"Prachtig,ikkwamineengezinwaargeenspanningenwaren,daarzag
ik hoe het wèl kon! Ikheb laatst nog tegen mijn moeder gezegd dat ik de beste herinneringen heb aan de tijd dat ik niet thuis was."
gezin.Hijheeftnogéénbroer.Totzijn55stejaarheefthijopde
nietwaterpreciesgebeurdis.Erwaseenmanendieheeftmeinmijnkruisgepaktofhijheeftme
Leen werd geboren in 1933 te Zuid-Beijerland in een boeren-
boerderij
gewoond,
zijn geslachtsdeel laten zien, dat weet ik niet meer. Toen ik in Dordt naar school
die hij ooit
ging,dedenwevanallesmet
van zijn vader heeft overgenomen.
vriendjes en vriendinnetjes bij het zwembad. Tussen mijn twaalfde en 20ste had ik vooral seksuele ervarin-
Hetwaseenproblematischge-
zin: een
overheersende
moeder
vader.
Erheerstealtijdenveelspan-
en een alcoholverslaafde Zijn
ontboezeming
hierbogenmetjongens.Ikwistnietwatikmetmeidenaanmoest.
ning.
ven getuigt daar indirect van. NadelagereschoolgingLeen
Maar
Dordrecht,
ja, al mijn
vrienden
van
de dansclub hadden een vriendin en ze schepten vreselijk op
hij ging in de
overwatzedaarallemaalmeezeidentedoen.Omnietbuiten
kostin'degrotestad'.HijheeftdaardriejaaropdeMULOge-zetenmaarkwamnietverder
naar
de tweede
klas.
Weer
thuis
de boot te vallen moest je daarin. mee. Over dat andere, van jongenshouden,konjemetnie-
moesthijnaardeLandbouw-school.Datwasnauwelijkseen
dan
een vaststaand
feit.
Ik wist
het
wel,
terecht
te komen,
voorlichting
ge-
kende ik niet, wel het begrip 'vieze flikker', de heupwiegende, duidelijk zichtbare vrouwelijke types.Enjuistdat'vieze'maakte,
hadenhoekwamjeaanjeeer-
Heb je seksuele
praten.
maar kon niet anders dan meedoen.
kondenweindeaanheflezen.
in een kosthuis
mand
Hetwoordhomoseksualiteit
meer
Hoehetwasomals12-13jarige
keuze,
dat
je dàt in ieder
geval
niet
wildezijn!!Erzateenenorme
ste seksuele ervaringen? Leen: "Nee, niets, er werd niet
lading
schuldgevoel
aan
vast.
Diekantwasdusgewoonafge-
over gepraat! Ik denk dat ik de eerste keer contact heb gehad meteenpedofiel.Ikwastoen8of9jaar.Hetstaatmenoghel-dervoordegeest.Hijwasheel
sloten.
mooi en ik vond het allemaal heel spannend, maar ik weet
ging.Nadeeersteseksueleerva-ringenmetmijnvriendinvondm--
In al mijn naïviteit ontdekte ik toen dat het met een vrouw wel
Degevoelensverdwenenechter
den gaan na verloop van tijd.
kwamnietaandeoppervlakte.Hetlietmenietlos,maarikvoeldemegelukkigengoed,
niet. Het werd een soort veenbrand, sluimerend, maar het
vooral
met die drie kinderen.
Het is niet altijd kommer
en kwel
Opwelkmomentbeseftejij,dat
leven niet vol
zou houden? Leen: "Wanneer precies weet ik niet, maar dat veenbrandje is tijdens het huwelijk toch weer naar boven gekomen. Het homoseksuele gevoel bleek nog volledig aanwezig te zijn en toen begon er een heel .ander leven. geboorte
van
mijn
jongste
zoon.
Ik kreeg een paar keer de geleaf te wijken. Mijn vader was nog volop op de boerderij aanwezig
Hoehebjejevrouwlerenken-
endiebotstevaakmetmij.Hijwasbehoudendenikwildenieuwedingen.Verderwaser
geweest, vooral de begintijd van het huwelijk heb ik als heel leuk ervaren, ik heb daar geen ander woord voor! Ik had verantwoordelijkheid over mijn gezin en drie kinderen. "
je dit huwelijkse
Datwaszorond1965,nade
het wel!" Ik had het idee dat die homo-gevoelens wel over zou-
men drie kinderen. Zijn oudste zoon stierf op zijn 19de jaar.
genheidomvanhetrechtepad
man."Hetvielwelmee,ikkon
ik mezelf een hele Piet, een echte
nen? Leen: "Rond mijn 20ste jaar op
zijn
drankzucht.
kende.
verdienen.
Ik begon
in Dor-
drecht, eerst zelf en naderhand drie dagen thuis op de boerderij en drie dagen verbleef ik in Dordrecht.Endaarkreegikge-legenheidom'opdebaan'mijn
iknuachteraf.Zijnamhetvoor-touwopseksgebiedenzokwam
zoals ze dat later ook bleef doen in geval van vrijen. Ik was niet verliefd op haar, weet
daarkonjetoengoudgeldmee
die ik al langer
Zijheefthetinitiatiefgenomen,
vriendin
metpersoneel.Zodoendewasik
eendansavond.Hetwaseen
Ik ben een wasserette begonnen,
ons eerste
kind. contacten
te hebben.
Leugentjes
ensmoesjesbedachtikomin
wentekletsen,ikvoeldemehun
Ik vond het heerlijk met vrou-
één van hen had ik echter het gevoel erbij te horen." Leen trouwde
-,a
in 1957, er kwa-
puuromdeseks,anoniemen
op te maken of ze seksueel te overheersen of zo. Getrouwd met
Dordrecht te blijven en niet of pas laat thuis te komen. Het ging snel.
Het
is gebakken
lucht,
maar ik kon niet anders. Ik dacht toen dat dàt het was, dat die losse sekscontacten genoeg zoudenzijnomhetopgelaaide
lijkomzeteveroveren,erjacht
gelijke en dus vond ik het moei-
veenbrandje te blussen, dat ik dietweewereldengescheiden
lichtknopje. Maar er zat er één tussen die dat allemaal niet
Maar
ik besef nu wilde,diewastevredenmetzijn
kon houden. datiknietintweewerelden
lijf. "Ik ben ik en zo ben ik, ik in geen enkele.
Ik
accepteermezoalsikben."Toendachtikbijmezelf:"Datishet".Datwasdedruppeldieik
leefde, maar gensbij.Bijdehetero-wereldvoeldeikmenietthuisenindehomo-wereldwasikniet.
zat er tussen in en hoorde ner-
1965 ben ik dus aan het
worstelengeslagen,hetlijktwel
Vanaf
nodig had. Kort daarop heb ik het gezegd, ik aanvaardde mezelf eindelijk.
in Dordrecht Hoereageerdejeomgeving?
of ik die wasserette
Leen:
"Mijn
vrouw
reageerde
heel triest en verdrietig, ze voelde zich bedrogen, ze wist nu dat het impotentie-verhaal niet klopte.
Hoeginghetintussenmetjehu-
Detweezonenschrokkenzich
georganiseerd heb, alsof ik wilde vluchten. Ik deed het niet bewust maar achteraf gezien lijkt het er' wel verdacht sterk op."
welijk,
je
vrouw?
Mijnex-vrouwwasergintro-
Leen: "Thuis stond de seksuele toenadering op een nulpunt. ze vroeg
en zei helemaal
weetikdatdatnietterechtis.".EndaarstondLeenopzijn55ste:
vert,
dood, hun pa viel hard van zijn voetstuk. lij voelden zich belazerd, hun pa had jaren komedie gespeeld. Ik heb daar nu nog schuldgevoelens over, ook al
methaar,lichamelijkengees-
niets. Ik kon niet meer vrijen telijk niet. Ik vond het oneerlijk tegenover haar. lij dacht
een
flatje
zoeken
datikimpotentwasendathebikzogelaten.Datwasdeop-
schoonmaker
op zijn
Watwasnouuiteindelijkdeaanleidingin1988omermee
te komen?
vrouwen programma
te kijken
over
had weinig op-
twee
handen.
lijn achterban ervoer het anders. Leen: "Ik hoorde alleen maar dat ze medelijden hadden met mijn oude moeder, mijn ex-
Leen:"Eenprocesdattoteencli-maxkwam.Ikzatnaareentv-
voor de draad
Hij
als
en al-
leiding,dushijwasaangewezen
Ik
baantje
aannemen
leen wonen. lossing en een verklaring. vond het prima zo."
in Rotter-dam,
een ondergeschikt
kleine
maar
nie-
genomgroterteworden.Som-
Vooriedereenenalleswashet
mensen die de mogelijkheid kre-
kinderen,
mand maakte zich druk over mijn deplorabele toestand.
vonden
dat
heerlijk,
die
konden nu ook bij de bel en het
erg, behalve heeft iemand
voor mij. Nooit zich afgevraagd m-
migen
wathetvoormijzoukunnen
"
betekenen.
Hoevindjehetomdezetijd
zijnex-vrouwwildenietmee.Hijkwamineencrisisterecht.
Leen ging naar Orpheus, maar
wordt, zal ik het niet ontkennen. Dat deed ik vroeger wel, maar nu niet meer".
of vier
ouder en homoseksueel te zijn? Leen: "Met mijn leeftijd heb ik
voormegeregeld,hetwaseen
in een inrichting gezeten, op de gesloten afdeling. Alles werd
geenmoeite,datgaatgewoondoor.O:Q1homoseksueeltezijn
Leen: "Ik heb een maand
tijd.
Ik werd
beschouwd
enbehandeldalseengewoonmens,alleswasnormaal.Enerwerdmegeleerdmensteblij-
heerlijke
ven!"
maatenritmeinmijnleven.Datbevaltmeallemaalprima!"Hebjeweercontactmetjekin-
Heeft de coming-out geleid tot meer geluk in je leven? Leen: "Zeker persoonlijk, die vrijheid in denken en doen, jezelf zijn, niet meer benauwd zijn en zo. Niet meer stoer proberen te lopen en vervolgens rugklachten krijgen. "
vind ik ook niet erg meer. Ik ben wijzer geworden, ik ben een aantal stations gepasseerd. Ik moet aan de andere kant oppassen dat ik niet achter de geraniums terecht kom. Ik wil er voor waken niet alleen te komen staan. Je moet overal zelf achter heen en zo blijf je actief. Ik ga ook nooit met een lift of een roltrap, ik volg het nieuws, ik lees redelijk veel, dus blijf je bij. Ik vind het ook belangrijk dat ik werk heb, er is een bepaalde regel-
Waarom
komen
andere
mensen
daar nog niet aan toe, aan die coming-out? "Valse
schaamte,
het
Leen:
"Die
mensen
niet
voorkomt.
Vooral ouderen denken dat het een trend is bij de jeugd, maar niet bij ouderen. Het schrikt hen af. over je
Leen:"Nouja,ikvraagmijn
Praat je gemakkelijk homo-zijn?
---mAlshetmijdirectgevraagd
ook niet hoe hij het doet.
worden
gaandeweg
gemaakt
voor
me,
maar
nuzienweelkaarweerregelma-tig.Wekussenelkaarweerbijhet
Mendenktgewoon,dathetbij
schuw
oudere
baas
deren?
beter.Zezijnaanvankelijkwat
Leen:
wordt nog steeds niet geaccepteerd door de gemeenschap.
binnenkomen
en
weggaan."
Wat zijn volgens jou de positieve en negatieve veranderingen in onze samenleving, als je kijkt naar homoseksualiteit? Leen: "Openheid natuurlijk en eerlijkheid. In de zestiger jaren
wasdatallemaalnogergver-
krampt.
Mensen
komen
nu
ge-
alishetnognietideaal.Een
makkelijker op voor zichzelf, ook nadeel
vind
ik de
algemene
ongeïnteresseerdheid
en indivi-
dualisme.
positieve
Maar
het
wint van het negatieve."
~
'"i
EIGENLIJKBENIKMIJNHELELEVENALLEENGEBLEVEN!
-/' -/"
I)
"Zo heb ik me da va all en ie v Ik k g l e Noo in de fam no ku o w bez Er wa ge ac ze w er nvp w Z dm Ik
defamilieombenijd.Malhè?
zoals ik wilde. altijd had gewild. Ik ging uit. meestal in Rotterdam. maakte wat vrienden. daar werd ik door
rr
leenineenkleineflatmeteen
Jacques is 64 jaar en woont al-
groots uitzicht op de kerk, die domineert in het Zuidhollandse stadje. Jacques: "Ik ben hier zelf niet ge-
warenmensenvaneenzeker
boren, terwijl wel mijn hele familie van vaders' en moeders' zijde hier vandaan komt. Het aanzien,
het waren
notabelen-
gonnen. Een éénmansbedrijf met meer dan een dozijn kamers. Dat betekende dat ik zeven dagen van de week dag en nacht
in touw was. Ik had geen
tijd voor iets anders... ook niet voor seks, dat is helemaal op de achtergrond geraakt. Ik had dus
mehierkent.Jestaatopdie
families. Ik geloof dat iedereen
gestudeerd en in antiek gehandeld, maar uiteindelijk ben ik hier aan de haven een hotel be-
geenenkeleredenomervooruittekomen.Eendoodenkelekeer
altijd nog dat ik gek was.
wel
in de kijkerd,
dat
megelegd.Nietteminbenikeen
heeft altijd een zekere druk op rustige
man
met
een
nuchtere
heb ik de zaak een paar dagen dichtgegooid en mezelf een vakantietje gegund. Maar dan. sliepikalleenmaarenkwamikweerergmoethuis.Endanbe-gonhetallemaalweer,werken,
manier
kijk op het leven." Wanneer werd je je bewust van je homoseksualiteit?
werken,
werken..."
van.
Maar
het heeft
je gevoelens te verstoppen? Jacques: "Nee, ik raakte volkomen opgebrand, uitgeput en zo kwamikeendepressieterecht.Ikwasintussen45jaar!Deze
gaan,diewasookhomosek-sueel.Hijmaakteerechtergeen
heel lang, veel te lang, geduurd eer ik ervoor uitgekomen ben. Met mijn broer is het anders ge-
denomzoteblijvenwerkenen
Jacques:"Ikwasmedaaralheel
Heb je dat lang vol kunnen hou-
jong bewust
geheim
uit deze
van,
maar
omgeving.
haast niet anders."
vertrok
Dat
wel
kon
kwestie
geerdevolkomenverkeerd.Zehebbenmezovergekregendatikmelietopnemen...psychia-m-
men,
Waarom heeft het veel te lang geduurd bij jou? Jacques: "Ik heb een paar jaar
heeft
een
enorme
breuk
in mijn leven betekend. Ik ben toen eindelijk uit de kast gekomaar
mijn
familie
tea-
gaat
hem
de laatste
tijd veel
beterenikblijfmeookvoorhem
Het .
interesseren.
Maar
ik weet
niet
of hij daar echt voor in is. Ik zou
verkwanseld.Erwaszoveel
willendatweeenechtevriend-
trische verpleging. Alles brak voor mijn ogen in stukken. Het hotel moest dicht, de inboedel werd verkocht, of liever gezegd antiek bij. Daar heb ik
bijna niets van kunnen redden."
zouden
gaan
wonen,
maar
dat
leverde te veel spanningen op. Toen heb ik besloten in een caravan te gaan wonen."
Jacques:"Opdiemanierhebik
In de aanhef van dit interview staat, hoe dat voor hem heeft uitgepakt. gemakkelijk
vrede
kunnen
benzoalsikben.Endatterwijl
krijgen met de gedachte dat ik ik aan
niemand
rekening
of ver-
antwoording hoefde afte leggen en er waren ook geen belemmedatkwaminmijnboekniet
ringen van godsdienstige aard, voor."
Niet samenwonen,
daar deug ik niet voor. Ik voel
Je lijkt niet erg tevreden over de vriendschappelijke contacten die je hebt en hebt gehad? Jacques: "Dat ik nooit een vaste relatie heb gehad, dat duidt toch ergens op?! Misschien ben ik te kritisch, je moet interesses kunnen delen, het moet emotioneel klikken.
Daarom
kom
ik al heel
lang op de Ouderensoos, ik hoop daar op zeker moment toch die éne te ontmoeten. Ik heb samen met enkele goede vrienden, of beter gezegd bekenden, een COC-afdeling voor de Zuidhollandse Eilanden opgericht. Die bestaat nog steeds ook al is het geen succes meer. Oude-
neemtnietweg,dateruitmijn
renvoelenzichernietthuis.De
Heb je ooit een vriend gehad? Jacques: "Eigenlijk ben ik mijn hele leven alleen geweest. Dat
aangaan,
meheelgoedmaarbenteoudomdaarnogaantebeginnen."
"Nadekliniekbenikbijmijn
uit te testen.
moeder
niet
schapsrelatie samenopvakantieomheteens
prachtig
zoals
ik dat
was.Hijzatindeproblemen.Hij
is een tijdje
aan
de drugs
ge-
jongeren
hebben
het overgeno-
menenwijlijkengeweerdteworden.Datvindikfout.Erzijn
jaren,
noem, een vriend is overgebleven. Met hem zou ik graag verder willen gaan. Ik heb hem leren kennen toen hij net twintig
voor die jongeren
al zoveel clubs
en disco's. Trouwens, ik vind dat de muziek opdeOuderensoossomsooktehardstaatofwordikdoof?Er
Rotterdamse
weest, niet zo ernstig dat ie ver-
mI
slaafd werd, maar hij had wel controle nodig van iemand die hem beslist niet zou beknorren.
brommen
ventilatoren,
er wordt
honderduit gepraat en dan nog al die andere bijgeluiden. Wat ik
zijn de attracties,
geenmoeitemeehebben.Zegroetenmebijmijnnaam,ook
aardig vind aan de Ouderensoos de program-
metelkaar.Ikganaardesoos
mensen.
Soms
lachen
hebben
weJacques,dehomo."Daar
H bje he indoor.Zeaanvaardenhetge-
klinkt echter geen enkele kritiek
woon, ze vinden het niks bijzonders. Ook op de vereniging, waar ik lid van ben, merk ik er niets van. eens aan
de orde, maar
het is
voelmeoverhetalgemeenerg
geenpuntErisniemanddiemeontwijktoferachtermijnrugom
omdat ik het prettig vind onder homo's te verkeren. Alles is er op onze manier bespreekbaar. Ik
jonge
ze wel eens: I1Kijk daar
Eenenkelekeerkomthetwel
ma'sdieomhalfvijfbeginnen
de
op de eerste etage. Dat is vaak interessant ook al moet het niet te lang duren. Twintig minuten is precies goed, dan willen de mensen weer naar beneden naar de bar, drinken en praten
op
mijn
gemak
daar."
flatje?
tenmetalgastenuitbinnen-en
Jacques: I1Alsik terug denk aan mijn jachtige leven in dat hotel, al dat werken... er was geen tijd voor iets anders en je kon echt met niemand praten over wat jij van binnen voelde. Ik had het gevoel dat ik weggestopt was, al leek ik in het volle leven te zitbuitenland.
liteit nu zelf? Jacques: I1Zou ik gelukkiger zijn geweest of een gemakkelijker leven hebben gehad, als ik hetero
maar ik denk toch van wel, ja. Mij heeft het, zeker in mijn familie, schade gedaan. Dat is natuurlijk geen vaste regel, ik ken ook mensen die in deze zin nooit
Hetwastrouwenseenschitte-
problemen
hebben
gehad,
die
het een uitgesproken voordeel ze daardoor een heel ander slag mensen hebben leren kennen. Daar zit iets in, ik heb zelf ook hele bijzondere contacten kunnen leggen, met mannen uit den HaagenzelfsMaastricht.Die
rende lokatie, alleen het bestaat nu niet meer. En...ik verlang er ook absoluut niet meer naar terug. Ik zit goed hier op mijn flatje. Ik merk niets van een eventuele onaardige bejegening."
vinden'zo'tezijn.Zezeggendat
dat
praat"
wasgeweest?Ikaarzeldaarover.
Hoevoeljejenuhieralleenop
over
zou
Isjouwomgevingopdehoogte
van
je homo-zijn?
11 Jazeker,
ik maak
geengeheimmeervanenik
Jacques: merk
dat de mensen
er absoluut
er
ik onder
zogenaamde
nor-
male omstandigheden nooit hebben leren kennen. Dat is toch wel winst, het geeft je een veel ruimere kijk op het leven."
m--
corresponderen
vind
ikheelboeiend.Vooreenbrief
"Trouwens,
schrijfdanpraat.Hetzijntwee
moet je echt gaan zitten, je probeert je zo goed mogelijk uit te drukken, iets zinnigs te schrijven. Confidenties soms! Ik geloof dat ik eigenlijk veel gemakkelijker heel verschillende de stemming, schappelijkheid,
dingen. Maar de kameraadde omgang met
elkaar op de soos, die zou ik niet 11
~--mi
graag missen!
MIJNVADERRIEP:"ZO'NMANHELPTJEWELOPHETRECHTEPAD!"
