e-KCMnews VERENIGINGEN & STICHTINGEN
Jaargang 1 | nummer 3 | Amsterdam, september 2010
Liefdadigheid op zijn Amerikaans (n)iets voor Nederlanders? Bill Gates en Warren Buffet hebben recent het initiatief genomen om met 40 miljardairs een filantropisch project te starten dat zijn weerga niet kent... Ruud van de Ven Lees door --> page 2
Voorgenomen wetswijziging publicatieplicht raakt bijna alle stichtingen Op dit moment zijn er ongeveer 182.000 stichtingen in Nederland... Lukas Koppens Lees door --> page 3
Governance in de praktijk Enige tijd geleden klopte de stichting Kindervreugde voor advies aan bij Van Lanschot Bankiers in Rotterdam... Casper H. Knol Lees door --> page 4
ANBI: de schijn van winstoogmerk is al taboe Een belangrijke drijfveer voor de overheid om voor stichtingen een eenduidig kader te scheppen is natuurlijk om de gulgevende burger te stimuleren en te beschermen... Déderiet van Meggelen-Bout Lees door --> page 5
Beleggingsvisie 2010-2011 Sinds begin dit jaar zijn wij in de beleggingsportefeuilles voorzichtig gepositioneerd... Lars Dijkstra Lees door --> page 6
Voorwoord De lat voor u als stichtingsbestuurder wordt de laatste tijd steeds hoger gelegd. De besognes van een bestuurder van een stichting deden al niet veel onder voor die van een ondernemingsbestuurder. Nu dreigt voor alle stichtingen de plicht om balans en baten en lasten openbaar te maken via de Kamer van Koophandel, inclusief eventuele donaties. Voor u als bestuurder betekent dit een extra investering in administratieve organisatie en professionaliteit. Dit wetsvoorstel moet worden gezien als een volgende stap van de overheid om misbruik van rechtspersonen tegen te gaan. Al eerder is met de ANBIregeling een belangrijke stap in die richting gezet. Dat de ANBI-regeling meer dan een formaliteit is, blijkt wel uit de recente jurisprudentie. Alleen al de schijn van winstoogmerk kan desastreus zijn voor de ANBI-status van uw stichting, zoals in deze editie wordt toegelicht. Dit was wellicht niet wat u voor ogen had toen u zich als maatschappelijk betrokken bestuurder bij de stichting aanbood. Wij merken dat stichtingen naar aanleiding van deze ontwikkelingen vaker externe hulp inroepen om hen te begeleiden en te adviseren. Hoewel u natuurlijk eindverantwoordelijk blijft, helpt het wanneer u met uw bank en uw accountant hierover van gedachten wisselt. Gelukkig voor u is er ook nog positief nieuws. In de Verenigde Staten worden particuliere initiatieven gemobiliseerd en gebundeld om meer te doen aan liefdadigheid. Hoewel de Nederlandse particuliere filantroop liever vanuit de anonimiteit opereert, kunnen zij door meer gebruik te maken van de expertise bij bestaande vermogensfondsen en geldwervende instellingen de krachten bundelen. Een mooie uitdaging voor u om deze contacten aan te boren. Op deze manier zou de Nederlandse ‘civil society’ de zo nodig geachte boost kunnen krijgen. Daarnaast lijkt het economische klimaat iets minder negatief te worden en is het risico dat de economische afkoeling doorschiet in een nieuwe recessie iets afgenomen. Hoewel wij als belegger voorzichtig gepositioneerd blijven, zijn we wel iets positiever geworden. U ziet, al met al niets nieuws onder de zon: ook voor uw stichting zijn er weer genoeg kansen én bedreigingen. Indien u op zoek bent naar een luisterend oor, dan nodigen wij u graag uit voor een gesprek. Ruud van de Ven Senior Account Manager VERENIGINGEN & STICHTINGEN Kempen Capital Management Beethovenstraat 300 1077 WZ Amsterdam Tel: +31 20 348 8000 Fax:+31 20 348 8750 E-mail:
[email protected] www.kempen.nl
1
Liefdadigheid op zijn Amerikaans (n)iets voor Nederlanders? Bill Gates en Warren Buffet hebben recent het initiatief genomen om met 40 miljardairs een filantropisch project te starten dat zijn weerga niet kent. Moeten de rijke Nederlanders hier hard achteraan hollen of past het niet bij onze cultuur om onze rijkdom zo te etaleren? Via de oprichting van de organisatie ’The Giving Pledge’ hebben 40 Amerikaanse miljardairs plechtig beloofd ten minste 50% van hun vermogen aan liefdadigheid te schenken. Bill Gates en Warren Buffet nodigden een groot aantal medesuperrijken uit voor een diner. Door ze eerst te laten nadenken over belangrijke zaken in de wereld, de toekomst en hun rol hierbij als filantroop en ze vervolgens te vragen of ze bereid waren meer dan de helft van hun vermogen hiervoor in te zetten, hebben zij wel een zeer originele invulling gegeven aan het gezegde ’There’s no such thing as a free lunch’. In potentie zou dit een bedrag kunnen opleveren van circa US$ 600 miljard. Bill Gates heeft al eerder zelf het goede voorbeeld gegeven door te verklaren 99% van zijn totale vermogen (toen US$ 44 miljard) weg te geven. Openlijke vrijgevigheid in de VS Het merendeel van deze gulle gevers heeft overigens al een eigen ’Foundation’, waarmee zij invulling geven aan hun filantropische ambities. Het loont zonder meer de moeite om de motivatie van ieder te bekijken (www.givingpledge. org). Dit alles past natuurlijk prima in de Amerikaanse cultuur, waar men zonder schroom uitkomt voor zijn succes en rijkdom en zelfs er bewust op aanstuurt om erkenning af te dwingen voor zijn filantropisch gedrag. Bedrijven doen dat door sponsoring van bijvoorbeeld ziekenhuizen en maar ook particulieren laten graag iets tastbaars na door sponsoring van gebouwen. Een bekend voorbeeld is Andrew Carnegie, die aan het begin van de vorige eeuw zijn vermogen gebruikte voor musea, universiteiten en andere gebouwen zoals Carnegie Hall in New York. Discrete Chinezen China kent na de Verenigde Staten de meeste miljardairs ter wereld (106 in 2008) en 97% van de rijken geeft regelmatig aan goede doelen. Gates en Buffet willen hun project ook in andere landen zoals India en China starten. De vraag is of zij hierin gaan slagen. De Chinezen zijn veel meer gesloten over hun rijkdom en weinigen hebben de uitnodiging voor het diner aanvaard. Wanneer zij ingaan op de uitnodiging van Gates en Buffet weten zij dat zij ten overstaan van alle aanwezigen de omvang van hun
terug naar voorpagina “e-KCMnews”
rijkdom bekend moeten maken. De Oosterse wereld is daar blijkbaar nog niet aan toe. B e k e n d h e i d k a n p os i t i e f e f f e c t h e bb e n Zouden de superrijke Nederlanders wel bereid zijn om dit voorbeeld te volgen? De vraag is of zij dat willen en kunnen. Ten eerste beschikken wij in Nederland volgens de recentste editie van de Quote 500 slechts over 4 (dollar) miljardairs. Dus de spoeling is bij ons aanmerkelijk dunner. Daarnaast doet deze selecte groep van miljardairs samen met de iets minder superrijken bijna zonder uitzondering aan filantropie. Het probleem is echter dat zij daar weinig ruchtbaarheid aan willen geven. Uitzonderingen hierop zijn onder andere de Noaber Foundation van Paul Baan en de Turing Foundation van TomTom oprichter Pieter Geelen. Hoewel de meeste van deze particuliere stichtingen niet zitten te wachten op extra donaties of nieuwe projectaanvragen, kan er best meer aandacht worden geven aan marketing, naamsbekendheid en transparantie. Hierdoor zouden andere welgestelde Nederlanders, zeg maar de ’nieuwe’ rijken, worden aangemoedigd hun voorbeeld te volgen. De goodwill van en de publieke opinie over deze personen kan zo wellicht een boost krijgen, om nog maar te zwijgen van de welkome aanvulling op het inkomen voor hulpbehoevende personen en organisaties in deze tijd van recessie.
Ruud van de Ven Senior Account Manager Verenigingen en Stichtingen
2
Voorgenomen wetswijziging publicatieplicht raakt bijna alle stichtingen Op dit moment zijn er ongeveer 182.000 stichtingen in Nederland. Naar schatting worden 166.000 van deze stichtingen door de voorgestelde wetswijziging publicatieplicht geraakt. Dit voorstel kan worden beschouwd als een volgende stap van de overheid in het streven om meer grip te krijgen op, en transparantie af te dwingen bij stichtingen en hun geldstromen. Huidige wetgeving Op grond van het Burgerlijk Wetboek zijn stichtingen verplicht een interne administratie te voeren en binnen zes maanden na afloop van het boekjaar de balans en de staat van baten en lasten op papier te stellen. Tot op heden dienen alleen stichtingen met ondernemingsactiviteiten en een netto-omzet van ten minste € 4,4 miljoen in twee opeenvolgende boekjaren (€ 3,65 miljoen voor boekjaren tot en met 2005) deze gegevens openbaar te maken via het handelsregister van de Kamer van Koophandel. V oo r s t e l o m i n z i c h t t e v e r b e t e r e n De nieuwe, voorgestelde, wet gaat alle stichtingen verplichten de balans en de staat van baten en lasten openbaar te maken via de Kamer van Koophandel. Verder worden alle stichtingen verplicht om eventueel ontvangen donaties in de staat van baten en lasten op te nemen. Het bestuur moet de balans en de staat van baten en lasten ondertekenen. Het doel van de nieuwe regeling is het verbeteren van het inzicht in de financiële positie van stichtingen, teneinde misbruik (zoals belasting- of faillissementsfraude) van stichtingen tegen te gaan. Het wetsvoorstel staat niet op zichzelf, maar is onderdeel van een breder pakket van maatregelen die worden getroffen om misbruik van rechtspersonen aan te kunnen pakken. De nieuwe publicatieplicht geldt voor alle stichtingen waarop niet krachtens artikel 2:360 lid 3 BW het jaarrekeningenrecht reeds van toepassing is. Daarnaast zijn pensioenfondsen vrijgesteld van deze nieuwe voorgestelde publicatieplicht. I n f o r m a t i e n u t t i g v oo r m e e r d e r e b e l a n g h e bb e n d e n Inzicht in de balans en in de staat van baten en lasten bij de Kamer van Koophandel kan onder meer dienen als bron van informatie voor de overheid. Dat geldt bijvoorbeeld voor het nieuwe systeem van doorlopende controle van (onder andere) stichtingen dat in de plaats komt van het huidige preventieve toezicht. Bij vermoeden van een
terug naar voorpagina “e-KCMnews”
strafbaar feit kan het openbaar ministerie daarvan in kennis worden gesteld. Ook krediet- en financiële instellingen kunnen de informatie uit de voor een ieder toegankelijke balans en staat van baten en lasten benutten. Op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT) zijn deze instellingen namelijk – onder meer – verplicht om een risico-inschatting van de cliënt te maken. Aan de hand van de balans en de staat van baten en lasten worden dergelijke instellingen in staat gesteld om een betere risico-inschatting ten aanzien van de stichting te maken. Ve r d e r e s t a p p e n De voor een ieder toegankelijke balans en de staat van baten en lasten maakt het voor belanghebbenden meer in het algemeen mogelijk vast te stellen of stichtingen hun vermogen daadwerkelijk aanwenden om de in de statuten neergelegde doelstelling te verwezenlijken. Voor sommige stichtingen betekent dit een volgende noodzakelijke investering in administratieve organisatie en professionaliteit. Onze indruk is dat het eind nog niet in zicht is en verdere stappen vanuit de overheid zullen volgen.
Lukas Koppens Senior Account Manager
3
Governance in de praktijk Enige tijd geleden klopte de stichting Kindervreugde voor advies aan bij Van Lanschot Bankiers in Rotterdam. De voorzitter van deze stichting was als Private Banking-relatie goed met Van Lanschot bekend. De stichting Kindervreugde stelt zich ten doel lokale projecten “ter bevordering van welzijn, onderwijs, sport en spel voor kinderen te financieren”. Het vermogen van de stichting bestaat uit een nalatenschap van ruim € 10 miljoen en men streeft naar een jaarlijks beleggingsrendement van 5,5%. Het beleggingsstatuut schrijft een zogenaamd neutraal risicoprofiel voor. Stichting Kindervreugde interpreteert dit profiel als volgt: ca. 50% van het vermogen moet belegd zijn in risicomijdende waarden (obligaties) en ca. 50% in risicodragende waarden (aandelen). Andere categorieën worden door het huidige statuut uitgesloten. Te g e n v a l l e n d e b e l e g g i n g s r e s u l t a t e n De penningmeester is degene binnen het bestuur die de beleggingsbeslissingen neemt. De samenwerking met de vorige bank vond plaats op basis van beleggingsadvisering. Het bestuur overwoog echter om van bank te wisselen omdat de beleggingsresultaten jaar in jaar uit tegenvielen. Na een grondige analyse van het beleggingsstatuut en na enkele gesprekken met de voorzitter en de penningmeester concludeerden wij dat onze collega’s van Kempen Capital Management (KCM) moesten worden ingeschakeld. Binnen Van Lanschot is KCM de specialist op het gebied van het vermogensbeheer voor verenigingen, stichtingen en charitatieve instellingen. Rollen onduidelijk De beleggingsadvisering was niet in lijn met de haalbaarheid van de doelstellingen. Het gebeurde namelijk regelmatig dat beleggingsvoorstellen bij de bestuurders bleven liggen en dat goedkeuring uitbleef. Zowel de voorzitter als de penningmeester verbleven in verband met hun werkzaamheden vaak langdurig in het buitenland. Ook kwam het voor dat één van beide zelf opdracht gaf tot de uitvoering van effectenorders. Uit de gesprekken kwam naar voren dat de toenmalige bank vaak ‘tegensputterde’ omdat de opgegeven orders niet overeenkwamen met de inhoud van het beleggingsstatuut. Het bestuur voerde naar eigen goeddunken transacties uit die in strijd waren met het beleggingsstatuut.
terug naar voorpagina “e-KCMnews”
H e t a d v i e s : k i e z e n v oo r v e r m o g e n sb e h e e r Na de situatie in kaart te hebben gebracht, was ons belangrijkste advies aan de stichting om de governance anders in te richten. Door voor vermogensbeheer te kiezen zou de haalbaarheid van de financiële doelstellingen aanzienlijk worden vergroot. Wij stelden voor om de volgende scheiding van functies aan te brengen: de stichting geeft het beheer van het vermogen uit handen aan KCM. Het bestuur van de stichting krijgt een controlerende functie. Belangrijke afspraken over het risicoprofiel en de contactfrequentie worden in overleg met het bestuur gemaakt en vastgelegd in de beheerovereenkomst. Een ander belangrijk onderdeel van het advies betrof de invulling van de portefeuille. KCM selecteert specialisten op specifieke beleggingsgebieden, fondsbeheerders die vaak een substantieel deel van hun persoonlijke vermogen in de eigen beleggingsfondsen investeren. Dankzij ‘open architectuur’ kan de stichting via externe beleggingsfondsen optimaal gebruik maken van de kennis van externe fondsbeheerders. Onze adviezen legden de basis voor de keuze van Stichting Kindervreugde om met Van Lanschot en KCM in zee te gaan.
Casper H. Knol Commercieel Directeur Van Lanschot Bankiers Rotterdam
4
ANBI: de schijn van winstoogmerk is al taboe Een belangrijke drijfveer voor de overheid om voor stichtingen een eenduidig kader te scheppen is natuurlijk om de gulgevende burger te stimuleren en te beschermen bij het doen van giften. Maar het eigen belang van de overheid zelf is ook een niet te ontkennen factor. Stichtingen die ten onrechte gebruik maken van de belastingvrije status benadelen de overheid en haar burgers. Een stichting dient niet alleen in gedrag maar ook in opzet en structuur aan stringente voorwaarden te voldoen. H e t w a a k z a m e oo g v a n d e B e l a s t i n g d i e n s t Stichtingen hebben de volle aandacht van de Belastingdienst. Van alle Nederlandse stichtingen is slechts een fractie bekend bij de Belastingdienst. Deze wil faciliteren, maar vervolgens ook goed controleren. Wanneer een stichting zich kwalificeert als een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling), kan zij gebruik maken van bepaalde belastingvoordelen bij erven, schenken en giften. Volgens de ANBI-richtlijnen moet ten minste 90% van de gelden ten goede komen aan het algemeen belang. Onderstaand illustreren wij u hoe gevoelig dit ligt. Wa t s t a a t i n d e s t a t u t e n ? Het Hof in Arnhem heeft in een feitelijke procedure beslist dat een stichting zich in 2007 niet kwalificeerde als ANBI, omdat deze stichting toch een winstoogmerk had. De fiscale regelgeving stelt aan de status van ANBI enige voorwaarden, waaronder het ontbreken van een winstoogmerk. Dit moet blijken uit de statuten van de stichting en de feitelijke werkzaamheid van de stichting. Het Hof was van oordeel dat het ontbreken van de uitdrukkelijke vermelding in de statuten dat de stichting geen winstoogmerk had, al tot gevolg had dat de stichting zich niet kwalificeerde als ANBI. Het Hof ging nog ten overvloede in op de vaststelling of uit de feitelijke werkzaamheid zou blijken dat de stichting geen winstoogmerk had, maar ook dat was niet het geval. De stichting had over de jaren 2002 – 2004 (aanzienlijke) overschotten behaald en beschikte over een eigen vermogen van meer dan € 2 miljoen. Dit bracht het Hof tot de conclusie dat geen sprake was van een incidenteel exploitatieoverschot en dat toch sprake was van een winstoogmerk. Ook op een ander formeel punt liep de stichting tegen belemmering voor de ANBI-status op. In de statuten moet uitdrukkelijk zijn bepaald dat bij opheffing een eventueel batig liquidatiesaldo moet worden besteed aan een ANBI dan wel op enige andere wijze waarmee het algemeen belang wordt gediend. De statuten van de stichting voldeden echter niet aan deze voorwaarde.
terug naar voorpagina “e-KCMnews”
De les die hieruit dient te worden getrokken, is dat een stichting zowel in gedrag als in opzet aan strikte voorwaarden moet voldoen. Wanneer het bestuur hier steken laat vallen worden donateurs én begunstigden benadeeld. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Déderiet van Meggelen-Bout Structureerder & Fiscalist Van Lanschot Kempen
5
Beleggingsvisie 2010-2011 Sinds begin dit jaar zijn wij in de beleggingsportefeuilles voorzichtig gepositioneerd. Dat betekende een overweging in obligaties en een onderweging in aandelen. Aandelen waren na de sterke rally in 2009 duur ten opzichte van obligaties en we voorzagen een groeivertraging in 2010. De onzekerheid over de keuzes van beleidsmakers wat betreft begrotingsbeleid, monetair beleid en nieuwe regulering voor banken creëerde onzekerheid. Hetzelfde gold voor de manier waarop de financiële markten schijnbaar de economische afkoeling onderschatten. Vanwege deze factoren was voorzichtigheid geboden, in ieder geval tot het herstel een duurzamer karakter zou krijgen.
Al met al zijn we dus weliswaar positiever geworden maar blijven we voorzichtig gepositioneerd. Pas wanneer ook in de VS en Europa de economische groei een duurzaam karakter krijgt, is flink meer risico in de portefeuilles gerechtvaardigd.
Lars Dijkstra Chief Investment Officer Kempen Capital Management
6
D r i e r e d e n e n v oo r i e t s m e e r o p t i m i s m e Op het gebied van die noodzakelijk geachte voorzichtigheid zijn wij de laatste weken iets positiever geworden. Ten eerste zijn aandelen ten opzichte van obligaties qua waardering goedkoop geworden. Ten tweede is er de afgelopen maanden meer duidelijkheid gecreëerd op het gebied van de keuzes die beleidsmakers voor ogen hebben, en de uitkomsten zijn veelal in lijn met onze ideale uitkomst. Een ruim monetair beleid is voor de komende tijd vrijwel gegarandeerd en met Basel III is de voorgenomen regulering van de financiële sector duidelijk ingekaderd. En ten derde is het risico dat de economische afkoeling doorschiet naar een nieuwe recessie, afgenomen. De groei is weliswaar flink gedaald maar onderliggend kruipt het herstel nog wel langzaam voort. Per saldo voldoende reden voor een iets meer offensieve positionering. R i s i c o ’s n i e t v e r d w e n e n Dat wil echter niet zeggen dat we nu denken dat de zorgen achter ons liggen. De structurele problemen vanuit de kredietcrisis achtervolgen ons nog steeds en zullen dat ook de komende tijd nog blijven doen. Hoge werkloosheid in de VS gecombineerd met een zeer zwakke huizenmarkt vormt een giftige cocktail voor de consumentenbestedingen. Gecombineerd met weinig vraag naar én aanbod van krediet betekent dit dat de belangrijkste groeimotor van de Amerikaanse economie niet op gang komt, wat wereldwijd effect heeft. Dit zorgt er weer voor dat de bedrijfsinvesteringen achterblijven ondanks de recordhoeveelheid cash die bedrijven beschikbaar hebben. Daarnaast neemt de politieke druk om de begrotingstekorten terug te dringen snel toe. Dit is potentieel gevaarlijk omdat de overheid momenteel een gapend economisch gat achter zou laten wanneer zij zich terug zou trekken.
terug naar voorpagina “e-KCMnews”
Disclaimer Deze nieuwsbrief is opgesteld door Kempen Capital Management N.V. (KCM) en alleen bedoeld om u te informeren. KCM is een beleggingsonderneming en heeft in die hoedanigheid een vergunning. KCM staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
