zijn dan een kikker of een bootsmannetje.

Werkgroep Flora --- door Klaas Everards De werkgroep heeft de volgende gebieden geïnventariseerd : • Kolland - (april) • De Vikinghof) (mei en aug) • Natuurontwikkelingsstrook langs Kromme Rijn - (juni) • Gravenbol (juni) • Steenwaard (juli) Er is een dagexcursie georganiseerd naar de Millingerwaard (aug) Er waren dit jaar wat minder deelnemers aan de inventarisaties dan de vorige jaren. De deelnemers zijn echter zeer gemotiveerd en waren zeer leergierig. Men deed zijn best om bij elke inventarisatie aanwezig te zijn. Kolland De werkgroep heeft de flora geïnventariseerd langs de paden in Kolland. Kolland bestaat uit een landschap van weilanden, essenhakhout, populieren, (zomer)eiken, elzen met als ondergroei vooral braamstruwelen, Sleedoorn en in mindere mate Kamperfoelie. Het is gelegen tussen de Rijndijk en de Amerongerwetering vlak bij Amerongen. Langs de paden lopen kleine slootjes. Het gebied staat onder invloed van kwel uit de Heuvelrug en uit de Rijn. Op het oppervlak van het bruine water van veel sloten is een oliefilm te zien. Dit duidt op ijzerrijke kwel. Het was een voortreffelijke dag om te inventariseren: één van de eerste warme dagen van het jaar na een koude periode. De lente is dit jaar aarzelend op gang gekomen en dat was goed te merken aan de aangetroffen plantensoorten: weinig soorten en de meeste dan ook nog in de beginfase. Totaal 50 determineerbare plantensoorten (kruiden, struiken en bomen). In 2010 is op bijna hetzelfde moment van het jaar geïnventariseerd. Er werden toen 66 soorten aangetroffen. Het verschil wordt beslist veroorzaakt door de late start van de lente. Volop bloeiden de Bosanemoon, Sleedoorn en Speenkruid, bloeiende wilgen en Essen. De opkomst was groot: er waren in totaal 8 deelnemers aan deze inventarisatie.

Gravenbol De landtong aan de noordzijde van de plas draagt nog altijd rivierduinkenmerken, een sterk zandige bodem met veel kruisdistel. Verder vind je daar veel muurpeper, akkerhoornbloem, en ook nogal eens liggende klaver. Het breukkruid, dat enige jaren geleden is aangetroffen, is helaas niet meer gevonden. De Gravenbol herbergt veel plantensoorten, waaronder de kleine ratelaar, Kruisdistel, Kattendoorn. jaarverslag 2013 VNM,


pagina 21 van 26

Steenwaard De Steenwaard werd ook dit jaar weer geïnventariseerd. Het is een zeer groot gebied met vele landschap(sub)typen waaronder de voor rivieren typische duinen waar planten als Kruisdistel,Kattendoorn, Muurpeper en Grote teunisbloem veelvuldig voorkomen.

Indrukwekkend is de aanblik van waterpartijen die vol staan met de geelbloeiende Watergentiaan. Het is jammer dat de vegetatie sterk verruigt door een kudde paarden.

Vikinghof Het Vikinghofterrein vertoont weinig verandering. In de uitgegraven slenk ten zuiden van het wandelpad blijft de begroeiing zich sterk ontwikkelen. Rondom deze slenk vormt zich spontaan een dichte singel van bomen en struiken (Zwarte els, wilg), met langs de oever een zone van lisdodden, riet, munt, Ook dit jaar werd de Reuzenpaardestaart weer aangetroffen. Een in Nederland een zeer zeldzame soort en dat in een stukje nieuwe natuur! Deze vondst heeft de aandacht getrokken van het Floron.

Millingerwaard Op 1 aug maakten we nog een excursie naar de Millingerwaard, een attractief en interessant gebied. Met een grote variatie aan landschapstypen met een soortenrijke vegetatie. Bijzonder zijn de oevers langs de Waal waar de zwarte populier groeit en als gevolg van erosie de wortels van veel bomen op het strand bloot komen te liggen. Enkele soorten die in onze omgeving niet of nauwelijks voorkomen zijn: Echt bitterkruid, IJzerhard, Wede, Grijskruid. In oktober zal een evaluatie plaatsvinden van het afgelopen jaar.



pagina 22 van 26

Werkgroep Groenberaad --- door Henny Olthof De trein rijdt op volle snelheid, maar wij springen erop Op 11 april 2013 vond de oprichtingsvergadering plaats van de werkgroep Groenberaad. Deze werkgroep is de voortzetting van de vroegere werkgroepen beleid en projecten. De directe aanleiding voor de oprichting was het hagenplan van de gemeente, die vanwege bezuinigingen vele meters haag wilde snoeien. Dat konden we niet laten gebeuren. Het doel van de werkgroep is om in constructief overleg met overheden en de politiek invloed uit te oefenen op het groenbeleid en het groenbeheer. Indien nodig zullen we overigens het inzetten van alternatieve middelen om onze doelen te bereiken niet schuwen. De stand van zaken Het eerste jaar is redelijk succesvol verlopen. We hebben onze doelstellingen geformuleerd en werken aan een eigen visie op het groen. Ook hebben we veelvuldig contact gehad met verschillende beleidsmakers en uitvoerders bij de gemeente en hebben we onze eerste contacten gelegd met de politiek. We zijn diep gedoken in ambtelijke notities en plannen, zijn gestart met het bewaken van de aanvragen voor omgevingsvergunningen en zijn begonnen met het maken van een zwartboek met ongewenste situaties. Hoewel we bij een aantal projecten al succes hebben behaald, is dat in een aantal andere gevallen niet gelukt, vaak omdat de plannen al in een te vergevorderd stadium waren beland of omdat onze visie niet door de gemeente werd gedeeld. Ook blijft het ergerlijk dat er regelmatig bomen ‘zomaar’ lijken te verdwijnen zonder dat daar redenen voor te vinden zijn; de communicatie van de gemeente is niet altijd optimaal. De werkgroep van initieel 7 leden is intussen uitgegroeid tot 9: Marijke van Diepenbroek, Martha de Wit, Linda Horst, Evert van Leeuwen, Jacques van Nederpelt, Niek van Staaden, Peter van der Eerden, Ruud Waltman en Henny Olthof; Marianne Blijdesteijn heeft moeten afhaken. Veelvuldig werd gebruik gemaakt van de expertise van Paul Jacobs, vooral aangaande de plannen voor het buitengebied. Aan het eind van 2013 hebben we onze eerste externe adviseur Sonja Fris mogen verwelkomen, die ons bij specifieke vragen en projecten zal bijstaan. De groep vergadert iedere tweede woensdag van de maand in DNS. De belangrijkste activiteit was het uitvoeren van de verschillende projecten, waarvan de belangrijkste hieronder zijn opgesomd. Hagen De gemeente heeft in een kort tijdsbestek een hagenplan opgesteld en vervolgens uitgevoerd, met als doel een structurele bezuiniging van € 25.000 te realiseren. Mede gevoed door ontevredenheid en onrust onder inwoners heeft het Groenberaad zich ingezet om te proberen de schade te beperken en zoveel mogelijk hagen door inwoners in zelfbeheer te laten onderhouden. Deze aanpak heeft gewerkt: meer dan 60 mensen hebben zich aangemeld en de hoeveelheid strekkende meters die zijn gered is indrukwekkend. Wat ons betreft een goed voorbeeld van hoe burgerparticipatie kan werken. De contracten voor de meeste locaties zijn getekend, en de eerste meters haag zijn gesnoeid. Het zal moeten blijken of de inwoners over enige tijd nog steeds enthousiast zijn, en wellicht is het nodig om hiervoor samen met de gemeente wat acties op touw te zetten. Type haag Zelfbeheer Wintersnoei en losgroeiend Gemeentelijk beheer Gerooid in 2013

Meters 5341 1984 7134 1745

Opmerking Meer dan 60 vrijwilligers 3184 meter op begraafplaatsen

Buitengebied LOP De uitvoering van het LandschapsOnwikkelingsPlan 2+ was al in volle gang toen het Groenberaad erbij betrokken raakte. In de voorgaande jaren was de VNMW op beleidsniveau betrokken, maar heeft toen niet eerder meegesproken over de uiteindelijke details van de invulling. De gemeente heeft budget om de plannen in een aantal jaren uit te voeren. Dit plan speelt zich voornamelijk ten westen van de provinciale weg N229 af, ten oosten zijn er de verjongingsplannen. In 2012 waren de Nachtdijk en Bredeweg aan de beurt, in 2013 is begonnen met de Trekweg, Trechtweg, Smidsdijk en Ossenwaard. In 2014 volgen nog de Caspargauw, Tuurdijk, Kapelleweg, Hoeksedijk en Wijkersloot. Het doel is om de wegbeplantingen te versterken, maar door de uitvoering te jaarverslag 2013 VNM,


pagina 23 van 26

koppelen aan het IBOR (Integraal Beheerplan Openbare Ruimte) komt het uiteindelijk neer op een reductie van het aantal bomen.

Het Groenberaad heeft formeel bezwaar aangetekend tegen de kap van 110 knotwilgen. In het daarop volgende overleg met de gemeente is een compromis bereikt, waardoor er gemeten over het hele plan van deze fase na uitvoering 104 bomen meer zullen staan; het bezwaar is daarna weer ingetrokken. Een groot aantal knotwilgen zal behouden blijven tot ze niet meer te handhaven zijn, waarna ze definitief zullen worden verwijderd. De werkgroep Landschapsbeheer zal zich ontfermen over deze knotwilgen en een rij van 28 stoofperen, waardoor dit compromis ook acceptabel werd voor de gemeente.

Horden In 2013 is de gemeente gestart met een verjongingsplan voor de Horden, dit plan zal in fases worden uitgevoerd. De plannen zijn bedoeld om te reageren op observaties van de wijkbeheerders en klachten van bewoners, maar ook om de wijk voor de toekomst kosteneffectiever te kunnen beheren. In de eerste fase zijn de Stenen en Ovens aan de beurt, vervolgens de Rivieren en tenslotte de Scheepsnamen en Parkwijk. Na bekendmaking van de uitwerking voor de eerste fase tijdens een informatieavond werden er door inwoners overwegend opmerkingen gemaakt over het grote aantal bomen dat zou moeten verdwijnen (77 op 270 bomen). Het Groenberaad heeft overlegd met de gemeente en daarbij is overeengekomen om meer bomen te vervangen en ook meer groeiplaatsen te verbeteren. Vooral aan het begin van de Zigzagoven zullen 8 gezichtsbepalende lindes hiervan profiteren.

Fase 1: Stenen en Ovens Vlamoven en Ringoven Zigzagoven Droogoven, Veldoven en Tunneloven Dortsesteen, Vechtsteen en Goudsesteen IJsselsteen Waalsesteen, Friesesteen en Zeeuwsesteen Totaal

Bomen * 74 53 44 24 22 53 270

Kap 12 20 22 10 2 11 77

Concept 1 Vervangen Nieuw

Verbeteren 18

4

4

2 2

1

4

19

Kap 13 12 25 11 3 12 76

Definitieve plan Vervangen Nieuw

Verbeteren 27

8

1 9

2 2

4

27

Langbroekerdijk Ten oosten van de provinciale weg N229 worden momenteel grote verjongingsplannen uitgevoerd. In voorgaande jaren zijn de Landscheidingsweg, de Amerongerwetering en de Wijkerweg – Bovenwijkerweg al aangepakt. Op grote schaal zijn daar bomen gekapt en vervangen door (vaak kleinere aantallen) jonge exemplaren. In 2013 is het plan voor de Langbroekerdijk vastgesteld, in 2014 komt de Gooijerdijk nog aan de beurt. De Langbroekerdijk is een belangrijke cultuur-historische weg, die midden door de oude cope ontginningen loopt; ook zijn er in dit gebied unieke landschapselementen, zoals de essenhakhoutbosjes en markante oude ridderhoven. Hoewel de Langbroekerdijk oorspronkelijk aan beide zijden van de weg laansgewijs was beplant, is begin vorige eeuw de beplanting tussen de wetering en de weg verwijderd om de inzet van trekschuiten mogelijk te maken.



pagina 24 van 26

In het eerste gedeelte vanaf de Amerongerwetering, waar voornamelijk relatief jonge populieren staan, worden de bomen 1-1 (naar onze mening voortijdig) uitgedund om de overblijvende exemplaren alvast meer ruimte te geven. In gebied 2 staan veel oudere bomen, waarvan de slechte exemplaren zullen worden gerooid en deels vervangen. Ten noorden van de Bovenwijkerweg (gebied 3 en 4) staan voornamelijk eiken, die vrijwel allemaal zullen worden behouden. Dat geldt niet voor de essen bij Hindersteyn (gebied 4), die in een zodanige slechte conditie zijn en op een dermate ongunstige plaats staan, dat ze moeten worden gekapt; deze bomen worden elders in het gebied gecompenseerd.

Gebied 1 2 3 4

Omschrijving Amerongerwetering - Overlangbroek Overlangbroek - Bovenwijkerweg Bovenwijkerweg - Langbroek Langbroek - gemeentegrens Utrechtse Heuvelrug Totaal

Bomen nu 150 181 222 172 725

Blijft 45 91 219 152 507

Kap 105 90 3 20 218

Vervangen Nieuw Bomen straks 43 88 57 148 3 222 0 152 0 103 610

Het Groenberaad heeft geprobeerd om samen met de provincie de gemeente te bewegen om voor deze en andere toekomstige compensaties de Broekhuizerstraat te gebruiken, maar is daarin niet geslaagd. De compensatie wordt door de gemeente gezocht bij de kerk in Overlangbroek, waar het Groenberaad graag enkele gezichtsbepalende grote populieren had willen behouden, die nu helaas zullen worden geveld. Ambitie Voor 2014 hebben wij de ambitie om: • te gaan werken vanuit een eigen ontwikkelde sterke visie op groenbeleid en groenbeheer, •

verder door te dringen in de bestuurlijke en politieke machinerie,

•

een volwaardige zichtbaarheid te hebben op de website van de VNMW,

•

nog een of twee externe adviseurs aan te trekken met specifieke expertise, bijvoorbeeld een bomendeskundige en een deskundige op het gebied van de gemeentelijke financiën.

Maar vooral wil het Groenberaad gezien en erkend te worden als volwaardige gesprekspartner voor overheden, die vanaf het voortraject tot en met de uitvoering bij projecten wordt betrokken. Verdere aandachtspunten zijn de gemeenteraadsverkiezingen, de bestemmingsplannen voor het buitengebied en de nieuwe bomenverordening. Er is nog genoeg te doen.



pagina 25 van 26

Colofon BESTUUR Voorzitter

Secretaris & Website

Penningmeester

Peter van der Eerden

Hennie Hadderingh

Veronique Regout

578023

575663

[email protected]

[email protected]

Vice-voorzitter

Vice-secretaris

Paul Jacobs

Ton Jansen

571720

575496

[email protected]

[email protected]

WERKGROEPEN Vogels

Landschapsbeheer

Flora

Ton Jansen

Paul Jacobs

Klaas Everards

575496

571720

[email protected]

[email protected]

Heemtuin

Groenberaad

Petra Eckhardt

Henny Olthof

591101

[email protected]

Correspondentieadres: VNM, IVN-afdeling Wijk bij Duurstede Postbus 293 3960 BG Wijk bij Duurstede Email: [email protected] Website: www.vnmw.nl



pagina 26 van 26

JAARVERSLAG VERENIGING NATUUR EN MILIEU, IVN afdeling Wijk bij Duurstede

Recommend Documents