I N S C H E V E N I N G E N

IN SCHEVENINGEN

Activiteitenprogramma 2015

Voorwoord Beste bewoners van het stadsdeel Scheveningen, Scheveningers zijn betrokken bewoners. Dat wisten u en ik natuurlijk al, maar dat is nu weer bewezen door de hoge respons op de enquête over het Activiteitenprogramma 2015. In Den Haag hebben bijna 6.000 bewoners de enquête ingevuld, waarvan ruim 1.200 bewoners van Scheveningen! Ik wil u hiervoor hartelijk danken! De reacties zijn zeer uiteenlopend. Maar het is goed om te weten dat 80% van de Scheveningers tevreden zijn over hun stadsdeel! Dat betekent dat we op de goede weg zijn. De resultaten van de enquête zijn als bijlage bij het activiteitenprogramma gevoegd en ook te vinden op www.denhaag.nl Het is mij een genoegen u hierbij het activiteitenprogramma voor 2015 van het stadsdeel Scheveningen aan te bieden. Dit programma is tot stand gekomen door de betrokkenheid van veel burgers in het stadsdeel Scheveningen. Het stadsdeelkantoor heeft het hele jaar door talrijke contacten met inwoners en organisaties in het stadsdeel Scheveningen, waardoor signalen en wensen op het gebied van leefbaarheid, welzijn en bewonersparticipatie het stadsdeelkantoor bereiken. Daarnaast hebben ook specifieke bijeenkomsten en contactmomenten plaatsgevonden die er op gericht waren te verkennen wat bewoners belangrijk vinden om tot stand te brengen in het jaar 2015. Het coalitieakkoord ‘Vertrouwen op Haagse Kracht’ zet in op ruimte voor ondernemende mensen. Mensen zijn eigenaar van hun stad en omgeving. Het activiteitenprogramma is een mooie kans om ons te verbinden aan initiatiefrijke bewoners. Daarnaast is er in het stadsdeel Scheveningen budget beschikbaar voor de ondersteuning van deze en andere initiatieven. Dus als u lopende het jaar nog een goed idee hebt voor uw straat of buurt, dan kunt u daarvoor subsidie aanvragen. Meer informatie daarover vindt u op de website van de gemeente Den Haag: www.denhaag.nl/subsidies. Naast de activiteiten die in dit programma zijn opgenomen, gaan ook de dagelijkse werkzaamheden gewoon door. Beheer en onderhoud van straten, wegen, groen, speelplekken, strand en goede voorzieningen voor het verwijderen van afval zijn en blijven in Scheveningen natuurlijk orde van de dag. Graag blijven wij van u horen waar wij ons nog kunnen verbeteren. Ook dit kan via de website van de gemeente Den Haag: www.denhaag.nl (melding openbare ruimte) of via telefoonnummer 14070. Samen staan wij voor de Haagse kracht! Met vriendelijke groet,

Karsten Klein Stadsdeelwethouder Scheveningen Den Haag, 9 december 2014

AMBITIE Milieu Milieu

Milieu

Groen

Bewonersparticipatie

Communicatie


Milieu

Groen Spelen

AMBITIE Bewonersparticipatie Groen

Wegen en straten Wegen en straten Leefbaarheid

Groen

Groen Groen

Spelen

Wegen en straten

WIJK Alle wijken Alle wijken

Alle wijken

Alle wijken

Alle wijken

Alle wijken

Alle wijken

Duindorp

Duindorp Duindorp

WIJK Duindorp Duindorp

Duinoord Duinoord Duinoord

Duinoord

Duinoord Duinoord

Duinoord

Duttendel-Wittebrug

LOCATIE / MIDDEL ORAC gebieden

hele wijk

Informatieavond

Gemeente Den Haag - Dienst Publiekszaken

Duivelandsestraat

Bewonerspanel

Bewonerspanel

Overleg

n.v.t.

[e]Participatie

Meebeslissen

Co-produceren

Co-produceren

Co-produceren

n.v.t.

Co-produceren

Adviseren

Co-produceren

Co-produceren

PARTICIPATIE NIVEAU Adviseren

middenberm Stadhouderslaan

Conradkade, langs trambaan

Archimedesstraat, Galvanistraat, Voltastraat Stoepen

LOCATIE / MIDDEL hele wijk

Overleg

bewonerspanel

Overleg

Overleg

overleg

Overleg

Overleg

PARTICIPATIE METHODE n.v.t.


Overleg

Onderzoek naar inpassen van Overleg spelaanleidingen Uitvoeren van een onderzoek naar Pompstationsweg nabij de het vergroten van de Doorniksestraat verkeersveiligheid voor overstekende voetgangers/fieters op de Pompstationsweg (nabij de Doorniksestraat)

Inventarisatie speelvoorzieningen

Opstellen Opfleur-plan door Valeriusstraat bewoners Op diverse plekken groen verbeteren Sweelinckplein, Conradkade, Dunklerstraat eo.

Middenberm Stadhouderslaan opknappen

Voormalige locatie van HTM containers aan de Conradkade opknappen

Schouw uitvoeren samen met BewonersOrganisatie

Herinrichting

Plantsoen Wieringsepad, hoek Zeezwaluwstraat opknappen

ACTIVITEIT / DOEL Viering 100 jaar Duindorp

Adviseren

Adviseren

Adviseren

meebeslissen

Adviseren

Adviseren

meebeslissen

meebeslissen

Meebeslissen

PARTICIPATIE NIVEAU Co-produceren

ACTIVITEITENPROGRAMMA 2015 - STADSDEEL SCHEVENINGEN

Herinrichten speeltuin Duivelandsestraat

Upgraden duin/groen Tholensestraat Tholensestraat

Continueren en intensiveren integrale aanpak hondenpoep 'hondvriendelijk Duindorp'

Alle wijken

Meer bekendheid over voorzieningen Alle wijken voor jongeren tussen 12 en 20 jaar

Meer bekendheid Buurt Interventieteams (BIT/BPT)

Overleg

(wijk)schouw

Plantsoenen in Scheveningen Overleg

Alle wijken

Alle wijken Activiteiten op sociaalmaatschappelijk gebied door, voor en met bewoners.

Pilot aanpak weesfietsen en fietswrakken in samenwerking met BIT Plantsoenen minder laten vervuilen met zwerfafval

Integrale aanpak hondenpoep: aantal wijken bewoners, gemeente en handhavers maken gezamenlijke afspraak over aanpak

ACTIVITEIT / DOEL aanpak bijplaatsingen ORAC

PARTICIPATIE METHODE (wijk)schouw


Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

participant

Opdrachtverstrekker

ROL STADSDEEL Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Regisseur

Subsidieverstrekker

Regisseur

Subsidieverstrekker

Regisseur

Participant

Regisseur

ROL STADSDEEL Regisseur

4e kwt

2015

2015

2015

2e kwt

4e kwt

2015

2015

4e kwt

PLANNING 2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

PLANNING 2015

2

1

Wegen en straten

Groen Wegen en straten

Duttendel-Wittebrug

Duttendel-Wittebrug Duttendel-Wittebrug

Van Lennepweg, Borweg en pad tussen Steinerkliniek en Troelstramonument

Han Stijkelplein

bankjes plaatsen langs Haringkade en Haringkade en Kwekerijweg Kwekerijweg

Renoveren vaste plantenborders rosarium westbroekpark

Begaanbaarheid Trottoirs Van Lennepweg, Borweg en pad van de Steinerkliniek naar Troelstramonument verbeteren

Het opzetten van festiviteiten rond een 'zomernieuwjaar'

voorplein Madurodam

Overleg

Enquête

Overleg

Overleg

Overleg

Overleg

Overleg

Co-produceren

Raadplegen

Adviseren

Raadplegen

Adviseren

Co-produceren

Adviseren

Co-produceren


BIT-team per 1-1-2015

Schouw stoep langs verversingskanaal. Tevens eenrichtingsverkeer invoeren in Havenkwartier Zuid Continuering project bewoners strooien trottoirs bij gladheid

Integrale aanpak hondenpoep: hele wijk bewoners, gemeente en handhaving maken afspraken over gezamenlijke aanpak Upgraden Palaceplein

Speelvoorziening

Pilot aanpak weesfietsen en fietswrakken in samenwerking met BIT

Haven- Geuzenkwartier Bewonersen Vissenbuurt participatie Haven- Geuzenkwartier Leefbaarheid en Vissenbuurt

Noordelijk Scheveningen Bewonersparticipatie Noordelijk Scheveningen Leefbaarheid

Noordelijk Scheveningen Leefbaarheid

Noordelijk Scheveningen Spelen

Noordelijk Scheveningen Wegen en straten

(wijk)schouw

Bewonerspanel

n.v.t.

[e]Participatie

Overleg

Overleg

PARTICIPATIE METHODE Overleg


(wijk)schouw

Locatie zoeken voor Informatieavond speelvoorziening/voetbal voorziening ergens in de wijk

Palaceplein

hele wijk

Geuzenkwartier en Havenkwartier-Zuid

Heel Havenkwartier

Kapitein de Rijkeplein

Enquête onder omwonenden Kapitein de Rijkeplein m.b.t. mogelijkheden herinrichting plein.

Haven- Geuzenkwartier Bewonersen Vissenbuurt participatie

LOCATIE / MIDDEL Havenkwartier breed.

ACTIVITEIT / DOEL Diverse activiteiten die de sociale cohesie vergroten, wijkkrant, website, voorlichting, burendag, buurtactiviteiten.

WIJK AMBITIE Haven- Geuzenkwartier Bewonersen Vissenbuurt participatie

Co-produceren

Meebeslissen

Raadplegen

Co-produceren

Co-produceren

Raadplegen

Co-produceren

Raadplegen

PARTICIPATIE NIVEAU Meebeslissen



Koppelstokstraat e.a.

Bloembakken op diverse plekken in de wijk op basis van groen- en onderhoudsplan van bewoners.

Cultuur

Duttendel-Wittebrug

Betrokkenheid van het stadsdeel bij herinrichting van het voorplein van Madurodam; Madurodam wil dit voorplein aantrekkelijker inrichten

voor alle inwoners van de wijk Overleg

Haven- Geuzenkwartier groen en Vissenbuurt

Leefbaarheid

Duttendel-Wittebrug

Ondersteuning van de commissie Duurzaamheid om individuele burgers te helpen bij het uitvoeren van duurzame projecten

Upgraden speelvoorziening Windroos Windroos

Milieu

Duttendel-Wittebrug

ACTIVITEIT / DOEL LOCATIE / MIDDEL Uitzetten van een wandeling in het gehele wijk Duttendel en kader van verzetsstrijders in de wijk Wittebrug met een koppeling naar het Oranjehotel en de Waalsdorpervlakte

Haven- Geuzenkwartier Spelen en Vissenbuurt

AMBITIE Cultuur

WIJK Duttendel-Wittebrug



Participant

Opdrachtverstrekker

Regisseur

Subsidieverstrekker

Subsidieverstrekker

Regisseur

Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

ROL STADSDEEL Opdrachtverstrekker

Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Subsidieverstrekker

Participant

Subsidieverstrekker


2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

PLANNING 2015

2015

2015

2e kwt

2e kwt

3e kwt

3e kwt

4e kwt

4e kwt

PLANNING 4e kwt

4

3

AMBITIE Wegen en straten

Leefbaarheid

Bewonersparticipatie Groen Wegen en straten Leefbaarheid

Groen


Kindvriendelijke wijken Kindvriendelijke wijken Leefbaarheid Spelen

AMBITIE Groen

Wegen en straten Leefbaarheid Groen Spelen milieu

Wegen en straten Milieu

Leefbaarheid Wegen en straten

WIJK Scheveningen-dorp

Scheveningen-dorp

Scheveningen-dorp Scheveningen-Dorp Scheveningen-Dorp Scheveningen-dorp

Scheveningen-dorp

Statenkwartier

Statenkwartier

Statenkwartier

Statenkwartier Statenkwartier

WIJK Statenkwartier

Van Stolkpark Van Stolkpark Van Stolkpark Van Stolkpark Van Stolkpark

Zorgvliet Zorgvliet

Zorgvliet Zorgvliet

LOCATIE / MIDDEL Wassenaarsestraat

Prins Mauritsplein

de gehele wijk

J. Pronkstraat

Frankenstraat

Statenplein en Van Heimstraat

Bewonerspanel

n.v.t.

Informatieavond

Informatieavond

n.v.t.

Overleg

Meebeslissen

Adviseren

Adviseren

Meebeslissen

Co-produceren

Adviseren

Adviseren

n.v.t.

Raadplegen

Raadplegen

Meebeslissen

PARTICIPATIE NIVEAU Raadplegen

Handhaven autowrakken en langparkeren

hele wijk

hele wijk

hele wijk

hele wijk

hele wijk

Duinweg - Haringkade

waterpartij

hele wijk

Hele wijk op basis van wijkschouw

(wijk)schouw

(wijk)schouw

n.v.t.

n.v.t.

Overleg

Overleg

Overleg

Overleg

(wijk)schouw


Wijkschouw op het vlak van wegen en straten, groen etc.

Schoonhouden van de wijk (zwerfvuil) door kinderen van de AMG Schmidtschool (crownies)

Schoonhouden straatnaamborden

adopteer een stoep (sneeuwvrij houden)

speelplek Duinweg - Haringkade

bollen planten

voortzetting activiteiten en communicatie

herstellen stoepen en paden

ACTIVITEIT / DOEL LOCATIE / MIDDEL Honoreren subsidieaanvragen voor hele wijk groenprojecten, zoals bijvoorbeeld de Bomenroute

PARTICIPATIE METHODE n.v.t.

Adviseren

Adviseren

n.v.t.

n.v.t.

Co-produceren

Co-produceren

Co-produceren

Co-produceren

Co-produceren




Upgraden speelplek Frankenstraat

Bankjes in groen Statenplein en Van Heimstraat

Overleg

Overleg

Overleg

Overleg

Haringkade, tegenover nr. 113 Overleg

Ankerstraat, Zeilstraat Korendijkstraat

Vuurtorenweg

Uitrol van adviezen uitgebracht door Diverse locaties kinderen tijdens de wandeling kindvriendelijke wijken

Herinrichting Prins Mauritsplein

Diverse activiteiten in het kader van 100 jaar Statenkwartier (kunst en cultuur, groen, sociale cohesie)

opknappen groen langs trambaan J. Pronkstraat

Vervangen asfalt door groen aan de Haringkade, langs het water

Onderhoud Historische straatjes Scheveningen

Herinrichting duin op de dijk achter Uiterjoon en Vuurtoren

Herinrichting / vergroening en aanleg Jacob Pronkstraat bij keerlus fietsvoorzieningen

Verhogen leefbaarheid door beperkte Marcelisplein herinrichting

ACTIVITEIT / DOEL Herbestrating plus aanpassingen verhogen leefbaarheid en veiligheid



Participant

Regisseur

Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

Participant

Opdrachtverstrekker

Participant

Subsidieverstrekker

Regisseur


Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Subsidieverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

Opdrachtverstrekker

ROL STADSDEEL Participant

2015

2e kwt

2015

2015

2015

1e kwt

2015

2015

2015

PLANNING 2015

3e kwt

2e kwt

2015

2015

4e kwt

3e kwt

2e kwt

2e kwt

3e kwt

3e kwt

PLANNING 3e kwt

6

5

BIJLAGE 1 – RESULTATEN ONLINE ENQUETE SEPTEMBER 2014

INHOUD

Samenvatting

2

1.

Inleiding

6

2.

Tevredenheid met de eigen buurt 2.1 Tevredenheid met eigen buurt 2.2 Redenen om wel of niet tevreden te zijn met de eigen buurt 2.3 Negen thema’s die van invloed zijn op de tevredenheid met de eigen buurt

7 7 8 9

3.

Beoordeling zes aspecten eigen straat en directe omgeving 3.1 Beoordeling zes aspecten eigen straat en de directe omgeving 3.2 Toelichtingen van de respondenten die een lager cijfer geven

10 10 11

4.

Belang van bewonersinitiatieven en buurtactiviteiten

13

5.

Ideeën/suggesties van bewoners voor de eigen straat, buurt of wijk 5.1 Ideeën voor de eigen straat, buurt of wijk 5.2 Alle genoemde ideeën per thema op een rij 5.3 Wat is nodig om de ideeën ten uitvoer te brengen 5.4 Bijdrage bewoners zelf aan het slagen van hun idee 5.5 Vervolgtraject

14 14 15 17 17 18

6.

Vrijwilligerwerk in eigen wijk en elders 6.1 Vrijwilligerswerk naar doelgroepen 6.2 Soort vrijwilligerswerk

19 19 20

7.

Extra vragen stadsdeel Scheveningen 7.1 Waarom woont u graag in Scheveningen

21 21

-2-

-3-

SAMENVATTING

De gemeente Den Haag heeft in de maand september 2014 haar inwoners uitgenodigd hun mening te geven over de eigen wijk en om zelf met ideeën en suggesties ter verbetering van hun eigen wijk door te geven. 4760 Bewoners hebben gebruik gemaakt van de uitnodiging van de gemeente Den Haag en hebben via een link op de gemeentelijke website de vragenlijst vollledig ingevuld. Nog eens 1073 bewoners hebben uit nieuwsgierigheid een aantal vragen ingevuld. De resultaten worden gebruikt voor het activiteitenprogramma 2015 van de gemeente. In dit deelrapport worden de resultaten van de 1208 inwoners van Scheveningen besproken. Hier volgt een korte samenvatting:

H3. Beoordeling zes aspecten eigen straat en directe omgeving De respondenten hebben hun eigen straat en directe omgeving op zes aspecten met een rapportcijfer beoordeeld. Onderstaande grafiek laat zien dat veiligheid het hoogst scoort, op de voet gevolgd door vier andere aspecten. De voorzieningen voor jongeren van 12-20 scoren beduidend lager. De beoordelingen die gegeven worden voor Scheveningen liggen in lijn met de beoordeling voor het Haagse gemiddelde. Vergelijking van alle wijken in Scheveningen laat zien dat de wijk Westbroekpark Duttendel op alle aspecten het hoogst scoort. Grafiek S3: Beoordeling zes aspecten over eigen straat en de directe omgeving Scheveningen Veiligheid

H2. Tevredenheid met de eigen buurt Acht op de tien respondenten uit het stadsdeel Scheveningen is tevreden met de buurt waar hij of zij woont, 10% oordeelt neutraal en 10% is ontevreden. De tevredenheid in het stadsdeel Scheveningen ligt hiermee wat hoger dan gemiddeld over heel Den Haag. De grafiek laat zien dat de redelijk hoge tevredenheid voor de meeste buurten geldt, alleen in de buurten Vissershaven en in mindere mate Oud Scheveningen ligt de tevredenheid wat lager. Grafiek S2a: Tevredenheid met eigen buurt (in Scheveningen) totaal Den Haag stadsdeel Scheveningen

14% 10%

12%

76% 17%

65%

92% 94% 82%

9% 6% 3% 6% 11% 10% 6% 17% 3%5%

85% 90% 79% 77% 92% Neutraal

11% 18%

13% 13% 4%4% 3%3% 9% 10%

75% 72%

Tevreden

12% 10%

32% 12% 15%

24%

44%

Ontevreden

Vervolgens hebben bewoners aangegeven waarom ze tevreden of ontevreden zijn over hun eigen buurt. Er worden vele redenen genoemd. In het rapport zijn alle genoemde aspecten samengevoegd in negen thema’s. De sfeer in de buurt en de kwaliteit van woning, wijk en straten zijn de meest genoemde redenen voor hun tevredenheid met hun buurt. Grafiek S2b: Negen thema’s waarom bewoners wel of niet tevreden te zijn met de eigen buurt (Scheveningen) Sfeer, sociale omgang

31%

Woning, wijk, straten, wegen

32%

Groenvoorziening, parken, duinen Aanwezigheid voorzieningen

21%

Netheid, schoon en heel

7%

Verkeer en vervoer

7%

Locatie, ligging van wijk

17% 6%

23%

8% 5%

16%

1%

Parkeren 2% 7% Veiligheidsgevoel

4% 4% Reden om tevreden te zijn

Onderhoud bomen, bloemen, planten en plantsoenen

7%

Speelplekken kinderen t/m 12 jaar

25%

34%

10%

27%

34%

8%

Voorzieningen jongeren 12-20 jaar 3%

30%

36%

Erg goed (9,10)

Goed (8)

Reden om ontevreden te zijn

12%

15%

17%

14%

18%

13%

23%

31%

27%

16%

Gemiddeld (7)

Matig (6)

9%

16%

28%

41%

Onvoldoende (5 of lager)

H4. Belang van bewonersinitiatieven en buurtactiviteiten Ruim zeven op de tien respondenten uit Scheveningen antwoordt met “ja” op de vraag of bewonersactiviteiten bijdragen aan een goed contact tussen buurtbewoners, 5% vindt van niet, de overige respondenten antwoorden met neutraal. Ruim zes op de tien respondenten hecht er waarde aan dat zulk soort activiteiten georganiseerd (kunnen) worden. Grafiek S4: Zes vragen over bewonersinitiatieven/-activiteiten Vindt u dat dit soort activiteiten bijdragen aan een goed contact tussen buurtbewoners

72%

Hecht u er waarde aan dat bewoners activiteiten (kunnen) organiseren Wordt u voldoende geïnformeerd over dit soort buurtactiviteiten

Kent u mensen in uw buurt die helpen bij het organiseren

23%

62%

30%

40%

37%

32%

13%

28%

50%

34%

42%

24%

Vindt u de hoeveelheid van deze activiteiten in uw buurt voldoende

32%

46%

22%

neutraal

5%

8%

Zou u nieuwe mensen willen ontmoeten via dit soort buurtactiviteiten

ja

14%

10%

6%

Netheid (rommel, vuil)

74% 80%

buurten 0 Duindorp 1 Oud Scheveningen 2 Vissershaven 3 Schev. Badplaats 4 Visserijbuurt 5 v.Stolkparkt/ Schevenings bosjes 7 Statenkwartier 8 Geuzenkwartier 41 Zorgvliet (te weinig waarnemingen) 42 Stadhoudersplantsoen 43 Sweelinckplein e.o. 71 Belgisch Park 72 Rijslag 73+74 Westbroekpark Duttendel

Onderhoud wegen, (fiets)paden, pleintjes

8%

13%

33%

38%

8%

nee

-4-

-5-

Wat is er nodig om de ideeën ten uitvoer te brengen Vervolgens is de respondenten gevraagd wat ze denken dat nodig is om de ideeën tot uitvoering te brengen. De top 5 maakt duidelijk dat bij de meeste ideeën voor de hulp en/of gehele uitvoering een belangrijke taak ligt bij de gemeente. Van de respondenten die een idee noemen, denkt ruim de helft zelf te kunnen bijdragen aan het slagen van hun idee. Zij denken met name aan meedenken en meehelpen met organiseren. Twee op de tien denkt hier niet bij te kunnen helpen, omdat ze het een taak van de gemeente vindt of zelf geen tijd hebben of te oud zijn. Een kwart weet niet of/hoe ze zelf iets aan het slagen van hun idee kunnen bijdragen.

H5. Ideeën/suggesties van bewoners Scheveningen voor de eigen straat, buurt of wijk Een buurt die prettig is om te wonen, maken we samen. De gemeente doet haar best om iedere wijk er netjes en verzorgd uit te laten zien, met voldoende en geschikte voorzieningen en activiteiten. Maar het kan altijd beter. Daarom heeft de gemeente de respondenten gevraagd naar meningen, suggesties en ideeën over hun straat of wijk, met daarbij de vraag op welke manier het idee uitgevoerd zou kunnen worden en wat bewoners er zelf aan zouden kunnen bijdragen. Bijna acht op de tien respondenten uit Scheveningen geeft een of meer ideeën. De meeste ideeën gaan over de wegen en straten. Tabel S5: Genoemde ideeën voor de eigen straat, buurt of wijk naar onderwerp - Parkeerproblemen: te weinig parkeerplekken/wil wel of juist geen betaald parkeren, overlast van auto's uit andere wijk, wil meer parkeerplekken, asociaal parkeren bijv. kruispunt waardoor onoverzichtelijk, handhaving - Meer fietsparkeerplekken /nietjes (o.a. fietsberging)/ tegengaan overlast fietsen op straat Wegen en straten (incl parkeren en - Bestrating: hobbels, ongelijk, nieuw wegdek plaatsen, herinrichting straatmeubilair) (319x) - Mooiere (oude) lantaarns plaatsen/ minder fel licht - Verwijderen verwaarloosde fietsen/ die er al lang staan - Wegen/stoepen overvol; toegankelijker maken voor minder valide/kinderwagens - Snelheidsbeperking invoeren/ drempels (maar niet te hoog) - Handhaving/ handhavers/ toezicht (o.a. overtreders)/ vaker zien - Bredere/betere fietspaden (plaatsing/aansluiting), stoepfietsers, onderhoud, niet voor scooters en motors!, zodat ze niet op stoep fietsen - Verkeersveiligheid (o.a. fietsers, oversteken, druk verkeer) Veiligheid (283x) - Plaatsing zebrapad/ duidelijker aangeven - Eenrichtingsverkeer invoeren (ook voor stoep)/fietspad - Kruispunten overzichtelijker maken (bijv. rotonde/ spiegels) - Vastlopend verkeer, betere doorloop in een wijk (o.a. omleiden, rijbaan verbreden, rijrichting veranderen/ parkeerplaats sluiten) - (Meer) ondergrondse containers/ groter/ vaker legen/ pasjes - Handhaving vervuilende bewoners/bezoekers/ hondenbezitters/ grofvuil - Hondenpoep - vaker ophalen en handhaven - Meer (poep)prullenbakken op straat/ vaker legen Schone leefomgeving (249x) - Onderhoud gemeente (o.a. stankoverlast, bankjes schoonmaken, uitbaggeren sloot - Vuilnisophaal/ zwerfafval/ daarna ook schoonmaken/ beboeten - Bestrating beter schoonhouden - Attendeer/informeer bewoners-winkeliers op schoonhouden straat (dmv folders/borden) - Meer groen (in straat, buurt of wijk) - Meer bomen/ stop bomenkap/ nieuwe bomen voor oude bomen Groen (212x) - Groenonderhoud: vaker snoeien, onkruid weghalen (door zowel gemeente als bewoners) - Plantenbakken plaatsen/ struiken/ bloemen - Meer speelplekken (o.a. natuurspeelplek, skatebaan, voetbalkooitjes, overdekt - Speelplek oppimpen/vernieuwen, creëer wat op bestaande ongebruikte plekken Speelplekken (101x) - Meer plekken voor tieners (hangen) - Veiligheid: meer verlichting, zachte ondergrond, afschermen tegen verkeer, geen honden - Onderhoud speelplekken (o.a. poep en flesjes van hangjeugd), prullenbak - Buurttuintjes, samen buurtgroen onderhouden, ruilmarkt planten en zaden Activiteiten met andere bewoners - Schoonmaakdag/ schoonmaakgroepjes, samen prullenbak onderhouden (34x) - Specifiek voor ouderen - Bankjes neerzetten/ picknicktafels Plekken in de wijk voor ontmoeting - Bestaande plek opknappen/aantrekkelijker maken voor ontmoeting, mensen bereidwilliger (42x) maken om erheen te komen - Eethuisjes/horeca (bijv. door bewoners) Gezonde levensstijl (11x) - Sportvoorzieningen/ openbare fitness apparaten-sportvoorzieningen - Burgerparticipatie (in maatschappij betrekken) (jongeren, gehandicapten, werklozen) Vrijwilligerswerk (10x) - Elkaar helpen (kleine klusjes ed.)/ eenzame ouderen/ meer doen met ouderen - Aantrekkelijker maken (buurt/straat) (o.a. graffiti verwijderen, fonteintjes, kunst) - OV (te ver, te lang wachten, rijdt te hard, maakt teveel lawaai, beschadigt auto’s) - Winkelaanbod (meer of minder)/marktje Overig 111x) - Communicatie gemeente -> bewoners (o.a. informatie voorzieningen, verkeer problemen, burgers op de hoogte houden, beloftes nakomen, burgers mee laten denken - Gezelliger maken/sfeer in de wijk

88x 75x 63x 27x 19x 12x 56x 47x 27x 26x 17x 16x 12x 10x 48x 40x 33x 26x 19x 14x 14x 12x 71x 51x 38x 30x 27x 15x 12x 11x 11x 5x 5x 5x 8x 8x 7x 8x 4x 3x 28x 11x 10x 10x 10x

Tabel S5b: Wat is nodig om de ideeën uit te voeren 1. Financiële hulp van gemeente/stadsdeel (17%) 2. Hulp gemeente/stadsdeel in de vorm van initiatieven, personeel, materiaal etc (12%) 3. Hulp van groenbeheer bij het onderhouden en creëren van groen/water (11%) 4. Hulp via veranderingen beleidsplannen vernieuwing/herindeling van de openbare ruimte/buitenruimte (8%) 5. Hulp van professionals (8%)

Tabel S5c: Hoe zelf kunnen bijdragen aan slagen genoemd idee 1. Meedenken/meepraten (oplossingen in bewonersoverleg, plan voor parkeerprobleem,verkeerscirculatie, fietsprobleem oplossingen (25%) 2. Meehelpen organiseren (buurtfeest, activiteiten, bijeenkomsten) voorlichting, vrijwillig, schilderen (11%) 3. Rommel opruimen/schoonhouden (onderhoud, stoep vegen, etc) (5%) 4. Opzetten van initiatieven (bv. groen-milieuwijkprojecten, websites opbouwen, ideetank) (4%) 5. Verzorgen van het groen (4%)

Vervolgtraject Als ideeën van burgers worden uitgevoerd, dan wordt dit vaak opgepakt door wijkorganisaties. Van alle respondenten wil ruim de helft wel op een of andere wijze op de hoogte worden gehouden van het vervolgtraject van hun idee. 6% (=68 inwoners uit Scheveningen) wil wel in contact gebracht worden met hun wijkorganisatie.

H6. Vrijwilligerswerk in eigen wijk en elders Van de respondenten zegt 15% vrijwilliger te zijn in de eigen wijk. Daarnaast is 15% wel vrijwilliger, maar niet in de eigen wijk. Jongeren zijn minder vaak vrijwilliger. In het rapport staat een overzicht van de typen vrijwilligerswerk die worden beoefend. H7. Extra vragen stadsdeel Scheveningen Aan de inwoners van het Stadsdeel Scheveningen is gevraagd waarom ze graag in Scheveningen wonen. Het vaakst genoemd wordt de omgeving van strand, zee/kust, duinen met daarbij het vele groen van de parken, maar ook de nabijheid van de voorzieningen, de binding tussen de mensen en de ligging.

-6-

-7-

1. INLEIDING

2. TEVREDENHEID MET DE EIGEN BUURT

Achtergrond De gemeente Den Haag heeft in de maand september 2014 haar bewoners uitgenodigd om hun mening te geven over de tevredenheid met hun eigen wijk, hun beoordeling op enkele wijkaspecten en om zelf ideeën door te geven voor wat betreft de verbetering van hun eigen straat/buurt/wijk. Ook is geïnventariseerd in hoeverre bewoners bereid zijn om hier zelf bij te helpen.

2.1 Tevredenheid met eigen buurt Acht op de tien respondenten uit het stadsdeel Scheveningen is tevreden met de buurt waar hij of zij woont, 10% oordeelt neutraal en 10% is ontevreden. De tevredenheid in het stadsdeel Scheveningen ligt hiermee wat hoger dan gemiddeld over heel Den Haag.

4760 Bewoners hebben gebruik gemaakt van de uitnodiging van de gemeente Den Haag en hebben via een link op de gemeentelijke website de vragenlijst vollledig ingevuld. Nog eens 1073 bewoners hebben uit nieuwsgierigheid een aantal vragen ingevuld. De resultaten worden gebruikt voor het activiteitenprogramma 2015 van de gemeente. Profiel respondenten Scheveningen Onderliggend rapport is een deelrapport van dit onderzoek en geeft een overzicht van alle beoordelingen voor de 1208 inwoners van het stadsdeel Scheveningen die hebben deelgenomen aan het onderzoek. Onderstaande tabel geeft het profiel van 1208 inwoners van het stadsdeel Scheveningen die de vragenlijst volledig hebben ingevuld. Tabel 1: Response naar sekse, leeftijd, wijk en buurt1 Totaal Scheveningen 1208x Wijken Scheveningen 2 Belgisch Park Leeftijd 3 Westbroekpark Duttendel t/m 34 jaar 6 v.Stolkpark/ S. Bosjes 152x 35-44 jaar 7 Scheveningen 253x 45-54 jaar 8 Duindorp 241x 55-64 jaar 9 Geuzen en Statenkwartier 266x 65+ 10 Zorgvliet 250x Leeftijd niet ingevuld 46x 11 Duinoord 1208x Schev. overig, geen wijk bekend Sekse Man Vrouw Sekse niet ingevuld

587x 587x 34x 1208x

Tabel 2.1a: Tevredenheid respondenten met de eigen buurt Den Haag Erg tevreden 20% Tevreden 54% Neutraal 14% Ontevreden 8% Erg ontevreden 4% 100%

Scheveningen 27% 53% 10% 8% 2% 100%

De grafiek laat zien dat de redelijk hoge tevredenheid voor vrijwel alle Scheveningse wijken geldt, alleen in de buurten Vissershaven en in mindere mate Oud Scheveningen ligt de tevredenheid wat lager. Grafiek 2.1b: Tevredenheid eigen buurt naar doelgroepen

160x 39x 25x 365x 105x 264x 11x 198x 51x 1208x

Buurten Schev. (incl. wijkcode) 0- 8 Duindorp 2-71 Belgisch Park 3- 5 v.Stolkpark/ S. Bosjes 3-73 Westbroekpark 3-74 Duttendel 7- 1 Oud Scheveningen 7- 2 Vissershaven 7- 3 Schev. Badplaats 7- 4 Visserijbuurt 7-72 Rijslag 9- 7 Statenkwartier 9- 8 Geuzenkwartier 10-41 Zorgvliet 11-42 Stadhoudersplantsoen 11-43 Sweelinckplein e.o. Schev. overig, geen buurt bekend

105x 160x 25x 22x 17x 65x 66x 121x 78x 35x 172x 92x 11x 43x 145x 51x 1208x

totaal Den Haag stadsdeel Scheveningen

12%

14%

74%

10%

10%

80%

wijken 2 Belgisch Park

11%

10%

79%

3 Westbroekpark Duttendel

3% 5%

92%

6 v.Stolkpk. S. Bosjes

4% 4%

92%

7 Scheveningen 8 Duindorp

17%

16%

67%

11%

12%

76%

9 Geuzen en Statenkw.

89%

6%

5%

89%

5%

6%

10 Zorgvliet (te weinig waarnemingen) 11 Duinoord buurten 0 Duindorp 2 Vissershaven

32%

24%

44%

13%

12%

75%

4 Visserijbuurt

18%

17%

65%

3 Schev. Badplaats

11%

12%

76%

1 Oud Scheveningen

13%

15%

72%

5 v.Stolkparkt/ Schevenings bosjes

4% 4%

92%

7 Statenkwartier

3%3%

94%

8 Geuzenkwartier 42 Stadhoudersplantsoen

3% 6%

90%

71 Belgisch Park

6%

17%

77%

73+74 Westbroekpark Duttendel

11%

10%

79%

72 Rijslag

6%

9%

85%

43 Sweelinckplein e.o.

9%

10%

82%

3% 5%

92%

sekse man

81%

vrouw

79%

9%

10%

11%

10%

leeftijd t/m 34 jaar

80%

45-54 jaar

79%

55-64 jaar

80%

65+ Tevreden

1 Alle wijken en buurten waar minder dan 20 respondenten hebben meegedaan, zijn in dit rapport niet apart als doelgroep gepresenteerd. De wijk Van Stolkpark/Scheveningse Bosjes is alleen in paragraaf 2.1 apart gepresenteerd, want bij de vragen die gebaseerd zijn op open antwoorden valt de steekproef onder de 20.

9% 14% 8% 9%

78% Neutraal

5%

10%

86%

35-44 jaar

Ontevreden

11% 7% 12% 13%

-8-

-9-

2.2 Redenen om wel of niet tevreden te zijn met de eigen buurt Vervolgens is de respondenten de mogelijkheid gegeven hun antwoord toe te lichten. Onderstaande tabel laat qua redenen van tevredenheid en ontevredenheid accentverschillen zien per buurt.

2.3 Negen thema’s die van invloed zijn op de tevredenheid met de eigen buurt De toelichtingen die in de vorige paragraaf besproken zijn kunnen ruwweg in negen thema’s worden onderverdeeld. De sfeer in de buurt en de kwaliteit van woning, wijk en straten zijn de meest genoemde redenen voor hun tevredenheid of ontevredenheid met hun buurt.

31%


32%

Groenvoorziening, parken, duinen

11 Duinoord

9 Geuzen en Statenkw.artier

8 Duindorp

7 Scheveningen


Sfeer, sociale omgang


7%

Verkeer en vervoer

7%

1 7 9 10 5 4 1 1 2 2 1 3

3 13

2 1 1 2 2

10 8 7 10 8 5 4 5 2 3 2 2 2 2

2 4 2 2 4 1 3 2

3 22 5 2 12 4 4 2 2

1

7 4 4 3 3 3 6 5 2 2 3 1 1 5

6 1 6 2 2 3 7

10%

1%

Parkeren 2% 7% Veiligheidsgevoel

4% 4% Reden om tevreden te zijn

Reden om ontevreden te zijn

2

Onderstaande tabel vergelijkt de scores van Scheveningen met geheel Den Haag. Scheveningen scoort vergelijkbaar met totaal Den Haag. Tabel 2.3b: Negen thema’s van (on)tevredenheid met de eigen buurt: saldo percentage tevreden minus ontevreden toelichtingen

11 Duinoord

5

3

4

21 20 13 6 10 10 8 7 6 6 6 2 10 3 3 5 4 3 2 4 2 3 1

9 Geuzen en Statenkw.artier

5 4 14 4

3 0 4 2 2

1

25 13 10 15 20 14 8 7 7 6 8 4 2 2 3 3 3 1 1 3 3 2 3

14%

8 Duindorp

4 4

17 5 13 30 4 7

16%

7 Scheveningen

10

15 9 7 9 4 3 5 4 6 2

5%


1 1 3 1 2 2

5 51 72 5 5 4 9 9

8%

21%

2 Belgisch Park

7% 7% 6% 6% 5% 4% 4% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 2%

12 15 12 20 15 9 7 5 5 7 4 3 2 4 3 3

6%

23%

Aanwezigheid voorzieningen


17% 14% 13% 13% 10% 8% 6% 6% 5% 5% 4% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2%

17%

Scheveningen

Wat maakt bewoners Scheveningen minder tevreden 1. Parkeeroverlast 2. Hondenpoep 3. Geen/nauwelijks groen 4. Geluidsoverlast (straatgeluid, verkeer) 5. Afval (zwerfvuil, troep op straat) 6. Verkeersoverlast 7. Fietsenoverlast 8. Gevaarlijk verkeer 9. Onverzorgd groen 10. Te druk 11. Geen speelvoorzieningen 12. Slecht onderhouden huizen/panden 13. Onderhoud straten/stoepen/fietspaden 14. Meeuwen

Grafiek 2.3a: Negen thema’s van (on) tevredenheid met de eigen buurt

Den Haag

Wat maakt bewoners Scheveningen tevreden 1. Prettige wijk/fijne buurt 2. Rustig (rustig wonen, geen overlast, rustige straat) 3. Groen (parken, straat- en wijkgroen) 4. Strand/duinen 5. Winkelvoorzieningen 6. Mooie buurt 7. Voorzieningen in het algemeen, alles dichtbij 8. Goed ov 9. Sfeer/gezellig 10. Schoon 11. Veilig 12. Gunstig gelegen 13. Gevarieerde/gemengde buurt 14. Fijne bewoners 15. Goede buren 16. Mooie huizen/tevreden over woning 17. Centraal gelegen 18. Centrum/ stad dichtbij 19. Vriendelijk/aardige mensen 20. Voorzieningen i.h.a. 21. Cafeetjes, horeca 22. Netjes/verzorgd 23. Makkelijk parkeren

2 Belgisch Park

Totaal Scheveningen

Tabel 2.2: Wat maakt inwoners uit het Scheveningen tevreden, dan wel minder tevreden met de eigen buurt

Sfeer, sociale omgang

+15

+14

+11

+49

+2

-1

+18

+34


+20

+26

+24

+14

+18

+27

+44

+26

Groenvoorziening, parken, duinen

+12

+15

+20

+77

+4

+28

+15

+7

Aanwezigheid voorzieningen

+12

+16

=22

+4

+5

+11

+28

+24


-12

-9

-9

+10

-15

-22

-5

-2

Verkeer en vervoer

-6

-7

0

-9

-12

-8

-8

0

+10

+9

+8

+21

+4

+12

+14

+14

Parkeren

-4

-5

+1

+5

-8

-1

-4

-5

Veiligheidsgevoel

-2

0

0

+5

-6

-4

+6

+3


4 2 5 4

2

De scores zijn berekend als het percentage tevreden toelichtingen minus het percentage ontevreden toelichtingen per thema.

- 11 -

6%


7%



27%

34%

8%

Voorzieningen jongeren 12-20 jaar 3%

25%

34%

10%

16%

Erg goed (9,10)

Goed (8)

17%

14%

18%

13%

23%

31%

27%

Gemiddeld (7)

12%

15%

30%

36%

9%

16%

28%

41%

Matig (6)

Onvoldoende (5 of lager)

Gemeente Den Haag rekent meestal met een tevredenheidsnorm dat een aspect minimaal met een 7 moet worden beoordeeld. Onderstaande tabel geeft de normscores naar de wijken in stadsdeel Scheveningen. De beoordelingen die gegeven worden voor Scheveningen liggen in lijn met de beoordeling voor het Haagse gemiddelde. Vergelijking van alle wijken in Scheveningen laat zien dat de wijk Westbroekpark Duttendel op alle aspecten het hoogst scoort.

Den Haag

Scheveningen

2 Belgisch Park


7 Scheveningen

8 Duindorp

9 Geuzen en Statenkwartier

11 Duinoord

Tabel 3.1b: % Beoordeling 7 of hoger van zes aspecten over eigen straat en de directe omgeving naar wijk

Veiligheid

74%

79%

83%

89%

74%

76%

79%

84%


74%

75%

85%

93%

66%

65%

84%

76%


75%

73%

80%

87%

60%

75%

84%

74%


71%

69%

60%

81%

67%

86%

71%

67%


65%

69%

73%

87%

64%

40%

72%

77%

Voorzieningen jongeren 12-20 jaar

44%

46%

45%

53%

50%

39%

41%

46%

Netheid Hondenpoep, honden lopen los waar het niet mag Met name door meeuwen, rommel op vuilnisophaaldag Zwerfvuil, te weinig of volle prullenbakken Rommelige fietsen, oude, niet meer gebruikte fietsen We hebben ondergrondse containers nodig in onze wijk Burgers zijn zelf verantwoordelijk. Gaat om mentaliteit/bewustzijn Afvalscheiding - bakken zijn vol/te klein/er ligt rommel naast Vuil/overlast van bepaalde toeristen/bedrijven/scholieren Te veel fietsen/ fietsenrekken (nietjes) nodig Straat vies/rommelig, er moet vaker geveegd worden Vuil naast containers, verkeerd aanbieden, containers te vol Meeuwen/duiven overlast, worden gevoerd Meer hondenprullenbakken/vaker legen, meer/betere uitlaatplekken Rommel rond hang- of speelplekken, in bosjes of plantsoen Wij doen zelf veel of willen wat doen Graffiti/ vandalisme Grof vuil ligt gewoon op straat Vuil/algen in of rond het water, onderhoud slootkant Schoonmaak/vuilnisophaal onhandig uitgevoerd (volgorde) Hekwerk moet onderhouden/geplaatst worden Riool verstopt/ wateroverlast

239x 70x 34x 30x 17x 11x 8x 7x 7x 6x 6x 5x 5x 5x 4x 4x 4x 3x 3x 3x 3x 3x

29 12 1 4 2

Groenvoorzieningen Meer groen, groene rotonde, kleurige bloemen (straten zijn kaal) Onderhoud Groen kan beter Struiken/bomen moeten gesnoeid of gekapt worden Er wordt te veel gesnoeid/gemaaid/gekapt (wordt te kaal) steeds meer hoog onkruid Plantsoendienst/straatvegers

96x 45x 20x 11x 7x 3x 3x

14 8 2 3

Speelvoorzieningen t/m 12 jaar Meer speelmogelijkheden (speeltuin of meer toestellen) Meer voorzieningen voor jongeren (12+) Speelplekken moeten beter onderhouden worden Gevaarlijk verkeer rond (of op route naar) speelplek/schoolplein Behoefte aan: grasveld/voetbalveld/klimpark/activiteiten Locatie te ver/onhandig, kinderen op straat, te weinig speelplekken Hangjongeren op speelplek

95x 27x 22x 14x 7x 6x 5x 4x

17 10 3 2

8 2 2

86 32 8 12 7

24 10 3 5 2

1 1 1 1

4 1 5 3 3

1 2 1 1

1 1 1

1

2 3 1 2 1

1 1

11 Duinoord


8%

13%

33%

38%

8%


Veiligheid

8 Duindorp

Grafiek 3.1a: Beoordeling zes aspecten over eigen straat en de directe omgeving Scheveningen

7 Scheveningen

Tabel 3.2a: Toelichtingen van de lagere beoordelingen op zes aspecten over eigen straat en de directe omgeving naar wijk (1)

Totaal Scheveningen

3.1 Beoordeling zes aspecten eigen straat en de directe omgeving De respondenten hebben hun eigen straat en directe omgeving op zes aspecten met een rapportcijfer beoordeeld. Onderstaande grafiek laat zien dat het aspect veiligheid het hoogst scoort, op de voet gevolgd door het onderhoud aan wegen en aan groen, de speelplekken voor jonge kinderen en de netheid. De voorzieningen voor jongeren van 12-20 jaar scoren beduidend lager.

3.2 Toelichtingen van de respondenten die een lager cijfer geven De respondenten is de mogelijkheid gegeven hun beoordelingen op de zes aspecten toe te lichten. Er worden door een aantal mensen complimenten gegeven, maar mensen lichten toch met name hun lagere cijfers toe. Onderstaande tabel geeft een bloemlezing van de toelichtingen op de lagere beoordelingen. Hierbij is het aspect veiligheid onderverdeeld in sociale en verkeersveiligheid.


3. BEOORDELING ZES ASPECTEN EIGEN STRAAT EN DIRECTE OMGEVING

2 Belgisch Park

- 10 -

58 9 14 3 5 6 3 4

32 5 9 4 3 1 1 1

3 1 2 3 2

1

1 1 1 1 1

1

2 1

1

2 4 1 2

1 4 1 1

1 1 1

2

43 24 7 5 1 2 1

7 2 3

12 6 3

2

1 1

23 3 3 6 4

11

2

1 1

15 3 2 3 3 1

6 3

20 4 4 3 2 2 1 1

13 7 3 1 1 1

- 12 -

- 13 -

8

Sociale veiligheid Hangjongeren/Marokkanen/zwervers/psych.patienten Diefstal/inbraak/beroving Het is onveilig (criminaliteit) Meer camera’s, meer toezicht, meer blauw op straat Donkere steegjes, slecht verlicht, graag sfeervolle oude lantaarns Politie doet niks, onvoldoende aandacht/ melding heeft geen zin

55x 12x 11x 9x 8x 5x 3x

8 2

4 1

2

1 2

Overig Onvoldoende parkeerplek/foutparkeerders/rommelige parkeersituatie De regels moeten beter gehandhaafd worden Te grijs/slechte algemene indruk/vuil/lelijk Geluidsoverlast

28x 16x 4x 3x 3x

3

1

2

1

Complimenten Compliment!! Fijn dat ondergrondse containers zijn gekomen Schoonmakers doen het goed

43x 22x 17x 3x

4

3 3

1

2 4 1 1 1

2 1

1

1 6 3 2 1

22 8 5

1

1

Hecht u er waarde aan dat bewoners activiteiten (kunnen) organiseren Wordt u voldoende geïnformeerd over dit soort buurtactiviteiten

11 Duinoord


23%

62%

30%

40%

37%

32%

13%

5%

8%

28%

50%

18 7 3 2 5 1


34%

42%

24%


32%

46%

22%

ja

neutraal

nee

Vergeleken met totaal Den Haag beantwoorden de inwoners uit Scheveningen vergelijkbaar over de zes vragen. Naar wijk zijn er wel enkele verschillen.

14 4 1 3 2 1 1

4 2

9 5

3 2

1 1

1

16 4 11 1


8 Duindorp

13 6 4 1 1

72%

1

1 12 4 1 4 1

Vindt u dat dit soort activiteiten bijdragen aan een goed contact tussen buurtbewoners

1

8 2 2 3 1

17 1 8 3 1 2 1

7 5 1

4 3 1

1 4 2 1

3 3

13 9 4

Tabel 4b: Zes vragen bewonersinitiatieven/-activiteiten naar buurt, % ja

Vindt u dat dit soort activiteiten bijdragen aan een goed contact tussen buurtbewoners Hecht u er waarde aan dat bewoners activiteiten (kunnen) organiseren

11 Duinoord

82x 26x 21x 8x 7x 5x 4x 3x 3x 3x

12 4 1 3 1 1 1


Onderhoud straten en wegen Onderhoud straat/klinkers Stoep scheef, losse tegels, ongelijk, lelijk Veel gaten in de weg, slecht asfalt Overlast tijdens of na bouwwerkzaamheden Onkruid op stoep/straat, tuinbegroeiing over trottoir Slecht fietspad Pleintje moet verbeterd worden Onderhoud van paaltjes e.d. Wandelpaden slecht onderhouden

26 5 4 2 3 3 2 3 2 2

8 Duindorp

1

8 2 1 2 1 1

7 Scheveningen

1 1 1

22 7 3 2 1 3 2 1


2

7 Scheveningen

3 Westbroekpark Duttendel 3 2 1

Grafiek 4a: Zes vragen bewonersinitiatieven/-activiteiten

2 Belgisch Park

6 1

Ruim zeven op de tien respondenten uit Scheveningen antwoordt met “ja” op de vraag of bewonersactiviteiten bijdragen aan een goed contact tussen buurtbewoners, 5% vindt van niet, de overige respondenten antwoorden met neutraal. Ruim zes op de tien respondenten hecht er waarde aan dat zulk soort activiteiten georganiseerd (kunnen) worden.

Totaal Scheveningen

84x 25x 10x 9x 9x 8x 7x 5x 3x 3x 3x

4. BELANG VAN BEWONERSINITIATIEVEN EN BUURTACTIVITEITEN

Totaal Den Haag

Verkeersveiligheid Te snel rijden Onveilig - verkeer Gevaarlijk voor kinderen/ oversteken Te smal/eenrichtingsverkeer gewenst/ meer ruimte voor fietsers Gevaarlijke verkeerssituatie/gevaarlijk voor fietsers Drukke weg/ sluipverkeer Fietsers rijden op de stoep/tegen het verkeer in Tram gevaarlijke situatie Het is onoverzichtelijk Zwaar verkeer gevaarlijk/trillen

2 Belgisch Park

Totaal Scheveningen

Tabel 3.2a: Toelichtingen van de lagere beoordelingen op zes aspecten over eigen straat en de directe omgeving naar wijk (1)

72%

72%

67%

80%

67%

68%

75%

81%

62%

62%

61%

55%

57%

56%

65%

72%

Wordt u voldoende geïnformeerd over dit soort buurtactiviteiten

43%

40%

44%

54%

27%

29%

39%

57%


41%

37%

39%

36%

26%

29%

40%

51%


35%

34%

29%

39%

34%

33%

35%

34%


33%

32%

34%

32%

24%

20%

36%

40%

- 14 -

- 15 -

25%

idee over groen

29% 28% 28%

idee over schone leefomgeving 23% 21%

idee over veiligheid 14% 16%

idee over een ander onderwerp

12% 12%

idee over speelplekken idee over activiteiten met andere bewoners idee over plekken in de wijk voor ontmoeting

6% 4%

idee over vrijwilligers(werk)

3% 2%

geen specifiek idee voor uw straat, buurt of wijk

Scheveningen

4%

4% 2%

Wegen en straten (incl parkeren en straatmeubilair) - Parkeerproblemen: te weinig parkeerplekken/wil wel of juist geen betaald parkeren, overlast van auto's uit andere wijk, wil meer parkeerplekken, asociaal parkeren bijv. kruispunt waardoor onoverzichtelijk, handhaving - Meer fietsparkeerplekken /nietjes (o.a. fietsberging)/ tegengaan overlast fietsen op straat - Bestrating: hobbels, ongelijk, nieuw wegdek plaatsen, herinrichting - Mooiere (oude) lantaarns plaatsen/ minder fel licht - Verwijderen verwaarloosde fietsen/ die er al lang staan - Wegen/stoepen overvol; toegankelijker maken voor minder valide/kinderwagens - Meer verlichting op straat/portiek ivm veiligheid, vaker controleren voor reparatie - Parkeergarage - Stoepen te smal/ontbreken/ hoog - Ander parkeersysteem (niet meer pinnen, gebruik draaischuif)

319x

28

8

81

21

85

84

88x 75x 63x 27x 19x 12x 9x 9x 8x 6x

9 4 5 6

3

22 18 16 5 5 2 2 4 2 4

6 4 5

26 26 12 6 6 3 1 2 2

17 21 20 7 7 3 3 1 3 1

Veiligheid - Snelheidsbeperking invoeren/ drempels (maar niet te hoog) - Handhaving/ handhavers/ toezicht (o.a. overtreders)/ vaker zien - Bredere/betere fietspaden (plaatsing/aansluiting), stoepfietsers, onderhoud, niet voor scooters en motors!, zodat ze niet op stoep fietsen - Verkeersveiligheid (o.a. fietsers, oversteken, druk verkeer) - Plaatsing zebrapad/ duidelijker aangeven - Eenrichtingsverkeer invoeren (ook voor stoep)/fietspad - Kruispunten overzichtelijker maken (bijv. rotonde/ spiegels) - Vastlopend verkeer, betere doorloop in een wijk (o.a. omleiden, rijbaan verbreden, rijrichting veranderen/ parkeerplaats sluiten) - Vrachtverkeer weren uit woonwijk/ doorgaand verkeer weren - Woonerf maken - Duidelijkere en meer verkeersborden (stop/ kinderen ed.)/ of juist minder want wordt overzichtelijk - Verminder 1-richtingsverkeer (o.a. voor fietsers) - Versmallen autorijbanen

283x 56x 47x

37 12 7

5 1

80 13 18

21 3 5

84 16 8

42 7 9

27x 26x 17x 16x 12x

1 2 1 4 1

2 1

6 7 2 2 5

2 1 4 1

13 12 5 7 4

2 1 3 2 1

10x 8x 7x

2 1 1

2 3 3

1 1 1

2 1 1

3 2 1

2 1 3

1 1 1

Schone leefomgeving - (Meer) ondergrondse containers/ groter/ vaker legen/ pasjes - Handhaving vervuilende bewoners/bezoekers/ hondenbezitters/ grofvuil - Hondenpoep - vaker ophalen en handhaven - Meer (poep)prullenbakken op straat/ vaker legen - Onderhoud gemeente (o.a. stankoverlast, bankjes schoonmaken, uitbaggeren sloot - Vuilnisophaal/ zwerfafval/ daarna ook schoonmaken/ beboeten - Bestrating beter schoonhouden - Attendeer/informeer bewoners-winkeliers op schoonhouden van (dmv folders/borden) - Duurzaamheid: schonere auto's/bussen (luchtvervuiling), zonenergie, controle op auto’s die de motor laten draaien, zonpanelen - Creëer uitlaat plekken/ niet waar verboden voor honden/ uitlaatplek afscheiden van weg - Papier/plastic/glas bakken neerzetten - Geen duiven/meeuwen voeren/ voedsel op straat gooien - Schoonhouden groen

249x 48x 40x 33x 26x 19x 14x 14x 12x

30 2 5 7 2 4

60 21 5 4 9 4 3

36 12 2 1 2 4 3 2

10x 9x 8x 7x 5x

1 2 1 2

3 2

1 1 1 1

1 2 2 1

Den Haag

7%

idee over gezonde leefstijl

11 Duinoord

38%


31%

idee over wegen en straten

8 Duindorp

Grafiek 5.1: % respondenten met ideeën voor de eigen straat, buurt of wijk, naar onderwerp

7 Scheveningen

5.1 Ideeën voor de eigen straat, buurt of wijk De respondenten is gevraagd naar ideeën, waarbij ze maximaal drie ideeën mochten doorgeven. Bijna acht op de tien respondenten geeft een of meer ideeën. De meeste ideeën van de inwoners uit Scheveningen gaan over de wegen en straten, het groen en een schone leefomgeving. In de volgende paragraaf wordt voor elke categorie aangegeven wat voor soort ideeën het betreft.


Tabel 5.2a: Genoemde ideeën voor eigen straat, buurt of wijk naar onderwerp (1)

2 Belgisch Park

Een buurt die prettig is om in te wonen, maken we samen. De gemeente doet haar best om iedere wijk er netjes en verzorgd uit te laten zien, met voldoende en geschikte voorzieningen en activiteiten. Maar het kan altijd beter. Daarom heeft de gemeente de respondenten nadrukkelijk gevraagd naar meningen, suggesties en ideeën, met daarbij de vraag op welke manier het idee uitgevoerd zou kunnen worden en wat bewoners hier zelf aan zouden kunnen bijdragen.

3

5.2 Alle genoemde ideeën in Scheveningen op een rij De komende twee pagina’s zet alle genoemde suggesties en ideeën door inwoners van Scheveningen op een rij. Duidelijk wordt dat veel mensen met name een probleem benoemen en een daadwerkelijke oplossing nog niet direct gevonden is.

Totaal Scheveningen

5. IDEEEN/SUGGESTIES VAN SCHEVENINGEN VOOR EIGEN STRAAT, BUURT OF WIJK

24% 22%

3

6x 6x 5x

2 3 1

3 1

6 1 1 1 1 2

70 6 16 13 8 5 4 4 3

41 7 10 8 2

2 4 1 3 1

1 1 1

3 3 4

1

3 2 1 3 2 1

Bij de gegeven toelichtingen, blijkt er een – logische – overlap in aspecten die te maken hebben met wegen en straten, schone leefomgeving, wegen en straten, verkeersveiligheid en groen, daarom ligt de verhouding in gegeven open antwoorden soms iets anders dan de percentages in tabel 5.1 doen vermoeden

4 2 2 2

- 16 -

- 17 -

212x 71x 51x 38x 30x 6x 5x 4x 4x

29 12 10 2 3

Speelplekken - Meer speelplekken (o.a. natuurspeelplek, skatebaan, voetbalkooitjes, overdekt - Speelplek oppimpen/vernieuwen, creëer wat op bestaande ongebruikte plekken - Meer plekken voor tieners (hangen) - Veiligheid: meer verlichting, zachte ondergrond, afschermen tegen verkeer, geen honden - Onderhoud speelplekken (o.a. poep en flesjes van hangjeugd), prullenbak - Specifiek voor jong/ oud of beide. Meer uitdagingen voor kleintjes of oudere kinderen - Speelplek uitbreiden - Meer ruimte om te spelen (extra toestellen/ niet alleen op de stoep)

101x 27x 15x 12x 11x 11x 7x 6x 4x

14 10 2 2

Activiteiten met andere bewoners - Buurttuintjes, samen buurtgroen onderhouden, ruilmarkt planten en zaden - Schoonmaakdag/ schoonmaakgroepjes, samen prullenbak onderhouden - Specifiek voor ouderen - Sportieve activiteiten - Specifiek voor kinderen/jongeren

34x 5x 5x 5x 4x 4x

5

Plekken in de wijk voor ontmoeting - Bankjes neerzetten/ picknicktafels - Bestaande plek opknappen/aantrekkelijker maken voor ontmoeting, mensen bereidwilliger maken om erheen te komen - Eethuisjes/horeca (bijv. door bewoners) - Ontmoetingsplekken jongeren/bewoners/ouderen (bijv. buurthuis/wijkwinkel) - Straatfeest/evenement (o.a. muziek/BBQ/kerstmarkt) organiseren

42x 8x

5 1

8x 7x 5x 5x

Gezonde levensstijl - Sportvoorzieningen/ openbare fitness apparaten-sportvoorzieningen

6 1 1 3

2

2 1 1

2 1 1

2

2

14 1 4 5 3

28 6 7 3 1 4 1 1 2

3 1

9 3

6 1 2


8 Duindorp

7 Scheveningen 92 38 21 8 15 3 2 3 1

30 9 5 6 5 1 1

5.3 Wat is er nodig om de ideeën ten uitvoer te brengen Vervolgens is de respondenten gevraagd wat ze denken dat nodig is om de ideeën tot uitvoering te brengen. Onderstaande tabel laat zien dat bij de meeste ideeën voor de hulp en/of gehele uitvoering een belangrijke taak ligt bij de gemeente. Tabel 5.3: Wat is nodig om de ideeën uit te voeren (tabel voor geheel Den Haag) 11 Duinoord

Groen - Meer groen - Meer bomen/ stop bomenkap/ nieuwe bomen voor oude bomen - Groenonderhoud: vaker snoeien, onkruid weghalen (door zowel gemeente als bewoners) - Plantenbakken plaatsen/ struiken/ bloemen - Minder bomen (/groen)/ kleinere boompjes i.p.v. die grote - Zelf ook onderhouden/ stimuleren, geveltuinen, achtertuin mogen vergroten - Parken/gevel tuinen/natuurspeelplek op braakliggende grond - Meer variatie in groen


2 Belgisch Park

Totaal Scheveningen

Tabel 5.2b: Genoemde ideeën voor eigen straat, buurt of wijk naar onderwerp (2)

1. Financiële hulp van gemeente/stadsdeel

17%

2. Hulp gemeente/stadsdeel in de vorm van initiatieven, personeel, materiaal etc

12%

3. Hulp van groenbeheer bij het onderhouden en creëren van groen/water

11%

37 11 8 13 2 2

4. Hulp via veranderingen beleidsplannen vernieuwing/herindeling van de openbare ruimte/buitenruimte

8%

5. Hulp van professionals

8%

6. Hulp en bijdrage van buurtbewoners -> betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel

7%

7. Een geschikte ruimte/locatie

6%

8. Actief/transparant gemeentebeleid

6%

9. Samenwerking van gemeente/stadsdeel met bewoners/wijkvereniging

5%

10. Hulp gemeente bij wijzigen verkeerssituatie

5%

1

1 1

2

1

34 6 3 6 8 3 3 2 1

11 3

6

5 1

1 1 1 3

1 1

1 1 2

1 1

1

1

3

7 1

9 2

8 3

12 1

1 1 1

2 1

2 2 1

2 2 1 1

1

11x 8x

3 2

1 1

4 2

2 2

Vrijwilligerswerk - Burgerparticipatie (in maatschappij betrekken) (jongeren, gehandicapten, werklozen) - Elkaar helpen (kleine klusjes ed.)/ eenzame ouderen/ meer doen met ouderen

10x 4x 3x

2 1

1

1

2 2

1

3 1 2

Overig - Aantrekkelijker maken (buurt/straat) (o.a. graffiti verwijderen, fonteintjes, kunst) - OV (te ver, te lang wachten, rijdt te hard, maakt teveel lawaai, beschadigt auto’s) - Winkelaanbod (meer of minder)/marktje - Communicatie gemeente -> bewoners (o.a. informatie voorzieningen, verkeer problemen, burgers op de hoogte houden, beloftes nakomen, burgers mee laten denken - Gezelliger maken/sfeer in de wijk - Overlast meeuwen, gratis vlaggetjes tegen broeiende meeuwen - Geluidsoverlast: café, buren, scholen (en handhaving), hangjongeren

111x 28x 11x 10x

22 6 1 1

36 12 2 1

10 1 2 3

24 6 4 5

11 3

10x 10x 9x 7x

1 1 2 4

2 6 2 3

2 1

3 1 2

1 1

1 1

1 2 1

2 2 3

5.4 Bijdrage bewoners zelf aan het slagen van hun idee Van de respondenten die een idee noemen, denkt ruim de helft zelf te kunnen bijdragen aan het slagen van hun idee. Zij denken met name aan meedenken en meehelpen met organiseren. Twee op de tien denkt hier niet bij te kunnen helpen, omdat ze het een taak van de gemeente vindt of zelf geen tijd hebben of te oud zijn. Een kwart weet niet of/hoe ze zelf iets aan het slagen van hun idee kunnen bijdragen. Tabel 5.4: Hoe zelf kunnen bijdragen aan slagen genoemd idee (mensen met een idee) (tabel voor geheel Den Haag) 1. Meedenken/meepraten (oplossingen in bewonersoverleg) Ideeën, meldingen voor parkeerprobleem plan 25% opzetten,verkeerscirculatie, fietsprobleem oplossingen 2. Meehelpen organiseren (buurtfeest, activiteiten, bijeenkomsten) voorlichting, vrijwillig, schilderen

11%

3. Rommel opruimen/schoonhouden onderhoud, stoep vegen, etc)

5%

4. Opzetten van initiatieven (bv. groen-milieuwijkprojecten, websites opbouwen, ideetank)

4%

5. Verzorgen van het groen

4%

6. Sociale controle (op elkaars gedrag wijzen) vandalisme, rotzooimakende mensen

3%

7. Surveilleren, meldingen bij gemeente/politie

2%

8. Adviseren (veranderingen verkeersituatie, herinrichting van straten, speeltuinen)

2%

9. Contactpersoon zijn bij de gemeente (voor aanvragen doen)

1%

10. Andere bewoners enthousiast maken

1%

- 18 -

- 19 -

5.5 Vervolgtraject Als ideeën van burgers worden uitgevoerd, dan wordt dit vaak opgepakt door wijkorganisaties. Van alle respondenten wil ruim de helft wel op een of andere wijze op de hoogte worden gehouden van het vervolgtraject van hun idee. 68 respondenten (=6%) willen wel in contact gebracht worden met hun wijkorganisatie over hun idee.

6. VRIJWILLIGERWERK IN EIGEN WIJK EN ELDERS

Aan de respondenten is gevraagd of ze zelf vrijwilliger in hun eigen wijk of elders zijn. Vervolgens is gevraagd naar de soorten vrijwilligerswerk.

84

19

196

58

160

11 Duinoord


8 Duindorp

657

7 Scheveningen

54%


Abs.

49%

2 Belgisch Park

Totaal Scheveningen

Ja, op een of andere wijze op de hoogte blijven

Den Haag

Tabel 5.5: % Op de hoogte blijven/contact over vervolgtraject (Scheveningen)

109

7%

6%

68

7

0

24

9

14

12

op de hoogte blijven van het vervolgtraject

29%

33%

396

49

10

127

35

99

61

contact opnemen met respondent over eigen idee

33%

36%

433

54

13

123

40

105

78

-

contact worden gebracht met een wijkorganisatie

-

Nee, geen contact gewenst

51%

46%

551

76

100% 100% 1208 160

20 39

169 365

47 105

104 264

89 198

6.1 Vrijwilligerswerk naar doelgroepen Van de respondenten zegt 15% vrijwilliger te zijn in de eigen wijk. Daarnaast is 15% wel vrijwilliger, maar niet in de eigen wijk. Het percentage lijkt iets lager te liggen dan dat van geheel Den Haag, maar in de andere stadsdelen lag de respons lager waardoor in andere stadsdelen mogelijk meer alleen gemotiveerde bewoners hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Jongeren zijn minder vaak vrijwilliger. Grafiek 6.1: Vrijwilligerswerk in eigen wijk en elders door respondenten van het onderzoek totaal Den Haag stadsdeel Scheveningen

65%

16%

19%

15%

15%

70%

wijken 2 Belgisch Park 3 Westbroekpark Duttendel

70%

24%

6 v.Stolkpk. S. Bosjes

13%

8 Duindorp

14%

9 Geuzen en Statenkw.

17%

11 Duinoord

17%

64%

18%

18%

7 Scheveningen

63%

23%

14% 5%

74%

13%

73%

14% 13%

70% 68%

15%

sekse man

15%

vrouw

15%

71%

14%

69%

17%

leeftijd t/m 34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar

80%

13%

8% 12% 16%

77%

11% 14%

55-64 jaar

18%

18%

65+

17%

21%

actief in mijn wijk

70% 64% 62% ben wel vrijwilliger, maar niet in eigen wijk

nee

- 20 -

- 21 -

6.2 Soort vrijwilligerswerk (in % van geheel Den Haag) Onderstaande tabel geeft weer onder welke thema’s het vrijwilligerswerk van de respondenten valt en of ze dit vooral in de eigen wijk of daarbuiten doen. Zo is te zien dat vrijwilligers zich vooral inzetten voor wijkgerichte initiatieven, bij een vereniging of in de zorg. Grafiek 6.2a: Type vrijwilligerswerk4 Specifiek wijk gericht vrijwilligerswerk

31%

Actief binnen het verenigingsleven Vrijwilligerswerk binnen de zorg en opvang

6%

4%

Vrijwilligerswerk op het gebied van groen, milieu en dieren

5%

Organisatie activiteiten op het gebied van sport en cultuur

2%

Tabel 7.1: Waarom woont u graag in Scheveningen Omgeving, natuur • Strand • Zee/kust • Groen (parken en bomen) • Duinen • Schone /frisse (zee) lucht • Uitzicht Voorzieningen dichtbij

9% 4% 2% 4%

Betrokkenheid bij goede doelen 1%1% Overig

3%

6% binnen de eigen wijk

buiten de eigen wijk

Onderstaande tabel geeft een samenvattend overzicht van de genoemde typen vrijwilligerswerk die in de eigen wijk en daarbuiten worden verricht. Het laat nog eens zien hoe vrijwilligerswerk op elke plaats in de samenleving plaatsvindt. Tabel 6.2b Type vrijwilligerswerk (in eigen wijk en elders) Wijkvereniging of vergelijkbaar; Buurt Interventie Team of vergelijkbaar; omgeving schoon houden; Wijkgericht vrijwilligerswerk organisatie straat- of wijkfeest; buren helpen; actief bij VVE/ huurdersverenigingl; activiteiten organiseren (burendag); actief contact met buren en/of gemeente; vertegenwoordiger wijk/straat/flat; wijkkrant (samenstellen/bezorgen); betrokken bij platform/ werkgroep. Deels in de wijk, deels buiten de wijk Vereniging Zorg/ doelgroepen Kinderen/ scholen Natuur, groen, dieren Activiteiten - Sport en Cultuur Goede doelen Overig

4

7.1 Waarom woont u graag in Scheveningen Aan de inwoners van het Stadsdeel Scheveningen is gevraagd waarom ze graag in Scheveningen wonen. Onderstaande tabel laat zien dat de omgeving van strand, zee/kust, duinen met daarbij het vele groen van de parken door veel mensen wordt genoemd, maar ook de nabijheid van de voorzieningen, de binding tussen de mensen en de ligging.

12%

5%

Activiteiten op het gebied van kinderen/scholen

3%

7. EXTRA VRAGEN STADSDEEL SCHEVENINGEN

Voornamelijk bij sportvereniging, in mindere mate bij kerk/humanistisch verbond/ moskee, politieke partij (evt. lokaal) Initiatief voor ouderen; hulp/activiteiten zorginstelling; mantelzorg; verstandelijk/lichamelijk beperkten; Helpen op school; ouderraad/ kinderraad; activiteiten voor kinderen Groenonderhoud (in de wijk); stadstuin ontwerpen/ onderhouden; buurt- of kinderboerderij/; gezelschapsdieren/ asiel/ oppas Museum/ filmhuis/ kunstScheveningen/ podium, feestdagen/evenementen; organiseren sportactiviteiten/training Collectant; landelijke organisatie Bestuurslid/ administratief; taalles/ bibliotheek/ voorleesexpres; pers/tekst/foto/grafisch/radio/PR

De verhouding binnen de eigen wijk/buiten de eigen wijk is in hoofdlijnen gevraagd. De grafiek geeft hiervan een goede richting, maar kan niet letterlijk worden genomen

• Centrum van Scheveningen, winkels, winkelstraten • Voorzieningen dichtbij • Goed openbaar vervoer • Haven • Boulevard Mensen en sfeer • Geboren en getogen • Gezelligheid, sfeer, levendigheid • De mensen zijn prettig, fijne volkse buurt • Het is een dorp • Familie woont er • De buurt Duindorp is hecht • Mensen kennen elkaar, sociale controle Wijk/buurt • Rust, rustig • Mooie fijne prettige buurt • Het is veilig in Scheveningen • Mooie stijl van bouw: statige bouwstijl/karakter • Prettige, fijne woningen • Kindvriendelijk Ligging • Dichtbij centrum Den Haag • Centraal gelegen (goede uitvalswegen) • Dichtbij school en werk • Gemakkelijk parkeren Activiteiten • Evenementen, buurtactiviteiten • (Water) sport N= 1204

32% 30% 17% 10% 4% 2% 12% 11% 4% 3% 2% 10% 7% 5% 5% 2% 1% 0% 11% 9% 3% 3% 2% 1% 9% 7% 2% 0% 2% 1%

I N S C H E V E N I N G E N

Recommend Documents