Gaandeweg. Michaël. Kerk in de wijk. Kerst voor iedereen. December 2010

Gaandeweg December 2010

Kerk in de wijk

Michaël Kerst voor iedereen Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

het einde van onmogelijke uitvaartwensen. Bij Monuta maakt u van elk afscheid een mooie herinnering. Kijk op monuta.nl of bel Monuta Zwolle (038) 421 19 33.

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: De Glazen Engel op de Grote Markt roept uiteenlopende reacties op. In ‘Mijn kunst’ op pagina 10 beschrijft Nelleke Beimers deze Michaël. Aandacht voor onder andere de Gespreksgroep 50-plus pagina 4, 5, 8, 9, 20 en 21 Diaconaal nieuws pagina 6 Columnist Lodewijk Kruithof over de grootsheid van het kleine pagina 11 In Perspectief geven de scriba van de Jeruzalemkerk en een diaken en een koster van de Sionskerk hun reactie op de bezuinigingsmaatregelen pagina 12 In Desgevraagd Ton van Vliet over de publiciteit rond Kerkbalans en andere weetjes pagina 14

Stille Nacht, Heilige Nacht Buiten is het donker en koud. Ik loop door de straten. Mensen passeren me haastig. Ze torsen zware tassen met kerstinkopen. Slachtoffers van kerststress? Elke winkeletalage weerspiegelt wel een kerstoutfit met ballen, engelen en sneeuw. In een kerkzaal oefent een koor: Komt allen tezamen. Ere zij God. Ik voel me leeg en triest. Wat is er mis met deze Kerstmis? Wat mis ik? Hoe meer kersttoeters, bellen en ballen, des te eenzamer ik word. Ik slenter verder. Herinneringen wellen op. De sinaasappel en het kinderboek na het kerstfeest op de kleuterschool. Mijn afgang als engel Gabriël, toen ik in het kerstspel mijn tekst niet meer wist. Voor engel ben ik niet in de wieg gelegd. Volle kerstnachtdiensten met kaarsen en uitbundige liederen. Vroeger kon ik me er gemakkelijker aan overgeven dan nu. Ik zie een kind. Het loopt aan de hand van haar moeder. Zachtjes zingt zij: Stille Nacht, Heilige Nacht. Haar stem raakt me diep van binnen. Zij zingt me toe waar ik in al mijn onrust en onvrede naar hunker. Dankjewel, lieve engel. Verstilling en heiliging. Dat is het. Een diepe vrede daalt in mijn hart. Pas in de stilte kom ik in contact met het kind uit de hemel. Pas als alle stemmen zwijgen, begint de kleine Jezus in mij te spreken. De tijd staat even stil. Mijn ziel herademt. Eindelijk: Kyrie-eleis en Gloria in excelsis Deo. Zoals in het weergaloze gedicht van Hans Andreus ‘Geen Kerstcantate’.

Kerst in de kerk pagina 22 en 23

Niet alleen in het holst van de nacht van het jaar, iedere dag van het jaar heeft het licht het koud. Het vraagt om geen engelenstemmen, het hongert naar een beetje gerechtigheid aan deze kant van de tijd. En dromen doet het ook niet van eeuwig hemelse zomers in en om het vaderhuis het hunkert naar aardse dagen ooit zonder marteling en moord, het licht dat van puur licht kind is en woord.

Andere kerkdiensten voor de komende twee maanden pagina 24, 25 en 26

Hans Tissink, Predikant Adventskerk

De Stinskerk Bouwt in Roemenië en Berkum ontvangt Tsjernobylkinderen pagina 16 Informatie van het Kerkelijk Bureau Colofon Gaandeweg pagina 18 De inspiratie van een bladmanager pagina 19

3

Ruim vijftien jaar geleden werd in de hervormde Wijkgemeente 5, die bijeen kwam in Kerkzaal Sophia, de Gespreksgroep 50-plus opgericht. De groep organiseert nog steeds zes keer per jaar bijeenkomsten, die vele tientallen belangstellenden trekken. Sinds de hervormde wijkgemeente ‘samen-op-weg’ ging met de gereformeerden van de Oosterkerk, is deze kerk de vaste locatie. De geïnteresseerde senioren komen evenwel vanuit heel Zwolle en ook van buiten de protestantse kerk. “We zijn geen kerk en zitten dus niet vast aan dogma’s”, beklemtonen Ali van Popta en Piet Luiks, leden van de voorbereidingsgroep.

Gespreksgroep 50-plus:

AANDACHT VOOR

al meer dan 15 jaar gevarieerd programma

4

Ze vormen geen gespreksgroep in de letterlijke betekenis van het woord, leggen Ali en Piet uit. De bijeenkomsten draaien om lezingen of presentaties met uiteenlopende thema’s; de toehoorders kunnen vragen stellen over het onderwerp en er desgewenst met elkaar over doorpraten. “We hebben de naam Gespreksgroep 50-plus, die al sinds de oprichting bestaat, wel eens ter discussie gesteld, maar iedereen wilde die naam toch zo houden.” De oprichting vond plaats in 1994, op initiatief van dominee Jan Woltinge en drie leden van Wijkgemeente 5, Wil Frederiks, Jan Barreveld en Albert Hoorn. De hervormden namen in de fusie met de Oosterkerk ‘hun’ gespreksgroep mee, als karakteristiek onderdeel van hun identiteit. De Oosterkerkgemeente zag er direct de waarde van. “De groep was een alternatief voor het meer traditionele ‘bejaardenwerk’ en richtte zich vanaf het begin op mensen met een brede belangstelling”, vertelt Ali. “We bieden een breed scala aan onderwerpen: theologie komt aan de orde, maar ook geschiedenis en cultuur, gezondheidszorg en actuele ontwikkelingen in de maatschappij.” “Religieuze onderwerpen trekken nog steeds de meeste belangstelling”, constateert Piet. Hij noemt als voorbeeld de lezingen over het levenseinde en bijnadoodervaringen, de ‘toppers’ van het vorige seizoen.

Voorbereidingsgroep De lijst met onderwerpen voor een seizoen van zes bijeenkomsten wordt samengesteld door de voorbereidingsgroep. De leden komen uit verschillende wijkgemeenten van de PGZ en andere kerken. Ali van Popta is voorzitter en Marianne de Boer secretaris; Piet Luiks beheert de financiën en Tineke Diekema regelt de publiciteit; Joost van Belois en Harm Bousema (predikant van de Oosterkerk) maken de groep compleet. “De functies zijn inwisselbaar: als dat moet nemen we taken van elkaar over”, aldus Piet en Ali. “We zijn bijna allemaal gepensioneerd en vinden het leuk om hier tijd en energie in te steken.” Onderwerpen vinden is wonderbaarlijk gemakkelijk en leuk, ervaren de leden van de voorbereidingsgroep. “We hebben daar diverse contacten voor. Uitgeverij Kok in Kampen bijvoorbeeld, weet altijd schrijvers die een lezing willen houden, omdat ze daarbij ook boeken kunnen verkopen. Ook de VU in Amsterdam heeft een lijst met mogelijke inleiders en we hebben zelf onze netwerken. En natuurlijk zijn ideeën van mensen uit de zaal welkom.”

Gezelligheid Belangstellenden kunnen alle bijeenkomsten bezoeken, maar ook alleen op de onderwerpen die hen aanspreken afkomen, ze hoeven geen lid te worden van de Gespreksgroep 50-plus.

Per keer betalen ze € 3,50, de kosten van koffie of thee zijn daarbij inbegrepen. Uit deze bijdragen betaalt de voorbereidingsgroep de sprekers, de zaal wordt gratis beschikbaar gesteld door de Oosterkerk. “Als er per keer vijftig mensen komen, zijn we financieel rond”, weet Piet. Meestal is de belangstelling groter. Alle bezoekers zijn ouder van vijftig, maar de gemiddelde leeftijd zal rond de zeventig schommelen. “Sommige bezoekers zijn al ouder dan negentig,” zegt Ali. “De mensen komen zeker ook voor de gezelligheid en de sociale contacten, dat werkt goed. Nu de Oosterkerk volgend jaar samengaat met De Hoeksteen, hopen we dat uit die wijkgemeente ook meer mensen komen. Het is een mooie manier om elkaar te leren kennen.” De foto’s zijn genomen tijdens de bijeenkomst van de Gespreksgroep 50-plus op 20 oktober. Klaas Jansen van het Waterschap Groot Salland hield een boeiende presentatie over de taken van het waterschap en de directe gevolgen daarvan voor de bewoners van het gebied rond IJssel, Vecht en Zwartewater. Ali van Popta verwelkomde de belangstellenden, onder wie de heren deze keer in de meerderheid waren. Toch toonden ook de aanwezige dames zich zeer geïnteresseerd in het onderwerp

Schrijven van ‘Sterke verhalen’ uitdaging voor ds. Lily Burggraaff mij heen staan, elk met hun eigen deskundigheid. Nynke Dijkstra-Algra, Arnold van Heusden, Klaas van der Kamp en Koos van Noppen. Samen een redactieraad, die het format voor de bundel bedacht, mijn schrijfsels uiterst kritisch doornam, waar nodig corrigeerde en aanvulde, het niveau goed in de gaten hield en met mij stoeide over de selectie. Want wie in één handzame bundel mensen wil laten kennismaken met de Bijbelse verhalen, moet kiezen uit het overweldigende aanbod, dat de Bijbel biedt. Dat kiezen “Het idee om deze bundel te maken”, vertelt Lily, “werd geboren door een uit- viel niet altijd mee. Belangrijk was daarin daging die ooit in een artikel in Centraal dat we de Bijbel zo veel mogelijk recht Weekblad verwoord werd naar aanleiding wilden doen. Ook dwarse verhalen wilden van de zogenaamde ‘Blokkerbijbel’. Die we laten klinken en de moeilijker gedeeluitdaging was om een gelovig alternatief ten van profeten en brieven. Ook allerlei te bieden voor deze uitgave, die mensen uitdrukkingen en zegswijzen die in onze Nederlandse taal beklijfd zijn speelden in van nu in contact wilde brengen met de literaire rijkdom en de cultuur vormende de selectie mee, zoals ‘zondebok’, ‘jeremiëren’, ‘jonassen’, en nog veel meer. kracht van de Bijbelse verhalen.” Aanvechtbaar, die selectie, maar weloverwogen. Niet in mijn eentje “Even heb ik gedacht dat het grootheids- Mijn echtgenoot, hoogleraar Nieuwe Testament aan de Protestantse Theologische waanzin van mij was dat ik die handUniversiteit, heeft tenslotte als Bijbelschoen zou opnemen”, erkent Lily. “Daarom heb ik dat idee eerst voorgelegd wetenschapper het hele manuscript grondig op exegetisch gehalte gecheckt.” aan een vrouw die midden in de kerk staat, heel verstandig is en die ik erg hoog acht. Zij zei: ‘Doen! Maar niet in je eenKunstwerken tje.’ Vier bevlogen mensen kwamen om “Toen was het manuscript klaar,” gaat Lily “Bij herhaling wordt mij gevraagd of er nog een vervolg komt op dit boek”, zegt ds. Lily Burggraaf (De Hoofdhof). Nee dus. In een kleine vijftig hoofdstukken biedt ‘Sterke verhalen’ een kennismaking met de Bijbel. Dat was het plan: één handzame band, toegankelijk geschreven, aantrekkelijk uitgegeven en op z’n mooist geïllustreerd. Dat plan is met het verschijnen van deze bundel helemaal uitgevoerd.

verder. “Maar het werd daarna nog een hele zoektocht om de juiste illustraties op het spoor te komen. Die werden gevonden in het atelier van kunstenaar Henk Pietersma. Deze Leeuwarder bleek bereid om 52 van zijn kunstwerken beschikbaar te stellen. Een grote verrijking van de bundel! Al met al was het maken van deze bundel een heel avontuur waar ik erg veel van geleerd en erg van genoten heb.”

Gespreksgroep 50-plus

Onvergetelijke stemmen en schandalige boeken

Tot en met april 2011 heeft de Gespreksgroep 50-plus nog vier bijeenkomsten op het programma staan. Op 19 januari spreekt ds. Pieter Endedijk, coördinator project Nieuw Liedboek. Er is liedmateriaal en een boekje, dat voor €1,50 te koop is. Het Nieuwe Liedboek verschijnt over iets meer dan twee jaar. Zie ook www.liedboek.nl Op 16 februari vertelt rabbijn Marcus van Loopik over de joodse achtergronden van de Bergrede. Van Loopik is theoloog, judaïcus en beeldend kunstenaar. Hij is gepromoveerd op het onderwerp messianisme. Op 16 maart komt dr. Jaap van Slageren; hij behandelt de joodse invloeden in Afrika. Op 20 april is de laatste bijeenkomst van dit seizoen, dan houdt Nelleke van Keulen een lezing over de poëzie van Ida Gerhardt. De bijeenkomsten zijn van 10.00 tot 12.00 uur in een van de zalen van de Oosterkerk.

Het christendom heeft een geschiedenis van vele eeuwen. In de loop van die eeuwen is door tallozen over God, Jezus, kerk en geloof geschreven. De meeste van die teksten zijn we al lang vergeten, sommige worden nog steeds gelezen. Ook in de Open Kring. Daarvoor zijn vier avonden gereserveerd. Donderdag 16 december 2010 – een preek van Augustinus Augustinus: een oude kerkvader. De teksten die hij 1500 jaar geleden schreef, hebben nog steeds iets te zeggen. Donderdag 6 januari 2011 – Luther & ‘De vrijheid van een christenmens’ Met Luther begon de Reformatie. Met zijn teksten zette hij de hele westerse wereld op zijn kop. Hoe schreef die man?

Donderdag 17 februari 2011 – Karl Barth & de Brief aan de Romeinen In 1922 schreef Karl Barth een commentaar op Paulus’ Brief aan de Romeinen. Het boek deed kerk en theologie op hun grondvesten schudden. Een recensent van de onlangs verschenen Nederlandse vertaling schreef: ‘Ten diepste en uit volle overtuiging ongodsdienstig, weet ik niet goed of ik dit schandalige boek liever nooit gelezen, dan wel nooit gemist had willen hebben’. Donderdag 10 maart – Van Ruler & de waardering van het aardse leven Arnold van Ruler geldt als een van de belangrijkste Nederlandse theologen van de twintigste eeuw. Hij roept op tot vreugde en waardering van het aardse leven: geniet ervan!

Belangstellenden wordt verzocht zich van tevoren op te geven bij Dirk van Keulen, e-mail: [email protected] tel: (038) 420 47 50 5

Geld Over niets lijkt de Nederlander preutser dan over geld. De hoogte van het banktegoed is een goed bewaard geheim. In de kerk is dat vreemd. Want voor rijkdom hoeft niemand zich te schamen volgens het evangelie. Het kan zelfs een teken zijn van Gods Koninkrijk dat komt. Maar dat moet het dan wel blijven. Daarom spreekt de Bijbel negatief over rente en woeker. Het Koninkrijk van God vindt zijn afschaduwing in de sabbath. Dan staat de jacht op geld, als het goed is, stil. Dan gelden de normen van God. Die vraagt om de zoveel tijd een maatschappelijke pauze. Die pauze wordt aangegeven met sabbatsjaar en jubeljaar. Dat zijn tijden waarin wie schulden moest maken kwijtschelding krijgt. Wie de inkomstenbron moest verpanden krijgt land of werktuig weer terug.

En tussen de tijden mag je delen. Als je kunt, want van niemand wordt het onmogelijke gevraagd. Maar wel meer dan het gewone. Dat kan ook rond Kerst en met Kerkbalans. Beide vragen om evenwicht tussen wie lasten kan dragen en wie niet. In de kerk kunnen broeders en zusters daar opener over zijn dan over andere zaken die de eenheid in Christus belemmeren. Als diaconale gemeente weten we juist in winterse tijden dat je met de Mammon vrienden maakt. Bijvoorbeeld met wie geen geld heeft om uit te delen, maar wel inzicht geeft in de arme kant van de samenleving. Daar zijn geldgeheimen overbodig, maar aandacht voor elkaar en delen met elkaar broodnodig. En dat kan in alle openheid. Lútzen Miedema, diaconaal predikant

Armen nemen het woord

DIACONAAL

De werelddag van de Verenigde Naties tegen armoede en uitsluiting op 17 oktober werd ook in Zwolle gevierd. De Joseph Wresinski Cultuur Stichting verzorgde het programma, met medewerking van onder anderen de diaconie van de PGZ en de r.-k. parochie Thomas à Kempis. Uitgenodigd waren de gezinnen die in armoede zijn opgegroeid en tot de vierde wereld worden gerekend en verder beroepskrachten en vrijwilligers die zich verenigd hebben in het project ‘Zwolle armoedevrij’. Het thema van dit jaar was ‘Armen nemen het woord’.

6

Geen dag van treurnis maar van blijdschap. Arme en niet-arme mensen lieten schouder aan schouder weten dat armoede onrecht is en de wereld uit moet. Dat gebeurde met een feest: luisteren naar elkaar, naar gezinnen in langdurige armoede, samen eten, genieten van muziek, film en fotografie. Onder het motto ‘Cultuur als wapen tegen armoede en uitsluiting’. ‘17 Oktober’ werd in 1987 ingesteld door de Frans-Poolse priester Joseph Wresinski. Zelf in diepe armoede geboren, richtte hij de Vierde Wereld Beweging op. Een samengaan van arm en rijk uit alle landen, van alle sociale, culturele en spirituele achtergronden. Hij schreef: “Waar mensen gedoemd zijn in armoede te leven zijn de rechten van de mens geschonden. Ons verenigen om deze te eerbiedigen is onze dure plicht”

door de eigen theatergroep met het orkest Alonso en het koor Reflection. Na welkomstwoorden van regisseur Laurens Umans en wethouder Nelleke Vedelaar kon men luisteren naar verhalen van mensen die getuigenissen van anderen of henzelf voorlazen en die weten hoe het is om weinig te hebben. Na de pauze was er de keuze tussen de film De Soloïst, een goede keuze voor dit thema, en een workshop schilderen onder professionele begeleiding. Ook voor de kinderen was er iets te knutselen. De middag vol kijken, luisteren en praten werd afgesloten met koorzang en een buffet, verzorgd door de mensen van de stichting, met achtergrondmuziek van Alonso. 17 oktober is een dag om te onthouden, tot de armoede gedag gezegd kan worden.

Lazarus De Joseph Wresinski Cultuur Stichting wordt onder meer gesteund door de protestantse en de rooms-katholieke diaconieën. In deze stichting werken gezinnen in armoede en kunstenaars samen aan theater dat is geïnspireerd op het leven van mensen in ernstige achterstand. Elders is de film Job gemaakt, naar het gelijknamige Bijbelboek. De film wordt in besloten kring vertoond met begeleiders van de Vierde Wereld. Zij gaan in gesprek met de bezoekers (aan te vragen via www.wresinkicultuur.nl). In Zwolle is met (voormalig) dak- en thuislozen het toneelstuk Lazarus gemaakt. Zij hebben het zelf opgevoerd. Wegens groot succes zijn extra voorstellingen ingelast, bijvoorbeeld in de WRZV-hallen. Lazarus ligt nog vers in ons geheugen.

Opkomst groot De viering van de Dag van de Armoede vond dit jaar plaats in het theateratelier van de JWrC-Stichting aan de Nijverheidsstraat 4 te Zwolle. De opkomst was groot. Het programma startte met zang

Diaconaal predikant Ds. Lútzen Miedema is op woensdag, donderdag en vrijdag bereikbaar via tel. 06 23 121 905. Een afspraak maken kan ook via Wim van Ree (Kerkelijk Bureau), tel. (038) 421 75 96. Adres: Koewegje 2, 8021 AG Zwolle. E-mail: [email protected]. Extra spreekuren rond Kerst en van 19 tot en met 28 januari 2011 (op afspraak).

Christenen uit hele wereld ontmoeten elkaar in Zwolle De boodschap over de geboorte van onze Heiland is op de hele wereld dezelfde. Maar de beleving verschilt nogal tussen wie uit Azië komt of Europa, uit Afrika of Noord-Amerika. In Istanboel kennen veel mensen wel Sint-Nicolaas, maar weten vrijwel nooit hoe zijn feest in Nederland wordt gevierd en ook niet hoe en waarom hier Kerst wordt gevierd. De temperatuur is in Zwolle rond Kerst minstens 25 graden lager dan in de landen aan de rivier de Congo in Afrika. Daar is Kerst vieren niet alleen een warme aangelegenheid.

Daar West-Congo (hoofdstad Kinshassa) kent vanaf de tweede burgeroorlog vanaf 1998 nu en dan bloedige conflicten. Een van de gevolgen hiervan is dat er nu ook Congolezen in Zwolle wonen. Ze spreken vaak Frans, naast een Afrikaanse taal, maar zeker ook Nederlands. De protestantse kerken in Congo hebben vaak een band met kerken in Nederland, ook met de PKN. De kerken versterken met het ontwikkelingswerk gezondheidszorg en onderwijs, en zetten water- en sanitaire voorzieningen op. Het werk staat onder druk gezien de voorgenomen bezuinigingen op de ontwikkelingssamenwerking. De vraag is of particuliere organisaties meer kunnen doen aan de ontwikkeling van landen die gekenmerkt worden door geweld, een zwakke overheid, het ontbreken van maatschappelijke structuren en grote armoede. Naast het geweld zijn dat de redenen waarom mensen uit Afrika en andere werelddelen naar Nederland en andere Europese landen komen.

Hier Aan de ene kant ervaren nieuwkomers Nederland als een vreemd land. Alles is groen en iedereen heeft haast. Alles draait om de klok. In de kerk zijn Nederlanders heel stil. Ze klappen niet in hun handen en roepen tijdens de preek niet steeds Amen of Halleluja. Er is alleen maar een orgel, geen synthesizer, gitaar of drums. En de kerkdienst is voorbij voor je het weet. Dat is vreemd voor wie anders gewend is. Niet alleen in Afrikaanse landen gedragen mensen zich anders in de kerk, maar ook in Zuid-Amerika, de Cariben, Azië. Uit al die landen wonen er inmiddels christenen in Zwolle. Steeds meer ontmoeten zij elkaar in hun eigen taal rond dezelfde Bijbel. Hier vieren zij ook dat zij hier in redelijke veiligheid en vrijheid mogen wonen en dat hun kinderen naar school kunnen. Zij ervaren dit altijd als Gods genade. Want zij kunnen zich niet voorstellen dat al dit goeds ergens anders van-

daan zou kunnen komen. Zij danken en loven de Heer dan ook uitbundig voor deze ‘Amazing Grace’. Dat gebeurt ook met Kerst. Dat wordt gevierd in den vreemde. En vaak is de viering hier voor hen ook vreemd. Niet alleen omdat het hier niet zo’n 30 graden warm is, maar ook vanwege de buitenwereld. Je wordt hier gelukkig niet ijskoud vermoord, zoals daar. Maar als nieuwkomer word je nogal eens genegeerd. Die kou zouden veel geïmmigreerde christenen wel uit de lucht willen hebben. En al is het voor beide kanten niet gemakkelijk, ze zouden toch wel graag andere christenen willen ontmoeten. Niet eens zozeer om over de verschillen te praten, als wel over de overeenkomsten, vooral over het feit dat we allemaal christen zijn, en dat betekent voor hen dat je niet van een land of een kerk bent, maar van onze Heer Jezus Christus.

Adventskerk “Daarom is het van belang dat er vanuit West-Congo een bezoek aan de Zwolse Adventskerk is gebracht”, vindt diaconaal predikant Lútzen Miedema. “Het laat zien dat binnenlands en buitenlands diaconaat vaak dicht bij elkaar komen.” De foto’s op deze pagina zijn genomen tijdens de dienst. Nog een foto en informatie over het ZWO-project voor West-Congo op pagina 8 van deze Gaandeweg. “De protestantse diaconie probeert te doen wat zij moet doen”, aldus dominee Miedema, “en dat is verbinding maken met groepen christenen en waar gewenst tot steun zijn. Ze komen uit Afrikaanse landen als Angola, Congo, Ivoorkust, uit het Midden-Oosten, uit China, uit Vietnam, Indonesia, de Filippijnen, uit Brazilië en de Cariben. Verschillende kerken worden bezocht. Niet tegelijk en niet allemaal. Bijvoorbeeld een Chinese kerk heeft aan-gegeven blij te zijn met de belangstelling, maar nog niet in staat te zijn om plaatselijk het contact aan te gaan. Andere kerken en gemeenschappen doen dat wel. Voor zover dat kan. Want de meeste voorgangers zijn allereerst diaken. Zij zetten zich in voor mensen die te weinig hebben om van te leven, of voor mensen die dreigen af te glijden naar nog erger armoede, dakloosheid, werkloosheid. Zij stimuleren iedereen om Nederlands te leren en om naar school te gaan. Als dat kan, want we hebben hier erg veel strenge regels. Als diaconie bekijken we momenteel hoe we de vragen om steun het beste kunnen beantwoorden en dat antwoord zoeken we op de diaconale wijze, namelijk in samenspraak en in wederkerigheid. Zo hopen we dat Kerst hier niet meer vreemd zal zijn, maar eigen. Voor iedereen.”

7

ZWO-project West-Congo

Toegezegd bedrag bijna gehaald

AANDACHT VOOR

Toen de ZWO-commissie van de Protestantse Gemeente Zwolle in 2008 de beschikking kreeg over een legaat, kon voor een aantal jaren een project van Kerk in Actie geadopteerd worden: een prachtige manier om meer dan incidenteel mee te werken aan zending, werelddiaconaat en duurzame ontwikkeling. Het betreft een project voor plattelandsontwikkeling in West-Congo. Met behulp van het legaat en allerlei acties helpt ZWO-Zwolle met een toezegging van € 15.000 euro per jaar de doelen van het project te verwezenlijken.

8

“Vooral de wijkgemeenten Adventskerk en De Hoeksteen hebben hun steentje bijgedragen”, melden Nelleke Eygenraam en Johan Deurloo van ZWO-Zwolle. “Het is verheugend dat in 2010 ook twee keer de opbrengst van de zondagse doelcollecte in alle wijkgemeenten aan dit project is besteed. Daarnaast is in enkele wijkgemeenten een avondmaalscollecte voor het project gehouden. En er waren verschillende andere inzamelingsactiviteiten waardoor het toegezegde bedrag op moment van schrijven bijna gehaald is. Er hebben veel enthousiaste mensen aan meegewerkt, die we hartelijk danken.”

Het project is multi purpose, dat wil zeggen dat er meerdere doelen tegelijkertijd worden uitgevoerd, in dit geval vijf. ZWO-Zwolle doet mee met de zogenaamde waterprojecten. Daarbij worden watertappunten voor schoon drinkwater aangelegd en toiletten gebouwd.

Bezoek uit Congo In het laatste weekend van september bracht de directeur van de Congolese organisatie AEPH, ds. Jonathan Mpasi, een bezoek aan Zwolle. Hij en zijn vrouw Wivine waren te gast in de Adventskerkgemeente. Op zondag 26 september werkten zij samen met ds. Nelleke Eygenraam mee aan de kerkdienst. Het was een indrukwekkende dienst, mede door de enthousiaste bijdrage van een Afrikaans gospelkoor uit Leeuwarden. Na de dienst hield Jonathan Mpasi een diapresentatie over de projecten van AEPH en kon iedereen hem vragen stellen. Vooral de jeugd had indringende en soms zelfs heel persoonlijke vragen, die door Jonathan Mpasi uitvoerig en zonder enige terughoudendheid werden beantwoord. Het ZWO-project in West-Congo wordt nog steeds vanuit Zwolle ondersteund. In de Adventskerk onder meer met de

Ds. Jonathan Mpasi, zijn vrouw Wivine, ds. Nellke Eygenraam en een jeugdig gemeentelid tijdens de dienst op 26 september. verkoop van Fair Trade producten. Ook staan in de Adventstijd de paarse collectebussen achterin de kerk en worden kaarsen verkocht. ZWO-Zwolle wil in 2011 graag doorgaan met de ondersteuning van dit project.

Gift overmaken? Wie het project een warm hart toedraagt, kan een gift overmaken op bankrekeningnummer 63.58 04.794, Diaconie PGZ, ZWO-commissie. Vermeld erbij: Project West-Congo. Meer informatie is te vinden op de website www.diaconiezwolle.nl onder ‘Agenda’; dan doorklikken op ‘diaconaal’ en daarin op ‘ZWO, Adventskerk en De Hoeksteen’.

Marc Chagall: Messiaans vrederijk

Bijzondere diensten Sionskerk Opendeurdienst In de Sionskerk wordt iedere tweede zondag van de maand een bijzondere dienst gehouden. Deze dienst is voor iedereen toegankelijk, er is muzikale medewerking van een koor en/of muziekgroep en er is een lichte overdenking. De dienst begint om 19.00 uur en er is vanaf 18.45 uur samenzang. Op zondag 12 december is Henk Stoorvogel voorganger. Het mannenensemble ‘Into my Heart’ onder leiding van Bart Hoekstra treedt op. De eerste opendeurdienst in 2011 is gepland op zondag 13 februari. Nadere informatie wordt te zijner tijd verstrekt via De Stentor en De Peperbus.

Kinderen gezegend Kinderen zijn welkom in de Sionskerk. Op zondag 2 januari 2011 bidt de gemeente om een zegen voor het Nieuwe Jaar. Alle kinderen in de kerk worden die ochtend persoonlijk in de kerk gezegend en toegezongen door de gemeente.

Bijbel & Kunst Zondagavond 6 februari is er ’s avonds weer een Bijbel & Kunstdienst in de Sionskerk. Dit keer staat het kunstwerk centraal van Marc Chagall over het komende Vrederijk van de Messias. Gelezen wordt de profeet Jesaja hoofdstuk 2: “Hij zal richten tussen volk en volk en rechtspreken over machtige natiën. Dan zullen zij hun zwaarden tot ploegscharen omsmeden en hun speren tot snoeimessen.” Het raam en deze tekst zijn te vinden in het gebouw van de Verenigde Naties in New York.

Ontmoeting…. de Veertigdagentijd De Hoeksteen, Jeruzalemkerk en Oosterkerk brengen weer een veertigdagenboekje uit. Dit boekje bevat meditaties voor elke dag in de Veertigdagentijd, geschreven door leden van de drie gemeenten. Vanaf zondag 20 februari is het boekje verkrijgbaar in de drie kerken en op het Kerkelijk Bureau. Het boekje dat de titel Ontmoeting krijgt, kost € 4,-.

De Open Kring in actie Het Oom Gan Fonds helpt op eenvoudige wijze: met vrijwilligers, met giften van particulieren en kerken in Nederland en door persoonlijke contacten in Indonesië en Kenia. Gehandicapte kinderen krijgen (para)medische zorg en soms ook met een opleiding. Hierdoor krijgen zij weer een toekomst. De Open Kring is via een van haar gemeenteleden met het fonds in aanraking gekomen.

Dit jaar brengen gemeenteleden van De Open Kring geld bijeen voor het Oom Gan Fonds, onderdeel van de organisatie Linking People. Dit fonds zet zich al 25 jaar in voor gehandicapte kinderen in het zuiden van de wereld, die niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Ze zitten vaak thuis opgesloten, omdat hun ouders zich voor hen schamen.

X-Mas Proof is een feest voor jongeren vanaf ongeveer 14 jaar. Een eigentijds

Info op website

Op dit moment lopen er verschillende acties in De Open Kring. Zo kunnen lege cartridges, oude mobiele telefoons, statiegeldbonnen van de Albert Heijn en de C1000 in Stadshagen worden ingeleverd in de kerk. Bij de huisartsen Cleveringa en Ridderbos in het Gezondheidshuis Kindertehuizen Stadshagen kan een rijbewijskeuring voor Het Oom Gan Fonds werkt samen met contactorganisaties in Indonesië en Kenia. het goede doel worden aangevraagd. Op In Indonesië zijn dat vooral tehuizen voor de website www.openkring.nl is het hele gehandicapte kinderen, in Kenia is het een seizoen informatie te vinden over deze en nieuwe acties. Ook de diaconie kan meer diaconale organisatie die vrijwilligers in informatie geven: [email protected] de kerken werft en opleidt om zich in te zetten voor kinderen met een handicap. Bijdragen kunnen worden overgemaakt Het Oom Gan Fonds springt waar dat naar Rabobankrekeningnummer nodig is, financieel bij. Gemiddeld is voor een kind € 300 nodig. 17.07.69.283, SOW Stadshagen/Westenholte, onder vermelding van Oom Gan De lokale gemeenschap in Indonesië en Fonds. Kenia zamelt gemiddeld € 50 euro in.

Kerst voor jongeren in Broerenkerk ‘Het kerstfeest waar je bij moet zijn’, dat is X-Mas Proof 2010. Het wordt gehouden op zondag 19 december van 16.00 tot 21.00 uur in de Broerenkerk in Zwolle.

Met een bijdrage van € 250 van Oom Gan kunnen de contactorganisaties een gehandicapt kind in hun midden helpen.

kerstfeest met veel muziek, inhoud en fun. Jongeren worden actief betrokken bij de betekenis van Kerst, voor henzelf en voor de wereld om hen heen, door middel van muziek, verhalen, spel en diverse workshops. Voor meegekomen volwassenen is er een eigen programma. Met informatie over in nieuwe jeugdwerkmethodes, materialen en een inhoudelijke workshop. Ook is er volop gelegenheid tot het stellen van vragen aan jeugdwerkprofessionals. Meer info op www.jop.nl/xmasproof

Lezing in De Hoeksteen

Opkomst en neergang van kerken Ook in de Protestantse Gemeente Zwolle is een tendens te zien die in heel Nederland gaande is: kerkverlating op grote schaal. Drie van de negen kerkgebouwen in Zwolle moeten verkocht worden. In andere steden is dit soms al langer aan de hand. Amsterdam heeft dit proces ook al doorgemaakt, evenals Groningen. Op 19 januari om 20.00 uur in De Hoeksteen geeft kerkhistoricus Gert van Klinken een beschouwing over de opkomst en neergang van de naoorlogse kerkenring rond de stad Groningen. In menig geval zijn de bouwers van een kerk tevens getuige geweest van sluiting en verkoop van het gebouw. Het roept de vraag op hoe direct betrokkenen dit proces ervaren hebben.

Dorcas Voedselactie succes De Dorcas Voedselactie in november was opnieuw een succes. In Zwolle zijn 1215 voedselpakketten ingezameld. De voedselactiecollecte bracht € 2.232,07 op. Landelijk heeft de actie dit jaar 53.000 voedselpakketten opgeleverd. Zeker 20.000 daarvan zullen nog voor Kerst worden verspreid onder de allerarmsten.

Opendeurdienst Adventskerk In de Adventskerk wordt op zondag 9 januari een opendeurdienst gehouden met als thema: Mystiek. Het woord 'mystiek' is afgeleid van het Griekse werkwoord 'muein'. Dat betekent 'gesloten zijn' en ook 'niet-zien en zwijgen'. Mystiek begint waar zien en spreken ophouden, waar ervaringen niet meer in woord en beeld te vatten zijn. Voorganger is ds. H. Marsman uit Deventer. Het Aquinokoor onder leiding van E. van Bohemen met aan de piano P. Hopster verleent muzikale medewerking. De dienst begint om 19.00 uur.

9

MIJN KUNST

Sinds 18 juni van dit jaar staat hij op de Grote Markt: de Glazen Engel van Herman Lamers. Nelleke Beimers, predikant in De Open Kring, koos hem voor deze rubriek als ‘haar’ kunstwerk. Als kenner van ikonen en auteur van een boekje over deze vorm van religieuze kunst, vergelijkt Nelleke de moderne Michaël met de traditionele afbeelding van de aarstengel die op ikonen te zien is. En met de engel op de Grote- of SintMichaëlskerk.

10

Michaël, krachtpatser en kneus “Wat was ik opgetogen toen ik voor de eerste maal, het zal eind juni geweest zijn, hoogzomer, tegen de prachtige groene glazen Michaël opliep! Ik dacht niets, ik dacht al helemaal niet: dit klopt niet met de traditionele voorstelling van Michaël, niets van dat al. Alleen maar blij was ik, beetje verliefd eigenlijk, steeds als ik die grote groene man zag met die net iets lichtere groene vleugels. Een engel in de stad! Ik ging iets drinken op een tegenoverliggend terras en zag hoeveel reacties hij opriep bij voorbijgangers. Ze raken hem aan, willen met hem op de foto, eten een ijsje aan zijn voeten. Vragen zich af wie hij is. Hij zegt niets en staat daar maar een beetje weerloos en kwetsbaar te staan. Een beetje een kneus. Maar wat is hij mooi! Sta je bij dit beeld, doe je vervolgens je hoofd in je nek en kijk je heel erg omhoog, dan zie je het 5,5 meter hoge Michaëlsbeeld op de kerk. Geplaatst in 1888. Daar zien we hem met een lans, als strijder tegen het kwaad. Dat beeld had ik voordat ik de groene engel zag nog nooit eerder gezien. Ook zag ik ineens ditzelfde beeld vanuit een raam in ziekenhuis De Weezenlanden toen ik daar een gemeentelid bezocht. Dat mijn blik daar nooit eerder op gevallen was! Engelen zie je pas als je op ze let, ook als ze 5,5 meter hoog zijn! Maar grappig dat die groene jongen beneden op het plein dus verwijst naar zijn grotere en oudere en stoerdere broer bovenop de kerk. Bij deze rubriek is een afbeelding van een Russische ikoon geplaatst uit plusminus 1800. Een Voyavoda ikoon. Michaël als strijder, als aanvoeder van de hemelse legermachten. De iconografie is grotendeels gebaseerd op teksten uit het Bijbelboek de Openbaring van Johannes. We zien hier Michaël op een rood paard, met harnas en rode mantel, kleuren van de heiligheid. Boven zijn hoofd de regenboog en in zijn linkerhand het evangelieboek, rechts een wierookvat, kruis en lans waarmee hij een demon doodt. Rechtsboven een afbeelding van Christus, het pre-existente woord van God. Met een kruis en kelk, verwijzingen naar zijn lijden en een evangelieboek, de verwijzing naar de overwinning op het lijden. De Michaël op deze ikoon is afgebeeld als een soldatenengel. Engelen zijn wat mij betreft postbodes. Ze geven ons berichten van God door. Beide Michaëls in Zwolle doen dat. De krachtpatser en de kneus. De krachtpatser heeft oudere papieren maar onze nieuwe groene kneus voegt een eigen dimensie toe aan al heel oude legenden.”

Engel tussen de mensen

Column

Kunstenaar Herman Lamers was erbij op 18 juni 2010, toen zijn Glazen Engel werd onthuld. Het beeld op de Grote Markt is een opvallende verschijning, die laaiend enthousiaste reacties oproept, lees maar wat Nelleke Beimers in ‘Mijn kunst’ over hem schrijft, maar ook uitgesproken negatieve. Weblog Zwolle plaatste er tientallen, de één nog tenenkrommender dan de andere. Wat vindt de kunstenaar zelf van deze uiteenlopende reacties? Herman Lamers: “Ik hoop dat een beeld groeit in zijn betekenis voor een plek en dat mensen er van gaan houden. Maar alle mensen gelukkig maken met een persoonlijk statement is onmogelijk. Zeker in deze tijd waarin veel mensen vinden dat ze overal over alles kunnen en mogen zeggen wat ze denken, zonder veel achtergrond of reflectie. Over smaak valt niet te twisten maar over kunst zijn meningen niet vrijblijvend. Ik krijg overigens ook veel positieve reacties. Bijna elke week komen er wel mails van onbekenden die hun waardering uiten en hun eigen verhalen vertellen over het beeld. Iemand schreef: ‘Veel Zwollenaren zeggen wanneer ik vertel dat ik het zo'n mooie engel vind, dat het gewoon een man met vleugels is, geen engel. De engel op de kerk, dat is volgens hen een engel. Maar dat vind ik er juist zo mooi aan. Zonder dat we het weten ontmoeten we misschien elke dag wel zo'n man, die ons beschermt en altijd straalt. Ik denk dat ons beeld van een engel misschien wat vertroebeld was door de jaren, maar dankzij jouw engel is dat voor mij en Zwolle weer groen-glashelder.’ Ik vind dat heel bijzonder.” Spelen engelen in uw werk vaker een rol? Herman Lamers: “Nee, dit was mijn eerste engel en dat zal ook wel zo blijven. Op het plein moest een beeld komen dat modern en historisch is en dat de markt en de kerk met elkaar verbindt. Een digitale transparante engel was mijn antwoord. Het materiaal, glas, heeft de kracht van kwetsbaarheid. Daardoor is de engel doorzichtig en soms zelfs bijna onzichtbaar. Hij moet opgaan in zijn omgeving. Het beeld van de beschermengel heeft mij als kind altijd erg aangesproken. Ik ben katholiek opgegroeid. Tijdens mijn puberteit vond ik dat magische beeld in de literatuur heel spannend. Maar die tijd ligt achter me en engelen zijn nu voor mij meer een sprookje dan realiteit.” De ‘mal’ van de Glazen Engel (zie foto) staat in de Anningahof en zal worden verkocht. Zou u het leuk vinden als dit beeld ook in Zwolle blijft en publiek wordt tentoongesteld? Herman Lamers: “Ik vind het een bijzonder beeld en zou het prachtig vinden als het in Zwolle en in de buurt van de Glazen Engel van de Grote Markt zichtbaar zou blijven, maar dat is afhankelijk van geld. Ik ben wel een idealist, maar kan geen blokkade gooien op een werk als het verplaatst wordt naar een andere stad dan Zwolle.”

Klein en groots Voor een luttel bedrag hebben we bij de Wereldwinkel een heel klein kerststalletje gekocht. Dat ‘klein’ en ‘stalletje’ lijkt misschien wat dubbel op, maar in dit geval is dat terecht. Het kerststalletje is kleiner dan een luciferdoosje, het formaat komt in de buurt van een collectepenning! Dat zie je op de foto. In het kerststalletje zijn zeven figuren te onderscheiden: het kindje Jezus in het midden, Maria, een os en een ezel en nog vier figuren. Wie dat zijn is mij niet geheel duidelijk. Het zouden Jozef en twee herders kunnen zijn, maar ook de drie wijzen.

Het kerststalletje krijgt in de adventstijd bij ons een ereplaats in de kamer. Eerst nog met de deurtjes dicht. En op eerste kerstdag gaan de deurtjes ‘royaal’ open voor het kind uit het geslacht van koning David. Niet alleen de voorstelling in het stalletje, maar ook de afmetingen van het stalletje geven een belangrijk aspect van het kerstverhaal van Lucas weer. In de lofzang van Maria zingt zij wel: “…alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan,” maar die ‘grote dingen’ zagen er eerst zeer klein uit. En die ‘grote dingen’ leiden ertoe dat groten van de troon vallen en dat ‘wie gering is’ groot wordt. De Griekse schrijver Kazantzákis heeft op grootse wijze verwoord waarom de Eeuwige in het ‘kleine’ gevonden kan worden. “Eeuwige, de ogen van de mensen kunnen niet recht in de zon kijken, want dan worden ze blind. Hoe zou de mens dan rechtstreeks naar U kunnen kijken? Heb mededogen, matig Uw kracht, temper Uw stralende glans, opdat ik U moge aanschouwen.” “En toen werd de Eeuwige een stuk brood, een beker koel water, een warme mantel, een beschutte plek, een stal en een zogende vrouw met een Kind.” (En als u toch rond Kerst eens groots uit wil pakken, doe dan maar ‘royaal’ bij Kerkbalans.) Lodewijk Kruithof

11

Wim van der Stouwe, kerkenraadslid Jeruzalemkerk:

“We willen present blijven in Assendorp”

PERSPECTIEF

Er is al veel gezegd en geschreven over de toekomst van de Jeruzalemkerk. Ter voorbereiding op het interview met Gaandeweg heeft Wim van der Stouwe de feiten op een chronologisch rijtje gezet. Hij is scriba van de Jeruzalemkerkgemeente en lid geweest van de stuurgroep die het samengaan met de Oosterkerk- en de Hoeksteengemeente voorbereidde. Zijn overzicht begint in de zomer van 2007, toen De Molenhof, het woonzorgcentrum naast de Jeruzalemkerk, liet weten samen met de wijkkerk een toekomstvisie op wonen, zorg en welzijn te willen opstellen.

12

In november 2007 besprak de Jeruzalemkerkgemeente de mogelijke samenwerking met het woonzorgcentrum. “Wat precies bedoelingen van De Molenhof waren was ons niet helemaal duidelijk”, merkt Wim op. “Als wijkkerkenraad hadden we de indruk dat er vooral belangstelling was voor kerkgebouw en grond. Toch werd het idee, de kerk aan De Molenhof te verkopen en dan samen een vierplek in te richten, door de gemeente positief ontvangen. Veel gemeenteleden beseften dat er in elk geval iets moest gebeuren. Onze kerk is al heel lang veel te groot voor

de paar honderd mensen die er op zondag en door de week gebruik van maken.” De wijkgemeente richtte de Commissie Nieuw Elan op die de mogelijkheden onderzocht. De bestaande situatie handhaven leek op den duur onhoudbaar, de kerk afbreken en op zoek gaan naar een nieuw onderkomen ongewenst. De beste optie was: de kerk laten staan en opnieuw inrichten. Met een multifunctionele vierplek en eventueel ruimte voor het Kerkelijk Bureau. Deze optie werd zelfs al in tekeningen uitgewerkt. Samenwerking met De Molenhof om

Wim van der Stouwe heeft het artikel in de Stentor over de vorming van de nieuwe wijkgemeente bewaard.

dit resultaat te bereiken bleef een mogelijkheid. In het voorjaar van 2009 kwam een stuurgroep op gang, waarin het College van Kerkrentmeesters en de wijkkerkenraad overleg voerden met De Molenhof en Habion, de eigenaar van de gebouwen van het woonzorgcentrum. Vooralsnog bleef het bij praten.

Rauw op het dak “En toen was daar de notitie Financieel Beleid van de Algemene Kerkenraad”, kijkt Wim terug. “Dat de Jeruzalemkerk tot de af te stoten gebouwen behoorde werd algemeen verwacht. Maar dat wij zouden moeten fuseren met de Oosterkerkgemeente, waar al snel de Hoeksteengemeente bijkwam, viel ons rauw op het dak. De samenwerking op zich

Diaken en koster Sionskerk blij met behoud van eigen gebouw

“Er viel een last van onze schouders” ‘Opgelucht en blij’ waren ze, de leden van de Sionskerkgemeente, toen ze hoorden dat zij hun kerk mochten houden. In mei van dit jaar maakte de Algemene Kerkenraad bekend dat van de twee kerken in Zwolle-Noord De Hoeksteen verkocht zou worden. De Hoeksteengemeente was op dat moment al bezig zich voor te bereiden op de fusie met de wijkgemeente van de Oosterkerk; zij zou in elk geval afscheid hebben moeten nemen van haar kerkgebouw. Dat blijft de Sionskerkgemeente bespaard.

Het verlossende bericht maakte een eind aan een spannende tijd, vertellen Henrieke Knobbe-de Olde, diaken, en Joop van Assen, koster in de Sionskerk. “Er viel een last van onze schouders, we waren dolgelukkig”, zegt Joop. “De rust keerde terug”, stelt Henrieke vast. Beiden vinden het triest dat De Hoeksteen, die net als de Sionskerk 27 jaar geleden is gebouwd, wel moet worden gesloten. “Het is een gebouw waar Gods woord wordt verkondigd”, verklaart Henrieke, “en dat veel voor mensen betekent.” Persoonlijk had zij het geen probleem gevonden om naar een ander

kerkgebouw te verhuizen, omdat de gemeente dan immers wel zou blijven bestaan. Joop is gehecht aan het vertrouwde gebouw. Hij was al koster van de hervormde wijkgemeente 4 toen die nog met de gereformeerden van ZwolleNoord de Andreaskerk deelde. “We hebben daar een heel goede tijd gehad, waar ik mooie herinneringen aan bewaar. Toch waren we blij met de Sionskerk destijds: eindelijk een eigen kerk”, herinnert hij zich. “Het is een fijne kerk, mooi qua architectuur, ruim, toegankelijk en functioneel.”

Hoeksteengemeente Direct nadat de voorgenomen besluiten van de Algemene Kerkenraad bekend werden, voerde het moderamen van de Sionskerk enkele gesprekken met het moderamen van De Hoeksteengemeente. “Zij waren op zoek naar een alternatief voor aansluiting bij De Open Kring, wat door de AK was voorgesteld”, legt Henrieke uit. “Wij waren van mening dat dit probleem niet op wijkniveau kon worden opgelost, maar wilden het overlaten aan de AK. Die had zich uitgesproken voor het behoud van wijkgemeenten met verschillende identiteiten, terwijl De Hoeksteen en de Sionskerk qua identiteit behoorlijk ver uit elkaar liggen. Samengaan was dus geen optie, maar we hebben volgens mij niet gezegd dat we ons gebouw niet wilden delen. Het is jammer dat in De Hoeksteen kennelijk wel de indruk bestond dat wij de deur voor hen dichtgooiden.

was het probleem niet; er waren al verscheidene jaren contacten met de Oosterkerk, op het gebied van Vorming en Toerusting en het jeugdwerk. En ook met De Hoeksteen zitten we wat onze opvattingen betreft op één lijn. Wel een probleem vonden wij dat we niet meer als kerk aanwezig zouden zijn in de wijk. Als je een kerkgebouw sluit, zo heeft de ervaring geleerd, waaiert de gemeente uit over de hele stad. Daarmee zou ook de vrijwilligersorganisatie die wij hebben opgebouwd verdwijnen, terwijl we die hard nodig hebben willen we de wijk Assendorp kunnen blijven bedienen. Want dat was wat wij wilden.”

Heet hangijzer In de stuurgroep die de fusie van de drie wijkgemeenten vorm moest geven, bleef deze wens van de Jeruzalemkerkgemeente volgens Wim ‘een heet hangijzer’. “Samengaan betekent dat je al het oude achter je laat, kregen wij te horen”, vertelt hij. “Er was weinig enthousiasme voor ons plan om in samenwerking met De Molenhof tot een vierplek in Assendorp te kunnen komen. Intussen wisten wij nog steeds niet of die samenwerking echt tot stand zou komen, dat was behoorlijk frustrerend. Ook voor de gemeente, die we als kerkenraad van tijd tot tijd op de hoogte

Dat is nooit de bedoeling geweest.” De identiteit van de Sionskerk is belangrijk voor de koster en de diaken. Henrieke beschrijft haar wijkgemeente als confessioneel-evangelisch. “Met een dominee die heel Bijbelvast is en nadrukkelijk Jezus belijdt. En met een evangelische omlijsting van de kerkdiensten. Wat dat betreft gaat de Sionskerk met haar tijd mee.” Voor Joop hoefde het niet echt, de omslag van de traditionele kerkdienst, zoals hij die vanouds kende, naar evangelisch. Hij draagt ook de Gereformeerde Bond een warm hart toe en voegt zich ’s avonds nogal eens bij de Grote Kerkgemeente. Henrieke en haar gezin vielen in het verleden geografisch onder de Grote Kerk, maar voelden zich daar juist minder thuis.

Kerk in de wijk Na de sluiting van De Hoeksteen is de Sionskerk nog de enige protestantse kerk in Zwolle-Noord. Hoewel de gemeente verscheidene leden van buiten de wijk telt, omvat zij geografisch een groot deel van Holtenbroek en de Aa-

hielden van de stand van zaken. Het leek op dat moment alsof weinig mensen voelden voor een fusie met de Oosterkerk en De Hoeksteen. Voor velen heeft de Jeruzalemkerk een grote emotionele waarde: mensen zijn er gedoopt, getrouwd en hebben vanuit deze kerk geliefden begraven. Bovendien hadden we het schrikbeeld van de Scheppingskerk voor ogen. Toen die werd afgestoten, zou de gemeente naar de Jeruzalemkerk overgaan. Maar die groep is helemaal uit elkaar gevallen.”

Zelfstandig verder Na raadpleging van de kerkenraad stapte de delegatie van de Jeruzalemkerk uit de stuurgroep, om zelfstandig verder te gaan. “We wilden de komende tien jaar als levensvatbare gemeente present en actief blijven in Assendorp en echt iets betekenen voor die wijk. Maar om dat te doen slagen is de inzet van vrijwilligers vanuit de gemeente cruciaal”, zegt Wim. Hij is een van de leden van de denktank die is opgericht, om de mogelijkheden voor de komende jaren uit te werken. Over de financiële ruimte is overleg met de Algemene Kerkenraad. Ingrijpend was het bericht dat in augustus kwam: Habion maakte bekend geen bod te willen doen op de Jeruzalemkerk. Daarmee verviel de mogelijkheid samen

landen. “Wij willen zeker uitstralen dat we ‘kerk in de wijk’ zijn”, zegt Henrieke. Als voorbeeld noemt ze de schoonmaakactie in de Aa-landen, die de Sionskerkers vorig jaar op de dag voor de startzondag hebben uitgevoerd. Ook in de kerkdiensten met basisschool De Aquarel heeft de gemeente direct contact met de wijkbewoners. In Holtenbroek is contact leggen moeilijker. Joop is al vier jaar pastoraal werker in woonzorgcentrum De Havezate, maar hij herinnert zich dat het moeilijk was voet aan de grond te krijgen in die van oorsprong humanistische instelling. Ook voor de diaconie is het niet gemakkelijk mensen te bereiken. “Om de eigen diaconie aan te spreken ervaren mensen toch een drempel”, veronderstelt Henrieke. “Om dat gemakkelijker te maken hebben we een brievenbus opgehangen in de kerk; mensen kunnen daar voor zichzelf of anderen een aanvraag om hulp in deponeren. Die bus hangt er nog maar net, maar blijkt nu al in een behoefte te voorzien.” Henrieke en Joop denken niet dat hun gemeente in de toekomst nooit onder

met De Molenhof een vierplek in te richten en moest de denktank op zoek naar alternatieve opties.

Breed gedragen Als deze Gaandeweg verschijnt, is bekend wat de meerderheid van de leden van de Jeruzalemkerkgemeente wil, zij hebben tijdens gemeentevergaderingen op 14 en 28 november of schriftelijk hun stem uitgebracht over hun toekomst. Wat wordt het: alleen de doordeweekse activiteiten in de wijk houden en ’s zondags kerken in de nieuwe wijkgemeente? Of toch een eigen vierplek houden, in een school of buurtcentrum? In beide gevallen wil de Jeruzalemkerk graag een alliantie aangaan met de Oosterkerk en De Hoeksteen, waarmee zij plezierige contacten heeft. “Het besluit van de wijkkerkenraad moet zo breed mogelijk worden gedragen”, verklaart Wim, “want als we aanwezig willen blijven in de wijk hebben we iedereen nodig. Dan moeten we bijvoorbeeld meer aansluiting zoeken bij bestaande organisaties en activiteiten. Belangrijk is dat mensen weten: er is een kerk die midden in hun samenleving staat, die er is voor de wijk. Die uitstraling moeten we krijgen.”

Joop en Henrieke: “Belangstelling voor Sionskerk groeit nog steeds.” bezuinigingen te lijden zal krijgen, ze constateren wel dat de belangstelling voor de Sionskerk nog steeds groeit. “De kerk trekt op zondag steeds meer mensen, dat zie je ook op de parkeerplaats.” Er wordt volgend jaar maart, april en mei zelfs een proef genomen met twee diensten op de zondagmorgen: de eerste voor gemeenteleden die de voorkeur geven aan een wat traditionelere dienst en de tweede vooral gericht op jongeren en gezinnen. Joop is wel bang dat je daarmee ouderen en jongeren uit elkaar zult halen en dat moet natuurlijk niet, vindt hij. “Bovendien zou de kerk dan waarschijnlijk twee keer half vol zitten en dat willen we ook niet. Iedereen zit liever in een volle kerk.” 13

Sinds 1997 was Ton van Vliet verantwoordelijk voor de publiciteit rond de Actie Kerkbalans, in opdracht van de Commissie Geldwerving van wat nu het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ) heet. Dit jaar heeft Ton voor het laatst aan het promoten van Kerkbalans meegewerkt; met ingang van 2011 laat hij die activiteit aan anderen over.

Ton van Vliet: “Zeg maar dat ik in kerkelijk opzicht ga vegeteren.”

Ton van Vliet was dertien jaar publiciteitsman voor Actie Kerkbalans

DESGEVRAAGD

“Het hart van de gemeente moet naar buiten gericht zijn”

14

Waarom is jou destijds gevraagd de publiciteit rond Kerkbalans op je te nemen? TvV: “Als leraar Nederlands gaf ik onder meer les op de mboopleiding Toerisme aan De Factoor. Daar begeleidde ik de leerlingen bij het schrijven van brieven en het samenstellen van folders voor bijvoorbeeld reisbureaus. Vanuit het Kerkelijk Bureau kreeg ik het verzoek teksten te schrijven voor Kerkbalans: de aanbiedingsbrief, artikelen voor het toenmalige kerkblad Op Weg en een blaadje dat in de envelop van Kerkbalans werd meegestuurd. ‘De kerk gedragen’, heette dat en het bevatte onder andere interviewtjes met mensen van de kerk.” Hoe heeft de publiciteit zich sindsdien ontwikkeld? TvV: “Om te beginnen heb ik geprobeerd de stijl van de brieven en artikelen wat minder ouderwets te maken. En vooral compacter, want de hoeveelheid papier die meeging in de envelop van Kerkbalans was mij altijd een ergernis. Niet het vele is goed, maar het goede is veel, vind ik. Van de landelijke Commissie Geldwerving voor Kerkbalans kregen we steun in de vorm van bijvoorbeeld foldermateriaal, waarvan de teksten naar de situatie in de plaatselijke gemeente herschreven moesten worden. De landelijke commissie kwam een paar jaar geleden ook met de aanbeveling de Actie Kerkbalans te verbreden en te verdiepen. In Zwolle heeft de Algemene Kerkenraad besloten daar in 2010 mee te beginnen.” Wil je nog eens uitleggen wat dat verbreden en verdiepen inhoudt? TvV: “Verdiepen wil zeggen dat je de mensen die al geven voor Kerkbalans vraagt hun bijdrage te verhogen. In Zwolle is om een verhoging met 5% gevraagd en aan dat verzoek hebben veel mensen voldaan. Om het verbreden eveneens tot een succes te maken is vooral tijd en energie nodig. Wijkgemeenten moeten dieper ingaan op de vraag waarom bepaalde mensen wel lid zijn van de kerk, maar daar kennelijk geen geld voor over hebben. Het kan zijn dat mensen dat geld gewoon niet hebben en dat wordt natuurlijk geaccepteerd. Anderen tonen zich echter op geen enkele manier betrokken bij de kerk; ze zitten eigenlijk alleen in de kaartenbak. ‘Passief geregistreerden’ noemen we hen in kerkjargon. Verbreden betekent dat een wijkgemeente die mensen persoonlijk

opzoekt en hen vraagt waarom ze niet geven. Sommige wijkgemeenten wilden dat niet, omdat ze ‘al zoveel moeten’, andere wijken hebben dit wel opgepakt. Je hoeft niet alle adressen in een keer te doen, je kunt ook elk jaar een deel afwerken.” Ook voor ieder adres dat niet betaalt, draagt de PGZ jaarlijks € 40,- af aan de landelijke PKN. Moet de kerk er niet mee beginnen mensen die niet willen betalen actief uit te schrijven? TvV: “Ik vind dat dat moet kunnen, als het maar zorgvuldig gebeurt. Jaren geleden hebben we daar al eens een strategie voor ontwikkeld, die als voorstel aan de kerkenraad is voorgelegd. Het was een stappenplan dat begon met mensen erop attent te maken dat ze konden bedanken. Als ze daarover wilden praten kon er iemand van de kerk langskomen. Wie op geen enkele manier reageerde kreeg nog een brief, waarin het uitschrijven werd aangekondigd. Maar ook in dat stadium kon de betrokkene daar nog bezwaar tegen maken; pas als iemand dat niet deed, werd hij of zij echt uit het ledenbestand verwijderd. Ondanks de zorgvuldigheid van deze procedure, werd het voorstel niet aangenomen. Een deel van de PGZ vindt dat een kerk nooit uit eigen beweging mensen mag uitschrijven.” In de publicaties rond Kerkbalans heb je in feite jarenlang reclame gemaakt voor de kerk. Waarom is zij in jouw ogen de financiële steun van haar leden waard? TvV: “De sterke kant van de kerk is het feit dat ze openstaat voor cultuur, voor kunst en muziek. Daarmee moet het hart van de gemeente naar buiten gericht zijn, naar de samenleving. Het mooiste voorbeeld van hoe dat kan, vind ik in Zwolle de cantatevieringen en vespers in de Grote Kerk. In die ruimte, met haar prachtige akoestiek, zijn dat eigenlijk concerten, waarin aandacht is voor het evangelie en waarin mensen ook af en toe zelf een lied meezingen. Daar komen opvallend veel mensen van buiten de kerk op af.” Heeft de kerk ook minder sterke kanten? TvV: “De zondagse kerkdienst is in mijn ogen wel heel erg voor de incrowd. Daar ligt een veel te zwaar accent op. Er zijn natuurlijk mensen die daar graag naar toe gaan en ik denk dat je ook best wat ondersteuning kunt gebruiken om te blijven geloven.

Maar dat hoeft niet elke week en zeker niet op een manier die voor de maatschappij van zo weinig betekenis is. Wat ik ook zonde vind: dat er in het verleden zoveel energie en geld in gebouwen is gestoken. Neem nou de doordrijverij die in de Aa-landen destijds tot de bouw van twee kerken heeft geleid… daardoor zitten we nu met de gebakken peren. Veel kerkleden realiseren zich onvoldoende hoeveel geld dat eeuwige focussen op de gebouwen kost, alleen al aan onderhoud. Als het aan mij ligt houden we alleen de Grote Kerk en daar kan dan iedereen in. Die kerk moet ook door de week altijd open zijn, om even binnen te lopen, een plaats waar je tot rust komt en kunt bidden, in stilte of met muziek. Daarom vind ik het Stiltecentrum van de Grote Kerk prachtig, net als de boekenmarkt die je daar altijd vindt. In de middeleeuwen waren kerken ook meer een marktplaats dan een heilig oord.” Waarom beëindig je met ingang van 2011 je taak als publiciteitsman voor Kerkbalans? TvV: “Omdat ik voel dat het tijd wordt om dingen af te zeggen. Met het werk voor de Commissie Geldwerving kan ik zeker stoppen, er zijn nu andere mensen die de publiciteit voor Kerkbalans heel goed kunnen verzorgen. Sinds Aart Smink voorzitter is hebben we een schitterende folder. Daarmee is de hoeveelheid papier in de Kerkbalans-envelop tot een minimum teruggebracht. Ook is besloten de actie ieder jaar in november aan te kondigen, zodat de mensen erop voorbereid zijn dat de envelop voor de kerkelijke bijdrage in januari weer in de bus valt. Vroeger stond er alleen een aankondiging in Op Weg, dat door lang niet iedereen werd gelezen, en dan stond je als vertegenwoordiger van de kerk zomaar bij mensen op de stoep. Ik heb zelf ook twintig jaar enveloppen opgehaald, vooral in Holtenbroek, omdat Afke en ik lid waren van de Scheppingskerkgemeente. Daar woonden veel mensen die geen enkele band hadden met de kerk: de deur werd voor je neus dichtgesmeten en je kon zelfs van de trap worden gegooid. Nadat de Scheppingskerk is opgeheven zijn wij lid geworden van de Hoeksteengemeente, maar ook die kerk gaat nu dus verdwijnen. Eerlijk gezegd hebben we geen idee wat we nu gaan doen. Ik heb iets van: het zal allemaal wel. Ik zal de oprichting van een nieuwe gemeente samen met de Oosterkerk wel steunen, maar ik heb geen zin meer om me er actief voor in te zetten. Zeg maar dat ik in kerkelijk opzicht ga vegeteren.”

Leden van de PGZ geven gemiddeld € 19,08 per maand voor Kerkbalans. Het landelijk gemiddelde ligt op € 18,33. Van de inkomsten van de Protestantse Gemeente Zwolle komt 75% uit Kerkbalans. Om alle kosten te kunnen dekken moet de gemiddelde bijdrage met € 2,50 per maand omhoog.

Door verkoop van gebouwen en andere maatregelen moet de PGZ op jaarbasis structureel € 200.000 bezuinigen. Hogere bijdragen en bezuinigingen dragen er samen toe bij dat de PGZ voor langere tijd financieel gezond blijft.

36% van de bijdragen komt van mensen die ouder dan 69 jaar zijn. 30,5% van de leden van de PGZ is 70 jaar of ouder. 10,5 % van de bijdragen komt van mensen die jonger dan 40 jaar zijn. 19% van de leden van de PGZ is 39 jaar of jonger.

Als richtbedrag wordt een maandbijdrage van 2% van het netto maandinkomen aangehouden. Van de mensen die voor Kerkbalans worden benaderd draagt 38% daar niet aan bij, geeft 43% minder dan € 100,- per jaar en 3,5% meer dan € 1.000,- per jaar. Per adres draagt de PGZ jaarlijks € 40,- af aan de landelijke organen, daarom vraagt zij haar leden per jaar tenminste € 40,- bij te dragen aan Kerkbalans.

In januari gaan ruim vijfhonderd vrijwilligers op pad om bij alle leden van de PGZ de envelop van Kerkbalans te bezorgen en vervolgens weer op te halen. Door het jaar heen zetten ambtsdragers en andere vrijwilligers zich in om leden die niet bijdragen op te roepen (weer) mee te doen aan Kerkbalans?

Solidariteitskas In de maand mei wordt weer actie gehouden voor de Solidariteitskas. Leden van 21 jaar en ouder (belijdende leden vanaf 18 jaar) wordt gevraagd € 15,- bij te dragen. Bij de actie Kerkbalans wordt de leden verzocht alvast een machtiging voor de Solidariteitskas af te geven. Dat scheelt het Kerkelijk Bureau in mei veel werk en kan de PGZ kosten besparen. 15

Jongeren uit Stinskerk naar Roemenië

JONG IN DE KERK

“Het is fijn als gemeenteleden met ons meeleven”

16

Twee jaar geleden werd er in de Stinskerk door een groep zeer enthousiaste jongeren een begin gemaakt met het organiseren van activiteiten om een reis naar de Oekraïne te bekostigen. Er is daar toen veel werk verzet. Onder de naam ‘Stinskerk Bouwt’ willen de jongeren in 2011 met een nieuwe groep afreizen naar Roemenië. Stinskerk Bouwt stelt het verbeteren van de leefsituatie van mensen in Oost-Europa centraal. De groep wil die leefsituatie op drie manieren verbeteren. Door transport van opnieuw te gebruiken goederen. Door het opknappen van een verzorgingshuis voor mensen zonder geld. Door het organiseren van vakantieweken voor kansarme kinderen en jongeren. Deelnemers aan Stinskerk Bouwt vertellen waarom ze deze reizen organiseren en welke acties er gepland staan. “We doen dit omdat we onze rijkdom en ons geloof willen delen met mensen die het minder goed hebben dan wij. Daarom gaan wij dit jaar niet zonnebaden of bergbeklimmen, maar klussen en kinderwerk doen. Wij willen dit werk graag doen met jongeren, zodat zij ook kunnen zien hoe het er in ontwikkelingslanden aan toe gaat. In de zomer van 2009 zijn we met een groep van achttien personen naar Oekraïne geweest, waaronder elf jongeren onder de 25 jaar. Dit jaar is het nog meer expliciet een doel om met jonge mensen onder de 30 naar Roemenië te gaan. Er zijn nog steeds plekken in de groep voor jongeren of gezinnen met tieners.” “Om met de kinderen daar te werken was fantastisch. Ze kunnen of mogen bijna nooit leuke dingen doen. Dit is precies wat wij wel gedaan hebben. Leuke dingen doen, liefde geven (een aai over de bol, een knuffel: dat krijgen kinderen in Oost-Europa eigenlijk nooit, dit zijn lastige cultuurverschillen) en vertellen van Gods liefde. Dit vonden de kinderen geweldig. Maar wij net zo, om de kinderen te zien genieten. Je bouwt een goede band op met die kinderen en bij het afscheid zijn er wel de nodige tranen weggepinkt.” “Wij hebben verschillende dingen geleerd van de eerste reis. Allereerst vonden wij de overheadkosten via de organisatie waar we vorige keer mee samenwerkten erg hoog. We zijn daarom gaan kijken naar andere mogelijkheden. We werken nu samen met de Zwolse stichting Careï waardoor we alles volledig zelf organiseren. Dit betekent dat wij in Roemenië vier à vijf keer meer geld kunnen uitgeven aan materiële zaken dan afgelopen keer. We zullen verder kleine dingen ter plekke in Roemenië zo proberen te regelen dat we bijvoorbeeld niet zonder klusmaterialen komen te zitten.”

“Dit ontwikkelingswerk bekostigen wij door gezamenlijk en individueel acties op te zetten waarmee geld verdiend wordt. Deelnemers doen zelf in hun eigen tijd bijvoorbeeld klussen (zoals oppassen, verven, tuinieren) en de opbrengst is voor dit ontwikkelingswerk bestemd. Maar ook grotere acties worden in de loop van het jaar opgezet. Zo zullen wij enkele keren een ‘diner’ verzorgen. Dan wordt er voor zo’n zestig mensen gekookt. Zij kunnen tegen vergoeding bij ons eten in de kerk. Begin december was er nog een stamppottenbuffet. In het voorjaar zal er weer een benefietconcert gehouden worden en zullen er allerhande zaken verkocht worden, zoals bloembollen of cakes. Maar het leukst zijn de spontane acties. Wij kregen vorige keer ineens vierhonderd gratis planten van een gemeentelid aangeboden om te verkopen! En er is toen voor ruim zevenhonderd euro aan appeltaartjes verkocht, dit idee begon klein maar eindigde in een professionele bakkerij.” “Onze ZWO-commissie is zeer actief geweest bij onze vorige reis, maar ook deze keer ondersteunen ze ons weer op verschillende manieren. Zo krijgen wij in de zendingsdiensten ruimte om over onze projecten te vertellen. Wat voor ons misschien nog wel belangrijker is, ze ondersteunen ons financieel. De opbrengsten van de ZWO-activiteiten gaan rechtreeks in onze pot en dit zijn geen kleine bedragen! Het is fantastisch om te merken dat mensen een jaar geleden al weer vroegen of ze ons konden helpen bij acties en wanneer we weer weg gingen. Het is heel erg fijn als gemeenteleden van tevoren en tijdens de reis zo met de groep meeleven.” Voor vragen en/of opmerkingen of informatie over het overmaken van een (aftrekbare) gift: neem contact op met: Derjan & Inge Welleweerd en Bastiaan & Hilde Lips e-mail: [email protected], tel: (038) 337 61 72

Stichting Tsjernobylkinderen haalt elke twee jaar groep naar Zwolle

Kinderen uit Wit-Rusland vinden ‘warm nest’ in Berkum Er zitten dertig kinderen in het klaslokaal, maar het is er opmerkelijk rustig. Ze zijn allemaal geconcentreerd bezig al kleurend, knippend en plakkend hun eigen paradijsje in elkaar te zetten. Als het werkje af is komt het in een vrolijke multoband; die gaat op 3 januari, als de zeven weken in Nederland erop zitten, mee naar huis. Met nog heel veel andere al dan niet tastbare herinneringen… De kinderen, die zijn aangekomen op 13 november, zijn afkomstig uit twee dorpjes in Wit-Rusland. Toen in 1986 een deel van de kerncentrale van Tsjernobyl explodeerde, is ongeveer zeventig procent van de radioactiviteit neergeslagen op hun woongebied. Nog steeds zijn daarvan de gevolgen merkbaar. De kinderen zijn naar Nederland gehaald door de Stichting Tsjernobylkinderen Zwolle. Doel is, de kinderen in christelijke gastgezinnen een ‘warm nest’ te geven, om hun lichamelijke en geestelijke gezondheid op te bouwen. “We willen deze kinderen in woorden en daden met het evangelie van Jezus Christus in aanraking laten komen”, verklaart Ad Baars. Hij is een van de leden van de werkgroep die de komst van de kinderen voorbereidt en het verblijf coördineert. Dat gebeurt eens in de twee jaar, dit jaar voor de vierde keer. Jaarlijks een groep ontvangen is te kostbaar, aangezien voor onder andere de reis en de visa van de kinderen en hun begeleiders is € 18.000,- nodig is, een bedrag dat door middel van acties bij elkaar wordt gebracht. Maar vooral het vinden van voldoende gastgezinnen zou moeilijk zijn als dat elk jaar moest gebeuren.

School in de kerk De meer dan twintig gastgezinnen wonen allemaal in Berkum, omdat de kinderen daar ook ‘naar school’ gaan. Dat is de voorwaarde die de Wit-Russische regering stelt, omdat de kinderen leerplichtig zijn. Ze behoren tot twee klassen van dorpsschooltjes en worden vergezeld door twee eigen juffen. Tot de kerstvakantie hebben ze school in De Hoofdhof. Er is een tolk bij het gezelschap. Zij sprak aanvankelijk Engels, maar is al zo vaak met een groep kinderen in Nederland geweest, dat ze zich al veel van de taal heeft eigen gemaakt. De kinderen spreken alleen Russisch, maar dat is over zeven weken anders, voorspelt Ad Baars. Spelenderwijs, bijvoorbeeld door het zingen van Bijbelliedjes in twee talen, leren ook zij heel veel Nederlandse woorden. De gastoudercommissie heeft er hard aan getrokken om de gastgezinnen te werven, vooral onder de leden van de drie kerken in Berkum. Zowel in ‘zijn’ Ichthuskerk als in De Hoofdhof en de

Emmaüskerk heeft Ad presentaties gegeven over het werk van de stichting. Voor hem en zijn vrouw Anjo is het de vierde keer dat ze Tsjernobylkinderen in huis hebben, deze keer de negenjarige tweelingzusjes Wika en Veranika. “Je moet van kinderen houden en hen vooral veel liefde geven”, zegt Anjo. “Ze spreken de taal niet en kunnen heimwee hebben. Met deze twee zal het wel meevallen, denk ik.” Hoewel de zusjes pas twee dagen bij papa Adriaan en mama Anjo zijn, lijken ze zich helemaal thuis te voelen.

Programma De Zwolse werkgroep, die samenwerkt met het Landelijk Platform Hulp aan Tsjernobylkinderen, kan behalve op de gastgezinnen ook rekenen op de inzet van andere vrijwilligers. Sommigen geven twee keer in de week de Bijbelles op school, anderen regelen allerlei activiteiten. Het programma omvat bijvoorbeeld het beklimmen van de Peperbus, zwemmen in Zwartsluis, een bezoek aan molen De Passiebloem, de brandweer en een voetbalwedstrijd van FC Zwolle en… eten bij MacDonald’s. De kinderen ontmoeten ook de leerlingen van basisschool De Duyvencamp en de bewoners van woonzorgcentrum Berkumstede. In de kerstvakantie brengt de groep een dagje door in Speelstad Oranje en loopt mee in de kerstlichtjestocht in Berkum. Met hun gastgezinnen vieren ze Kerst en Oud en Nieuw; op 6 januari, als het Russisch-Orthodoxe kerstfeest wordt gevierd, zijn ze als alles goed gaat weer thuis in hun eigen omgeving. Met meer kleur op hun wangen en een schat aan nieuwe ervaringen en contacten. En een multoband vol prachtige Bijbelwerkjes… Op de website www.tsjernobylzwolle.nl is veel meer te lezen over de activiteiten van de werkgroep. Ook in Wit-Rusland zelf heeft de groep een aantal hulpverleningsprojecten opgezet, zoals een tehuis voor bejaarden.

Wika en Veranika vinden in het gezin Baars een ‘warm nest’.

Providerjongeren voor Tsjernobylkinderen Een middag organiseren voor de Tsjernobylkinderen was een van de aciviteiten waar de deelnemers aan Provider, het catecheseprogramma van Jeruzalemkerk, Oosterkerk en Hoeksteen konden kiezen. Ongeveer twintig jongeren meldden zich aan voor deze feestelijke middag, die plaatsvond op 10 december in de Jeruzalemkerk. De Providerjongeren deden spelletjes met de kinderen uit Wit-Rusland en bakten pannenkoeken.

17

KERKELIJK BUREAU COLOFON 18

Protestantse Gemeente Zwolle

Verhuizingen binnen de PGZ

Centraal adres voor Algemene Kerkenraad, Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur Tel.: (038) 421 75 96 - Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Website diaconie: www.diaconiezwolle.nl

Wist u dat elke wijkkerk een apart wijknummer heeft en dit bepaald wordt door geografisch vastgestelde grenzen? Wanneer u gaat verhuizen naar een andere wijkgemeente binnen de Protestantse Gemeente Zwolle, verhuist u dus ook naar een andere geografische wijkgemeente. Indien u echter bij uw oude wijkgemeente wilt blijven behoren, kunt u dit aangeven bij de melding van uw verhuizing. We spreken dan over ‘voorkeurlidmaatschap’. U dient dit zelf aan te geven. Ditzelfde geldt als u naar een gemeente buiten Zwolle verhuist, maar lid wilt blijven van uw huidige wijkgemeente.

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters: 800 430 en 69.96.41.705 College van Diakenen: 874 034 en 69.95.43.320 Gaandeweg: 69.97.69.167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: 587 931 en 69.97.43.745 Schnitgerorgel: 59.80.52.100

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres Kerkelijk Bureau. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk en Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 en W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41. In Stadshagen: L. Blauw, Goudplevierstraat 123 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren in te dienen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk even doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Indien u eerder getekend hebt voor een voorkeurgemeente en u gaat verhuizen (zelfs binnen de geografische wijkgemeente), vervalt bij de landelijke ledenregistratie uw voorkeur. Wij zullen intern uw voorkeurgemeente handhaven en proberen dit binnen de landelijke ledenregistratie aan te passen zonder daar opnieuw uw handtekening voor te vragen, tenzij u zelf aangeeft bij uw verhuizing dit niet te willen. Om te voorkomen dat een en ander niet conform uw voorkeur geadministreerd wordt zowel binnen de PGZ als ook landelijk, kunt u in alle gevallen het beste zelf uw wensen aangeven bij de melding van uw verhuizing.

GEVRAAGD BLADMANAGER EN/OF ACQUISITEURS VOOR GAANDEWEG Wij zoeken met spoed één of meerdere personen om de financiële belangen van Gaandeweg te behartigen en adverteerders te werven. De advertentie-acquisitie vindt plaats tegen een vergoeding op provisiebasis. Wie belangstelling heeft wordt verzocht contact op te nemen met de heer T. van Vliet (huidige bladmanager) tel (038) 453 43 12 of b.g.g. mevrouw C. Lode (Kerkelijk Bureau, administratie Gaandeweg) tel. (038) 421 75 96 of via e-mail: [email protected]

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum Derde jaargang nr. 6, decemer 2010 Verschijnt zes keer per jaar. Oplage: 11.000 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Jan Nauta Redactionele bijdragen aan dit nummer: scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties Fotografie: Gery Bruins, André Kruiswijk, Maarten Matser, Paula Santbulte, Paul de Vries, Carl Withaar en anderen (foto’s Oekraïne door???)

Vormgeving en grafische productie: Dit magazine is milieuvriendelijk geproduceerd door Drukkerij Upmeyer Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 De volgende Gaandeweg verschijnt in de week van 21 februari 2011 en loopt tot en met zondag 1 mei. Kopij en foto’s dienen uiterlijk maandag 24 januari te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Aandacht voor… In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijk lezers.

Ton van Vliet legt niet alleen zijn taak als publiciteitsman voor de Actie Kerkbalans neer (waarover hij vertelt op pagina 14 en 15), hij stopt ook met zijn werk als bladmanager van Gaandeweg. Zo liet hij de Algemene Kerkenraad, de uitgever van het kerkelijk magazine en de redactie onlangs weten. Het beheer van de financiën van Gaandeweg, dat doorgaans vooral bestaat uit het werven van advertenties, laat hij over aan een opvolger. Die nieuwe bladmanager moet overigens nog wel worden gevonden.

M I J N I N S P I R AT I E

Ton van Vliet: “Gaandeweg heeft een hoge attentiewaarde.”

Ton van Vliet stopt met activiteiten als bladmanager

Gaandeweg zoekt opvolger met doorzettingsvermogen Met het beheren van de financiën van een Zwols kerkblad begon Ton van Vliet al in de jaren negentig. In het kader van het Samen-op-wegproces richtten de Hervormde Gemeente Zwolle, de Gereformeerde Kerk van Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en de Gereformeerde Kerk van Berkum in de jaren tachtig gezamenlijk Op Weg op. Wie dit tweewekelijks verschijnende blad wilde ontvangen, moest een abonnement nemen. Uit die inkomsten, aangevuld met de opbrengst van de advertenties, moest Op Weg worden betaald. Ton werd gevraagd zitting te nemen in de beheerscommissie van Op Weg, die samen met redactie en redactieraad de koers van het blad bepaalde. Alle betrokken kerken waren bij dat overleg betrokken. Hier werden de begrotingen en jaarrekeningen die de beheerscommissie opstelde, beoordeeld.

Advertenties werven In 2007, toen na de opheffing van Op Weg de eerste uitgave van Gaandeweg op stapel stond, werd hij opnieuw gevraagd voor het regelen van de financiële zaken en kreeg hij de titel ‘bladmanager’. Dat klonk mooi, maar in feite kwam zijn taak vooral neer op het werven en houden van adverteerders. “Voor Op Weg wierf Coby Lode van het Kerkelijk Bureau altijd de advertenties”, memoreert Ton. “Die waren veel goedkoper dan de advertentieruimte in Gaandeweg, toen trokken we veel meer kleine middenstanders. Die zijn we nu helaas allemaal kwijt.” Hij vertelt over een nieuw idee: dat bedrijven en instanties die Gaandeweg financieel willen steunen met alleen een logo in het blad komen, gecombineerd met een link naar hun website op de site van de PGZ. Dat moet komend jaar van de grond komen, maar daar zal Ton niet meer aan meewerken. Over welke eigenschappen zijn opvolger moet beschikken? Ton weet het uit ervaring. “Die moet bereid en in staat zijn energie te steken in het werven van adverteerders. Je hebt beslist doorzettingsvermogen nodig, want je krijgt ook nogal eens nul op het rekest. Zeker in deze tijd, nu mensen hun reclamebudgetten kritisch onder de loep nemen. Dan benadruk ik de hoge

attentiewaarde van Gaandeweg: veel mensen bewaren het blad twee maanden en kijken het regelmatig in voor het preekrooster. Eigenlijk ligt dit werk me helemaal niet zo, maar ik kwam nog wel eens ergens. Adverteerders persoonlijk bezoeken is namelijk de enige manier om het contact te onderhouden.”

Gouden griet Ton prijst de samenwerking met Coby Lode, die het advertentiemateriaal verzamelt en doorgeeft aan de drukker. “Als er iets fout dreigt te gaan, en dat gebeurt steevast op het laatste moment, lost Coby het altijd op. Een gouden griet, die me ook vaak attendeert op mogelijke adverteerders. Ga daar maar eens heen, krijg ik dan te horen”, verklaart de bladmanager. Om zijn taak over te nemen hebben de medewerkers van het Kerkelijk Bureau het te druk, beseft hij, daar zal dus iemand anders voor gevonden moeten worden. Het College van Kerkrentmeesters heeft besloten de nieuwe advertentiewerver op provisiebasis te laten werken: hij of zij deelt mee in de opbrengst van de advertenties.

Redactie Ook de redactie van Gaandeweg vindt het heel jammer dat Ton zijn taak neerlegt, hoewel ze dit besluit respecteert en begrijpt. “Vanaf het eerste begin heeft Ton zich heel betrokken getoond bij Gaandeweg”, vindt hoofdredacteur Iemke Epema. “Hij dacht actief mee als er problemen waren en zette zich volledig in om die op te lossen. Mede dankzij hem is Gaandeweg geworden wat het nu is. Daar willen we hem als redactie heel hartelijk voor bedanken.”

Belangstelling voor de functie bladmanager of advertentieaquisiteur? Zie de oproep op pagina 18.

19

AK neemt besluiten over toekomst Grote Kerk en Refter

Maarten Luther

College van Kerkrentmeesters stelt plannen op

AANDACHT VOOR

De Algemene Kerkenraad (AK) blijft als eigenaar verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de Grote Kerk; dit om te waarborgen dat de activiteiten die in het gebouw plaatsvinden zich verdragen met kerkelijke activiteiten. Het is echter noodzakelijk de exploitatie te verbreden. Voor de korte termijn wordt daarvoor een activiteitenplan opgesteld en voor de langere termijn een investeringsplan. Verder wil de AK een sterke nadruk leggen op het sacrale karakter van de Grote Kerk. Dit alles heeft de AK op maandag 8 november besloten naar aanleiding van het rapport ‘De deuren gaan open’ van de Commissie Toekomst Grote Kerk en Refter.

20

Het activiteitenplan voor een bredere exploitatie van de Grote Kerk wordt begin 2011 opgesteld onder regie van het College van Kerkrentmeester (CvK). Om tot dit plan te komen overlegt het CvK met de interne organisaties die bij het gebruik van de Grote Kerk betrokken zijn zoals de Grote Kerkgemeente, de Commissie Grote Kerk en de Beheer- en Activiteitencommissie. Het college laat zich ook adviseren door externe Zwolse organisaties, zoals de Gemeente Zwolle. Ook zal de PGZ structureel overleg starten met het Directeuren Overleg Kunst- en cultuurinstellingen Zwolle (DOK). Om voor de langere termijn te komen tot een investeringsplan, waarvan duurzaam beheer een wezenlijk onderdeel is, stelt het CvK in het voorjaar van 2011 een werkgroep in met externe deskundigen. De AK vraagt het CvK verder een voorstel te ontwikkelen voor een nieuwe, professionele beheerstructuur. Deze is nodig om de bredere exploitatie van de Grote Kerk te kunnen uitvoeren. Besluiten die leiden tot investeringen of een structurele toename van de kosten, worden pas door de AK genomen als de financiële positie van de PGZ in een meerjarenperspectief duidelijk is (voorjaar 2011). Eventuele investeringen in de Grote Kerk worden dus bekeken in samenhang met de financiële positie van de PGZ als geheel.

Verkoop Refter Het is tot nu toe niet mogelijk gebleken een vervangende ruimte te vinden voor de activiteiten van de Grote Kerkgemeente; dit vormde een voorwaarde om het Refter te kunnen afstoten. Verder valt de getaxeerde waarde van het Refter lager uit dan werd aangenomen. Het CvK heeft om deze redenen nog geen stappen kunnen zetten om het Refter af te stoten. De exploitatie van het Refter wordt daarom geïntensiveerd; de Grote Kerkgemeente wordt gevraagd daaraan haar medewerking te blijven geven. Ook wordt onderzocht hoe het Refter en de Grote Kerk elkaar qua exploitatie kunnen versterken. Gedacht wordt aan bijvoorbeeld catering. Dit uitstel mag echter niet als voorbereiding tot afstel worden opgevat; de voorstellen tot afstoting van gebouwen vormen één geheel. De notitie geeft alleen ruimte voor alternatieven als deze een ongeveer gelijk financieel resultaat geven. Het CvK blijft daarom verder zoeken naar vervangende ruimte. De intensivering van de exploitatie heeft in 2009 al een positief resultaat heeft opgeleverd: de inkomsten waren ruim € 15.000 hoger dan begroot.

Ikonen en het Bijbelverhaal Ikonen vertellen hun eigen verhaal. Een verhaal dat zich aan de toeschouwer vaak langzaam ontvouwt. Je moet er ook de tijd voor nemen. Ds. Nelleke Beimers neemt haar toehoorders bij de hand om de ikonen te lezen, in combinatie met de Bijbelgedeeltes waardoor de ikonen zijn geïnspireerd. Samen met Liesbeth van Es schreef Nelleke Beimers het mooie boekje ‘De weg van het Licht’ over ikonen en het Bijbelverhaal. Zij leidt op woensdag 2 februari een avond over ikonen in de Adventskerk. Aanvang 20.00 uur, kosten € 2,00 voor koffie en thee. Opgave niet nodig.

Vijf eeuwen geleden vond in West-Europa een enorme omwenteling plaats, die tot op vandaag bepalend is voor geloof en wijze van kerk zijn: de Reformatie. De Protestantse Kerk in Nederland vindt haar oorspong in deze Reformatie. Twee mensen die op de situatie in Nederland veel invloed hadden, zijn Johannes Calvijn en Maarten Luther. In het Calvijnjaar 2009, 500 jaar na de geboorte van Calvijn, was er veel aandacht voor deze reformator. In 2017 zal het 500 jaar geleden zijn dat de kerkhervormer Luther zijn 95 stellingen publiceerde. Aan hem wordt een leerhuis gewijd. Luther werd in 1483 geboren in Eisleben. In de winter van 1546 overleed hij in dezelfde stad. Hij leidde een bewogen leven, met bekende mijlpalen. De ommekeer in zijn leven tijdens een heftig onweer waarna hij besloot het klooster in te gaan, de 95 stellingen tegen de kerkelijke aflaatpraktijk, zijn excommunicatie door de paus en de vogelvrijverklaring door de keizer. En de vertaling van de gehele Bijbel in het Duits. Maar wat was Luther eigenlijk voor iemand, uit welke denkwereld stamde hij en wat waren zijn beweegredenen om in het geweer te komen tegen de heersende theologische en filosofische denkwijzen en vooral de daaraan gekoppelde kerkelijke praktijk? En ook: wat maakt Luthers invloed zo sterk dat hij nog steeds actueel is in de theologie en op het gebied van bijvoorbeeld liturgie en kerkmuziek? Het leerhuis omvat twee bijeenkomsten. Het begint op dinsdagavond 18 januari met de levensloop van Luther en de theologische en filosofische achtergronden daarvan. Op 8 februari wordt stilgestaan bij een aantal centrale aspecten van zijn theologie en de doorwerking in de huidige tijd. Ds. Louisa Vos, predikant in de EvangelischLutherse Gemeente Apeldoorn en ds. Nelleke Eygenraam leiden het leerhuis, dat wordt gehouden in Wijkcentrum SIO. Tijd: 19.30 tot 21.30 uur. Van deelnemers wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd van € 2,- per persoon per keer. Opgave: uiterlijk 18 december 2010 door een telefoontje naar Nelleke Eygenraam, tel. (038) 452 52 23 of een mailtje aan: [email protected]

Joodse invloeden in Afrika Gedurende zijn 12-jarig verblijf in Kameroen als zendingspredikant, kwam Jaap van Slageren op het spoor van oeroude joodse vormen van godsdienst en cultuur in Afrika: in Egypte, Ethiopië en Noord-Afrika. Sommige joden verspreidden zich als handelaren in deze gebieden, anderen zijn er uit angst voor vervolging of als vluchteling naar uitgeweken. Later drong de joodse invloed ook dieper door in Afrika, zoals in Ghana, Kameroen, Zimbabwe en Zuid-Afrika, waar men nog stammen aantreft die zich strikt houden aan joodse rituelen en leefregels. Joodse trekken vindt men ook in Afrikaanse kerken, zoals de koptische kerken in Egypte en Ethiopië. Op vijf woensdagochtenden licht Jaap van Slageren de onderwerpen uit zijn boek ‘Joodse invloeden in Afrika’ toe en laat hij ook beelden zien. De bijeenkomsten zijn van 9.30 tot 11.00 uur op 12, 19, 26 januari en 3 en 10 maart 2011. Het leerhuis vindt plaats in de Adventskerk en is bedoeld voor 60-plussers. De kosten bedragen € 2,00 voor koffie en thee. Opgave uiterlijk 20 december door een telefoontje aan Manny Frederiks, tel. (038) 465 69 00 of door een mailtje aan: [email protected]

Gelijkenissen beleven Gelijkenissen, beeldverhalen, kunnen worden gelezen en uitgelegd, maar zijn ook te ervaren. De woorden gaan dan op een andere manier spreken en zo kan de taal van beeld, muziek en spel een nieuw perspectief bieden. Zintuigen wijzen de weg… Dat gebeurt op een serie van vier dinsdagavonden in het Dominicanenklooster. Vier bekende en minder bekende gelijkenissen van Lucas worden op een bijzondere manier belicht door middel van verschillende werkvormen. Op 15 februari: Een verhaal, door IJt Eikelboom; op 1 maart: Muziek, door René van Breukelen; op 15 maart: Iconen, door ds. Nelleke Beimers en op 29 maart: Bibliodrama, door ds. Wim Hortensius. De bijeenkomsten zijn van 20.00 tot 22.00 uur; de kosten bedragen € 2,- per bijeenkomst. Graag van te voren opgeven bij ds. Iemke Epema, e-mail: [email protected] tel: (038) 454 23 66

Creatieve ontmoetingen: schilderen Op donderdag 10 februari vanaf 20.00 uur in de Oosterkerk is er gelegenheid om te schilderen onder leiding van Wilma Liefers. Meer informatie en opgave bij Ineke Schoorel: [email protected]

Nieuwe antwoorden op oude vragen In januari zijn er nog drie bijeenkomsten over De Doornse catechismus, een boekje dat oude vragen stelt, maar nieuwe antwoorden geeft: op 25 januari, 8 februari en 8 maart. Inleiders zijn achtereenvolgens ds. Margo Jonker, ds. Wim Hortensius en ds. Andries den Besten. Instappen kan altijd. Het boekje is in de boekhandel verkrijgbaar voor € 14,95. Zie ook www.oosterkerk.nl

Bibliodrama Voor wie samen met anderen wil zoeken naar verdieping is er weer gelegenheid om bibliodrama te spelen. Een Bijbelverhaal wordt ‘tot leven gewekt’ doordat de deelnemers zich inleven in een persoon uit het verhaal. Zo komen zij tot verrassingen, nieuwe ontdekkingen over het Bijbelverhaal, over God, over de ander, over hun eigen levensverhaal. De bijeenkomsten zijn in de Oosterkerk, op de maandagavonden 17 januari, 7 maart en 4 april, steeds van 19.30 tot 22.00 uur. Inlichtingen en aanmelding bij ds. Wim Hortensius: [email protected].

Gedichtenavond Op 26 januari en op 9 februari is er een gedichtenavond in De Hoeksteen. Aanvang 20.00 uur. Leiding: Sytze de Boer en Lodewijk Kruithof.

Musical Visserslatijn! ‘Wie of wat ben je eigenlijk?’ is het thema van de nieuwe musical van de Musicalgroep Oosterkerk: Visserslatijn! Centrale figuur in de musical is Petrus. Het verhaal gaat over de groei van een mens, over vallen en opstaan en merken dat je overeind geholpen wordt. Toeschouwers maken kennis met een man die Iemand volgt. Maar hoe moet dat dan met je bedrijf, je baan, je gezin, je huis? De centrale vraag ‘Wie of wat ben je eigenlijk?’ is heel herkenbaar in deze tijd vol keuzemogelijkheden. Vanaf voorjaar 2011 kan de groep deze musical uitvoeren. Visserslatijn! is geschikt voor de tijd rond Pasen maar ook als inleiding op een thema-avond of voor een gezellige avond met een serieuze tint. Belangstelling? Neem dan contact op met Ria van der Meulen, tel (038) 422 13 72 e-mail: [email protected] of met Frits Slothouber, tel. 06 16 768 272, e-mail: [email protected] 21

Kinderkerstfeesten en Christmas Carols

KERST IN DE KERK

Op zondag 19 december wordt in de Emmaüskerk en de Stinskerk kerstfeest gevierd met de kinderen. Beide kerstfeesten beginnen om 19.00 uur. In de Oosterkerk gaat ds. W. Hortensius voor in een Festival of Lessons and Carols, met medewerking van de cantorij. Ook deze viering begint om 19.00 uur. Om 19.30 uur begint de dienst in de Sionskerk, waarin ds. H. Evers voorgaat. In deze dienst worden Christmas Carols gezongen met de band Sjema.

22

Diensten Kerstavond

Diensten Eerste Kerstdag zaterdag 25 december

vrijdag 24 december Adventskerk: 17.30 en 19.00 uur Kinderkerstfeest 22.00 uur ds. J.T. Tissink Emmauskerk: 22.30 uur Kerstnachtdienst Grote Kerk: 22.30 uur Kerstnachtdienst, georganiseerd door de Commissie Grote Kerk, met als voorganger ds. A. Koetsier. Vanaf 22.15 uur begint het samen zingen van kerstliederen. Dit jaar worden vooral liederen gezongen op muziek die Michael Praetorius (1571-1621) schreef voor zijn Christmette, een Lutherse mis voor de kerstmorgen. Er is bij een Lutherse mis meer gemeentezang dan bij de traditionele rooms-katholieke mis. Enkele liederen die Praetorius in deze mis gebruikt, zijn opgenomen in het Liedboek voor de kerken. De bewerkte liederen worden in deze kerstnachtdienst uitgevoerd door de Michaëlscantorij, het Michaëlscantatekoor, de Vesperkoorgroep en het orkest Musica Michaelis. Zoals in de tijd van Praetorius traditie was, zullen de musici op verschillende plekken in de kerk staan opgesteld, zodat de muziek de luisteraars van alle kanten bereikt. Zij krijgen alle gelegenheid om kerstliederen mee te zingen.

Adventskerk: 9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

Emmaüskerk: 10.00 uur dhr. G. van Vulpen Grote Kerk: 10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur Kinderkerstfeest

Hoeksteen: 10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

Jeruzalemkerk: 9.30 uur ds. A. den Besten en mw. ds. I.P. Epema

Oosterkerk: 9.30 uur ds. W. Hortensius

Open Kring: 9.30 uur ds. A. Pietersma

Open Kring: 19.30 uur mw. ds. N. Beimers, ook kinderkerstfeest Sionskerk: 20.30 uur mw. ds. H. Evers Kerstnachtdienst met muzikale medewerking van de christelijke brassband Excelsior uit Zalk Stinskerk: 22.00 uur ds. E. van ’t Slot Hoofdhof:

22.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff Lutherse Kerk:

19.30 uur drs. E.K. Verhagen-Krikke Eglise Wallone

19.30 uur prof. dr. R. Roukema

Sionskerk:

De Hoeksteen

10.00 uur mw. ds. H. Evers Met Kerst werken de kinderen in de Sionskerk mee in de dienst. Het thema van Advent en Kerst is: Red een Kind. In de Bijbel zijn vaak pasgeboren kinderen in gevaar, denk maar aan Mozes. Ook de in Bethlehem geboren Messias Jezus is in gevaar. Red een kind! Het bijzondere van dit Kind, is dat Hij juist de Redder van de wereld is.

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker en ds. H. Bousema Gezamenlijke dienst met Oosterkerk, met medewerking van de cantorij

Jeruzalemkerk 10.00 uur dienst in Dominicanenkerk, pastor R. Dinklo en mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. G.D. Kamphuis, Amersfoort

Stinskerk: 10.00 uur ds. E. van ’t Slot

Oosterkerk zie De Hoeksteen

Hoofdhof: 9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

De Open Kring 9.30 uur prof. dr. R. Roukema, Zwolle

Lutherse Kerk: 10.00 uur ds. H. Günther, Heilig Avondmaal

Sionskerk 10.00 uur ds. L.P. Miedema

Rehoboth: 10.00 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle

Rivierenhof: 10.00 uur ds. J. Vonk

Theodorakapel Nieuwe Haven 10.00 uur ds. C.A. Schoorel en mw. M. Timmers Oecumenische kerstviering

Stinskerk 10.00 uur ds. K. Schaap, Dalfsen

De Hoofdhof 9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

Rehoboth 10.00 uur ds. J. van Holten, Wezep

Isala klinieken locatie Sophia

Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg

10.00 uur dienst

Verpleeghuis Weezenlanden

Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

10.00 uur mw. A.J. Hasker

Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg en dhr. K. Fredriks

Zonnehuis 11.30 uur ds. G. Voordijk

Interreligieuze gebedsdienst op 2 januari ‘Compassie als kompas’, is het thema van de interreligieuze gebedsdienst die op zondag 2 januari wordt gehouden in de Gulzar-e-Medina, gebedshuis van Surinaamse moslims, Koningin Wilhelminastraat 95. De bijeenkomst begint om 19.00 uur.

Diensten Tweede Kerstdag zondag 26 december Adventskerk 9.30 uur ds. J. van Slageren, Zwolle

Emmaüskerk 10.00 uur dhr. A. Lowijs, Noordscheschut

Grote Kerk 10.00 uur ds. J. Mulderij

Al vele jaren houdt de Zwolse organisatie SLAG (Samen Leven Anders Geloven) op de eerste zondag van het jaar een interreligieuze gebedsdienst. Joden, christenen en moslims bidden gezamenlijk om vrede. Het voor dit jaar gekozen thema is een reactie op de politieke verharding en het toenemend wij-zijdenken van deze tijd. Compassie, barmhartigheid, is een kernwaarde in de heilige boeken van de drie tradities. In de gebedsbijeenkomst worden teksten gelezen over barmhartigheid, er wordt gebeden met en voor elkaar en er wordt gezongen. Na afloop is er koffie en thee en gelegenheid voor ontmoeting. Voorgangers en medewerkers: Imam Tahier Wagid Hosain (Moslimgemeenschap), mevrouw Ingrid Petiet, (Joodse gemeenschap) ds. Chica van Dam (Lutherse Kerk) mevr. Aletta Nieuwenhuizen en Baptiste Tuin O.P. (Dominicanenkerk).

23

KERKDIENSTEN

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle - Zuid

Zwolle - Berkum

Zwolle - Centrum

Zwolle - Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Tel. scriba: (038)4532463

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Ds. J.T. Tissink

www.emmauskerk-berkum.nl

Tel. scriba: (038)4223241

Tel. scriba: (038)4546229

www.grotekerkgemeente.nl

www.dehoeksteenzwolle.nl

Mw. W. Treep D.J. Steenbergen Tel. scriba: (038)4658028 www.adventskerk.nl

Zondag 19 december Vierde Advent

9.00 uur ds. H. Frijling 10.15 uur ds. H. Frijling 19.00 uur mw. W.J. Treep (avondgebed/liedmeditatie)

10.00 uur ds. A.H. van Veluw, IJsselmuiden 19.00 uur Kerstfeest kindernevendienst

10.00 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Vesper 19.00 uur ds. H. de Jong, Windesheim

10.00 uur ds. S. van der Zee

Vrijdag 31 december Oudejaarsdag

19.00 uur ds. J.T. Tissink

19.30 uur ds. A.H.J. Bierma

19.30 uur ds. J. Mulderij

19.30 uur zie Oosterkerk

10.00 uur ds. J. Mulderij

11.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

10.00 uur ds. W. Andel, Oosthem

10.00 uur ds. A.J. Mensink, Krimpen a/d IJssel 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur drs. P. de Jong, Hoonhorst

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (doop) 19.00 uur ds. H. Marsman (opendeurdienst) 9.00 uur ds. J.Th. Tissink (Schrift en Tafel) 10.15 uur ds. J.Th. Tissink (Schrift en Tafel) 19.00 uur Taizéviering

10.00 uur ds. G.A. Cnossen, Zwolle 19.00 uur zie Hoofdhof

10.00 uur ds. J.J.W. Mouthaan 16.30 uur Michaëlsviering

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

10.00 uur ds. J.D.Th. Wassenaar, Hellendoorn 19.00 uur zie Hoofdhof

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (Heilig Avondmaal)

Zondag 23 januari

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 19.00 uur mw. W.J. Treep

10.00 uur ds. A. Jonkman, Veenendaal 19.00 uur zie Hoofdhof

10.00 uur ds. J. Mulderij (Heilige Doop) 16.30 uur Michaëlsvesper

10.00 uur ds. H. Bousema en mw. ds. M.E. Jonker (gezamenlijk met Oosterkerk)

Zondag 30 januari

9.30 uur ds. J.Th. Tissink 10.15 uur ds. J.Th. Tissink 19.00 uur dhr. D.J. Steenbergen

10.00 uur ds. W. Andel, Oosthem (Heilig Avondmaal) 19.00 uur zie Hoofdhof

10.00 uur ds. H.J. van Wijnen, Nieuwegein 19.00 uur ds. J. Mulderij

10.00 uur mw. ds. E.B. van Houte, Zwolle

Zondag 6 februari

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 19.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam Open Deur Dienst

10.00 uur ds. J.C. Oosterwijk, Wezep 19.00 uur ds. W.L. Dekker, Nijeveen

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. F.J.K. van Santen, Kampen

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 13 februari

9.00 uur ds. J.Th. Tissink 10.15 uur ds. J.Th. Tissink 19.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop

10.00 uur ds. J.H. van Osch, Vaassen 19.00 uur ds. A.M. Verbaan-v.d Heuvel, Ermelo

10.00 uur ds. J. Mulderij (voorbereiding Heilig Avondmaal) 16.30 uur Michaëlsviering

10.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (kinderdienst)

Zondag 20 februari

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (wind in de zeilen) 19.00 uur ds. J. van Slageren

10.00 uur ds. G.W. Marchal, Apeldoorn 19.00 uur ds. W. Andel, Oosthem

10.00 uur ds. J. Mulderij (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. J. Mulderij (Voortzetting en dankzegging H.A.)

10.00 uur mw. C. van Stappen-Ormel

Zaterdag 1 januari Nieuwjaarsdag

Zondag 2 januari

Zondag 9 januari

Zondag 16 januari

24

9.00 uur ds. J.Th. Tissink 10.15 uur ds. J.Th. Tissink 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle - Assendorp

Zwolle - Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle - Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Ds. A. den Besten

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. dr. H. Evers

Ds. E. van ’t Slot

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)3557617

Tel. scriba: (038)4218523

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

www.oosterkerk.nl

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Zweers

10.00 uur ds. G.A. Cnossen 19.30 uur Christmas Carols

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur Kinderkerstfeest

19.30 uur mw. ds. I.P. Epema

19.30 uur ds. H. Bousema

19.30 uur mw. ds. N. Beimers

19.00 uur mw. ds. H. Evers

19.30 uur ds. E. van ’t Slot

11.00 uur gezamenlijke dienst in De Hoeksteen

Voor de kerkdiensten op 24, 25 en 26 december: zie pagina 22 en 23 Kerst in de kerk

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius 14.00 uur ds. Marla Winckler Huliselan (PERKI-dienst, Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. H. Olde, Zwolle

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur mw. ds. H. Evers

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur dr. B. van ’t Veld, Vaassen

9.30 uur ds. A. den Besten 19.00 uur ds. H. de Jong, Windesheim (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Bousema (doopdienst) 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. W. Hortensius

10.00 uur ds. M. van Beusichem, Hattem

10.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius (oecumenische viering) 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma (doopdienst)

10.00 uur mw. ds. H. Evers 16.30 uur mw. ds. H. Evers (kinderdienst)

10.00 uur ds. J.C. Oosterwijk, Wezep 19.00 uur contaKtdienst

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. P. Veerman, Lopikerkapel (Grote Kerkgemeente)

10.00 uur zie Hoeksteen 19.00 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (Schrift en Tafel)

10.00 uur mw. ds. H. Evers

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur kand. drs. J. Tiggelaar, Hasselt

9.30 uur ds. L.P. Miedema

9.30 uur ds. W. Hortensius (jongerendienst) 19.00 uur mw. ds. N. Beimers

9.30 uur dhr. D. van Keulen

10.00 uur ds. G.A. Cnossen, Zwolle

10.00 uur mw. ds. N. Beimers 19.00 uur prof. dr. J.C. Borst, Veessen

9.30 uur ds. M.B. Nieuwkoop

9.30 uur ds. H. Bousema 14.00 uur ds. Ida Pattinama (PERKI-dienst) 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers

10.00 uur mw. ds. H. Evers (doopdienst) 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Bijbel en Kunstdienst)

10.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. A. den Besten 19.00 uur ds. D.Ph.C. Looijen, Amersfoort (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur mw. ds. H. Evers (Heilig Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Opendeurdienst)

10.00 uur ds. J.P. van Ark, Wapenveld 19.00 uur (contaKtdienst)

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. H. Bousema 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. A. Hasker

10.00 uur kand. B. Bloemendal, Kampen

10.00 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

25

KERKDIENSTEN

Collectedoelen In de PGZ-gemeenten zijn de eerste en tweede collecte altijd bestemd voor diaconie en kerk. De opbrengst van de derde collecte gaat naar de volgende doelen.

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle - Berkum

Zwolle

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Tel. scriba: (038)4226826

Tel. scriba: (038)4547233

www.elkz.nl

www.hoofdhof.nl

Zondag 19 december Vierde Advent

9.30 uur ds. H. Bousema 19.00 uur ds. P.L. Hellinga, Zwolle

Vrijdag 31 december Oudejaarsdag

19.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. I. Schoorel

19 december: Diaconale noodhulp 24 en 25 december: Kinderen in de knel 26 en 31 december: Oudejaarscollecte 1 januari: Schipperspastoraat 2 januari: Kerk in actie 9 januari: Wijkkas 16 januari: Vakantieweek gehandicapten 23 januari: Verwarming kerkgebouwen 30 januari: Pastoraat/Catechese 6 februari: Werelddiaconaat 13 februari: Exploitatie Protestantse Gemeente Zwolle 20 februari: Studentenpastoraat Rehoboth 10.00 uur dhr. Korf, Urk; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur ds. F. Bonda; Theodorakapel Nieuwe Haven 10.00 u. ds. A. Pietersma en mevr. D. Boks; Weezenlanden VRC 10.00 uur dhr. E.L.J. de Haar; Weezenlanden Kapel 15.00 uur Evangelische Broedergemeente; Zandhove 10.00 uur mevr. G. de Vries-Slofstra; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Rehoboth 19.00 uur dhr. G. van Vulpen, Zwolle; Zonnehuis 16.00 uur ds. G. L. Kruizinga

Zaterdag 1 januari Nieuwjaarsdag

Zondag 2 januari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

14.30 uur ds. E. de Fouw Intrededienst

Eglise Wallonne 10.30 uur pastor D. Ribs; Rehoboth 10.00 uur dhr. B. Greveling, Wezep; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur dhr. F. Otte; Weezenlanden 10.00 uur mw. ds. M. Dijk; Zandhover 10.00 uur mw. ds. L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 9 januari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (jeugdkerk) 19.00 uur vesperdienst

10.00 uur ds. E. de Fouw

Rehoboth 10.00 uur mw. A. Westerduin, ’s Heerenbroek; Sophia 10.00 uur mw. ds. N. Beimers; Weezenlanden 10.00 uur dhr. B. de Haar; Zandhove 10.00 uur dhr. K. Fredriks; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot; IJsselbolder 10.30 uur Dienst

Zondag 16 januari

9.30 uur ds. W. Jeroense, Moordrecht 19.00 uur ds. H. Rohaan, Gramsbergen

10.00 uur ds. E. de Fouw (oecumenische dienst)

Eglise Wallonne 10.30 uur pastor H. Spoelstra; Rehoboth 10.00 uur ds. J.M.D. van der Berg, Wezep; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk (Schrift en Tafel); Sophia 10.00 uur dhr. B. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur mw. Th. Sloot; Zandhove 10.00 uur mevr. G. de Vries-Slofstra; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 23 januari

9.30 uur ds. A.C. Bronswijk, Deventer 19.00 uur ds. H. Bakhuis, Hoogeveen

10.00 uur ds. E. de Fouw

Rehoboth 10.00 uur ds. J.M.N. Veldhuizen, Kampen; Sophia 10.00 uur mw. Th. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur mw. ds. M. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. W.J. Treep; Zonnehuis 11.30 uur ds. H.C. Mijnders

Zondag 30 januari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal)

10.00 uur ds. M. Ch. Kassens

Eglise Wallonne 10.30 uur pastor F. Weber; Berkumstede 15.00 uur ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal); Rehoboth 10.00 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur mw. ds. A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur dhr. F. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur mw. ds. L. Kraan en dhr. M. Luttenberg; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 6 februari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. E. de Fouw

Rehoboth 10.00 uur ds. G.A. Cnossen, Zwolle; Sophia 10.00 uur dhr. F. Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur mw. ds. A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur mw. J. Spier; Zonnehuis 11.30 uur mw. W.J. Treep; IJsselbolder 10.30 uur Dienst

Zondag 13 februari

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (jeudkerk) 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. E. de Fouw

Eglise Wallonne 10.30 uur pastor E. Gescher; Rehoboth 10.00 uur ds. A. Jonkman, Veenendaal; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur dhr. B. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur mw. ds. M. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. ds. L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga (Heilig Avondmaal)

Zondag 20 februari

9.30 uur ds. J. Kombrink, Zwolle 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. T.K. van Dam

Rehoboth 10.00 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Sophia 10.00 uur dienst; Weezenlanden 10.00 uur dhr. B. de Haar; Zandhove 10.00 uur mevr. G. de Vries-Slofstra; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Intrededienst Na een vacaturetijd van een jaar verwelkomt de Evangelisch-Lutherse Gemeente op zondag 2 januari haar nieuwe predikant ds. Erwin de Fouw in een feestelijke viering. De dienst begint om 14.30 uur. Na afloop is er gelegenheid ds. De Fouw de hand te schudden en nader kennis te maken. 26

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons Het Stroomdal (4 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Koningin Emma (4 tot en met 12 jaar) Plons SBO De Brug (4 tot en met 12 jaar) Plons CSV’28 (4 tot en met 12 jaar) Plons De Schatgraver (4 tot en met 12 jaar) Plons De Morgenster (4 tot en met 12 jaar)

WORDT VERGOED DOOR UW ZORGVERZEK ERAAR!

? n e p o l e Vastg

... in relatie, gezin of baan? Werk aan uw herstel in een sfeer van rust en bezinning! WWW.HEZENBERG.NL 038 - 444 52 51

Diezerkade 4 • 8021 CW Zwolle • T: 038 453 51 72 E: [email protected]

Jolanda is één van onze uitblinkers

Telfordstraat 32 8013 RM ZWOLLE T 038-4601981 M 06–53649405 @ [email protected] Aannemersbedrijf Eikenaar is gevestigd op industrieterrein Marslanden in Zwolle.

Vakkundig en ervaren werken wij voor u aan uw serre, uw dakopbouw, een aanbouw of een interne verbouwing.

www.salet.nl

Beernink gedenktekens... • nieuwbouw

betrokken • persoonlijk • vertrouwd

• een verbouwing • renovatie

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111

• restauratie adres! u aan het juiste f Eikenaar bent rij ed sb er em nn Bij Aa

www.magmanet.nl

@AD:@@::A:@IGDI:8=C>:@

0PL
WPPS
V
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

8JK
HFWFO
|
EF
LBOT
EJU
UF
FSWBSFO

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292.

#SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
JT
BM
KBSFOMBOH
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS
JO
EF
FMFLUSPUFDIOJTDIF
JOTUBMMBUJFTFDUPS
7FFM
PQESBDIU HFWFST
[JKO
QPTJUJFG
PWFS
POT
XBBSCJK
FFO
MBOHEVSJHF
SFMBUJF

CJK[POEFS
LFONFSLFOE
JT


Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

.FFS
JOGPSNBUJF

#SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
#7
1PTUCVT


%#
;XPMMF

5FMFGPPO




LMPFLLF!CSFNBOOM

XXXCSFNBOOM

#SFNBO
4BNFO
CJK[POEFS