Vergelijkende studie ontslagkost: arbeiders vs. bedienden in een grensoverschrijdend perspectief
Employment, Pensions & Benefits September 2012
Deze studie werd uitgevoerd in juni 2012 en reflecteert dan ook de op dat ogenblik in de verschillende landen van toepassing zijnde wetgeving. De gegevens in deze gids zijn algemeen en louter informatief en de auteurs kunnen op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor een gebeurlijke fout of voor enig gebruik dat kan gemaakt worden van of interpretatie die kan gegeven worden aan deze informatie zonder bijstand van de auteurs. In geen geval mag de studie worden beschouwd als een juridisch advies. 2
Inleiding en achtergrond
Het onderscheid tussen arbeiders – die geacht worden voornamelijk handenarbeid te verrichten – en bedienden – die geacht worden voornamelijk hoofdarbeid te doen – staat reeds 2 decennia ter discussie in België en Europa. België is op dit vlak de slechtste leerling van Europa en is vandaag het enige land in Europa dat – na wetswijzigingen in de voorbije jaren in Luxemburg en Oostenrijk – dergelijk onderscheid in stand heeft gehouden. Na een uitspraak van het Grondwettelijk Hof van 7 juli 2011 is het onderscheid arbeiders-bedienden en meer in het bijzonder het onderscheid inzake opzegtermijnen bij ontslag tussen beide categorieën, zwaar onder druk komen te staan. Het Hof heeft immers uitdrukkelijk gesteld dat het onderscheid ongrondwettelijk was en de wetgever dringend diende in te grijpen om dit ongeoorloofd onderscheid weg te werken. Het Hof gaf de wetgever daarvoor twee jaar, hetgeen in concreto betekent dat het onderscheid voor 8 juli 2013 verdwenen moet zijn.
Daarnaast zullen werkgevers ook los van de wettelijke verschillen tussen arbeiders en bedienden mogelijk geconfronteerd worden met tal van andere extrawettelijke elementen zoals het toekennen van bepaalde voordelen aan één van beide categorieën (vb. maaltijdcheques) of het toekennen van een voordeel aan beide categorieën maar met andere voorwaarden (vb. groepsverzekering met hogere percentages voor bedienden). Het is een publiek geheim dat het Kabinet van de Minister van Werk, mevrouw Monica De Coninck, werkt aan een voorstel om beide statuten te harmoniseren. Over de inhoud van de voorstellen is nog niets gekend. Als uitloper van haar Europese studie inzake ontslagkost heeft Laga voorstellen voor een nieuw wettelijk kader in dit verband op een rijtje gezet. Hierbij werd rekening gehouden met het corresponderende kostenplaatje voor de ontslaggevende werkgever.
Indien dit niet het geval is, dreigt sociale chaos. Indien er geen wetswijzigingen komen, kan een arbeider potentieel vanaf 8 juli 2013 dezelfde rechten eisen als zijn collega bediende. Naast tal van andere elementen vormt de ontslagbescherming en meer in het bijzonder de duur van de te respecteren opzegtermijn, een groot verschilpunt.
Vergelijkende studie ontslagkost 2012 3
Redelijke ontslagkost
Om een aantal nieuwe inzichten te verwerven in verband met een mogelijke harmonisatie van arbeiders en bedienden op het vlak van de opzegtermijn, heeft Laga de huidige ontslagkost van een arbeider en/ of bediende vergeleken met de ontslagkost in haar buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland. Dit zijn immers de landen die België als referentie gebruikt om haar concurrentiepositie te beoordelen. Wat België betreft, is een onderscheid gemaakt tussen de opzeggingstermijnen van toepassing op overeenkomsten die een aanvang namen voor 1 januari 2012 (oude regelgeving) en de recent ingevoerde nieuwe regels inzake opzegtermijnen van toepassing op alle arbeidsovereenkomsten die een aanvang nemen na 1 januari 2012. Daarnaast werd ook een andere denkpiste ontwikkeld waarbij rekening gehouden werd met een opzeggingstermijn van 20 dagen per begonnen jaar anciënniteit binnen de onderneming. Voor de berekening van de ontslagkost in al deze gevallen werden twee praktijkvoorbeelden gebruikt:
4
Casus 1: • Werknemer, 25 jaar • 5 jaar anciënniteit • Bruto basisjaarloon: • Bruto variabel loon per jaar: • Voordelen in natura per jaar (bruto):
€ 35.000 NVT NVT
Casus 2: • Werknemer, 35 jaar • 7 jaar anciënniteit • Bruto basisjaarloon: • Bruto variabel loon per jaar: • Voordelen in natura per jaar (bruto):
€ 60.000 € 5.000 € 8.000
Volledigheidshalve dient te worden opgemerkt dat de praktijkvoorbeelden voor het buitenland gebaseerd zijn op de ’best practice’ in die landen om een akkoord te bereiken met de werknemer in het ontslagdossier (dus zonder tussenkomst van een rechter). Verder merken we op dat de studie beperkt is tot individuele ontslagen en geen regels bevat die van toepassing zijn in geval van collectief ontslag. Er werd ook geen rekening gehouden met een mogelijke claim van een arbeider of bediende wegens willekeurig ontslag of misbruik van ontslagrecht. De hierna volgende cijfers dateren van december 2011 en houden geen rekening met latere wetswijzigingen welke volledigheidshalve wel in de beschrijvende teksten van het volledige internationale onderzoek vervat werden.
Resultaten van de vergelijkende oefening inzake ontslagkost
Casus 1: Werknemer; 25 jr.; 5 jr. anciënniteit; Basisinkomen 35.000€ bruto/jr € 25.000
€ 20.000
€ 15.000 Andere (bv. outplacement/ advocatenkosten)
€ 10.000
Dading - vergoeding om een regeling te bekomen
€ 5.000
Opzeg(vergoeding)
€0
r s et er ige jaa e w 12 eid uid aeys er b w p 0 H r l n ieu /4/2 -A B la C ge ië - N 12 u da B elg rm 0 B o 2 F B
d lan
its
Du
ijk kr
n
Fra
d
n rla
de
Ne
Casus 2: Werknemer; 35 jr.; 7 jr anciënniteit; Basisinkomen 60.000€ bruto/jr + Variabel inkomen 5.000€ bruto/jr + Voordelen in natura 8.000€ bruto € 80.000 € 70.000 € 60.000 € 50.000 € 40.000
Andere (bv. outplacement/ advocatenkosten)
€ 30.000 € 20.000
Dading - vergoeding om een regeling te bekomen
€ 10.000
Opzeg(vergoeding)
€0
ige uid eys - H Cla B la u rm Fo
et
B
r ew 2 w 01 pe n eu /4/2 ge 2 a 1 d 0 -2 B
i -N
r
s
jaa
e
rb
ë lgi
-A
r ide
Du
its
d lan
Fra
n
ijk kr
d
n rla
de
Ne
Be
Vergelijkende studie ontslagkost 2012 5
In België ligt de ontslagkost van een bediende gemiddeld 5 tot 7 keer hoger dan de ontslagkost van een arbeider.
6
Algemene besluiten
1. Het verschil in ontslagkost tussen een arbeider en een bediende in België is zeer groot. 2. De gemiddelde ontslagkost voor een bediende ligt in België aanzienlijk hoger dan in de buurlanden. De gemiddelde ontslagkost voor een arbeider ligt in België dan weer aanzienlijk lager dan in de buurlanden. 3. Indien we het gemiddelde van de ontslagkost voor arbeiders en bedienden nemen dan komt deze – zeker wat de casus met het lagere basisloon betreft – in dezelfde grootorde uit dan de buurlanden. Dit ligt in de lijn met het voorstel waarbij we een opzegtermijn van twintig dagen per begonnen jaar anciënniteit in rekening hebben gebracht. De vuistregel van het voormelde voorstel lijkt dan ook een goede uitgangsbasis te zijn voor het bepalen van een nieuwe wettelijke opzegtermijn/ontslagkost die vooral redelijk is in vergelijking met onze buurlanden en met de rest van Europa. 4. Het is duidelijk dat anciënniteit – net als in vele andere Europese landen – een belangrijke factor zal spelen in de bepaling van een redelijke opzegtermijn. Wel kan hierbij de vraag worden gesteld of hierbij geen maximum dient te worden bepaald, bv. na 10 of 15 jaar anciënniteit, zodat ook de ontslagkost geplafonneerd wordt.
Vergelijkende studie ontslagkost 2012 7
Laga, a wise choice to see the full legal picture
About Laga A top legal practice in Belgium, Laga is a full service business law firm, highly recommended by the most authoritative legal guides. Laga comprises approximately 115 qualified lawyers, based in Brussels, Antwerp and Kortrijk. Laga offers expert advice in the fields of banking & finance, commercial, corporate/M&A, employment, IT/IP, public/administrative, insolvency and reorganisations, real estate, tax law and litigation. Where appropriate to ensure a seamless and comprehensive high-quality service, Laga lawyers work closely with financial, assurance and advisory, tax and consulting specialists, and with select EU and US law firms. Laga provides thorough and practical solutions tailored to the needs of clients ranging from multinational companies, national large and medium-sized enterprises, and financial institutions, to government bodies. More information: www.laga.be © September 2012, Laga, Belgium
