‘Hier kom ik nooit meer uit’, moet de beruchte gouddief Jan-Antoon Corts, alias 'Toon', verzucht hebben. Hij
hoorde op dat moment de deur van het cachot onder het Nederweerter raadhuis met een harde klap achter zich dichtvallen. Het was het jaar 1752... Het was de tijd waarin de Bokkenrijders - allerhande gespuis dat
voor galg en rad was opgegroeid - de omgeving onveilig maakten. De sage wil dat de rovers een pact met de duivel hadden gesloten en
zich 's nachts op bokken voortbewogen. Men vertelde dat ze door de lucht vlogen als ze de volgende spreuk opzegden: 'Over huis, over tuin, over staak, en dat tot Keulen in de wijnkelder!'
Corts was lid van zo’n regionale Bokkenrijder bende. Toen in de
zomer van 1752 in de Ospelse en Astense Peel een grote klopjacht op vagebonden en criminelen werd georganiseerd, trof men 13
personen aan die zich daar verborgen hielden. Onder hen waren ook de vrouw en het kind van Jan-Antoon Corts. Het liep niet goed met Corts af; hij werd veroordeeld, levend geradbraakt en na met gloeiend hete tangen gruwelijk verminkt te zijn aan zijn
bovenlichaam, met rad en al op een brandstapel verbrand. De reputatie en het gruwelijke levenseinde van Jan-Antoon hebben na zijn terechtstelling nog lang nageklonken in Nederweert. Een
krantenartikel dat in 1921 gewijd was aan de ontdekking van de oude gevangenis onder het raadhuis, rept over herinneringen van bejaarde inwoners. Zij wisten nog dat ze als kind te horen kregen ‘Jan-Antoon zal uch krieëge’, als ze niet wilden luisteren naar hun ouders. Maar ook op andere manieren heeft 'Toon' zijn sporen tot in onze tijd nagelaten. Tijdens ongetwijfeld weinig zachtzinnige ondervragingen gaf hij de geheimtaal van de Bokkenrijders prijs. Zo werd door taalkundigen het volgende schelmenbargoens al ontcijferd: jug=zuid, lindje=oost, mokum=noord, knol=west, mita=meters en
gallach=graden. Ook bleek dat de Bokkenrijders een buitengewone interesse hadden voor symbolen en cryptografie. Zo versleutelden zij bijvoorbeeld vaak informatie in chronogrammen. Bij Corts arrestatie werd een
oud stuk perkament ontdekt met daarop twaalf in oud-middeleeuwse cijfers genummerde waypoints, twaalf symbolen en een mysterieuze coderingstabel.
Al eeuwen proberen gelukszoekers het goud van de Bokkenrijders op het spoor te komen door de verborgen
symbolen te ontdekken en in de juiste volgorde te plaatsen. De waarden voor I, II en III bleven tot nu toe echter een raadsel. Maar er schijnt licht in het duister: onlangs werd bij het Bokkenrijdershol (wp 6) een oude plattegrond van Nederweert gevonden waarop de geheime locaties voor I, II, en III worden getoond. Informatie om I, II en III te
kunnen ontcijferen ontbreekt, maar het ligt voor de hand dat aanvullende instructies kunnen worden gevonden in de nabijheid van het Bokkenrijdershol. Durf jij de geheimzinnige zoektocht naar het goud van de Bokkenrijders aan? Koppel het juiste symbool aan het juiste waypoint en ga nabij het Bokkenrijdershol (WP6) op zoek naar de eeuwenoude overblijfselen van een
historische waterput voor verdere instructies. Maar zelfs al zou dit je allemaal lukken, dan is het nog maar de vraag of er geen andere valstrikken zullen wachten, immers: ‘Jan-Antoon zal uch krieëge’! _________________________
De Route Parkeren: Merefelt (N 51° 16.968 E 005° 45.335) In de tijd van de Bokkenrijders heette Nederweert nog
Merefelt, hetgeen betekent 'te midden van meren'. Later werd dit, Weert van den nedersten eynde, wat is
verbasterd tot Nederweert. Een andere uitleg van 'Mereveld' is dat de benaming afstamt van het Germaanse woord 'mar', wat paard betekent, en het eveneens
Germaanse 'vilde', wat veld of plaats betekent. Het
Mereveld zou een paardenwisselplaats uit de Romeinse tijd zijn geweest. Vervolg je weg naar WP1: De Verborgen Ruine en begin met je ontdekkingstocht!
WP 1: De Verborgen Ruïne (N 51° 17.006 E 005° 45.243) Nederweert heeft een traditie van bijzondere en soms bizarre bouwwerken en creaties: fantasierijke maar nutteloze, kunstig vormgegeven gebouwen en
objecten met als enige doel decoratie en vermaak. In de meeste gevallen zijn het geconstrueerde romantische ruïnes en grotten. Kijkend door de poort waar je voor staat, zie je een van de oudste van Nederweert: een romantische
kasteelruïne. Zij werd gebouwd omstreeks 1915 door de veelzijdige huisarts
George Schmidt, die behalve medicus ook dichter, musicus en dirigent was. Hij bouwde de ruïne in zijn tuin voor het toneelgezelschap van Harmonie
Wilhelmina als decor voor de openluchtvoorstellingen. Schmidt was van statuur, zoals je kunt afleiden uit het symbool op het dak van zijn oude huis.
WP 2: De Legendarische Slumke (N 51° 17.076 E 005° 45.111) Volgens overlevering was Slumke de eerste uitvinder die Nederweert ooit gekend heeft. Deze turfsteker
bedacht een manier om tijdens dagenlang verblijf in de Peel bij de tijd te blijven. Elke dag stak hij een houten pin in een turf. Bij zeven pinnen wist hij dat het
zondag was en tijd om naar de kerk te gaan. Aan Slumke dankt de mensheid de kalender, en de Nederweertenaren de bijnaam Pinmaekers.
WP 3: Orde der Franciscanessen (N 51° 17.176 E 005° 45.062) Dit kunstwerk van Franse Maria-symbolen herinnert ons aan het Sint Jozef Franciscanessenklooster. De Franciscanessen zijn vrouwen van verschillende kloostercongregaties die als Derde Orde de regel van Sint-Franciscus volgen. De zusters hebben een grote bijdrage geleverd aan het onderwijs, de
opvoeding en vorming van de Nederweertse meisjes. In 1991 is het Klooster afgebroken om plaats te maken voor appartementen. Uit het dorpsbeeld verdween het vertrouwde beeld van de zusters die iedere zondagmorgen, in een gesloten zwarte rij met witte kappen, naar de kerk gingen.
WP 4: Cross of Sacrifice (N 51° 17.386 E 005° 44.978) Het Cross of Sacrifice is een herdenkingskruis dat terug te vinden is op honderden militaire begraafplaatsen. Het kruis werd ontworpen door Sir Reginald Blomfield en is meestal terug te vinden op begraafplaatsen met 40 graven of meer. Het Nederweerter War Cemetery is een erebegraafplaats
voor 363 geallieerde militairen, waaronder 317 Britten. Deze militairen zijn allen gesneuveld tijdens
de Tweede Wereldoorlog, nadat bij de bevrijding van Nederweert op 21 september 1944 het dorp bij de frontlinie kwam te liggen. Pas op 14 november trok het Britse leger over de Zuid-Willemsvaart en het kanaal Wessem-Nederweert en konden de gevallen militairen op het ereveld worden begraven.
WP 5: Altijddurende bijstand (N 51° 17.273 E 005° 44.990) Een van de mooiste kapellen, die Nederweert vroeger heeft gekend, was de kapel van Onze Lieve Vrouwe
van Altijddurende Bijstand. Weinig is bekend van de ontstaansgeschiedenis, maar des te meer over de
afbraak. In 1965 werd de prachtige kapel gesloopt omdat ze een sta-in-de-weg zou zijn voor het
verkeer. Met dit gietijzeren monument dat symbool staat voor het Christelijk geloof werd een oude
belofte ingevuld om na de sloop van de kapel ter plekke een gedenkteken ter herinnering te plaatsen.
WP 6: Het Bokkenrijdershol (N 51° 17.180 E 005° 44.874) Op 2 juni 1659 werd de Lambertuskerk getroffen door een grote brand. De bliksem sloeg in op de torenspits, die brandend omlaag viel en vervolgens de hele Kerkstraat in vuur en vlam zette. De hele
straat was binnen enkele uren een geblakerde vlakte geworden. Wellicht is dit later de reden geweest voor Jean Bruekers om vuursalamanders als betonnen fantasiefiguren aan te brengen op de gevel. Een ander opvallend symbool tussen de salamanders op de gevel doet vermoeden dat dit huis in vroegere tijden onderdak heeft geboden aan de Bokkenrijders.
Intermezzo: Een kleine 20 meter richting het zuiden vind je de overblijfselen van een historische waterput: Zoek daar (onopvallend) naar een magnetische tag! Los de aanwijzing op en ontcijfer hiermee de getallen voor I, II en III.
WP 7: De Wachter van de Peel (N 51° 17.163 E 005° 44.873) Vanwege zijn hoogte wordt de Lambertustoren de ‘Wachter van de Peel’ genoemd. In tijden van oorlog werd hij als uitkijkpost gebruikt, voor het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mysterieus aan de kerk is de
aanwezigheid van middeleeuwse magische runentekens op de zuid- en westzijde van de kerktoren. Er is nog veel onduidelijk over het 'hoe en
waarom' van deze tekens die met baksteen, vaak van afwijkende kleur of structuur, als patroon werden aangebracht. Vanwege de hoogte waren de symbolen minder zichtbaar voor passanten, maar wel voor 'geesten' of onbegrepen natuurkrachten. Dit lijkt er op te wijzen dat de afzonderlijke tekens in hun oorsprong vaak een mystieke, bezwerende en beschermende betekenis gehad.
WP 8: Raadhuis of Gevangenis? (N 51° 17.163 E 005° 44.868) In de jaren twintig van de vorige eeuw werd een nieuw raadhuis gebouwd tegenover de kerk, zoals duidelijk te zien aan het symbool op de gevelversiering. Bij de afbraak van het oude raadhuis vond men achter een dichtgemetselde deur een keldertrap. Die leidde naar een onderaardse gang met daaraan een drietal gevangeniscellen, die ooit met een zware deur waren af te sluiten. De cellen waren ongeveer 1.50 meter in het vierkant, hadden geen lichttoetreding en slechts een klein
ventilatiegat. Aan de muren bevonden zich smeedijzeren ringen waaraan de gevangenen vastgeketend konden worden. In het pleisterwerk van de achterste cel werd ingekraste graffiti gevonden. Men las daar de naam ‘Joannes Antonius’ en het jaartal 1752.
WP 9: Toewijding (N 51° 17.144 E 005° 44.979) Je staat voor een Jezusbeeld dat in 1920 is onthuld en
symbool staat voor een specifieke devotie binnen de Roomskatholieke Kerk. Het beeld, met eenbijzonder symbool op de borst stond oorspronkelijk rechts van de kerk op een
gedeelte van het voormalig kinderkerkhof. Na de oorlog
werd het beeld naar het plantsoentje bij de jongensschool verplaatst.
WP 10: Het Zonnewonder (N 51° 17.050 E 005° 44.991) In de gevel van dit oude pand bevindt zich een nis met daarin Onze Lieve Vrouwe, met achter haar het symbool van haar goddelijke status en om haar heen de herderskinderen aan wie zij verscheen. Op 13 oktober 1917 werd in Fatima door een menigte van circa 70.000 belangstellenden en nieuwsgierigen een buitengewoon fenomeen waargenomen. De menigte stond verzameld rond de drie
herderskinderen die een wonder voorspeld hadden. Volgens de aanwezigen, onder hen ook nietkatholieken, leek de zon plotseling, na het bidden van de rozenkrans, op de menigte neer te storten, maar deinsde op het laatste moment terug. Deze gebeurtenis wordt het Zonnewonder van Fátima genoemd.
WP 11: Houts Henrik (N 51° 17.011 E 005° 44.992)
Niet “De Nachtwacht”, maar “De slag bij
Waterloo in 1815” is het grootste schilderij in het Rijksmuseum. Het schilderij van Pieneman toont het slagveld van Waterloo met Lord Wellington als bevelhebber van de geallieerde legers, zegevierend over Napoleon Bonaparte. Een scène in de linkeronderhoek van het schilderij trekt speciale aandacht. Daar wordt afgebeeld hoe onder de goedkeurende ogen van Wellington een viertal geallieerde militairen de gewonde kroonprins Willem van Holland buiten de gevechtszone brengt. De prins wordt gedragen op de deur van een boerenwoning. Volgens een Nederweerter overlevering, die op historische feiten berust, is één van de vier militairen de Nederweertenaar Hendrik Raemaekers, alias ‘ Houts Hendrik’. Na zijn heldendaden keerde Hendrik terug naar Nederweert om zijn eigen knutselwinkel te beginnen.
WP 12: Een Dramatisch Ongeluk (N 51° 16.986 E 005° 45.316) Dit monument, dat je op verschillende manieren kunt bekijken, herinnert aan een spraakmakend verkeersongeval in de namiddag van 25 november 1937. Een auto met vier inzittenden wilde de
brug oprijden. In verwarring gebracht door het glimmende oppervlak van een betonnen ‘tankval’ naast de brug, sloeg de auto te vroeg af en viel het voertuig met inzittenden pal naast de brug in het vier meter dieper gelegen koude kanaalwater. Drie van de inzittenden kwamen daarbij door
verdrinking om het leven. De vierde inzittende overleefde het ongeval. Dat was vooral te danken
aan het heldhaftige optreden van een toevallige voorbijganger. Op het bankje naast het monument vind je een geheimzinnige tag! Gebruik de informatie om een volgende aanwijzing te vinden!
Het Gevonden Perkament
Een Oude Plattegrond
