Groeien naar
regulering C annab isbele id en prak t ijk : u it d e E ur o pe s e l a nd e n e n Z ui d - e n N o o rd - Am e ri k a
GROEIEN NAAR
REGULERING CANNABIS: V OORBEELDEN VAN PRAK TIJK EN BELEID UIT EUR OPA EN NOORD- EN ZUID-AMERIK A
Inhoud Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1. Cannabis, de Verenigde Naties en de Europese Unie . . . . . . . . . . . . . . . .
5
2. Internationaal juridisch perspectief, door mr. Deborah Bruin . . . . . . . . . . . . .
7
3. Cannabisbeleid in zestien Europese landen België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Denemarken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Duitsland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
Frankrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Griekenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
Hongarije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Italië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Noorwegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Oostenrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Portugal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Spanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
Tsjechië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Verenigd Koninkrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Zweden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Zwitserland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
4. Cannabisbeleid in Noord-Amerika Verenigde Staten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
Canada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 5. Cannabisbeleid in vier Zuid-Amerikaanse landen Argentinië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Bolivia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
Mexico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Uruguay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 6. De Nederlandse consument aan het woord, door Dimitri Breeuwer . . . . . . . . . .
33
7. De visie van het Platform Cannabisondernemingen Nederland . . . . . . . . . . . . 35 Bronvermelding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2
Voorwoord Deze publicatie is gemaakt in opdracht van het Platform Cannabisondernemingen Nederland (PCN). Als belangenvereniging van cannabisgerelateerde ondernemingen als coffeeshops en growshops willen wij een constructieve bijdrage leveren aan het Nederlandse softdrugsbeleid. In deze publicatie beschrijven wij de internationale initiatieven ter regulering en zelfs legalisatie van cannabisconsumptie en -productie. Een overzicht van de stand van zaken in zestien Europese landen, de Verenigde Staten, Canada en vier landen in Zuid-Amerika. De ontwikkelingen op dit terrein gaan tegenwoordig zo snel dat we op korte termijn ongetwijfeld meer landen aan dit overzicht kunnen toevoegen. Meer en meer komt men tot het besef dat het verbod op cannabis onwenselijk, onwerkbaar en onhoudbaar is en vooruitgang in de weg staat. Cannabis is gewoon een plant met vele waardevolle toepassingen. De samenleving is gebaat bij een harmonieuze verstandhouding tussen consumptie en productie. Bij de samenstelling van deze brochure is dankbaar gebruik gemaakt van het werk van Sara Woods, auteur van ‘Cannabis policy: legislation and practices in European Countries’ (uitgave Stichting Drugsbeleid/ Encod). Het hoofdstuk over Zuid-Amerika is deels gebaseerd op de research van het Transnational Institute (TNI). Dank ten slotte aan mr. Deborah Bruin en Dimitri Breeuwer voor hun bijdragen en aan Joep Oomen, coördinator van de Europese coalitie voor effectief en rechtvaardig drugsbeleid (Encod), voor zijn waardevolle adviezen. Wouter van Egmond, voorzitter Platform Cannabisondernemingen Nederland November 2013
3
Inleiding In hun ‘Evaluatie van het Nederlandse drugsbeleid’ (2009) concluderen het Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatiecentrum (WODC) en het Trimbos-instituut: Tot slot kan worden vastgesteld dat inmiddels ook in de praktijk en het beleid van andere landen het bezit van cannabis voor eigen gebruik niet meer wordt vervolgd en harmreductioninstrumenten (…) zijn geïntroduceerd. Op deze punten vormt Nederland geen uitzondering meer. Vier jaar later is decriminalisering en zelfs legalisering van cannabis in meerdere landen in en buiten Europa een feit. De trend is onmiskenbaar: het cannabisverbod loopt internationaal op zijn laatste benen. Gezien deze mondiale tendens mogen de ‘internationale verdragen’ verbetering van het nationale drugsbeleid niet langer tegenhouden. De tijd is rijp om samen met al die andere landen naar oplossingen te zoeken. Nu is het moment om vervolgstappen voor het Nederlandse drugsbeleid uit te werken en een kans te geven. Goede oplossingen voor de nationale ‘achterdeurproblematiek’ zijn gewenst en mogelijk. Het debat over de kweek van cannabis voor de binnenlandse markt staat volop in de actualiteit. De logica is evident: bij regulering van verkoop voor consumptie horen ook goede regels voor productie en inkoop. Transparante regulering van de hele keten van productie, distributie en consumptie van cannabis is onvermijdelijk, of dat nu gebeurt op lokaal, landelijk, Europees of internationaal niveau. Derrick Bergman Derrick Bergman (1971) is journalist, publicist en fotograaf. Sinds 1994 schrijft hij over cannabis en drugsbeleid. Daarnaast is hij sinds 2009 actief voor het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC).
4
1. Cannabis, de Verenigde Naties en de Europese Unie Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw groeit in veel landen de kloof tussen het officiële verbod op cannabis, zoals dat voortvloeit uit de verdragen van de Verenigde Naties, en de formele handhaving van dat verbod. Nederland stond jarenlang symbool voor deze kloof: in ons land kunnen volwassenen ongestraft kleine hoeveelheden cannabis aanschaffen in coffeeshops.
Omslag van het rapport van de Global Commission on Drug Policy (2011).
Het heeft even geduurd, maar het idee dat regulering van cannabis op alle fronten betere resultaten oplevert dan criminalisering en repressie, wint internationaal terrein. Met zijn honderden Cannabis Social Clubs is Spanje ons land feitelijk voorbijgestreefd: niet alleen de verkoop in deze clubs wordt ongemoeid gelaten, ook de teelt van cannabis en de levering aan de spreekwoordelijke achterdeur.
Van groot historisch en politiek belang is de deelname van de vorige VN-secretaris-generaal Kofi Annan aan de Global Commission on Drug Policy. In een van de centrale aanbevelingen van deze commissie klinkt de groeiende internationale consensus door: met het verbod op cannabis zijn alleen criminele organisaties geholpen: Encourage experimentation by governments with models of legal regulation of drugs (especially cannabis) to undermine the power of organized crime and safeguard the health and security of their citizens. (Bevorder experimenten van regeringen met modellen van wettelijke regulering van drugs (vooral cannabis) om de macht van de georganiseerde misdaad te ondermijnen en de gezondheid en veiligheid van hun burgers te waarborgen.) Sinds 6 november 2012 gaan de Amerikaanse staten Colorado en Washington internationaal aan kop bij de liberalisering van het cannabisbeleid: beide staten stemden voor legalisering van cannabisbezit en teelt voor eigen gebruik. Toekomstige geschiedschrijvers zouden die zesde november wel eens aan kunnen wijzen als het begin van het einde van het wereldwijde verbod op de plant cannabis. Kofi Annan, zevende secretarisgeneraal van de VN en lid van de Global Commission on Drug Policy.
Op 8 december 2010 vond in het Europees Parlement in Brussel een speciale hoorzitting plaats over cannabis. Dana Spinant, hoofd van de Anti-Drug Policy Coordination Unit van de Europese Commissie, verklaarde klip en klaar dat de verantwoordelijkheid voor regulering van de binnenlandse cannabismarkt volledig bij de EU-lidstaten zelf ligt. Toen vmalig eurocommissaris voor justitie Frattini liet zich al in 2005 in soortgelijke bewoordingen uit:
Het drugsbeleid is een zaak van de lidstaten zelf (…) Ieder land mag zijn eigen drugsbeleid voeren, maar moet wel de grensoverschrijdende effecten bestrijden, zoals de smokkel in drugs. Wat de Europese Unie betreft is er dus voldoende ruimte voor verdere regulering van de Nederlandse cannabismarkt. Dat blijkt ook uit de ontwikkelingen in EU-landen als Portugal, Spanje, België en Tsjechië (zie: Hoofdstuk 3. Cannabisbeleid in zestien Europese landen). 5
Gebruik van cannabis in het afgelopen jaar onder alle volwassenen (15-64 jaar), jong volwassenen (15-34 jaar) en jongeren (15-24).
Bron: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, Statistical Bulletin 2011.
6
2. Internationaal juridisch perspectief
door mr. Deborah Bruin
Het drugsbeleid komt tot stand op drie niveaus: internationaal, nationaal en lokaal. Deze volgorde geeft de hiërarchie weer. Het lokale beleid dient binnen de nationale wetgeving te blijven, de nationale wetgeving dient te voldoen aan de internationale verdragen. De volgorde geeft echter ook het chronologische verloop weer. Het internationale drugsbeleid ging vooraf aan het nationale beleid, en het nationale beleid ging vooraf aan het lokale beleid. Het inter nationale drugsbeleid begrenst nog steeds het huidige nationale drugsbeleid. Hieronder volgt een korte historische beschrijving van het ontstaan van het internationale drugsbeleid. De eerste Opiumconferentie werd in 1909 gehouden in Sjanghai, op initiatief van Amerika. Na de verovering van de Filipijnen op Spanje in 1898, moest Amerika een beslissing nemen over de vele opiumverkooppunten die de Spanjaarden daar hadden opgericht. In 1905 werd een verbod op opium ingevoerd voor de Filipijnse burgers, met uitzondering van opium bestemd voor medicinale doeleinden. Binnen drie jaar moest het verbod ook gelden voor niet-Filipijnse burgers. Bisschop Charles Brent drong aan op de organisatie van een internationale conferentie, omdat dit de enige manier zou zijn om het opiumverbod op de Filipijnen effectief te handhaven. Er zijn bij deze eerste Opiumconferentie in 1909 geen bindende afspraken geformuleerd. Onder druk van Amerika werd de volgende conferentie georganiseerd in Den Haag, op 1 december 1911. Deze conferentie ging in tegenstelling tot de conferentie in 1909 niet meer alleen over opium, maar ook over bijvoorbeeld morfine en cocaïne. Het resultaat van de Opiumconferentie in Den Haag was het Internationale Opiumverdrag van 23 januari 1912. Hierin wordt de verplichting gegeven om de handel en productie van deze middelen te beperken tot ‘medische en wettige doeleinden’, de staten zouden ‘pogen’ daar toezicht op te houden. De tweede Internationale Opiumconferentie in Den Haag begon op 31 juli 1913, de derde op 15 juni 1914. Deze conferenties hadden vooral tot doel de ondertekening en ratificatie van het verdrag te bewerkstelligen. De wijdverbreide inwerkingtreding van het verdrag gebeurde pas toen het onderdeel werd van de vredesverdragen na de Eerste Wereldoorlog. Na de Eerste Wereldoorlog werd op 25 januari 1919 de Volkenbond opgericht bij het Verdrag van Versailles, met als taak het bevorderen van een vreedzame samenwerking tussen naties. De eerste Opiumconferentie in Genève begon op 3 november 1924 en leidde uiteindelijk tot het verdrag van 11 februari 1925. Kort daarna werd een tweede Opiumconferentie in Genève gehouden, deze begon op 17 november 1924 en leidde tot een verdrag op 19 februari 1925. Bij dit laatste verdrag is ook Indische hennep opgenomen. Genève is ook de plaats waar de volgende ‘opiumverdragen’ werden gesloten, al kunnen we beter spreken van ‘drugsverdragen’. Ze gingen immers niet meer alleen of vooral over beperking van de opiumhandel, maar van de handel in een hele lijst middelen. Op 13 juli 1931 werd het ‘Verdrag tot beperking van de vervaardiging en tot regeling van de distributie van verdovende middelen’ gesloten. Dit verdrag wordt ook wel het Limitatieverdrag genoemd. Op 26 juni 1936 werd het ‘Verdrag tot onderdrukking in de sluikhandel in verdovende middelen’ gesloten, ook wel bekend als het Politieverdrag. Na de Tweede Wereldoorlog werd in 1946 de Volkenbond opgeheven en de Verenigde Naties, nog altijd een belangrijke organisatie voor het drugsbeleid. 7
Een belangrijk verdrag in de ontwikkeling van de internationale drugsbestrijding is het ‘Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen’, gesloten in New York, op 30 maart 1961 en aangevuld bij protocol van 25 maart 1972. Dit Enkelvoudig Verdrag (EV) was het voorlopige eindresultaat van de ontwikkeling van het internationale drugsbeleid die begon in 1909. Het is een samenvatting van en aanvulling op de vorige verdragen, die door het EV werden vervangen. De algemene verplichtingen staan in artikel 4 EV. Uitgangspunt van het verdrag is dat de handel, productie en het bezit van verdovende middelen beperkt moeten blijven tot het dienen van geneeskundige of wetenschappelijke doeleinden. In artikel 36 EV staat de verplichting bepaalde gedragingen strafbaar te stellen. Bij serieuze overtredingen moet gestraft worden, bij voorkeur door een vrijheidsstraf. In artikel 36 lid 4 van datzelfde verdrag is echter aangegeven dat deze verplichting uitgevoerd kan worden in overeenstemming met de nationale wetgeving. Via de Opiumwet hebben we voldaan aan de verplichting tot strafbaarstelling, via het opportuniteits beginsel dat is opgenomen in onze nationale wetgeving mag het Openbaar ministerie beslissen of er wel of niet vervolgd zal worden bij overtreding van de strafbaarstelling. Het stelselmatig niet-vervolgen is de basis van het Nederlandse gedoogbeleid. Na het EV zijn er nog twee verdragen tot stand gekomen die een kader geven voor het nationale beleid en daarom volledigheidshalve genoemd moeten worden. Ten eerste het ‘Verdrag inzake Psychotrope Stoffen’ van 21 februari 1971. Dit verdrag werd nodig geacht omdat het EV alleen ziet op verdovende middelen. Het is een soortgelijk verdrag maar dan voor psychotrope stoffen zoals lsd. Thc is er ook in opgenomen, terwijl cannabis genoemd staat in het EV. Tot slot wil ik wijzen op het ‘Verdrag inzake sluikhandel in verdovende en psychotrope stoffen’, gesloten op 19 december 1988 in Wenen. Zoals de naam al zegt ziet dit verdrag met name op een beperking van de sluikhandel oftewel de illegale handel in verboden drugs. Van deze verdragen is het EV nog steeds bepalend voor de nationale vrijheid in het kiezen van een geschikt drugsbeleid. Cannabis is op de lijst met de zwaarste en schadelijkste middelen geplaatst, Lijst IV. Suggesties om cannabis te verplaatsen naar een andere lijst zijn tot nu toe niet opgevolgd.
Mr. Deborah Bruin is juniordocent en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, waar zij de bijzondere aspecten van de Opiumwet onderzoekt. Een uitgebreidere beschrijving van de geschiedenis van het internationale drugsbeleid is te vinden in: mr. D. Bruin, Onkruid vergaat niet, Maastricht: Organic press 2011.
‘Onkruid vergaat niet’, mr Deborah Bruin (2011).
8
3. Cannabisbeleid in zestien Europese landen
België Sinds februari 2010 kweekt de vzw (vereniging zonder winstoogmerk) Trekt Uw Plant cannabis voor het persoonlijk gebruik van haar leden, op basis van een plant per lid. Dit wordt mogelijk gemaakt door een ministeriële richtlijn van januari 2005 ondertekend door de Minister van Justitie en alle vijf procureurs- generaal van België, die het bezit van maximaal drie gram cannabis of een cannabisplant door volwassenen buiten vervolging stelt. Trekt Uw Plant hanteert ecologische kweekmethodes; vervuiling of verzwaring van het eindproduct is uitgesloten. Samen met hun plant ontvangen de leden een kweekbon met gedetailleerde informatie over de samenstelling en de te verwachte effecten, tips voor verantwoord gebruik en een uitgebreid vragenformulier over hun ervaringen met de geleverde cannabissoort. Op dit moment heeft Trekt Uw Plant twee afdelingen met in totaal zo’n 350 leden. De vereniging is tot twee keer toe in hoger beroep vrijgesproken en kan sindsdien probleemloos en in -relatieve- openheid functioneren: de Belgische televisie, kranten en weekbladen hebben Trekt Uw Plant uitgebreid geportretteerd. In Nederland wijdde het actualiteitenprogramma EenVandaag in augustus 2012 een reportage aan Trekt Uw Plant. Naast Trekt Uw Plant zijn er twee andere Cannabis Social Clubs actief: Mambo Social Club in Hasselt en Ma Weed Perso in Luik. Een vierde CSC is in oprichting in Namen.
Denemarken Gebruik van cannabis is in Denemarken strafbaar met een boete of gevangenisstraf. In 2007 zijn de boetes aanzienlijk verhoogd. Bij een tweede of derde veroordeling is oplegging van celstraf mogelijk. De strafmaat voor harddrugs is wel hoger dan die voor cannabis. Bezit van cannabiszaden is legaal in Denemarken, maar het ontkiemen van de zaadjes is strafbaar. Christiania, een in 1970 gekraakt legercomplex in de hoofdstad Kopenhagen, neemt een aparte positie in. Tientallen jaren lang werd hier in volledige openheid cannabis verkocht. In 2004 startte de politie een groot offensief tegen cannabisverkoop in Christiania. Vijf jaar later erkende de politie dat deze aanpak gefaald had: de verkoop raakte verspreid over de stad en het geweld rondom cannabishandel is sterk toegenomen. De gemeenteraad van Kopenhagen haalde in november 2011 Cannabisplanten groeien in alle vrijheid en openheid in de wereldpers met het besluit cannabis gereguleerd te gaan Christiana in de Deense hoofdstad Kopenhagen. verkopen in staatswinkels. De landelijke overheid sprak in mei 2012 haar veto uit over dit plan. Uit opiniepeilingen blijkt dat de meerderheid van de Denen voorstander is van decriminalisering of legalisering. Vanaf de zomer van 2012 functioneerde in de hoofdstad enige maanden lang coffeeshop Smokenhagen; de politie sloot de shop in januari 2013. 9
Duitsland Net als in Nederland geldt bij onze oosterburen dat gebruik van cannabis níét verboden is, maar bezit, verkoop en productie wél. Duitsland kent ook een soort gedoogbeleid: bij consumenten met een geringe hoeveelheid cannabis voor persoonlijk gebruik bestaat de mogelijkheid niet te vervolgen. Elke deelstaat vult het begrip ‘geringe hoeveelheid’ anders in, van minder dan een gram in Beieren, via zes gram in Brandenburg tot vijftien gram in Berlijn. Qua strafmaat spant Beieren de kroon: bezit van een kleine hoeveelheid kan worden bestraft met maximaal vijf jaar celstraf of een boete. Patiënten kunnen via hun huisarts legaal medicinale cannabis van de Nederlandse producent Bedrocan aanschaffen. Inmiddels hebben rechters in een klein aantal zaken medicinale cannabisgebruikers toegestaan cannabis voor eigen gebruik te telen en te bezitten. Cannabiszaden zijn verboden, maar alle andere benodigdheden voor de cannabisteelt zijn vrijelijk te koop in honderden growshops door het hele land. Officieel is het voor personeel van growshops niet toegestaan aan klanten uit te leggen hoe ze cannabis kunnen telen. Naast internet bieden verschillende cannabistijdschriften, waaronder GROW! en Soft Secrets uitkomst voor de Duitse thuiskweker. Het cannabisdebat kreeg in mei 2013 een stevige impuls toen Ralf Jäger, minister van binnenlandse zaken van Noordrijn-Westfalen verklaarde dat de zestien Duitse deelstaten actief bezig zijn met harmonisering van het cannabisbeleid. Belangrijke doelstelling is de bepaling van een landelijk geldende grens voor het begrip ‘geringe hoeveelheid’. Overigens riep het Duitse oppergerechtshof, het Bundesverfassungsgericht, in Karlsruhe de regering al in 1994 op om zo’n landelijke standaardgrens in te voeren. De politieke meningen zijn verdeeld; alleen de Groenen en de Piratenpartij zijn voorstander van volledige legalisering. De SDP wil in elk geval medicinale cannabis legaliseren. Ook op lokaal niveau is er volop beweging. Zo wil de burgemeester van het Berlijnse stadsdeel Kreuzberg een coffeeshop oprichten in het Görlitzer Park. De Berliner Zeitung noemde het initiatief de doorbraak van een taboe: ‘Om de drugshandel in het Görlitzer Park te bestrijden stellen de Groenen door de staat gelegaliseerde verkoop van cannabis voor. In een transparante winkel, een zogenaamde coffeeshop, zal de drug gecontroleerd verkocht worden en zo de illegale handel overbodig maken.’ De juridische ruimte zoekt de burgemeester, Monika Herrmann, in paragraaf 3 van de Duitse drugswet. Hierin wordt een uitzondering op het drugsverbod toegestaan als er ‘een wetenschappelijk of ander doel in het algemeen belang bestaat.’ Op deze gronden gaat Herrmann een ontheffing aanvragen bij het Bundesamt für Arzneimittel und Medizinprodukte.
10
Frankrijk In theorie is Frankrijk een van de strengste Europese landen op het gebied van cannabis. De Franse wet kent geen onderscheid tussen cannabis en andere verboden middelen. Gebruik van verboden drugs geldt weliswaar als een kleine overtreding, maar kan bestraft worden met maximaal een jaar celstraf. Bij verdenking van georganiseerde distributie kan bezit van een kleine hoeveelheid leiden tot vier dagen voorarrest, zonder bijstand van een advocaat. Het Europese Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg veroordeelde Frankrijk recentelijk vanwege deze draconische strafdreiging voor een relatief licht vergrijp. In de praktijk gedoogt de Franse politie, zeker in de grote steden, bezit en gebruik van kleine hoeveelheden cannabis. Hoezeer de tijden ook in Frankrijk veranderd zijn, blijkt uit de reportage ‘Drugsoorlog in Parijs’ van het televisieprogramma Brandpunt (18 september 2011). Twee burgemeesters van Parijse voorsteden pleiten in de reportage voor legalisering van cannabis om het geweld en de criminaliteit in hun wijken te stoppen. En ze waarschuwen Nederland: als de verharding van ons cannabisbeleid doorgaat, krijgen ook wij ‘Parijse toestanden’: bendeoorlogen, schietpartijen en maffiapraktijken. Stéphan Gatignon, burgemeester van de beruchte banlieue Sevran: Laat uw politici hier maar op stage komen. Dan zien ze de gevolgen van een verbodsbeleid, vooral tijdens een economische crisis. Criminaliteit en georganiseerde misdaad. En de gevaren daarvan.
Sticker van ‘Les Amis du CSCF’, de vrienden van de Franse Cannabis Social Club.
Daniel Vaillant, voormalig minister van binnenlandse zaken en nu burgemeester van het 18e arrondissement van Parijs: De wetgeving moet op Europees niveau geharmoniseerd worden. Er is een Europees debat nodig, daar ben ik van overtuigd. In oktober 2012 pleitte minister van onderwijs Vincent Peillon voor een publiek en politiek debat over lega lisering van cannabis. Na scherpe kritiek van de rechtse oppositie verklaarde de regering-Hollande in een reactie dat het beleid niet zal veranderen. Franse media berichten sinds 2012 over Cannabis Social Clubs in Frankrijk die in coöperatieverband (gaan) kweken, zodat hun leden de gevaarlijke zwarte markt kunnen omzeilen. Op dit moment zouden er al meer dan honderd van dergelijke clubs bestaan in Frankrijk. Een reportage in Le Point van 6 januari 2013 beschrijft de Cannabis Social Club in het district Touraine, het gebied rond Tours. De club ging in 2010 van start en oogst 23 kilo cannabis per jaar voor haar leden. Dominique Broc, nationaal woordvoerder van de Franse Cannabis Social Clubs, zegt in de reportage dat de plaatselijke politie op de hoogte is van de activiteiten: “Net als de politie bestrijden wij illegale handel, maar op onze eigen manier en zonder belastinggeld te gebruiken.” Op 20 juni 2013 oordeelde de rechter in Tours dat het oprichten van een Cannabis Social Club niet mogelijk is volgens de Franse wet. Activisten beraden zich nog op de mogelijkheden om deze uitspraak aan te vechten. Voorlopig blijven vele Franse Cannabis Social Clubs ondergronds opereren. 11
Griekenland Cannabis heeft een lange geschiedenis in Griekenland; de oude Grieken gebruikten de plant voor haar vezels en als medicijn. Na de introductie van hasj in Europa door de soldaten van Napoleon, waren de Grieken er snel bij om de Egyptische hasj naar onze streken te smokkelen. Sinds ongeveer een eeuw wordt cannabis -opnieuw- commercieel geteeld in Griekenland. Zoals in veel Europese landen gaapt er een kloof tussen de strenge wet en de soepele praktijk van alledag. Bezit van kleine hoeveelheden cannabis en openlijk gebruik kan nog steeds tot aanhouding leiden, maar zelden of nooit tot vervolging. De Griekse president George Papandreou baarde in 2011 opzien door als enig staatshoofd in functie zitting te nemen in de Global Commission on Drug Policy. Twee maanden na de presentatie van het rapport van deze commissie lanceerde de Griekse minister van justitie Miltiadis Papaioannou een wetsvoorstel om cannabis te decriminaliseren. Dit project lijkt voorlopig in de ijskast gezet, hoewel het de financiële problemen van Griekenland aanzienlijk zou kunnen verlichten. Poster van het jaarlijkse ‘Athens Legalize Cannabis Protestfestival’: deze negende editie trok zo’n 30.000 bezoekers.
Hongarije Wettelijk geldt er geen onderscheid tussen cannabis en andere illegale roesmiddelen. Per 1 maart 2003 is de strafwet zodanig aangepast dat cannabisconsumenten kunnen kiezen voor therapie in plaats van celstraf. De strafmaat is hoog: tot twee jaar detentie, zelfs voor kleine hoeveelheden voor persoonlijk gebruik. Bezitshoeveelheden worden gemeten in zuivere thc. De grens voor een ‘geringe hoeveelheid’ ligt bij een gram pure thc. Bij een thc-gehalte van 1% loopt de limiet aldus op tot 100 gram cannabis. In de praktijk hanteren agenten vaak een grens van vijftien gram. Verplichte therapie is ook mogelijk bij bezit van een ‘geringe hoeveelheid’, maar de agent kan ook een oogje dichtknijpen. Voor het kweken van cannabis geldt een grens van vijf planten; bij grotere aantallen is de strafmaat hoger. Bij het verkopen van cannabiszaden moet justitie bewijzen dat de verkoper criminele intenties had; voor zover bekend is dat nog nooit gebeurd. Hongarije telt honderden growshops en sinds 2008 een gespecialiseerd tijdschrift over cannabiscultuur, Cannabis Kultusz.
12
Italië Cannabis is zeer populair in Italië: een derde van alle tieners heeft wel eens geblowd en tien procent van de volwassenen gebruikt dagelijks cannabis. Gebruik of bezit van een kleine hoeveelheid cannabis is geen misdrijf, maar een overtreding die ten hoogste bestraft kan worden met een administratieve sanctie: een boete, tijdelijke ontzegging van de rijbevoegdheid, intrekking van het paspoort, et cetera. De grens voor een kleine hoeveelheid ligt bij 500 milligram pure thc. In de praktijk hanteren agenten een grens van vijf gram cannabis en grijpen ze alleen in als mensen demonstratief in de openbare ruimte cannabis gebruiken. In een historisch vonnis bepaalde het Italiaanse hooggerechtshof in 2011 dat Italianen legaal een gering aantal cannabisplanten mogen kweken op hun balkon of terras. Op 14 juni 2013 diende parlementslid Daniele Farina wetsvoorstel nr. 1203 in, bedoeld om thuisteelt van cannabis voor persoonlijk gebruik te decriminaliseren. Onderdeel van het voorstel is het opnieuw introduceren van differentiatie in strafmaat voor verschillende soorten drugs. Het onderscheid tussen cannabis en andere drugs is in 2006 uit de wet verdwenen na een zeer omstreden procedure. Drie rechtbanken en het Hof van Cassatie hebben in de loop van 2013 geoordeeld dat de huidige Italiaanse drugswet vanwege deze laakbare procedure ongrondwettelijk is.
Nederland Tot 1953 was alleen import en export van cannabis verboden in Nederland. De overheid greep niet in de persoonlijke levenssfeer van de burger in: gebruik en bezit waren niet verboden. Met de wijziging van de Opiumwet in 1953 werden voor het eerst ook het gebruiken, bezitten, bewerken en verhandelen strafbaar gesteld. Deze strafbaarstelling leidde in de loop van de jaren zestig tot toenemende problemen. Grote groepen vooral jonge mensen hielden een strafblad over aan het simpelweg roken van een jointje of het bezit van een geringe hoeveelheid cannabis. Het inzicht groeide dat alleen repressie averechts werkt en dat drugsgebruik in de eerste plaats een volksgezondheidsprobleem is. Bovendien begon de repressieve aanpak van cannabisconsumenten het rechtssysteem te ontwrichten. De adviescommissies Hulsman (1971) en Baan (1972) pleitten voor decriminalisering van gebruik en bezit van een kleine hoeveelheid cannabis voor eigen gebruik. Dit advies leidde tot de historische wijziging van de Opiumwet in 1976, waarover later meer. Een nieuw fenomeen in de jaren zestig waren de jongerencentra, met een ‘huisdealer’, die alleen cannabis verkocht en geen harddrugs. De politie liet deze huisdealers met rust, op basis van een niet-gepubliceerde ambtsinstructie. In deze periode deed ook de coffeeshop zoals we die nu nog kennen zijn intrede: een plek waar de consument in een veilige omgeving kleine hoeveelheden cannabis kan kopen en gebruiken. Later volgden de eerste regels voor coffeeshops, de gedoogcriteria en een gedoogbeleid voor bezit van maximaal dertig gram cannabis voor persoonlijk gebruik en de thuisteelt van een klein aantal (tot vijf ) planten. Voor de consument nam deze decriminalisering veel stress weg: geen strafblad, slechts een boete en inbeslagname. 13
De basis voor het onder voorwaarden toestaan van coffeeshops is de wijziging van de Opiumwet van 1976. Sindsdien bestaat er een wettelijk onderscheid tussen cannabisproducten (softdrugs, Lijst II, aanvaardbare risico’s) en andere verboden middelen als heroïne, cocaïne en amfetaminen (harddrugs, Lijst I, onaanvaardbare risico’s voor de volksgezondheid). Het centrale principe van het Nederlands drugsbeleid is harm reduction, beperking van de schade door drugsgebruik, met de nadruk op voorlichting en preventie. Dit principe vindt internationaal steeds breder navolging.
Prof. mr. Louk Hulsman (1923-2009), intellectuele vader van het gedoogbeleid, tijdens het eerste Cannabis Tribunaal van het VOC, Den Haag, december 2008.
De resultaten van ons harmreductionbeleid zijn dan ook indrukwekkend: anno 2013 zijn er nog zo’n zesduizend vooral oudere heroïneverslaafden, terwijl dat er in de jaren zeventig nog bijna honderd duizend waren. De gedoogde verkoop van cannabis heeft in vergelijking met andere landen niet geleid tot een aanmerkelijke toename van de cannabisconsumptie. Volgens de laatste cijfers ligt dit gebruik precies op het Europese gemiddelde. De gedoogcriteria voor coffeeshops verschenen in 1991. Deze zogenoemde AHOJ-criteria verboden Affichering (A), verkoop van Harddrugs (H), veroorzaken van Overlast (O) en verkoop aan Jeugdigen (J) beneden de zestien jaar. Anders dan de verkoop van cannabis in de coffeeshop, werden de teelt van de plant en de bevoorrading van coffeeshops níét gereguleerd. Tot ver in de jaren tachtig verkochten coffeeshops vooral buitenlandse hasj en wiet. Dit veranderde drastisch met de opkomst van de Nederwiet in de jaren negentig. Een positief effect van de cannabis productie in eigen land was een drastische afname van het aantal Nederlanders in buitenlandse detentie en een sterk verminderd aandeel van de internationale georganiseerde criminaliteit. In 1995 kwam het eerste Paarse kabinet met de langverwachte drugsnota ‘Het Nederlandse drugs beleid: continuïteit en verandering’. AHOJ werd AHOJ-G in de Paarse drugsnota door de uitbreiding van de gedoogcriteria voor coffeeshops met het G-criterium: geen verkoop van Grote hoeveelheden per transactie. Coffeeshops mochten voortaan maximaal vijf gram per keer verkopen. De leeftijdsgrens (het J-criterium) werd verhoogd van zestien naar achttien jaar. Veel Nederlanders verwachtten dat het eerste Paarse kabinet ook de regulering van de teelt en de achter deur van coffeeshops ter hand zou nemen. 68% Van de Nederlanders was volgens een opiniepeiling van Maurice de Hond destijds voorstander van legalisering van cannabis. Ook binnen het huidige opportuniteitsbeginsel zou immers de teelt van cannabis onder voorwaarden gedoogd kunnen worden, net zoals de verkoop in coffeeshops. De politieke werkelijkheid bleek echter anders. Regulering van de teelt bleef een politiek taboe, ondanks een nipte Kamermeerderheid voor regulering (2000, motie-Apostolou). Bij de opkomst van medicinale cannabis speelde Nederland nog een rol in de voorhoede. Sinds 2003 is cannabis hier legaal verkrijgbaar als medicijn in de apotheken, al blijft het patiënten verboden hun eigen plantjes te verbouwen. Tien jaar later is cannabis voor medicinaal gebruik wereldwijd in tientallen landen -en twintig Amerikaanse staten- legaal verkrijgbaar. 14
In het afgelopen decennium zette de overheid haar kaarten steeds meer op repressie; het aantal coffeeshops is meer dan gehalveerd, ook kleine telers worden keihard aangepakt en vervolgd, straffen zijn verhoogd, et cetera. De strafrechtelijke focus op de teelt heeft geleid tot een verruwing en verharding van het productieapparaat en achteruitgang van de kwaliteit van het product (onveilige teelt methoden en het gebruik van meer en schadelijker bestrijdingsmiddelen). In 2012 zijn aan De AHOJ-G-criteria de letters I en B toegevoegd. De letter I staat voor Ingezetenen en verbiedt niet-ingezetenen de toegang tot de coffeeshop. De letter B staat voor Besloten club en is inmiddels afgeschaft. Het kabinet-Rutte II is daarnaast van plan om cannabis met meer dan vijftien procent thc tot harddrug te verklaren. Dit voornemen heeft tot veel kritiek geleid van betrokken instanties en deskundigen. De belangrijkste kritiekpunten: wetenschappelijke onderbouwing voor de aanname dat een hoger thc-percentage tot meer risico of schade leidt ontbreekt en de grens van vijftien procent is volstrekt willekeurig. Het wereldwijd geprezen en nagevolgde harmreductionbeleid, dat Nederland al veertig jaar lang voert, maakt langzaam maar zeker plaats voor een repressieve zerotolerancebenadering. Dit is des te opmerkelijker gezien de ontwikkelingen in het buitenland, waar onmiskenbaar een omgekeerde beweging plaatsvindt.
Noorwegen Bezit van cannabis tot 15 gram wordt in Noorwegen beschouwd als een hoeveelheid voor persoonlijk gebruik. Bij een eerste overtreding kan hiervoor ten hoogste een boete van 1.500 tot 5.000 Kronen (200 tot 700 euro) worden opgelegd. Bij recidive kan een celstraf van tussen de zes maanden en twee jaar worden opgelegd, bij verkoop kan dat oplopen tot 21 jaar. De thuisteelt van cannabis heeft de laatste jaren, zoals in veel Europese landen, een grote vlucht genomen in Noorwegen. De forse strafmaat voor mensen die voor een tweede keer worden veroordeeld voor bezit van een kleine hoeveelheid cannabis heeft dit proces versneld. Medicinale cannabisgebruikers kunnen legaal cannabis importeren via Nederlandse apotheken. Een van de krachtigste stemmen in het debat over drugsbeleid is die van Thorvalt Stoltenberg, voor malig minister van buitenlandse zaken en vader van Jens Stoltenberg, premier van 2000 tot 2001 en van 2005 tot 2013. De commissie-Stoltenberg, vernoemd naar senior, publiceerde in de zomer van 2011 een advies om bezit van kleine hoeveelheden drugs niet langer te beboeten, maar de persoon in kwestie een ‘interventie’ aan te bieden, met voorlichting over drugs. De reacties op Stoltenbergs advies waren positief, ook van de kant van de regering. Minister van volksgezondheid Strøm-Erichsen: “Het denken over dit onderwerp is van de strafrechtelijke kant verschoven naar het volksgezondheidsaspect.”
15
Oostenrijk Gebruik van cannabis is niet verboden in Oostenrijk, maar alle andere handelingen als teelt, bezit en export zijn dat (nog) wel. De politie is verplicht overtredingen te melden aan de officier van justitie. Deze kan vervolgens besluiten niet te vervolgen zolang de verdachte wordt uitgenodigd om in gesprek te gaan met een arts over eventuele therapie. Bij weigering kan een geldboete worden opgelegd. De Oostenrijkse bestuursrechter heeft bepaald dat consumptie van cannabis alleen tot intrekking van het rijbewijs kan leiden, als daadwerkelijk onder invloed is gereden. Sinds 2008 is er een wettelijke basis voor het gedogen van kleinschalige thuisteelt van cannabis. De grens ligt bij het produceren van twintig gram zuivere thc, zo’n 200 gram bij een thc-gehalte van tien procent. Twintig gram thc geldt ook als grens bij distributie en verkoop. Pas vanaf twee tot drie kilo thc worden onvoorwaardelijke celstraffen opgelegd. Poster van de jaarlijkse ‘Hanfwandertag’ in Wenen, een demonstratie voor legalisering van cannabis.
Rechters hebben veel ruimte om af te wijken van de officiële strafmaat: bij celstraffen tot drie jaar voor personen die zelf cannabis gebruiken kan therapie worden opgelegd in plaats van gevangenisstraf. Growshops worden in de regel met rust gelaten door justitie en politie; deze en andere winkels in de hoofdstad verkopen openlijk stekken. Volgens de Oostenrijkse wet is een cannabisplant pas verboden als deze in bloei staat.
Portugal In het jaar 2000 voerde de Portugese regering een radicale hervorming van het drugsbeleid door, die in juli 2001 van kracht werd. Bezit van een gebruikshoeveelheid voor maximaal tien dagen is sindsdien geen misdrijf meer, maar een administratieve overtreding. Concreet gaat het om: vijfentwintig gram cannabis of vijf gram hasj, een gram heroïne, twee gram cocaïne en een gram mdma (xtc). Critici schreeuwden aan het begin van de eeuw moord en brand: de drugshandel en het aantal gebruikers zouden exploderen en uit de hele wereld zouden de junkies naar Portugal stromen. Niets van dit alles is gebeurd. Wel daalde het aantal harddrugsgebruikers met hiv spectaculair, evenals de misdaad. Wie in Portugal wordt aangetroffen in het bezit van een gebruikshoeveelheid drugs, moet verschijnen voor een panel van deskundigen. Dit panel kan een boete opleggen of de persoon in kwestie door verwijzen naar de verslavingszorg, maar besluit in de meeste gevallen geen actie te ondernemen. Onderdeel van het decriminaliseringsbeleid in Portugal is een heroriëntatie van het drugsbeleid op basis van volksgezondheidsbelangen. Geld is vrijgemaakt voor de behandeling van harddrugsverslaafden en een scala aan harmreductionmaatregelen.
16
Spanje Van alle Europese landen is Spanje het verst met het reguleren van de consumptie, distributie en teelt van cannabis. Al in 1974 werd gebruik van verboden drugs met een vonnis van de Hoge Raad gedecriminaliseerd. Twintig jaar later startten cannabisactivisten de eerste collectieve plantage van Spanje: tweehonderd planten voor honderd mensen met medeweten van de autoriteiten. In de jaren negentig worden in het hele land soortgelijke gemeenschappelijke plantages opgericht. Kweekkas van een Cannabis Social Club in Baskenland.
Vanaf 1997 spreken provinciale rechtbanken verdachten vrij, als de geteelde cannabis bestemd is voor gedeeld gebruik in besloten kring: de Cannabis Social Club. Deze uitspraken worden tot aan de Hoge Raad bevestigd. In een onderzoeksrapport naar de Hoge Raad uitspraken concluderen de auteurs in 2000 dat Cannabis Social Clubs toegestaan zijn binnen de Spaanse wetgeving.
Anno 2013 zijn er honderden Cannabis Social Clubs actief door het hele land, met concentraties in Bas kenland en Catalonië. De grootste clubs, in Barcelona, hebben tot Diner tijdens een clubdag van de Baskische Cannabis Social wel tienduizend leden. Ook niet-ingezetenen kunnen Urjogaberdea. hier lid worden en cannabis aanschaffen en gebruiken. Er is een actieve Federatie van Cannabis Associaties (FAC), geleid door Martin Barriuso, voormalig voorzitter van Cannabis Social Club Pannagh in Bilbao. In december 2010 gaf Barriuso een presentatie in het Europees Parlement in Brussel. Bij deze gelegenheid verklaarde Dana Spinant, hoofd van de Anti-Drug Policy Coordination Unit van de Europese Commissie, dat de verantwoordelijkheid voor regulering van de binnenlandse cannabismarkt volledig bij de EU-lidstaten zelf ligt. De regering van Baskenland heeft in 2012 een commissie ingesteld om de jarenlange praktijk van de Cannabis Social Clubs in een nieuw wettelijk kader onder te brengen. Een dergelijke ‘cannabiswet’ zou een Europese primeur zijn. In maart 2012 verklaarde Martin Barriuso tegen de krant El Pais: Het gebruik van cannabis is een gevestigde en in toenemende mate geaccepteerde realiteit in onze samenleving. In plaats van deze realiteit de rug toe te keren, denken wij dat het redelijk is om een manier te zoeken om cannabis te reguleren, verantwoord gebruik aan te moedigen en het moeilijk te maken voor adolescenten om eraan te komen.
17
Tsjechië Per 1 januari 2010 is de drugswetgeving in de Tsjechische republiek ingrijpend gewijzigd. Bezit van kleine hoeveelheden van alle verboden drugs is sindsdien een overtreding, waarvoor ten hoogste een boete van 15.000 Kronen (600 euro) opgelegd kan worden. Voor elk verboden roesmiddel geldt een apart maximum: Cannabis (wiet): 15 gram of 5 planten Cannabis (hasj): 5 gram Paddo’s: 40 stuks Peyote (cactus): 5 stuks Lsd: 5 tabletten Ecstasy: 4 tabletten Amfetamine: 2 gram Methamfetamine 2 gram Heroïne: 1,5 gram Coca: 5 planten Cocaïne: 1 gram Growshops in Tsjechië: verspreid over het hele land.
Verkoop van deze middelen is nog steeds verboden, maar heeft in de praktijk een lage prioriteit bij politie en justitie. Door heel Tsjechië zijn growshops te vinden waar alle benodigdheden voor cannabisteelt, inclusief de zaden, vrijelijk te koop zijn. De derde editie van de cannabisbeurs Cannafest in de hoofdstad Praag, trok in november 2012 ruim 20.000 bezoekers, afkomstig uit heel Europa en zelfs daarbuiten. In december 2012 stemde het Tsjechische Lagerhuis in met een wetsvoorstel van de regering om medicinaal gebruik van cannabis te legaliseren. Volgens het voorstel zal de cannabis aanvankelijk uit Nederland worden geïmporteerd, maar op termijn zullen lokale kwekers vergunningen krijgen om in Tsjechië zelf cannabis te telen. De cannabis zal in apotheken worden verkocht. Na parlementaire goedkeuring in beide kamers in februari 2013 bekrachtigde president Vaclav Klaus de wet, die sinds 1 april 2013 van kracht is.
Verenigd Koninkrijk De ontwikkeling van het Britse cannabisbeleid is de laatste jaren verre van consistent: het beleid en zelfs de classificatie van cannabis gaan als een jojo op en neer. Tot 2004 was cannabis een Class B drug, tussen 2004 en 2009 een Class C drug en sinds 2009 opnieuw een Class B drug. Het verschil is cruciaal: bij middelen in Class C is arrestatie wegens bezit niet mogelijk. Het lager classificeren van cannabis leidde in de jaren na 2004 tot politieke strijd. Dieptepunt was het gedwongen ontslag van de gerespecteerde drugsdeskundige professor David Nutt als topadviseur van de Britse regering. Nutt pleit al jaren voor regulering als alternatief voor criminalisering van drugs. Bij het rondetafelgesprek over cannabisbeleid in de Tweede Kamer (3 oktober 2011) was hij een van de sprekers. Als protest tegen Nutt’s -politiek gemotiveerde- ontslag stapten vijf leden van de adviescommissie voor drugs van de Britse regering op. 18
Vooralsnog blijven er in Engeland strenge straffen staan op de verkoop, teelt en vervoer van cannabis: tot veertien jaar cel en een ongelimiteerde geldboete. De maximale straf voor bezit is vijf jaar cel. De dagelijkse praktijk is heel anders: er geldt een zogenaamde presumption against arrest (vergelijkbaar met ons opportuniteitsbeginsel) voor volwassenen die betrapt worden op bezit van cannabis. Bij overtreding van vijf voorwaarden, waaronder gebruik in de openbare ruimte of door minderjarigen, kan wel arrestatie volgen. Voor kleinschalige thuisteelt geldt in sommige gevallen ook een de facto gedoogbeleid, zeker bij medicinaal gebruik. De aanpak verschilt echter sterk per regio.
Poster Global Marijuana March - Cardiff.
Het debat over regulering van cannabis kwam in december 2012 in een stroomversnelling na de publicatie van het eindrapport van een parlementaire onderzoekscommissie drugsbeleid. Na een jaar onderzoek riep zij de regering op het beleid fundamenteel te herzien en een Royal Commission in te stellen die ‘alle opties’ dient te onderzoeken. Daarbij nadrukkelijk inbegrepen the overall costs and benefits of cannabis legalisation (de totale kosten en baten van legalisering van cannabis). Premier Cameron reageerde afwijzend, in tegenstelling tot zijn coalitiepartner Nick Clegg, leider van de Liberal Democrats. Clegg verklaarde dat de Britse regering de oorlog tegen drugs ‘op industriële schaal’ aan het verliezen is en schaarde zich achter het voorstel voor een Royal Commission.
Logo CSC - UK.
Ondertussen jaagt topondernemer Sir Richard Branson het debat over beëindiging van de war on drugs regelmatig aan. Laatste voorbeeld is de documentaire Breaking the taboo (2012) over het werk van de Global Commission on Drug Policy, waarvan Branson lid is naast onder meer Kofi Annan en de voormalige presidenten van Brazilië, Mexico en Columbia. In de documentaire spreken ook Bill Clinton en Jimmy Carter zich uit voor legalisering van cannabis.
Veel opzien baarden de uitspraken van Dame Sally Davies, sinds 2010 chief medical officer (medisch hoofdadviseur) van de Britse regering. In een interview met de BBC verklaarde zij op 17 augustus 2013 niet alleen dat ze zelf ervaring heeft met cannabis, maar ook dat verslaving ‘natuurlijk’ een medisch probleem is: Of course it’s a medical problem. Addiction is a medical problem and it becomes a public health problem and then our society is choosing to treat that as a criminal justice issue. (Natuurlijk is het een medisch probleem. Verslaving is een medisch probleem en het wordt een volksgezondheidsprobleem waarna onze samenleving er voor kiest om het te behandelen als een strafrechtprobleem.)
19
Zweden Het Zweedse drugsbeleid is de vreemde eend in de Europese bijt. Zero tolerance en de utopie van ‘een drugsvrije samenleving’ zijn hier nog steeds de leidende principes. Sinds 1988 is het gebruik van alle verboden middelen, inclusief cannabis, strafbaar. Zelfs het leggen van contact tussen verkoper en consument is wettelijk verboden. Kleine overtredingen kunnen tot zes maanden celstraf opleveren. Zweden heeft ook het strengste alcoholbeleid van Europa, met een staatsmonopolie op de verkoop (‘System Bolaget’) en torenhoge accijnzen. Wat cannabis betreft heeft de extreme repressie geleid tot een explosie van thuisteelt. In november 2012 meldde de Zweedse politie dat het land volledig zelfvoorzienend is en nauwelijks nog cannabis importeert. Meldingen van thuisteelt zijn de afgelopen tien jaar verviervoudigd. Medicinaal gebruik van cannabis krijgt heel voorzichtig voet aan de grond: in februari 2012 erkende het staatsbureau voor geneesmiddelen de Britse cannabisspray Sativex als geneesmiddel voor de behandeling van multiple sclerose. Volgens het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) in Lissabon lag het aantal drugsgerelateerde doden in Zweden in 2005 twee keer zo hoog als dat van Nederland en telde het land meer harddrugsverslaafden dan andere Europese landen.
Zwitserland Feitelijk hanteren alle 26 Zwitserse kantons hun eigen cannabisbeleid. Volgens de nationale wetgeving is alle cannabis met meer dan een procent thc verboden. In 2004 kreeg een wetsvoorstel om bezit en gebruik van cannabis volledig te decriminaliseren nét geen meerderheid in het parlement. Sinds een wetswijziging van 28 september 2012 geldt bezit van cannabis tot tien gram niet langer als misdrijf, al blijft het opleggen van een flat fee boete van honderd Zwitserse frank (80 euro) mogelijk. Professionele handel en bezit van een hoeveelheid die ‘de gezondheid van een groot aantal mensen kan beïnvloeden’ (vanaf vier kilo, volgens een federaal vonnis) kan bestraft worden met een celstraf van een tot drie jaar. Hoewel de kantons een ruime vrijheid hebben, houden de rechters zich doorgaans aan de volgende richtlijn uit 2007: Bezit tot en met 10 gram cannabis: Gebruik onder normale omstandigheden: Gebruik: herhaalde overtredingen: Handel in cannabis tot en met 100 gram: Handel in cannabis 100 gram – 1 kilo: Handel in cannabis vanaf 1 kilo: Handel in cannabis vanaf 4 kilo:
100 CHF boete 100 CHF boete of hoger, afh. van financiële situatie Boete van 1 tot 5 keer het dagelijks tarief* Boete van 1 tot 5 keer het dagelijks tarief. Boete van 5 tot 30 keer het dagelijkse tarief. Boete van meer dan 30 keer het dagelijkse tarief. Een tot drie jaar celstraf.
* ongeveer 1/13 van het maandelijks inkomen van de verdachte
20
4. Cannabisbeleid in de Verenigde Staten en Canada Verenigde Staten In het land dat de oorlog tegen drugs begon, staat het cannabisverbod onder druk als nooit tevoren. Op dit moment hebben twintig Amerikaanse staten en het district Columbia medicinale cannabis wettelijk gereguleerd. Op 6 november 2012 schreven de inwoners van Colorado en Washington State geschiedenis door in meerderheid te stemmen voor het legaliseren van cannabis, ook voor niet-medicinaal gebruik. In beide staten geldt sinds december 2012 dat burgers van 21 jaar en ouder een ounce (ongeveer 28 gram) cannabis mogen bezitten én een beperkt aantal planten mogen kweken voor eigen gebruik. In beide staten is het maximum aantal planten zes, in Washington State mogen er van die zes niet meer dan drie volwassen planten in bloei zijn. Medicinale cannabis Californië was in 1996 de eerste staat die medicinale cannabis legaliseerde, nadat een meerderheid van de kiezers voor Proposition 215 had gestemd, ook bekend als de Compassionate Use Act. De wet beschermt patiënten en hulpverleners die cannabis kweken, bezitten en gebruiken voor van tevoren goedgekeurde medicinale doeleinden tegen vervolging door de staat. Een belangrijk element van de wet is de ruime formulering van de ziektes en aandoeningen waarbij cannabis legaal gebruikt mag worden: ‘kanker, anorexia, aids, chronische pijn, spasticiteit, staar, reuma, migraine, of enige andere ziekte waarbij cannabis verlichting biedt.’ Proposition 215 veroorzaakte een kettingreactie die nog steeds voortduurt. In twintig Amerikaanse staten kunnen volwassenen op dit moment legaal cannabis kopen, bezitten en gebruiken: Alaska, Arizona, California, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Illinois, Maine, Massachusetts, Michigan, Montana, Nevada, New Hampshire, New Jersey, New Mexico, Oregon, Rhode Island, Vermont en Washington. Negentien van deze staten verstrekken identiteitskaarten aan patiënten die een doktersverklaring kunnen laten zien. De lijst van staten die hun wetten veranderen volgens het medicinale model blijft groeien. Op dit moment zijn zes staten hier mee bezig: Iowa, Kansas, Kentucky, Maryland, New York en Oklahoma.
21
Voedingswaren met cannabis, zogenaamde ‘edibles’, zijn in Amerikaanse dispensaries zeer populair .
Een cannabis ‘dispensary’ in Denver, Colorado.
Beeld uit ‘Too High To Fail’: Sherriff Tom Allman en cannabisteler Tomas Balogh.
De regels verschillen van staat tot staat, maar het concept caregiver komt overal terug. Dit is de persoon die cannabis kweekt of koopt ten behoeve van de patiënt. In een toenemend aantal staten is de definitie van deze caregivers uitgebreid tot gespecialiseerde ondernemingen, de dispensaries. Het woord dispensary betekent letterlijk apotheek, maar de meeste dispensaries doen meer aan een moderne Nederlandse coffeeshop denken dan aan een apotheek zoals wij die kennen. Het verkrijgen van de benodigde doktersverklaring is in de meeste staten zeer eenvoudig en kost tussen de 100 en 350 dollar per jaar. Schattingen van het totale aantal dispensaries zijn lastig te maken, maar het gaat om duizenden kleine en grote winkels. De grootste en bekendste dispensary is het Harborside Health Center in Oakland, Californië, die ruim honderdduizend mensen bedient en twintig miljoen dollar per jaar omzet. Televisiezender Discovery Channel wijdde in 2011 een serie aan deze bloeiende onderneming, die model staat voor de post drug war economy. Groene revolutie Deze term staat ook centraal Too High Too Fail: Cannabis and the new green economic revolution (2012) van de Amerikaanse auteur Doug Fine. Dit uitstekend gedocumenteerde boek biedt een unieke inkijk in de wereld van gereguleerde cannabisteelt in Noord-Californië en de potentie van legale cannabis voor de Amerikaanse economie, gezondheidszorg en het energie- en milieubeleid. Een fragment ter illustratie: Beyond its proven effectiveness as a palliative medicinal treatment for ailments ranging from MS to PTSD to cancer, cannabis’s wider uses (from industrial to social) have the capacity to immediately play a significant role in remedying the US economy while striking a crippling blow at drug cartels. Legalized and taxed like alcohol, cannabis could introduce a quick half-trillion dollars into the legitimate American economy within a decade, help resolve the United States’ overcrowded prison crisis, and ultimately jump-start an American agricultural and manufacturing revival. (Nog afgezien van de bewezen effectiviteit voor palliatieve behandeling van aandoeningen die uiteenlopen van multiple sclerose en posttraumatisch stress stoornis (ptss) tot kanker, hebben de bredere toepassingen van cannabis (van industrieel tot sociaal) de capaciteit om per direct een 22
belangrijke rol te spelen bij het sterker maken van de Amerikaanse economie en tegelijk een beslissende slag toe te brengen aan de drug kartels. Gelegaliseerd en belast zoals alcohol, kan cannabis binnen tien jaar voor een injectie van vijfhonderd miljoen dollar in de witte Amerikaanse economie zorgen, helpen bij het oplossen van de crisis in het overvolle gevangenissysteem en uiteindelijk het startschot zijn van een heropleving van de Amerikaanse landbouw en productie.) Obama Het moge duidelijk zijn dat de ontwikkelingen in met name Colorado en Washington State volledig in strijd zijn met de drugsverdragen van de Verenigde Naties én met de federale Amerikaanse wetgeving. Ook de wetgeving rond medicinale cannabis is in strijd met de Amerikaanse nationale wetten. Met enige regelmaat vinden er invallen bij dispensaries plaats door de -landelijk opererende- Drug Enforcement Administration (DEA). In Obama’s eerste termijn is deze lijn voortgezet. Van grote acties is geen sprake; het zijn meer speldenprikken of individuele acties van overijverige ambtenaren. Van de Amerikaanse president is bekend dat hij in zijn jeugd veelvuldig cannabis heeft gerookt en begrijpt dat het verbod alleen voor criminelen voordelig is. Al in januari 2004 zei Obama:
Barack Obama, 44e president van de Verenigde Staten.
I think that the war on drugs has been an utter failure. And I think that we need to rethink and decriminalize our marijuana laws. (Ik denk dat de oorlog tegen drugs een totale mislukking is. En ik denk dat we onze cannabis wetten moeten heroverwegen en decriminaliseren). Op de historische ontwikkelingen in Colorado en Washington State reageerde Obama voor het eerst in een televisie-interview met ABC op 14 december 2012: We’ve got bigger fish to fry. It would not make sense for us to see a top priority as going after recreational users in states that have determined that it’s legal. (…) And so what we’re going to need to have is a conversation about, How do you reconcile a federal law that still says marijuana is a federal offense and state laws that say that it’s legal? (We hebben belangrijkere zaken aan ons hoofd. Het zou niet logisch zijn van de vervolging van recreatieve gebruikers in staten die bepaald hebben dat het legaal is een topprioriteit te maken. (…) Waar we een debat over moeten gaan voeren is: hoe verenig je een federale wet, die nog steeds zegt dat cannabis federaal strafbaar is, met staatswetten die zeggen dat het legaal is?) Het marijuana memo van 29 augustus 2013 Obama’s uitspraken bleken een voorzichtige aankondiging van de historische doorbraak van 29 augustus 2013, de datering van het zogenaamde marijuana memorandum van het Amerikaanse ministerie van justitie, over de nieuwe cannabiswetten in Colorado en Washington State. Het memorandum, verzonden aan alle officieren van justitie, vertelt in vier bladzijden dat staten die cannabis hebben gereguleerd in principe met rust gelaten zullen worden door de landelijke overheid. Het zal weinigen verbazen dat de gekozen formuleringen voorzichtig zijn. Van volledige legalisering is geen sprake: cannabis blijft vooralsnog vallen onder Schedule 1 van de Controlled Substances Act. Maar duidelijk is dat staten voortaan de ruimte krijgen om te experimenteren met regulering van cannabis,
23
ook voor recreatief gebruik. Een cruciale passage uit het memo: The enactment of state laws that endeavor to authorize marijuana production, distribution, and possession by establishing a regulatory scheme for these purposes affects this traditional joint federal-state approach to narcotics enforcement. The Department’s guidance in this memorandum rests on its expectation that states and local governments that have enacted laws authorizing marijuana-related conduct will implement strong and effective regulatory and enforcement systems ... (De wetsontwerpen die beogen om de productie, distributie en het bezit van cannabis toe te staan middels het opzetten van een systeem van regulering, zijn van invloed op de traditionele gezamenlijke aanpak door staten en federale overheid bij het handhaven van de drugswetgeving. De richtlijn van het ministerie in dit memorandum is gebaseerd op de verwachting dat staten en lokale overheden die wetten hebben uitgevaardigd die cannabisgerelateerde activiteiten toestaan, strenge en effectieve regulerings- en handhavingssystemen zullen invoeren...) Het belang van dit besluit wordt onderstreept door de telefoongesprekken die minister van justitie Eric Holder op 29 augustus voerde met de gouverneurs van Colorado en Washington State. Holder gaf hierin expliciet te kennen dat zijn ministerie de implementatie van de nieuwe cannabiswetten niet zal blokkeren.
De Amerikaanse minister van justitie Eric Holder.
Algemeen wordt verwacht dat dit besluit zal leiden tot een stroom van wetsvoorstellen in andere staten. Veelzeggend is de reactie van Eric E. Sterling, die de Amerikaanse regering tussen 1979 en 1989 adviseerde over anti-drugswetgeving en nu voorzitter is van de Criminal Justice Policy Foundation. Op de website Huffington Post schreef Sterling op 29 augustus 2013:
24
This is a tremendous political victory for the millions of Americans who have been working to end marijuana prohibition. (...) This decision will unleash enormous energy to adopt marijuana legalization programs in other states. In almost every state legislature bills will be introduced. In many states, citizens will begin to gather signatures to put marijuana legalization on the ballot. While some of these measures will be unsuccessful initially, in the next decade, those in most of America and many parts of the world are going to be living with legal marijuana. Today’s announcement accelerates the entire timetable for marijuana law reform. (Dit is een formidabele politieke overwinning voor de miljoenen Amerikanen die zich inzetten voor een einde aan het cannabisverbod. Deze beslissing zal een enorme hoeveelheid energie vrijmaken om cannabis legaliseringsprogramma’s aan te nemen in andere staten. In vrijwel elke staat zullen wetsvoorstellen worden ingediend. In veel staten zullen burgers handtekeningen gaan verzamelen om legalisering van cannabis op het stembiljet te krijgen. Hoewel sommige van deze initiatieven aanvankelijk zullen mislukken, zullen we binnen tien jaar in het grootste deel van Amerika en in grote delen van de wereld leven met legale cannabis. De aankondiging van vandaag versnelt het hele tijdpad voor hervorming van de cannabiswetgeving.) Law Enforcement Against Prohibtion (LEAP) Een opmerkelijke en invloedrijke stem in het Amerikaanse debat over legalisering van cannabis is de organisatie Law Enforcement Against Prohibition (LEAP), waarbij ruim tienduizend voormalige en nog actieve politie- en justitieprofessionals zijn aangesloten. Hun vision statement geeft haarfijn aan waarom legalisering en regulering van cannabis onvermijdelijk is: LEAP envisions a world in which drug policies work for the benefit of society and keep our communities safer. A system of legalization and regulation will end the violence, better protect human rights, safeguard our children, reduce crime and disease, treat drug abusers as patients, reduce addiction, use tax dollars more efficiently, and restore the public’s respect and trust in law enforcement. (LEAP stelt zich een wereld voor waarin drugsbeleid de maatschappij ten goede komt en onze gemeenschappen veiliger houdt. Een systeem van legalisering en regulering zal het geweld beëindigen, de mensenrechten en onze kinderen beter beschermen, criminaliteit en ziekte verminderen, mensen die drugs misbruiken behandelen als patiënten, verslaving verminderen, efficiënter belastinggeld gebruiken en het respect voor en vertrouwen in de politie herstellen.)
Canada De wettelijke status van cannabis is onduidelijk. Verschillende rechtbanken in de staat Ontario hebben de nationale cannabiswetgeving in strijd met de grondwet verklaard en daardoor of no force and effect. Tot op heden is de federale wetgeving -de Criminal Code of Canada en de Controlled Drugs and Substances Act- echter nog niet veranderd. Teelt van cannabis is verboden, tenzij voor medicinaal gebruik. De Canadezen zelf zijn voor legalisering of tenminste decriminalisering van cannabisgebruik, ook voor recreatieve doeleinden. In de meest recente grote opiniepeiling (Forum Research, augustus 2013) sprak 69 procent zich uit voor legalisering of decriminalisering. Slechts 20 procent wil de huidige wetgeving handhaven. 25
Canada is een pionier op het gebied van medicinale cannabis: al in juli 2001 ging het eerste regeringsprogramma van start en in 2003 werd Canada, vrijwel tegelijk met Nederland, het eerste land waar cannabis legaal in de apotheek beschikbaar werd sinds het wereldwijde cannabisverbod van de jaren twintig. In 2002 stelde de liberale regering-Chrétien een wetswijziging voor om bezit van cannabis tot 15 gram en teelt tot acht planten te decriminaliseren. Onder druk van de Amerikaanse DEA verdween het voorstel in een bureaulade. Een tweede poging, met een vrijwel identiek wetsvoorstel, sneuvelde eind 2004. Pogingen van de conservatieve regering van president Harper om de cannabiswetgeving repressiever te maken sneuvelden eveneens. Ondertussen groeit de jurisprudentie van rechters die mensen vrijspreken in strafzaken over bezit en teelt van cannabis. Op het gebied van industriële hennep loopt Canada voorop; in 1998 werd het verbod -na zestig jaar- opgeheven. Op dit moment bedraagt het totale areaal industriële hennep ruim zestigduizend hectaren.
26
5. Cannabisbeleid in vier Latijns-Amerikaanse landen Argentinië
Honderdduizend mensen demonstreren in Buenos Aires voor legalisering van cannabis tijdens de Global Marijuana March, 4 mei 2013.
Sinds een uitspraak van de Hoge Raad uit 2009, bekend als de ‘Arriola ruling’, is het politieke debat over decriminalisering van cannabis en andere verboden middelen in Argentinië volop in beweging. De Hoge Raad oordeelde dat het ongrondwettig is om bezit van verboden middelen strafbaar te stellen, wanneer het gaat om een beperkte hoeveelheid die onbetwist voor persoonlijk gebruik bestemd is. De uitspraak creëerde een grijs gebied voor agenten en cannabisconsumenten. Willekeur is het gevolg. Op dit moment liggen er niet minder dan acht voorstellen in het Argentijnse parlement om de huidige drugswet uit 1989 te veranderen. Deze plannen hebben een ding gemeen: bezit en teelt van cannabis voor persoonlijk gebruik dient gedecriminaliseerd te worden. Volgens het gezaghebbende Transnational Institute (TNI) zal de aanpassing van de drugswetten waarschijnlijk worden uitgesteld tot de hervorming van de gehele strafrechtwet (Codigo Penal) achter de rug is. Bij de jaarlijkse vergaderingen van het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad (UNODC) heeft Argentinië de laatste jaren duidelijk kenbaar gemaakt dat haar houding tegenover drugs en drugsbeleid is veranderd. Tijdens de de 55e UNODC-sessie in maart 2012 zei de Argentijnse minister van volksgezondheid over de internationale drugsverdragen: We should perhaps analyze if, after decades and considering the results achieved so far, time has not arrived to start an open debate on the consistency and effectiveness of some of the provisions contained in those treaties. (Misschien moeten we analyseren of, na decennia en gelet op de resultaten die tot nu toe zijn behaald, de tijd niet is gekomen voor een open debat over de consistentie en effectiviteit van een aantal bepalingen in deze verdragen.)
27
Bolivia Voordat hij de politiek in ging was Evo Morales, de zittende president van Bolivia, cocaboer. Het cocablad wordt in de Andes regio al duizenden jaren gebruikt. Morales strijdt sinds zijn aantreden voor internationale erkenning van het traditionele gebruik van coca.
De Boliviaanse president Evo Morales toont de Verenigde Naties een cocablaadje, Wenen, 11 maart 2009.
Na vruchteloze pogingen om binnen de VN steun te organiseren voor hervorming van de Single Convention (Enkelvoudig Verdrag) op dit punt, besloot Bolivia tot een unieke procedure. Op 1 januari 2012 zegde de regering-Morales het Enkelvoudig Verdrag op, om in januari 2013 opnieuw lid te worden, met een voorbehoud ten aanzien van de bepalingen over traditioneel gebruik van het cocablad.
Ondanks tegenstemmen van vijftien, voornamelijk Westerse, lidstaten behaalde Morales op 11 januari 2013 zijn symbolische overwinning: Bolivia mag opnieuw lid worden van het Enkelvoudig Verdrag. Het belang van deze overwinning is evident: de casus Bolivia bewijst dat afwijking van de VN-drugsverdragen mogelijk is voor individuele lidstaten. In de Britse krant The Guardian verklaarde Danny Kushlick van de Transform Drug Policy Foundation: The Bolivian move is inspirational and ground-breaking. It shows that any country that has had enough of the war on drugs can change the terms of its engagement with the UN conventions.’ (De stap van Bolivia is inspirerend en baanbrekend. Dit laat zien dat elk land dat genoeg heeft van de oorlog tegen drugs de voorwaarden voor hun deelname aan de VN-verdragen kan veranderen.) Opmerkelijk genoeg hoort Nederland bij de groep van vijftien landen die tegen herintreding van Bolivia stemden. Een ronduit onverstandige houding, betogen Tom Blickman en Martin Jelsma van het Transnational Institute (TNI) stellen in een artikel in NRC Handelsblad van 17 januari 2013: De International Narcotics Control Board (INCB) houdt toezicht op de naleving van de VN-drugsverdragen en veroordeelt Nederland elk jaar in soortgelijke termen [als waarin zij Bolivia heeft veroordeeld, db]. Onze coffeeshops zijn evenmin een schoolvoorbeeld van het ‘exclusief beperken tot medische en wetenschappelijke doeleinden’. Bovendien heeft Nederland zelf een voorbehoud gemaakt aangaande het VN-verdrag tegen de sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen, van 1988. Dat was nodig om het coffeeshopbeleid te handhaven. Waarom zou Bolivia -dat overigens zegt te zullen voldoen aan zijn internationale verplichtingen om de illegale cocaïnemarkt de kop in te drukken- niet hetzelfde mogen doen? Ook schiet Nederland in zijn eigen voet. Na het echec van de wietpas zijn er steeds meer gemeenten die eindelijk de achterdeur van de coffeeshop willen reguleren, om de criminaliteit rond de illegale teelt tegen te gaan. Als de Tweede Kamer besluit om een wettelijke bevoorrading van wiet toe te staan, zijn er ook aanpassingen nodig in de Nederlandse verdragsverplichtingen. Een verandering van de verdragen met een amendement is gemakkelijk te blokkeren door enkele landen en is op korte termijn praktisch bijna onmogelijk. De procedure voor een nieuw voorbehoud is misschien nodig om onze eigen juridische problemen op te lossen. Dan zal de regering haar bezwaar betreuren.
28
Mexico In weinig landen heeft de oorlog tegen drugs zoveel mensenlevens gekost als in Mexico. Onder het bewind van president Felipe Calderón (2006-2012) vielen meer dan 60.000 dodelijke slachtoffers. Als reactie op het buitensporige geweld neemt de roep om decriminalisering van drugs in de afgelopen jaren sterk toe. Temeer omdat Calderón’s ‘oorlog tegen georganiseerde criminaliteit’ in de praktijk vooral leidde tot het arresteren van burgers met kleine hoeveelheden drugs -meestal cannabis- en niet van de machtige criminelen in de grote drugskartels. In augustus 2009 werd in Mexico de ‘wet tegen kleinschalige verkoop van drugs’ van kracht, waardoor alle straffen wegens bezit voor perDe Mexicaanse president Enrique Peña Nieto . soonlijk gebruik zijn vervallen. De maximale hoeveelheden voor persoonlijk gebruik zijn: vijf gram cannabis, twee gram opium, een halve gram cocaïne, vijftig milligram heroïne of methamfetamine. Na een derde arrestatie is verplichte behandeling van (hard)drugsgebruikers mogelijk. Deze maatregel heeft geleid tot een toegenomen criminalisering van dealers. Naast het geweld en de corruptie dragen de overvolle gevangenissen bij aan de noodzaak van een nieuwe benadering. Daarvoor pleit Ernesto Zedillo, president van Mexico van 1994 tot 2000, als mede oprichter van de Latin American Commission on Drugs and Democracy. De andere oprichters zijn de voormalig presidenten Cardoso (Brazilië) en Gaviria (Columbia). In een baanbrekend rapport riepen zij in februari 2009 op tot hervorming van de internationale drugswetten en een einde aan de verwoestende war on drugs. In december 2012 kreeg Mexico een nieuwe, jonge president, Enrique Peña Nieto (47). Hij propageert een andere koers dan zijn voorganger Calderón. Zijn eerste prioriteit is terugdringing van het geweld in Mexico, niet de jacht op de drugskartels. Maar een jaar na zijn aantreden is er van de verkiezingsbelofte van demilitarisering niets terechtgekomen. Persoonlijk is Nieto geen voorstander van legalisering van drugs, maar een nieuwe strategie is in zijn ogen hoe dan ook noodzakelijk. Steeds meer Mexicanen vragen zich af waarom hun land de prijs moet betalen voor de Amerikaanse drugsconsumptie, een vraag die op het hele continent steeds vaker gesteld wordt. Tijdens de zesde Summit of the Americas in april 2012 stond een discussie over alternatieve modellen, waaronder regulering van drugs, op de agenda. Er was veel kritiek op het drugsbeleid en brede consensus over het falen van de huidige aanpak. Met name Guatemala en Colombia toonden zich voorstander van een debat over legalisering. Mexico ging minder ver, maar bepleitte op zijn minst een fundamenteel debat. De Amerikaanse president Obama, die zijn herverkiezing op dat moment nog voor de boeg had, reageerde opmerkelijk constructief: I don’t mind a debate around issues like decriminalisation. I personally don’t agree that’s a solution to the problem. But I think that given the pressures that a lot of governments are under here, under-resourced, overwhelmed by violence, it’s completely understandable that they would look for new approaches, and we want to cooperate with them.
29
(Ik vind een debat over zaken als decriminalisering prima. Persoonlijk denk ik niet dat het een oplossing van het probleem is. Maar ik denk dat, gegeven de druk waaronder veel regeringen hier staan, met een tekort aan mankracht, overweldigd door geweld, het volledig begrijpelijk is dat ze naar nieuwe benaderingen zoeken, en wij willen met hen samenwerken.) De legalisering van cannabis in de Amerikaanse staten Colorado en Washington State is in Mexico niet ongemerkt voorbij gegaan. De progressieve politicus Fernando Belauzaran diende in november 2012 een wetsvoorstel in om cannabis te reguleren op een soortgelijke manier als Colorado. Tegen de BBC verklaarde Belauzaran: What has happened in the US has moved things forward, because this debate is crucial. We need to ask if it makes sense to carry on with this full-frontal military campaign which has generated so much destruction and death in our country in order to impede the entrance into the United States of a substance which is now permitted and regulated. (Wat er in de VS is gebeurd heeft de zaken vooruit geholpen, want dit debat is cruciaal. We moeten ons afvragen of het zin heeft om door te gaan met deze frontale militaire campagne die zoveel vernietiging en dood in ons land heeft opgeleverd, om de toegang tot de VS te bemoeilijken van een stof die nu toegestaan en gereguleerd is.) Ook president Nieto lijkt de legalisering van cannabis in Colorado en Washington State als een game changer te beschouwen. Zijn topadviseur Luis Videgaray zei eind november 2012 tegen journalisten: Obviously, we can’t handle a product that is illegal in Mexico, trying to stop its transfer to the United States, when in the United States - at least in part of the United States - it now has a different status. (Uiteraard kunnen wij niet omgaan met een product dat illegaal is in Mexico, proberen om de doorvoer naar de VS tegen te houden, als dat product in de VS -tenminste in een deel van de VS- nu een andere status heeft.) De conservatieve Vicente Fox, president van Mexico tussen 2000 en 2006, is een bekeerling als het gaat om de oorlog tegen drugs. Sinds een paar jaar behoort hij tot de meest uitgesproken voorstanders van legalisering van cannabis in Mexico. In een interview met de Los Angeles Times verklaarde Fox in juli 2013: This prohibition is the last frontier of prohibitions. The issue of abortion. The issue of same-sex marriage. The issue of gays. The issue of alcohol. These arbitrarily imposed prohibitions have ended. And they have ended because they don’t work. (Deze prohibitie is het laatste bolwerk van prohibities. Het thema abortus. Het homohuwelijk. Het thema homoseksualiteit. Het thema alcohol. Deze willekeurig opgelegde verboden zijn afgeschaft. En ze zijn afgeschaft omdat ze niet werken.) Het laatste nieuws uit Mexico: het bestuur van de hoofdstad Mexico City wil snel aan de slag met regulering van ‘la mota’ (cannabis). Het voorstel behelst legalisering van de teelt van drie planten per persoon en het juridisch mogelijk maken van ‘niet-commerciële private clubs’. Schrijver Jorge Castañeda, minister van buitenlandse zaken onder Fox, ziet goede kansen voor het voorstel. In een interview met persbureau Inter Press Service (6 augustus 2013) vergeleek Castañeda de situatie in Mexico met die van de VS: In Mexico, intermediate steps (on drug decriminalisation) may be taken without neighbouring countries 30
necessarily having to follow suit. It is far more viable in the capital. For example, in the United States some states have taken decisions of this kind. (In Mexico kunnen tussenliggende stappen (in het decriminaliseren van drugs) worden gezet zonder dat aangrenzende landen dat voorbeeld per se hoeven te volgen. Dit is veel levensvatbaarder in de hoofdstad. In de Verenigde Staten hebben bijvoorbeeld sommige staten soortgelijke besluiten genomen.)
Uruguay In Uruguay is bezit en gebruik van kleine hoeveelheden drugs voor persoonlijk gebruik nooit gecriminaliseerd. De meest recente drugswet uit 1998 geeft de rechter een grote discretionaire bevoegdheid om te bepalen of een hoeveelheid bestemd was voor persoonlijk gebruik dan wel handel. Artikel 31 van de wet luidt: ‘Wie aangetroffen wordt in het bezit van een redelijke hoeveelheid drugs die uitsluitend bedoeld is voor persoonlijke consumptie, in goed vertrouwen vast te stellen door een rechter, wordt uitgesloten van vervolging; de rechter moet zijn uitspraak en de redenering die er aan ten grondslag ligt motiveren.’ President José Mujica kondigde in oktober 2012 een nieuwe wet aan om de productie en verkoop van cannabis te legaliseren onder een staatsmonopolie. Zijn centrumlinkse regering lijkt vastbesloten spijkers met koppen te slaan. Kenmerkend is deze uitspraak van minister van binnenlandse zaken Eduardo Bonomi: We have a progressive tradition. At the beginning of the 20th century our country ended the prohibition of alcohol, prostitution and gambling. Our approach to marijuana is equally pragmatic. The negative effects of consuming marijuana are far less harmful than the outbreak of violence associated with the black market. (Wij hebben een progressieve traditie. Aan het begin van de twintigste eeuw maakte ons land een einde aan het verbod op alcohol, prostitutie en gokken. Onze benadering van cannabis is even pragmatisch. De negatieve effecten van de consumptie van cannabis zijn veel minder schadelijk dan de uitbarsting van geweld die bij de zwarte markt hoort.)
Julio Calzada, hoofd van de nationale drugs commissie van Uruguay, spreekt op cannabisbeurs Expogrow in Irun, Spanje, september 2013.
Oorspronkelijk zou de wet in december 2012 naar het parlement worden gestuurd, maar president Mujica schroefde het tempo wat terug om ruimte te bieden aan een brede maatschappelijke en politieke discussie over het project. Op 1 augustus 2013 stemde een krappe meerderheid van het Lagerhuis voor de revolutionaire nieuwe wet. Omdat Mujica’s partij in de Senaat een meerderheid heeft, is de wet daarmee feitelijk door het parlement. Als de wet van kracht wordt zijn voortaan drie vormen van cannabisteelt wettelijk toegestaan:
31
1. Volwassen burgers mogen maximaal zes planten telen voor eigen gebruik; 2. Coöperaties van maximaal 45 leden mogen tot 99 planten per jaar telen; 3. De staat verleent vergunningen aan bedrijven om op commerciële basis cannabis te telen. Vooralsnog zal de staat de enige afnemer zijn van de commerciële telers uit de derde categorie. Via deze constructie zullen de apotheken in Uruguay met legale cannabis worden bevoorraad. In oktober 2013 maakte Julio Calzada, hoofd van de nationale drugscommissie bekend dat de regering mikt op een prijs van een dollar per gram voor gereguleerde cannabis: De illegale markt is zeer riskant en biedt slechte kwaliteit. De prijs van cannabis uit Paraguay die hier op straat wordt verkocht ligt rond een dollar per gram, dus stellen we de prijs van door de regering gecontroleerde prijs op ongeveer datzelfde bedrag. We willen de markt wegkapen van de dealers.
32
6. De Nederlandse consument aan het woord
door Dimitri Breeuwer, stichting WeSmoke (www.wesmoke.nl)
Stichting WeSmoke is een consumentenorganisatie die de belangen behartigt van de Nederlandse cannabisliefhebber. Wij willen het landelijke cannabisbeleid positief beïnvloeden in het belang van de recreatieve, medicinale en therapeutische cannabisconsument, onder meer door deelname aan het maatschappelijk debat. Onze stichting heeft een landelijke dekking en een achterban van duizenden sympathisanten. De informatie van deze sympathisanten en de signalen uit het land geven ons een actueel beeld van de knelpunten van het beleid voor de consument. Door adviezen te geven aan de landelijke en lokale overheid en de politiek zet WeSmoke zich in voor de gezondheid en veiligheid van de cannabisconsument. De volksgezondheid staat sinds de jaren zeventig centraal in het Nederlandse drugsbeleid, met als belangrijk element de gezonde gedachte harddrugs van softdrugs te scheiden. De Nederlandse coffeeshops hebben in de voorbije vier decennia hun waarde bewezen voor consument en maatschappij in het gescheiden houden van de de markten voor soft- en harddrugs. Het bestaan van coffeeshops heeft niet geleid tot meer gebruik van cannabis in vergelijking met andere landen, waar geen coffeeshops bestaan. De coffeeshop biedt de consument een veilige, vertrouwde en gezellige omgeving om cannabis te consumeren en aan te schaffen; in alle opzichten een beter alternatief voor de illegale markt.In de laatste tien jaar krijgt die consument te maken met steeds meer repressieve, stigmatiserende en discriminerende maatregelen. De invoering van het Ingezetenen- en het Besloten Clubcriterium was in dit verband een van de grootste dieptepunten. De verplichte registratie bij de coffeeshop (B-criterium) is gelukkig afgeschaft, maar de regel dat je bij elk coffeeshopbezoek moet bewijzen dat je een ingezetene bent is overeind gebleven.
33
Het kabinetsplan om wiet met meer dan vijftien procent thc tot harddrug te verklaren heeft zeer ingrijpende gevolgen voor de consument. Sommige wiet kan dan een harddrug zijn, zonder dat je dit weet of kan controleren. Niet alleen is vijftien procent een volstrekt willekeurig getal, de hele maatregel is onnodig en ongewenst, zoals ook blijkt uit de forse kritiek op dit voorstel van betrokken organisaties en deskundigen. De vrijheid en het recht op zelfbeschikking van de cannabisconsument komen steeds verder onder druk. Niet alleen vanwege de Dimitri Breeuwer, woordvoerder van strengere regels voor coffeeshops, maar ook door de aangescherpde stichting WeSmoke. te wetgeving over de teelt. Kleine thuistelers met een beperkt aantal planten voor eigen gebruik hadden jarenlang weinig te vrezen, maar die tijd is voorbij. Ook met een lamp in de trapkast of vier planten in de tuin dreigt huisuitzetting en vervolging met soms torenhoge aanslagen. Geen enkele vorm van hobbyteelt lijkt nog te worden getolereerd. De huidige richtlijnen maken het justitie erg makkelijk om kleine thuistelers als bedrijfsmatige kwekers aan te merken en te vervolgen, ongeacht het aantal plantjes. En bedrijfsmatige teelt kan sinds 2006 bestraft worden met maximaal zes jaar celstraf en een geldboete van de vijfde categorie (maximaal 78.000 euro). In de praktijk is er geen eenduidigheid in de handhaving van de richtlijnen en is de thuisteler aan willekeur overgeleverd. Thuisteler Piet wordt met rust gelaten, terwijl thuisteler Sophie met een vergelijkbaar aantal planten huis en haard verliest. Door convenanten tussen woningcorporaties, energieleveranciers en gemeenten krijgen gezinnen naast vervolging door justitie ook te maken met huisuitzetting en alle nare financiële en emotionele gevolgen van dien. Het gaat hier vaak om mensen die zelfvoorzienend willen zijn en geen beroep willen of kunnen doen op de coffeeshop of het illegale circuit. Een andere negatieve ontwikkeling is het te pas en te onpas in beslag nemen van gebruikershoeveelheden cannabis (maximaal vijf gram). Dit levert weliswaar geen boete op, maar kost de consument natuurlijk wel geld: de aanschafwaarde ben je kwijt. Uit het hele land komen berichten dat de politie bij de ingang van festivals elke hoeveelheid cannabis die -na fouillering door de beveiliging- wordt ontdekt in beslag neemt. Festivals die niet meewerken aan dit zerotolerancebeleid, maken weinig kans op een vergunning. WeSmoke hoopt dat de zinloze war on drugs, in Nederland en in de rest van de wereld, zo snel mogelijk stopt. Wij pleiten voor een terugkeer naar de basis van het Nederlandse cannabisbeleid: de volksgezondheid. Volwassen burgers moeten het recht krijgen op bezit van een gebruikershoeveelheid cannabis en de teelt van een beperkt aantal planten voor eigen gebruik, in hun tuin, op het balkon of binnen. Al veertig jaar lang mogen Nederlandse burgers wel legaal cannabis gebruiken, maar niet legaal cannabis bezitten of kweken. Het is hoog tijd dat aan die schizofrene situatie een einde komt.
34
7. De visie van het Platform Cannabisondernemingen Nederland Cannabis is een wereldwijd voorkomende plant met buitengewoon veel nuttige toepassingen: van bouwmateriaal tot voedsel, brandstof en medicijnen. Het wereldwijde verbod op de cannabisplant, voortvloeiend uit het Enkelvoudig Verdrag van de VN uit 1961, is een historische vergissing, die hopelijk snel gecorrigeerd zal worden. Binnen en buiten ons land is inmiddels wel duidelijk dat cannabis niet de ‘killer drug’ is die men vroeger zo vreesde. Ook het lang heersende vooroordeel dat cannabis een ‘opstapje’ naar harddrugs zou zijn is ongegrond gebleken. Ons land telt vandaag nog zo’n zesduizend harddrugsverslaafden, terwijl minstens 650.000 cannabisconsumenten de afgelopen 37 jaar dagelijks weer géén harddrugs tot zich hebben genomen ... Voor veel landen is Nederland een gidsland geweest bij het decriminaliseren van gebruik, bezit en kleinhandel van cannabis. Onze opvattingen en pragmatische aanpak maken school tot ver buiten de landsgrenzen: van Uruguay tot Spanje en van Colorado tot Tsjechië is de Nederlandse lijn van decriminalisering en harm reduction in de afgelopen jaren overgenomen. De roep om wettelijke regulering van cannabis neemt ondertussen wereldwijd toe. Werkelijke vooruitgang op dit gebied kan alleen geboekt worden als het Enkelvoudig Verdrag (1961) wordt vernietigd. Feitelijk is dit verdrag al vervangen door de verdragen van Wenen (1971 en 1988), die flexibeler zijn en ruimte bieden om ook chemische drugs -die niet in het Enkelvoudig Verdrag voorkomen- op te nemen. Aan het Enkelvoudig Verdrag kunnen geen drugs worden toegevoegd en er kunnen ook geen drugs uit worden verwijderd. Dit is hét struikelblok om te komen tot werkelijke en dringend gewenste veranderingen. Ook op dit moment kan Nederland al stappen zetten naar regulering van de teelt van cannabis en de aanlevering van coffeeshops. Het unieke Nederlandse opportuniteitsbeginsel biedt deze ruimte, zoals in deze brochure meermaals wordt uitgelegd. Nederland zou het internationale momentum moeten benutten om te pleiten voor een fundamentele wijziging van de internationale drugsverdragen. De internationale steun hiervoor is nog nooit zo groot geweest. Wijlen professor Louk Hulsman bekritiseerde terecht de houding van de Nederlandse delegaties die in internationale fora jarenlang bleven zwijgen en niet met belangwekkende voorstellen kwamen. Het PCN hoopt dat hier verandering in komt. In mei 2010 verscheen in NRC Handelsblad een dringende oproep aan de toenmalige regering, meeondertekend door ex-ministers Frits Bolkestein (VVD), Els Borst (D66), Hedy D’Ancona (PvdA) en andere prominente politici en wetenschappers. Het PCN is het van harte eens met hun conclusies en aanbevelingen: Het dertigjarige experiment met de verkoop van cannabis via coffeeshops is uniek. Regulering van deze drug heeft niet geleid tot meer gebruik, noch van cannabis noch van andere drugs. Gebruik en verslaving van soft- en harddrugs liggen in Nederland op of onder het Europese gemiddelde. Heel wat lager dan in meer repressieve landen als Frankrijk, Engeland en de VS. Ook hebben de coffeeshops bereikt dat honderdduizenden cannabisconsumenten geen strafblad hebben gekregen, geen intrekking van hun rijbewijs of erger, zoals elders. Het verbod blijkt dus niet nódig. We kunnen deze uitzonderlijke maatregel om burgers tegen zichzelf te beschermen afschaffen. Regulering wérkt. (...) 35
Om de coffeeshops volledig uit de criminaliteit te halen moet de kweek van cannabis gereguleerd worden. Gemeenten staan ervoor in de rij. Al twee keer is een motie van die strekking in de Tweede Kamer aangenomen. (…) Staan de drugsverdragen in de weg? Nee. Juridisch is goed te beargumenteren dat ze regulering toestaan. Maar het eenvoudigste is, regulering net zoals bij de coffeeshops in te voeren via het opportuniteitsprincipe: niet-vervolgen als gestelde voorwaarden in acht zijn genomen. Ons land heeft zich dit recht altijd voorbehouden.
36
Bronvermelding 1. Cannabis, de Verenigde Naties en de Europese Unie De Grondwet gaat niet over drugsbeleid, Bert Lanting, de Volkskrant, 6 mei 2005. Cannabis policy: legislation and practices in European Countries, Sara Woods/Stichting Drugsbeleid, 2010. 2. Internationaal juridisch perspectief Onkruid vergaat niet – Ontwikkeling van het Nederlandse coffeeshopbeleid en de samenwerking tussen strafrecht en bestuursrecht, mr. Deborah Bruin, Organic Press, Maastricht, 2011. 3. Cannabisbeleid in zestien Europese landen Cannabis policy: legislation and practices in European Countries, Sarah Woods. Europese coalitie voor effectief en rechtvaardig drugsbeleid (Encod), april 2010. België Belgen in de rij bij wietkweker: sinds wietpas is ledenaantal vzw Trekt Uw Plant verdubbeld, De Standaard, 5 juni 2012. www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120604_00172741 Bij elk plantje een eigendomsfiche, de Volkskrant, 26 juli 2012. www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/3291789/2012/07/26/Bij-elk-plantje-een-eigendomsfiche.dhtml Belgen kweken legaal wiet, EenVandaag, 16 augustus 2012. www.eenvandaag.nl/buitenland/41078/belgen_kweken_legaal_wiet Interviews met Joep Oomen door Derrick Bergman, maart en oktober 2013. Duitsland Know Your Limit: Germany Seeks Uniform Law on Marijuana, Spiegel Online, 24 mei 2013. www.spiegel.de/international/germany/german-states-consider-standardizing-marijuana-rules-a-901717.html Coffeeshop Kreuzberg Görlitzer Park: Legale Cannabis-Abgabe im öffentlichen Interesse, Berliner Zeitung, 30 oktober 2013. www.berliner-zeitung.de/politik/coffeeshop-kreuzberg-goerlitzer-park-legale-cannabis-abgabe-im-oeffentlichen-interesse,10808018,24835062.html Coffeeshops in Kreuzberg? Ein Hauch von Hanf weht durch Berlin, N24, 30 oktober 2013. www.n24.de/n24/Nachrichten/Panorama/d/3755994/ein-hauch-von-hanf-weht-durch-berlin.html Coffeeshop im Görlitzer Park: Dope, Love and Happiness, Taz.de, 31 oktober 2013. www.taz.de/!126597/
37
Frankrijk Les cultivateurs des ‘Cannabis Social Clubs’ ne veulent plus se cacher, Le Point, 6 januari 2013. www.lepoint.fr/societe/les-cultivateurs-des-cannabis-social-clubs-vont-reclamer-leur-legalisation-05-01-2013-1608831_23.php Drugsoorlog in Parijs, KRO Brandpunt, 18 september 2011. http://brandpunt.incontxt.nl/seizoenen/2011/afleveringen/18-09-2011/fragmenten/drugsoorlog_in_parijs Griekenland European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA): Country overviews www.emcdda.europa.eu/publications/country-overviews Hongarije Cannabis Kultusz: Hungary’s Marijuana Magazine, Cannabis Culture, 18 juli 2011. www.cannabisculture.com/content/2011/07/18/Cannabis-Kultusz-Hungarys-Marijuana-Magazine Italië Encod Bulletin on drug policies in Europe, august 2013: Italy finds the way out of the cannabis imbroglio www.encod.org/info/ENCOD-BULLETIN-102.html Nederland Ruimte in het drugbeleid: rapport van een werkgroep van de stichting algemeen centraal bureau voor de geestelijke volksgezondheid, Uitgeverij Boom, Meppel, 1972. Tussen patiënt en delinquent – Geschiedenis van het Nederlandse drugsbeleid, Marcel de Kort, Uitgeverij Verloren, Hilversum 1995. Goed coffeeshop nieuws, witboek over de coffeeshop ontwikkelingen, uitgave Verenigde Coffeeshops Eindhoven (VCE), maart 2011. Nederland, www.cannabis-kieswijzer.nl. Onkruid vergaat niet – Ontwikkeling van het Nederlandse coffeeshopbeleid en de samenwerking tussen strafrecht en bestuursrecht, mr. Deborah Bruin, Organic Press, Maastricht, 2011. Coffee Shops and Compromise - Separated Illicit Drug Markets in the Netherlands, Jean-Paul Grund en Joost Breeksema CVO Addiction Reserach Centre / Open Society Foundations, juli 2013. Noorwegen Norway welcomes idea of no fines for small drug offences, The Beckley Foundation, 5 juli 2011. www.beckleyfoundation.org/2011/07/norway-welcomes-idea-of-no-fines-for-small-drug-offences/ Oostenrijk Country legal profiles: Austria, EMCDDA www.emcdda.europa.eu/html.cfm/index5174EN.html Österreichischer Hanfverband: Wieso nimmt sich keine Partei der 800.000 kriminalisierten Cannabis-Konsumenten an? Hanfverband.at 6 augustus 2013. www.hanfverband.at/publikationen/aussendungen/
38
Portugal ‘This Is Working’: Portugal, 12 Years after Decriminalizing Drugs, Spiegel Online, 27 maart 2013. www.spiegel.de/international/europe/evaluating-drug-decriminalization-in-portugal-12-years-later-a-891060.html Spanje A growing climate of tolerance? El Pais, 5 maart 2012. http://elpais.com/elpais/2012/03/05/inenglish/1330954860_108762.html Gesprekken auteur met o.a. Martin Barriuso, Urki en Aitzol Goñi en anderen in de Spaanse Cannabis Social Club beweging, juni 2013. Tsjechië Czech Govt Allows 5 Cannabis Plants For Personal Use From 2010, Wall Street Journal, 8 december 2009. http://blogs.wsj.com/emergingeurope/2009/12/08/czech-govt-allows-5-cannabis-plants-for-personaluse-from-2010/ Czech Republic Legalizes Medical Marijuana Use, Associated Press / Huffington Post, 15 februari 2013. www.huffingtonpost.com/2013/02/15/czech-republic-medical-marijuana_n_2693657.html Verenigd Koninkrijk I’ve taken cannabis, says chief medical officer: Britain’s top doctor admits experimenting at university, MailOnline, 18 augustus 2013. www.dailymail.co.uk/news/article-2396604/Chief-medical-officer-Dame-Sally-Davies-admits-taking-cannabis-university.html Drugs policy: face the facts (editorial), The Guardian, 20 augustus 2013. www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/20/drugs-policy-face-facts-editorial Zweden Statistical Bulletin 2007 European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, Tabel DRD-5 Mortality due to drug-related deaths in European countries www.emcdda.europa.eu/stats07/drdtab05a Zwitserland European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA): Country overviews www.emcdda.europa.eu/publications/country-overviews 4. Cannabisbeleid in de Verenigde Staten en Canada Verenigde Staten Medical Marijuana Policy in the United States, Stanford.edu, 15 mei 2012. www.stanford.edu/group/ hopes/cgi-bin/wordpress/2012/05/medical-marijuana-policy-in-the-united-states/ Emerging Issue: Medical Marijuana – Dispensary States vs. Caregiver States, Sue O’Connell, augustus 2010. http://leg.mt.gov/content/Committees/Interim/2009_2010/Children_Family/Emerging-Issue/ dispensary-caregiver-states-aug12.pdf Marijuana Policy Project: Medical Marijuana Overview www.mpp.org/reports/medical-marijuana-overview.html 39
These 4 States Will Reform Their Marijuana Laws in 2013. The pot reform movement picks up speed, Reason.com, 31 januari 2013. http://reason.com/archives/2013/01/31/these-4-states-will-reform-their-marijua Medical Marijuana Update, Stopthedrugwar.org, 30 januari 2013. http://stopthedrugwar.org/chronicle/2013/jan/30/medical_marijuana_update The UN Really Hates the New Pot Laws in the U.S., Businessweek.com, 7 maart 2013. www.businessweek.com/articles/2013-03-07/the-u-dot-n-dot-really-hates-the-new-pot-laws-in-the-udot-s-dot Obama firm on drug and Cuba policies, Al Jazeera, 15 april 2012. www.aljazeera.com/news/americas/2012/04/2012414231949570828.html Marijuana memo, United States Department of Justice, 31 augustus 2013. www.justice.gov/iso/opa/ resources/3052013829132756857467.pdf Eric. E. Sterling: Holder to Justice Department: Hands Off Legal Marijuana, Huffington Post, 29 augustus 2013. www.huffingtonpost.com/eric-e-sterling/holder-to-justice-departm_b_3838659.html Department Of Justice ‘Actively Considering’ How To Allow Bank, Pot Shop Transactions, Citing Public Safety, Huffington Post, 30 augustus 2013. www.huffingtonpost.com/2013/08/30/banks-marijuana_n_3842526.html Five States That Could Legalize Marijuana Next, Salon.com, 30 augustus 2013. http://reason.com/archives/2013/08/30/five-states-that-could-legalize-marijuan?utm_source=buffer&utm_campaign=Buffer&utm_content=buffer56a00&utm_medium=facebook Marijuana Ruling Could Signal End of Prohibition on Pot, ABC News, 31 augustus 2013. http://abcnews. go.com/US/marijuana-ruling-signal-end-prohibition-pot/story?id=20118755 Canada Canada invests in hemp, Capital Press, 7 februari 2013. www.capitalpress.com/content/SB-Legis-hemp-research-sidebar-020813 More than two thirds support decriminalization/legalization of marijuana, Forum Research News Release, 24 augustus 2013. http://forumresearch.com/forms/News%20Archives/News%20Releases/50140_Federal_Trudeau_-_ Marijuana_(24082013)_Forum_Research.pdf 5. Cannabisbeleid in vier Zuid-Amerikaanse landen Colombia, Uruguay, Guatemala: Drug Policy Reform on the Move in Latin America, WorldWar-D.com, 30 januari 2013. www.world-war-d.com/2013/01/30/colombia-uruguay-guatemala-drug-policy-reform-on-the-move-in-latin-america/ Argentinië Transnational Institute/Druglawreform.info: Country information Argentina www.druglawreform.info/ en/country-information/argentina/item/199-argentina 40
Statement by the Argentina minister of health Dr. Juan Manzur at the 55th Session of the UN Commission on Narcotic Drugs Vienna, March 16, 2012. www.druglawreform.info/images/stories/Argentina_Ministry_of_Healths_statement.pdf La Justicia platense avaló el cultivo de marihuana para tenencia personal, InfoBae, 28 november 2012. www.infobae.com/2012/11/28/683862-la-justicia-platense-avalo-el-cultivo-marihuana-tenencia-personal Bolivia Transnational Institute/Druglawreform.info: Country information Bolivia www.druglawreform.info/en/ country-information/bolivia Bolivians demand the right to chew coca leaves – Bolicia wins special exemption from global drugs convention despite international opposition, The Guardian, 13 januari 2013. www.guardian.co.uk/world/2013/jan/13/bolivia-drugs-row-chew-coca Major victory for President Morales: UN accepts ‘coca leaf chewing’ in Bolivia, MercoPress Uruguay, 14 januari 2013. www.druglawreform.info/en/about-us/in-the-media/item/4287-major-victory-for-president-morales-un-accepts-coca-leaf-chewing-in-bolivia Tom Blickman en Martin Jelsma: Schijnheilig bezwaar van Nederland tegen het kauwen van coca bladeren, NRC Handelsblad, 17 januari 2013. Mexico Q & A: Mexico’s drug-related violence, BBC News, 16 juli 2013. www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-10681249 US marijuana legalisation fuels Mexico drugs war debate, BBC, 20 november 2012. www.bbc.co.uk/ news/world-latin-america-20397335 Security policy of Enrique Peña Nieto, Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Security_policy_of_Enrique_Pe%C3%B1a_Nieto Summit of the Americas, Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/6th_Summit_of_the_Americas LatAm leaders call for review of US legal pot vote, Associated Press, 13 november 2012. http://news. yahoo.com/latam-leaders-call-review-us-legal-pot-vote-175137504--politics.html;_ylt=Amc1ooyDIAFttg7eqWzvfixvaA8F;_ylu=X3oDMTNyMzFnazZtBG1pdANUb3BTdG9yeSBXb3JsZFNGBHBrZwM5MjNmZGMxNC01Mzk1LTM5ZWYtOTYyNy02MzExMTBkZDFiYWYEcG9zAzE3BHNlYwN0b3Bfc3Rvcn Mexico City Marijuana Legalisation Would Challenge Conventional Approach, Inter Press Service, 6 augustus 2013. www.ipsnews.net/2013/08/mexico-city-marijuana-legalisation-would-challenge-conventional-approach/ Mexico’s Vicente Fox pushes marijuana debate to forefront, Los Angeles Times, 3 september 2013. http://www.latimes.com/world/la-fg-mexico-fox-pot-20130903,0,3836608.story
41
Mexico City Contemplates Legal, Private Marijuana Clubs To Curb Drug Violence, Medical Daily, 5 september 2013. www.medicaldaily.com/mexico-city-contemplates-legal-private-marijuana-clubs-curb-drug-violence-255591 Uruguay Country information Uruguay, Druglawreform. www.druglawreform.info/en/country-information/uruguay Uruguay plans to legalise marijuana under state monopoly, The Guardian, 23 oktober 2012. www.guardian.co.uk/world/2012/oct/23/jose-mujica-uruguay-legalise-cannabis Uruguay prepares for cannabis legalisation, TalkingDrugs.org, 4 maart 2013. www.talkingdrugs.org/ uruguay-prepares-for-cannabis-legalisation Roundtables, conferences, debates, seminars: all Uruguayans are called to debate, reflect and make proposals during 90 days about what to do with marijuana, Drug Policy Alliance, 7 maart 2013. www.drugpolicy.org/resource/roundtables-conferences-debates-seminars-all-uruguayans-are-called-debate-reflect-and-makeUruguay legaliseert wiet, nrc.nl, 1 augustus 2013. www.nrc.nl/nieuws/2013/08/01/uruguay-legaliseert-wiet/ Uruguay sets price of legalised cannabis at $ 1 a gram. The Guardian, 22 oktober 2013. www.theguardian.com/world/2013/oct/22/uruguay-legal-cannabis-1-dollar-gram 6. De Nederlandse consument aan het woord Website van WeSmoke, cannabisconsumentenbond. www.wesmoke.nl 7. De visie van het Platform Cannabisondernemingen Nederland Red het land, sta drugs toe, Prof. mr. drs. Frits Bolkestein, voormalig minister van Defensie (VVD), Dr. Els Borst-Eilers, voormalig minister van Volksgezondheid (D66), Prof. mr. Theo de Roos, hoogleraar strafrecht, Universiteit Tilburg, Hedy d’Ancona, voormalig minister van Volksgezondheid (PvdA), Theo M.G. van Berkestijn, voormalig secretaris generaal van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij van Geneeskunst, Margreeth de Boer, voormalig minister van VROM (PvdA), Mr. Harry F. van den Haak, voormalig president van het Gerechtshof Amsterdam en voormalig voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, Mario Lap, drugsdeskundige, Mr. Raimond Dufour, voorzitter Stichting Drugsbeleid, NRC Handelsblad, 18 mei 2010. http://vorige.nrc.nl/opinie/article2546259.ece
42
Colofon Samenstelling en tekst: Derrick Bergman/G0NZ0 Media Tekstbijdragen: mr. Deborah Bruin en Dimitri Breeuwer Vormgeving: JWL Producties Adviezen: Joep Oomen (Encod), bestuur PCN Eindredactie: Job Joris Arnold (De Woordgozer) Verantwoording foto’s en illustraties: Derrick Bergman / G0NZ0 Media (pag. 9, 17, 28, 31) Deutscher Hanf Verband (pag. 9) The Economist (pag.6) European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (pag. 6) Doug Fine (pag. 22) Global Commission on Drug Policy (pag. 5) Gustavo Jaiyes (pag. 27) Legalizace magazine (pag. 18) Robert de Loor/meer info: Adviesburo Drugs (binnenkant omslag) Marijuana Policy Project (pag. 24) Openbaar Ministerie (pag. 33) Organic Press (pag. 8) Österreichische Hanfverband (pag. 16) United Kingdom Cannabis Social Clubs (pag. 19) Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (pag. 14) WeSmoke (pag. 34) Wikimedia (pag. 5, 21, 23, 24, 29) Een uitgave van Organic Press Maastricht in opdracht van het Platform Cannabisondernemingen Nederland (PCN) ISBN: 9789075924138 Oplage: 2.000 exemplaren November 2013 Disclaimer Het PCN heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van de foto’s en afbeeldingen in deze brochure te achterhalen. Zij die menen rechten te kunnen doen gelden, kunnen een e-mail sturen naar
[email protected]. © Platform Cannabisondernemingen Nederland Meer informatie www.platformcannabis.nl www.organicpress.nl
43
