Go west, young man ! Go west! Door: Peter Vullings Wat kan je zoal doen om te zorgen dat je het economisch beter kunt krijgen dan dat je tot nog toe in je leven gewend bent. Een vraag die wellicht velen zich gesteld hebben. Zo ook in de negentiende eeuw toen er nogal wat mensen vanuit oost Brabant en noord Limburg vertrokken naar de Verenigde Staten. Om preciezer te zijn: ze vertrokken naar de regio rond Green Bay in de staat Wisconsin. Men was misschien wel avontuurlijk aangelegd, maar ook weer niet te avontuurlijk. In deze regio had zich een kolonie gevormd van Nederlanders en Belgen die een zuigende werking uitoefende op het oude vaderland.
Foto van het ouderlijk huis van Peter Vullings in Sevenum. Foto is genomen door de Amerika-emigrant Lei Houben in 1920 bij de familie Philipsen, Zeesweg. Over the hills and far away Een van deze gelukszoekers was Peter Vullings. Geboren was hij op 29 april 1867 te Sevenum. Hij was een zoon van Hendrik Vullings en de van Meijel afkomstige Arnoldina Franssen. Peter had nog een oudere zuster: Maria Anna Elisabeth Vullings. Zijn vader was een klein boer met ruim 3 hectare grond gelegen in de Groothorst te Sevenum. Ongeveer de helft van deze grond was nog heide, de rest bestond uit akkerland en hooiland. Het woonhuis was circa 1862 gebouwd. Hendrik kocht het Overkwartier van Gelre
17
Rhynland: gebouwd door Vickers, Sons & Maxim Limited, Barrow-in-Furness, England, 1879. huis rond 1867 van Leonard van Rengs. In dit huis werd Peter geboren. Als hij zestien jaar is gaat hij voor een seizoen als knecht in de kost bij een boer te Grubbenvorst. Als hij negentien is overlijd zijn moeder en nog geen drie jaar later overlijd in 1889 ook zijn vader. Op 2 april 1891 trouwt zijn zuster met Kornil Peeters. Peter vertrekt naar Belfeld en wordt daar in het bevolkingsregister ingeschreven op 1 april 1891. De erfenis van vader Hendrik, huis en het overige onroerend goed, komen rond 1891 op naam van Peters zuster en haar man te staan. Peter verblijft te Belfeld een kleine twee jaar als dienstknecht bij de landbouwer Jan Jacobs. Op 3 februari 1893 wordt hij uitgeschreven uit de gemeente, waarbij hij opgaf terug te keren naar Sevenum. In Sevenum laat hij zich niet meer in het bevolkingsregister inschrijven. Hij zal best nog wel even in Sevenum geweest zijn bij zijn zuster en andere familieleden. Wellicht om afscheid te nemen, want al op 4 maart van dat jaar is hij in Antwerpen. Op die dag vertrok hij vanuit deze haven met het schip de Rhynland naar New York. Peter deelt op het schip een tweede klas cabine met de 28 jarige Theodorus van Rens en zijn 26 jarige echtgenote Anna Christina Schreurs. Peter geeft als beroep ‘farmer’ op en Theodorus geeft aan ‘engineer’ te zijn. Hun eindbestemming is het bij Green Bay gelegen De Pere in de staat Wisconsin. Het paar van Rens staat op de passagierslijst vermeld als Amerikaans staatsburger, maar als geboren in Nederland. Theodorus emigreerde al in 1884 met zijn ouders Bernard en Gertrudis Janssen naar Amerika. Theodorus is, net als zijn vader, geboren in Sevenum. Zijn moeder is afkomstig van Velden. Theodorus en zijn ‘echtgenote’ blijken echter nog niet getrouwd te zijn. Ze trouwen met elkaar op 20 maart 1893 in Brown county. Het lijkt erop dat Theo zijn bruid is komen halen in Nederland. Peter en Theo zullen elkaar wel gekend hebben. Heeft Theo met zijn ervaringen en verhalen Peter zover gekregen om ook naar de VS te emigreren? Op 14 maart schrijft een vertegenwoordiger van de Red Star Line te New York een brief aan de collector van de haven van New York. Hierin verklaart de vertegenwoordiger dat zich op de binnenkort te arriveren Rhynland alleen Amerikaanse staatsburgers of directe familieleden daarvan, toeristen en bezoekers bevinden en geen immigranten. Wellicht had deze brief tot doel het ontschepen van de passagiers te vergemakkelijken. Heeft Peter zich als toerist voorgedaan? Of heeft hij het ‘Amerikaans echtpaar’ van Rens opgevoerd als zijn directe familieleden? 18
Overkwartier van Gelre
De eerste kerk van de in 1864 door Nederlandse en Vlaamse kolonisten in Green Bay gestichte St. Willebrord parochie. Mislukking in Mississippi Op 16 maart arriveert Peter op Ellis Island bij New York in de Verenigde Staten. De eerste gegevens betreffende het leven van Peter in de Verenigde Staten vinden we vervolgens pas 1897 in Green Bay. Hier trouwt Peter op 9 februari 1897 met de Belgische Maria van Venrooy geboren Bolina. In de huwelijksakte staat geschreven dat Peter op dat moment ‘farmer’ was en dat zijn woonplaats Merigold in de staat Mississippi was. Merigold is een plaatsje in Bolivar county met als hoofdplaats Cleveland. Kennelijk had Peter zich uiteindelijk toch niet in De Pere gevestigd, maar was naar het zuiden van de VS vertrokken. Bij Merigold was inderdaad sprake van een kolonie immigranten, voornamelijk Belgen en Nederlanders. De stichting van deze kolonie is bevorderd door een zekere Bremner uit Chicago. Hij kocht land gelegen bij Merigold van de Illinois Central Railroad. Hij probeerde daarna zoveel mogelijk immigranten uit Europa, liefst Belgen en Nederlanders, naar zijn landerijen te krijgen om het land door hen te laten cultiveren. Deze kolonie was geen lang leven beschoren: stormen, watersnood, gele koorts en malaria zorgden er voor dat menig kolonist stierf en dat de rest de streek verliet. Blijkbaar had ook Peter zich laten verleiden tot een bestaan als kolonist in de zuidelijke staat Mississippi. Maar ook een zuster van Maria Bolina, Sophia, heeft samen met haar man, de in Broekhuizen geboren Henricus Hubertus de Bijl, een bestaan proberen op te bouwen in Merigold. Volgens famiOverkwartier van Gelre
19
Foto van de nederzetting Merigold in 1896. lieoverlevering zijn ze begin 1897 vertrokken naar Mississippi. Misschien zijn ze zelfs samen met het nieuwbakken echtpaar Peter Vullings en Maria Bolina naar het zuiden gereisd. Het eindigde echter in een drama. Beiden werden daar ziek. Henry overleed in de loop van dat jaar aan de ziekte en werd in Merigold begraven. Sophia overleefde de ziekte en keerde terug naar Wisconsin. Sophia moest een beroep doen op familie in Wisconsin om de terugreis te kunnen betalen. Ze hertrouwde in mei 1898. Naar de Belgische kolonie in Wisconsin Maria van Venrooy geboren Bolina was een dochter van Martin Bolina en Anna Maria Boehm en was van Belgische komaf. Uit literatuur blijkt dat in de tweede helft van de negentiende eeuw veel Belgen vanuit Vlaams-Brabant naar de regio rond Green Bay zijn geëmigreerd. Na enig speurwerk vinden we de Bolinas terug in de gemeente Overijse onder de rook van Brussel. Op 12 juli 1854 trad Martinus Belina voor de burgerlijke stand van Overijse in het huwelijk met Anna Maria Booms. Zij was een dochter van Gregorius Booms en Maria Anna Romanus en geboren op 26 juli 1827 te Overijse. Gregorius Booms, landbouwer, is overleden te Overijse op 28 oktober 1853 in zijn woning ‘op den Zavelenborre’. Hij is circa 1789 geboren maar zijn ouders zijn onbekend want hij 20
Overkwartier van Gelre
was een ‘vindeling’ geboren te Brussel. Maria Anna Romanus is overleden te Overijse op 12 februari 1861. Ze is 68 jaar oud geworden en was een dochter van Engelbertus Romanus en Carolina Smaes. Martin Belina gaf ten tijde van zijn huwelijk op dat hij dienstbode was, dat hij woonde te Overijse en niet wist waar zijn moeder woonde of waar ze eventueel gestorven was. Bruid en bruidegom verklaren verder dat ze reeds een kind samen hebben: Maria Theresia, geboren op 29 december 1850. Via de huwelijksbijlagen is te achterhalen waar en wanneer Martin geboren is. In het geboorteregister van de stad Brussel vinden we ingeschreven op 10 december 1827 Martinus Belina, zoon van de ‘spinster’ Maria Vincencia Belina, wonende te Liedekerke in Zuid-Brabant. De aangeefster van de geboorte was de ‘verwarisse’ (vroedvrouw) Maria Dekoster. Het bevolkingsregister van Liedekerke uit circa 1822 verteld ons dat Vincentia Bellina getrouwd was met de nog maar net overleden Nicolaus Debrabanter. Nicolaus verdiende de kost als timmerman. Nicolaus Debrabanter is overleden op 27 november 1822 op 38 jarige leeftijd. Geboren was hij te Liedekerke als zoon van Martinus Debrabanter en Elisabeth Cassenoij. Vincentia was in 1822 ‘spinerste’ van beroep en 28 jaar oud. Zij had zich in 1816 in Liedekerke gevestigd en was geboren in ‘Rueze in Cicilien’. Hiermee wordt naar alle waarschijnlijkheid het plaatsje Riesi bedoeld in het koninkrijk der Beide Siciliën. Dit koninkrijk besloeg toen het eiland Sicilië en grof weg de zuidelijke helft van Italië. Na de Napoleontische bezetting kwam dit koninkrijk in 1816 tot stand onder Ferdinand I van het huis Bourbon. Martin Bolina en Anna Maria Booms woonden in het ouderlijke huis van Anna Maria op den Zavelenborre te Overijse. Behalve zij woonden ook nog een zuster van Anna Maria, Maria Theresia, met haar man Antoine Leemans en hun vier kinderen in het huis. Martin en Anna Maria hebben in Overijse ook vier kinderen gekregen waaronder Maria Theresia Bolina, geboren op 22 november 1858. Een jaar na het overlijden van de moeder van Anna Maria hebben de gezinnen
Geboorteakte van Martinus Belina uit 1827. Overkwartier van Gelre
21
De familie Bolina in Green Bay, circa 1885. In het midden Anna Maria Booms en Martin Bolina. Bolina en Leemans besloten om de grote oversteek te wagen. Op 1 juli 1862 worden de gezinnen uitgeschreven uit het bevolkingsregister. Ze gaven als eindbestemming Green Bay in Wisconsin op. Ze voeren de oceaan over vanaf Antwerpen naar New York met de Oostenrijkse (!) bark ‘Cupido’. Ze waren ondergebracht in de ‘steerage’ met nog vele anderen. Op 17 september kwamen ze aan in de haven van New York. In een artikel wordt de reis en de eerste tijd van Allegonda Vullings en haar echtgenoot Herman Raemaekers in de Verenigde Staten beschreven. Allegonda en Herman zijn in juni 1868 vanuit Venray vertrokken. Vanuit Liverpool vertrokken ze op 18 juni met het schip de ‘Nestorian’ naar Quebec. Na een zeereis van negen dagen komen ze daar uiteindelijk op 30 juni aan. Vervolgens trekken ze verder naar Green Bay in de staat Wisconsin. In totaal hebben ze dan vanaf Liverpool zestien dagen gereisd. Herman koopt veertig ‘acres’ (ruim 16 hectare) nog te ontginnen land. In anderhalve dag werd er een primitief onderkomen in elkaar getimmerd met alleen een deur, geen ramen. Na enige tijd was Herman in staat een beter huis te bouwen van een stapel hout gekocht voor 25 dollar. In dit huis heeft het gezin gewoond tot 1893 tot een nieuwe en mooie boerderij gebouwd kon worden. Mogelijk dat de Bolinas een soortgelijke ervaring hebben opgedaan. Een vijfde kind, Sophia, van Martin en Anna Maria werd in de VS geboren op 23 mei 1868 in Preble Wisconsin. Dochter Maria Theresia was bij aankomst in Amerika negen jaar oud. Tien jaar 22
Overkwartier van Gelre
Mainstreet, Green Bay in 1890.
later, op 26 juni 1878, trouwt ze met de in Nederland geboren Theodore van Venrooy. Met hem had ze een aantal kinderen, maar Theodore overleed al in februari 1893. Anna Maria Booms is dan inmiddels al op 20 december 1894 in Green Bay komen te overleden aan gele koorts. Martin Bolina hertrouwde op 23 april 1895 te Green Bay met de rond 1824 in België geboren Amelia Hurkman. Amelia was de weduwe van John Vanevenhoven. In de US census van 1900 vinden we Amelia Bolina als getrouwde vrouw inwonende bij haar dochter Colette en schoonzoon Frank Morgan. Haar echtgenoot Martin wordt niet genoemd. In 1908 overlijdt Amelia te Kaukauna waar ze inwoonde bij haar zoon Louis Vanevenhoven. In het overlijdensbericht in de lokale krant staat dat ze dan weduwe is. Nieuw begin in Michigan Zoals gezegd trouwden op 9 februari 1897 Peter Vullings en Maria Theresia Bolina met elkaar. Peter was op moment van huwelijk al landbouwer in Merigold. Waarschijnlijk dat ze na het huwelijk naar het zuiden zijn vertrokken om vervolgens, na het mislukken van de kolonie in Merigold, naar de Michigan te vertrekken om zich daar te vestigen in Grand Rapids, Kent county. In 1900 vinden we Peter terug in die stad als werknemer bij de spoorwegen. In de volkstellingen van 1910 en 1920 geeft Peter als beroep voerman aan (‘drayman’ en ‘teamster’). Peter en Maria hebben samen twee kinderen gekregen: Theodore Martin en Helen Dina Overkwartier van Gelre
23
Stadsbeeld Grand Rapids, Michigan, circa 1898. Elizabeth Vullings. Het gezin heeft rond 1902 een korte periode in het zuidelijk van Grand Rapids gelegen Kalamazoo gewoond. Maria en Peter zijn beiden in Grand Rapids in respectievelijk 1942 en 1950. De zoon, Theodore (Ted) Martin, is in 1935 getrouwd met Alice Vink. Het huwelijk vond plaats zonder de instemming van in ieder geval de ouders van Alice. De reden was dat Theodore katholiek was en Alice protestants. Op 7 februari 1936 werd hun enige kind Charmaine Mae Villings te Grand Rapids geboren. Ted gebruikte sedert eind jaren dertig Villings als achternaam. Ted was nogal handig. Hij bouwde zijn eigen huis met materiaal van een ander pand dat hij heeft mogen slopen. Verder knapte hij rijtuigen op, maar ook automobielen. Ted heeft in 1937 een patent op zijn naam laten zetten betreffende een verwarmingssysteem voor caravans. Eind jaren dertig had hij samen met een schoonbroer een bedrijf dat caravans bouwde. Door onenigheid is Ted later uit de zaak gestapt. Rond 1940 verhuisde hij met zijn gezin naar het nabijgelegen Muskegon waar hij een zaak in ijzerwaren begon. Na zijn vroegtijdige dood in 1953 heeft zijn vrouw deze zaak nog lang aangehouden. Nu heden ten dage leven nog diverse nakomelingen van Peter en Maria in voornamelijk Michigan. Weliswaar niet meer onder de naam Vullings of Bolina.
24
Overkwartier van Gelre
Alice, Charmaine en Ted Villings, circa 1953.
Genealogie Peter Vullings en Maria Theresia Bolina: Hendrik VULLINGS, geboren op 22 november 1817 te Sevenum, overleden op 29 april 1889 te Sevenum op 71-jarige leeftijd, zoon van Jacobus VULLINGHS en Elisabeth HERMANS. Gehuwd op 46-jarige leeftijd op 15 april 1864 te Sevenum met Arnoldina FRANSSEN, 36 jaar oud, geboren op 12 mei 1827 te Meijel, overleden op 16 augustus 1886 te Sevenum op 59-jarige leeftijd. Uit dit huwelijk: 1. Maria Anna Elisabeth VULLINGS, geboren op 10 februari 1865 te Sevenum, overleden op 19 september 1903 te Sevenum op 38jarige leeftijd. Gehuwd op 26-jarige leeftijd op 2 april 1891 te Sevenum met Kornil PEETERS, 25 jaar oud, geboren op 22 april 1865 te Horst, zoon van Gerard PEETERS en Theodora BUSSEMAKERS. 2. Peter VULLINGS (zie bij III.6). I.1
Maria Vincencia BELINA, spinster, geboren ca. 1794 te Riesi (?) in Sicilië. Vestigde zich in 1816 te Liedekerke (België). Gehuwd met Nicolaus DEBRABANTER, geboren circa 1784 te Liedekerke, overleden op 27 november 1822 te Liedekerke, zoon van Martinus DEBRABANTER en Elisabeth CASSENOIJ. Kind: 1. Martinus BOLINA (zie II.1).
Overkwartier van Gelre
25
II.1
26
Martinus BOLINA, geboren op 10 december 1827 te Brussel, overleden voor 1908. Gehuwd (1) op 26-jarige leeftijd op 12 juli 1854 te Overijse (België) met Anna Maria BOOMS, 26 jaar oud, geboren op 26 juli 1827 te Overijse, overleden op 20 december 1894 te Green Bay (WI) op 67-jarige leeftijd ten gevolge van gele koorts, dochter van Gregorius BOOMS en Maria Anna ROMANUS. Gehuwd (2) op 67-jarige leeftijd op 23 april 1895 te Green Bay (WI) met Amelia HURKMANS, geboren 1824 te België, overleden op 3 februari 1908 te Kaukauna (WI) op 84-jarige leeftijd, dochter van Joannes Franciscus HURKMANS en Maria Theresia HAASAERTS. Uit het eerste huwelijk: 1. Maria Theresia BOOMS, geb. op 29 december 1850 te Overijse. Gehuwd op 18-jarige leeftijd op 19 april 1869 te Green Bay (WI) met Henricus BOMBAERS, 29 jaar oud, geboren op 21 mei 1839 te Huldenberg (België), zoon van Aegidius BOMBAERS en Elisabeth PHILIPS. 2. Julia BOLINA, geboren op 3 november 1855 te Overijse. Gehuwd op 18-jarige leeftijd op 11 juni 1874 te Green Bay (WI) met William WATERMOLEN. 3. Maria Theresia BOLINA (zie III.6). 4. Anna Catharina BOLINA, geb. op 6 november 1861 te Overijse. Gehuwd op 19-jarige leeftijd op 9 mei 1881 te Green Bay (WI) met Gerardus KOPP. 5. Sophia BOLINA, geboren op 23 mei 1868 te Preble (WI), overleden op 14 november 1919 te Grand Rapids (MI) op 51-jarige leeftijd. Overreden door een trein. Gehuwd (1) op 18-jarige leeftijd op 3 november 1886 te Green Bay (WI) met Henricus Hubertus de BIJL, 22 jaar oud, geboren op 8 maart 1864 te Broekhuizen, overleden 1897 te Merigold (MS), zoon van Gerardus de BIJL en Jacomina SMEERMAAS. Gehuwd (2) op 30-jarige leeftijd op 25 mei 1898 te Green Bay (WI), gescheiden op 6 mei 1899 te Green Bay (WI) van John Baptist VANHOOLANT, geboren te België, zoon van Andre VANHOOLANT en Anna Catharina VANHOOF. Gehuwd (3) op 31-jarige leeftijd op 24 augustus 1899 te Preble (WI), gescheiden 1899 van Alex LEFEBVRE, geboren te Bellevue (WI), zoon van A. LEFEBVRE en Rose FOLEYS. Huwelijk ongeldig verklaard wegens bigamie van de echtgenoot. Gehuwd (4) op 33-jarige leeftijd op 28 oktober 1901 te Preble (WI), gescheiden op 15 september 1902 te Green Bay (WI) van Charles LANG, geboren te Duitsland, zoon van William LANG en Louise LEMKA. Gehuwd (5) ca. 1910 met Henry SCHROEDER.
Overkwartier van Gelre
Maria Theresia Bolina en Peter Vullings, circa 1940. III.6
Maria Theresia BOLINA, geboren op 22 november 1858 te Overijse, overleden op 6 november 1942 te Grand Rapids (MI) op 83-jarige leeftijd. Gehuwd (1) op 19-jarige leeftijd op 26 juni 1878 te Green Bay (WI) met Theodore van VENROOY, 21 jaar oud, geboren op 19 mei 1857 te Preble (WI), overleden op 25 februari 1893 te Brown County (WI) op 35-jarige leeftijd, zoon van Peter van VENROOIJ en Megthilda KUSTERS. Gehuwd (2) op 38-jarige leeftijd op 9 februari 1897 te Green Bay (WI) met Peter VULLINGS, 29 jaar oud, geboren op 29 april 1867 te Sevenum, overleden op 19 april 1950 te Grand Rapids (MI) op 82-jarige leeftijd, zoon van Hendrik VULLINGS en Arnoldina FRANSSEN. Uit het eerste huwelijk: 1. Michael VENROY, geboren op 2 maart 1879, overleden op 3 februari 1914 te Grand Rapids op 34-jarige leeftijd. 2. Anna Maria (Mamie) VENROY, geboren op 7 januari 1881, overleden -9-1966 te Grand Rapids (MI). Gehuwd met Bernardus (Ben) BERENDSEN, geboren ca. 1898 te Grand Rapids (MI), overleden -7-1950 te Grand Rapids (MI). 3. Martin VENROY, geboren op 3 maart 1884, overleden te Grand Rapids (MI). 4. Henry J. (Hank) VENROY, geboren op 12 mei 1887, overleden 3-1967. Gehuwd met Lena, overleden op 7 augustus 1955 te North Dorr
Overkwartier van Gelre
27
(MI). Arthur J. VENROY, geboren op 11 maart 1890 te Green Bay (WI), overleden op 10 december 1954 te Wyoming (MI) op 64jarige leeftijd. Gehuwd met Elizabeth. 6. Terresa VENROY, overleden te Grand Rapids (MI). Gehuwd met Cornelius B. van ECK, overleden te Grand Rapids (MI). Uit het tweede huwelijk: 7. Theodore Martin VULLINGS (zie IV.12). 8. Helen Dina Elizabeth VULLINGS, geboren op 11 september 1902 te Kalamazoo (MI), overleden op 13 oktober 1979 te Grand Rapids (MI) op 77-jarige leeftijd. Gehuwd voor de kerk op 19-jarige leeftijd op 27 december 1921 te Grand Haven (MI) met Edward ROOSSIEN, 20 jaar oud, geboren op 11 januari 1901 te Grand Haven (MI), overleden op 9 januari 1975 te Grand Rapids (MI) op 73-jarige leeftijd, zoon van Peter ROOSSIEN en Josephine LAPORTE. 5.
IV.12
Theodore Martin VULLINGS, geboren op 2 maart 1901 te Grand Rapids (MI), overleden op 22 april 1953 te Cleveland (OH) op 52-jarige leeftijd. Gehuwd ca. 1935 te Grand Rapids? met Alice (Aaltje) VINK, geboren op 29 augustus 1916 te Wyoming (MI), overleden op 3 oktober 1994 te Muskegon (MI) op 78-jarige leeftijd, dochter van Willem VINK en Aaltje GROENWOLD. Uit dit huwelijk: 1. Charmaine Mae VILLINGS (zie V.16).
V.16
Charmaine Mae VILLINGS, geboren op 7 februari 1936 te Grand Rapids (MI). Gehuwd voor de kerk op 19-jarige leeftijd op 5 augustus 1955 te Grand Rapids (MI) met Robert William de VLIEGER, 31 jaar oud, geboren op 18 juni 1924 te Grand Rapids (MI). Uit dit huwelijk: 1. Robert William de VLIEGER, geboren op 7 juli 1956 te Grand Rapids (MI). Gehuwd voor de kerk op 22-jarige leeftijd op 28 juli 1978 te Holland (MI) met Sandra Kay RAINEY, 24 jaar oud, geboren op 7 december 1953 te Watervliet (MI). 2. Janet Lyn de VLIEGER, geboren op 6 juni 1957 te Grand Rapids (MI). Gehuwd voor de kerk op 17-jarige leeftijd op 22 juni 1974 te Grand Rapids (MI) met Paul Jeffrey CERBIN, 20 jaar oud, geboren op 26 december 1953 te Omaha (NE).
28
Overkwartier van Gelre
