ZOA. Nood in Syrië MAGAZINE. 40 jaar

ZOA NR. 2 | OKTOBER 2013 | KOSTPRIJS € 0,39

MAGAZINE

Nood in Syrië ZOA in Nederland I Fotoverslag Uruzgan • Nalaten aan ZOA • Hoe het is nu in Zuid-Sudan • Op pad met John Thevatas in Pakistan • Johan Trip in Thailand • Kruidnoten: meer dan lekker

40 jaar

VOORWOORD

4 Het bezoek aan deze Syrische familie in Irbid maakte veel indruk op me. Zoon Hassan, rechts, vertelde over zijn ervaringen in de burgeroorlog en de aanleiding om te vluchten. Zijn filmpje staat op de homepage van onze website.

• 4-7 ZOA in Nederland

Functie Communicatie Disaster Response Werkt bij ZOA sinds Mei 2012 Leeftijd 31 Favoriet ZOA-land Op dit moment Haiti, omdat ik er net ben geweest. Het land heeft me aangenaam verrast: krachtige mensen in een overweldigend landschap.

In het begin van dit jaar bezocht ik Jordanië, ontmoette daar Syrische vrouwen, mannen en vooral kinderen die door de burgeroorlog getroffen zijn - de eerste keer dat ik zo direct in aanraking kom met de gevolgen van een oorlog. Deze mensen zijn er nog maar net aan ontsnapt en dragen tegelijkertijd de oorlog nog volop met zich mee. In de verliezen die ze hebben moeten incasseren, in de ervaringen die ze hebben gehad, in de voortdurende stroom aan slecht nieuws die elke dag binnen komt. Ook al spreek je elkaars taal niet, er is een taal van compassie die deze grenzen overschrijdt. Samenzijn, luisteren, thee drinken, een omhelzing. Deze gezinnen staan me nog glashelder bij en hun verhaal moet gehoord worden. In dit nummer vindt u een achtergrondverhaal over Jordanië, waar ZOA een programma voor Syrische gezinnen uitvoert, en een interview met Carola Schouten, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie en deelnemer aan de Women for Syria - reis in juni 2013. Ook vindt u een interview met John Thevathas, onze Sri Lankaanse medewerker in Pakistan. Hij heeft jarenlang voor ZOA gewerkt in Sri Lanka en zelfs even in Zuid-Sudan voordat hij deze stap nam. John is niet de enige ZOA-medewerker die huis en haard achterliet om zich in te zetten voor vluchtelingen en ontheemden wereldwijd. Het is bijzonder om te zien hoe hij en velen met hem uit volle overtuiging kiezen voor dit werk en dit met veel passie uitvoeren. Dank voor uw betrokkenheid bij ZOA. Blijf ons op de hoogte houden van uw acties in het land, dan doen wij ons best om te berichten vanuit de ‘ZOA-landen’. Geke Kieft

10

• 8-9

• 10-15

Fotoverslag uit Uruzgan, Afghanistan

Hulpverlening Syrische vluchtelingen

21

16

27

• 16-17

• 21

• 27

Op pad met John Thevatas

Hulp hoop herstel voor Hawa Mohammed

Uitgezonden: Johan Trip

COLOFON ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 45.000 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723

Adres: Sleutelbloemstraat 45, 7327 AJ Apeldoorn Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E [email protected] Giro 550 Bank 38.75.12.012

Redactie: Ewout Suithoff (hoofdredacteur), Els Sytsma (eindredactie), Margaretha de Koning Met medewerking van: Alebachew Mammo Alemayehu, Geke Kieft, Mir Afzal, Henrique Staal, Jonneke Oskam, Aafke Lamberink

Tekst en fotografie: ZOA, tenzij anders vermeld Vormgeving: IDD concept, communicatie, creatie | www.idd.nu Druk: drukkerij De Bunschoter

© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.

NR. 2 | OKTOBER 2013 |

3

2 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Leuk weetje: Al twee keer heb ik het ZOA-Magazine kunnen geven aan iemand die zelf in het magazine stond met zijn of haar verhaal, in Haiti en in Ethiopië. Prachtig om te zien hoe trots zij zijn op ‘hun artikel’ en het feit dat anderen hun verhaal kennen.

D

it magazine is er door u en voor u. Met veel plezier maken we u deel van de acties die in het land zijn opgezet en de vele manieren waarop u bijdraagt aan hulp, hoop en herstel (pag 4 – 7, pag. 24). Daarnaast is dit voor ons een gelegenheid om de resultaten van uw donaties te laten zien en daarbij ook achtergronden te geven. De programma’s die ver weg lijken proberen we op deze manier dichtbij te brengen.

8

INHOUDSOPGAVE

IN DIT NUMMER O.A.:

ZOA IN NEDERLAND

Middelkoop 80 jaar

Verandering machtigingen

Keukendetaillist Middelkoop Culemborg bestaat 80 jaar. Tijdens de jubileumreceptie doneerden veel bezoekers een gift ten behoeve van ZOA, in plaats van geschenken. Het bedrag werd verdubbeld door directeur Hans Middelkoop (links), die een cheque van 10.000 euro overhandigde. Hartelijk dank voor dit mooie geschenk!

Het betalingsverkeer in Nederland verandert. Een onderdeel daarvan is de overstap op IBAN. Vanuit de regelgeving zijn wij verplicht onze donateurs met een doorlopende machtiging te informeren over de overstap naar de SEPA-incasso (Single Europe Payments Area). We hebben deze voor u op een rij gezet: • in de periode oktober/november stapt ZOA over op de SEPA-incasso; • de incasso vindt plaatst rond de 1e dinsdag van de maand zoals u dat bent gewend; • ons incassant_ID is: NL39ZOA410097230000. Met de invoering van SEPA ontvangt u ook een machtigingskenmerk dat als referentie dient voor uw machtiging. Wanneer u ZOA periodiek gemachtigd heeft, dan vindt u uw kenmerk terug bij de omschrijving op uw bankafschrift bij de eerstvolgende incasso. Als donateur met een machtiging hoeft u dus zelf niets te doen. Meer informatie? Ga dan naar www.zoa.nl/sepa.

Impres, creatief digitaal bureau, èn ZOA’s leverancier van websitediensten, bestaat tien jaar. “Bloemen en flessen wijn zijn leuk, hoor”, zegt eigenaar Spencer Roozeboom (rechts), “maar we vroegen onze gasten liever een donatie voor ZOA. Jullie zijn niet alleen maar een klant van Impres, ik sta heel erg achter jullie werk.” Hij kon na de viering van het jubileum een cheque met het mooie bedrag van €1.250 overhandigen.

Jordy, Mike, Mark, Joost en Daan, die voor de zomer nog in groep 8 van basisschool Het Zwaluwnest in Amerfoort-Vathorst zaten, hebben € 413,80 ingezameld voor ZOA. Het geld is verdiend met een spannend schoolproject waarin zij als ‘bedrijfje’ -Van Alles Wat BV – moesten proberen geld te verdienen voor een goed doel. Met producten (chocola, cupcakes) en diensten (autowassen, tuinieren, boodschappen) haalden zij het meeste geld van heel groep 8. Een supermooie prestatie van deze jonge ondernemershelden met een groot hart voor ZOA.

Bidden voor Congo

Bonhoeffer Reis Tijdens de door het Nederlands Dagblad georganiseerde Dietrich Bonhoefferreis, afgelopen juni, was de opbrengst van de zondagse collecte voor ZOA’s werk. Het reisgezelschap maakte een bedrag over van € 310,60. Hartelijk dank daarvoor!

Zomaar een telefoontje op vrijdagmiddag: “Ik wil graag bidden voor Congo. Heeft u gebedspunten voor mij?” Een ontroerende vraag. Congo is niet veel in het nieuws op dit moment, maar heeft ons gebed nog altijd hard nodig. Fijn om te weten dat onze achterban ook met gebed om ons werk heen staat. We gaven de volgende gebedspunten. Bidt u ook mee? • Wilt u bidden voor vrede in Congo? De Congolezen willen zo graag werken aan wederopbouw, maar door terugkerend geweld wordt vooruitgang ernstig belemmerd. • Wilt u bidden voor de veiligheid van onze collega’s, die in vaak moeilijke en gevaarlijke omstandigheden hun werk doen om andere mensen te helpen?

Gehaakte kroontjes Annemieke Heek verkocht in aanloop naar 30 april jl. gehaakte kroontjes via haar website gavegift.nl. De opbrengst ervan, 34 euro, maakte ze over aan ZOA. Leuke kroontjes, gave gift!


5

4 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Impres 10 jaar

Van alles wat BV

ZOA IN NEDERLAND

Allerlei mensen hebben zich ingezet voor ZOA, op gebruikelijke en ongebruikelijke wijze, een aantal daarvan laten we hier zien. We genieten van alle creativiteit en zijn dankbaar voor de inzet. Ook een actie gedaan? Laat het weten! Een foto erbij vind ik leuk: [email protected]

ZOA IN NEDERLAND

kantoorartikelen

drukkerij

projectinrichting

alles voor kantoor Pr. W. Alexanderlaan 1423 7312 GB Apeldoorn

Al sinds 1991 hield ZOA kantoor aan Sleutelbloemstraat 8. Sindsdien is de organisatie flink gegroeid en werd het pand te klein. Tegen de tijd dat de kluis een normale vergaderlokatie werd, gingen we uitkijken naar een nieuw pand. Dat vonden we in dezelfde straat, op nummer 45. Deze verhuizing is mogelijk gemaakt door een groot aantal partijen. Graag willen we hen hier bedanken voor hun inzet en hun betrokkenheid!

ZOA IN NEDERLAND

Met veel dank!

drukwerk-printen-plotten Koningslijn 14 7312 GH Apeldoorn

Bord Dijkgraaf 2500x800.indd 1

09-08-13 13:41

Nadenken over nalaten

Adviseurs en verwerkers van: • •

Projecttapijt Linoleum / Vinylvloeren

Gordijnen / Vitrages • Raambekleding •

www.hovek.nl www.hovek.nl

tel. 055 360 14 28

ZOA opnemen in uw nalatenschap is een prachtige manier om betrokken te zijn bij de toekomst van vluchtelingen en ontheemden. Yolenta Pater is degene bij ZOA die daarover met onze donateurs in gesprek gaat en het proces begeleidt. Is het niet lastig om zo’n gevoelig onderwerp ter sprake te brengen?

Spreekbeurt! Beste ZOA, vandaag heb ik mijn spreekbeurt gehouden en het cijfer was een 9!!! hartelijk dank voor dit spreekbeurtpakket. Groetjes, Marijn Avé

Spreekbeurt et

om vluchtelingen van Nederland doen kinderen in je klas aan het eind kinderen in Laat de g om één Wat kunnen is veel geld nodig. dan een stemmin te helpen, te zamelen. Houd spreekbeurt Om vluchtelingen en om geld in die geweldige ideeën opschrijv elkaar! En na je spreekbeurt ga dat doen met uit te kiezen. En ! of twee acties meehelpen natuurlijk of juf ook wel wil je meester

rn 7320 AC Apeldoo Postbus 4130, 550 [email protected] | Giro 36 63 339 | E

WW.ZOA.NL/K

O 550 INDEREN GIR

Dirk-Jan van Jan Verkuil, ZOA, • Fotograﬁe: Dirk ie | www.idd.nu Tekst: ZOA, 2011 concept.communicatie.creat • Vormgeving: IDD

HULP | HOO

P | HERSTEL

na een ramp of

oorlog

mensen die houden over spreekbeurt of een oorlog. Jij wilt een n door een ramp moesten vluchteje helpen! Je vindt hier: Dit pakket gaat

de wereld vluchtelingen in • Informatie over vluchteling • De reis van een al • Een voorleesverha • Wat doet ZOA? lingenkamp vluchte een l: • Knutse in de klas • Een poster voor

uitspraken et heen staan spreekbeurtpakk s. Deze uitspraken komen Door het hele in de aparte kadertje Lanka. van kinderen in Sri met kinderen uit gesprekken je spreekbeurt. nog tips voor 63 339, gina staan ook even: 055 36 Op de achterpa Bel ons gewoon Heb je nog vragen? [email protected] of stuur een mailtje: eurt! met je spreekb Heel veel succes

INDE WWW.ZOA.NL/K

REN

INDE WWW.ZOA.NL/K

REN

Een huis geschonken De gepensioneerde Adriana Hendriksen* uit Ommen laat wel een heel bijzondere gift na: haar huis. “Ik vind het belangrijk iets voor een ander te betekenen. Natuurlijk laat ik ook wat na aan mijn familie, maar zij hebben het over het algemeen goed. Wat moeten zij met een huis? Ik vind ZOA een heel goede betrouwbare organisatie. Ik blijf als vruchtgebruiker in het huis wonen en na mijn overlijden kan ZOA het huis verkopen.” Mensen kunnen ook vastleggen hoe ze hun nabestaanden willen betrekken bij het besteden van de erfenis. “We houden de nabestaanden op de hoogte van wat er met het geld gebeurt. Dat leidt tot veel betrokkenheid, heel bijzonder,” vertelt Yolenta. Omdat ZOA geen erfbelasting hoeft te betalen, komt het totale nagelaten bedrag ten goede aan hulpverlening.

De bijbel leert ons dat we in een gebroken wereld leven. Hulp zal ook in de toekomst nodig blijven. Met uw steun kunnen we blijvend verschil maken. Wilt u ook eens nadenken over ZOA in uw nalatenschap? Meer informatie of een gesprek? Neem contact op met Yolenta Pater: 055-3663339 of [email protected]

*De naam is op verzoek van de geïnterviewde gefingeerd

Nalaten aan ZOA kan bij leven of in uw testament Nalaten: In uw testament legt u ZOA vast als één van de begunstigden. Periodieke schenking (lijfrente): Tijdens uw leven schenkt u gedurende minstens vijf jaar een jaarlijks vast bedrag van minimaal € 150. Het geschonken bedrag

Hanna Bartling

kunt u volledig aftrekken van de belasting. Fonds op naam: Fonds op naam is een fonds binnen ZOA waarvan u de doelstellingen of het project kunt bepalen. Dit kunt u tijdens uw leven oprichten of u kunt het in uw testament regelen.

7

6 | NR. 2 | OKTOBER 2013

en. Maar ijven en daarna voorlez beurt helemaal uitschr te vertellen. • Je kunt je spreek om het uit je hoofd saai. Beter is het briefje zetten. dat is wel een beetje de kun je op een dingen en de volgor kaart. wereld een op De belangrijkste die dan aan een land hebt, wijs n zien. • Als je het over s of andere spulle spreekbeurt plaatje • Laat tijdens je keer hardop. beurt thuis een paar • Oefen je spreek aan. toe en af n in de klas te helpen? • Kijk de kindere

In een speciale dankdienst op D.V. zaterdag 23 november willen wij God de eer geven en Hem dank brengen omdat Hij het ons mogelijk heeft gemaakt in de afgelopen veertig jaar ons werk te doen. Wij willen u van harte uitnodigen om dit samen met ons te doen. Uw betrokkenheid stemt ons heel dankbaar en dankzij uw inzet kunnen wij trouw blijven aan onze missie. Daarom nodigen wij u uit voor deze dankdienst, waar The Psalm Project de avond muzikaal zal begeleiden, en er volop gelegenheid is voor samenzang. Wil jij Hetn? le concert zal plaatsvinden in de eerlijk deEben-Haëzerkerk in Apeldoorn. De toegang is gratis, graag wel even opgeven via [email protected] met hoeveel personen u komt. Er wordt een collecte gehouden voor ons werk in Zuid-Sudan.

Theedrinken is een perfecte aanleiding om met elkaar in gesprek te raken en de tijd te nemen naar elkaar te luisteren. Ook in het werk van ZOA is dit van groot belang. We willen stil zijn en luisteren naar de verhalen van mensen in nood. Bij een gift van € 25,- ontvangt u deze prachtige theedoos, met Fairtrade thee uit Sri Lanka. Ook leuk om weg te geven als cadeautje. Bestel ‘m direct op www.zoa.nl/thee.

Yolenta: “Oudere mensen hebben er vaak al over nagedacht. Het is bijzonder om daar deelgenoot van te mogen zijn en vanuit mijn expertise advies te kunnen geven. De iets jongere doelgroep prikkel ik wat meer om over nalaten te gaan nadenken.”


eekbeurt

Tips voor jouw spr

den Aardweg/EO

pakk

Jubileum concert

Theedoosje

FOTOVERSLAG

Fotoverslag Uruzgan In de Afghaanse provincie Uruzgan werkt ZOA sinds 2008 aan het herstel van watervoorzieningen, zowel voor drinkwater als voor landbouw. De regio heeft nog altijd te maken met onveiligheid. De provincie heeft in principe voldoende water, maar door de situatie zijn de systemen kapot of verwaarloosd, en is er sprake van grote armoede. ZOA legt niet alleen voorzieningen aan als irrigatiekanalen en waterpompen, maar traint ook technici voor het onderhoud van de aangelegde waterpompen, en begeleidt de watercomités bij de organisatorische kant van de watervoorziening. Daarnaast besteden we veel aandacht aan hygiënevoorlichting. In de conservatieve provincie is het moeilijk om vrouwen te be-

reiken, terwijl veel hygiënemaatregelen juist voor hen en hun gezinnen van groot belang zijn. Gelukkig ontstaan er steeds meer mogelijkheden voor vrouwen om mee te doen aan de trainingen, doordat langzamerhand steeds meer vertrouwen in ZOA en onze partnerorganisaties ontstaat. ZOA werkte in Uruzgan tot april 2013 in een consortium, samen met Save the

Programmamanager Mir Afzal proeft het drinkwater uit de nieuw aangelegde pomp.

Children, HealthNet TPO, Cordaid en Dutch Committee for Afghanistan. Gezamenlijk richtten we ons op een breed spectrum van activiteiten, zoals onderwijs, gezondheid, landbouw, water en capaciteitsopbouw van lokale organisaties. Meer informatie en verhalen over resultaten vindt u op www.dutchconsortiumuruzgan.nl

In een zó droge omgeving is stromend water een genot om te zien! Watervoorziening werd door de bevolking als één van de grootste problemen benoemd.

Met het herstel of de aanleg van dammen en kanalen worden twee vliegen in één klap geslagen: beschikbaar water kan worden gereguleerd en zo efficiënt mogelijk gebruikt voor irrigatie. Door de aanleg van duikers vermindert waterschade en verzakking van wegen, zodat de infrastructuur aanzienlijk verbetert.

Hoe ziet hun toekomst eruit? Net als alle kinderen willen ook zij graag gezond en veilig opgroeien. Met uw steun hebben zij toegang tot schoon water, voldoende te eten en kennis over hygiëne. Afghanistan heeft nog een lange weg te gaan. Graag willen wij ons werk in dit prachtige maar zwaargetroffen land blijven uitvoeren. Blijft u helpen?

Vrouwelijke voorlichters bereiken de vrouwen in deze regio met basale voorlichting over bijvoorbeeld de gevaren van vervuild drinkwater en de voordelen van handen wassen. Aan de muur hangen allerlei posters met getekende gezondheidsadviezen.

Veel vrouwen kunnen niet lezen en schrijven. Maar in sessies als deze leveren ze absoluut hun gemotiveerde bijdrage in het gezamenlijk nadenken over verbetering van hun leefomstandigheden.


9

8 | NR. 2 | OKTOBER 2013

In Uruzgan gebruiken we een werkwijze die Community Led Total Sanitation (CLTS) heet. Gezonde hygiënische omstandigheden worden de verantwoordelijkheid van de hele gemeenschap. Op deze foto ziet u een workshop op een compound, waar één familie woont. Op deze manier kunnen ook de vrouwen meedenken, die niet naar echte dorpsbijeenkomsten komen.

Tekst: Jonneke Oskam en Els Sytsma. Fotografie: Jonneke Oskam Workshop-leidster Basma geeft als voorbeeld haar eigen levensloop-lijn.

ACHTERGROND

Maar mensen zijn geen dieren die alleen maar eten nodig hebben. Mensen hebben elkaar nodig, gezelschap, liefde, onderlinge zorg. Laten we niet vergeten voor elkaar te zorgen,” begint ze. “Niet alleen de oorlog heeft deze vrouwen getekend”, vertelde Ruba Abbassi, directeur van AWT eerder. “Veel van hen zijn opgegroeid in zeer conservatieve families, waar de positie van meisjes slecht is en ze minder waard zijn dan jongens. Ze zijn vaak mishandeld, soms misbruikt, jong uitgehuwelijkt.” “Vergeet niet: je bent geliefd.” De hartelijke toon van Basma maakt duidelijk dat ze intens meent wat ze vertelt. “Je bent geliefd door God, onze Schepper. Soms zie je dit niet, maar je bent geliefd! En wij houden ook van je! Wat je ook mee hebt gemaakt, kijk naar boven.” Tranen vloeien, de doosjes met tissues zijn niet voor niets klaargezet. Sommige vrouwen horen voor het eerst in hun leven dat ze geliefd en waardevol zijn.

Hoop in een donkere wereld

“Het valt niet mee sinds mijn man is overleden. Ik heb mijn bruidsschat – al mijn sieraden - verkocht. Van dat geld kan ik even overleven, maar ook dat geld is nu bijna op. Ik weet nu niet meer hoe het verder moet.” Dit is het eerste verhaal dat ik te horen krijg als ik aanschuif bij een tafel met Syrische vrouwen. Ik heb een – ook vrouwelijke – tolk bij me, en ga bij hen zitten om met hen te praten, hen te bemoedigen, maar vooral ook te luisteren.

De kleine ineengedoken vrouw aan de overkant van de tafel heeft vier jonge kinderen. Ze heeft niets, vertelt ze. Eten hebben ze alleen als ze iets krijgen van andere vluchtelingen in het desolate appartement. Kan ik me er iets bij voorstellen om echt niets, maar dan ook niets meer te hebben?

De verhalen komen. Op deze plek is er ruimte voor hun verhalen en emoties. Voor sommigen is het de eerste keer dat ze het zo vertellen. Je bent geliefd! ZOA heeft duizend kwetsbare gezinnen geholpen met noodhulppakketten. Daarnaast organiseren we workshops voor vrouwen, gericht op het leren omgaan met traumatische ervaringen. Basma van AWT, een prachtig, warm mens, leidt de workshop. “Als vluchteling ben je vooral op zoek naar eten, drinken en een plek om te slapen.

In de workshop legt Basma de oefening uit: een levensloop-lijn. “Op de lijn tussen geboorte en dood gebeuren positieve en negatieve dingen. Hoop ontstaat als je je levensloop bekijkt en ziet dat na donkere periodes weer positieve dingen gebeuren.”

En zo gaan de vrouwen aan de slag om hun eigen levensloop te tekenen. Er wordt getekend, nagedacht over hun leven, geglimlacht en gehuild. Bij iedere tafel zit een medewerkster van AWT die luistert, doorvraagt, troost. En, zoals dat dan gaat met vrouwen onder elkaar, wordt er ook gelachen, vaak door de tranen heen. Na afloop verdwijnen de resterende koekjes in de handtassen, want thuis zitten kinderen die honger hebben. We zijn stil, aangeslagen, machteloos en verdrietig door alles wat we gehoord hebben. Maar ook blij dat er mensen zijn die deze vrouwen helpen, er voor ze zijn en hen bemoedigen en liefde geven. We bidden: God, ontferm U, over de vluchtelingvrouwen en over de krachtige vrouwen van AWT die naast hen staan.

1

Arab Woman Today, een Jordaanse christelijke organisa-

tie, ZOA’s lokale partner, die het hulpprogramma uitvoert.

11

‘Mannen met messen hakten mensen voor onze ogen gewoon in stukjes. We waren

zo verschrikkelijk bang! We zijn zo snel mogelijk gevlucht, gewoon met wat we aan hadden. We hadden geeneens tijd om onze spullen te pakken.” Dat is het tweede verhaal. Ik ben stil van machteloosheid en afschuw.

Nienke Westerbeek, hoofdredacteur van Eva, het grootste christelijke vrouwenmagazine van Nederland, is meegeweest naar Jordanië in het kader van de Women for Syria-reis. In het novembernummer van de Eva vertelt zij de verhalen van Syrische vluchtelingvrouwen. Met de kaart bij dit ZOAmagazine kunt u dit Eva-nummer opvragen.


10 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Window of Hope. Dat is het thema van de traumaworkshop die de vrouwen van Arab Woman Today (AWT)1 geven aan Syrische vluchteling-vrouwen. Maar zijn er wel lichtpuntjes waar zij hoop uit kunnen putten? Is niet alles duister?

Levensloop Hoe maak je trauma’s bespreekbaar in een bijeenkomst van twee uur? Belangrijk onderdeel van de training is het herkennen van signalen. De meeste vrouwen zijn nauwelijks opgeleid en kunnen geen woorden geven aan hun ervaringen. Ruba: “Er was een vrouw die niet wilde eten, zelfs niet als er genoeg was. Ze begreep niet dat het een reactie was op wat ze had meegemaakt. Door gesprekken met ons leerde ze er mee omgaan en kon ze zich er toe zetten weer te eten en de zorg voor haar kinderen op te pakken.”

Jordanië in de Eva

INTERVIEW MET...

waar zij ook mee te maken hadden. Daar is niets abstracts aan. De situatie van alleenstaande vrouwen is zo zwaar; allemaal hebben ze te maken met verlies en trauma’s, en allemaal moeten ze zien te overleven met hun kinderen in een samenleving die niet eenvoudig is voor vrouwen alleen. Op politiek niveau wordt daar niet vaak bij stilgestaan. De vragen rondom Syrië zijn zo complex, dat dit aspect snel over het hoofd wordt gezien. Daar ben ik me erg bewust van geworden.

“Het liefst zou ik natuurlijk het conflict oplossen”

hun verhaal vertellen. Een luisterend oor was al heel belangrijk voor ze. Er ontstond een sfeer van vrouwen onder elkaar, dat vond ik erg bijzonder.” Wat wist je van de situatie van vluchtelingen vóór deze reis? De oorlog in Syrië volg ik met veel belangstelling. Er zitten politieke kanten aan, zoals de vraagstukken rond wel of niet bombarderen, waarbij we er als fractie echt in duiken. Maar over de humanitaire situatie ging het niet zoveel, en ik had al helemaal

Het sprak me ook aan dat de medewerkers van AWT niet onder stoelen of banken staken dat ze christenen zijn. Ze zijn er duidelijk over dat Gods liefde hen drijft, maar ook dat die liefde voor iedereen is. Op één na waren alle aanwezige vluchtelingvrouwen moslim, maar zij accepteerden de liefde die ze via de vrouwen van AWT ontvingen, dat vond ik indrukwekkend.

Voel je je niet machteloos? Ja, buitengewoon machteloos. Ik zou het liefst natuurlijk dat conflict oplossen. Maar ik heb me voorgenomen daar niet in te blijven hangen, maar om te doen wat ik kan. Voor mij is dat in de politiek, naast persoonlijke betrokkenheid. Ik wil iedereen oproepen te doen wat ze kunnen; in al onze beperkte mogelijkheden kunnen we bidden, op de hoogte blijven, er met anderen over spreken en doneren.

En nu, terug in Nederland, wat kun je met de ervaringen die je hebt opgedaan? In de gesprekken die ik beroepsmatig heb over Syrië, zoals in de fractie of met collega-politici van andere partijen, benadruk ik nu sterk dat we het humanitaire aspect niet moeten vergeten. Laten we met elkaar zorgen dat die vluchtelingen goed worden

Ik heb het ook aan de vluchtelingvrouwen zelf gevraagd: wat wilt u dat wij voor u doen? Het antwoord verraste me: “Bid voor ons.” Ik vond het heel mooi dat ze in alle uitzichtloosheid hun hoop en vertrouwen op God stelden. Dat gaf over taal, cultuur en godsdienst heen een sterke verbondenheid.

“Ze vermoorden onze kinderen.” Foto: Jaco Klamer

niet speciaal stilgestaan bij de situatie van vrouwelijke vluchtelingen. Hoe heeft de reis dat veranderd? Het is nu veel minder abstract voor me, de gesprekken met vrouwen raakten me diep. Ze willen gewoon léven, maar hun perspectief is weggeslagen. Ze zeiden tegen me: “We willen gewoon terug naar hoe het was.” En toen ik de beelden zag van de gifgasaanval en de brandbom op het schoolplein, zag ik de gezichten voor me van de vrouwen met wie ik sprak. Dat is de situatie

“Het leven van een alleenstaande vluchtelingmoeder is zo zwaar!”

13

“Het lukte me niet. Ik heb geprobeerd me voor te stellen hoe het zou zijn om geen enkel toekomstperspectief te hebben.” In één zin maakt Carola Schouten duidelijk hoe ver de levens van Syrische vluchtelingvrouwen verwijderd zijn van haar dagelijks leven hier in Nederland. “En dat nog los van alle traumatische ervaringen die zij met zich meedragen.” Toch heeft ze het direct daarna over de verbondenheid die ze ook voelde. “Ik vroeg met behoorlijke terughoudendheid naar hun leven in Syrië. Maar het bleek dat ze graag

Je hebt het hulpprogramma van ZOA bezocht. Wat vond je daarvan? Ik vond het heel professioneel. Binnen alle

opgevangen. Het is een razend ingewikkeld conflict, maar die humanitaire hulp moeten we in ieder geval bieden. Wat ook echt een eye-opener was, was de druk op de regio van de honderdduizenden vluchtelingen in de buurlanden. Ik ben bang dat daar te weinig aandacht voor is, en dat er in die landen problemen ontstaan als we deze landen niet voldoende ondersteunen. Dus daar vraag ik ook aandacht voor.


12 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Carola Schouten, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, bezocht in juni ZOA’s hulpverleningsprogramma aan Syrische vluchtelingen in Jordanië. Hoewel niet zij, maar haar collega Joël Voordewind ontwikkelingssamenwerking ‘doet’, werd Carola benaderd met de vraag of ze meewilde met “Women for Syria”. Samen met vijf andere christinnen uit kerk, politiek en media beleefde ze een indrukwekkende, soms emotionele reis met als doel in Nederland meer aandacht te vragen voor de situatie van Syrische vluchtelingen, en dan vooral van de vrouwen.

Kun je een voorbeeld noemen van zo’n verhaal dat je raakte? We bezochten een vrouw, die met haar kinderen en haar schoonmoeder in een afbraakpand woonden. Haar man was voor haar ogen vermoord, waarna haar schoonmoeder op haar knieën smeekte de vrouwen in leven te laten. Maar dit was al langer dan een jaar geleden. Ik vroeg waarom ze dan pas onlangs waren vertrokken. Haar antwoord blijft me nog altijd bij: “Omdat ze nu ook onze kinderen gaan vermoorden.”

hectiek en alle grote problematiek wisten de vrouwen van de lokale partner Arab Woman Today (AWT) heel goed waar ze mee bezig waren. Wat ik mooi vond, was dat het verdriet en de trauma’s erkend werden, dat de vrouwen werden geholpen daar woorden aan te geven, maar dat er ook aandacht was voor hoe de vluchtelingvrouwen nu weer verder kunnen met hun gezin, hun kinderen. De combinatie van materiële en geestelijke ondersteuning sprak me erg aan.

“Doe recht aan weerlozen, kom op voor verdrukten en zwakken. Bevrijd wie weerloos zijn en arm, red hen uit de greep van wie kwaad wil.” Psalm 82:3-4

DE VELDMEDEWERKER

09:12 uur

We beginnen dagelijks met een bijeenkomst met alle medewerkers om te bidden en elkaar te infomeren. Na de meeting bespreek ik met de onderwijscoordinator Ashgar welke trainingen er binnenkort gaan plaatsvinden.

John Seenithamby Thevathas

Alle leden ontvangen een geplastificeerde poster met de samenvatting van de training. Deze kunnen zij ophangen in hun huis zodat het hen kan herinneren aan de acties die zij moeten ondernemen om de schade beperkt te houden bij nieuwe overstromingen.

vroeg of ik alsnog wilde komen; de nieuwe coördinator had de organisatie alweer verlaten. Ik was nog steeds geïnteresseerd en aangezien het de tweede keer was dat ik de baan kreeg aangeboden, besloot ik het te doen, het is blijkbaar Gods wil. Zo kwam ik terecht in de humanitaire wereld.” Vooruitgang Gedurende zijn werk bij ZOA heeft John gewerkt als projectcoördinator en programmamanager, en in 2009 drie maanden in Zuid-Sudan. Vanwege de ontwikkelingen in Sri Lanka hield zijn baan daar op, maar in Pakistan kon ZOA zijn kennis en ervaring goed gebruiken. Vanaf april 2012 werkte hij in Pakistan in het programma voor slachtoffers van de overstromingen van 2010. “In Pakistan ondersteun ik onze partnerorganisatie op alle gebieden. Ik zorg dat de kwaliteit van de huizenbouw op peil

is, begeleid ons capaciteitsprogramma en ben betrokken bij administratie, logistiek en financiën. Het programma eindigt dit jaar, maar ik heb veel vooruitgang kunnen zien. Meer dan 750 huizen zijn gebouwd voor mensen die alles kwijt waren. 250 ‘Community based organizations’ zijn opgezet voor zowel mannen als vrouwen. Dit waren veelal de armste, kwetsbaarste boeren, die nu veel sterker staan dankzij hun gezamenlijke belangen en optreden. Zij zijn ook getraind in hygiëne, landbouwpraktijken en het verminderen van risico’s bij rampen. De hygiëne is verbeterd en men is begonnen met het bouwen van latrines, scholen, wegen. Veranderingen die van groot belang zijn voor de Pakistaanse gemeenschap en met name de jeugd.” Het interview is gehouden in juni 2013. Omdat zijn visum niet werd verlengd, keerde John drie maanden eerder dan gepland terug naar Trincomalee, Sri Lanka.

15:48 uur

Als we terug komen van de training bekijken we de dossiers van elke CBO. De trainers vullen de gegevens in na elk bezoek en noteren de projecten die de groep zelf is gestart.

17:29 uur

Na het werk spelen we altijd een potje cricket achter het gebouw. Junaid en andere collega’s doen met me mee. Dit is een van de dingen die we met elkaar gemeen hebben: Sri Lankanen en Pakistani’s houden allebei van cricket. Pakistan wint altijd, ze zijn gewoon met teveel spelers.

21:05 uur

Het tijdsverschil tussen Sri Lanka en Pakistan is maar 30 minuten, dat maakt het makkelijker om contact te houden met mijn vrouw en twee zonen.

17

16 | NR. 2 | OKTOBER 2013

13:15 uur


Het had niet veel gescheeld of John was – in goed overleg met ZOA - in de textielindustrie blijven werken. “Ik woonde met mijn gezin in Colombo en werkte in de textielindustrie. Maar daar woonden mijn vrouw en ik ver weg van onze families. In 2003 besloten we om te verhuizen naar het noordoosten van Sri Lanka, de regio waar mijn vrouw vandaan komt. Ik ging op zoek naar werk in Trincomalee, waar ZOA op dat moment een projectcoördinator zocht. Hoewel ik solliciteerde, en na een gesprek de baan kreeg, was ik niet zeker van mijn zaak. Moest ik mijn baan als manager in de textielindustrie opgeven? Ik besprak mijn twijfels met ZOA en gezamenlijk besloten we dat zij de andere kandidaat de baan zouden geven. Maar na vier maanden belde ZOA op en

De trainingen worden gehouden in een groot gebied en het kan wel twee uur rijden zijn voordat we aankomen op de plaats van bestemming. Vandaag bezoeken we een van de Community Based Organizations die training ontvangen over het verminderen van risico’s bij nieuwe rampen.

OP PAD MET JOHN

Nationaliteit: Sri Lankaans Leeftijd: 45 Functie: Field Support Officer Waar: Pakistan

Tien jaar heeft John voor ZOA gewerkt, het laatste jaar in Pakistan, maar het grootste deel van de tijd in zijn thuisland Sri Lanka.

11:30 uur

HOE GAAT HET NU IN...

Tekst interviews met Grace Hope en Mariam Duan: Henrique Staal Foto Mariam Duan: Jaco Klamer

In de provincie Central Equatoria, tegen de grens met Uganda, werkt ZOA samen met de Zuid-Sudanezen aan betere levensomstandigheden. Via ‘Farmer Field Schools’ werken we aan de verbetering van landbouw en voedselvoorziening. Met de oprichting van bijvoorbeeld spaargroepen en imkergroepen ontstaan er meer economische activiteiten waardoor schoolgeld betaald kan worden, er geld is voor medicijnen en voor een nieuwe jurk met kerst – dit alles is op korte en lange termijn positief voor de lokale economie. Kevin Beattie: “Als ik vier jaar geleden van Yei naar Juba reed, zag ik nauwelijks landbouwactiviteiten. Nu zie ik langs die route de ene na de andere boerderij. Ik was erg blij met een evaluatie door de Europese Unie van juni 2013: daarin staat met zoveel woorden dat dorpsbewoners het er unaniem over eens waren dat het programma van ZOA succesvol is geweest in het bestrijden van honger.”

het jongste land van de wereld

Zuid-Sudan 18 | NR. 2 | OKTOBER 2013

het onderwijs op poten te krijgen. Dat is twee stappen vooruit, één achteruit, en het is heel veel geduld hebben, maar vooruit gaat het wel! Grace Hope, die als vluchtelinge opgroeide in Uganda, werkt nu als hoofd gemeenschapsontwikkeling bij ZOA.

“We proberen mensen ervan bewust te maken dat de overheid en hulporganisaties niet alle problemen kunnen oplossen. Het is een manier van denken die voor deze mensen niet vanzelfsprekend is, omdat ze soms al hun levenlang afhankelijk waren van hulp.”

Ondernemers Dit jaar is een team ZOA Business Ambassadors voor Zuid-Sudan van start gegaan. Het kersverse team kent al negen leden, die zich elk voor drie jaar aan het werk in Zuid-Sudan verbinden met een bedrag van 5000 euro per jaar. In september heeft het team een eerste bezoek gebracht aan het projectgebied, waar ze zullen bijdragen aan de ondersteuning van boerengroepen. Kevin Beattie: “Het doel is net een stap verder zetten dan slechts het uitbannen van honger, namelijk een start maken met produceren voor de markt. Daarmee bieden de ZBA-leden een prachtige aanvulling op ons eerste programma.”

Een stukje geschiedenis Zuid-Sudan is pas sinds 2011 een zelfstandige natie, en daarmee het jongste land van de wereld. Voorheen maakte het deel uit van het land Sudan. Vanaf 1954 tot 2005 – met een onderbreking tussen 1972 en 1983 - heeft een burgeroorlog gewoed tussen het bewind in het Noorden en verschillende rebellenlegers in het Zuiden.

In 2011 is een referendum gehouden in Zuid-Sudan, waarbij 99 procent van de bevolking voor onafhankelijkheid stemde. Hele generaties zijn opgegroeid zonder opleiding en met geweld. Deze generaties, inmiddels volwassen, staan voor de gigantische uitdaging een nieuw land op te bouwen.

19

Maar je kunt ook een ander verhaal vertellen; namelijk over wat er in de dorpen gebeurt. Daar worden de zwaar verwaarloosde akkers ontgonnen, beginnen alleenstaande moeders groentetuinen of honingstalletjes, gaan ouders en leerkrachten met elkaar om de tafel om

“Het klonk te mooi om waar te zijn: mijn geld zou groeien”, vertelt de 33-jarige Mariam Duan. “In mei 2012 zijn we een spaargroep gestart met dertig mensen. Wie inlegt, ontvangt rente, wie leent, betaalt rente. Mijn leven is sindsdien totaal veranderd.” Mariam Duan woont met haar vijf kinderen in Lainya, op het platteland van Central Equatoria. Ze vertelt: “Eén van de deelnemers is benoemd tot kasbewaarder. De kist met geld en kasboeken heeft drie sloten, waarvan de sleutels in bewaring worden gegeven bij drie andere deelnemers. Om het schoolgeld te betalen, verkocht ik vroeger een geit, maar omdat iedereen dat doet, leveren de geiten dan weinig op. Dit jaar leende ik daarom van de spaargroep, en verkoop ik mijn geit zodra de prijzen stijgen. Ik betaal er mijn schuld mee af en kan zelfs nog iets extra’s doen. Ook leende ik geld voor mijn handel: ik kocht suiker, zout en vissoep voor de verkoop.”


“Hoe het in Zuid-Sudan gaat? Bij alles wat ik daarover zeg, moet je voor ogen houden dat het land pas twee jaar bestaat, en dat de leiders geen enkele bestuurlijke ervaring hadden. Stel je voor; zonder ervaring en zonder voorgangers waar je het van kan leren ineens een ministerie aan moeten sturen.” Kevin Beattie, sinds 2009 ZOA’s landendirecteur in Zuid-Sudan, begint zijn verhaal met een voorbehoud. Want je kunt pagina’s over de kersverse natie vullen met blunders van de nieuwe leiders, zelfverrijking en bevoorrechting van de eigen etnische groep.

Mariam Duan: sparen

Nieuws buitenland

Nu de afronding van ZOA’s hulpprogramma in Haïti nadert, hebben de dorpelingen een film gemaakt over de resultaten van de hulp. Zij kunnen het uiteraard beter vertellen dan wij ooit zouden kunnen! De film is te vinden op onze website: www.zoa.nl/haiti.

Grensoverschrijdend Eind 2012 is ZOA voor het eerst begonnen met de uitvoering van grensoverschrijdende projecten: in Burundi - Congo en in Zuid-Sudan - Ethiopië. We richten ons op terugkeer en wederopbouw; en op de randvoorwaarde daarvoor, namelijk vredesopbouw. De meerwaarde van het grensoverschrijdende programma heeft zich in het ZuidSudan - Ethiopië programma al bewezen. De Ethiopische regering wilde ZuidSudanese ontheemden terugsturen naar het Akobo-district in Zuid-Sudan, waar ze vandaan kwamen. De terugkeer was echter gepland midden in het regenseizoen. De terugkeerders zouden nauwelijks meer oogst realiseren en een heel seizoen voedseltekort hebben. ZOA maakte zich sterk voor een uitstel van de terugkeer, en gelukkig ging de de Ethiopische overheid akkoord met de terugkeer voor begin 2014. De terugkeer kan nu goed voor-

Hawa Mohammed in Ethiopië

bereid worden en de mensen zullen een goede nieuwe start kunnen maken. ZOA zal deze terugkeer van zo’n vijfhonderd families van Ethiopië naar Zuid-Sudan faciliteren. Met de bouw van een school en waterpompen verbeteren voorzieningen in Akobo aanzienlijk. Ook zullen we de voortgang van de vredesbesprekingen tussen de diverse stammen begeleiden. Een voorbeeld: mevrouw Tut (op de foto) komt uit Akobo, haar dorp is alleen toegankelijk per boot. Toen er gevechten uitbraken tussen haar stam, de Gatjok Nuer, en de Lou Nuer, vluchtte ze twee jaar geleden met haar kinderen en kleinkinderen over de grens met Ethiopië. Nu de lokale vredesbesprekingen vrucht afwerpen, zal ze binnenkort terugkeren. “De tijd is rijp om terug te gaan naar mijn eigen land”, vertelt ze opgelucht.

Wat u hier ziet, is het nieuwe leven van Hawa Mohammed. Denk niet te snel dat ze in een bouwval woont. Het is haar eigen huis, waar ze al die jaren in kamp Hartisheik naar uit heeft gekeken. ZOA startte in 2006 met hulpverlening aan deze ontheemden, met name in de watervoorziening.De opbrengst van de eerste Walk4Water in 2007 was daarvoor bestemd. Maar steeds vaker hoorden we: “We zouden het liefst naar huis willen.”

zoals houten palen, spijkers en golfplaten voor het dak, waarmee ze zelf een huis bouwden. Verder kregen ze drie geiten, een os en een ezel, landbouwtraining en werd er aan de watervoorziening voor het hele dorp gewerkt.

Waarom gingen ze niet? Ten eerste omdat ze al hun reserves kwijt waren geraakt aan water, eten en medische zorg. De terugreis en de nieuwe start konden ze simpelweg niet betalen. Ten tweede omdat ze niet wisten hoe de situatie thuis was. Was het veilig? Waren ze welkom?

Hawa was één van de terugkeerders, samen met haar man, zoon en dochter. Een energieke vrouw die, ondanks dat haar man TB-patiënt is, toch een succes van hun terugkeer wist te maken. Ze verbouwt inmiddels mais, snijbonen en pinda’s, en heeft inmiddels dertig geiten. Bij haar huis heeft ze een extra kookhuisje gebouwd, zoals de traditie is.

ZOA startte in 2011 een proefproject voor 57 families. Dit was mogelijk door de financiële steun van allerlei ondernemers en werkgroepen uit onze achterban. Met een afvaardiging van de ontheemden bezochten we hun voormalige dorp en gingen in gesprek met de dorpelingen. Ook overlegden ze met de diverse overheden, en op een goede dag keerden deze 57 families terug naar huis. ZOA leverde bouwmaterialen,

De verhouding met de rest van het dorp is goed. Als het nodig is, helpen ze haar een handje, omdat haar man niet kan werken. Ja, dit is het nieuwe leven van Hawa Mohammed. Het is hard, heel hard werken. Maar het is haar eigen huis!

21

met zijn vrouw. Hij sprak met meisjes die zich hebben onttrokken aan besnijdenis, bezocht een groep boeren, een spaargroep van vrouwen en de aangelegde watervoorzieningen. Hij was erg enthousiast over het werk dat ZOA doet om de gemeenschappen sterker te maken, zowel onderling als ook om op te komen voor hun rechten bij de diverse lokale en provinciale overheidsdepartementen.

Hawa is één van de tienduizenden Ethiopische ontheemden die rond het jaar 2000 vertrok uit de oostelijke provincie Fiq, vanwege de langdurige droogte in combinatie met stamconflicten. Ze ging naar Hartisheik, vlakbij de Somalische grens. Daar was veel werk door de komst van Somalische vluchtelingen: als chauffeur, schoonmaakster bij VN-personeel, of met een handeltje in kleding of voedsel. Maar er waren teveel ontheemden voor te weinig werk. Uiteindelijk raakten ook deze ontheemden al hun reserves kwijt, verbleven in een groot kamp zonder onderwijs voor de kinderen en zonder adequate watervoorziening. Zonder de officiële vluchtelingenstatus kwamen ze niet in aanmerking voor hulp van de Verenigde Naties en waren nog slechter af dan de Somalische vluchtelingen.


20 | NR. OKTOBER 2 | OKTOBER 2011 | NR. 2013 2

Kroningsdag leidt tot bezoek Onze collega in Uganda Peter Verhagen bezocht op 30 april de viering van kroningsdag op de Nederlandse ambassade in Kampala. Tijdens een informeel gesprekje met de ambassadeur, dhr. Hennekens, nodigde Peter hem uit om ZOA’s werk in de afgelegen provincie Amudat te bezoeken. De ambassadeur ging op de uitnodiging in en bezocht ZOA’s programma twee dagen lang, samen

HULP HOOP HERSTEL VOOR...

Haitianen filmden verandering

REPORTAGE

George (lila/blauw/wit-gestreept overhemd) samen met Sri Lankaanse vissers, ZOA-staf en lokale ambtenaren uit Mannar en Killinochchi District op bezoek bij leden van visserijcoöperaties in Zuid-India, om te leren van hun best practices. Een goed voorbeeld van hoe onze doelgroep intensief betrokken wordt bij de uitvoering van projecten, in dit geval een driejarig EU-gefinancierd economisch ontwikkelingsprogramma in het noorden en het oosten van Sri Lanka.

Verantwoording aan de doelgroep “Het is hùn project.”

HAP staat voor Humanitarian Accountability Partnership. Accountability betekent verantwoording afleggen, in dit geval aan de doelgroep die we met onze hulpprogramma’s willen bereiken. Met de toepassing van de HAP-principes bouwen we de actieve betrokkenheid van de doelgroep van begin tot eind in. Onze programma’s zijn immers voor hen bedoeld! Op deze manier willen we hen een stem en controle geven over de projecten en activiteiten waar ze mee te maken krijgen.

gramma is in 2011 als eerste gestart met de toepassing van de HAP-principes.

Arulpragasam Suthagar (Sutha) is senior projectcoördinator van dit programma en vertelt dat hij de dorpelingen echt aanmoedigt om opmerkingen en klachten in te dienen. “Als er volgens hen iets fout gaat met de selectie van deelnemers aan het project, of ze hebben klachten over het gedrag van medewerkers; we vragen ze om het ons te laten weten.”

Klagen aangemoedigd George Anthonipillai, programmamanager van het wederopbouwprogramma in het noorden van Sri Lanka, vertelt dat de communicatie met de doelgroep nu veel gestructureerder verloopt. “Voorheen hielden we voornamelijk vergaderingen met bewoners bij de start van projecten, over de noden en wensen. Nu geven we daarbij een folder, met informatie over ZOA, over het project - óók over het beschikbare budget en hoe ZOA aan

Sutha: “We hebben in elk dorp een klachten- en ideeënbox staan, maar dat werkt nauwelijks. George: “Rechtstreeks klagen is in onze cultuur niet gebruikelijk. Mensen zullen eerder met vrienden en buren spreken als iets ze niet aanstaat. Wij horen het dan hooguit via via.” Dat lijkt een botsing tussen theorie en praktijk. Hoe gaan ze daarmee om? Sutha: “Gelukkig hebben we in elk dorp ook een staflid, die vijf dagen lang in het dorp woont en werkt. Die persoonlijke

contacten werken heel goed, deze stafleden winnen het vertrouwen en zo ontstaat als vanzelf veel interactie tussen de doelgroep en de staf. En dan werkt het wel.” Eigenaar Hoe bevalt deze nieuwe werkwijze in het veld? George: “We zijn echt blij met de handvatten die de HAP-Standaard ons biedt voor het betrekken van onze doelgroep. Maar het proces kost absoluut meer tijd dan eerst. Donoren begrijpen niet altijd waarom er dan vertraging optreedt. Terwijl uiteindelijk de resultaten veel duurzamer zijn dan eerst, omdat de mensen betrokken zijn bij het ontwerp, de planning en de uitvoering van het project. Sterker nog; ze zien het niet meer als ZOA die iets voor hen komt doen, maar als hun project waarbij ZOA helpt het te realiseren. Een geweldig en essentieel verschil!” De effecten reiken nog verder dan ZOA’s programma. Sutha: “De dorpelingen vragen nu ook aan de lokale overheid en aan andere hulporganisaties om op deze manier met hen te communiceren. Die empowerment is belangrijk voor ze om ook na ons vertrek als zelfbewuste, zelfredzame gemeenschappen te functioneren.”

23

Tot zover de theorie en de goede bedoelingen. Maar hoe werkt dat in de praktijk? Dat weten ze in Sri Lanka. Dit landenpro-

dat geld komt-, en over de donoren. Iedereen in het projectgebied krijgt die folder. Bovendien staan daarop ook al onze telefoonnummers en emailadressen. We blijven nu vergaderingen houden met bewoners, ook tijdens en na de uitvoering van het project.”


22 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Als hulporganisatie willen we ons werk uiteraard zo goed mogelijk doen. Dat betekent ook dat we internationale standaarden en codes onderschrijven om kwaliteit te garanderen. Sinds twee jaar hebben we het daarbij vaak over HAP. Wat is HAP en – daar gaat het uiteindelijk om – wat betekent dat voor de mensen die we proberen te helpen? “De mensen vertrouwen ZOA nu meer dan eerst.”

ONDERNEMEND

Vraag & antwoord Kinderen in de koelkast

De Syrische vluchtelinge Naima vertelt in een video op onze website dat ze haar kinderen in de koelkast stopte toen haar man buiten onder schot werd gehouden, en dat haar kinderen in Jordanië naar een kerk gaan waar ze Engelse les krijgen. We ontvingen een vraag over de geloofwaardigheid van dit verhaal.

Jan de Putter Sinds 2012 is Jan de Putter als Business Ambassadeur betrokken bij het Congo-programma van ZOA. Hij bezocht het programma in maart 2013 voor de tweede keer. Na deze bijeenkomst zijn we in groepjes op huisbezoek gegaan bij de deelnemers aan het project. Zag je al veranderingen tijdens je tweede bezoek? Het eerste wat me opviel, was dat we nu ook mannen aan het werk zagen. Blijkbaar nemen zij nu ook een deel van de verantwoordelijkheid op zich. Verder zagen de velden er nu netjes uit, met de gewassen in keurige rijen geplant. Deze nieuwe methode maakt onkruid wieden gemakkelijker en minder tijdrovend. En de geiten van de geitendistributie hebben zich goed voortgeplant!

Dit zijn zichtbare veranderingen. Wat betekent het project voor het dagelijks leven van deze mensen? Er is minder honger. Ook werpt het vredesopbouwproject ‘Vreedzaam samenleven’ zijn vruchten af; er zijn structuren ontstaan voor bemiddeling en het geweldloos oplossen van conflicten. Uiteindelijk zijn goede sociale verhoudingen ook van belang voor economische welvaart. Wel bleek ons dat de zwakste groepen ook in sociaal opzicht in de zwakste positie zitten; ze worden niet of nauwelijks door de rest van het dorp geholpen. Daar willen we het komende jaar meer aandacht aan besteden. Hoe kwam je erbij om betrokken te raken bij ZOA? Ik ben bedrijfseconoom, heb veel in ICT gedaan, in verkoop. Razend interessant, maar tegelijk was er een worsteling: wil ik niet iets zinvollers doen? Ik had niets met die stap om dan maar alles op te zeggen, maar door mijn betrokkenheid bij ZOA heb ik een leuke combinatie gevonden van werk en betrokkenheid.

Heeft u ook een vraag over ZOA’s werk, laat het ons weten! Bel met het kantoor of stuur een mailtje aan Margaretha de Koning: [email protected]

Wel heeft hij andere zorgen dan ik. Als visser aan de westkust van Sri Lanka heeft hij te maken met de enorme vissersvloten vanuit India, die zijn zee leegvissen. Hij realiseert zich dat er voor zijn drie kinderen geen toekomst als visser is weggelegd. Daarom wil hij dat ze naar een goede school kunnen, zodat ze later een baan kunnen vinden. Echt een gave kerel! Maar Muthanaly zit met handen en voeten vast aan een woekeraar, die hem na de burgeroorlog 1800 dollar leende voor een boot en netten. Aan aflossen kwam hij niet toe, alleen al de rente kostte hem vrijwel al zijn vangst. Tòt Muthanaly deelnam aan ZOA’s business training en lid werd van de Fishermen Association. Hij kreeg 150 meter visnet van goede kwaliteit, waardoor hij tot tien keer meer vangst haalt. Hij heeft inmiddels 600 dollar afgelost en kijkt de toekomst, ook die van zijn kinderen, met vertrouwen tegemoet. Muthanaly is trouwens zelf met ZOA-staf naar Colombo gereisd om de netten uit te zoeken. Dit is een praktische uitwerking van de doelgroep inschakelen en verantwoordelijk maken voor hun eigen ontwikkeling, in plaats van ze alleen te zien als ontvanger van de hulp. Het verhaal van Muthanaly is maar één van de vele verhalen die ik hoorde tijdens mijn bezoek. Verandering in de levens van deze mensen is mogelijk gemaakt door uw giften. Dat wil ik graag met u delen. Ik werd er enorm enthousiast van. Ik hoop dat u met mij die blijdschap ook ervaart! Tegelijk is er nog veel nodig voor teruggekeerde ontheemden die vanuit het niets hun leven weer op proberen te pakken. Met uw steun blijven wij tot de zelfredzaamheid is hersteld! Met vriendelijke groet, Ewout Suithoff Reageren? [email protected]

25

Heeft het werk in Congo wel zin, als geweld elk moment weer kan oplaaien? Die vraag leeft helemaal niet bij me. Wat we vandaag doen, heeft vandaag zin. Als deze mensen over een half jaar op de vlucht moeten, hebben ze enkele jaren van rust en opbouw gekend. En bovendien ervaren dat er hoop is!

De kerk (net zo goed als de moskee overigens) in Jordanië heeft vaak ook een maatschappelijke functie. Dat een kerk Engelse les aanbiedt, past dus in de lokale situatie. Dat Naima haar kinderen in de koelkast verstopte, klinkt vreemd. Maar daarbij moeten we een aantal dingen in het oog houden: • ten eerste zijn mensen in noodsituaties in staat tot de meest creatieve oplossingen; • ten tweede is een persoonlijk verhaal altijd subjectief; het is de waarheid van deze persoon, zoals dit in zijn/haar herinnering is vastgelegd. Het feit dat een trauma kan veroorzaken dat de herinnering is vertroebeld, is op zichzelf al schrijnend genoeg; • ten slotte valt niet uit te sluiten dat in de vertaling misverstanden ontstaan. Het is mogelijk dat ‘koelkast’ geen keukenkoelkast is zoals die bij ons gebruikelijk is, maar bijvoorbeeld een grote kist of zelfs een koelruimte.

In het noorden van Sri Lanka ontmoette ik Muthanaly Lawrence, een visser die meedoet in ZOA’s wederopbouwprogramma. We herkenden iets in elkaar; even oud, allebei vader van een gezin.


24 | NR. 2 | OKTOBER 2013

Waarom heb je bovenstaande foto gekozen als veelzeggend voor je betrokkenheid bij Congo? Dit zijn de mensen waar we het voor doen! Met de ZBA-bijdrage kon ZOA haar activiteiten uitbreiden naar dit dorp Lusambo / Ake. Het ZBA-team komt daar elk jaar op bezoek, zodat we de mensen leren kennen en de voortgang van het project kunnen volgen. Je ziet mij links de groeten overbrengen van de rest van het team. Rechts zie je twee mensen – in grijs t-shirt - van het dorpscomité. Zij doen verslag van de resultaten en van de nog bestaande noden.

Deze video is door Geke Kieft, communicatiemedewerker noodhulp van ZOA, opgenomen in Mafraq, Jordanië, in februari 2013. Naima is een van de vluchtelingen die destijds hulp ontving van ZOA. Bij het interview was een vertaler aanwezig die ter plekke vertaalde. Daarna zijn de videobeelden in het geheel opnieuw vertaald en na montage nogmaals gecontroleerd met een andere vertaler.

Een gave kerel!

LEESTIPS / RECEPT

UITGEZONDEN

Pompoensoep voor de vrijheid De Franse kolonisten verboden het eten van pompoensoep voor Haïtianen, omdat zij hen te minderwaardig vonden voor zo’n heerlijk gerecht. Sinds de onafhankelijkheid van Haïti op 1 januari 1804 is pompoensoep dan ook het nationale gerecht op Nieuwjaarsdag om de vrijheid te vieren. Schil (evt) en snijd 1 pond pompoen in grove blokken. Breng aan de kook met 2 l. water, 1 pond soepvlees, zout, peper, 4 geperste teentjes knoflook, 1 tl tijm, 4 kruidnagels, 1 stengel gesneden bleekselderij en 1 grote gesnipperde ui. Laat een uur sudderen of tot het vlees gaar is. Haal de pompoen eruit en pureer, doe daarna terug in de pan. Voeg 2 aardappels in blokjes, ¼ fijngesneden witte kool, 2 gesneden wortels, 2 gesneden prei, 1 tl. peterselie en 1 chilipeper toe. Breng aan de kook tot de groenten bijna gaar zijn. Voeg 100 gr gebroken spaghetti en 1 el. limoensap toe, kook tot de spaghetti gaar is. Verwijder chilipeper, voeg peper en zout naar smaak toe.

Johan Trip Leeftijd: 31 jaar Functie: Manager General Affairs Waar: Thailand Sinds: April 2012 Met: Echtgenote Margreet, dochtertje Loïze (bijna 2) en een tweede kindje op komst

Johan in gesprek met de 78-jarige schooldirecteur Tharamu Ler Koe. In 1990 vluchtte ze naar Thailand en werd directeur van een van de scholen in Mae La. Na dit jaar gaat ze met pensioen.

Over de landen waar ZOA werkt, is meer te vertellen dan we ooit in dit magazine zullen kunnen plaatsen. We geven u daarom tips over boeken, die u op een heel andere manier meenemen naar één van de landen waar ZOA werkt. Hebt u ook leestips? We ontvangen ze graag! [email protected]

The White Man’s Burden Hoe winnen we het gevecht tegen honger en armoede? Het juiste plan is, volgens econoom Easterly, helemaal geen plan te hebben. In dit goed leesbare boek – de Nederlandse vertaling hield de Engelse titel - legt hij uit hoe het kan dat nog steeds kinderen sterven bij gebrek aan een medicijn van 12 cent. Met concrete voorbeelden, voor iedereen die wil nadenken over hoe je écht de wereld kunt verbeteren.

Deze Volkskrant-journaliste woonde drie jaar in Afghanistan en beantwoordt in dit boek de vraag die haar in Nederland het meest gesteld wordt: hoe is het om daar te wonen? Het boek leest als een roman, terwijl ze vertelt hoe ze daar als westerse vrouw woonde en werkte. Ze slaagt er daarbij goed in om het dagelijks leven in Afganistan dichterbij te brengen. ISBN: 9789047705505

ISBN: 9789046803011 (tweedehands nog te koop)

doen, dat de spullen goed worden opgeslagen, dat de juiste kinderen de juiste schoolboeken krijgen en dat ruim 1300 leraren elke maand hun salaris ontvangen.

Wat doe je als Manager General Affairs? Ik zorg ervoor dat alles geregeld is, zodat het programma uitgevoerd kan worden. Dus bijvoorbeeld dat alles betaald wordt, dat er medewerkers zijn, dat de auto’s het

Spijt? Nee, nooit, want dit is een bijzondere plek om te mogen werken. Maar ik zie er wel naar uit om in de toekomst weer meer op strategisch niveau mijn invloed uit te oefenen.

Je kwam uit de commerciële sector, werkt nu bij een NGO. Hoe bevalt dat? Dat was wel even wennen. In mijn vorige functies zette ik de grote lijnen uit en was ik vooral strategisch bezig bijvoorbeeld in mijn functie als innovatie manager bij KPN. Bij ZOA Thailand heb ik een controlerende functie en zorg ik ervoor dat de gemaakte plannen goed worden uitgevoerd.

Wat maakt je enthousiast over je werk? Het bijzondere aan de programma’s van ZOA is dat we onderwijs toegankelijk maken voor iedereen in de kampen ongeacht hun achtergrond. Hieraan te mogen bijdragen geeft me voldoening. Maar ook de uitdagingen die grote donoren met zich meebrengen maken mijn werk interessant. Hoe gaat het met onze collega’s nadat ZOA het programma afsluit? Veel collega’s hebben zoveel ervaring opgedaan binnen de programma’s van ZOA dat ze direct aan de slag kunnen voor de organisaties die onze programma’s overnemen. Anderen gaan studeren, terug naar Myanmar of beginnen een eigen bedrijf. Ik vind het leuk om hen hierin te begeleiden en aan te moedigen.

27

Niet iedereen vertrekt met zijn pasgeboren baby naar een tropisch buitenland. Hoe kwam dat zo bij jullie? Het verhaal begint bij Margreet, zij liep stage in een ziekenhuis op de Thai-Burmese grens en wilde graag voor een langere periode in dit gebied werken. Toen zij een positie als arts kreeg bij de Shoklo Malaria Research Unit ben ik op zoek gegaan naar een baan. Na een aantal gesprekken met ZOA kon ik onder een lokaal contract bij ZOA Thailand aan de slag. Doordat we van tevoren Mae Sot bezocht hadden, wisten we waar we “ja” tegen zeiden.


26 | NR. 2 | OKTOBER 2013

William Easterly

Duizend dagen extreem leven Nathalie Righton

Johan Trip vertrok in april 2012 met zijn vrouw Margreet en hun pasgeboren dochter Loïze naar Thailand. Daar is hij betrokken bij het overdragen van ZOA’s programma aan andere organisaties, omdat ZOA in juni 2014 het kantoor zal sluiten.

ZOA. Nood in Syrië MAGAZINE. 40 jaar

Recommend Documents