FILMMUZIEK MAGAZINE. MATTHIJS KIEBOOM Veelbelovend filmcomponist. SCORE BESTAAT 40 JAAR - Julius Wolthuis blikt terug

FILMMUZIEK MAGAZINE

MATTHIJS KIEBOOM Veelbelovend filmcomponist SCORE BESTAAT 40 JAAR - Julius Wolthuis blikt terug NUMMER 164 – 40ste JAARGANG – OKTOBER 2011 1

Score 164 Oktober 2011 40ste jaargang ISSN-nummer: 09212612 Het e-zine Score is een uitgave van de stichting Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek Informatienummer: +31 050-5251991 E-mail: [email protected]

Hoofdredactie: Paul Stevelmans Eindredactie: Paul Stevelmans Redactie: Henk Maassen, Albert Pouw, Paul Stevelmans, Sijbold Tonkens, Robert Valkenburg, Julius J.C. Wolthuis Vormgeving: Paul Stevelmans

Met dank aan: Matthijs Kieboom, Martijn Schimmer, Lilian Hak, Hanneke Wetzer, Anton Smit

FILMMUZIEK MAGAZINE REDACTIONEEL Dit jaar bestaat Score precies veertig jaar. In de wereld van filmmuziekmagazines is dat een respectabele leeftijd. We zijn er dan ook best wel trots op dat we na zoveel jaren nog steeds regelmatig met een nieuwe uitgave van Score voor de dag komen. In de roemruchte tijd van het gedrukte exemplaar was dat zo´n vier keer per jaar, sinds de introductie van Score als e-zine verschijnen we zelfs vijfmaal per jaar. De man die er onder andere bij was in dat verre 1971 is Julius Wolthuis. Nog steeds maakt hij deel uit van de redactie. In dit nummer blikt hij terug naar die dagen van weleer toen er nog geen internet was en ieders geluidsdrager de elpee was. We staan uiteraard niet te lang stil bij het verleden want in het heden valt er heel veel te beleven in de Nederlandse filmmuziekwereld. Niet alleen doen jonge, veelbelovende filmcomponisten zoals Matthijs Kieboom van zich spreken, ook een talentvolle zangeres als Lilian Hak creëert muziek die wortelt in filmmuziek. Holland´s got talent! U komt meer over beide muzikale beloftes te weten op de volgende pagina´s.

INHOUDSOPGAVE

3 Interview met Matthijs Kieboom en Martijn Schimmer 7 40 jaar Score 9 Interview met Lilian Hak 11 Fimucité – verslag 13 Boekbespreking 14 Cd-recensies

2

CREATIEF COMPONISTENDUO WIL HORIZON VERLEGGEN INTERVIEW MET MATTHIJS KIEBOOM EN MARTIJN SCHIMMER Afgelopen zomer won Matthijs Kieboom in Polen een prestigieuze onderscheiding voor jonge componisten. Sinds 2007 werkt hij nauw samen met filmcomponist Martijn Schimmer. Samen zijn ze verantwoordelijk voor de vrolijke muziek van de nieuwe Sinterklaasfilm Bennie Stout en schreven ze een aanstekelijke score voor Me & Mr. Jones. Score bezocht beide componisten in hun studio in Barendrecht. van Martijn Schimmer (Rotterdam, 1975) in Barendrecht. Hier werkten beiden onder meer aan de tv-series De avonturen van Kruimeltje (2010), In therapie (2010-2011) en de kinderfilm Foeksia de miniheks (2010). In augustus van dit jaar nam Kieboom deel aan een componistenwedstrijd die werd georganiseerd tijdens het Transatlantyk International Film and Music Festival in de Poolse stad Poznań. Oprichter van dit voor het eerst gehouden festival is Jan A.P. Kaczmarek, bekend van zijn Oscarwinnende score voor Finding Neverland uit 2004. Kieboom merkt op niet zoveel op te hebben met compositiewedstrijden. De kwaliteit van Kaczmareks composities aan de ene kant en aan de andere kant de wedstrijdprocedure evenals de twee filmpjes waarvoor de gegadigden muziek moesten schrijven trokken hem echter over de streep om toch mee te doen aan de Transatlantyk Film Music Competition. ʽEr hebben een paar honderd componisten wereldwijd aan meegedaan en de tien besten werden door Kaczmarek gekozen en daar zat ik bij; dat was al een fijne ervaring. Je wordt vervolgens naar het festival in Polen uitgenodigd waar heel wat professionals rondlopen en dat alles voltrekt zich in een soort van Idols-idee. We zaten in een hele grote bioscoop met honderden mensen in het publiek en in het midden van de zaal zaten de juryleden: Christopher Young, componist, Jan Kaczmarek zelf, Peter Golub, hoofd muziekafdeling van het Sundance Festival, Richard Gladstein, producent van The

Matthijs Kieboom (foto) werd in 1985 in Dordrecht geboren. Al op vroege leeftijd werd hij gegrepen door muziek. Na een algemene muziekcursus te hebben gevolgd bespeelde hij vanaf zijn achtste levensjaar de cello en enkele jaren later de basgitaar. In Rotterdam bezocht hij de havo voor muziek en dans waar hij intensief met diverse aspecten van het muziek maken bezig was. Volgens Kieboom was dit een enorm leerzame periode, die tevens zijn liefde voor film en muziek aanwakkerde. Kieboom: ʽToen heb ik met mezelf de afspraak gemaakt dat ik filmcomponist wilde worden. Ik wilde muziek schrijven voor film omdat dat niet klassiek en niet pop is, het kan alle kanten op gaan, er zijn geen regels. En daar ben ik toen heel hard voor gaan werken vooral door middel van zelfstudie. Uiteindelijk ben ik bij Martijn terechtgekomen.ʼ Al gauw was hij vijf dagen in de week werkzaam in de studio 3

Matthijs Kieboom en Martijn Schimmer

Bourne Identity en Pulp Fiction en Michael Phillips, producent van Taxi Driver. Alle deelnemers kregen steeds beide filmpjes voor de kiezen en dan mocht je daar ook nog wat over vertellen. De dag erna was er een afsluitend gala en daar werden dan de prijswinnaars bekendgemaakt. Dat werd ook uitgezonden op tv, dus op het moment dat ik mijn naam hoorde: bam, licht aan, camera´s op je hoofd, en ja, dat was wel even een mooi moment (lacht).ʼ

waren de deelnemers meer conservatorium geschoold, dus de composities zaten mooi in elkaar, maar het liep niet altijd even lekker op beeld. Ik had dan weer de ervaring dat ik hier al vier jaar fulltime voor series schrijf. Na afloop heb ik nog een tijdje met de juryleden gepraat en die zeiden over mij dat het muzikaal goed zat, maar belangrijker nog: het klopte helemaal met het beeld.ʼ Het succes in Polen straalde ook af op Schimmer Music Productions, de studio van Martijn Schimmer, waarvoor Kieboom werkzaam is. Schimmer over de uitverkiezing: ʽGeweldig natuurlijk. Ik heb het hier allemaal gehoord en je weet natuurlijk niet wat de concurrentie maakt, maar ik had er wel een goed gevoel over. Matthijs heeft er waanzinnig veel tijd ingestoken. Iedereen weet dat hij bij dit bedrijf werkt, dat staat op de website en daar maken we ook geen geheim van. Als dat dan een reden is voor mensen om hiernaartoe te komen om met Matthijs te werken of met mij en Matthijs,

Ervaring De concurrentie was niet mals. Kieboom: ʽEen van de deelnemers gaf les aan het Royal College of Music, de ander zat op Yale in New Haven, het waren dus allemaal hele grote jongens.ʼ Wat heeft nou precies de doorslag gegeven? ʽHet was heel moeilijk om erachter te komen waarop wordt gejureerd, want ik weet zeker dat een aantal componisten muzikaal veel begaafder was dan ik. Aan de andere kant

dan is dat prima.ʼ

4

Schimmer Music Productions telt inmiddels vijf medewerkers: vier componisten en een medewerker voor de praktische zaken. Het bedrijf omvat vier studio´s waar de componisten werkzaam zijn, twee opnamestudio´s en een keuken waar gezamenlijk kan worden gegeten. Kieboom: ʽHet is fijn om tijdens de lunch even creatief te kunnen sparren met iemand anders. Op het moment dat je zelf met een scène bezig bent is het leuk om dat zo nu en dan met een andere creatieve geest even te kunnen bespreken. En het kan ook heel verversend werken, je wordt soms op een gezonde manier uitgedaagd. Soms loop je naarboven en dan hoor je iets en denk je: Oh, dat is wel heel erg goed, dat moet ik ook doen. Zo houd je elkaar op een gezonde manier scherp.ʼ

we een indeling: dit is een belangrijk karakter, dit is een belangrijke gebeurtenis. Die willen we allebei een thema geven. Daarna gaan we kijken wie welk thema en welke scène pakt. Dan is het niet zo dat de ene componist alleen maar dat ene thema doet en dat de ander daar niets over te zeggen heeft.ʼ Een mooi voorbeeld is het thema van Bennies vader dat Schimmer heeft geschreven. ʽMartijn heeft een aantal scènes gedaan waar dat thema centraal staat en vervolgens heb ik een van de laatste scènes gedaan waar vader weer terugkomt. Dan pak ik het thema weer van Martijn op en dat verweef ik weer in mijn gedeelte. Sowieso is er altijd een koppeling: Ik heb nu dit en wat vind jij ervan? En ik heb nu dit en wat vind jij ervan?ʼ Creativiteit Het opereren als duo bevalt Schimmer goed: ʽIk heb een aantal films helemaal alleen gedaan. Componeren is een kluizenaarsberoep, dan is het op zich leuk dat je het ook met zijn tweeën kunt doen; sowieso voor de creativiteit, dat vind ik het belangrijkste. Maar het is in Nederland ook gewoon werken, zorgen dat je zoveel scènes per dag doet en dat je zorgt dat het op tijd af is. Want wij doen toch vaak de commerciële films, hoewel de films van Paul Ruven meer de arthousefilms zijn wat we ook erg leuk vinden.ʼ Kieboom wijst er in dit verband op dat wanneer je twee dagen lang aan een grote scène werkt het kan voorkomen dat je telkens diezelfde vier minuten voorbij ziet komen. ʽJe gaat dan over dingen heenkijken en dan is het fijn als de ander die de film en de score kent binnen komt lopen en een nieuwe invalshoek kan hebben op iets waar je mee bezig bent. Want anders ben je alleen maar met je oogkleppen op je eigen ding aan het doen.ʼ

Naast speelfilms wordt hier muziek geschreven voor televisieseries, leaders voor onder meer De wereld draait door en veel meer. Onlangs gingen twee films met muziek van Schimmer (foto) en Kieboom in première: Bennie Stout van Johan Nijenhuis en Me & Mr. Jones van Paul Ruven. Hoe werken de twee samen? Kieboom: ʽNeem Bennie Stout. Nadat we die een paar keer gezien en gespot hebben, maken

Een andere recente film met muziek van het duo is Me & Mr. Jones van Paul Ruven. De losjes op de affaire Natalee Holloway gebaseerde film verscheen in sep5

tember op Video On Demand en kan binnenkort als dvd worden aangeschaft. Volgens Schimmer hoort de film meer in de arthousehoek thuis. Is er een verschil in scoren voor publieksfilms en artistieke films? Schimmer: ʽIk denk dat er niet zoveel verschil is omdat de regisseurs allebei in hun oprechtheid filmmakers zijn en iets goeds willen maken. Dat kan in het geval van de arthousefilm meer alternatieve muziek zijn. En bij Johan kan het gewoon zijn dat het moet werken. De bevlogenheid die je bij een regisseur ziet is altijd 100 procent.ʼ

Buitenland Stil zitten hoeven de componisten na Bennie Stout en Me & Mr. Jones zeker niet. Inmiddels wordt alweer gewerkt aan een nieuw project. Schimmer: ʽWat we nu gaan doen, is de zombiefilm Shouf Shouf Zombibi, een zomedy noemen ze dat. Kinderfilms zijn geweldig om te doen, maar het is leuk om ook helemaal de andere kant van het spectrum te doen.ʼ En mocht Nederland niet genoeg te bieden hebben, dan is er het buitenland. Schimmer: ʽWe zijn inmiddels ook een nieuw bedrijf, Scripted Music geheten, begonnen dat zich alleen maar op het buitenland richt. Om te kijken of we in Amerika nieuw werk of nieuwe kansen kunnen creëren.ʼ Kieboom vult aan: ʽWat wij hier in het klein hebben, hebben ze daar in het groot, dus vindt men het heel fijn om zo nu en dan een frisse wind te hebben. Kijk naar een Alexandre Desplat of een Ennio Morricone of zelfs een Hans Zimmer. Dat zijn allemaal mensen uit Europa die hun eigen muzikale vocabulaire hebben. Wij vinden het heel interessant en uitdagend om naar Amerika te gaan en met de expertise en de kennis die we hier hebben opgedaan, onze eigen muzikale stem daar te laten gelden.ʼ Kiebooms recente prijs kan dan misschien ook van pas komen. De juryleden in Polen spoorden hem aan om het prijzengeld vooral in toekomstige projecten te investeren, maar ook om te proberen overzee voet aan wal te krijgen. ʽHet moeilijke van overzee iets doen is dat je een goed agentschap moet hebben. Daarom moeten Martijn en ik eerst goed promomateriaal maken om dan de stap te wagen. Want op dat vlak is het toch een vrij heavy business en dan moet je je eerste kans goed benutten.ʼ Schimmer ten slotte: ʽHet is niet dat we vinden dat Nederland te klein is, we zijn hier heel blij en voorlopig is het hier druk zat. Maar je wilt altijd je horizon weer wat verleggen en op gegeven moment moet je besluiten om dat te gaan doen.ʼ PS

Door de score van Bennie Stout heen kunnen we bekende Sinterklaasthema´s horen en zo ademt de muziek net als de film een Sinterklaassfeer zoals we die van vroeger kennen. Ook componeerden de twee componisten enkele liedjes. Vergeleken met deze orkestrale score is de muziek van Me & Mr. Jones veel ingetogener en kleinschaliger. Naast enkele liedjes van Within Temptation is er muziek die een roadmoviesfeer ademt en de kijker als het ware naar het eiland Aruba meeneemt. Kieboom over de score: ʽHet is iets minder orkestraal, maar vooral heel erg georiënteerd op piano en gitaar.ʼ

6

SCORE 40 JAAR!! September 1971 – september 2011. 40 jaar. Score bestaat 40 jaar. Het e-zine van nu werd in 1971 geboren. Alleen heette het blad, toen 8 pagina’s dik, gedrukt met een vloeistof-duplicator (dat waren nog eens tijden!), nog geen Score, maar was het een uitgave van The Max Steiner Music Society. Dat was in die tijd een Amerikaanse fanclub van componist Max Steiner, opgericht door Albert K. Bender. Delftenaar Cornelis Eyk werd officieel aangesteld als Nederlandse vertegenwoordiger. Ondergetekende (foto) werd in 1971 zijn “assistent”.

Geen wonder ook dat het eerste nummer (uitgave herfst 1971) geheel gewijd was aan Steiner. Natuurlijk een artikel over de componist Max Steiner, een overzicht van zijn gewonnen prijzen, een artikel over Gone With the Wind, zijn beroemdste film, wat leuke adressen, en de wijze waarop muziek van Steiner te krijgen was. Als u, geachte lezer, niet weet wie Max Steiner is, ga naar internet en even googlen. Toen konden we dat niet. Dus even in het kort: Max Steiner behoorde tot de topcomponisten van vóór de oorlog. Hij maakte de

muziek voor 312 speelfilms. Oscars kreeg hij voor The Informer (1935), Now, Voyager (1942) en Since You Went Away (1944). Andere beroemde films van hem waren The Lost Patrol (1934), Gone With The Wind (1939), Casablanca (1942), Johnny Belinda (1948) en The Caine Mutiny (1954). In dit eerste nummer ook een eerste advertentie van een platenzaak, destijds Soundtrack at the Arts Theatre Club, in Londen. Op deze wijze werden lezers 7

geïnformeerd om in het buitenland bij betrouwbare adressen soundtrack-lp‟s te kopen. BenHur voor 1,95. En Gone With the Wind voor dezelfde prijs. The Wild Bunch was er voor 2,29. Zulu van John Barry voor 2,10. The Big Country van Jerome Moross kostte slechts 1,10. The Vikings van Mario Nascimbene voor 3,15 was dan wel aardig duur. En dat allemaal in Engelse ponden. Goed te weten dat een pond toen in 1971 ongeveer 8,50 was, in Nederlandse guldens wel te verstaan. Lpprijzen dus tussen de 17 en 25 Nederlandse guldens, weet u het nog? En dat was een van de doelstellingen van dit eerste nummer: lezers informeren over filmmuziek, componisten en de verkrijgbaarheid van soundtracks.

Inmiddels zijn we 40 jaar verder. Score is er nog steeds. Bij het 20ste nummer (1976) veranderde de redactie de naam in Score. Sinds december 2007 hield Score als papieren versie op te bestaan en werd ezine, onder de bezielende leiding van hoofdredacteur Paul Stevelmans. En daarmee is Score nog steeds het oudste blad op het gebied van filmmuziek. En in al die 40 jaar is de doelstelling niet veranderd: lezers informeren over filmmuziek in de meest brede zin van het woord en geïnteresseerden helpen en adviseren bij hun zoektocht naar filmsoundtracks. Ik ben er trots op die 40 jaren te hebben beleefd.

In december 1971 verscheen het tweede nummer van de “newsletter” van The Max Steiner Music Society. Gelijktijdig met het nieuws dat componist Max Steiner was overleden. In datzelfde nummer nieuws van pas verschenen soundtracks, albums die verwacht werden, een artikel over Miklós Rózsa, een tijdgenoot van Steiner, nieuwtjes, de aankondiging van een filmbeurs in Hoogeveen en reacties op het eerste nummer. Max Steiner werd op 30 december 1971 begraven. Tijdens de rouwdienst speelde een orgel het Tara’s Theme uit de film Gone With the Wind. Collega-componisten David Raksin en Elmer Bernstein waren enkele van de sprekers. ‟t Is maar dat u het weet …….

Julius Wolthuis Redacteur Score

8

ʽIK VIND HET MOOI OM DOOR MUZIEK MEEGENOMEN TE WORDEN ʼ In gesprek met zangeres Lilian Hak Sinds 1 september toert zangeres Lilian Hak door Nederland met haar Old Powder New Guns-show die is vernoemd naar haar vorig jaar verschenen cd. De zangeres zingt liedjes die veelal een filmmuzieksfeer ademen. Ook komende maanden is zij nog op enkele plekken in Nederland te zien met deze show. Wat fascineert haar aan filmmuziek, wilde Score weten.

Lilian Hak (foto) is van kindsaf aan met muziek bezig geweest. Ze bespeelde al jong diverse instrumenten, speelde in bands en studeerde aan het conservatorium van Utrecht af in de richting zang (lichte muziek). Deze studie combineerde ze een jaar lang met een acteursopleiding. Na het conservatorium begon ze vrij snel met zelf muziek maken. ʽIk heb met een dichter gewerkt, ik heb muziek gemaakt voor een toneelgroep, documentaire en dansfilm en ook kende ik mensen die muziek voor tv maakten en ze vroegen me dan die in te zingen.ʼ

sen enerzijds de score en anderzijds de liedjes in een film. ʽBijvoorbeeld Dancer in the Dark met Björk, dat vind ik prachtige muziek. Van de twaalf tracks op de cd zijn misschien acht liedjes, maar dat vind ik wel filmmuziek omdat het zo orkestraal en zo ondersteunend is voor elke scène.ʼ Sfeer Wat zijn voor haar grote voorbeelden uit de filmmuziekhistorie? ʽBernard Herrmann is echt het grote voorbeeld voor mij, met name de muziek uit Vertigo. Thomas Newman vind ik heel modern, wat aan de ene kant best heel knap is natuurlijk, maar het is ook ietwat makkelijk. Ryûichi Sakamoto bijvoorbeeld vind ik prettig om naar te luisteren en ik begrijp dat zijn muziek bij bepaalde films goed past, maar ik houd toch meer van de orkestrale muziek van Max Steiner.ʼ Sfeer, zowel spanning als romantiek, lijkt een leidraad te vormen in de smaak van de zangeres. ʽHet gaat om de

Zelf muziek maken en die dan op een podium uitvoeren werd haar streven. Inspiratie vond ze in muziek die speciaal voor films werd geschreven. ʽIk vind het mooi om door muziek meegenomen te kunnen worden en dat heb je gauw met filmmuziek, meer dan met een popliedje.ʼ Hak maakt daarbij geen groot onderscheid tus-

9

sfeer, de arrangementen, de rare wendingen, hoe melodisch en harmonisch de score soms in elkaar zit en uiteraard de spanning. Max Steiner is heel romantisch, terwijl Vertigo net als Psycho natuurlijk heel spannend is.ʼ

tal covers zoals Johnny Guitar, geschreven door Peggy Lee. Ik heb dit nummer opnieuw gearrangeerd, met strijkers erbij en dat is echt te gek geworden. Voor theater past deze aanpak perfect omdat je een pauze hebt, waardoor je met twee verschillende settingen kunt werken. Zo komt de cd heel goed tot zijn recht.ʼ

De vorig jaar verschenen cd heet Old Powder New Guns. De filmische titel doet denken aan een oude, bestaande film, maar niets is minder waar. Oud en nieuw zit hem volgens de zangeres in het hergebruiken van oude muziek die in een nieuw jasje wordt gestoken. En Powder en Guns dan? ʽDie woorden verwijzen ook naar het oude en het nieuwe: vroeger had je het kruit en nu heb je de kogel.ʼ De twaalf liedjes schreef Hak zelf. De arrangementen deed ze samen met Frank Burks, de gitarist uit haar begeleidingsband. Enkele liedjes roepen herinneringen op aan de jaren ´40 of ´50. Volgens Hak is het ondoenlijk om de stijl van de liedjes aan een bepaald decennium te koppelen omdat het toch vaak gaat om een mengeling van toen en nu. Opvallend aan diverse nummers zijn geluidseffecten zoals de stormgeluiden in Gone With the Wind en de katgeluiden in Six Cats. ʽOp gegeven moment heb ik het hele album doorgenomen en heb ik bijvoorbeeld bij Kiss of Life geluidseffecten toegevoegd waardoor nog beter het geluidsbeeld ontstond dat ik wilde.ʼ

Tussen de optredens door verblijft Lilian Hak in Berlijn. Hier werkt ze aan de liedjes voor haar nieuwe cd die volgend jaar zal verschijnen. En ook dan zal een theatershow de liedjes naar de theaters in den lande brengen. De ervaringen die ze met de huidige cd en tournee heeft opgedaan, bepalen deels het nieuwe project. ʽWat vond ik goed aan Old Powder New Guns, en wat vond ik dat beter kan? Voor mezelf ga ik een stapje verder, maar of een ander dat kan horen en dat ook vindt, dat is een mooie vraag natuurlijk.ʼ Filmische muziek schrijven en die vervolgens in de theaters uitvoeren is voor Lilian Hak op dit moment het ideale project. ʽIk vind het echt fantastisch om dit in het theater te doen. Het geeft zo´n grote meerwaarde aan mijn muziek.ʼ Het gesprek beëindigt ze met een welhaast onvermijdelijke wens: ʽIk zou het heel leuk vinden om voor een speelfilm muziek te mogen maken.ʼ Waarvan akte.

Theater Momenteel bevindt Hak zich middenin de tournee die nog tot en met 17 december door Nederland trekt. In een tachtig minuten durend visueel concert, compleet met oude filmbeelden, worden de meeste liedjes van de cd uitgevoerd, aangevuld met enkele nummers waaronder nieuwe composities, enkele covers en een spaghettiwesternstuk. De show bestaat uit twee delen: ʽVóór de pauze is het een nachtclubsetting, daar doen we de romantische en de bigbandachtige liedjes van de cd. Na de pauze verandert de setting in een saloon en dat deel heb ik aangevuld met een aan-

PS Voor informatie over komende concertdata: www.lilianhak.com. 10

Fimucité: Zon, zee en filmmuziek Als medewerker van het filmmuziek-radiostation http://www.streamingsoundtracks.com ben ik in Kraków (zie de vorige Score) in contact gekomen met de directeur en huisdirigent Diego Navarro van het filmmuziekfestival op Tenerife getiteld Fimucité (http://www.fimucite.com). Mijn StreamingSoundtracks-collega Ad de Nijs wilde wel naar dit festival. Ikzelf had ook nog geen vakantieplannen en heb daarom besloten om dit festival te bezoeken.

universiteit en gespeeld door het orkest van deze school. Het was een soort van „best of‟-concert met bekende filmmuziekwerken zoals Back to the Future, Schindler’s List en The Incredibles. Het tweede concert was een optreden van de componist Stephen Warbeck en zijn zevenkoppige band. Deze bestond onder andere uit klarinet, cello, marimba, drums en gitaar. Zelf speelde Stephen piano en accordeon. Het lukte de groep om nummers waar een volledig symfonieorkest voor nodig is goed neer te zetten. Het was een mooi intiem concert met werken zoals Proof, The Other Man en There Be Dragons. De sfeer werd versterkt door de authentieke concertzaal in de voorstad La Laguna waar het optreden gehouden werd.

Festival en locatie Fimucité is een vijfdaags festival dat volledig in het teken van filmmuziek staat. Het festival wordt in juli gehouden op het Canarische eiland Tenerife in de hoofdstad Santa Cruz. Het eiland is bij de meeste mensen wel bekend als een vakantieeiland. Er zijn veel badplaatsen te vinden. Hierdoor is het niet lastig om een vlucht te vinden naar dit eiland. Santa Cruz is echter geen badplaats. Het is gewoon een Spaanse stad. Het is een gezellige stad met heel veel terrasjes en restaurantjes. Voor ons was dit een prachtige manier om vakantie te vieren. We verbleven wel in een hotel met een zwembad. Er is verder goed openbaar vervoer en er zijn zeer goedkope taxi‟s. Tot slot heeft Santa Cruz een fantastisch futuristisch concertgebouw genaamd „Auditorio de Tenerife‟ waar de grote weekendconcerten gehouden werden.

Het derde concert was weer in een mooie authentieke concertzaal, ditmaal in Santa Cruz zelf. Deze avond stond in het teken van componisten van Spaanse films. De componisten waren: Roque Baños, Pascal Gaigne en Arnau Bataller. Ook werden er prijzen uitgedeeld aan componisten en mensen in de filmmuziekwereld. Het concert van deze avond werd uitgevoerd door leerlingen van het conservatorium van Santa Cruz die ons een mooie avond voorschotelden met filmmuziek waar ikzelf nooit van had gehoord. Als toetje speelde de solocellist van Stephen Warbeck‟s band een suite uit There Be Dragons.

De concerten Het festival begon op een woensdag. Helaas door problemen met onze vlucht hebben we dit concert moeten missen. Het werd gehouden in een concertzaal van een

Het vrijdagavondconcert was het eerste concert in het Audiotorio. Diego Navarro dirigeerde het orkest van Tenerife tesamen met het filmkoor van Tenerife. Die avond werden er werken gespeeld van twee 11

componisten namelijke van onze vriend van StreamingSoundtracks, Shigeru Umebayashi en van Patrick Doyle. Van Umebayashi kregen we onder andere House of Flying Daggers, Curse of the Golden Flower en 2046 te horen. Van Patrick Doyle konden wij luisteren naar Much Ado About Nothing, Harry Potter, de wereldpremière van Thor en Henry V.

Still. Van John Barry konden wij genieten van James Bond-thema‟s met een zangeres, Born Free en The Lion in Winter. Conclusie Ad en ik hebben een goede tijd beleeft tijdens dit festival. We hebben veel goede muziek gehoord: oude bekenden evenals nieuwe werken waar we nooit van hadden gehoord. Helaas werden sommige werken wat vlak uitgevoerd. We misten af en toe de emotie die wij gewend zijn van prachtige filmmuziek. Een nadeel van dit festival is de locatie. Dit eiland ligt ver van alles wat met filmmuziek te maken heeft. Je ziet dit op het festival terug. Het festival is voor de eilandbewoners en de muzikanten komen ook uit de buurt. Het grote voordeel voor ons is dat de gastcomponisten hierdoor rustig door het publiek konden lopen. Wat voor ons een goede gelegenheid was om een praatje met ze te maken. Voor StreamingSoundtracks hebben we goede zaken kunnen doen. Volgend jaar zullen wij weer met een groep het festival bezoeken. Al met al was het een goede vakantie met, zoals de titel al zei: zon, zee en filmmuziek.

Het slotconcert op de zaterdag werd met dezelfde musici en dirigent gedaan. Wederom in het mooie concertgebouw „Auditorio‟. De concerten stonden in het teken van twee iconen in de filmmuziekgeschiedenis: Bernard Herrmann en John Barry. Voor de pauze werden er werken uitgevoerd van Bernard Herrmann zoals The 7th Voyage of Sinbad, Jason and The Argonauts en The Day The Earth Stood

Anton Smit

12

BOEKBESPREKING: MUZIEK EN GELUID The Sound of Pictures is een van de vele recent gepubliceerde boeken die pogen de geschiedenis van de filmmuziek in kaart te brengen. Een ambitieuze onderneming die onvermijdelijk gedoemd is te sneven aangezien een dergelijk historisch overzicht op minder dan 300 pagina´s bijkans onmogelijk is. Dus richt auteur Andrew Ford zich noodgedwongen op een deel van deze geschiedenis.

Veel interessanter zijn de vijf interviews met hedendaagse regisseurs zoals Bruce Beresford, Sally Potter en Peter Greenaway. Hun muzikale kennis evenals gevoel voor de juiste, vaak atypische muziek op de juiste plaats in hun films is opmerkelijk te noemen. Ook hun fijne neus voor geluiden is soms een verademing vergeleken met de voorgaande hoofdstukken, want ook aan het inzetten van geluid in films door zowel regisseur als componist besteedt Ford – terecht – veel aandacht. Daarmee sluit hij aan bij de stroom auteurs die het belang van geluid in hedendaagse, maar evenzeer in vroegere films niet genoeg weten te onderstrepen. Wie een goed geschreven, niet al te wetenschappelijk boek wil lezen over muziek en geluid in films kan uitstekend terecht bij The Sound of Pictures. Degene die dieper op deze materie wenst in te gaan, zal snel door het boek heenvliegen en na afloop allerminst tevreden zijn. Dat laatste ligt dan niet alleen aan de beperkte diepgang, maar belist ook aan de versnipperde structuur van het boek. Dat alles neemt niet weg dat Fords enthousiasme voor filmmuziek gedurende de lectuur welhaast tastbaar is en soms zelfs aanstekelijk.

Andrew Ford is een Australisch componist, schrijver en radioman die meteen in de inleiding van The Sound of Pictures aangeeft dat hij niets moet hebben van hoogdravende academische theorieën. In een goed leesbare stijl onderneemt Ford een reis door de geschiedenis van de filmmuziek, van – zoals de ondertitel van het boek aangeeft – Hitchcock tot High Fidelity (de muzikale film van Stephen Frears uit 2000). Een duidelijke lijn kent deze reis niet, behalve misschien in het inleidende hoofdstuk waarin Ford de rol van muziek in films uiteenzet aan de hand van talrijke films en hun componisten. Vervolgens komen vijf filmcomponisten, waaronder Morricone, Schifrin en Shore, aan het woord. Uit deze gesprekken komen geen nieuwe inzichten naar voren, wel zijn ze nu en dan verhelderend, vooral voor de leek.

The Sound of Pictures. Listening to Movies, from Hitchcock to High Fidelity. Andrew Ford. Black Inc., Collingwood, Victoria, Australië, 2010. ISBN: 9781863955102, 312 blz. Prijs: £ 20,99 (amazon.co.uk). PS

13

CD-RECENSIES HABEMUS PAPAM Universal 5333832 15 tracks, 42:07 De Italiaanse filmcomponist Franco Piersanti (61) heeft in de afgelopen decennia zijn sporen verdiend met een reeks scores voor regisseurs als Gianni Amelio en Nanni Moretti. De laatste regisseerde Habemus Papam, een satirische komedie over een vers verkozen paus die meteen grote twijfels over zijn ambtsaanvaarding koestert. De titeltrack waarmee de cd opent is een wijdse, statige compositie die met zijn krachtige melodie welhaast de vorm van een requiem aanneemt. Waarna een stroom originele, afwisselende en immer ingehouden stukken volgt die een veelheid aan stemmingen uitstrooit: nu eens gewijd, dan weer opgelucht en een enkele keer vol spanning. Naar het einde van de cd toe worden de composities stiller en langzamer. In Il gabbiano horen we slechts de piano in een gedragen uitvoering. Het laatste nummer van de score heet Il ritorno en op aangename wijze horen we weer het fraaie titelnummer. Piersanti heeft een meesterlijke score afgeleverd waarmee hij de omzwervingen van de weifelende paus beheerst, doch doeltreffend begeleidt. De muziek werd uitgevoerd door het Roma Film Orchestra. PS THE FIRST GRADER Varèse Sarabande 3020670992 16 tracks, 49:52 Alex Heffes is een Engelse filmcomponist die eerste bekendheid verwierf met zijn muziek voor The Last King of Scotland (2006). Een jaar eerder schreef hij de muziek voor Tim Oliehoeks Vet hard. Voor het in Kenia gesitueerde feelgooddrama The First Grader van regisseur Justin Chadwick schreef Heffes een score die voor de ene helft bestaat uit stukken met Afrikaanse zang en voor de andere helft uit meer westers georiënteerde muziek die gaandeweg de cd steeds meer doorspekt wordt met Afrikaanse zanggeluiden. Die laatste helft is vooral elektronisch en doet menigmaal denken aan de stijl van Thomas Newman. Het steeds weer terugkerende hoofdthema is beklemmend evenals intrigerend te noemen en verenigt de twee stromen binnen de score die als muzikale reis ook buiten de film goed te verteren valt. PS 14

JANE EYRE Sony Classics 785258 19 tracks, 44:22 Een nieuwe verfilming van Jane Eyre behoeft een romantische evenals dramatische muzikale omlijsting. Geknipt voor een dergelijk project is filmcomponist Dario Marianelli. De score die de in Engeland woonachtige Italiaan schreef is tijdens het kijken nooit opdringerig of sentimenteel. Marianelli schreef een handvol imponerende composities die op verstilde wijze de veelal verborgen emoties en verlangens van Jane Eyre kleuren dan wel verhevigen. Het ideale instrument om de onderhuidse ontwikkeling van Jane te verklanken is de viool die al meteen in de openingstrack te horen is. Aan te nemen valt dat de componist via dit instrument het klassieke titelpersonage een stem heeft willen geven. In nagenoeg alle tracks horen we de viool die voor deze score werd bespeeld door de jonge Brit Jack Liebeck. Hoogtepunten zijn het onstuimige Yes! en de afsluitende tracks Awaken en My Edward and I, waarin Liebeck keer op keer met zijn vioolspel diep tast om de verborgen emoties voelbaar te maken. Marianelli schreef een zelden ronduit vrolijke score. Toch kunnen we met gerust hart spreken van een stimulerende en vooral naar het betrekkelijk opbeurende einde toe hoopvolle muziekcreatie. PS DIVORCE ITALIAN STYLE Kritzerland KR 20019-3 15 tracks, 43:44 Pietro Germi was een beroemde Italiaanse regisseur die met Divorzio all´italiana zijn grootste succes genoot. Niemand had een komedie verwacht van deze regisseur. Het verhaal gaat over een arme baron (Marcello Mastroianni) die verliefd is op zijn 16-jarig nichtje Angela (Stefania Sandrelli). De baron is getrouwd met een onaantrekkelijke vrouw Rosalia (Daniele Rocca) en hij fantaseert hoe hij van zijn vrouw af kan komen. Als hij in het dagboek van Angela leest dat zij hetzelfde voor hem voelt, wordt een crime passionnel voorbereid. Mastroianni kreeg een Oscarnominatie en de film won een Oscar voor beste script (Ennio de Concini, Alfredo Giannetti en Pietro Germi). De samenwerking tussen Germi en componist Rustichelli is als die van Fellini en Rota, Hitchcock en Herrmann, Spielberg en Williams. Germi en Rustichelli hebben achttien films samen op hun naam staan. Ook bij deze film is het weer een mooie typisch Italiaanse score met veel mandolines, romantische thema‟s en een begrafenismars. Er was in 1961 al een lp verschenen in Amerika op het UA-label. Maar deze is al jaren niet meer te vinden. Zelfs op eBay komt hij zelden opduiken. Daarom is de cd een mooie heruitgave van de plaatversie met als bonus een ruim elf minuten durende suite met thema‟s die niet eerder uitgebracht zijn. De oplage van 1.000 is beperkt. Maar bij onze sponsor Intermezzomedia.com hebben ze er nog een paar op voorraad. ST 15

DREAM HOUSE Varèse Sarabande 3020671152 15 tracks, 56:57 Op de cover van de cd zien we twee kleine meisjes verdwijnen in het behang en eronder staat de titel van de film: Dream House. De foto´s van het boekje voorspellen niet veel goeds: dit is een horrorfilm over een spookhuis. En daar zullen vast wel helse, duivelse klanken bij te horen zijn. Filmcomponist John Debney pakt het allemaal anders aan. Hij begint met een lange uitwaaierende compositie die nog het meest op een slaapliedje lijkt. Dit hoofdthema klinkt aanvankelijk lieflijk, maar langzaam kruipt er iets onheilspellends in de muziek. De brede orkestbezetting keert terug in het volgende nummer en in de derde track Footprints in the Snow slaat het noodlot enkele keren heftig toe, zoals het in dit genre de laatste decennia steeds gebruikelijk was. Gelukkig vervolgt de veelzijdige componist de score met een afwisseling van rustige stukken en korte angstaanjagende uithalen met veelal lage strijkers als begeleiding. De sterke composities ontaarden geen moment in lawaaierige dreiging. Debney bewijst zijn vakmanschap met deze zeer symfonische score die spanning en dreiging niet uit effectbejag haalt maar meer uit langzame opbouw en geraffineerde melodieën. Een zeer aangename luisterervaring buiten de film is zijn grote verdienste. PS VILLA RIDES! Tadlow Music TADLOW014 26 tracks, 75:39 Een western uit 1968 over de legendarische Pancho Villa met Yul Brynner in de hoofdrol als Villa. Ook Robert Mitchum, Charles Bronson en Herbert Lom spelen in deze western/oorlogsfilm mee. De muziek was van Maurice Jarre. De soundtrack is al jaren uitverkocht en nu heeft Nic Raine er een nieuwe uitvoering van gemaakt. Met succes, de score klinkt net als het origineel en men heeft de orkestratie natuurgetrouw nagemaakt. Jarre heeft voor deze film een prachtige score geschreven die niet zo bekend is. Reden dus om hier eens naar te luisteren. Het geheel doet Mexicaans aan en er zit ook nog een variatie op het nummer La cucaracha in verwerkt. Naast de complete score, meer dan er voorheen was verschenen, was er ook nog ruimte over op de cd om nog nieuwe opnames uit The Professionals, Red Sun, Cimarron Strip, El Condor en The Life and Times of Judge Roy Bean op te zetten. Ook allemaal van Maurice Jarre. Een must voor de Jarre fans, en een aanrader voor wie het nog niet kent. Misschien bent u niet zo´n liefhebber van nagespeelde soundtracks, maar deze is prachtig. ST 16

SINT Download op iTunes 24 tracks, 59:30 Van Dick Maas verscheen verleden jaar een horrorfilm met Sinterklaas, dit keer als niet zo aardige bisschop. Dat Maas goede thrillers kan maken heeft hij ons met De lift in 1983 al laten zien. Huub Stapel speelt Sint Nicolaas die kinderen kidnapt en vermoordt als 5 december volle maan heeft. Een leuk gegeven. Huub spreekt in de film geen woord. Ook origineel. Zoals altijd is regisseur Maas tevens componist van de filmmuziek. En ook hier heeft hij er weer een keyboardscore van gemaakt met hier en daar een harp en ook meen ik cello‟s te horen, maar misschien komen die ook wel uit elektronische apparaten. Het hoofdthema heeft een variatie van Zie de maan schijnt door de bomen. Ook komt Dag Sinterklaasje nog even voorbij in de score, maar dan ironisch bedoeld. De score is spannend, los van de film niet echt een genot om naar te luisteren. Maar daar is filmmuziek ook nooit voor bedoeld. Het moet de film dienen, en dat doet het in deze film die aan het eind van dit jaar op dvd en blu-ray verschijnt. Het voordeel van een downloadscore is dat er geen limiet is. Deze complete score of de losse tracks is alleen als download verkrijgbaar bij iTunes. ST SUBMARINE MovieScore Media MMD0013 (alleen als download) 15 tracks, 18:46 Voor de verrassende Britse komedie Submarine schreef Andrew Hewitt een kleine score die door de liedjes van Alex Turner (frontman van de Arctic Monkeys) nogal eens wordt overschaduwd. Van Turners zes liedjes verscheen een cd. Bij de eerste klanken van het eerste nummer van Hewitts score denk je te luisteren naar Georges Deerues muziek voor Le mépris. Hetzelfde geldt voor de tweede track die begint met dezelfde dreiging als in voornoemde score van Delerue. Ook andere nummers kennen passages van Delerue. Voor de rest horen we korte, soms zeer korte stukjes muziek die vaak niet meer zijn dan een aanzet tot een compositie. Opvallend is de speelse klankkleur evenals de fraai melodische lijnen. Klein maar fijn, zou je kunnen stellen. Hopelijk kan Hewitt bij een volgend project breder uitpakken en echt helemaal origineel blijven, want talent heeft hij beslist. PS 17

EXPLORERS Intrada Special Collection Volume 180 33 tracks, 74:12 Joe Dante heeft veel films gemaakt die bij de jeugd in de smaak vielen. Deze film uit 1985 over drie jongens die een ruimteschip bouwen in hun achtertuin en er ook mee de ruimte in gaan is een leuke jeugdfilm. De hoofdrollen zijn voor een jonge River Phoenix, die helaas al vroeg aan drugs overleed, Ethan Hawke, hier nog een broekie, en Bobby Fite die onbekend is gebleven. Joe Dante is na Twilight Zone: The Movie en Gremlins weer een samenwerking aangegaan met Jerry Goldsmith. Later zou hij altijd met Jerry samenwerken tot en met Loony Tunes: Back in Action in 2003. Goldsmith stierf in 2004. Hij werd 75 jaar. Hij was één der groten onder de filmcomponisten. Goldsmith heeft voor deze film prachtige thema‟s geschreven voor keyboard en orkest. Het is een typische Dante score in de stijl van Gremlins, The ´burbs en Innerspace. Er is in 1985 ook een lp verschenen met een half uur muziek, maar nu heeft Intrada flink uitgepakt door de complete score op cd te zetten. Ook de ouverture uit Tannhäuser van Richard Wagner staat erop, het zit immers ook in de film. Maar voor de Goldsmith fans is dit smullen geblazen. Bravo en bedankt Intrada voor deze uitgebreide cd! ST THE DEVIL´S DOUBLE Lakeshore Records LKS 342302 28 tracks, 75:03 The Devil´s Double is een BelgischNederlandse productie van Lee Tamahori die verhaalt over het leven van de dubbelganger van Saddam Husseins grillige en gewelddadige zoon Uday. Zowel Uday als de dubbelganger wordt gespeeld door de Britse acteur Dominic Cooper en zijn tour de force is de voornaamste troef van de film. Voor de muziek tekende de eveneens Britse filmcomponist Christian Henson. Sinds de millenniumwisseling heeft hij voor ruim vijftig films en tv-series de muziek geschreven, waaronder It´s a Boy Girl Thing (2007), Zomerhitte (2008) van Monique van de Ven, The Secret of Moonacre (2008) en La rafle (2010). De score van The Devil´s Double houdt, net zoals vele andere recente films die in het Midden-Oosten spelen, het midden tussen enerzijds elektronisch-symfonisch en anderzijds oosterse muzikale klanken plus zang. Vooral diverse precussie-instrumenten ondersteunen de niet zelden door elektrische rockgitaar aangestuurde nummers. We horen veel snelle actiemuziek wat niet verbaast bij de bijna twee uur voortrazende film. Met kleine middelen zoals een paar akkoorden met de elektrische gitaar zorgt Henson voor een sinistere 18

klankkleur. Op andere momenten versterkt hij met elektronische beats en een galm de toenemende vervreemding van de onfortuinlijke titelpersoon. The Devil´s Double is geen gemakkelijke, direct toegankelijke score, maar de vele onvermoede geluids- en muziekeffecten zorgen met soms hallucinerende klanken voor een huiveringwekkende beluistering. PS DAYS OF HEAVEN Film Score Monthly Vol. 14, No. 12 Cd 1: 30 tracks, 73:33 Cd 2: 33 tracks, 63:26 In 1978 ging Days of Heaven, de tweede film van Terrence Malick, in première. De enigmatische regisseur gebruikte over de begincredits muziek van Camille Saint-Saëns (Aquarium uit Le Carnaval des Animaux). Naast enkele stukjes Americana, waaronder een nummer van de indertijd nog jonge Leo Kottke, schreef Ennio Morricone een originele score. Gedurende het eerste uur van de film horen we zijn muziek wat fragmentarisch en meer op de achtergrond. In het derde halfuur kruipt de muziek vaker en nadrukkelijker op de voorgrond, zoals geschiedt tijdens het enerverende sprinkhaneninferno. Morricone´s score komt overigens goed van pas bij de vele dialoogarme scènes in veelal wijdse landschappen. De rijkdom van de score komt op deze bijzondere cd-uitgave heel goed uit de verf middels enkele onweerstaanbare thema´s, waaronder een ontroerend liefdesthema. Een nadeel van deze dubbel-cd is dat de muziek soms wat in herhaling valt, maar dat kan ook niet anders als je weet dat het de bedoeling van de samenstellers is om de luisteraar op cd 1 eerst de dertien nummers van de lp uit 1978 te presenteren en daarna zeventien stukjes van de score zoals ze in de film voorkwamen. Op cd 2 staan nagenoeg alle door Morricone destijds opgenomen nummers plus enkele bonustracks. Days of heaven is niet het magnum opus geworden dat Once Upon a Time in the West – ook een film die de onstuimige groei van de Verenigde Staten als achtergrond had – was. Voor een visueel indrukwekkende film van slechts 90 minuten heeft Morricone er in ieder geval een kleine parel van gemaakt die hem prompt een eerste Oscarnominatie opleverde. PS

19

THE FAMILY WAY Varèse Sarabande 3020670952 14 tracks, 26:31 Onlangs verscheen de score die Paul McCartney op jonge leeftijd schreef voor de Britse film The Family Way (1966) voor het eerst op cd. De komedie van de gebroeders Boulting verhaalt over de strubbelingen van een pas getrouwd jong echtpaar. McCartney schreef een kleine, melodieuze score die bestaat uit enkele pakkende thema´s die in korte uitvoeringen als een medley te horen zijn. De nummers kennen geen titels maar hebben alle een code die de plek in de film aangeeft. De cd begint met een kerkorgel in een brassbandarrangement, waarna we nu eens een strijkersensemble en dan weer een in modern ritme spelend combo horen. Halverwege de cd horen we het ontroerende liefdesthema dat wordt uitgevoerd door The Tudor Minstrels. In dit thema, maar eigenlijk ook in de andere cues, herkennen we McCartney´s feilloze beheersing van melodieuze, pakkende composities. Die worden afwisselend door piano, akoestische gitaar en dwarsfluit uitgevoerd. Had McCartney na dit debuut een groot filmcomponist kunnen worden? Uitgaande van deze enkele bescheiden score valt dat moeilijk te zeggen. Het aandeel van George Martin bij dit debuut is overigens groot: hij arrangeerde en hielp Paul bij het noten schrijven. The Family Way blijft toch vooral een opmerkelijk curiosum van een onbetwist muziektalent. PS

20