Gaandeweg. Kerst in de kerk. Engelen horen erbij. De winter doorkomen. December 2008

Gaandeweg December 2008

Engelen horen erbij

Kerst in de kerk De winter doorkomen Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

Adres: Hessenweg 63a 7722 PJ Dalfsen Fax: 0529 - 43 65 17

Gespecialiseerd: • Kleine verbouwingen • Aanbouw c.q. uitbouw

• Serres - Dakkapellen • Keukens - Badkamers

Tevens nieuwbouw vrije sector woningen

Tel. 0529 - 43 13 84

Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292. Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

Nu daagt het in het oosten, Het licht schijnt overal: Hij komt de volken troosten, Die eeuwig heersen zal.

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: De geboorte van Jezus, een Russische ikoon uit het Ikonenmuseum Kampen, zoals die ook te vinden zijn op pagina 7 en pagina 19 Aandacht voor onder andere het afscheid van de predikanten Henk Zeeman en Han Wilmink pagina 4, 5, 20, 21 en 23 Diaconaal nieuws pagina 6 Engelen horen erbij pagina 7 Geven aan de kerk kan op veel manieren pagina 10 Columnist Menno van Oel over kinderen pagina 11 Migrantenkerken, ook in Zwolle pagina 12 en 13 Reportage: de Eglise Wallonne pagina 14 en 15 De inspiratie van beeldhouwer Jan Scholte pagina 16 In gesprek met Ingrid Petiet pagina 17 Informatie van het Kerkelijk Bureau Dank voor uw gift Colofon Gaandeweg pagina 18

Gezang 124

Jaar na jaar Advent Thuis staat op de keukentafel een Adventskalender. Het is een mooie plaat van de stal, met de kribbe waarin Jezus ligt. Iedere dag mag een luikje geopend worden. En iedere dag wordt het verhaal van de komst van de Christus één zin verder verteld. Luikje voor luikje en dag na dag leven we zo toe naar Kerst, het feest waarin wij vieren dat God mensen nabij komt – in een kind in een kribbe. Het is niet de eerste keer dat we deze kalender gebruiken. De luikjes zijn vorig jaar ook allemaal geopend. Er zitten wat vettige vegen op van kinderhanden die zo graag een nieuw luikje wilden openen. Het is al helemaal niet de eerste keer dat we Advent vieren: jaar in jaar uit leven we toe naar Kerst. Ieder jaar ging dat weer anders – soms was ik zo druk met andere dingen, dat het voor ik het besefte Kerst was. Een andere keer, zoals vorig jaar, ging het heel bewust, dag voor dag en luikje voor luikje. Ieder levensjaar is er een Adventstijd. Jaar na jaar. Een levensjaar kan de hoogtepunten bevatten: een mooi huwelijksfeest, een rustige vakantie. En ook verdriet, om al die dingen die tegen zaten of pijn deden. Soms is het niet te bevatten wat een mens moet doorstaan. En soms is het niet te geloven wat een goedheid in de schoot geworpen wordt. Zo’n jaar is het weer voor mij geweest. En ik weet dat iedereen het leven op een eigen manier beleeft. Dag voor dag. Jaar in jaar uit. Weer Advent. Tot mijn vreugde. Want het is de tijd van de luikjes en van de mooie Adventsliederen. De tijd van het vroege donker en het voorzichtige licht. De tijd van toeleven naar een kind, dat kwetsbaar is, en klein, en menselijk. En nieuw en beloftevol. Weer Advent. Tot mijn vreugde, omdat we na een vol levensjaar opnieuw beginnen. Opnieuw het goede verwachten van God. Opnieuw vieren dat ons leven met alle butsen en beuken en onverwachte glans – dat ons leven niet is zonder de goede God. Maar dat hij is Immanuel, God met ons. Langzaam maar zeker, en keer op keer, jaar na jaar - luikje voor luikje eigenlijk, bereiden we ons voor op wat dat betekent, voor ons.

Het mooiste lied van een kerstoratorium pagina 19

Een gezegende Kerst toegewenst.

De kerkdiensten op 24, 25 en 26 december pagina 22

Margo Jonker, predikant Hoeksteengemeente

Kerkdiensten voor de komende twee maanden pagina 24, 25 en 26 3

AANDACHT VOOR

Vlak voor Kerst verhuizen dominee Henk Zeeman en zijn vrouw Elize, van Wilsum, waar Henk ook parttime predikant was, naar ’s-Gravenzande. Van de IJssel naar de zee. Op 21 december neemt Henk afscheid van de Jeruzalemkerkgemeente, waar hij de afgelopen vijfenhalf jaar eveneens een halve formatieplaats bekleedde. Voorafgaand aan de dienst, die om 14.00 uur begint, is er vanaf 12.00 uur gelegenheid het echtpaar Zeeman te ontmoeten en desgewenst toe te spreken. Daarna is er rond 13.00 uur een broodmaaltijd. Na de dienst is er voor de mensen die van ver komen nog een kopje koffie. Om 16.30 uur uiterlijk wordt de middag afgesloten. Op zondag 11 januari zal ds. Henk Zeeman intrede doen in ’s-Gravenzande. Dit gebeurt in een ochtenddienst die om 10.00 uur begint.

4

Henk Zeeman op het balkon van zijn studeerkamer in Wilsum, met op de achtergrond de IJssel.

Henk Zeeman: van Jeruzalemkerk naar ’s-Gravenzande

“Ik ben wel degelijk evangelisch ingesteld” Dat hij zijn tijd en aandacht moest verdelen over twee totaal verschillende gemeenten, was voor Henk de belangrijkste reden om naar iets anders uit te zien. “De Gereformeerde Kerk in Wilsum heeft inhoudelijk weinig gemeen met de Jeruzalemkerk en omgekeerd ook niet. Ik zat daar al schipperend tussen.” Dat neemt niet weg dat hij ‘best gelukkig’ was in de Jeruzalemkerk.

Na enige aarzeling verduidelijkt hij: “Ik ben echter wel degelijk evangelisch ingesteld en word dat juist meer nu ik een dagje ouder word. Ik zie uit naar een werkkring waar ik deze behoefte beter kan uitleven.”

Rooms-katholiek Het leven van Henk begon 53 jaar geleden op de Zwolse Bollebieste. Hij groei-

de op in een rooms-katholiek gezin, dat in 1968 naar Zuid-Afrika emigreerde. Op school daar, ontmoette hij voor het eerst protestanten. “Die bestonden voor ons niet, ik kende het woord niet eens.” Ook de Bijbel was voor hem een gesloten boek, zwart en zelfs afschrikwekkend. Dat veranderde in een christelijk jeugdkamp aan de kust. Hij besloot theologie te gaan studeren en kreeg zijn

Han Wilmink: van Adventskerk naar Ommen

“In de kerk is het werk nooit af” Uit de gemeente kreeg hij de opmerking dat hij eigenlijk te vroeg wegging. Zijn werk was nog niet af. “Mijn reactie was: in de kerk is het werk nooit af ”, zegt dominee Han Wilmink. Op 1 februari wordt hij predikant in Ommen, in de Gereformeerde Kerk, onderdeel van de PKN. Op diezelfde dag, in de dienst van 10.15 uur, neemt hij afscheid van de Adventskerk. Vijf jaar geleden deed hij intrede in de (toen nog) Samen-op-Weggemeente in Zwolle-Zuid.

Han heeft het naar de zin gehad in Zwolle, al kan hij ook minpunten noemen. “De stroperige structuur, als gevolg van de grote omvang van de gemeente, daar moeten we echt voor oppassen in de kerk, vind ik. Ik ben meer een man van actie, die ideeën wil omzetten in daden. Gewoon proberen en dan maar zien hoe ’t valt. Die speelruimte is nu overigens wel veel groter dan vijf jaar geleden. Alles is een stuk losser en vrijer geworden. Wat ik vooral zal missen is het ‘liturgisch benul’ van de gemeente. Er worden goede liederen gezongen en er is een goede cantorij. De liturgische symboliek is belangrijk en dat heb ik zelf ook altijd mooi gevonden.”

Tussen de mensen De gemeente in Ommen telt 3,5 formatieplaatsen, de predikanten werken samen voor evenveel adressen als Han nu in zijn eentje. “Ik kan er weer meer tussen de mensen staan”, verwacht hij, “in plaats van een soort vliegende keep zijn boven hen.” De gemeente heeft hem gevraagd naar Ommen te komen, uiteraard beslisten zijn vrouw Elly en zijn tienerdochters Lianne en Christa mee over het al dan niet gaan. Elly kan blijven werken in de Isala klinieken en de meiden blijven in Zwolle op school, dat is een groot voordeel. Er is voor het gezin een pastorie beschikbaar en die wordt ook nog eens helemaal opgeknapt. In maart kunnen de Wilminks

Open Avond in Adventskerk:

‘Jona in de beeldende kunst’ eerste predikantsplaats: het dorp aan de kust waar hij voor het eerst via het jeugdkamp kennismaakte met de Bijbel! Daarna was hij ruim twaalf jaar predikant in een gemeente in Pretoria. Hij is de dominee die bij zijn preken tekstanalyses geeft, een methode die hij mede ontwikkelde in Zuid-Afrika, bedoeld om mensen te laten aanvoelen hoe een Bijbeltekst in elkaar zit. Voor zijn onderzoek naar de theologie van de katholieke Edward Schillebeecks, waarop hij in 1990 promoveerde, kwam Henk reeds voor een aantal maanden terug naar Nederland en dat deed hij acht jaar later opnieuw, als directeur Nederland van de Zuidafrikaanse stichting Veritas. In die drie jaar verbleef hij geregeld in Zwolle en maakte er zelfs deel uit van de ‘preekclub’.

Merkwaardig verhaal Henk blijft het zelf een merkwaardig verhaal vinden dat de dominee uit ZuidAfrika naar zijn geboortestad Zwolle beroepen werd. Hij kijkt dankbaar terug op zijn mooie, maar veeleisende verbintenis aan de Jeruzalemkerk en Wilsum tegelijk. Hij ziet het als zijn stage in Nederland, een leerperiode die hij nu heeft afgemaakt. “Het is tijd voor een volle aanstelling, nu aan de kust van Nederland”, vertelt hij lachend.

Op talloze manieren hebben kunstenaars in de loop van de eeuwen Bijbelverhalen geïnterpreteerd en in beeld gebracht. Aandachtig kijken naar een Bijbelse voorstelling in beeldende kunst roept vragen op. Wat heeft de kunstenaar met het Bijbelverhaal gedaan? Waarom zie je in een schilderij dingen die het Bijbelverhaal zelf niet zomaar prijsgeeft? Door aandachtig te kijken naar interpretaties van een Bijbelverhaal in de beeldende kunst gaan we dat verhaal met meer aandacht lezen. Tijdens een open leerhuisavond op woensdag 21 januari wordt gekeken naar de Bijbelse figuur Jona. Het Bijbelboekje dat de naam van deze profeet draagt, staat op het oecumenisch leesrooster voor deze tijd van Epifanie. Peter den Hengst en Nelleke Eygenraam hebben allerlei (beeld)materiaal verzameld om de wisselwerking tussen aandachtig kijken en aandachtig lezen te stimuleren. De bijeenkomst begint om 20.00 uur (vanaf 19.45 uur staat de koffie klaar) en wordt gehouden in wijkcentrum SIO/kerkzaal. De kosten bedragen € 2,- per deelnemer voor koffie/thee. Informatie bij Peter den Hengst, tel. (038) 465 34 58, e-mail: [email protected] en Nelleke Eygenraam, tel. (038) 452 52 23, e-mail: [email protected]

Jongerencultuur anno 2009 Jongerencultuur is een dynamische cultuur, die zo snel verandert dat we het zicht op de jongeren wel eens kwijt raken. Wie zijn de jongeren van nu, wat gaat er in ze om, hoe gedragen ze zich, hoe ga je er op een goede manier mee om, werken regels nog of kun je alleen nog onderhandelen? En hoe staat het met geloofsopvoeding? Op 21 januari en 11 februari wordt stilgestaan bij de jongerencultuur, avonden die specifiek bedoeld zijn voor ouders/verzorgers van kinderen tussen 12 en 19 jaar. Het gaat over meer zicht en grip krijgen op jongeren, ook door als deelnemers aan deze avonden met elkaar in gesprek te gaan en van elkaar te leren. Gespreksleiders zijn Dirk Jan Steenbergen (jongerenwerker in de Adventskerk) en Mink de Vries, in samenwerking met de Jeugdraad. De kosten zijn € 2,- per keer voor koffie en thee. Plaats: wijkcentrum SIO/kerkzaal. Informatie bij Mink de Vries, tel. (038) 465 04 94, e-mail: [email protected]

Leerhuis Midrasj in Adventskerk verhuizen, mits hun huis in Zwolle-Zuid dan verkocht is. Hopelijk lukt dat, ondanks de kredietcrisis. Het nieuwe huis heeft een grote keuken en dat komt goed uit voor Han, die ook als ‘kookdominee’ bekendheid geniet. Bijbels koken met groepen, hij gaat het straks ook in Ommen doen. “En dan samen eten”, zegt hij bij voorbaat genietend, “want samen eten bindt.”

De midrasj is terug in de interpretatie van de evangeliën. Een speurtocht naar de joodse herkomst van die beeldverhalen. Daarover gaat het leerhuis dat op vijf dinsdagavonden in SIO aan de Thorbeckelaan 2 wordt gehouden. Gesprekleider is Jan van Brummen, info: [email protected], tel. (038) 465 10 62. De data zijn: 13 en 27 januari; 10 februari; 3 en 17 maart. Lesmateriaal: eigen tekst en de Bijbel. Opgave: uiterlijk een week voor de aanvangsdatum door een mail aan: [email protected]. Vele eeuwen heeft de kennis van de Bijbel onder het beslag van theologie en dogmatiek gelegen. In dit leerhuis wordt de blijde boodschap benaderd door middel van de midrasjvertelling, een bij TeNaCH aansluitend beeldverhaal met een leerfunctie en gericht op de toekomst.

Gespreksgroep 50-plus in Oosterkerk De Gespreksgroep 50-plus komt van oktober tot april maandelijks samen in de Oosterkerk. De bijeenkomsten beginnen om 10.00 uur. Kosten: € 3,50 inclusief koffie en thee. De volgende activiteiten staan op het programma: 21 januari: ds. Han Wilmink verzorgt een inleiding over ‘Koken en de Bijbel’. 25 februari: dr. Lieke Werkman, universitair docent ethiek, spreekt over de multiculturele samenleving. 18 maart: dhr. Wim Brandse, docent en muziekcriticus, verzorgt een inleiding. Informatie: Tineke Diekema, tel. (038) 453 57 33, e-mail: [email protected]

Han Wilmink tijdens een doopdienst. De baby is Vera Anne Knol.

5

De winter doorkomen Van oudsher is het najaar de tijd van het optasten. De wintervoorraden moesten op orde zijn in boerderij en stadswoning. Weckflessen in de kelder, ham en worst in de schoorsteen, aardappels in de schuur, hooi op zolder. Met de oogstfeesten en de sinten Maarten en Nicolaas werd minvermogenden wat extra’s toegestopt. Wie daarna niet zonder hulp kon, ging naar de diaconie. Zo kwam Jan Splinter door de winter en bleef zijn gezin niet in de kou staan. Breekbare mensen – mensen zonder geld, eenzame armen en rijken, mensen met een beperking, een vreemdeling – staan in de kou als hen geen barmhartigheid wordt gedaan. Barmhartigheid is de gave om vanuit het hart mee te lijden, het is je door welwillendheid en goedheid laten overmeesteren, in plaats van je wil door te drijven of af te glijden in ironie. Het is ophouden de splinter te zien in het oog van de gedeukte mens. Het is de pelgrimsweg die je uitleidt uit de hardheid van je gemoed, je eigenbelang, de valse orde van verdeel en heers.

Het is de weg naar mededogen en aanvaarding, onder meer van je eigen beperkte vermogen. Waar het delen begint, daar gebeurt de wederkerigheid die elkaar herkent als zuster, broeder, kind van God. Gods barmhartigheid is het die de deur opent naar de innerlijke vrede die een mens de winter doorhelpt, in al zijn betekenissen. Lútzen Miedema, diaconaal predikant

DIACONAAL

Schuldhulpverlening

6

Wanneer mensen financiële problemen krijgen, kunnen zij hulp vinden bij de protestantse diaconie, die samenwerkt met andere diaconieën. Die zoeken echter vaak eerst contact met instanties als het maatschappelijk werk of de gemeentelijke schuldhulpverlening. Deze laatste probeert schuldenaren rust te geven, om zelf oplossingen te kunnen zoeken om weer meer te kunnen doen. Daar hoort (volgens de Europese definitie van armoede) ook geld voor een vereniging bij, voor sport of internet. Vooral ouderen, alleenstaanden met kinderen, chronisch zieken en uitkeringsgerechtigden komen daar nauwelijks aan toe. De hulpfondsen van de overheid kennen ingewikkelde formulieren en procedures. Hierdoor raken mensen, die vaak last hebben van angst en schaamte voor instanties en loketten, de weg kwijt. Diaconieën, ouderenbonden en dergelijke helpen steeds vaker bij het invullen van formulieren en gaan met mensen mee naar instanties. Overigens willen ook de instanties zelf hun benadering van mensen met geldzorgen verbeteren. Dit bleek uit de Zwolse sociale conferentie op 15 oktober. Daar werden verhalen van ambtenaren

en hulpzoekenden zo indringend uitgebeeld door het Nederlands Terugspeeltheater, dat zij elkaar over en weer gingen verstaan.

Hulp bij dreigend faillissement Zwollenaar ing. Arnold van der Voort is voorzitter van de Stichting Diensten aan Gefailleerden: Stidag (www.stidag.nl). Deze helpt ondernemers en zelfstandigen die failliet zijn, of dreigen te worden. Van der Voort roept mensen op, met hem contact op te nemen en niet aan vertwijfeling kapot te gaan. Hij legt ook uit hoe het mis kan gaan. “U kent het wel. Een bloeiende zaak of een uitstekende baan. Je neemt een hypotheek, een passende auto, netjes binnen het budget. Je bent voorzichtig en betaalt al je rekeningen. Totdat het doek valt. Ineens is die mooie omzet of baan weg. De auto wordt verkocht en de caravan, maar je schulden blijken te groot. Men gaat je failliet verklaren en de curator gaat de zaken beheren. Niet in je eigen belang, maar in het belang van de crediteuren. Ook die curator kost nog eens geld, geld dat er niet meer is.” Maar we leven toch in een rechtsstaat? “Iedereen in Nederland kan terugvallen op de bijstand, maar niet de zakelijk gefailleerde. Alle hulpmiddelen zijn voor jou afgesneden. Geen woning, geen toegang tot de rechtspraak. Degene die ineens zijn normale lasten niet meer kan betalen staat zonder rechten.” Van der Voort schreef het boek ‘Rechtspraak in opspraak’, als aanklacht tegen dit gebrek aan rechtsbijstand en compassie. Hij zegt: “Bedenk dat u het failliet vaak niet ziet. Ik verzeker u dat het er is en menig onschuldig mens in het drijfzand van het faillissement laat zakken. Stidag helpt deze mensen aan rechtsbijstand, biedt een luisterend oor en een schat aan ervaring.” Van der Voort is lid van de Zwolse ‘adoptiegroep’, die politici informeert over praktische gevolgen van regelgeving voor armen.

Bestaan engelen? In de Bijbel in elk geval wel. In het Oude en Nieuwe Testament komen ze voor en zeker in de tijd van Advent en Kerst spelen ze een rol. Ze bereiden Maria en Elizabeth voor op de geboorte van Jezus en Johannes. Ze zingen de aarde vol vrede en wijzen de herders de weg naar het kindeke Jezus. Engelen bestaan zeker ook in de kunst. Volgend jaar zal er bij de Grote Kerk, genoemd naar de Zwolse beschermengel Michael, een engel te zien zijn. De gemeenteraad heeft dat onlangs besloten. Het wordt een moderne engel in de vorm van een kunstwerk van glas. Maar bestaan ze echt, die engelen, ook buiten de kersttijd?

De engel Gabriël kondigt Maria de geboorte van Jezus aan.

STELLINGNAME

Engelen horen erbij “Dat engelen ons beschermen, staat voor iedereen vast”

“Wij hebben eigenlijk geen plaats voor engelen”

“Het gaat eerder over engeltjes dan over engelen”

Veel Indonesische christenen geloven in beschermengelen, aldus Ernest Scipio. Hij is betrokken bij PERKI, de vereniging van Indonesische christenen die gelieerd is aan de PKN en ook in Zwolle een afdeling heeft. PERKI organiseert (tweetalige) diensten in de Oosterkerk en ontwikkelt ook andere activiteiten. Zowel het religieuze als het sociale aspect is heel belangrijk. “We vormen een hechte groep, maar daarnaast: een lied in het Indonesisch zingen is anders dan in het Nederlands.” Scipio woont 45 jaar in Nederland. Hij is geboren op Java in Bandung en groeide op in Minahassa op NoordCelebes. “In Indonesië heb je verschillende religies: islam, christendom, hindoeïsme. Praktisch iedere Indonesiër gelooft dat er geesten zijn, goede en slechte, van het licht en van de donkere wereld. Dat is misschien een vorm van heidendom, iets van vroeger dat niet helemaal in overeenstemming is met het christelijk geloof, maar je houdt er wel rekening mee. Die geesten kunnen je ziek maken als je bijvoorbeeld op een bepaalde tijd op een verkeerde plek komt. Engelen kunnen je daartegen beschermen. Ik heb daar in mijn jeugd wel voorbeelden van gezien.” Dat geloof verandert niet als je vanuit Indonesië naar Nederland komt. “Oudere mensen geloven vaak meer in geesten dan jongeren, maar dat engelen bestaan en ons beschermen, dat staat voor iedereen vast.”

Joost Heutink, gemeentelid en organist van De Open Kring (Stadshagen), is betrokken bij de tentoonstelling over engelen op ikonen, die tot juni 2009 te zien is in het Ikonenmuseum Kampen. “Het was heel verrassend in de voorbereiding. Ik zie veel ikonen, maar het was me nooit opgevallen dat op praktisch iedere Russische ikoon engelen staan. Onze aandacht wordt getrokken naar de centrale heilige figuren (Maria, Christus, apostelen, anderen), maar op de achtergrond en langs de rand staan vaak engelen. In het Russische geloofsleven spelen engelen een grote rol. Iedere mens heeft een eigen beschermengel die je behoedt voor ongeluk. Dat roept de vraag op: als engelen in de Bijbel en in Rusland zo gewoon zijn, waarom bij ons dan niet? Ik denk: bij ons in het Westen is alles zo goed georganiseerd en doordacht dat we eigenlijk geen plaats hebben voor engelen. Bijna alles is voor ons maakbaar en beheersbaar; in ieder geval denken we dat. In Rusland is bijvoorbeeld de gezondheidszorg veel slechter. Hier maakt een dokter je beter, daar helpt een beschermengel je. Of engelen bestaan? Ik heb er nooit bewust een gezien. Misschien zien we ze niet en zouden we het pas merken als ze niet bestonden…”

“Ik zie de enorme aandacht voor engelen op tv en internet als een soort onbetaalde rekening van vooral de protestantse kerk”, zegt Gijs van Vulpen, ouderling voor Vorming en Toerusting in de Sionskerk. “De protestantse manier van geloven is van vroeger uit sterk rationalistisch en leerstellig. Als reactie daarop is er nu veel meer aandacht voor het gevoel, voor mystiek. Ik vind dat op zich niet verkeerd, alleen moet het niet een eigen leven gaan leiden. Ik vrees dat dat soms wel gebeurt. Wat er tegenwoordig over engelen gezegd wordt, is mij niet alleen te zweverig, maar vaak ook te zoet: het gaat eerder over engeltjes dan over engelen. Vanuit de Bijbel gezien zijn engelen ‘dienende geesten’, dienstbaar aan God en aan de gelovigen. Dat is voor mij het kader. Ik geloof er wel in dat engelen bestaan, maar ik kom zelf in mijn eigen dagelijkse geloof goed uit zonder een grote plaats voor engelen. Ik hoop dat die moderne belangstelling voor engelen ertoe bijdraagt dat we weer meer besef krijgen van de macht en majesteit van God. Dat is erg nodig. Als moderne mensen willen we alles begrijpen en beredeneren, maar dat kan niet. Ons verstand is ook maar beperkt.”

7

Bericht uit de Lutherse Gemeente Commissie Grote Kerk Jongeren in de gemeente; geloven ze het wel?

AANDACHT VOOR

“Hoe oud moet je zijn om belijdenis te doen”, vroeg hij. Wie ben ik, wie zijn wij, om tussen God en mensen in te gaan staan? Bij ons wordt iedereen aan de Tafel van de Heer genodigd, niemand uitgezonderd. Hij is immers Gastheer en wij allen mogen gasten zijn. Dus antwoordde ik hem, dat leeftijd volgens mij geen rol speelt.

8

Vanaf 1 januari komt er een andere regelmaat in de diensten van de Commissie Grote Kerk. Met instemming van de Algemene Kerkenraad zijn er dan elke maand twee vieringen. Tot de zomervakantie is er elke vierde zondag van de maand een Michaelsviering. Op elke tweede zondag van de maand een Vesperviering of een Cantateviering. Na de zomervakantie wordt dat omgedraaid. De eerste Vesperviering is op 11 januari. De vesperwerkgroep sluit zo veel mogelijk aan bij het jaarthema van de Commissie: ‘Geloven na de komma …’ Op 25 januari is de eerste Michaelsviering in het nieuwe jaar. Alle Michaelsvieringen hebben eveneens als thema: ‘Geloven na de komma …’ Als oude zekerheden wegvallen, niet meer gelden, wat komt er dan voor in de plaats? Of: wat blijft er dan over? Steeds wordt vanuit een andere invalshoek gezocht naar hoe je in deze tijd God op het spoor kunt komen. De Cantateviering op 8 februari is opgebouwd rondom de cantate ‘Nimm, was dein ist, und gehe hin’ van J.S. Bach (BWV 144), geschreven voor de zondag Septuagesima. Daarin klinkt het bekende koraal ‘Wat God doet, dat is welgedaan’. Deze cantate behoort tot de eersten die Bach voor Leipzig schreef, hoewel betwijfeld wordt of Bach deze cantate wel helemaal zelf heeft gecomponeerd. Septuagesima is de 70e dag voor Pasen, een van de zondagen in de voorbereidingstijd voor de Veertigdagentijd.

Zijn ouders aarzelden. Hij is elf. In grote delen van de Lutherse wereldkerk word je geconfirmeerd als je 13 of 14 bent. “Zou je daar niet op wachten”, vroegen ze. “Maar ik wil het heel graag”, zei hij. “Ik weet dat ik bij de kerk wil horen en dat wil ik in de gemeente zeggen. Jullie hebben gekozen voor mijn doop en nu wil ik zelf ja zeggen, tegen God en de gemeente.” Hij was het met me eens dat het goed zou zijn als hij wat meer zou weten van kerk en geloof – maar dat leren geloven je leven lang doorgaat. Zo begonnen we met een klein groepje leeftijdsgenoten aan basiscatechese. En tijdens de Paaswake gaat hij belijdenis doen. Een groepje oudere tieners had het wel gehad met leren in de kerk.

Ze moeten op school al zoveel leren en zelf uitzoeken en verwoorden, asjeblieft, niet óók nog eens hier. Kerkdiensten vinden ze nogal saai. Ze hebben wel een keer meegedaan aan de voorbereiding van diensten ‘Anders-dan-anders’, maar vooral omdat wij er zo op aandrongen. Voor hen hoeft het niet. Wel willen ze op zondag oppassen. En een paar van hen organiseerden een bezoek als zwarte pieten bij een aantal bijstandsfamilies, via de Stichting Present. We maken ons geen zorgen over hen. Kerk-zijn nu, daarbij hoort ruimte geven, creatief zijn en vooral: God niet in de weg staan met onze structuren en regels. Dat geloof ik. Chica van Dam

Ethiek onderweg in Open Kring Geloven heeft alles te maken met je dagelijks leven. Hoe? Het is altijd een kwestie van zoeken. Professor Gerrit de Kruijf schreef er een boek over: ‘Ethiek onderweg. Acht adviezen’. Het is verschenen bij uitgeverij Meinema in Zoetermeer. Elke keer één hoofdstuk, over één van de adviezen. Misschien is er ruimte voor een negende avond, waarin we onze vragen aan Gerrit de Kruijf zelf voorleggen. Plaats: Open Kring, Hofstedeweg 1, Stadshagen. Data: donderdag 8 januari, dinsdag 20 januari, donderdag 5 februari, donderdag 26 februari, donderdag 5 maart, donderdag 19 maart, donderdag 2 april, donderdag 23 april. Informatie: Dirk van Keulen, tel. (038) 420 47 50, In een serie van acht avonden lezen en bespreken we met elkaar het boek. e-mail [email protected].

Acht adviezen draagt hij aan: • vier de zondag; • ga niet op in je werk; • strijd voor gerechtigheid; • geniet het leven; • vertrouw het gebruik van geweld toe aan de overheid; • aanvaard verschillen in moraal; • blijf trouw aan wie je trouw beloofd hebt; • dank God voor het leven.

Kerstmusical in Oosterkerk

‘Hemel en aarde bewegen’

Infomarkt Provider

Arm… rijk. Kredietcrisis… nooit geld gehad. Broeikaseffect… rentmeesterschap. Een groep jongeren heeft enthousiast een kerstmusical ingestudeerd, over de link tussen het kerstverhaal en de kloof tussen arm en rijk.

Jongeren van 12 tot 17 jaar zijn welkom op vrijdag 9 januari op de infomarkt van Provider, in de Oosterkerk om 19.00 uur. Provider is het gezamenlijke keuzecatecheseprogramma van de Jeruzalemkerk en de Oosterkerk. De jongeren en hun ouders kunnen zich inschrijven voor de items van hun keuze. Keuzemogelijkheden zijn een concert, praten over vriendschap of meedoen aan een sponsoractie.

De musical is op zaterdag 20 december om 19.30 uur in de Oosterkerk. Er wordt gecollecteerd ter bestrijding van de onkosten. Het geld dat overblijft gaat naar Unicef.

Samenwerking wijkgemeenten De Jeruzalemkerk en de Oosterkerk doen al enkele dingen samen: het catecheseproject Provider, een gesprekskring rond het boek Prediker. Daar komt nu bij dat de twee wijkgemeenten in 2009 samen een 40-dagenboekje uitgeven. ‘Onnavolgbaar?’ is de titel van dit

project. De overwegingen worden geschreven door leden van beide gemeenten. Voor informatie: Jenny Duijf, e-mail [email protected], Harm Bousema, e-mail: [email protected] of Iemke Epema, e-mail: [email protected]

Meer weten? Neem contact op met Evelien Kisjes, Leliestraat 47 (tel. (038) 453 77 38) of Marjo Reijlink, Abel Tasmanstraat 2 (tel. (038) 454 78 69).

Cinema Paradise Road in Jeruzalemkerk Donderdag 22 januari om 20.00 uur wordt in het wijkcentrum van de Jeruzalemkerk ‘Paradise Road’ van Bruce Beresford gedraaid, een film uit 1997. Na de bezetting

van Singapore wordt een drietal vrouwen gevangen genomen en geëscorteerd naar een kamp. De vrouwen komen uit drie verschillende landen en spreken ieder een andere taal.

Kerst en theater bij PERKI Elk jaar zo rondom Sinterklaas is PERKI Zwolle er als eerste bij om de leus: ‘Kerst begint bij PERKI Zwolle’ waar te maken. Op 7 december heeft PERKI in de Oosterkerk het Kerstfeest al gevierd. Daarna volgen op alle andere zondagen in december de andere afdelingen van PERKI Nederland. Op 27 december is er nog een Kerstviering van alle Indonesische kerken in Nederland in de ambtswoning van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar. Natuurlijk naar Indonesisch gebruik met veel koren en met een gezellige ‘familiebijeenkomst’ na afloop. Op zondag 4 januari is alles weer bij het oude. Ds. Marla WincklerHuliselan leidt dan de dienst.

In Kampen zijn weer enkele nieuwe studenten uit Indonesië gearriveerd. Het zijn predikanten die hier hun studie vervolgen. Kampen en Zwolle vormen samen een PERKI-gemeente en de predikanten kunnen hier voorgaan. Op 1 februari is dat ds. Eduard Hannoch.

Theater In het afgelopen jaar heeft PERKI, naast de maandelijkse kerkdiensten, heel bewust gewerkt aan twee extra zaken. Dat zijn de eveneens maandelijkse huisdiensten, een bekend Indonesisch verschijnsel, en een culturele activiteit, die de gemeenschapszin kan bevorderen en die prikkelt tot gesprek.

De enige manier om te overleven is elkaar zoveel mogelijk te steunen en te helpen. Na de vertoning is er gelegenheid samen na te praten over deze indrukwekkende film.

Zo staat voor zaterdag 10 januari een bijzondere voorstelling op het programma. We organiseren samen met Budi Santoso en Kartini een theatervoorstelling: ‘Paman Doblong – Oom Gong’. Het gaat over vrijheid van meningsuiting en over wat er gebeurt als je die vrijheid gebruikt in landen waar dat niet op prijs wordt gesteld. Het geheel is een geslaagde mix van Indonesische en Nederlandse theatervormen en -technieken. Basis is de poëzie van Willy Rendra, een Indonesische toneelschrijver en dichter. Na afloop van de voorstelling is er uitgebreid gelegenheid met elkaar in gesprek te komen. De voorstelling is in gebouw De Terp aan de Hogenkampsweg, en begint om 14.00 uur. De toegangsprijs is € 7,50. 9

Tussen18 januari en 1 februari gaan weer ruim vijfhonderd vrijwilligers op pad om alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle de envelop van Kerkbalans te bezorgen. Een paar weken later komen ze de reacties weer ophalen. De bijdragen die de gemeenteleden voor 2009 toezeggen, worden onder meer besteed aan salarissen, van predikanten en kosters bijvoorbeeld, en aan het beheer en onderhoud van de gebouwen. Naast Kerkbalans zijn er nog meer manieren waarop gemeenteleden de kerk financieel kunnen steunen. Wim van Stappen, voorzitter van de Commissie Geldwerving van het College van Kerkrentmeesters, zeg maar de penningmeesters van de PGZ, beantwoordt daarover de volgende vragen. Hij vindt dat Kerkbalans meer is dan het jaarlijkse ‘met de pet rondgaan’. In januari weer de actie Kerkbalans: meer dan zomaar een geldinzameling

Geven aan de kerk kan op veel manieren

DESGEVRAAGD

In welk opzicht is Kerkbalans meer dan zomaar een geldinzameling?

10

WvS: “De kerk is anders dan een gewone vereniging en als wij om geld vragen is dat voor gemeenteleden vaak het moment waarop ze nadenken over hun relatie met de kerk. Het kan gebeuren dat mensen uit onvrede, die lang verzwegen kan zijn, niet meer willen bijdragen aan Kerkbalans. De vrijwilligers die voor Kerkbalans op pad zijn, worden daar dan op aangesproken en dat gebeurt niet altijd op een leuke manier. Zij geven die signalen wel door, bijvoorbeeld aan de wijkpredikant, zodat die een aanleiding heeft om met mensen in gesprek te gaan. In die zin is Kerkbalans ook pastoraat.” Gemeenteleden geven niet alleen via Kerkbalans; wie regelmatig de kerkdiensten bezoekt, stort ook letterlijk geld, in de collectezakken. Daar gaan niet alleen euromunten en -biljetten in, maar ook plastic penningen in allerlei kleuren. Wat is daarvan de bedoeling? WvS: “Bij aankoop van collectepenningen ontvangen mensen een kwitantie, voor de belastingdienst het ‘bewijsstuk’ dat iemand door middel van collecten heeft bijgedragen aan het kerkenwerk. Het betreffende bedrag kan daarmee als gift worden aangemerkt voor de inkomstenbelasting. Met contant geld kan dit niet.” Op pagina 18 van deze Gaandeweg is te lezen waar je collectepenningen kunt kopen. De kleuren vertegenwoordigen verschillende waarden. Gelden die munten ook voor De Hoofdhof in Berkum en de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle, die niet tot de PGZ behoren? WvS: “In de Gereformeerde Kerk Berkum en de Evangelisch Lutherse Gemeente Zwolle worden geen collectepenningen gebruik, maar collectebonnen, die bij deze gemeenten verkrijgbaar zijn.” Vinden ze in deze gemeenten wel eens PGZ-penningen in hun collectezakken? En wat gebeurt daar dan mee?

WvS: “Die vinden ze inderdaad wel eens. De munten worden naar het Kerkelijk Bureau van de PGZ gebracht en vandaar wordt de waarde ervan overgemaakt naar de gemeente die ze in de collectezak heeft ontvangen. Vrijwilligers tellen de opbrengst van de collectes en scheiden de collectepenningen van de euromunten en -biljetten. De penningen gaan terug naar de verkooppunten.” Komt het geld en de penningen die een gemeentelid in een bepaalde collectezak deponeert, bijvoorbeeld voor de diaconie, ook echt bij dit doel terecht? Of mogen er, als er ergens andere geldnood heerst, bedragen worden overgeheveld? WvS: “Collecteopbrengsten komen uitsluitend ten gunste van het doel waarvoor gecollecteerd wordt. Er worden nooit bedragen overgeheveld. Het is zelfs zo dat de financiën van kerk en diaconie wettelijk gescheiden zijn.” De eerste en tweede collecte in de kerkdiensten zijn altijd voor diaconie en kerk bestemd. Ook het doel van de derde collecte wordt centraal bepaald (zie pagina 26 van deze Gaandeweg). Kunnen wijkgemeenten onder bepaalde omstandigheden zelf bepalen waarvoor zij de derde collecte willen bestemmen? Of mogen zij af en toe een vierde collecte houden? WvS: “Op de tweede zondag van de oneven maanden is de doelcollecte bestemd voor de wijkkassen. Het staat de wijken vrij om de opbrengst hiervan naar eigen inzicht te besteden. Een vierde collecte kan alleen gehouden worden na voorafgaande toestemming van de Algemene Kerkenraad en het College van Kerkrentmeesters.” Er zijn gemeenteleden die de kerk in hun testament hebben opgenomen. Soms geven zij daarbij aan dat hun geld aan een specifiek doel moet worden besteed, bijvoorbeeld de kas van hun wijkgemeente. Gaat hun legaat daar dan ook echt naar toe? WvS: “Ja. Wanneer de kerk een zogeheten ‘bestemmingslegaat’ voor een specifieke wijkgemeente ontvangt, dan wordt de wens van de erflater gerespecteerd. Dergelijke legaten worden centraal

beheerd, maar zijn uitdrukkelijk bestemd voor de wijkgemeente, die na een verzoek daartoe kan beschikken over de gelden of over delen daarvan.”

Column

Waar kunnen gemeenteleden informatie krijgen over het nalaten van geld aan de kerk, bijvoorbeeld over de belastingstechnische aspecten van hun gift?

Zalig Kerstfeest

WvS: “Bij het Kerkelijk Bureau is een folder verkrijgbaar met informatie over legateren aan de kerk.” Naast de Kerkbalans-mailing ontvangen gemeenteleden een acceptgiro van de Solidariteitskas. Kun je uitleggen wat dit inhoudt en waarom gemeenteleden daarvoor apart worden benaderd? Kan de PGZ-bijdrage aan dat fonds niet uit Kerkbalans komen? Dat scheelt in elk geval een aantal mailings. WvS: “De Solidariteitskas, voorheen in de Hervormde Kerk bekend onder de naam Generale Kas, is bestemd voor onderlinge steunverlening van de plaatselijke gemeenten. De kas wordt gevuld door een vaste jaarlijkse bijdrage van of namens alle belijdende leden van de kerk. De gemeenten zijn verplicht dit geld af te dragen.” Hoe wordt dit geld besteed? WvS: “Er zijn drie uitgaande geldstromen. Om te beginnen de directe financiële ondersteuning van plaatselijke gemeenten die door uitvoering van (noodzakelijke) projecten in onoverkomelijke financiële problemen dreigen te geraken. Daarnaast wordt ondersteuning geboden aan vormen van pastoraat dat maar op enkele plaatsen georganiseerd wordt, maar een bredere betekenis heeft voor het geheel van de kerk. Zoals het studentenpastoraat en het dovenpastoraat. Ten slotte worden uit de Solidariteitskas regionale projecten ondersteund waarbij de gemeenteopbouw centraal staat.” Om welke bedragen gaat het? WvS: “Aan alle belijdende en volwassen doopleden wordt een bijdrage gevraagd van tien euro per persoon. Het verschil tussen de opbrengst en de (verplichte) afdracht van vijf euro per belijdend lid, komt ten goede aan de plaatselijke gemeente. Tot op heden worden de belijdende en volwassen doopleden persoonlijk aangeschreven en ontvangt bijvoorbeeld een echtpaar twee enveloppen. Met de overgang naar een ander programma voor de ledenadministratie in 2009 ontstaan er wellicht mogelijkheden om dit anders te organiseren, maar dat wordt nog nader onderzocht.”

De vrijwilligers Aart van Dijk (onder) en Piet van Zwol (foto linksboven) sorteren de collectepenningen.

Met Kerst gaat het over kinderen, ook in deze column. Het Kerstkind roept het beeld van onschuld op: hoe leit dit Kindeke hier in de kou. En de bijpassende reactie is er een van vertedering: ach, hoe schattig! Tegelijk vormt het Kindeke Jezus een unieke uitzondering. Zolang kinderkens in het kleuterstadium zitten, gaat het nog. Maar zodra ze verdergaan richting puberteit en volwassenheid, ontstaan er problemen. Het is maar goed dat de jeugd geen kranten (en zeker ook dit kerkblad niet) leest, want anders zouden ze schrikken van de jeugd van tegenwoordig. Ik vat even wat krantenkoppen samen. 1. Jongeren, vooral Marokkaanse, terroriseren binnensteden en wat daar aan openbaar vervoer rondrijdt. 2. Jongeren zuipen zich te pletter. Geen Marokkanen of andere moslims, maar vooral plattelandse jongeren. In Hardenberg krijgen de kinderen binnenkort bijles in de gevaren van alcohol. 3. Alle kinderen, allochtoon, autochtoon, plattelands of stads, kunnen niet rekenen, want ze gaan naar school. Je zou zeggen: geen wonder met al die bijlessen, maar het schijnt vooral aan de methoden te liggen. Die zijn te realistisch. Nog een geluk dat bijna niemand het nog ken (kent? kan? kunt? kon?), want anders zou de beheersing der Nederlandse taal daar als probleem bijkomen. What went wrong? Alle kindertjes worden toch schattig en onschuldig geboren? Zeker. Het gaat mis in de opvoeding. Kinderen raken het goede spoor bijster door een schrijnend gebrek aan heropvoeding. Uitrukken en ingrijpen dus, liefst zo vroeg, radicaal en robuust mogelijk! Zo vragen burgemeesters de bevoegdheid om ‘achter de voordeur in te grijpen’, komen er aardige ouderen in de Hardenbergse bovenbouw om hun kindvriendelijke vermanende vinger op te steken. Daarom ook moeten de oude rekenmethodemakers worden ontslagen en verplicht de nieuwe rekenmethodemakers toejuichen. Ik leg daar geheel vrijblijvend, robuust en creatief de suggestie naast om ter voorkoming van de volgende kredietcrisis reeds in de middenbouw Paulus en Marx te lezen, liefst in het Engels; dan hebben de kinderen dat ook alvast onder de knie. Een beetje bijles in Marx kan immers geen kwaad en Paulus’ inzicht, dat geldzucht de wortel is van alle kwaad, is erg realistisch. Arme jongeren. Ik ben blij dat ik al oud ben en dat er aan mij niet zoveel valt op te voeden en te heropvoeden. En laten we ons er de komende dagen vooral over verheugen dat de Heer reeds geboren is, lang geleden. In deze tijd zou er van Hem weinig terechtkomen. Menno van Oel 11

Migranten zijn geen nieuw verschijnsel in Nederland. Vijfhonderd jaar geleden kwamen de eerste vluchtelingen, eerst protestanten uit België, later joden, hugenoten, vrijdenkers. Vierhonderd jaar geleden waren er al Afrikanen in Nederland, gevolgd door mensen uit ZuidEuropa en Azië. Na 1945 kwamer er migranten uit de voormalige koloniën, zoals Molukkers, Surinamers, Antillianen. Daarna werden er voor de groeiende industrie ‘gastarbeiders’ naar Nederland gehaald, uit Zuid- en Oost-Europa, Turkije, Marokko. Opnieuw kwamen er vluchtelingen: vervolgde christenen uit Syrië, Armenië, Pakistan, Iran. Later voor geweld en honger gevluchten uit Vietnam, Sri Lanka, China, Ethiopië, Eritrea, Ghana, Liberia, Somalië, Zaïre, Egypte (Koptische christenen), Chili, Argentinië, Midden-Amerika. Al langer verblijven hier studenten en zakenmensen van over de hele wereld. Er zijn moslims bij. Minstens de helft van de nieuwkomers behoort tot een christelijke kerk.

DIACONAAL

Migranten al eeuwen in Nederland

12

Kerken waar meer dan alleen Nederlands wordt gesproken, heten migrantenkerk of internationale kerk. Vaak wordt gedacht dat de gelovige hier ver van huis het oude leven vasthoudt. De praktijk is complexer. De banden met het land van herkomst bestaan, maar er gaat veel aandacht uit naar het leven in Nederland. Internationale kerken verschillen sterk. Ten eerste in ouderdom. Er zijn ‘migrantenkerken’ die hier al eeuwen zijn, zoals de Franstalige Waalse kerk. Ten tweede verschillen de achtergronden van gemeenteleden, zoals het land van herkomst, of de cultuur waaruit men afkomstig is. Voorbeelden: de Indonesische PERKI, de Molukse kerken, of de Evangelische Broedergemeente met Surinaamse Nederlanders. Ten derde verschilt de voertaal. Het evangelie klinkt, ook in Zwolle, voor ieder in zijn eigen taal. Ten vierde verschilt het type kerk. In Nederland kennen we ‘migrantenkerken’ vanuit alle soorten christendom: oostersorthodoxen, rooms-katholieken, protestanten, zoals calvinisten, lutheranen of doopsgezinden, oudere evangelische en charismatische bewegingen en nieuwe pinksterkerken.

Nieuw type pinksterkerk Onderzoekers van de Vrije Universiteit en de Universiteit Utrecht hebben onlangs een nieuw type pinksterkerk beschreven: de neopentecostalen. Deze groeien sterk. Zij hanteren moderne methoden en middelen. Ze gebruiken de nieuwste marketingtechnieken en groeimodellen. Hun leiders zijn ondernemend. Zij leren van het seculiere marktdenken. Deze kerken hebben internationale netwerken. Zij hebben grote aandacht voor de strijd tussen goede en kwade machten, demonen en voorouders en leggen daarbij de nadruk op bevrijdingspastoraat om daarvan los te komen door Gods hulp. De omgang met de Heilige Geest verschilt. In de ene kerk heeft iedereen toegang tot de gaven van de Geest, bij de andere kerk pas met de (volwassenen)doop.

Opvallend is dat neopentecostalen succes prediken. Wie gelooft wordt rijk en gezond, zeker ook materiëel. Wie de kerk geld geeft, zal dat meervoudig oogsten. Volgens deze onderzoekers staat in pinkstergemeenten de eigen persoonlijke overtuiging voorop, niet de binding met de kerk. De onderlinge band in de kleinere groepen wordt sterk gestimuleerd. De kerk fungeert als een soort servicecentrum met een breed aanbod voor geestelijke groei. Voor elke keuze wordt de Bijbel aangevoerd. Bijvoorbeeld voor het overdopen, dat wel eens wordt voorgesteld als een getuigenis, niet als overgangsritueel naar een nieuwe kerk. Met deze nieuwe kerken komen mensen in aanraking op opwekkings- of bevrijdingsconferenties, bij ‘New Wine’ of ‘healer’ Jan Zijlstra. Het zijn echter zelden buitenkerkelijken. Nieuwe kerken als de Vrije Evangelisatie in Zwolle groeien van een uitstroom van kerkgangers uit gevestigde kerken, die daar geloofsvernieuwing ervaren en daarvoor weinig gehoor vinden in hun kerk van herkomst.

Angolese migranten Een internationale nieuwe kerk als de Portugees sprekende ‘Mannakerk’ (‘Igreja Maná’) trekt jonge Angolese migranten. Het is een neopentecostale, internationaal en hiërarchisch georganiseerde kerk. Vaak wordt gepreekt dat mensen niet achterom moeten kijken, maar vooruit. Voor jonge Angolezen die een bloedige burgeroorlog hebben meegemaakt, lijkt dit een manier om het verleden te hanteren. Hun moeizame omstandigheden in Nederland beschouwen ze als een geestelijke strijd, die ze met hulp van gebed en dienst aan God kunnen overwinnen. Door het geven van regelmatige financiële offers aan de kerk investeren ze in hun materiële toekomst, zo belooft de boodschap van zaaien en oogsten. De voorganger geeft daarbij het voorbeeld, hij betaalt om voor te mogen gaan.

Zwolse Mannakerk: “Wij bidden ook voor Zwolle” Net als alle andere geloofsgemeenschappen viert ook de Zwolse Mannakerk Kerst, maar traditioneel wordt ‘Festado do Natal’ zondag na Kerst op een landelijk feest in Amsterdam gevierd. De Portugees sprekende gemeenschap kerkt al enkele jaren in de kapel van de Vrije Evangelische Gemeente. Wie er op zondagmiddag langsloopt hoort zang of voorganger op volle sterkte. Voor en na de dienst ziet men keurig geklede jonge, meestal vrolijke, mensen. Voorganger Kenny da Costa, die in De Hoofdhof in Berkum meewerkte aan een gezamenlijke dienst, betreurt het dat de kapel alleen op zondagmiddag gehuurd kan worden. “We willen meer”, zegt hij. “We willen onze jongeren trainen voor het leven in Nederland, we willen hen Nederlands en boekhouden leren, om goed te leren omgaan met hun geld, maar ook sociale vaardigheden bijbrengen en Bijbelles geven. Dat laatste moet, want de meesten weten vrijwel niets van de Bijbel. Verder willen we kindergroepen opzetten, want ook die moeten weerbaar worden in de maatschappij en leren over God en zijn Zoon Jezus Christus. Dat doen we nu al met Bijbelse tekenfilms.”

Opbouw van gemeente Voor Da Costa en zijn vrouw vallen het vergroten van maatschappelijke weerbaarheid en de verdieping van het geloof samen. Het gaat hen om de opbouw van de gemeente via diakenen, presbyters en voorgangers, om contact met andere christenen, om het gebed voor de overheid en om het aanpakken van problemen. Op zondagmiddag zijn er niet alleen diensten, maar ook Bijbelcursussen en de basiscursus ‘dienen’. Er is door de week een gebedskring voor zakenmensen. Speciale aandacht wordt gegeven aan vrouwen. Da Costa: “Vrouwen hebben bij ons vaak minder geleerd. Zij willen weten welke mogelijkheden er voor hen zijn op school of werk. Maar ook hoe zij kunnen omgaan met relaties. Er zijn veel jonge meiden die niet goed weten hoe ze met jongens moeten omgaan. Wij geven hen voorlichting over loverboys, vertellen hoe die te werk gaan en hoe je die kunt herkennen. Met jonge ouders, ook de alleenstaanden, praten we over de opvoeding van hun kinderen. Waar mogelijk proberen we voor hen te bemiddelen. Altijd bidden wij met hen. Wij bidden ook voor Zwolle. Dat alle mensen hier voor Jezus zijn.”

Oekraïnereis Oosterkerk 2009 Vanuit de Oosterkerk wordt een diaconale reis naar Beregovo in de Oekraïne georganiseerd van zaterdag 12 juli tot en met zondag 25 juli 2009. De bedoeling is om met een groep van veertien personen een kinderproject te begeleiden en klussen te doen. Dit gebeurt zoals altijd in nauwe samenwerking met de Oost Europa Zending die in Beregovo een kantoor heeft. Maar eerst moet alles worden georganiseerd en geld worden

ingezameld. Jongeren vanaf 16 jaar kunnen zich uiterlijk 31 december 2008 opgeven. Een gift overmaken kan op rekening 1262.17.238 ten name van Oekraïnegroep Oosterkerk. Meer informatie? Mail: [email protected] of bel (038) 465 56 17.

Diaconie haalt Willeke Alberti naar De Hoeksteen Een kerk vol zeventigers en tachtigers laten meezingen, inhaken en meedeinen, dat krijgt Willeke Alberti voor elkaar. Op zaterdagmiddag 8 november trad ze op in De Hoeksteen in de Aa-landen, samen met een groep van zeven vocale en muzikale begeleiders. Ongeveer honderdzestig ouderen uit de Hoeksteengemeente, de Jeruzalemkerk, de Open Kring en de Oosterkerk genoten van bekende en minder bekende liedjes en van Willeke’s enthousiasme en vitaliteit. Verder konden de ouderen deze middag zelf zingen, aan het orgel begeleid door Jan Pieter Hebly en luisteren naar de meditatie van ds. Iemke Epema. Luit Bonsink, diaken in de Jeruzalemkerk, trad op als gastheer. De feestelijke middag was georganiseerd door de diaconie van de wijkgemeenten. De diakenen zochten contact met de Willeke Alberti Foundation, de stichting die optredens voor zieken en bejaarden bekostigt. Dankzij een extra donatie van KPN kon de diaconie het optreden aanbieden.

13

Warme ontmoeting met een bijzondere gemeenschap

“Soyez les bienvenus” in de Eglise Wallonne

R E P O R TA G E

Er heerst een gezellige drukte in de Eglise Wallonne in de Schoutenstraat, als ik die zondagmorgen de kerk binnenkom om een dienst bij te wonen. Ik word door de voorzitter van het Consistoire, de heer J.C. van Schaik, hartelijk welkom geheten. Hij geeft licht verontschuldigend aan, dat hij weinig tijd heeft, want er is vandaag een visitatie en een speciale jongerendienst en dus is het drukker dan normaal. Toch neemt hij ruimschoots de tijd om iedereen persoonlijk welkom te heten. “Soyez les bienvenus”, hoor ik. “Wees welkom!” Het kenmerkt de sfeer van deze gemeenschap: informeel samenzijn, wars van doctrines en met hoog in het vaandel de ontmoeting met mensen die elkaar om verschillende redenen treffen in dit prachtig oude kerkje, daterend uit 1503. Omdat er een jongerendienst is, zijn verschillende middelbare scholen benaderd om hun leerlingen de dienst, die in het Frans wordt gehouden, te laten bijwonen. Een flink aantal heeft daaraan gehoor gegeven. Ik ben blij dat we ter gelegenheid daarvan een globale vertaling van de preek krijgen, want mijn Frans is ook niet meer wat het is geweest. In zijn welkomstwoord vertelt de predikant, ds. H. Spoelstra, iets over de oorsprong van de Waalse Gemeente in Nederland en het wezen van de dienst en gaat daarna vloeiend over in het Frans en de dienst begint. Na afloop, tijdens het Café Fraternel, spreek ik met ds. Spoelstra, die predikant bij de PKN in Oosterbeek is en met een zekere regelmaat in Zwolle voorgaat. Hij is jarenlang predikant in de Nederlandse gemeente in Parijs geweest. Hij spreekt van een ‘esprit Wallon’ die zich kenmerkt door hartelijkheid, gastvrijheid en ruimdenkendheid. Want wie ooit is vervolgd om zijn geloof, die geeft anderen graag het recht op een eigen, maar ook een andere overtuiging.

14

Later in de week heb ik een afspraak met voorzitter Joop van Schaik en organist Aart van Beek. Van hen hoor ik hetzelfde verhaal. Hoog in het vaandel staat de verdraagzaamheid en aandacht voor de medemens. Heel bevlogen kunnen ze vertellen

Joop van Schaik leidt Rob van Harten, de schrijver van deze reportage, rond in de kerk.

over ‘hun’ kerkje, dat al bijna twee eeuwen eigendom is van de Waalse Gemeente. In 1984 en ’85 werd de kerk grondig gerestaureerd. Aart van Beek is daar nauw bij betrokken geweest en vertelt dat er voor

Ds. Spoelstra gaat voor in de jongerendienst in een zeer goed bezette Waalse Kerk.

gezorgd is dat door de houten vloer samen met de houten banken de geweldige akoestiek van de kerk behouden is. Als organist, maar vooral ook als orgeladviseur is hij betrokken geweest bij de restauratie van het orgel dat in twee fasen werd uitgevoerd en in 1987 voltooid is. Het orgel is vervaardigd in 1820 door Jan Willem Timpe voor de St. Dominicuskerk, een schuilkerk in Groningen. In 1840 is het aangekocht door de Waalse Gemeente en verplaatst naar Zwolle. Het orgel heeft, sinds de vergroting met een tweede manuaal in 1892, 11 registers. Het pedaal is aangehangen. Als we verder naar het interieur kijken, vallen de unieke tekstborden aan weerszijden van de preekstoel op. Zij zijn afkomstig uit de Waalse kerk van Maastricht en in 1985 in volle glorie hersteld.

Stijgende lijn Organisatorisch maakte de Waalse Gemeente deel uit van de Nederlandse Hervormde Kerk en is sinds 2004, net als de Engelstalige Schotse kerk, onderdeel van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Om de twee weken wordt er op zondag om half elf een dienst gehouden. Men heeft geen eigen predikant, maar put wel uit een vaste kern van gast(s)prekers, die per dienst betaald worden. Men kent lidmaten, die uit de wijde omgeving komen. Dit gebied loopt tot aan Hoogeveen en Emmer Compascuum. Het aantal bezoekers vertoont op dit moment een stijgende lijn. Men houdt een eredienst samen met christenen van allerlei gezindten, van kerkelijk links tot rechts en van hoog- tot laagliturgisch denkenden. Omdat er in het Frans gesproken en gezongen wordt, worden de diensten regelmatig bezocht door vluchtelingen uit Afrika. Ook worden er contacten gelegd met de middelbare scholen, zodat jongeren hun Frans op een praktische manier kunnen toetsen en ervaren. De laatste tijd wordt het gebouw steeds meer gebruikt als trouwlocatie en voor culturele activiteiten. Joop van Schaik, een groot jazzliefhebber, constateert dat het een uitstekende locatie is voor kleinschalige concerten. Aandacht voor elkaar Het was een warme ontmoeting met een gemeente waar men niet alleen aandacht heeft voor elkaar, maar ook voor hen die ‘toevallig’ langs komen. Tot slot een uitspraak van de vorige predikant Q. Huyser: “Samen oefenen we ons om gemeente te zijn, om zo in al onze verscheidenheid te ontdekken hoe groot de lengte, de breedte en de diepte is van de liefde van Christus, die ons allen samenbindt.” Soyez les bienvenus!

Het orgel, in de negentiende eeuw gebouwd voor een schuilkerk in Groningen.

Kring van vrienden Terwijl Aart van Beek speciaal voor ons foto’s van het interieur maakt, vertelt Joop van Schaik dat de Waalse Gemeente een kleine gemeenschap is van ongeveer dertig lidmaten. Daarnaast is er een grote kring van ‘amis’, vrienden die lid blijven van hun eigen kerk, maar regelmatig de Franse dienst bezoeken. Na afloop ontmoeten de meeste kerkgangers elkaar in het ‘Café Fraternel’ om bij te praten.

“Wie ooit is vervolgd om zijn geloof, geeft anderen graag het recht op een eigen overtuiging” Als in de 16e en vooral de 17e eeuw t.g.v. de onderdrukking en vervolging vele Hugenoten uit Frankrijk worden gedwongen te vluchten, stichten zij hun eigen ‘vluchtelingenkerken’. Ooit waren er ruim tachtig Franstalige gemeenten. Op dit moment telt Nederland nog veertien Waalse Gemeenten. In 1686 bij de stichting van de Waalse Gemeente in Zwolle, kreeg de eerste predikant Philippe Bech, de St. Geertruidekapel, gebouwd in 1503, in bruikleen en in 1810 werd die eigendom. 15

Beeldhouwer Jan Scholte vindt overal inspiratie voor zijn werk

“Geen mooiere kunst dan de natuur zelf”

M I J N I N S P I R AT I E

Beeldhouwer Jan Scholte, 87 jaar, is actief met het maken van beelden sinds ongeveer z’n veertigste jaar. Hij is gefascineerd door engelen en dieren. Jan heeft het gevoel al zijn hele leven een beschermengel te hebben. Hoe is hij bij het beeldhouwen terechtgekomen en waar komt zijn gedrevenheid vandaan? Fantasie en het fysieke spelen in zijn kunstenaarsleven een grote rol.

16

Jan Scholte is een echte Zwollenaar die sinds twee jaar in het Assendorper zorgcentrum de Molenhof woont, vanwege zijn vrouw die dementeert. Hij is een heel kwieke en alerte man voor zijn leeftijd. Jan bezoekt, als dat kan, graag diensten in de Molenhof. Beelden door hem gemaakt, onderstrepen dikwijls diensten in de bijna aanpalende Jeruzalemkerk of andere kerken, zoals Engel in vlucht, het Pinksterbeeld, Broden en Vissen en een grote kaarsenstandaard.

Creatief “Ik bracht mijn werkende leven door bij banketbakkerij De Kruyter. Rond mijn veertigste merkte ik dat het creatieve van het vak verloren dreigde te gaan. Daarom nam ik les in beeldhouwen bij de Zwolse School voor Beeldende Kunst. Ik houd ervan met mijn handen bezig te zijn en om mijn fantasie de vrije loop te geven.

“Ook engelen boeien me, omdat niemand ze ooit gezien heeft” Ik kan me helemaal uiten in het beeldhouwen. De inspiratie voor mijn werken haal ik vooral uit de natuur, vooral dieren spreken me daarin erg aan, omdat de verscheidenheid daarin groot is. Ik maak veel uilen, heel bijzondere dieren; ze zijn mysterieus, leven in het donker. Uilen lenen zich bij uitstek om over te fantaseren. Ook engelen boeien me, omdat niemand ze ooit gezien heeft. Inspiratie haal ik overal uit, het ligt op straat; spelende kinderen, een hardloper, een boom met de vorm van een torso, een deel van het menselijk lichaam. Geen mooiere kunst dan de natuur zelf. Bijbelverhalen zijn me later ook gaan inspireren.”

Erkenning Jan heeft op nationaal en internationaal niveau meegedaan aan wedstrijden voor amateurkunstenaars. Ook was en is zijn werk te bewonderen op vele exposities, waaronder in het Stedelijk Museum Zwolle. Veel beelden vonden en vinden hun weg naar permanente locaties in Zwolle en omgeving. “Bij beeldhouwen draait het om het leren kijken, dat is stap één. Vervolgens maak ik een schets in klei, daarna hak ik het in steen. Mijn beelden van dieren zijn impressies; half abstract, half natuurgetrouw. Ik geef ze meestal geen titel. Ik werk ook niet in opdracht.”

Beschermengel Met Advent vertrekt altijd een beeld van Jan van de Molenhof naar de Jeruzalemkerk: Engel in vlucht. “In de oorlog heb ik in hachelijke situaties gezeten en ik ben er goed uitgekomen; daardoor heb ik het idee gekregen dat ik een beschermengel heb. Onlangs ben ik geopereerd en ook dat liep goed af; dat is voor mij de erkenning. Momenteel werk ik dan ook aan een engel voor mijzelf.” Jan geeft nog elke week les in Hattem en is regelmatig voor zichzelf bezig in de Muzerie. “Het houdt me actief, zolang ik het kan doe ik het. Het beeldhouwen houdt me fit, ik ben met mijn hele lichaam bezig, vooral op latere leeftijd is dat belangrijk. Dat fysieke vind ik prettig. Het grove hakken doe ik in de Muzerie en het fijne vijlwerk doe ik in mijn kamer in de Molenhof. Ondanks de zware operatie die ik heb gehad, ga ik door met beeldhouwen.” Een expositie van Jan’s werk is binnenkort te zien in zorgcentrum Zandhove.

Deze ‘Engel in vlucht’ is met Kerst te vinden in de Jeruzalemkerk.

In gesprek met Ingrid Petiet Joden, christenen en moslims die samen een gebedsdienst voorbereiden en uitvoeren. Als je het dagelijks nieuws moet geloven, verwacht je dat dit een schier onmogelijke opgave is. En toch organiseert SLAG (Samen Leven Anders Geloven) in Zwolle al jaren de interreligieuze gebedsdienst op de eerste zondag van het nieuwe jaar. Ingrid Petiet is vrijwilliger en vertegenwoordigt het Nieuw Israëlitisch Kerkgenootschap. Mission impossible, of zijn er toch meer overeenkomsten dan verschillen? Ingrid Petiet: “Je mag elkaars verschillen best kennen.”

VA N B U I T E N A F

‘De vreemde gastvrij ontvangen, daar gaat het om’ Ik weet niet hoe het u vergaat, maar bij een dienst in een synagoge denk ik toch vooral aan beelden als gescheiden zitplaatsen voor mannen en vrouwen en een voorzanger die altijd mannelijk is. Dat moet toch lastig zijn als je vanuit meerdere geloofstradities een gebedsdienst gaat voorbereiden, die in de synagoge wordt uitgevoerd. En toch blijkt er meer mogelijk dan verwacht, vertelt Ingrid Petiet. Ingrid is joodse, vrijwilliger bij SLAG en spreekt bevlogen over de ervaringen die ze daar opdoet. “Binnen SLAG zoeken we naar de overeenkomsten. Voor alle drie de tradities geldt bijvoorbeeld dat Abraham de aartsvader is. Maar ik denk persoonlijk dat er ook een universele overeenkomst is. We zoeken allemaal naar een manier van samenleven met elkaar in vrede. Ieder mens wil een dak boven zijn hoofd, te eten, een goede toekomst voor zijn kinderen en dat we aardig zijn voor elkaar. Dat onderliggende gevoel wordt bij SLAG gedeeld.”

Mogelijkheden Maar wat betekent dat nu praktisch voor een interreligieuze gebedsdienst in de synagoge? Ingrid vertelt dat er gezocht wordt naar mogelijkheden in plaats van beperkingen. “Dat is een geweldige uitdaging. Je houdt rekening met elkaars grenzen en je respecteert die grenzen ook. Tijdens de interreligieuze gebedsdienst voor de vrede worden religieus en wereldlijk deel van de synagoge samengevoegd tot één geheel. De mannen wordt gevraagd een hoofdbedekking te dragen. Tijdens deze bijeenkomst zitten mannen en vrouwen door elkaar, terwijl daar bij de gewone diensten geen sprake van is.

De voorzanger is dan ook altijd mannelijk.” Ingrid heeft daar, ook als vouw, absoluut geen probleem mee: “Ik heb een keuze gemaakt en ken mijn weg en plek daarin. Ik heb het er wel eens over met andere mensen van de joodse gemeente, maar ik hoef daarin niet mijn gelijk te halen. Het doel van de diensten is uiteindelijk om met elkaar in gesprek te gaan, elkaar te ontmoeten. Of in de lijn van aartsvader Abraham: probeer geen vreemde voor elkaar te zijn, maar ontvang de vreemde gastvrij in je huis.”

Aan tafel De samenwerking binnen SLAG verrijkt Ingrid Petiet ook persoonlijk. “Ik mag een kijkje nemen in het leven van andere mensen. Daardoor denk ik beter na over de manier waarop ik zelf in de wereld sta. Ik ben bijvoorbeeld afgestapt van het typisch Hollandse gedrag om gasten één koekje uit de trommel aan te bieden en deze vervolgens op te bergen. Tegenwoordig blijft bij mij de koektrommel op tafel staan.” Ze vindt het wel van belang dat je niet over je eigen grenzen heengaat. Zo heeft SLAG ook spelregels vastgesteld voor de manier waarop men met elkaar in gesprek gaat. “Daarmee creëer je veiligheid, waardoor een ieder in z’n verscheidenheid aanwezig kan zijn. Het gaat dus niet om overtuigen, maar om delen. We leven in een samenleving met veel verschillen. Er zijn ook kerken die niets te maken willen hebben met SLAG. Dat is de realiteit. Maar het is jammer als we ons afsluiten voor kennismaking met de ander. Je mag elkaars verschillen best kennen.” Begroet die vreemdeling dus aan je tafel en maak kennis met elkaar.

Nieuwjaarsbijeenkomst in synagoge Op zondag 4 januari wordt in de synagoge, Samuël Hirschstraat 8 in Zwolle, de nieuwjaarsbijeenkomst van joden, christenen en moslims gehouden. Het thema van deze vredesbijeenkomst is ‘Abraham’. Een joods koor treedt op, er is jiddische muziek en samenzang en er worden enkele korte tot nadenken stemmende teksten gezegd. De bijeenkomst begint om 19.00 uur. Meer informatie: Ingrid Petiet, tel. (038) 452 63 93 of het Kerkelijk Bureau (038) 421 75 96

17

Veranderingen in ledenadministratie Het Kerkelijk Bureau wil graag op de hoogte worden gesteld van geboorte, doop, huwelijk, echtscheiding, verhuizing, naamswijziging, overlijden, etc.

Oud papier

COLOFON

KERKELIJK BUREAU

Protestantse Gemeente Zwolle

18

Centraal adres voor Algemene Kerkenraad Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Tel.: (038) 421 75 96 - Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters Postbank: 800 430 - Bankrekening: 6996 41 705 College van Diakenen: Postbank: 874 034 - Bankrekening : 6995 43 320 Gaandeweg: Bankrekening: 6997 69 167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: Postbank: 587 931 - Bankrekening: 6997 43 745 Schnitgerorgel : 5980 52 100

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres: Kerkelijk Bureau, op werkdagen van 8.00 - 12.00 uur. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41 Stadshagen/Westenholte/Spoolde: mw. L. Blauw, Knopenmakerstraat 27 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum December 2008 Verschijnt zes keer per jaar Oplage: 11.500 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Menno van Oel Redactionele bijdragen aan dit nummer: Sigrid Aalfs, Lútzen Miedema, Astrid Nauta en scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties

De inzameling van oud papier vindt telkens plaats op de laatste vrijdag/zaterdag van de maand. Er staat een container in de buurt van de Bagijnesingel (naast de Turfmarkt) en op het parkeerterrein bij de Hoeksteen (daar graag alleen op zaterdag tussen 9.00 en 12.00 uur papier brengen).

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren in te dienen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Dank voor uw gift De inzameling van vrijwillige bijdragen voor Gaandeweg, door middel van een acceptgiro bij het oktobernummer, heeft al bijna twintigduizend euro opgeleverd. De meeste gevers stortten iets meer dan het richtbedrag, voor ons een bewijs dat u Gaandeweg waardeert. Heel erg bedankt. Toch waren er ook aanmerkingen. Zo vonden verscheidene mensen het heel vervelend dat de acceptgiro aan de buitenkant van het blad was verpakt, omdat daardoor het bankrekeningnummer van de geadresseerde voor iedereen te zien was. Wij zijn het helemaal eens met deze klacht en bieden hiervoor onze welgemeende verontschuldigingen aan. De adressering zou bovenaan de brief komen, maar dat bleek technisch niet mogelijk bij de SMRA, die de brieven met acceptgirokaarten voor ons gemaakt heeft. We beloven dit een volgende keer anders te zullen doen. Verder was het al ettelijke keren niet helemaal goed gegaan met de bezorging van Gaandeweg, een probleem dat we uiteraard hebben aangekaart. Desondanks zaten er in de bezorging van het oktobernummer heel veel hiaten: een flink deel van de lezers kreeg het blad pas na de eerste zondag op het kerkdienstenrooster. Ook hiervoor onze excuses. Er is de afgelopen weken aan een oplossing gewerkt en wij rekenen erop dat dit nummer wel uiterlijk op vrijdag 19 december bij iedereen in de bus lag. Mocht dat niet het geval zijn, aarzel dan niet om dat per mail of telefonisch te melden bij het Kerkelijk Bureau. Het is nog steeds noodzakelijk Gaandeweg financieel te steunen. Dat kan ook zonder de acceptgiro: Gaandeweg heeft een eigen bankrekeningnummer: 6997 69 167.

Fotografie: Sigrid Aalfs, Aart van Beek, Gery Bruins, André Kruiswijk, Astrid Nauta, Cor Noorda, Paul de Vries, Carl Withaar en anderen Vormgeving en grafische productie: Drukkerij Upmeyer Zwolle De volgende Gaandeweg verschijnt omstreeks 18 februari 2009. Kopij en foto’s dienen uiterlijk woensdag 14 januari te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 Aandacht voor… In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijke lezers.

Eind september kreeg de redactie van Gaandeweg een berichtje binnen van het Hoofdhofkoor uit Berkum. Op zondagavond 14 december zou dit koor het kerstoratorium ‘Licht en Vrede’ van Martin Zonneberg uitvoeren. Helaas kwam deze Gaandeweg pas na 14 december uit en had de aankondiging dus geen zin meer. Piet Drupsteen, een van de leden van het Hoofdhofkoor vertelt waarom hij dit oratorium zo mooi vindt.

MIJN LIED

Licht en vrede “Hoe een (kerst)balletje kan rollen. Het was juni 2007 toen ik, als aanspreekpunt van het Hoofdhofkoor, een verzoek kreeg van de taakgroep eredienst van de Hoofdhofgemeente of het koor zou kunnen zingen op één van de zondagavonden tijdens de adventsweken. Het toeval wilde, of het moest zo zijn, dat ik in dezelfde tijd een muziekblad onder ogen kreeg waarin een kerstoratorium van Martin Zonneberg stond, getiteld ‘Licht en Vrede’. Toen ik de bijgevoegde cd beluisterd had, wist ik dat dit oratorium ideaal zou zijn voor een zondagavond in de adventstijd. Tijdens Advent 2007 voerde we het oratorium voor de eerste keer uit. De prachtig gecomponeerde muziek en de teksten spreken me erg aan. Als je zingt dat het ‘eeuwen geleden’ is dat Jezus werd geboren, kun je alleen maar verwonderd zijn dat je die boodschap anno 2007 op deze manier mag doorgeven. Natuurlijk komt ook Jesaja 40 in het oratorium voor, waarin Gods volk getroost wordt en opgeroepen om de weg des Heren voor te bereiden. Na de Bijbellezing uit Jesaja 11, waarin Jesaja de wolf, een lam, een panter, een bokje, een kalf en een leeuw samen in de wei ziet lopen, gehoed door een kleine jongen, vraagt het koor zich af wanneer die vrede komt: eeuwige vrede, ‘shalom’. In het ontroerend mooie ‘Heilige nacht’ gaan de herders op pad om de Vredevorst te aanbidden. De drie coupletten eindigen heel zacht. Na het lezen uit Lucas 2 jubelt het koor, ondersteund door trompet en orgel, ‘Gloria in excelsis Deo’. Als ik een lied zou moeten kiezen, dan is dat ‘Jezus kwam op aarde’, waarvan hier de muziek en de tekst, die we na een prachtig voorspel zingen. Aan het eind van het oratorium wordt Openbaring 21:1-4 gelezen, waarin Johannes een nieuwe hemel en een nieuwe aarde ziet en Jezus, zittend op de troon. ‘Zie ik maak alle dingen nieuw’, zegt Hij en dan juicht het koor, samen met de aanwezigen: ‘Ere zij God.’ Als u dit leest hebben we het oratorium nu in een prachtig gerenoveerde Hoofdhof voor de tweede maal uitgevoerd, samen met violen, cello, hobo, fluit en trompet. Ik ben benieuwd waar we het in 2009 tijdens de adventsweken zullen zingen; wij zijn bereid het oratorium ook in een andere kerk te komen uitvoeren. Bel of mail: (038) 453 23 62 of [email protected]. Gezegende kerstdagen gewenst.”

19

‘Mijn levenslied’ in De Hoeksteen ‘Mijn levenslied’ is dit seizoen het motto van De Hoeksteen. Zo’n zestig mensen hebben op een kaart geschreven welk lied zij als hun levenslied beschouwen. Iedere zondag wordt iemands levenslied gezongen. De vier zondagen in februari staan helemaal in het teken van het levenslied. Iedere zondag zal weer anders van karakter zijn, maar het gaat er hoe dan ook over hoe leven en geloof weerklank vinden in liederen. Zo kunnen liederen tot levensliederen worden. De diensten in de serie ‘Mijn levenslied’ beginnen om 10.00 uur.

AANDACHT VOOR

Hoeksteenkinderkoor treedt op in dienst

20

Kinderen die willen zingen, drie keer in een heus koor en met een echte dirigent, zijn welkom in het Hoeksteenkinderkoor. Op de zondagen 4, 11 en 18 januari komt het koor bij elkaar vanaf ongeveer 11.15 uur onder leiding van Geeske Koopman. Iedere zondag wordt een uur gezongen. Op zondag 25 januari, in de kinderdienst, werkt het Hoeksteenkinderkoor mee aan de dienst. Voor informatie en opgave: Margo Jonker. Op zondag 25 januari gaat de dienst over Jona: waar zou hij van zingen? Een dienst met een boot, een vis en een boom. Een creatieve dienst, met veel levensliederen, met iets te doen, te beluisteren, te bekijken en te denken. Een dienst waarin de gemeente, jong en oud, als altijd viert dat God meegaat met mensen, door het water, door de nood. De dienst begint om 10.00 uur. De Protestantse Gemeente Zwolle zoekt voor De Hoeksteen in Zwolle Noord een

Koster( M/V) (0,5 fte) De functie omvat - het goed laten functioneren van het kerkelijk centrum - eenmaal per zes weken zondagse kostersdienst - dienst bij uitvaartdiensten en trouwdiensten aanwezig zijn twee ochtenden per week in verband met schoonmaak en daarnaast vier avonden per week aan het begin van de avond bij het opstarten van de activiteiten We zoeken iemand die - kerkelijk betrokken is bij de Protestantse Gemeente Zwolle - goed kan omgaan met vrijwilligers - creatief en flexibel is in zijn/haar taakopvatting We bieden - een mooi gebouw waar een levendige gemeente zorgt voor tal van activiteiten en waarbinnen in beperkte mate ruimtes worden verhuurd aan derden - een grote groep vrijwilligers voor het uitvoeren van onder andere schoonmaak-, gastheer- of gastvrouw- en hulpkosterstaken Het gaat om een 50% dienstverband. De arbeidsovereenkomst geldt voor 1 jaar en kan na gebleken geschiktheid omgezet worden in een overeenkomst voor onbepaalde tijd. De functie wordt ingeschaald in kostersfunctiegroep schaal 4 van de Protestantse Kerk Nederland. Nadere inlichtingen op onze website www.dehoeksteenzwolle.nl onder ‘actueel’. U kunt ook contact opnemen met de voorzitter van het wijkcollege van kerkrentmeesters: Dhr. W.S. Aalbers, Boorn 7, 8032 XA Zwolle, tel. (038) 785 00 94. Tot 9 januari 2009 kunt u naar hem ook uw sollicitatie sturen.

Muzikale woorden – gedichten lezen Levensliederen kunnen gezongen, maar ook gelezen worden. Gedichten zijn als het ware muzikale woorden of zingende gedachten op schrift. Gedichten lezen, van verschillende bekende dichters kan op twee avonden in De Hoeksteen: 21 en 29 januari. Op de tweede avond wordt geluisterd naar gedichten die voor mensen zelf als een levenslied zijn. Wie wil komen wordt vriendelijk verzocht zich op te geven. Voor informatie en opgave: Margo Jonker, tel. (038) 452 54 08 of [email protected]

Dimence zoekt vrijwilligers Een grote groep psychiatrische patiënten van Dimence (voorheen Zwolse Poort) is van de Franciscushof in Raalte verhuisd naar Stadshagen, naar het nieuwe gebouw vlak naast het nieuwe Zonnehuis en kerkgebouw de Open Kring. Een deel van de patiënten hecht grote waarde aan de zondagse kerkgang. Dimence sluit zich daarvoor aan bij de diensten die het Zonnehuis nu al houdt in de Open Kring, op zondag om 11.30 uur. De geestelijk verzorgers van Dimence zullen ook in deze diensten voorgaan. De geestelijk verzorgers zoeken dringend vrijwilligers die bij toerbeurt patiënten willen begeleiden naar en tijdens de kerkdiensten. Veel patiënten zijn al ouder, sommigen zitten in een rolstoel. Vrijwilligers maken het mogelijk dat zij naar de kerk gaan. Wie zich aanmeldt voor deze zinvolle activiteit wordt ingewerkt en ontvangt goede begeleiding. Voor informatie en aanmelden: Berthilde Nowak-van de Loosdrecht ([email protected]), tel. (038) 454 61 47 of Jan Groot ([email protected]), tel. (038) 456 57 00.

Bijbel en Kunst in Sionskerk Het jaarthema van de Sionskerk is: ‘Laat u inschakelen in Gods werk, laat u als levende stenen gebruiken’. De Bijbel staat vol met mensen die door God werden ingeschakeld, gebruikt in Zijn plan. In de Bijbel en Kunst-diensten wordt op een bijzondere manier naar deze mensen gekeken en aan de hand van een schilderij geluisterd naar hun levensverhaal. De diensten zijn op de eerste zondag van de maand om 19.00 uur en worden geleid door mw. ds. H. Evers. 4 januari 2009: Vlucht naar Egypte, Rembrandt, 1625. In een nachtelijke reis vluchten Maria en Jozef met Jezus naar Egypte.

Lezing over ds. Horreüs de Haas Gerardus Horreüs de Haas (1879-1943) was van 1919 tot zijn plotselinge dood in 1943 predikant in Zwolle. Hij hoorde tot de vrijzinnige vleugel van de Hervormde Kerk, maar zijn bekendheid en betekenis bleef beslist niet daartoe beperkt. De Haas uitte zich in woord en geschrift, in preek en brochure, over allerlei maatschappelijke problemen. Hij was even overtuigd christen als socialist en nam stelling tegen de totalitaire stromingen van zijn dagen: communisme, nationaal-socialisme, antisemitisme en militarisme. In de oorlog werd hij gevangen genomen, maar een dag later alweer vrijgelaten omdat er een ware volksopstand dreigde. Onlangs promoveerde dr. A. de Vos, emeritus-predikant uit Naaldwijk, op een studie naar het leven en denken van De Haas. “De Haas had een sterke persoonlijkheid, een diep doorleefde geloofsovertuiging en een brede wijsgerig-theologische oriëntatie. Hij was een moedig en onvermoeibaar strijder voor tolerantie en humaniteit”, zegt De Vos. “Dat sprak mij aan. Hij was de woordvoerder van ieder die lijdt, verdrukt of vervolgd wordt. Daarin ligt in mijn ogen zijn blijvende betekenis. Ook de kerk van Zwolle mag trots op hem zijn.” Het graf van De Haas wordt elk jaar op 1 mei, in het kader van de Dag van de Arbeid, bezocht. Wie meer wil weten kan op donderdag 18 december (aanvang: 19.30 uur) terecht in het Historisch Centrum Overijssel. Dan houdt De Vos een lezing over deze bekende Zwolse figuur.

Geweld in Oude Testament ‘Waarom al het geweld in het Oude Testament?’ is het onderwerp van de lezing die op woensdag 28 januari wordt gehouden in de Sionskerk, Aa-landen. Spreker is ds. A.H. van Veluw uit IJsselmuiden. De bijeenkomst wordt georganiseerd

door de Confessionele Vereniging van Zwolle en Omstreken en begint om 20.00 uur. Koffie en thee staan gereed vanaf 19.30 uur. Na de pauze is er ruim gelegenheid om met dr. Van Veluw van gedachten te wisselen.

Reis naar Oost-Europa

1 februari: Esther, Marc Chagall. ‘Kom ik om, dan kom ik om’. Koningin Esther zette haar leven op het spel om haar volk te redden. 1 maart: Christus verschijnt aan Maria Magdalena, Rembrandt, 1638. Jezus is opgestaan uit de dood. Maria ziet de Opgestane Heer als eerste. Meer informatie over deze diensten en alle andere activiteiten van de Sionskerk zijn te vinden op www.sionskerkzwolle.nl

Onlangs maakten 28 mensen uit diverse kerken in Zwolle en omgeving een reis door Hongarije, Roemenië en Oekraïne. De reis was georganiseerd door de commissie Oost Europa Zwolle. Een van de deelnemers, Dineke Rohaan, maakte een kort verslag. “We maakten voor het eerst of opnieuw kennis met mensen die jaren onder druk en spanning geleefd hebben, in landen waar de ontwikkeling vele jaren min of meer stil heeft gestaan. Elke dag ontmoetten we andere blijmoedige en enthousiaste gemeenteleden die ons vertelden over hun levensomstandigheden en wat hun toekomstmogelijkheden zijn. Om een indruk te krijgen van de hulp die vanaf 1976 uit Zwolle-Berkum geboden werd, bezochten we enkele projecten. Onder meer in het dorp Kaszony in Oekraïne waar de bouwploeg uit Berkum aan het werk was om een kleuterschool te helpen renoveren. Het werd een reis met veel afwisseling. We genoten volop van cultuur en natuur. Uit de Református Kerk in de stad Târgu Mure kwam de vraag naar jongerenuitwisseling. Wij willen deze vraag de komende tijd voorleggen aan de jongere generatie.”

21

Diensten Eerste Kerstdag donderdag 25 december Adventskerk: 9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

Diensten Kerstavond

De Brug: 10.00 uur mw. A.L. Overmars-Groen, Eerbeek

KERST IN DE KERK

woensdag 24 december

22

Adventskerk: 17.30 – 19.00 uur Kinderkerstfeest 22.00 uur Kerstnachtdienst, ds. J.J.N. Wilmink met medewerking van de Cantorij Emmauskerk: 22.00 uur Kerstnachtdienst, ds. D. Jorissen Grote Kerk: 22.30 uur Kerstnachtdienst, mw. ds. N.A. Eygenraam. Naast de bekende kerstliederen klinkt de eerste cantate uit het Weihnachtsoratorium van J. S. Bach, uitgevoerd door solisten en het Bachcantatekoor en orkest o.l.v. Toon Hagen. Uitzending via Radio Zwolle. Hoeksteen: 22.30 uur Kerstnachtdienst, ds. P.W. Dekker uit Velp. Vooraf samenzang van bekende kerstliederen. Met medewerking van Klaas Bastianet, bariton, Monique Liberg, dwarsfluit, Nel van der Maden, vleugel en Dick Sleurink, orgel. Open Kring: 22.30 uur Kerstnachtdienst en kinderkerstfeest, mw. ds. N. Beimers Sionskerk: 20.30 uur Kerstavonddienst, mw. ds. H. Evers Stinskerk: 22.00 uur Kerstavonddienst Hoofdhof: 22.00 uur Kerstnachtdienst, mw. ds. L.A. Burggraaff Lutherse Kerk: 19.30 uur Kerstavonddienst, mw. ds. T.K. van Dam Eglise Wallone: 19.30 uur Kerstavonddienst, past. D. Ribs

Emmauskerk: 10.00 uur ds. D. Jorissen Grote Kerk: 10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. G. Schaap, Rijssen Hoeksteen: 10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker Jeruzalemkerk: 9.30 uur mw. ds. I.P. Epema Oosterkerk: 9.30 uur ds. H. Bousema Open Kring: 9.30 uur ds. A. Pietersma Sinonskerk: 10.00 uur mw. ds. H. Evers Stinskerk: 10.15 uur ds. B. van ’t Veld, Vaassen Hoofdhof: 9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff Lutherse Kerk: 10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Zangdienst in Sionskerk

Eglise Wallonne: 10.30 uur past. D. Ribs

Op zondag 21 december is iedereen om 19.00 uur welkom in de Sionskerk. Op deze avond vlak voor Kerst vindt er een sfeervolle Christmas Carols zangdienst plaats, verzorgd door de vaste begeleidingsband van de Sionskerk: Sjema, onder leiding van Gert Hendriks. Medewerking wordt verleend door ds. Hélène Evers en trompetist Jan Struik. Op deze avond worden Engels- en Nederlandstalige liederen ten gehore gebracht. Voor meer informatie: tel. (038) 4536848 of e-mail: [email protected].

Rehoboth: 10.00 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle

Kerst in de Wereldwinkel

Isala klinieken locatie Sophia: 10.00 uur dienst Verpleeghuis Weezenlanden: 10.00 uur E.L.J. de Haar Zandhove: 10.00 uur dhr. K. Fredriks Zonnehuis: 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Diensten Tweede Kerstdag vrijdag 26 december Grote Kerk: 10.00 uur Kerstfeest kinderen Hoofdhof: 9.30 uur Kerstzangdienst

De foto’s op deze pagina’s zijn vorig jaar Kerst gemaakt in de Adventskerk, de Lutherse Kerk en de Jeruzalemkerk.

AANDACHT VOOR

Rivierenhof: 10.00 uur ds. J.Vonk

Wereldwinkel Zwolle, Assendorperstraat 33, biedt in de feestmaand december een groot assortiment cadeautjes aan, uit de hele wereld. Zo is er een grote verscheidenheid aan kerststallen, soms hele kleine, uit Peru, Mexico en Ecuador. Uit de Filippijnen komen kerstballen, gemaakt van papieren kralen, maar ook van porselein, glas of kant. Voor de kerstboom of om gewoon op te hangen zijn er ook engeltjes in allerlei soorten en maten. Verder zijn kerstkaarten, kalenders, kaarsen en agenda’s verkrijgbaar, van de goede doelen Oxfam-Novib en Amnesty International.

Oecumenische viering In de Week van gebed voor de Eenheid is er een oecumenische viering van de Evangelisch-Lutherse Gemeente, de Oosterkerkgemeente en de Thomas a Kempisparochie (Verrijzeniskerk). Wij laten ons verrassen door de profeet Jona en vieren samen de Maaltijd van de Heer. Medewerking verleent een oecumenisch koor onder leiding van Gea Hoven. De viering vindt plaats in de Oosterkerk op zondag 18 januari om 19.30 uur. Voorgangers zijn ds. Chica van Dam, ds. Wim Hortensius en pastor Evelien Reeuwijk.

Koffieochtenden in Stinskerk Elke maand wordt in de Stinskerk een vrouwenkoffieochtend gehouden, afwisselend op donderdag- of vrijdagmorgen. In verband met de predikantsvacature voegt de Bijbelgesprekskring zich ook bij deze groep, zodat er in november ongeveer twintig vrouwen bijeen kwamen. De bijeenkomst begint om 9.30 uur en sluit om 11.15 uur; vanaf 9.15 uur is er koffie. Na een lied en gebed wordt het Bijbelgedeelte gelezen, behorend bij het van tevoren opgegeven hoofdstuk uit het boekje ‘Vrouwen aan het Woord 3’. De vragen worden samen besproken. De koffieochtenden staan gepland op vrijdag 16 januari, donderdag 19 februari, vrijdag 20 maart en donderdag 16 april. Informatie: Els van de Kamp tel. (038) 421 79 34

23

KERKDIENSTEN

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle – Zuid

Zwolle – Berkum

Zwolle – Centrum

Zwolle – Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Ds. D. Jorissen

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Ds. J.J.N. Wilmink

Tel. scriba: (038)4532463

Tel. scriba: (038)4223241

Mw. L. van Houte

Mw. W. Treep

www.emmauskerk-berkum.nl

www.grotekerkgemeente.nl

Tel. scriba: (038)4546229

D.J. Steenbergen

www.dehoeksteenzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4650078 www.adventskerk.nl

Zondag 21 december Vierde Advent

9.00 uur ds. J.J.N. Wilmink 10.15 uur ds. J.J.N. Wilmink 19.00 uur ds. J.J.N. Wilmink (vesper)

10.00 uur ds. H. Dekker,Vollenhove 19.00 uur Kerstfeest KND en De Lichtstraal

10.00 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Michaëlsvesper 19.00 uur kand. G.J. Codée, Amsterdam

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker 15.00 uur: Evangelische Broedergemeente (Kerstviering)

Zondag 28 december

9.30 uur mw. L.E. Vos

10.00 uur ds. D. Jorissen 19.00 uur dr. J.A. Woudenberg, IJsselmuiden

10.00 uur prof dr. W. Verboom, Harderwijk

10.00 uur mw. ds. J. van der ZeeZaadnoordijk

Woensdag 31 december Oudejaarsavond

19.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam Avondgebed

19.30 uur ds. D. Jorissen

19.30 uur ds. J. Mulderij

19.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

Donderdag 1 januari Nieuwjaarsdag

10.30 uur mw. ds. N.A. Eygenraam Morgengebed

10.00 uur ds. J. Mulderij

11.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 4 januari

9.00 uur ds. H. Frijling 10.15 uur ds. H. Frijling 19.00 uur mw. W.J.Treep

10.00 uur ds. D. Jorissen 19.00 uur mw. ds. L.A.Burggraaff

10.00 uur ds. P. Veerman,Lopikerkapel 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur ds. S. van der Zee

Zondag 11 januari

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (doopdienst) 19.00 uur Open Deurdienst m.m.v. Marinus Kalkman

10.00 uur prof. dr. L. van den Brom, Haren 19.00 uur mw. ds. H. Evers (jongerendienst)

10.00 uur ds. A. Baas, Apeldoorn 16.30 uur Vesper

10.00 uur mw. ds. A.Kruithof-Looije

Zondag 18 januari

9.00 uur ds. J.J.N. Wilmink 10.15 uur ds. J.J.N. Wilmink (Schrift en Tafel) 19.00 uur Taizé-viering

10.00 uur ds. D. Jorissen 19.00 uur dr. J.D.Th. Wassenaar, Hellendoorn

10.00 uur ds. J. Mulderij (Doopdienst) 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur mw. ds. M.E.Jonker (Heilig Avondmaal)

10.00 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Michaëlsviering

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (kinderdienst)

Zondag 25 januari

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (afscheid en bevestiging ambtsdragers)

19.00 uur mw. W.J. Treep

10.00 uur ds. D. Jorissen (afscheid en bevestiging ambtsdragers)

19.00 uur ds. D. Jorissen

Zondag 1 februari

9.00 uur ds. J.J.N. Wilmink (Afscheid ds. Wilmink) 10.15 uur ds. J.J.N. Wilmink (Afscheid ds. Wilmink) 19.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop

10.00 uur ds. J.M. van ’t Kruis, Doorn (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen

10.00 uur ds. J.J.W. Mouthaan 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 8 februari

9.00 uur Dienst 10.15 uur dhr. D.J. Steenbergen (jeugddienst) 19.00 uur mw. L.E. Vos

10.00 uur kand. M. van Dam, Kampen 19.00 uur ds. D. Jorissen

10.00 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Cantatedienst

10.00 uur mw. drs. E.B. van Houte

Zondag 15 februari

9.00 uur mw. ds. N.A.Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A.Eygenraam (paralleldienst met Petrusgemeinde Schwerin) 19.00 uur ds. A.Pietersma

10.00 uur ds. A. Oosterwijk, Ouwsterhaule 19.00 uur mw. ds. G.G. Rohaan-van de Kamp, Herveld

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur Dienst

10.00 uur drs. H.H. Zomer

24

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle – Assendorp

Zwolle – Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. ds. H. Evers

Predikant: vacant

Tel. scriba: (038)4218523

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)4211319

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur mw. G. Lubbersen 19.00 uur mw. ds. H. Evers, Christmas carols zingen

10.00 uur ds. G.A. Trouwborst, Nieuwleusen 19.00 uur dienst Zondagschool/nevendienst

www.oosterkerk.nl

14.00 uur Afscheidsdienst ds. H. Zeeman met ontmoeting vooraf (morgendienst vervalt)

9.30 uur ds. W. Hortensius (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. W. Hortensius (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. L. van Houte 19.00 uur ds. H. de Jong, Windesheim (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. J. Woltinge, Ruinerwold

9.30 uur ds. A.H. Zweers

10.00 uur ds. J. Holtslag, Sint Jansklooster

10.00 uur dhr. F. Verkade, Ruinerwold 19.00 uur ds. D. Jorissen

19.30 uur mw. ds. I.P. Epema

19.00 uur ds. H. Bousema

19.30 uur mw. ds. N. Beimers

18.30 uur mw. ds. H. Evers

19.30 uur ds. G. Kobes, Ommen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius 14.00 uur PERKI-dienst, ds.M.Winckler-Huliselan 19.00 uur mw. drs. E.B.van Houte

9.30 uur dr. D. van Keulen

10.00 uur mw. ds. H.Evers 19.00 uur mw. ds. H. Evers Bijbel en Kunst

10.00 uur kand. M. Slok,Veenendaal 19.00 uur dr. A.H. vanVeluw, IJsselmuiden

9.30 uur dr. L.P. Miedema met koor Hanzezangers 19.00 uur ds. J. van der Meijden, Rijssen (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius (doopdienst) 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. A. Pietersma (doopdienst)

10.00 uur dhr. G. van Vulpen

10.00 uur ds. K. Schaap, Dalfsen (doopdienst) 19.00 uur ds.T.A. Eijsenga, Kampen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius, mw. ds. T.K. van Dam en mw. pastor E. Reeuwijk (oecumenische dienst) 19.00 uur ds.W. Hortensius

9.30 uur mw. ds. N.Beimers (Schrift en Tafel)

10.00 uur mw. ds. H. Evers (bevestiging ambtsdragers)

10.00 uur ds. M. Zoeteweij, Heerde 19.00 uur Opendeurdienst/Jeugddienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema (zangdienst) 19.00 uur ds. F.J.K. van Santen, Kampen (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Bousema 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur ds. A. Jonkman,Veenendaal

10.00 uur ds. G. Oberink, Urk 19.00 uur dr. A.H. vanVeluw, IJsselmuiden

9.30 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. W. Hortensius 14.00 uur PERKI-dienst, ds. E. Hannoch, Kampen 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur dr. L.P. Miedema

10.00 uur mw. ds. H. Evers (doopdienst) 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Bijbel en Kunst)

10.00 uur kand. drs. J. Tiggelaar, Hasselt 19.00 uur dhr. F. Verkade, Hoogeveen

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema (HA op kinderen gericht) m.m.v. Ancora 19.00 uur kand. P. Baas, Kampen

9.30 uur ds. H. Bousema (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. H. Bousema (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. ds. N. Beimers

10.00 uur mw.ds. H. Evers (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. Hans van Ark (Opendeurdienst)

10.00 uur dr. B. van ’tVeld, Vaassen (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. G.A. Trouwborst, Nieuwleusen (Heilig Avondmaal)

9.30 uur dr.L.P. Miedema

9.30 uur ds.W. Hortensius 19.00 uur ds.W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur ds. W. Tijink, Ommen

10.00 uur ds. K. Schaap, Dalfsen 19.00 uur ds. P.E.G. Wiekeraad, Uelsen (D) (Opendeurdienst/Jeugddienst)

Jongerendienst Emmauskerk Op zondag 11 januari om 19.00 uur is er weer een Jongerendienst in de Emmauskerk. Deze dienst wordt voorbereid door de Jongerendienstcommissie. 25 Het thema is "Een Nieuw Begin". Muzikale medewerking wordt verleend door Joyful Sound uit Kampen. Voorganger is ds. H. Evers, predikant van de Sionskerk.

KERKDIENSTEN

Diensten De Brug (Vrijzinnig Hervormd) Zondag 4 januari 10.00 uur mw. J. Doeven, Zuidwolde Zondag 18 januari 10.00 uur mw. ds. C.J. Jacobs, Hilversum Zondag 1 februari 10.00 uur mw. A.L. Overmars-Groen, Eerbeek Zondag 15 februari 10.00 uur dhr. A. Trox, Paterswolde

Collectedoelen

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle – Berkum

Zwolle

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Mw. ds. T.K. van Dam

Tel. scriba: (038)4547233

Tel. scriba: (038)4226826

www.hoofdhof.nl

www.luthersekerkzwolle.nl

Zondag 21 december Vierde Advent

9.30 uur mw. ds. G.H. NeppelenbroekKwakkel 19.00 uur geen dienst

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Zondag 28 december

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur geen dienst

10.00 uur ds. K. Touwen

Woensdag 31 december Oudejaarsavond

19.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

Donderdag 1 januari Nieuwjaarsdag

11.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

Zondag 4 januari

9.30 uur mw. ds. N. Beimers 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Zondag 11 januari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur Vesperdienst

10.00 uur ds. A. Groeneveld

Zondag 18 januari

9.30 uur ds. W. Jeroense, Moordrecht 19.00 uur dr. L.P. Miedema

9.30 uur oecumenische dienst in Oosterkerk

Eglise Wallonne 10.30 uur mw. past. A. Buizer-Tschiengang; Kievitsbloem 16.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (Schrift en Tafel); Rivierenhof 10.00 uur ds.J.Vonk; Rehoboth 10.00 uur ds. J.M.D. van den Berg, Wezep; Sophia 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur mw. G. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga.

Zondag 25 januari

9.30 uur ds. A.C. Bronswijk, Deventer 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam (Heilig Avondmaal)

Rehoboth 10.00 uur ds.G.A.de Roos,Ommen; Sophia 10.00 uur A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur E.L.J. de Haar; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg/mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur ds. M.E. van Oel.

Zondag 1 februari

9.30 uur mw. ds L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal)

10.00 uur mw. ds. N. Beimers

Zondag 8 februari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur Taizé-dienst

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Zondag 15 februari

9.30 uur ds. S. van der Zee 19.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

10.00 uur prof. dr. K. Deurloo

26

In de PGZ-gemeenten is de derde collecte voor de volgende doelen. Op 21 december: begrotingstekort PGZ; op 24, 25 en 26 december: Kinderen in de Knel; op 28 en 31 december: Oudejaarscollecte; op 1 januari: Schipperspastoraat; op 4 januari: verwarming kerkgebouwen; op 11 januari: wijkkas; op 18 januari: vakantieweken gehandicapten; op 25 januari: pastoraat en catechese; op 1 februari: Werelddiaconaat; op 8 februari: exploitatie PGZ en op 15 februari: onderhoudsfonds.

Rehoboth 10.00 uur kandidaat A.J. Post, Kampen; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur W.J. Treep: Zandhove 10.00 uur mw. J. Spier; Zonnehuis 11.30 uur mw.A.Mentink-Hoeksema.

Rehoboth 10.00 uur ds. L.H.Bouwkamp; Sophia 10.00 uur H.C. van Enthoven; Weezenlanden 10.00 uur M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. W.J. Treep; Zonnehuis 11.30 uur dhr. H. Esselink.

Rehoboth 19.00 uur kand. Schutte,’s Heerenbroek; Zonnehuis 16.00 uur ds. G.L. Kruizinga.

Eglise Wallonne 11.30 uur past. H. Spoelstra; Rehoboth 10.00 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur M. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur mw. W.J. Treep; Zandhove 10.00 uur dhr. M. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga. Rehoboth 10.00 uur ds. H. de Jong, Windesheim; Sophia 10.00 uur A.M. Otte; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur dhr. K. Freriks; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot.

Eglise Wallonne 10.30 uur past. R. Roukema; Berkumstede 15.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal); Rehoboth 10.00 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur pastor J.Groot. Rehoboth 10.00 uur ds. D. Jorissen; Sophia 10.00 uur M.E. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur mw. G. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga (Heilig Avondmaal). Eglise Wallonne 10.30 uur past. D. Ribs; Rehoboth 10.00 uur ds. A. Stegenga; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur dienst; Weezenlanden 10.00 uur A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur mw. J. Spier; Zonnehuis 11.30 uur mw. M. Schuurman-Bikker.

Beernink gedenktekens... betrokken • persoonlijk • vertrouwd

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111

www.magmanet.nl

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Kon. Emma (4 tot en met 12 jaar)

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

Op weg naar

optimaal rijplezier

Dat u onbezorgd en met volle teugen kunt genieten van uw auto: daar draait het om bij Autobedrijf Oving. Daarom staan uw wensen bij ons centraal. En kunnen we u altijd persoonlijk en perfect op weg helpen. Met Renault kiest u voor innovatie, veiligheid en design. Met Autobedrijf Oving kiest u voor alle bijpassende service en advies. U bent van harte welkom!

Autobedrijf Oving Bisschop Willebrandlaan 66, Zwolle t (038) 455 44 50 www.oving.nl

Nieuweweg 101, Hattem t (038) 444 94 44

Overkampsweg 27, Raalte t (0572) 363 215

Nagelerweg 6, Emmeloord t 0527) 620 004

Voor meer informatie: Schrevenweg 22 8024 HA Zwolle T 038 4528833 F 038 4542150 E [email protected]

Ingobert Veen

Monique Grit

Op 10 september 2001 opende Ingobert in Zwolle de deuren van zijn eigen bureau: Métier. Naast eigenaar van dit bureau is hij één van de senior consulenten werving & selectie.

Monique begeleidt als (test) consulente werving en selectietrajecten door ondermeer het afnemen van testprogramma’s. Daarnaast richt zij zich op breed uiteenlopende kwaliteitstrajecten, zowel intern als extern.

Nadja Ottens

Anton-Jan van Doornik

Binnen Métier is Nadja naast werving & selectie de aangewezen senior consulente die zich bezig houdt met allerlei loopbaanvraagstukken.

Métier en Anton-Jan hebben de handen ineen geslagen en werken samen op het gebied van procesverbetering daar waar het gaat om veiligheidsen arbosystemen (VCA/OHSAS).

Henrieke Scholtens

Liesbeth Knol

Zowel voor werving & selectie als voor andere facetten van het personeel en organisatievak, zoals het verzorgen van trainingen, is senior consulente Henrieke namens Métier inzetbaar.

Binnen Métier is Liesbeth werkzaam als officemanager, waarbij zij als ‘spin in het web’ verantwoordelijk is voor de interne organisatie van het bedrijf.

Jantien van Eerten

Jeanine Schuite

Als ervaren intake- en wervingsconsulente coördineert Jantien de gehele binnendienst van Métier en draagt zij zorg voor het actueel houden van een representatief kandidatenbestand.

Na ruim 15 jaar ervaring als secretaresse binnen de Zwolse ziekenhuizen en de Vogellanden, vervult zij nu de rol van secretaresse bij Métier.

1qXMIVKIZIWXMKHMR>[SPPI&IVOYQMWIIRFYVIEYHEXQIX ^MNROERHMHEXIRrRSTHVEGLXKIZIVWQIIHIROX1IXIIRLIGLX XIEQZERTVSJIWWMSREPWSRHIVWXIYRIR[MNSRHIVRIQIVWYMX EPPIWIGXSVIRMRHIVIKMSSTLIXKIFMIHZER[IVZMRK  WIPIGXMITIVWSRIIPWSRX[MOOIPMRKIRTVSGIWZIVFIXIVMRK 1IIHIROIRZERYMXFIXVSOOIRLIMHIRHIWOYRHMKLIMHMW HEEVFMNSR^IOVEGLX ;IVZMRK WIPIGXMI (ERO^MNSR^IPEKIJIIMWLIXZSSVLIXQMHHIRIROPIMRFI HVMNJIROPIMRIRSRTVS´XSVKERMWEXMIWEERXVIOOIPMNOSQSRW MRXIWGLEOIPIRFMN[IVZMRK WIPIGXMI;MNLIPTIRYKVEEK QIXLIXZMRHIRZERY[RMIY[IQIHI[IVOIV 4IVWSRIIPWSRX[MOOIPMRK 7TIGMEPMWXIRZER1qXMIVOYRRIRYFIKIPIMHIRIRXVEMRIRST LIXKIFMIHZERKIWTVIOWZEEVHMKLIHIR SEJYRGXMSRIVMRKW KIWTVIOOIR XMQIQEREKIQIRXPSSTFEERGSEGLMRKSJ^MN OYRRIRIIRGETEGMXIMXIRGUHVMNJZIVIRXIWXKIGSQFMRIIVH QIXIIRTIVWSSRPMNOLIMHWEREP]WIMR^IXXIR 4VSGIWZIVFIXIVMRK ,IXSTIIRTVEOXMWGLI[MN^IMROEEVXFVIRKIRZEREPPI[IVO TVSGIWWIRXSXEERLIXMQTPIQIRXIVIRZERIIRKSIHJYRGXM SRIVIRHO[EPMXIMXWW]WXIIQ^MNRZSSVFIIPHIRZERO[EPMXIMXW XVENIGXIR[EEVFMN1qXMIVYOEREHZMWIVIRIRSRHIVWXIYRIR ;IFWMXI 3TSR^I[IFWMXI[[[QIXMIVRPOYRXY QIIVPI^IRSZIVSR^IHMIRWXZIVPIRMRKIR XVIJXYSR^IEGXYIPIZEGEXYVIWEER

Jolanda is één van onze uitblinkers Diezerkade 4 • 8021 CW Zwolle • T: 038 453 51 72 E: [email protected] www.salet.nl

Oude Veerweg 80 8019 BH Zwolle Telefoon: 038 422 61 53 Fax: 038 422 55 51 E-mail: [email protected]