Ik mag ten slotte niet verzuimen te vermelden, dat Arntzenius gedurende drie jaren in een gewichtig en druk tijdperk van genootschappelijk leven, de ijverige secretaris was van /Wf/W ,S7«
V
AN P O P P E N. f t DOOR 1. E. v. S. H.
ï t ft I
I
dat dit alles gebeurde ter wille van de Vereeniging tot verbetering van het lot der Blinden in Nederland en zijne Koloniën, dat wil zeggen ter wille van de kas dier Vereeniging. Het was er te doen om geld te verdienen en om niets de „chat noir," de
**'""= '""«•=<^ -855.
I
poppen en heel de rest waren niet dan een voorwendsel om In de maand Januari van het jaar 1903 geld te ontvangen en de „Sakouski tafel" werd, in de kunstzalen van de onvolprezen (bedoeld werd „Sakocska," wat „voorproefjes" maatschappij Arti et Amicitiae te beteekent), zal er niet weinig toe Amsterdam, een tentoonstelling ge- ' *. " bijgedragen hebben om het uitgeven houden van poppen en antiek speelvan het geld gemakkelijk te maken. goed. Men kon er tevens thee Zoo iets Russisch, half gespeld op drinken, wafeltjes met sjokolade gezijn Fransch en dan in Amsterdam, bruiken, kandeel proeven, van een het was dol gezellig! De eenige „Uberbrett'1," een „Chat noir," een maatstaf ter beoordeeling, die aan „Champagne-Bar"en,„Sakouski tafel" deze tentoonstelling en zijn gedoe genieten, de poppenkast zien verkan worden aangelegd, is die van toonen en nog andere, zeer uitgeden opbrengst, en zoodoende schijnt zochte en bijster fatsoendelijke
Aanvoerders v:m Roodhuideu.
Want er steekt wat in, in antiek speelgoed en in poppen. Deze tentoonstelling reeds heeft het aange toond. Gij hebt misschien gedacht, dat poppen speelgoed zijn en dat speelgoed voor kinderen is. Nu kunt gij er u mogelijk op beroepen, dat gij zelf een169
maal een kind zijt dragen naar buiten en geweest dat speelgoed vasthouden als vader ze had, en dat «ij nu zelf tegen den wind in opkinderen hebt die loopt ! wat kunnen de speelgoed hebben. Het pa's niet genieten van kan zijn, dat gij geheel den bokkenwagen, waarin ter goeder trouw zijt, zij Zondags hun kroost maar dat neemt niet rondrijden, wat is het weg, dat gij deerlijk voor de moeders geen ongelijk hebt. genot als de meisjes zóó Kinderen spelen met groot zijn geworden, dat alles: met hun ouders, de moeders zich met goed met tafels en niet stoe- fatsoen aan het aankleelen en bijzonder graag den van een pop kunnen met scheermessen en zetten! Yenetiaansihe kant werkster. Pop af kunstig van Sltsal scharen, als zij die te Huygens, dochter van Kinderen voelen veel Coiistantijn Iluygens. pakken kunnen krijgen, voor wat «root is en , echt" zooals ze dat de lucifers niet te vergeten, believen te noemen. Toen die bijzondere aantrekkingsde Koningin nog Prinsesje kracht op hen uitoefenen. heette en Haar Vader voor Alle deze dingen nu zijn I laar uit Shetland heele kleine zeer zeker geen speelgoed. paardjes liet komen, was er Dat hebben de groote menmisschien maar ééne in Neschen, oordeelende over dinderland, die die snoepige gen die buiten hun gezichtsdiertjes maar half waardeerde. kring liggen, nu eenmaal Dat was Prinsesje zelf, die zoo vastgesteld. 1'oppengoed volgens ie Kriesche drucht van openhartig verklaarde veel liet begin der 18e •euw, afkomstig van Wél speelgoed zijn allerlei meer te houden van groote de familie Riinu-ma. dingen, die groote menschen paarden. lief, snoezi en aardig lien kind doet graag, alsof het een volvinden, die zij maken, wassen mensch is, met dingen die volwassen bestellen of koopen en menschen gebruiken en zooalszij die gebruiken. in hunne huizen halen Kindertafels, kinderstoeltjes, poppenhuizen, onder voorwendsel, dat alles wat op verkleinde schaal is gemaakt, ze er tie kinderen zoo'n omdat het voor kinderen moet dienen, staat plezier mee doen. Dan bij kinderen eigenlijk in een slecht blaadje, spelen de groote men- omdat het hen juist zoo goed doet gevoelen, schen met dat speelgoed dat ook zij zelf beneden de maat zijn. Aan en mogen de kinderen tien anderen kant is hun verbeelding zóo er naar kijken, want de groot, dat ze ongevoelig zijn voor de gelijkkinderen zelf kunnen vormigheid alleen en zij die dan ook niet dat eigenlijk niet zoo waardeeren kunnen. Wat in en zouden de boel maar hun oogen een pop is, gelijkt vernielen. dikwijls weinig op hetgeen Wat kunnen vaders volwassenen een pop noemen, geen pret hebben met lien pop als bakerkind gekleed, hun vliegers, die amb- gelijkt straks in hun oogen op 1'np niet prnik, nults en rozentelijk bekend staan als tante Jet, toen die naar een bal loude satijnen kleed met tulen mouwen uit 1S15, afkomstig de vliegers van hun zou gaan en zij haar even <>„d.iii,„i,-i,,n van Mevr. Pabst—de Vrij, , i , ... , . bakerkind i zoontjes, die ze mogen mochten geh. 1820bekijken onder uithet pak. 170
stukken en ware historische documenten, afkomstig uit den tijd toen speelgoedwinkels nog niet zóó goed voorzien waren als zij dat tegenwoordig zijn. Nu, de tentoonstelling in Arti bewijst het, maken de speelgoedwinkels het inrichten van poppenhuizen schijnbaar zóó gemakkelijk, dat er bijna geen goede poppenhuizen meer gemaakt worden. Alles wat in onze woningen voorkomt is in de speelgoedwinkel op verkleinde schaal, keurig netjes nagemaakt, te koop. Meubels, kachels, lampen, tot telefoontoestellen in kluis, zijn er maar voor het uitzoeken. Wanneer gij u nu maar niet aan afmetingen stoort, kunt gij een poppenhuis maken, waarin niets ontbreekt. Alles is op zich zelf zóó aardig bewerkt, dat gij het dwaasheid vindt ^c/y te maken of te laten maken, hetgeen gij kant en klaar koopen kunt. Een geheel kunt gij er echter niet van samenstellen. In een provinciaal Museum in ons land is Bakerkind met wieg en lniernKimi, afkomstig een poppenhuis te zien, een jaar of vijftien van Mevr. C. v;m Twist—Coinmelyn geboren in 1710. geleden gemaakt. Het is geheel volledig. Er staat een schildwachthuisje voor de deur nooit als speelgoed bedoeld is geweest en en de wijnkelder ligt vol flesschen . . . . maar men zou niet ver van de waarheid zijn door elk dier flesschen is grooter, dan het schildte verklaren, dat het allergrootste deel van wachthuisje alleen! hetgeen er te zien en niet te zien was, eer Zóó erg was het in Arti niet, maar de tot de modellen dan tot het speelgoed behoorde. meeste poppenhuizen leden toch aan het In ieder geval het ontleent daaraan zijn euvel, dat de goede verbelangrijkheid. houding er zoek was geWat kan een poppenhuis niet een kostelijk raakt. document zijn voor de wetenschap der beOok van vreemde lanschavingsgeschiedenis. den en volken weten popHet kan een Museum Plantin-Moretus zijn, penhuizen ons te vertellen. dat op het echte nog voor heeft, dat het Wanneer gij geen vreemmet één oogopslag in al zijn onderdeden te deling in uw eigen tijd overzien is en, dat er geen menschen in zijt, weet gij voor het rondloopen, die er niet in thuis behooren. minst, dat onze generatie Maar dan moet het ook geheel op schaal zijn. bezig is de oude stijlen Er zijn zulke poppenhuizen, ware kunst- i n w o n i n g , h u i s r a a d e n iv,,aUhet!>c;,-in
drukkelijke voorwaarde op eerbiedigen afstand van tante Jet te blijven. Morgen zullen zij tante Jet verbazen, door haar te vragen, een een vingerdoekje, dat zij te pakken gekregen hebben, bij wijze van luier de pop aan te doen, die tante Jet met bewonderenswaardig geduld heeft aangekleed naar haar eigen wandeltoilet, met sleep, mof en hoed met veeren. Volwassenen daarentegen scheppen behagen in dingen van ongewoon kleine afmeting, die dan meestal „modelletjes" heeten. De zeeman maakt zijn schip na, de machinist zijn stoomtuig. Als het schip gesloopt en het stoomtuig al lang door een nieuwer vervangen is, blijven die modelletjes bestaan als historische gedenkstukken, verre te verkiezen boven afbeeldingen, die maar één kant te zien geven, boven beschrijvingen, die nooit juist zijn. Onder het antieke speelgoed op de Poppentoonstelling was menig modelletje dat
171
klecding over boord te werpen. Wij gevoelen ons niet te huisinGothiek, Herboortestijl, de omgeving der Lodewijken, de smaak van het Eerste Keizerrijk, noch in het afgrijzelijkedat daarop gevolgd is, Wij zijn bezig iets anders te scheppen, dat wij nu Nieuwe Stijl noemen, maar dat mettertijd, als het Pop .dracht. tot rijpheid gekomen is, wel een naam zal krijgen. Wij streven daarbij naar degelijkheid, naar eenvoud en naar rust, wat zeer voor ons pleit en gaan ter schoole bij de onbedorven smaak der landlieden, wat een onuitgesproken verwijt inhoud tegen onze steedsche omgeving. Mid-
delerwijl praten wij over hetgeen ons land op de tentoonstelling te Turijn te zien heeft gegeven. Hier op de poppententoonstelling kunt gij zien, dat, o! broederschap der volkeren! in 't Oostersche Rusland de zelfde krachten aan het werken zijn. Daar is No. 6o van den katalogus, het Russisch landhuis, niet de Isba der Russische dorpen, 1'np in .Marker niannenniet zijn smeerigheid en dnicht. viezigheid en zijn ongedierte, maar een huis voor beschaafde menschen, vermoeid van de onrustigheid der voortbrengselen uit de Europeesche fabrieken, die zich nu op het land iets bouwden naar gegevens ontleend aan de onbewuste smaak der boeren. Nu zit men in den volkseigen dracht om een tafel en op stoelen, met vormen, verfijnd, ontleend aan de lompe meubelen der echte isba en speelt op de balalaika, terwijl de flesch op tafel staat, en dat niet voor de pronk. Want de Russen behooren tot de volkeren aan wie de toekomst is, de volkeren die, dank zij een stevigen dronk, bestand zijn tegen de verveling en de eentoonigheid van machinalen arbeid. De machine beheerscht ge heel ons modern leven. Zelfs op de poppententoonstelling komt dat uit. Alle moderne poppengezichtjes gelijken op elkander. Zij verschillen in grootten, naar nummers, evenals handschoenen. Maar overigens zijn zij gelijk. Zij hebben een wipneusje en heel bolle wangetjes, liet zijn zuigelingengezichtjes, in hun soort bijna volmaakt . . . . alleen het soort deugt niet.
Zij m o e t e n uit D u i t s c h l a n d k o m e n ,
dunkt
mij, uit fabrieken, waar wijsgeerige Duitschers het
bewind
gelingen,
voeren,
blind
redeneeren, kleine
dat
het
hoofd
de
werkelijkheid.
voor
vol bespieZij
p o p p e n s p e e l g o e d zijn voor
meisjes, die in die p o p p e n
kindertjes
zien. D a a r o m m a k e n zij p o p p e n met kinderhoofdjes, m a c h i n a a l , en heel g o e d , want met een D u i t s c h e n d r o n k spoelen zij alle fantasie w e g , die hen m a a r zou afleiden, letten alleen op hun
machine,
leveren
smeeren
die
op
tijd,
en
z o o d o e n d e u i t m u n t e n d en g o e d k o o p
werk, in dit geval p o p p e n m e t kinderhoofdjes. Maar p o p p e n zijn eigenlijk g e e n speelgoed
De moderne poppen missen meestal alle aantrekkelijkheid die een passend gezichtje hun zou kunnen geven, zij moeten het alleen van de kleereu hebben, die bijna altijd in groote tegenstelling zijn met het bohvangige zuigelingenkopje met zijn wipneusje en zijn verbaasde oogen. En toch . . . . die kleeren
alleen,
—
laten
wij
-M<»ii.i.mci iiin,i,:iuoper
voor /7
het dankbaar erkennen —
uitzondering als kindertjes a a n g e k l e e d . Meestal
wat v o r m e n zij niet een o n w a a r d e e r b a r e schat
m o e t e n zij g r o o t e m e n s c h e n voorstellen.
voor
maakt,
dat
ietwat
mal
zij
er
Dat
de kennis van het c o s t u u m !
gewoonlijk
uitzien,
O m d a t te k u n n e n w a a r d e e -
vooral als
ren,
zij, in m a n n e n k l e e r e n g e s t o k e n , met
knevel
en
baard
moet
men m a a r eens ge-
t r a c h t h e b b e n , niet alleen een
worden
in
voorzien.
onbruik
fjeraakte
kleedintr
na te m a k e n , maar, wat zooveel geleden,
gemakkelijker is, een e c h t e , be-
de Duitschers koloniën rijk wer-
T o e n , eenige jaren
waard g e b l e v e n , in o n b r u i k ge-
den, k r e g e n zij t w e e d i n g e n die
r a a k t e kleeding behoorlijk
'zij nog nooit g e h a d h a d d e n , te
te
weten
over
T r o p e n k o l d e r en neger-
poppen.
D e fabrikanten voor-
zagen
een
groote
zwarte
en
zoowaar
bruine
poppenkoppen
penarmen Waarom
en
meer
Ken
pop
kan
O p een of a n d e r p u n t blijkt h e t voorschrift
in over-
Mukmin vu M:ivtnii.|ue.
te
een
kunststukje
popje
aan,
Amsterdamsche heeft
nooit vermeld
wat
ieder wel wist t o e n
dat
een
het van kracht was, m a a r wat n i e m a n d meer
dame
uit
o n t h o u d nadat het v e r v a n g e n is. een afbeel-
meegebracht.
ding, vooral uit den tijd toen de
lichtprent-
stelt een T y r o l e r voor
kunst n o g niet u i t g e v o n d e n was, geeft alleen
en is omstreeks honderd-vijf-
te zien wat de afbeelder zag en dat d a n nog
en-twintig jaar oud.
alleen, voorzoover hij het de moeite w a a r d i g
dat
een
aardig
W;\t is
miniatuur-
zijn mannen-
achtte
h e t af te
beelden.
menschje
met
gezichtje
en zijn volkseigen
te
kleertjes,
die er zoo ..echt"
k u n n e n doen, zooals ,,De
Alleen v o o r h e e n
zagen heel groote schilders kans m e e s t e r s t u k k e n maken
die tevens als m o d e p l a t e n dienst Schuttersmaaltijd"
u n l s r h e b " e r uil
„g,v,.,-,- 172,,
zijn •
Ken r e g l e m e n t is een koud, ambtelijk stuk, dat
Het
d a n onvolledig
afbeeldingen
ment.
o o g e n . Kijk daar dat kleine
Beieren
en
Ken p o p is d a a r e n t e g e n meestal een docu-
wezen, een d i n g d a t een v r e u g d e is voor de eens
zijn
eigenlijk nooit v e r t r o u w b a a r .
moeten?
werkelijk
beschik-
heeft en h e t een militaire
behoorlijk voorgeschreven is.
e e n s t e m m i n g zijn met h e t doel waarvoor die dienen
te
aan men
o n d e r d e e l , naar men denken zou,
en pop-
zij m a a k t e n die.
die
wanneer
kleeding betreft, waarvan ieder
naar
m a k e n zij g e e n pop-
penkoppen
zelfs
afbeeldingen
ken
v r a a g naar ook
doen,
uitzien.
XXV. F.lsevicrV No. ;.
bijvoorbeeld. 173
f' *
«i
#
Maar poppen worden aangekleed met liefde.
Wie een pop aankleedt vindt er genot in alles zoo getrouw mogelijk in het klein na te maken, ook wat eigenlijk niet zoo dadelijk te zien komt. Ken fatsoendelijke pop heeft een geheele garderobe en ten minste ondergoed. illweiidr: St. O;,' O]) schilderijen en afbeeldingen komt ondergoed niet te zien en liet wordt eigenlijk nooit bewaard, zooals dit wel eens met kostbare kleeding het geval is. De poppengarderobe alleen kan ons nu inlichtingen geven over vorige zeden en gebruiken, heel goede, vertrouwbarc inlichtingen. Mevrouw de Vrij—Bus. die in 1788 in Amsterdamgeboren werd, had als meisje een pop, die thans nog met al haar hebben en houden bewaard is gebleven. Die pop heeft een naam, zooals een behoorlijke pop dient te ,,Mrvniu\v 1 laldenberg", pop mei houten puntlijf en beweegbare hebben en heet ledematen, afkomstig v;tn Mevr. ..Mevrouw DaldenDe Vrij— Hus, geboren te Amsterdam in 1788. berg. " Waarom zij zoo heet weet nie- mode van haar tijd, een mand meer. Zij aan, een redicule aan cle heeft, volgens de handschoenen aan en geel zijden japon een mooie muts op. Maar als zij naar bed hand, cabretlederen gaat, wordt haar nachtgoed _
Xn.htgned v:„, „Mevr. Daldenb.rg
174
i
aangetrokken, dat heel wat verschilt van de <-/
niet geheel afgeschaft waren. Lit bewaard gebleven poppenkleeren kunnen wij zien, hoe listig men het toen aanlegde om met hetzelfde kleedje binnenshuis naaide mode gekleed te zijn en buitenshuis door een paar losse mouwen beschermd te wezen tegen eeks 1830. de guurheden van de open lucht. Men behoeft nog niet eens zoo heel oud te wezen, om zich cle malle mode der crinolines te herinneren, die door keizerin Eugenie in zwang werd gebracht toen de Prince Imperial geboren moest worden, een mode die allerlei spotternij het hoofd boot. Ken popje uit 1859 vertoont heel onbevangen hoe de dames in die dagen dat wonderlijk samenstel voor stalen hoepels op de heupen droegen en cle longtoppen alleen met een lichte halsdoekbezwaarden. Zelfs geschiedkundige feiten worden door poppcnkleeren in herinnering gebracht. Den 12''™ October 1837 overleed te s-Gravenhage Hare Majesteit Frederica Louisa Willielmina. Koningin der Nederlanden, Prinses van Brandenburg, de Gemalin van Koning Willem I. In die ,
.
.
.
dagen ging iedereen
l'op uit 105.1 in onderga
,„,, ,,in„ii„e.
in den rouw, — onder iedereen verstond men toen niet hetzelfde als nu — zelfs de pop. Hij Mevrouw Obreen —Pabst te Hilversum, die op het gebied van poppen en speelgoed — en niet op dat gebied alleen — allerlei fraaie en merkwaardige zaken bezit, kan men zulk een pop te p niet r u u w k l c zien krijgen. Zoo geven de poppen, beelden van den mensch, in hun klecding een beeld van der menschen zeden. Die kleeding is meestal de vrouwenkleeding. Ken pop in mannen- of jongenspak is een groote uitzondering, vooral tegenwoordig. Dat komt stellig omdat de mannenkleeding zoo algrij. zelijk '.eelijk is. In vroeger eeuwen was een pop nog aardig aan te kleeden als een van het sterke geslacht. Wat is die jonge pronker in zijn stoel, die in den katalogus van de tentoonstelling een „Ouwe heer uit de 17'^ eeuw'' wordt genoemd, met zijn lange pruik en zijn driekante hoed, zijn eer uu ue deftige jas en zijn korte ten i.p /ij 11 broek, niet een aardige verschijning en wat ziet zijn kameraad, die als een edelman uit 1720 te boek staat, er niet genoegelijk uit! Kleed nu een popje eens aan in zwarte rok, witte das en bijbehoorende smakeloosheden uit onzen tijd, en kijk dan eens wat een akeligheid gij krijgt! Poppen moeten als meisjes en vrouwtjes gekleed worden. Dat is zoo de eisch. De aardigheid is. dat zij met de mode mede doen, en om dat goed, met hart en ziel te doen, moeten zij vrouwelijk zijn. Kn of zij mede doen met de mode! Kr zijn er, die zich bij de beste firma's uil;
Oct.
IK-Ï7.
laten kleeden. zóó sierlijk en zóo goed, dat het haast niet te gelooven is, dat zij Amsterdamsche poppen zijn. Kr was er eentje op de tentoonstelling, die, zooals men in Amsterdam zegt, ,.haar costuum bij de Camilia in de Leidschestraat liet maken" en volgens de dames zoo'n beeldige sortie droeg, die tegelijkertijd voor hoed en mantel dienst deed, als misschien door een heusche dame nog nooit besteld was. Dan waren er ook nog vier kindertjes, in zomer-, winter-, vour- en najaarsjurken, die bij al die poppen, die als groote menschen gekleed waren, zoo uit-
Hiiltciili-t m e t
som.
blonken, dat zij aan de firma liirsch en Co. den eersten prijs bezorgden. Al zijn er hier maar drie van afgebeeld, ze waren werkelijk met hun vieren, maar toen de vierde aan de beurt zou komen, werden lichtprenter en schrijver buiten de deur gezet. Het is te hopen, dat zij bewaard zullen blijven om na vele jaren getuigenis af te leggen van de kleeding in het begin van de twintigste eeuw. Dan zullen zij waarschijnlijk evenveel belangstelling wekken als dat nu poppen doen. die honderd jaar geleden of
maal niet teringachtig uitziet en toch een reformjapon draagt. Als pop doet zij er eigenlijk niet verstandig aan, want al ziet zij er staande werkelijk zeer elegant uit, haar houterig poppelijf maakt dat zij nooit kan gaan zitten zooals een levende (lame, die reformkleeding draa
1 icrfst
kan, zoo echt leunen met "eheel de rug. het lichaam in de natuurlijke houding, zoodat men zelf al rust. alleen door er naar te kijken. Wat zullen poppen dubbel houterig schijnen, als de reformkleeding ooit algemeen gedragen meer hun intrede in de wereld deden en zij wordt! vooral zijn dat waard, omdat zij nu werkelijk De geheimen van die kleeding waren zooeens kindertjes voorstellen, wat niet poppen waar ook al o]) de poppententoonstelling te toch eigenlijk zoo zelden het geval is. vinden. Daar was een volledig stel poppenPoppen doen altijd groote menschen na reform-ondergoed, zedig weggestopt in een en zoo zijn er ook, die reformklceding hoekje, maar te voorschijn gehaald om gelichtdragen. Daar hebt gij Xo. 5 So van den kata- prent te worden tot een bewijs, hoe de poppenlogus die er met hare bolle wangetjes heele- wereld afspiegelt, wat de mensch bezig houdt.
vrouw uit den defti^en st:iml, in ;en dnicht van liet midden der vorige eeuw, niet onrijzer en diamanten voorn;i;iM.
176
11 reformkleeding, nut t kanten oveikleeil.
Wanneer de NoordIfollandsche boerin uit het West-Friesche Museum te Hoorn met haar puntlijf en al haar rokkenvracht op de heupen praten kon. wat zou zij al niet te zeggen hebben op die pop zonder corset, die haar lichaam laat juist zooals moeder \ a tuur het geschapen heeft. Dat is iets, waar die Hollandsche Ken stel] oppen reform-ond van de M:t;itsch. voor naai boerin heelemaal niet „De Voorpost". in komen kan, want die is nog uit den tijd, toen struiken tot vogels weiden geknipt en de stammen van de boomen geblauvvseld werden. Dat stond heel netjes, was erg proper en was een lust voor de oogen . . . als die er maar aan gewend waren Behalve die West-friesche boerin, waren er heel wat poppen, gestoken in de volkseigen drachten van aller landen stammen. Zulke poppen zijn of heel belangrijk of groote prullen. Men moet weten wie hen
Top in ,,nd-Zaanlanils, he lolUeisen dradit, afk slii; van .Ie familie van Gelder ie Wonnerveer.
gemaakt heeft. Zijn zij aangekleed door iemand die de volkseigen dracht zelf draagt, dan zijn zij een zuivere bron voor onze kennis, is dat niet het geval of is het onbekend dat dit het geval was, dan zijn zij niet heel veel meer dan werkelijk kinderspeelgoed. Men kan er dan ten minste de jeugd nog mede leeren, dat noch „in vroegere tijden," noch tegenwoordig „elke provincie haar eigene dracht" had of heeft, zooals de katalogus in dichterlijke vrijheid verkondigt, maar dat er aan die volkseigen drachten heel wat meer vastzit, dan alleen het wetenswaardige, dat Ameland, Marken. Yolendam en Laren tot Noord-Holland behooren en Tholen en Axel tot Zeeland. Want geheel het lichamelijke en geestelijke leven van den mensch, gedurende alle tijden en in alle deelen der aarde, zijn schoonheidszin, zijn betrekkelijke welvaart, zijn zedelijke en godsdienstige begrippen, zijn sociale verhoudingen, zijn ras en afkomst, zijn aard en gestel, zijn werk en uitspanning, zijn woon-
(IlilCllt.
plaats, alle zijn innerlijke en uiterlijke eigenschappen hebben saamgewerkt om hem zich te doen kleeden, zooals hij zich kleedt. Daarom is de pop — in zijn gewone beteekenis een modclletje van een gekleed mensch — eigenlijk een voor werp van wetenschappelijk belang. Alles wal de menschheicl, al is het maar vluchtig, beroerd, wordt vastsjelesrd in hetgeen men speelgoed belieft te noemen, alsof kinderen eenig belang stellen in al de dingen, die de gedachten der groote menschen vervullen. Kinderen zijn wel wijzer. Zij breken zich daar het hoofd niet mede. Met hun onsje-
breidelde verbeelding weten zij zich, alles wat zii noodig hebben zelt Ie maken. Zij hebben hun eigen poppen en kunnen de onze eigenlijk best ontberen, /.ij waardeeren die niet eens. Laten wij er dus op onze beurt maar rond voor uit komen, dat onze poppen op zich zelf' merkwaardig genoeg zijn en dat het maar een voorwendsel is, dat wij ons met die poppen ophouden ter wille onzer kinderen. liet voorwendsel is werkelijk niet noodig. Men behoeft zich niet te schamen over zijn poppenlief hebbcrij. Poppen zijn heel merkwaardige documenten.
De G"U
178
