k l i n i s c h e c h e m i e activiteitenverslag

klinische chemie

activiteitenverslag

De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam 020 - 444 3872 [email protected]

20290_1 Dienst Marketing & Communicatie VU

VU medisch centrum klinische chemie

2006 - 2007

1

Colofon Samenstelling Prof.dr. M.A. Blankenstein A. van Dunnewold W.S. Guérand Drs. S.Y.D. Kanhai Vormgeving en druk Dienst Marketing & Communicatie VU, afdeling Vormgeving en Fotografie Oplage 250 Toelichting omslagfoto: Wetenschapsprijs van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie, uitgereikt in 2006 aan dr. C.B.M. Oudejans.

A c t i v i t e i t e n v e r s l a g 20 0 6 - 20 07 klinische chemie

Inhoudsopgave

2

Voorwoord

4

Leiderschap, strategie en beleid Missie Patiëntenzorg, onderzoek & onderwijs

6 6 6

Medewerkers Personeelsbeleid De implementatie van de richtlijn gezondheidsbeleid De introductie van competentiemanagement Personele bezetting Bij- en nascholing ESF-subsidie

9 9 9 9 9 12 12

Middelen Inleiding Materiele kosten Personele kosten

14 14 14 15

Processen Patiëntenzorg • Klinisch Chemisch Laboratorium • Endocrinologisch Laboratorium • Metabool Laboratorium • Moleculair Biologisch Laboratorium Onderwijs Onderzoek • Endocrinologisch Laboratorium • Metabool Laboratorium • Moleculair Biologisch Laboratorium • Research unit / Alzheimer onderzoek • Facilitaire projecten Kwaliteitssysteem

16 16 16 18 19 19 20 22 22 25 37 39 39 40

Waardering Door klanten • Klachten • Patiënttevredenheid Door de maatschappij • Toegekende onderzoeksprojecten • Prijzen • Externe audits / Visitaties • Doorverwijzing / Buitenland • Toekenning organisatie wetenschappelijke congressen

42 42 42 43 44 44 44 45 45 46

Eindresultaten Patiëntenzorg • Aantallen verrichtingen • Kwaliteit: Resultaten interne & externe QC • Point of Care Testen (POCT) Onderwijs • Stages • Scores préklinisch onderwijs Onderzoek • Promoties • Publicaties Kwaliteitssysteem • Verbeterpunten

47 47 47 49 52 53 53 55 55 55 57 58 58

Appendices Appendix Appendix Appendix Appendix Appendix Appendix

1: 2: 3: 4: 5: 6:

INK-model 61 Lijst met afkortingen 62 Publicaties 65 Wetenschappelijke en maatschappelijke activiteiten 89 Overzicht bij- en nascholing 107 P-projecten 113

3

Vo or w o or d

Dit rapport beschrijft het wel en wee van de afdeling Klinische Chemie van het VU medisch centrum over de jaren 2006 en 2007. Die liggen al weer ver achter ons, maar des te leuker is het om weer even terug te kijken. Bij de introductie in het VUmc van een twee-jarige managementcyclus is besloten ook de rapportage van onze afdeling op een twee-jaarlijkse basis te gaan verzorgen. Dit is het tweede rapport in die zin. De afdeling heeft de activiteiten op alle terreinen waarop we werkzaam zijn: patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs niet alleen gecontinueerd, maar waar mogelijk ook geïntensiveerd. In dit rapport wordt daar verslag van gedaan. Daarnaast is er natuurlijk geïnvesteerd in de toekomst. Was in een vorig rapport nog sprake van een verhuizing naar het nieuw te bouwen Onderzoeks- en Diagnostiekgebouw, later is besloten dat zowel onze afdeling als de Hematologie Laboratoria toch op de brug en in de polikliniek gehuisvest blijven. Enerzijds maakt die beslissing dat we het contact met de aanvragers en patiënten beter in stand kunnen houden en is er ook minder zorg over de logistiek rond medewerkers die in zo’n nieuw gebouw bij nacht en ontij voor de patiënten klaar staan. Anderzijds is er toch ook teleurstelling over de bij het maken van de plannen voor de verhuizing geïnvesteerde energie. Alles is niet verloren uiteraard, want de gemaakte plannen zijn voor een deel behulpzaam bij de planning van de renovatie van de Brug die voor 2011 staat gepland. De brand op Pinksterzaterdag 2007 heeft ook nadrukkelijk zijn stempel op de verslagperiode gelegd. Per acuut konden wij niet meer op de laboratoria werken en moest een noodoplossing worden gevonden. De hulp kwam van binnen en buiten: afdeling 1B bood ons tijdelijk onderdak en de collega’s van het Klinisch Chemisch Laboratorium van het AMC hebben de meest urgente bepalingen voor ons verricht. De inzet van de eigen mensen mag natuurlijk ook niet onvermeld blijven. De teamgeest 4

vierde hoogtij! Na de acute fase kwam de fase van het herstel en wisten velen in huis het laboratorium weer te vinden. De buispost was immers bij de brand volledig verwoest. Kort na de brand vond in Amsterdam het EUROMEDLAB 2007 congres plaats. Aan de organisatie zowel als aan de wetenschappelijke inhoud van dat congres heeft de afdeling een forse bijdrage geleverd. Het bezoek van H.M. Koningin Beatrix aan het congres was een belevenis op zich. Ontwikkelingen gaan snel, en de afdeling realiseerde zich meer en meer dat aan modernisering van het laboratoriuminformatiesysteem niet valt te ontkomen. Samen met de andere afdelingen die van het systeem gebruik maken is vervanging voorbereid. Dit wordt een mega-operatie, die waarschijnlijk in 2009 zijn beslag krijgt. Kwaliteit heeft altijd een belangrijke plaats in de activiteiten van de afdeling ingenomen. In 1999 werden de inspanningen beloond met het verlenen van de accreditatie door CCKL. In de daarop volgende jaren werd het kwaliteitssyteem geconsolideerd, leidend tot heraccreditatie in 2004. Vooral in 2007 heeft de voor begin 2008 geplande visitatie zijn schaduw vooruit geworpen. We waren goed voorbereid op de herbeoordeling. Aan dit rapport hebben velen meegewerkt. Het zou echter niet tot stand zijn gekomen zonder de inspanningen van de jaarverslagcommissie: Soraya Kanhai, Wendy Guérand en Ank van Dunnewold. Op deze plaats wil ik tenslotte allen danken waarmee de afdeling in de afgelopen periode vruchtbaar heeft samengewerkt. Namens alle stafleden, Prof.dr. M.A. Blankenstein 5

Leiderschap, strategie en beleid Missie De missie van de afdeling Klinische Chemie van het VUmc is in de volgende formule vervat: “ P O 3 J 5 J ” In woorden luidt de missie: “voor Patiëntenzorg, wetenschappelijk Onderzoek, Onderwijs en Opleiding, verzorgt de afdeling Klinische Chemie het Juiste resultaat, op de Juiste tijd op de Juiste plaats, met de Juiste interpretatie en tegen de Juiste kosten”. Een onlosmakelijk onderdeel van de missie is daarbij dat de medewerkers van de afdeling de hieraan verbonden activiteiten met plezier uitvoeren.

Patientenzorg, onderzoek & onder wijs De patiëntenzorg betreft laboratoriumverrichtingen ten behoeve van patiënten toevertrouwd aan de zorg van het VU medisch centrum, maar ook voor patiënten van andere zorgverleners, zowel nationaal als internationaal. In die gevallen gaat het om specialistische verrichtingen waarin de afdeling een referentiefunctie vervult. Voor de VUmc-patiënten is er ook een belangrijke taak voor de afdeling weggelegd in de verwerving van het lichaamsmateriaal, waarbij de afdeling de bloedafname in de polikliniek en voor een deel in de kliniek verzorgt. Introductie POCT-glucose en verbetering POCT-kwalitatief urineonderzoek In 2006 heeft een inventarisatie plaatsgevonden van de mogelijkheden van het meten van glucose point-of- care (POCT). Najaar 2006 zijn een POCT-coördinator (senior-kernanalist) en key-operator (kernanalist) POCT aangesteld. Er is een validatie van apparatuur van 3 firma’s uitgevoerd. Financiële en ICT (on)mogelijkheden zijn geëxploreerd. In 2007 is besloten tot de aanschaf van 60 PCx-en (Abbott) met toebehoren en een koppeling met behulp van Labtrain (Bodégro). Augustus 2007 zal een pilot gestart worden op de afdeling VNCO van het VUmc. Met de bedoeling om daarna deze apparatuur in de gehele kliniek te implementeren. De POCT-coördinator verzorgt daarbij de instructies van het verplegend personeel en is 1e lijns-vraagbaak bij problemen op de afdelingen. 6

Ter verbetering van kwalitatief urineonderzoek met behulp van strips is op de polikliniek Urologie een Urisys 1100 geïntroduceerd om de aflezing van de urinestrips te objectiveren. Het wetenschappelijk onderzoek van de afdeling vindt voornamelijk plaats in multidisciplinaire samenwerking met andere afdelingen en is ondergebracht in de onderzoeksinstituten van het VUmc. Ook verleent de afdeling facilitaire laboratoriumondersteunig aan veel van het patiëntgebonden onderzoek van klinische afdelingen van het VUmc. Tenslotte is de afdeling actief bij het opzetten, evalueren en implementeren van nieuwe technologieën ter verbetering van diagnostiek en follow-up. Participatie in onderwijs is in een UMC een vanzelfsprekendheid. De afdeling stelt zich ten doel de artsen in spe zodanig bekend te maken met het laboratoriumonderzoek dat zij in staat zijn daarvan in hun loopbaan optimaal gebruik te maken en zaken met betrekking tot aanvraag, uitvoering en interpretatie van laboratoriumonderzoek met het laboratorium te bespreken. Theoretisch en praktisch onderwijs in verschillende fasen van het curriculum worden hiertoe aangewend. Studenten van andere studierichtingen zijn bij de afdeling Klinische Chemie welkom voor het uitvoeren van hun wetenschappelijke stages. Opleiding van klinisch chemici en analisten ziet de afdeling als een taak die in de continuïteit van het vakgebied der laboratoriumgeneeskunde moet voorzien. Opleidingsbevoegdheid is door de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (NVKC) verleend voor zowel de opleiding van algemeen klinisch chemici, als voor de klinisch chemische aandachtsgebieden Erfelijke Metabole Ziekten en Endocrinologie. De Nederlandse Anthropogenetische Vereniging (NAV) verleende het Metabool Laboratorium opleidingsbevoegdheid voor het opleiden van klinisch biochemisch genetici en van die bevoegdheid wordt uiteraard gebruik gemaakt. Voor alle onderdelen van het hierbovengeschetste werkterrein geldt dat de afdeling zich, zoals gezegd, ten doel stelt het juiste resultaat, op de juiste tijd op de juiste plaats, met de juiste interpretatie en tegen de juiste kosten te leveren. Hoewel de voorgaande zin feitelijk voor zich 7

zou kunnen spreken, is enige toelichting toch wel op zijn plaats. Het juiste resultaat wil niet alleen zeggen dat een bepaald resultaat analytisch gezien (kwantitatief) juist is en met de voor de betreffende vraagstelling juiste nauwkeurigheid tot stand is gekomen, maar dat de betreffende verrichting, in het kader van die vraagstelling, ook inderdaad (kwalitatief) de juiste keuze is geweest.

8

M edewerker s Personeelsbeleid Het streven naar kwalitatief hoogwaardige dienstverlening aan patiënten en aanvragers is in 2006 en 2007 vertaald in de verbetering van het HRM-beleid op de afdeling. HRM is gericht op het in balans brengen van afdelings- en medewerkerbehoeften. Naarmate beide beter op elkaar zijn afgestemd, presteren medewerkers beter en dragen ze zo meer bij aan het verwezenlijken van de ambities van de afdeling.

De implementatie van de richtlijn gezondheidsbeleid De afdeling Klinische Chemie had voor de jaren 2006 en 2007 HRMdoelstellingen geformuleerd op basis van het nieuwe gezondheidsbeleid van het VUmc. Het doel van het nieuwe gezondheidsbeleid is meervoudig, namelijk: het bijdragen aan gezondheidsbevordering, het voorkomen van onnodig (lang) verzuim en het streven naar optimale inzetbaarheid. Het nieuwe gezondheidsbeleid gaat uit van een positievere en ruime benadering van gezondheid in het algemeen, waarbij preventie een belangrijke rol gaat spelen. Op de afdeling Klinische Chemie is het nieuwe gezondheidsbeleid geïntroduceerd middels voorlichtingsbijeenkomsten voor het personeel.

De introductie van competentie-management In 2006 en 2007 werd vanuit P&O-centraal competentiemanagement geïntroduceerd. Met competentiemanagement poogt men de kwaliteit van het managementniveau te verbeteren middels definiëring van afdelingen functiegerichte competenties. In 2007 is de pilot competentiemanagement gestart voor het leidinggevende middenkader van het Klinisch Chemisch Laboratorium.

Personele bezet ting De afdeling Klinische Chemie telde in 2006 en 2007 circa 200 medewerkers. De medewerkers werken voor één of meerdere organisatie9

onderdelen, te weten het Klinisch Chemisch Laboratorium, het Endocrinologisch Laboratorium, het Metabool Laboratorium, het Moleculair Biologisch Laboratorium, het Bureau Centrale Ondersteuning of de Researchunit. In 2006 is met 55% van de medewerkers een jaar/ beoordelingsgesprek gevoerd. In 2007 is met 76% van de medewerkers een jaar/beoordelingsgesprek gevoerd. De personele bezetting wordt uitgedrukt in fte, niet in aantal medewerkers. Uit het onderstaande schema blijkt dat er in 2006 11 fte medewerkers in dienst zijn gekomen. Daarentegen zijn er 10,65 fte medewerkers in hetzelfde jaar uit dienst gegaan. In 2007 zijn er in totaal 18,77 fte medewerkers in dienst gekomen en 10.71 fte medewerkers uit dienst gegaan. PERSONEEL IN/UIT DIENST 2006 In dienst naam

0,00 fte functie

per 01-01-06 lab

Fernandez Ojeda, M.R.

1,00 fte analist

per 01-01-06 ML

Hofman-Scheunhage, A. 0,44 fte bloedafnameassistent per 01-02-06 KCL

10

Tolie, S.V. van

0,44 fte bloedafnameassistent per 01-02-06 KCL

Ceelen, A.

1,00 fte analist

per 01-03-06 KCL

Eissen, J.C.

1,00 fte analist

per 01-03-06 KCL

Hengel, E.

1,00 fte analist

per 01-03-06 KCL

Heijboer, A.C.

1,00 fte KCio

per 01-05-06 KC

Schellekens, N.C.J.

0,18 fte doktersassistent

per 01-05-06 KCL

Wijngaart, H. van der


per 01-05-06 KCL

Rossum, M. van

0,22 fte adm. medewerker

per 01-06-06 BCO

Betsalel, O.T.

1,00 fte AIO/promovendus

per 01-07-06 ML

Brinke, T. ten

1,00 fte analist

per 01-08-06 KCL

Helden, M. Van

1,00 fte analist

per 01-08-06 KCL

Levitus, M

1,00 fte KCio

per 01-09-06 KC

Mulder, S

1,00 fte wet. onderzoeker A

per 01-09-06 RES

Bier, P.M.

1,00 fte analist

per 01-10-06 ML

Wongsodihardjo, E.


per 01-10-06 KCL

Beertsen, C.M.T.

1,00 fte analist

per 01-12-06 EL

Uit dienst 2006 Visser, W., Meulen-Overdiep, M. vd., Lennertz. P., Bakker, A.S., Hertog, D., Gerbens, A.J., Poortvliet, W.P., Kreuk, E.A., Odesyuk, R., Kort, S.A.R., Belkasmi, K., Verhoeven, N.M., Wijngaart, H, vdr, Sana, S., Sana, U., Want, A. ter, Lam, M.T.

PERSONEEL IN/UIT DIENST 2007 In dienst naam

0,00 fte functie

per 01-01-07 lab

Blom, H.J.

1,00 fte sr. wet. onderzoeker

per 01-01-07 ML

Gouyon Matignon, C.M.F. 0,21 fte student-assistent

per 01-01-07 KC

Keizer, S.M.P.D.

0,28 fte student-assistent

per 01-01-07 KC

Munoz Brands, R.M.


per 01-01-07 KC

Burink, M.K. van


per 01-01-07 KC

Nielsen, K.


per 01-01-07 KC

Lange, M. de

0,67 fte doktersasssistent

per 01-01-07 KCL

Boelage-Koch, T.M.


per 01-01-07 KCL

Baali, M.

1,00 fte laborant

per 01-02-07 KCL

Peters, S.T.A.

0,14 fte laborant

per 01-02-07 KCL

Fabriek, B.O

1,00 fte KCio

per 01-03-07 KC

Imak, A.

1,00 fte analist

per 01-03-07 KCL

El Assri, S.

1,00 fte analist

per 01-04-07 KCL

Miltenburg, A.


per 01-04-07 KCL

Schaap, S

1,00 fte analist

per 01-06-07 KCL

Hensgens, H.E.S.J.

toegelatene

per 01-07-07 KC

Oldenburg, E

1,00 fte analist

per 01-08-07 KCL

Gomes Cortez,J.


per 01-09-07 KCL

Dokter, R.J


per 01-09-07 KCL

Cherqui, F

1,00 fte analist

per 01-09-07 KCL

Large, T.Y.S. Le


per 01-09-07 KCL

Menze, L.


per 01-10-07 KCL

Valpoort, S.N


per 01-09-07 KCL

Mboungou, J.J.

1,00 fte analist

per 01-10-07 KCL

Bokhorst, M.F.

1,00 fte analist

per 01-10-07 KCL

Pop, A.

1,00 fte research analist

per 01-10-07 KCL 11

Dos Santos Rocha, M.E

1,00 fte toegelatene

per 08-10-07 ML

Oenen, W.M.C. van

0,89 fte medisch adm.

per 01-12-07

medewerker

Meijn-Hansma, P


per 01-08-07 KCL

Henar, P

1,00 fte analist

per 01-08-07 KCL

BCO

Uit dienst 2007 Tel, P.A., Brinke, T. ten, Hofman. A., Lange, M. de, Makine, C., Grijpma, A.M.E., Bouijda, M., Li fo sjoe-Koning, C.Y. de, Menkveld, A., Noordstrand-Liem, M.I., Amghar, A., Eggemont, C.L., Bezu, J. van, Zeeuw, A.G. de

Bij-en nascholing Medewerkers hebben volop gebruik gemaakt van het opleidingsbudget à €12.000 om zich verder te ontwikkelen. Daarnaast werden vele “koffiepraatjes” georganiseerd om de medewerkers van voornamelijk het Klinisch Chemisch Laboratorium en het Endocrinologisch laboratorium bij te scholen. Een overzicht van de opleidingen die medewerkers in 2006 en 2007 gevolgd hebben en de titels en de sprekers van de koffiepraatjes is weergegeven in appendix 5.

ESF-subsidie De afdeling Klinische Chemie heeft als onderdeel van Divisie V meegewerkt aan de aanvraag voor subsidie van scholingsactiviteiten van medewerkers welke beschikbaar werd gesteld door het Europees Sociaal Fonds (ESF). Deze subsidie komt expliciet tegemoet in de kosten van scholing van medewerkers onder andere tot op startkwalificatieniveau. Daarnaast komt het tegemoet in de kosten van verdere scholing van medewerkers tot op het niveau van de vakopleiding of middenkaderopleiding tot en met de HBO-opleiding. Eveneens zijn de verletkosten van de docent en de student subsidiabel in geval de scholing onder werktijd plaatsvindt. Aan de aanvraag van de ESFsubsidie is een heel intensief traject vooraf gegaan: op basis van het opleidingsplan van de afdeling is er een groot aantal opleidingen voor 12

erkenning voorgedragen bij brancheorganisatie SoFoKleS, die door het Europees Sociaal Fonds was aangewezen om de erkenningsregeling toe te passen. Vervolgens is het cursuspakket als onderdeel van de aanvraag van Cluster V na aanbesteding aangeboden aan het Agentschap in Zwolle, dat op haar beurt door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is aangewezen om de subsidieaanvraag te behandelen. Het Europees Sociaal Fonds heeft de subsidie-aanvraag voor scholingsactiviteiten van de afdeling Klinische Chemie en de andere afdelingen van Cluster V in zijn geheel gehonoreerd. De projectsubsidie liep van april 2005 tot en met december 2007. In de praktijk houdt dat in dat 50% van het programma wordt vergoed. Het totale subsidiebedrag wordt uitgekeerd in 2008, als het volledige opleidingsprogramma is voltooid.

13

Middelen Inleiding In deze paragraaf zullen de materiële en personele uitgaven van de afdeling in de jaren 2006 en 2007 toegelicht worden. De volgende definities worden gehanteerd: Materieel budget: 1e geldstroom financiering van het geheel van bestellingen binnen de afdeling Klinische Chemie (met uitzondering van apparatuur > € 4.500). Personele budget: 1e geldstroom financiering van het totaal aan personele kosten die er gemaakt worden binnen de afdeling Klinische Chemie.

Materiële kosten Het totaal van het materiële budget en de materiële kosten in 2006 en 2007 (excl. investeringen > €4.500) ziet er voor de gehele afdeling Klinische Chemie als volgt uit: MATERIËLE KOSTEN

2006

2007

VERSCHIL

Totaal budget

€ 2.029.246

€ 2.271.396

€ 242.150

Gerealiseerde materiële kosten € 2.848.568

€ 2.543.792

€ -304.776

Afwijking

€ 273.396

€ 819.323

Verhoging van het materieel budget ten opzichte van 2006 wordt veroorzaakt door de berekening van nieuwe kostprijzen van klinisch chemische verrichtingen in 2007. Het materieel budget in 2006 was gebaseerd op de kostprijzen van de klinisch chemische verrichtingen berekend in 2005.

14

Personele kosten PERSONELE KOSTEN

2006

2007

VERSCHIL

Totaal budget

€ 6.283.532

€ 6.722.523

€ 438.991

Gerealiseerde personele kosten € 6.269.610

€ 6.594.699

€ 325.098

Afwijking

€ 127.824

€ 13.923

Verhoging van het personele budget ten opzichte van 2006 wordt veroorzaakt door de berekening van nieuwe kostprijzen van klinisch chemische verrichtingen in 2007. Het personele budget in 2006 was gebaseerd op de kostprijzen van de klinisch chemische verrichtingen berekend in 2005.

15

Processen Patiëntenzorg Klinisch Chemisch Laboratorium Vervanging en implementatie apparatuur Begin 2006 werd een 4e Modular P (klinisch chemische analyzer) geplaatst ten behoeve van de verwerking van een elftal niet dagelijkse bepalingen. Na analytische validatie werden de bepalingen van de ELAN overgezet op de Modular. Volgens plan werden in 2006 de in 2004 aangeschafte Cell Dyn 4000 hematologie analyzers ingeruild voor de recent op de markt gekomen Cell Dyn Sapphire hematologie analyzers. Na een beknopte validatie werden de twee analyzers in gebruik genomen. Ter vervanging van de centraal en decentraal geplaatste bloedgasanalyzers werden in 2006 bloedgasanalysers van verschillende firma’s getest. Op basis van gebruiksvriendelijkheid viel de keuze op ABL 800 (Radiometer). Bij het Klinisch Chemisch Laboratorium is de ABL 800 na validatie in gebruik genomen. Zodra koppelingsprogrammatuur voor decentraal geplaatste bloedgasanalyzers gerealiseerd is zullen ook deze bloedgasanalyzers worden vervangen. Deze bloedgasanalyzers zijn inmiddels gevalideerd. Eind 2006 werd een semiautomatische analyzer (Hydrasys, Sebia) aangeschaft voor eiwitelectroforese en immuunfixatie ter ondersteuning van de Mproteïne diagnostiek. Na validatie werd de Hydrasys begin 2007 in gebruik genomen. Eind 2007 is de Miditron van het citolaboratorium vervangen door een Urisys 1800, na een korte validatie werd deze in gebruik genomen. Nieuwe bepalingen en vervallen bepalingen In 2006 en 2007 zijn de volgende bepalingen op de Immage geïmplementeerd: β-trace protein ten behoeve van de detectie van liquorlekkage, α1-microglobuline in urine als merker voor tubulusschade, vrije lichte ketens κ en λ ter ondersteuning van de Mproteïne diagnostiek en follow-up. 16

Ten behoeve van een onderzoeksprotocol bij de afdeling Maag- Darm en Leverziekten werd OCsensorμ analytisch gevalideerd voor de immunochemische bepaling van occult bloed in feces. De klinische validatie moet uit het onderzoeksprotocol volgen. Wijziging in methoden Begin 2007 is de procedure rondom het kwalitatieve urineonderzoek gewijzigd. Na een positieve sedimentscreening voor leukocyten, eiwit of nitriet wordt geen microscopisch sediment meer gedaan. In geval van erytrocyten ≥ 1+ volgt nog wel een microscopisch sediment. De uitslag van de teststrook voor leukocyten, eiwit, erytrocyten en nitriet worden altijd doorgegeven, eventueel samen met de uitslag van het microscopisch sediment. In maart 2007 werden de enzymen ALAT, alkalische fosfatase, amylase, ASAT, CK, γ-GT en LD afgeijkt op de SKML enzymkalibrator “Kalibratie 2000”, hierdoor zijn de patiëntenuitslagen traceerbaar naar internationaal vastgestelde IFCC 37 ºC enzymreferentiesystemen. Tevens werd de rapportage van de differentiatie van het witte bloedbeeld gewijzigd percentage naar absolute aantallen (109/L). Deze ingrijpende wijzigingen werden ondersteund met de uitgifte van een nieuwe referentiewaardenkaart, deze is niet alleen beschikbaar als geplastificeerd kaartje, maar is ook digitaal opvraagbaar via intranet. Daarnaast werden de bepalingsmethoden van complementfactor C1q, IgM in liquor en ferritine gewijzigd. De laatste bepaling werd om logistieke redenen overgenomen van het Endocrinologisch Laboratorium. Eind 2007 zijn voorbereidingen getroffen om de bepaling voor creatinine in plasma te wijzigen van de niet-specifieke Jaffé methode in de specifieke enzymatische methode en tevens de kalibratie aan te passen zodat de uitslagen herleidbaar zijn naar IDMS (isotope dilution mass spectrometry). Het doel van deze actie is o.a. introductie van de geschatte GFR (eGFR) op basis van de 4-punts MDRD-formule, een formule afgeleid uit de Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) studie. De gewijzigde plasma creatinine en de eGFR zullen begin 2008 ingevoerd worden. 17

Endocrinologisch Laboratorium Vervanging en implementatie apparatuur Na een lange periode van onzekerheid kwam in april 2006 het definitieve bericht dat de Advantage van de firma Nichols uit bedrijf zou worden genomen. Al geruime tijd waren er grote problemen bij de levering van reagentia, die tot achterstanden in de rapportage van resultaten voor zowel diagnostiek als projecten leidden. Omdat op deze ontwikkeling reeds was geanticipeerd, kon de vervanging van de Advantage in relatief korte tijd worden gerealiseerd. Reeds in maart 2006 werd de Immulite2500 van de firma Siemens geplaatst om de productie van de bepalingen op de Advantage over te nemen. Later dat jaar werd de Immulite gekoppeld via een nieuw koppelingssysteem voor het Endocrinologisch Laboratorium, LabTrain (firma Bodégro). Ook de koppeling van de Xpress werd via dit systeem gerealiseerd. Nieuwe bepalingen Voor de diagnostiek werden in 2006 en 2007 geen nieuwe bepalingen geïntroduceerd. Ook kwamen er geen bepalingen te vervallen. Wijziging in methoden Door de vervanging van de Advantage door de Immulite werden in 2006 vijf bepalingen overgezet, te weten groeihormoon, IGF-1, IGF-BP3, ACTH en PTH. Het was de bedoeling ook cortisol op de Immulite te gaan bepalen. Dit kon echter geen doorgang vinden omdat niet aan de gestelde kwaliteitseisen werd voldaan. Cortisol werd daarom tijdelijk omgezet naar een handbepaling (firma Siemens), waarna in 2007 werd overgegaan op een geautomatiseerde bepaling op de Advia Centaur (firma Siemens). Later dat jaar kwam er een nieuwe versie van de bepaling op de markt. De laatste bepaling die uitgevoerd werd op de Advantage, osteocalcine, werd omgezet naar een handbepaling van de firma BioSource. In het kader van de voortschrijdende automatisering werd in 2007 de bepaling van SHBG omgezet van een handmethode (IRMA van de firma Orion) naar een automaat voor bindingsanalyse (Immulite2500 van de 18

firma Siemens). De bepaling van DHEA-S werd niet op de Immulite toegelaten omdat niet aan de gestelde kwaliteitseisen werd voldaan. Ten slotte werd in 2006 om kwaliteitsredenen de bepaling van proinsuline omgezet van een handbepaling van de firma Dako naar een handbepaling van de firma Zentech.

Metabool Laboratorium Vervanging en implementatie apparatuur

• Denaturing high performance liquid chromatography (DHPLC):

mutatie scanning

• BIOCHROM 20 vervangen door de BIOCHROM 30

• Tandem MS

• GC-MS

Nieuwe bepalingen en vervallen bepalingen Nieuw: Mutatie detectie voor de volgende aandoeningen (genen):

• Alpha-aminoadipic semialdehyde dehydrogenase deficiency

(ALDH7A1/ATQ1)

• Malonyl CoA decarboxylase deficiency (MLYCD)

• Methylenetetrahydrofolate reductase deficiency (MTHFR)

• Combined methylmalonic aciduria and homocystinuria:

CobalaminC type, (MMACHC)

• Tarui disease / GSD VII (PFKM)

Moleculair Biologisch Laboratorium De klinische diagnostiek van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft de analyse van genetische variaties (polymorfismen) met klinische consequenties. Twee van de drie personen zal gedurende een of meerdere fases in het leven klinische gevolgen ondervinden van genetische variaties. Deze variaties komen in tegenstelling tot mutaties bij iedereen voor. Een ongun19

stige combinatie van deze variaties kan de oorzaak vormen of het beloop van ziekte beinvloeden alsook de respons op therapie. Inzicht in de betrokken genen, de verantwoordelijke genetische variaties en de hiermee gecorreleerde ziekten (bv. type 2 diabetes, multiple sclerosis) nemen in hoog tempo toe en leveren de mogelijkheid tot geïndividualiseerde, effectievere patiënten diagnostiek en –behandeling (maatwerk). Aan het pakket van lopende diagnostische bepalingen (ApoE-, FSHreceptor- en CYP450 genotypering) is in 2007 de MX1 typering toegevoegd met enthousiaste ondersteuning van de afdeling Neurologie (dr. J. Killestein, prof. dr. C.H. Polman). De nieuwe assay betreft de kwantitatieve analyse van MX1 RNA in perifere bloedcellen van patiënten met multiple sclerosis die behandeld worden met interferon beta. Van deze patiënten ontwikkelt 10-20% resistentie tegen interferon door het optreden van antistoffen. De MX1 RNA analyse geeft in een eerder stadium met een minder bewerkelijke assay antwoord op de vraag of de patiënt(e) baat heeft bij therapie. In 2007 is ook voor dezelfde groep patiënten een start gemaakt met een aanvullende assay, de kwantitatieve bepaling van variant transcripten van de interleukine 7-receptor (IL7R). De aanwezigheid van een robot voor automatische RNA-isolatie maakte isolatie in grote aantallen (duizenden) ten behoeve van derden mogelijk.

Onder wijs Kerntaak onderwijs De afdeling Klinische Chemie verzorgt onderwijs voor studenten Geneeskunde. Daarnaast worden er voor studenten medische chemie practicum en stages verzorgd. Practicum verzorgd door Metabool Laboratorium Medische chemie/chemische diagnostiek, practicum vaardigheden 3e jaars studenten geneeskunde, college metabool onderzoek.

20

Practicum verzorgd door Endocrinologisch Laboratorium Voor het profielonderwijs endocrinologie, voortplanting en metabolisme aan derdejaars studenten werd wederom het deelpracticum endocrinologisch laboratorium, deelprogramma endo bot en calcium lab en klinische chemie verzorgd, in 2006 voor 30 en in 2007 voor 27 studenten. Overige onderwijsactiviteiten Dr. A.A. Bouman • Verzorgen collegeblok voor de verpleegkundige vervolgopleiding

O&G, 10 oktober 2006 en 18 januari 2007.

Dr. H.M. Dijstelbloem • Snuffelstages en stage voor Life Sciences duaal, Hogeschool Utrecht • Stage voor Life Sciences & Chemistry deeltijd duaal, Hogeschool

Utrecht

• Stage voor School of Health Laboratoriumonderwijs, Hogeschool

INHOLLAND Alkmaar

• Wetenschappelijke stage voor masteropleiding Medical

Engineering, TU Eindhoven

• Stage voor klinisch chemici i.o., examen endocrinologie • Profielonderwijs endocrinologie, voortplanting en metabolisme (3e jaars geneeskundestudenten); deelpracticum

Endocrinologisch Laboratorium

Opleiding (KC) In opleiding tot klinisch chemicus: • Drs. S.A.R. Kort

tot 01-08-2006

• Dr. H.M. Dijstelbloem,

aandachtgebied endocrinologie

• Dr. A.C. Heijboer

vanaf 01-01-2006 vanaf 01-05-2006

• Dr. M. Levitus

vanaf 01-09-2006

• Dr. B. O. Fabriek

vanaf 01-03-2007

In opleiding tot klinisch biochemisch geneticus: • Drs. M.M.C. Wamelink

tot 31-12-2007 21

Onderzoek Endocrinologisch Laboratorium Het onderzoek binnen het Endocrinologisch Laboratorium richt zich op bot en calcium stofwisseling met als doelstelling stimulatie van de botvorming. Naast de onderzoekslijn: ’het effect van mechanische belasting op botweefsel” heeft het onderzoek zich het afgelopen jaar ontwikkeld richting de effecten van ontstekingsfactoren bij het ontstaan van osteoporose en de effecten van vitamine D metabolieten op botcellen en de omzetting van 25 (OH) D3 naar 1,25 (OH)D3 in de botcellen. Voor de effecten van mechanische belasting op botweefsel heeft een grootschalig dierexperimenteel onderzoek plaatsgevonden naar de krachtenverdeling binnen een rat wanneer hij loopt en de verandering van deze krachtenverdeling op het moment dat deze rat additioneel gewicht toegediend krijgt middels een rugzak. Ook is gekeken naar het effect van oplopende of aflopende helling. Het blijkt dat de krachten op de voorpoten het grootst zijn wanneer de rat naar beneden loopt zonder additioneel gewicht. Wanneer de rat naar boven loopt zijn de krachten op het onderbeen groter maar de grootste verandering van kracht is te bereiken in de voorpoot bij het naar boven lopen. De ontstekingsfactoren: IL-1α, IL-1β, TNFα, en IL-6 zijn bestudeerd in primaire osteoblast-achtige cellen. Het blijkt dat IL-1α, IL-1β en IL-6 een stimulerende werking heeft op de proliferatie van primaire osteoblasten in vitro. Differentiatie zal het komend jaar bestudeerd worden. Serum van patiënten met inflamatory bowel disease heeft een remmend effect op de proliferatie van deze cellen. Binnen het vitamine D-project is aangetoond dat zowel osteoblast-achtige cellijnen als primaire osteoblasten, 1 α hydroxilase produceren. Bothistomorfometrie is uitgevoerd in 14 patiënten voor diagnostiek en in 22 in het kader van een project.

22

Adiponectine multimeren De bepaling van adiponectine multimeren (ALPCO Diagnostics) werd gevalideerd en toegepast op een selectie van monsters uit een reeds lopende klinische studie naar de veranderingen in neurohumorale en metabole parameters tijdens en na gewichtsverlies. Adiponectine daalde bij gewichtsverlies, echter minder hard bij groot gewichtsverlies dan bij klein gewichtsverlies. Dit is in tegenstelling tot de literatuur, maar wordt wellicht verklaard doordat niet eerder zo vroeg werd gekeken naar veranderingen in adiponectine bij gewichtsverlies. Alleen de laagmolecularie vorm van de adiponectine multimeren veranderde significant. Nadat de studie was afgerond, ontstond twijfel over de juistheid en specificiteit van de adiponectine multimeren bepaling van ALPCO Diagnostics. In samenwerking met dr. M.T. Ackermans van het Academisch Medisch Centrum, Amsterdam wordt hier nader naar gekeken. Laboratoriummedewerkers: C.M.T. Beertsen, M. Lomecky Klinische partners: dr. M.L. Drent, drs. S. Jakobsdottir Samenwerking: dr. M.T. Ackermans (AMC) Vrij-cortisol in serum De bepaling van vrij-cortisol in serum werd uitgevoerd door middel van evenwichtsdialyse, waarna bepaling van cortisol met behulp van een cortisol RIA (Orion Diagnostica). De evenwichtsdialyse werd geoptimaliseerd en de methode gevalideerd. Vervolgens werd de methode toegepast op een selectie van monsters van een Intensive Care populatie. In deze populatie kwamen de uitslagen verkregen met behulp van evenwichtsdialyse slechts gedeeltelijk overeen met de uitslagen verkregen via een berekende methode. Deze berekende methode is echter gebaseerd op een gezonde populatie met normale concentraties van cortisolbindende eiwitten. Het verschil tussen gemeten en berekende waarden kan dus deels worden verklaard doordat de berekening niet toepasbaar is op een Intensive Care patiëntenpopulatie. Hier wordt momenteel nader onderzoek naar verricht. Laboratoriummedewerkers: A.N. Panneflek, F. Martens Klinische partners: dr. A. Beishuizen, prof. dr. A.B.J. Groeneveld Samenwerking: dr. M. Vogeser (München) 23

Testosteron met LC-MS/MS De bepaling van testosteron met behulp van LC-MS/MS werd geoptimaliseerd en de methode gevalideerd om gevoelig en specifiek te kunnen meten, met name in het gebied onder de 2,5 nM. Vervolgens werd de nieuw ontwikkelde methode toegepast op een selectie van monsters uit een reeds lopende klinische studie naar veranderingen in hormonale parameters bij de ouder wordende vrouw. Zoals verwacht en in de literatuur bekend kon met deze methode testosteron gevoelig en specifiek worden gemeten. Hoewel arbeidsintensief lijkt deze methode op dit moment zeer concurrerend te zijn met reeds gepubliceerde LC-MS/MS methoden. In de komende periode zal gekeken worden naar de mogelijkheid om een steroidprofiel voor androgenen te ontwikkelen. Tevens zal gekeken worden naar de toegevoegde waarde van deze methode voor de klinische diagnostiek, alsmede toepassingen in het onderzoek, bijvoorbeeld in andere matrices zoals weefselvloeistof. Laboratoriummedewerkers: drs. H.N. Bui, F. Martens Preklinische partners: dr. E.A. Struys, prof. dr. C. Jakobs Klinische partners: dr. W. de Ronde FGF-23 De bepaling van FGF-23 (Intact en C-term FGF-23, Immutopics) werd opgezet ten behoeve van de diagnose hypofosfatemische rachitis, alsmede de progressie van predialyse naar dialyse bij nierpatiënten. Deze bepalingen werden gevalideerd en toegepast op een selectie van monsters van patiënten met verdenking hypofosfatemische rachitis, predialyse- en dialysepatiënten, alsmede gezonde ouderen met en zonder vitamine D gebrek. De bepaling van FGF-23 met de Intact FGF-23 kit van Immutopics voldeed niet aan de gestelde kwaliteitseisen (slechte reproduceerbaarheid, twijfel over juistheid van de bepaling) en werd afgekeurd voor gebruik. De bepaling van FGF-23 met de C-term FGF-23 kit werd goedgekeurd. De klinische validatie aan de hand van patiëntengroepen en gezonde proefpersonen wordt momenteel uitgevoerd. In de komende periode zal ook gekeken worden naar de fysiologie van FGF-23 in relatie tot de fosfaathuishouding bij gezonde proefpersonen (kinetiek van FGF-23 na fosfaatarme en fosfaatrijke maaltijden). 24

Laboratoriummedewerkers: J.E. Dijkstra, M. Frans, M. Lomecky, dr. M. Levitus Klinische partners: dr. M.G. Vervloet, prof. dr. P.M. ter Wee, prof. dr. P. Lips ADAM-12 De bepaling van ADAM-12 (PerkinElmer) werd opgezet ten behoeve van de eerste trimesterscreening op aneuploidie. Deze bepaling werd gevalideerd zowel met de hand als met de AutoDelfia (RIVM, Bilthoven). Bij deze validatie bleek dat de duplovariatie bij de handbepaling aanmerkelijk hoger ligt dan bij de bepaling met de AutoDelfia. Vooralsnog is hiervoor geen verklaring gevonden. De bepaling zal worden toegepast op een selectie van monsters van zwangerschappen waarbij sprake is van trisomie 21, 13 en 18, alsmede van eenlingzwangerschappen en tweelingzwangerschappen zonder afwijkingen. Van deze klinische validatie zijn nog geen resultaten bekend. In de komende periode zal ook gekeken worden naar de stabiliteit van ADAM-12, omdat bij de klinische validatie gebruik wordt gemaakt van monsters die maanden tot zelfs enkele jaren ingevroren zijn geweest. Laboratoriummedewerkers: C.M.T. Beertsen, M. Lomecky, drs. M. Levitus Klinische partners: drs. I.H. Linskens, prof. dr. J.M.G. van Vugt Samenwerking: dr. P.C.J.I. Schielen (RIVM)

Metabool Laboratorium Thema I. Neurometabole stoornissen.

Ingebed in ICEN (Witte Stofziekten)

Deze onderzoekslijn is erop gericht om nieuwe defecten in de stofwisseling te ontrafelen die Witte stofziekten veroorzaken. Dit onderzoek resulteert in fundamentele kennis welke essentieel is voor het ontwikkelen van therapie. a) Defecten in het GABA metabolisme o.a. Succinic semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiëntie 25

Onderzoeksinstituut: ICEN Klinische partners:

Afd. (kinder)Neurologie, Kindergeneeskunde,

Klinische Genetica

Samenwerking: prof. dr. K.M. Gibson (Pittsburgh, VS), prof. dr. P.

Pearl (Washington,VS), dr. I. Knerr (Erlangen, Duitsland)

Analisten:

E.W.W. Jansen, B. Roos, S.J.M. van Dooren

ML staf:

dr. E.A. Struys, dr. G.S. Salomons, prof. dr. C Jakobs

Referenties:

zie publicaties (appendix 3), nummers 13, 21, 30, 31,

32, 63, 82,106,107,131

GABA is de belangrijkste remmende neurotransmitter. In het catabolisme van GABA zijn twee defecten bekend (GABA-transaminase deficiëntie en succinic semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiëntie). Wij doen op metaboliet, enzym en DNA-niveau diagnostisch onderzoek naar deze ziekten. In samenwerking met prof. Mike Gibson (Pittsburgh, VS) is er een knock out muis voor SSADH-deficiëntie ontwikkeld en wordt er gewerkt aan een betere verklaring van de pathogenese van deze ziekte en zijn we op zoek naar een betere behandeling. De SSADH knock-out muizen zijn een goed model gebleken voor de humane ziekte: ze stapelen gamma-hydroxyboterzuur (GHB) en GABA in het CNS, tonen veranderingen in de profielen van de aminozuren zoals glutamine, alanine en arginine, en laten afwijkingen zien in andere systemen zoals bijv. catecholamines, neurosteroiden en anti-oxidant status. Deze muizen lijden evenals de patiënten aan epilepsie. Tevens is er een hoge letaliteit. Met het aantonen van lipidenafwijkingen in de hersenen van de SSADH knock-out muizen vonden wij een verklaring voor de myelineveranderingen die bijdragen aan de pathofysiologie van deze ziekte. Een van onze hypotheses was dat een storing van de Krebs cyclus en de ademhalingsketen in de hersenen onderdeel is van de pathogenese van deze ziekte. In hersenweefsel van de SSADH knock-out muis vonden we significant verlaagde glutathion concentraties en verlaagde activiteit van complex I - IV wat een duidelijke aanwijzing is van oxidatieve stress en mitochondriale disfunctie. Deze en andere uitkomsten van het onderzoek aan de knock-out. muis, overige dierstudies van de farmacologische werking van GHB, en de 26

gebruikte therapeutische concepten bij patiënten werden recentelijk “gereviewed”. Hieruit ontstonden bovendien nieuwe concepten voor toekomstige behandeling gebaseerd op farmacologische en op dieet gebaseerde interventies. b) Defecten in het Polyol metabolisme (Pentose Phosphate Pathway) Promovendus:

drs. M.M.C. Wamelink,


prof. dr. M.S. van der Knaap (Kinderneurologie),

dr. M.F. Mulder (Kindergeneeskunde)

Samenwerking:

prof. dr. R.A. Wevers (Radboud UMC,

Nijmegen), dr. M. Ralser (Berlijn, Duitsland),

prof. dr. K.M. Gibson (Pittsburgh, VS)

Analisten:

E.W.W. Jansen, B. Roos, D.E. Smith

ML staf :

dr. N.M. Verhoeven, dr. E.A. Struys,

dr. H.J. Blom, prof. dr. C. Jakobs

Referenties:

zie publicaties (appendix 3) Nrs. 67, 124, 154

We bestuderen het metabolisme van C5 - C7 polyolen en suikers in relatie met onverklaarde witte stof afwijkingen. Deze polyolen, suikers en hun suikerfosfaten zijn biochemisch gekoppeld aan de “pentose phosphate pathway (PPP)“. We hebben twee nieuwe defecten in de PPP gevonden: transaldolase deficiency (2001) en ribose-5-phosphate isomerase deficiëntie (2004). Nieuwe tandem MS-methoden werden voor de bepaling van bovengenoemde metabolieten ontwikkeld. Met name C7 suikers (o.a. sedoheptulose) zijn sterk verhoogd in patiënten met transaldolase deficiëntie en zijn goede biomarkers voor deze ziekte. Wij vonden bovendien verhoogde seduheptulose in het vruchtwater van een aangedane foetus met transaldolase deficiëntie; zodat prenatale diagnose via deze metaboliet meting mogelijk lijkt. Bovendien vonden wij verhoogde uitscheidingen van sedoheptulose bij een aantal cystinose patiënten. Van een onbekend “carbohydrate kinase like gen (CARKL)” is bekend dat het een deel is van de 57 kb deletie die in 50% van de neonatale gevallen van cystinosis voorkomt. Vanuit 27

deze associatie zijn wij nu op zoek naar de functie van dit CARKL eiwit. In een samenwerking met dr. M. Ralser (Max Plank Instituut, Berlijn) hebben wij aangetoond dat in eurokaryotische gistcellen oxidatieve stress in de normale situatie de metabole flux actief van de glycolyse naar de PPP omleidt als een directe en beschermende respons. Dit proces (of het niet verlopen hiervan) zou wel eens belangrijk kunnen zijn voor de pathogenese van defecten in de PPP. Wij werken bovendien samen met prof. dr. K.M. Gibson (Pittsburgh, VS) aan een knock out muis voor de ribose-5- phosphate isomerase deficiëntie om de pathofysiologie voor deze ziekte in detail te kunnen bestuderen. c) D-2- en L-2-hydroxyglutaar acidurie Onderzoeksinstituut: ICEN Klinische partners:

prof. dr. M.S van der Knaap (Kinderneurologie)

Samenwerking:

prof. dr. K.M. Gibson (Pittsburgh, VS),

prof. dr. E. van Schaftingen (Brussel, België),

Analisten:

E.E.W. Jansen, W.V. Wickenhagen,

S.J.M. van Dooren

ML Staf:

dr. E.A. Struys, dr. N.M. Verhoeven,

dr. G.S. Salomons, prof. dr. C. Jakobs

Referenties:

zie publicaties (appendix 3), nummers 20, 35,

61, 62, 63, 81, 118,122,139

Wij hebben pathogene mutaties gevonden in ongeveer 40% van de patiënten met D-2-hydroxyglutaaracidurie (D-2-HGA), wat betekent dat in 60% van de gevallen het onderliggende biochemische defect onbekend is. Om dit verder te onderzoeken is het van belang een specifieke enzym assay te ontwikkelen, gebruik makend van [²H4]D-2hydroxyglutaraat om de D-2-hydroxyglutaraat dehydrogenase activiteit in fibroblasten van patiënten zonder mutatie te meten. Voorlopige resultaten laten zien dat deze assay werkt en in de toekomst ingezet kan worden voor de specifieke activiteitsmetingen van D-2-hydroxyglutaraat dehydrogenase. Het wordt nu interessant om ook een assay voor de meting van de L-2-hydroglutaraat dehydrogenase op te zetten. 28

Milde D-2-HG uitscheidingen hebben wij beschreven bij patiënten met SSADH deficiëntie (zie a) wat wijst op een metabole link tussen beide aangeboren stofwisselingsziekten. Het enzym hydroxyzuur-oxozuur transhydrogenase (HOT) is mogelijk verantwoordelijk voor dit fenomeen. Dierstudies waarin GHB aan apen werd gegeven lieten duidelijke verhogingen zien van D-2-HG in de onderzochte lichaamsvloeistoffen. Tot nog toe hebben wij in alle gevallen met L-2-hydroxyglutaric aciduria (L-2-HGA), de pathogene mutaties kunnen aantonen in het L2HGDH gen. Wij zijn de in ons laboratorium gediagnosticeerde patiënten (> 80), door middel van een klinische enquête beter in kaart aan het brengen, waarbij alle MRI’s gescoord zijn in de VU. Tevens zal worden onderzocht of er een phenotype-genotype relatie bestaat. De biochemische pathway van L-2-hydroxyglutaraat (L-2-HG) was lang onbekend. Door middel van incubatie van lymphoblast cellijnen van L-2HGA patiënten met stabiele isotoop gelabelde glucose en glutaminezuur en de daaropvolgende “mass isotopomer” analyses, hebben wij bewezen dat 2-ketoglutaraat de directe precursor is van L-2-HG. d) Pyridoxine (B6) afhankelijke epilepsie: alpha-aminoadipine semialdehyde (alpha-AASA) dehydrogenase deficientie Promovendus:

drs. L. Bok (Maxima Medisch Centrum,

Eindhoven)


(kinder)Neurologie, Kindergeneeskunde,

Klinische Genetica

Samenwerking:

dr. M.A. Willemsen (Radboud UMC,

Nijmegen), prof. dr. P.T. Clayton (London,

Engeland), prof. dr. B. Plecko (Graz,

Oostenrijk), prof. dr. S. Stoeckler (Vancouver,

Canada)

Analisten:

E.E.W. Jansen

Staf ML:

dr. E.A. Struys, dr. G.S. Salomons,

prof. dr. C. Jakobs

Referenties: zie publicaties (appendix 3), nummers 42, 84, 123, 129, 138 29

Pyridoxine (B6) afhankelijke epilepsie is een autosomaal recessieve ziekte gekarakteriseerd door neonatale (aanvang van) epilepsie waarin de convulsies resistent zijn tegen anti-epileptica maar onmiddellijk afnemen na de suppletie van pyridoxine. Samen met de groep van prof. Clayton, London toonden wij in 2006 aan dat pyridoxine afhankelijke epilepsie veroorzaakt wordt door een defect in het lysine metabolisme op het niveau van alpha - aminoadipine semialdehyde dehydrogenase (ALDH7A1, antiquitin). Dit leidt onder andere tot verhoogde uitscheiding van alpha- AASA in de urine, dat nu als nieuwe biomarker voor deze ziekte wordt gebruikt. Deze studie is gepubliceerd in Nature Medicine. In 2007 hebben wij bij de tot dan toe 10 bekende Nederlandse patiënten inderdaad verhoogde concentraties van alpha- AASA in urine en plasma gemeten. Dit was geassocieerd met pathogene mutaties in het ALDH7A1 (antiquitine) gen, met inbegrip van een intrigerende “silent” mutatie, een nieuwe missense mutatie en een founder mutatie. Momenteel fungeert het Metabool Laboratorium als het centrum voor de diagnostiek aan deze aandoening, Dit heeft geleid tot een grote modiale toestroom van diagnostische monsters op basis waarvan wij, op zowel metaboliet als DNA niveau, vele diagnoses hebben gesteld. Er is binnen deze onderzoekslijn een nieuwe samenwerking gestart met prof. dr. S. Stoeckler, Vancouver, Canada. Voor een periode van 3 jaar zal dr. E.A. Struys vanuit Vancouver deze samenwerking gestalte geven. e) Cerebrale creatine deficientie syndromen (CCDS) In 2001 hebben wij een nog niet eerder herkende X-linked mentale retardatie syndroom en het onderliggende genetische defect ontdekt: creatine transporter deficientie (SLC6A8). In 2004 werd een VIDI grant van € 600.000,-- door ZonMW/NWO gehonoreerd voor de onderstaande studies. In drie internationale cohorts hebben wij aangetoond dat de X-linked vorm van CCDS een aandoenging betreft met een relatief hoge prevalentie (Rosenberg et al., 2004; Clark et al., 2006; Lion-Francois et al, 2006). Wereldwijd hebben wij bij meer dan 200 patiënten met CCDS (~180 with SLC6A8 deficientie) de oorzakelijke mutatie geindentificeerd. De hoge prevalentie legitimeert screening voor dit type van ziekten. Recent hebben wij een diagnostische flowchart voor de screening van 30

mannen met mentale retardatie gepubliceerd (Rosenberg et al., 2007). Tot nog toe is het klinisch beeld bij vrouwen met een heterozygote mutatie in het SLC6A8 gen niet goed bestudeerd. In 2007 zijn wij gestart met het bestuderen van het Nederlands cohort in samenwerking met de afdeling Klinische Genetica van het VUmc en dr. G.M.S. Mancini, Rotterdam. Hoogtepunten uit 2006 CCDS-patiënten hebben allemaal CNS-gerelateerde klachten. In samenwerking met prof. dr. A.N.M. Schoffelmeer, hebben wij aangetoond dat [³H]creatine werd opgenomen in coupes van ratten hersenen (neocortex) op een Na+-afhankelijke manier en dus dat deze opname zeer waarschijnlijk is gemedieerd via de SLC6A8 transporter. Bovendien, konden wij aantonen dat zowel [³H]creatine als endogeen creatine werd vrijgegeven na een electrical field stimulatie van neocortex coupes. Deze afgifte was Na+-, and Ca²+afhankelijk, hetgeen aangeeft dat het een exocytotic release betreft. Deze creatine afgifte bleek niet alleen afhankelijk van de acitivatie van voltage-gated Na+-channels maar ook van K+-channels, hetgeen aantoont dat de afgite actie potentiaal afhankelijk is (Almeida et al 2006), zoals voorheen werd aangetoond voor radioactieve klassieke neurotransmitters. Deze nieuwe bevindingen in hersenen kunnen mogelijk het klinisch beeld in CCDS beinvloeden, en vervolg studies zijn dan ook noodzakelijk. In 2006 hebben 2 PhD studenten hun theses afgerond op deze onderwerpen en ter gelegenhied hiervan hebben wij een internationaal symposium georganiseerd over CCDS and X-linked mental retardation. Hoogtepunten uit 2007 Missense variants zijn de meest frequent voorkomende type mutaties in zowel het GAMT gen (coderent voor het tweede enzyme betrokken in de creatine synthesis) en het SLC6A8 gen (coderent voor creatine transporter). Voor dit type varianten, welke resulteren in de substitutie van een enkel aminozuur, is het belangrijk om te onderzoeken of het coderende eiwit inderdaad dysfunctioneel is. 31

Daarom hebben wij een assay ontwikkeld voor zowel GAMT (Almeida et al 2006) als SLC6A8 varianten (Rosenberg et al 2007), waarbij primaire fibroblasten met een GAMT of SLC6A8 defect worden getransfecteerd gevolgd door een functionele test. In 2007 werd een boek gepuliceerd “creatine en creatine kinase in health and disease” (editors Salomons and Wyss), hetgeen een overview geeft van de recente ontwikkelingen in dit veld. ML staf:

dr. G.S. Salomons, prof. dr. C. Jakobs

Analisten:

S.J.M. van Dooren, P. Darmin, L.L. Pope

Landegge, M.R. Fernandez, A. Pop,

U. Holwerda, E.E.W. Jansen,

W.V Wickenhagen, B. Roos

Promovendus:

drs. L.S. Almeida

Onderzoeksinstituut:

ICEN

Samenwerking:

dr. L.O. Vilarinho (Porto, Portugal), prof. dr.

A.N.M. Schoffelmeer (Amsterdam)

Promotiedatum:

20-11-2006

Promotor:

prof. dr. C. Jakobs

Copromotor:

dr. G.S. Salomons, dr. N.M. Verhoeven

Subsidie:

ZonMW/NWO VIDI (nr. 917.56.349)

Promovendus/postdoc: drs. E.H. Rosenberg

32


ICEN

Samenwerking:

EURO MRX consortium (Nijmegen),

prof. dr. T. de Grauw (Cincinnati, VS),

dr.C.E. Schwartz (Greenwood, VS)

Promotiedatum:

20-11-2006

Promotor:

prof. dr. C. Jakobs

Copromotor:

dr. G.S. Salomons

Subsidie:


Promovendus:

drs. J..M. van de Kamp, klinisch geneticus


ICEN

Samenwerking:

dr. G.M.S. Mancini (Rotterdam)

Promovendus:

drs. O.T. Betsalel

Samenwerking:

EURO MRX cosortium (Nijmegen)


ICEN

Subsidie:


Postdoc:

dr. C. Martínez Muñoz


ICEN

Subsidie:


Thema II. Vasculair metabolisme a) Oxidatieve stress en fysisch-chemische en functionele eigenschappen van lipoproteïnen in relatie tot cardiovasculaire ziekten Promovendi:

drs. R.K. Schindhelm

drs. L.P. van der Zwan


ICaR-VU

(Pre)klinische partners: prof. dr. R.J. Heine, dr. M. Diamant (Interne

Geneeskunde), prof. dr. J.M. Dekker

(EMGO-instituut), prof. dr. M.J. Nubé

(Nefrologie)

Samenwerking: prof. dr. C.D.A. Stehouwer (Maastricht),

dr. C.G. Schalkwijk (Maastricht),

dr. M. Roest (Utrecht), dr. J.A. Kuivenhoven (AMC,

Amsterdam), dr. M.P. de Winther (Maastricht),

dr. G.M. Dallinga-Thie (Rotterdam), prof. dr. H. von

Bibra (München, Duitsland), prof. dr. M.R. Taskinen

(Helsinki, Finland)

Analisten:

H.P.A. Vermue, R. Barto, H.G.F.M. Volwater

ML staf:

dr. P.G. Scheffer, dr. T. Teerlink

Referenties:

zie publicaties (Appendix 3), nummers 22, 27, 66,

79, 86, 89, 90, 116, 133, 142

In deze onderzoekslijn worden de fysisch-chemische (samenstelling, vorm en grootte, oxydatiestatus) en functionele (anti-oxidatieve en antiinflammatoire) eigenschappen van LDL en HDL onderzocht. Daarnaast 33

worden markers van oxidatieve stress (o.a. isoprostanen, oxysterolen, malondialdehyde) bestudeerd. In de verslagperiode lag de focus van het onderzoek op de relatie tussen (post-prandiale veranderingen van) eigenschappen van lipoproteïnen en oxidatieve stress markers en prevalentie en incidentie van cardiovasculaire ziekten. Daarnaast is ook onderzoek gedaan naar het effect van vrije vetzuren op het ontstaan van een inflammatoir fenotype van endotheelcellen en de rol van acylCoA esters bij disfunctie van de oxidatieve fosforylering in mitochondria. b) Asymmetrisch dimethylarginine (ADMA) en cardiovasculaire ziekten Promovendi: drs. M.O. Verhoeven

drs. M.P.C. Siroen

drs. M.C. Richir


ICaR-VU

(Pre)klinische partners: prof. dr. P. Kenemans (Verloskunde

& Gynecologie), prof. dr. Y.M. Smulders

(Interne Geneeskunde), prof. dr. P.A.M.

van Leeuwen (Experimentele Heelkunde),

Samenwerking:

prof. dr. J.M. Dekker (EMGO-instituut) prof. dr. C.D.A. Stehouwer (Maastricht),

dr. A.A. Kroon (Maastricht), prof. dr. L. Lind

(Uppsala, Zweden), prof. dr. D. Fuchs

(Innsbruck,Oostenrijk), prof. dr. I. Tavares de

Almeida (Lissabon, Portugal), dr. P. Wanby

(Kalmar, Zweden)

Analisten:

S. de Jong

ML staf:

dr. T. Teerlink

Referenties: zie publicaties (Appendix 3), nummers 12, 23, 44, 53,

54, 59, 72, 74, 100, 113, 127, 134, 140,141, 151, 152, 153

Asymmetrisch dimethylarginine (ADMA) wordt gevormd door posttranslationele methylering van arginine-residuen in eiwitten. Tijdens de turnover van eiwitten wordt “vrij” ADMA gevormd wat een endogene remmer van alle isovormen van nitric oxide (NO) synthase is. Door het 34

endotheel gevormd NO is sterk anti-atherogeen en een verhoogde concentratie van ADMA is dan ook geassocieerd met hart- en vaatziekten. In deze onderzoekslijn wordt op basaal, klinisch en epidemiologisch niveau gekeken naar de rol van ADMA bij het ontstaan en de progressie van cardiovasculaire aandoeningen. Voor de analyse van ADMA is een nieuwe HPLC-methode ontwikkeld, waarmee het mogelijk is om grotere aantallen monsters te analyseren met behoud van analytische kwaliteit. Ook is een methode ontwikkeld voor de bepaling van de activiteit van het enzym dimethylarginine dimethylaminohydrolase (DDAH), dat een belangrijke rol speelt bij de afbraak van ADMA. In klinisch en dierexperimentaal onderzoek hebben we laten zien dat zowel de nier als de lever een zeer belangrijke rol spelen in het metabolisme van ADMA. Eerder hebben we aangetoond dat ‘hormone replacement therapy’ (HRT) bij vrouwen in de menopause leidt tot verlaging van ADMAspiegels in plasma. In de verslagperiode is in detail gekeken naar verschillen tussen diverse toedieningsvormen van HRT. In een epidemiologische studie in samenwerking met een Zweedse groep hebben we aangetoond dat ADMA een risicomarker voor beroerte en TIA is. c) One-carbon metabolisme, homocysteine en folaat Promovendi:

drs. I. van der Linden

drs. J. Hornstra

drs. M. Rocha


ICaR-VU

(Pre)klinische partners: prof. dr. Y.M. Smulders (Interne Geneeskunde),

prof. dr. H. Niesen (Pathologie),

dr. E. Eringa (Fysiologie), prof. dr. J. Rauwerda

(Vaatchirurgie)

Samenwerking:

dr. M. den Heijer, (Endocrinologie, UMC

St. Radboud), dr. H. van Straten

(Embryologie, Maastricht), prof. dr. I.

Tavares de Almeida (Lissabon, Portugal), 35

prof. dr. P. Ueland (Bergen, Noorwegen),

prof. dr. O. Golubnitschaja (Bonn,

Duitsland), prof. dr. R. Finnell (Houston,

Texas), dr. G. Shaw, Berkeley, California),

dr. P.M. Finglas (Norwich, UK), dr. M.

Linnebank (Bonn, Duitsland)

Analisten:

R. Kok, R. Barto, D. Smith

ML staf:

dr. H. Blom, dr. T. Teerlink,

prof. dr. C. Jakobs

Referenties:

zie publicaties (Appendix 3), nummers 8,

16, 39, 56, 57, 59, 83, 92, 95, 108, 116, 136,

137, 144, 145

Het one-carbon metabolisme of het folaat/homocysteine metabolisme is een huishoud metabolisme. Verstoring van het one-carbon metabolisme leidt tot disfunctie van de cel, want dit metabolisme is essentieel voor de synthese van DNA en voor methyleringsreacties. Dit verklaart tevens waarom folaat antagonisten toegepast worden bij behandeling van kanker, reuma, epilepsie en infecties. Daarnaast is een verhoogd homocysteine, als uiting van een verstoord one-carbon metabolisme, betrokken bij: • hart- en vaatziekten, zowel arteriële als veneuze trombose • neurologische ziekten zoals Alzheimer en Parkinson • aangeboren afwijkingen zoals neurale buis defecten en

aangeboren hartafwijkingen

• late zwangerschapscomplicaties zoals pre-eclampsie • botbreuken • kanker • vitamine B12 en folaat deficiënties. Erfelijke metabole ziekten die leiden tot een verstoring van het one-carbon metabolisme zijn bijzondere en extreme modellen voor het bestuderen van klinische consequenties van verstoringen van dit metabolisme voor de mens. Ernstige hyperhomocysteinemie leidt tot een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. Ook lichte vormen van hyperhomocysteinemie zijn geas36

socieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten. Het MTHFR 677 C>T polymorfisme is een van de genetische oorzaken van een verhoogd homocysteine en is tevens geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten. Foliumzuur verlaagt het homocysteine, maar interventie studies met foliumzuur (met of zonder andere B vitamines) laten vooralsnog geen verlaging zien van het risico op hart- en vaatziekten. Opvallend is dat binnen deze studies homocysteine toch een risicofactor is. Deze schijnbaar tegenstrijdige observaties geven aan dat het plasma homocysteine zelf waarschijnlijk niet de causale factor is, maar een afspiegeling van een verstoord intracellulair one-carbon metabolisme. Normalisatie van het plasma homocysteine wil nog niet zeggen dat het intracellulaire metabolisme genormaliseerd is. Inname van foliumzuur (>400 µg/dag) vanaf tenminste 4 weken voor de conceptie leidt tot een meer dan tweevoudige verlaging van het risico op een kind met een neurale buis defect. Het achterliggende mechanisme van dit beschermende effect is niet bekend. We onderzoeken de consequenties van een verstoord one-carbon metabolisme op celfunctie in celkweken, proefdieren en in de mens. Hierbij bestuderen wij in het bijzonder het intracellulaire metabolisme, zoals methylering van DNA en eiwitten.

Moleculair Biologisch Laboratorium Het onderzoeksthema van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft onderzoek naar de functionele mechanismen en ontwikkeling van vroegdiagnostiek voor de meest voorkomende risico zwangerschappen (pre-eclampsie, HELLP, groeivertraging, Down syndroom). Het merendeel van dit onderzoek valt onder het Onderzoeksinstituut IcaR-VU. a) Pre-eclampsie Het promotieonderzoek van drs. M. van Dijk (pre-eclampsie) is met succes eind 2007 afgerond (cum laude), wordt momenteel vervolgd in het Samuel Lunenfeld Research Institute (Toronto, Canada) en heeft als verrassende bevinding een link gevonden tussen twee pathways die 37

zowel bij pre-eclampsie en Alzheimer betrokken blijken te zijn (zie ook d). Gedurende de jaren 2006 en 2007 maakte dit onderzoek deel uit van het SAFE Network of Excellence (Special non-invasive advances in fetal and neonatal evaluation network, FP6 EU). Op grond van het preeclampsieonderzoek alsook van 3 (zie aldaar) is dr. C.B.M. Oudejans als internationaal co-investigator toegetreden tot het Center of Excellence onderzoek onder leiding van prof. dr. Y.M.D. Lo (CUHK, Hong Kong). Dit toponderzoek richt zich op de analyse van circulerend foetaal RNA en DNA in het moederlijk bloed ten behoeve van prenatale diagnostiek. b) HELLP Het promotieonderzoek van drs. M. Oosterkamp (HELLP) is onder andere door de inbreng van J. Mulders in een beslissend stadium gekomen. De zoektocht naar het gen voor dit ernstige syndroom is met succes voortgezet. Het gebied waarin het oorzakelijk gen gelokaliseerd moet zijn, is teruggebracht tot 150.000 baseparen. Verrassenderwijs is dit gebied een zogenaamd gene desert en wordt rekening gehouden met een genproduct met functie maar zonder eiwit (non-coding). c) Trisomie 21 Het promotieonderzoek van drs. A. Go (Verloskunde/Gynecologie) heeft essentiële progressie gemaakt, mede door de analytische inbreng van A. Visser. De verwachting en hoop lijkt gerechtvaardigd, mede op basis van dit onderzoek en de internationale ontwikkelingen, dat een niet-invasieve methode voor vroegdiagnostiek van trisomie 21 gebaseerd op RNA-analyse in moederlijk plasma realiteit wordt. Implementatie hiervan in het op gang komende bevolkingsonderzoek met vroege screening van alle zwangeren wordt mogelijk. Door inclusie van zwangeren (week 9-14) uit het VUmc, MCA en AMC alsook het Hammersmith Wood Hospitaal (Londen, Engeland) is momenteel een unieke plasmabank van 3000 samples beschikbaar. d) Borstkanker De toekenning van een prijs aan dr. C.B.M. Oudejans bij de opening van het nieuwe CCA-gebouw maakte het mogelijk de relatie tussen het STOX1 gen en borstkanker te onderzoeken. Vrouwen die pre-eclampsie 38

kregen, hebben een verlaagd risico voor borstkanker op latere leeftijd. De relatie tussen STOX1 en borstkanker bleek niet aanwezig. Echter, die relatie bleek wel te bestaan tussen STOX1 en Alzheimer.

R e s e a r c h U n i t /A l z h e i m e r o n d e r z o e k De intensieve samenwerking met de afdeling Neurologie naar optimalisatie van het gebruik en identificatie van nieuwe biomarkers voor de ziekte van Alzheimer is verder uitgebouwd. Ook de rol dan deze markers in de pathofysiologie van de ziekte en de rol van het neuroinflammatie zijn onderwerp van onderzoek. Publicaties 7, 11, 14, 15, 18, 19, 26, 29, 45, 87, 88, 97, 120, 121 en 143 in appendix 3 beschrijven de resultaten van het onderzoek op het gebied van neurodegeneratie. De biobank van materiaal van patiënten met de ziekte van Alzheimer is ook weer aanzienlijk gegroeid. De eerste resultaten van de in 2004 gestartte internationale kwaliteitscontrole van CSF biomarkers waren beter dan verwacht en zijn gepresenteerd op het Euromedlab in Amsterdam. Een tweede ronde is in 2007 voorbereid. Het aantal CSF biomarker assays voor externe aanvragers is in de verslagperiode verdrievoudigd.

Facilit air e P- Pr ojec ten Aanvragers van buiten en binnen het VUmc vragen in het kader van onderzoek bepalingen aan bij de afdeling Klinische Chemie. Deze vorm van onderzoek wordt op de afdeling Klinische Chemie aangeduid met de term P-project. In 2006 waren er 67 en in 2007 bedroeg het 56 nieuw gestarte P-projecten. Voor een overzicht zie appendix 6.

39

Kwaliteitsysteem Arbo en milieu In 2005 is het rapport verschenen van de gehouden risico-inventarisatie en –evaluatie (RIE). De acties die naar aanleiding daarvan beschreven zijn in een plan van aanpak zijn grotendeels uitgevoerd in 2006. Een aantal punten wacht op de verbouwing van de brug. Het milieuaspectenregister werd jaarlijks geactualiseerd. Enkele actiepunten die uitgevoerd zijn om de milieubelasting te verminderen is de afvoer van een aantal zwarte lijst stoffen en minder afvalvaten op het Metabool Laboratorium. Om aan de wettelijke eisen te voldoen is de afzuiging in het afvalhok weer in gebruik genomen. Aanschaf en vervanging van apparatuur heeft niet geleid tot aanpassing van het milieuaspectenregister. Eind 2006 zijn binnen Divisie V twee arbocoördinatoren aangesteld om een divisiebreed arbo-beleid op te stellen. De aanleiding hiervoor was om op divisieniveau overzicht en inzicht met betrekking tot de risico inventarisatie en evaluatie en de voortgang van verbeteracties te krijgen. Per afdeling zijn een of meerdere arbo-contactpersonen aangesteld, die eenmaal per maand bijeenkomen om zaken af te stemmen. De taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden (TBV) voor deze arbo-contactpersonen zijn vastgelegd, evenals die voor de arbocoördinatoren. In 2007 is een nulmeting gedaan met behulp van de arbobeleidsmatrix, om te kijken wat de stand van zaken is met betrekking tot arbo en milieu binnen alle afdelingen van Divisie V. Verder is een RIE-planning opgesteld tot 2012. Voortaan zal ook de actualisatie van het milieuaspectenregister via de divisie worden geregeld. In december 2006 is het chemicaliënregistratiesysteem E-quest en de bijbehorende webapplicatie ChemOss van de firma Eco-systems aangeschaft. Er is een plan van aanpak gemaakt om het systeem te implementeren. De afdeling Klinische Chemie participeert in de projectgroep die voor implementatie van het systeem zorg draagt. Eind 2007 was het systeem nog niet gereed genoeg om de functionele testen af te ronden. Interne audits Om het kwaliteitssysteem te beoordelen worden interne audits gehouden. 40

In 2006 zijn 9 processen door de afdeling heen geaudit: Monstername, Personeel, Transport, Externe QC, Archiveren, Klachtenregistratie, Beleidcyclus, Interne QC, Validatie apparatuur/methoden. Sommige onderwerpen waren te groot om in ca. 2 uren over de laboratoria van Klinische Chemie en Hematologie te auditten, waardoor deze zijn gesplitst en door verschillende teams zijn uitgevoerd. De voorbereiding is wel gezamenlijk gedaan evenals de rapportage. Tijdens een aantal van deze audits is gebruik gemaakt van een van te voren samengestelde vragenlijst. In 2007 was het weer tijd om alle werkplekken binnen de Klinische Chemie aan een interne audit te onderwerpen. Gepland stonden 17 audits. 4 Audits zijn niet in 2007 gehouden, maar uitgesteld naar 2008. Omdat er onder de auditoren behoefte bleek voor overleg en afstemming met elkaar, is afgesproken auditordagen te organiseren, naar voorbeeld van de auditorkalibratiedagen van CCKL. In 2007 is dit voor het eerst gebeurd. Onderwerp ter discussie was de rapportage (opbouw van het rapport en de rapportagetermijn) en het gebruik van vragenlijsten bij de audits. Verder was er veel ruimte voor de “ervaringen uit het veld”: waar zijn de auditoren tegen aan gelopen, wat ging goed en wat minder goed. Omdat de auditordagen goed zijn bevallen, zullen zij jaarlijks gaan plaatsvinden.

41

Waardering Door klanten In 2006 zijn interviews gehouden met de in kwantitatieve zin tien belangrijkste klanten betreffende de serviceverlening. Dit heeft een aantal wensen en verbeterpunten opgeleverd. Deze zijn samengevoegd in een actieplan voor 2008-2009.

Klachten In 2006 zijn door klanten en patiënten 200 klachten geuit en incidenten gemeld. Ten opzichte van 2005 is het aantal gelijk gebleven. In 2007 is het aantal meldingen afgenomen met 19% tot 163. De top 5 meldingen is weergegeven in de tabel. Oorzaak externe melding

Aantal 2007 (%)

Aantal 2006 (%)

Monsterverwisseling arts/afdeling

44 (27%)

43 (22%)

Invoerfout

24 (15%)

24 (12%)

Uitvoeringsfout medewerker

9 (6%)

25 (13%)

Technische fout/storing apparaat, Labzis

10 (6%)

8 (4%)

Oorzaak klacht niet te achterhalen

7 (4%)

10 (5%)

Het aantal monsterverwisselingen op de afdeling blijft gelijk. Ten opzichte van 2005 is er een kleine toename. Begin 2007 zijn 5 afdelingen benaderd waar de meeste monsterverwisselingen (en foutieve buisidentificatie) plaatsvonden. Deze afdelingen zijn geïnformeerd over onze bevindingen. Helaas zijn er nog geen structurele oplossingen gevonden. Het aantal meldingen waarbij een invoerfout is gemaakt, is gelijk gebleven. Het zijn voornamelijk bepalingen die vergeten worden in te voeren, waardoor geen analyses worden uitgevoerd en dus geen uitslagen in ZIS verschijnen. Alleen automatische invoer van de aanvragen kan dit probleem oplossen. Klachten die zijn geuit, waarbij een fout gemaakt door slordigheid of 42

onoplettendheid van een medewerker als oorzaak wordt benoemd, is na 2 jaar sterk gedaald, tot onder het niveau van 2004 (16). Dit moeten we vooral zo vasthouden. Naast de klachten die direct aan de afdeling zijn geuit, zijn er in 2007 nog 2 klachten via Bureau Medische Zaken binnengekomen. Daarvan was er 1 niet voor onze afdeling bedoeld. De andere melding ging over de onduidelijkheid of er een bloedafname was verricht. MIP-meldingen In 2006 en 2007 heeft de afdeling in totaal 5 MIP-meldingen ontvangen met verzoek tot opheldering en advies ter voorkoming. Op één melding kon geen antwoord worden gegeven, deze was voor een andere afdeling bedoeld. De overige meldingen betroffen de volgende zaken: monsterverwisseling (2x), spoedbepaling buiten kantooruren en rectificatie niet doorgebeld. Ter verbetering en voorkoming zijn medewerkers en aanvragers geïnformeerd en zijn er nieuwe afspraken gemaakt ten behoeve van de spoedbepaling.

Patiënttevredenheid Op zowel de afnamepoli voor volwassenen als op de afnamepoli Kindergeneeskunde is in 2006 een patiënttevredenheidonderzoek gehouden. Over het algemeen zijn de patiënten zeer tevreden. Aan de wachttijden valt nog wel iets te verbeteren. Nu wordt 80% binnen de streeftijd van 20 minuten geholpen, dit zou 90% moeten worden. De wachtruimte en het loket van Receptie P zijn ook voor verbetering vatbaar. Op de kinderpoli zal o.a. iets aan de openingstijden worden gedaan.

43

Door de maatschappij To e g e k e n d e O n d e r z o e k s p r o j e c t e n Metabool Laboratorium Aanvrager: dr. G.S. Salomons Subsidie:

VIDI (nr. 917.56.349)10/2004-8/2010

Instantie:

ZonMW/NWO

Doel:

Creatine tansporter deficientie, een X-gebonden

mentale retardatie syndroom, pathofysiologie,

behandeling en prevalentie

Bedrag:

€ 600.000,00

Moleculair Biologisch Laboratorium Foundation for translational research (STR) Aanvrager: dr. C.B.M. Oudejans Titel:

Genome-wide analysis of STOX1 transcription factor

regulatory regions in breast cancer

Periode:

2006-2007

Bedrag:

€ 63.000,00

Prijzen Dr. C.B.M. Oudejans

• Foundation for Translational Research, 19 juni 2006

• Science Award Dutch Society for Clinical Chemistry (NVKC),

5 juni 2007 Drs. M. van Dijk

• Charlie Loke Award, 17 augustus 2007

Dr. G.S. Salomons

• Ortho-Clinical Diagnostics award,prijs voor klinische chemie

2006 (NVKC), Lunteren, april 2006

Dr. E.A. Struys 44

• Beste abstract prijs NVKC, Lunteren,april 2006

E x terne Audits/ V isit aties datum:

visitatie:

15 februari 2006

Astrazeneca (t.b.v. projectonderzoek)

9 mei 2006

VAPRO (erkenning leerbedrijven)

12 juni 2006

eindvisitatie opleiding klinisch chemicus

drs. S.A.R. Kort

14 december 2006

Eli Lilly Nederland (t.b.v. projectonderzoek)

2 mei 2007

voortgangsvisitatie opleiding klinisch chemicus

dr. A.C. Heijboer

5 oktober 2007

visitatie VKGL voor verlenging opleidings-

bevoegdheid klinisch biochemisch geneticus

19 december 2007

voortgangsvisitatie opleiding klinisch chemicus

dr. M. Levitus

Door ver wijzing/Buitenland Endocrinologisch Laboratorium Het aantal extramuraal uitgevoerde bepalingen nam in 2006 en 2007 wederom toe. Deze toename was, net als voorgaande jaren, vooral te zien bij de 1e trimesterscreening bij zwangeren in de regio en daarmee bij de bepaling van PAPP-A en vrij-βHCG door het Endocrinologisch Laboratorium.

45

Metabool Laboratorium Onderzoek Aantal buitenlandse Aantal externe aanvragen aanvragen binnenland Basisdiagnostiek Homocysteine

2006

2007 2006

2007

466

382 1004

1028

0

0

281

250

Enzymdiagnostiek

48

34

74

125

DNA-diagnostiek

294

278

131

166

Prenatale basisdiagnostiek

32

19

4

3

Prenatale DNA-diagnostiek

11

11

1

3

CLIA-certificaat Om patiëntenzorg te kunnen verrichten op materiaal van patiënten uit de Verenigde Staten van Amerika is een certificaat aangevraagd onder de voorwaarden van het Clinical Laboratory Improvement Amendments (CLIA) Program bij de Centers for Medicare & Medicaid Services (CMS) van de US Department of Health en Human Services.

To e k e n n i n g O r g a n i s a t i e W e t e n s c h a p p e l i j k e Congressen Cerebral creatine deficiency syndromes and other causes of X-linked mental retardation Dr. G.S. Salomons, prof. dr. C. Jakobs, dr. E.H. Rosenberg, dr. L.S. Almeida, dr. I.C.M. Baardwijk (PAOG), VUmc, Amsterdam, 20 november 2007, zie www.creatinedeficiency.info/symposium

46

Eindresultaten P a t i ë n t e n z o r g A ant allen Ver r ichtingen Patiëntenzorg Productie afdeling Klinische Chemie toegelicht: binnen de afdeling Klinische Chemie worden bepalingen verricht in het kader van patiëntenzorg, die aangevraagd worden door aanvragers binnen het VUmc. Over de hoeveelheid en de prijzen van productie voor de patiëntenzorg zijn afspraken gemaakt, die vastgelegd worden in het faciliteitenbudget. In de tweede plaats verricht de afdeling afnames en bepalingen voor huisartsen, hetgeen eerstelijnsproductie heet. Hierover worden afspraken gemaakt via de zorgverzekeraars. In de derde plaats doet de afdeling Klinische Chemie (Metabool Laboratorium) bepalingen die vallen onder de zogenaamde Artikel 2-code voor de Stichting Klinische Genetica Amsterdam (SKGA). Afspraken hierover vallen binnen de bijzondere productie. In de vierde plaats doet de afdeling ook bepalingen voor aanvragers van buiten het VUmc die deze bepalingen zelf niet in het pakket hebben, hetgeen inkomsten genereert voor de afdeling Klinische Chemie. Dit valt onder de Wet Declaratie Structuur onderlinge dienstverlening ziekenhuizen. Bepalingen (in aantallen en in geld) In Tabel A wordt de productie (in aantal bepalingen) van de afdeling in 2006 & 2007 weergegeven. Deze informatie is afkomstig uit het management informatiesysteem (Cognos) van het VU medisch centrum. De verrichte bepalingen worden in het ziekenhuis informatiesysteem (ZIS) vastgelegd, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen patiëntenzorg, projecten (in het kader van patiëntgebonden onderzoek), WDSproductie (wat wij doen voor derden) en eerstelijnsproductie en overige specialismen. 47

Tabel A Productie (in aantal bepalingen) Productie Patiëntenzorg Projecten/onderzoek WDS-productie Eerstelijnsproductie Totaal

2006 2.132.781 133.018 18.533 11.024 2.295.374

2007 2.205.328 122.980 22.246 12.146 2.362.700

verschil ’07 -/- ’06

3%

Tabel B Faciliteitenbudget (productie in geld) KC

budget realisatie verschil budget 2006 in € 2006 in € t.o.v. budget 2007 in €

Faciliteiten 6.723.804 7.985.490 19% budget

realisatie verschil 2007 in € t.o.v. budget

7.062.696 8.145.110 15%

Afnamepoli volwassenen Tabel C Aantal poli-patiënten voor bloedafname Volwassenen Gemiddeld aantal patiënten per dag

2007

2006

253

253

verschil ‘07 -/- ‘06 0%

Afnamepoli kinderen Tabel D Aantal poli-patiënten voor bloedafname Kinderen Gemiddeld aantal patiënten per dag

48

2007

2006

verschil ‘07 -/- ‘06

28,3

27,8

1,8%

Kwaliteit: Resultaten Interne & E xterne QC

Klinisch Chemisch Laboratorium

Interne QC Alle bepalingen worden op juistheid (stabiliteit) en (im)precisie gecontroleerd middels interne kwaliteitscontrole (per analyse serie of enkele malen per dag, afhankelijk van de bepalingsfrequentie). Als de uitslagen van individuele controle monsters niet aan de gestelde eisen voldoen wordt direct actie ondernomen. In 2007 werden de QC-programma’s QC-Today (voor on-line gekoppelde apparatuur) en multi-QC in gebruik genomen. Externe QC

Enquête Frequentie Bepalingen (N/periode) ACE 6/6 mnd ACE Allergie 3/3 mnd Totaal IgE en wisselende allergenen Bloedgassen 3/6 mnd Bloedgassen, ISE, coöximetrie Combi Algemene 6/3 mnd Bijna volledig pakket Chemie algemene klinische chemie Combi 6/3 mnd Bijna volledig pakket Immunochemie eiwitchemie Combi Urine 6/3 mnd Kwalitatief en kwantitatief Chemie urine-onderzoek Hartmerkers 2/12 mnd LD, CK, CKMB massa, CRP,TnT, NTproBNP HbA1c 24/12 mnd HbA1c Hemocytometrie 8/2 mnd Volledig hemocytometrie -pakket IgG subklassen (via CLB) 3/12 mnd IgG1, IgG2, IgG3, IgG4 Mproteïne 3/3 mnd Mproteïnescreening Liquor 6/6 mnd Metalen in serum 6/6 mnd Zink, koper, aluminium Porfyrine 12/jaar ALA, PBG, porfyrines Semenanalyse 4/3 mnd Telling en morfologie

Doel- stelling -

Score 2006 -

Score 2007 -

-

-

-

- -

- -

-

-

-

-

-

-

-

- -

- -

-

-

-

-

- - - - - -

- - - - - -

-

49

Het is niet gelukt op basis van de scoreberekening van SKML een reële doelstelling te bepalen omdat halverwege 2007 de scoreberekening is gewijzigd. Ook vergelijken van de scores is daarom niet zinvol. Daarnaast zijn de enzymbepalingen in de loop van 2007 aangepast zodat ze beter overeenstemmen met de referentiemethode. Het effect daarvan is om genoemde redenen niet goed vast te stellen. Voor alle enquêtes geldt: na ontvangst van de rapportage worden de uitslagen van de individuele bepalingen beoordeeld op juistheid door deze te vergelijken met de referentiemethode, het landelijk gemiddelde of met het landelijk gemiddelde van laboratoria die dezelfde methode hanteren. De rapportage geeft ook inzicht in de (im)precisie van de bepaling. De resultaten van de enquêtes worden besproken met de betrokken hoofdanalisten. Als de juistheid en/of de precisie niet aan algemene eisen voldoen, wordt actie ondernomen in samenspraak met betrokkenen. Voor externe kwaliteitsbewaking voor de bepalingen TSH, FT4, FT3 en ferritine wordt geparticipeerd aan enquêtes van het Endocrinologisch Laboratorium. Voor de d-dimeer bepaling wordt geparticipeerd aan de ECAT-enquête die bij het Hematologie Laboratorium loopt.

Endocrinologisch Laboratorium

Interne QC Op het Endocrinologisch Laboratorium wordt bij elke bepaling de interne QC gecontroleerd met behulp van minimaal 2 controles op verschillende niveaus, waarbij de voorkeur uitgaat naar de materiaalsoort serum. Voor elke controle is vastgesteld wat de richtwaarde is en de toegestane spreiding rondom deze richtwaarde. Bij afwijkingen van de richtwaarde dan wel te hoge spreiding rondom de richtwaarde wordt actie ondernomen. Alle resultaten en eventuele acties daarop worden bijgehouden in het programma MultiQC.

50

Externe QC Enquête LWBA DGKL DEQAS UK NEQAS

Frequentie Bepalingen (N/periode) 6x per jaar (2 monsters) 35 4x per jaar (2 monsters) 28 4x per jaar (5 monsters) 2 12x per jaar (3 monsters) 2

Doel- stelling

Score 2006

Score 2007

75%

67%

67%

100%

100%

98%

80%

>80%

>80%

geen

geen

geen

Metabool Laboratorium

Interne QC Met elke bepalingsserie worden interne controlemonsters meegenomen en geanalyseerd op basis van de bekende richtwaarden (gemiddelde waarde van het monster en spreiding van de bepaling). Ze worden gebruikt om de kwaliteit van de bepaling te kunnen beoordelen en indien er een afwijking is van de richtwaarden wordt er altijd overlegd met de leidinggevende en indien nodig actie ondernomen. Externe QC

Enquête Frequentie Bepalingen Doel- Score Score (N/periode) stelling 2006 2007 SKZL 2 x 3 urines Diverse kwalitatief 30 van 30 28 van 30 stofwisselingsziekten Erndim organic 3 x 3 urines Organische zuren 13 van 18 14 van 18 acids kwalitatief Erndim 2/3 x 3 Acylcarnitines 4 van 6 9 van 9 acylcarnitine bloedspots kwalitatief bloedspots Euroglycanet 2006 2x4 Transferrine IEF 8 van 8 20 van 20 CDG QC 2007 1x4- Erndim speciale 8 sera Diverse kwantitatief 13 van 15 assays serum Erndim speciale 8 urines Diverse kwantitatief 8 van 9 assays urine Erndim 8 urines Organische zuren organische kwantitatief 16 van 18 zuren 51

Erndim 8 sera aminozuren Erndim purines/ 8 urines pyrimidines

Aminozuren kwantitatief Purines en pyrimidines kwantitatief

23 van 25 15 van 17

Er zijn geen criteria of doelstellingen gesteld voor de externe QC.

“ P o i n t O f C a r e ” Te s t e n ( P O C T ) In 2006 is er een begin gemaakt met de implementatie van de decentrale bloedsuikermeting nieuwe stijl. Er moeten uiteindelijk 30 à 35 afdelingen, klinisch zowel als poliklinisch, met dit systeem gaan werken. Hoewel er in de voorgaande jaren altijd al de mogelijkheid van bloedsuikermetingen op de afdelingen is geweest -uitgevoerd door o.a. het verplegend personeel - bleek de registratie hiervan een zwak punt. Nieuwe apparatuur geeft de mogelijkheid de uitslagen direct en rechtstreeks in het Ziekenhuis Informatie Systeem (ZIS) te verwerken. De kans op het verloren gaan van testresultaten door gebrekkige registratie wordt hiermee tot een minimum beperkt. Andere diensten van het VUmc, zoals de ICT-afdeling, werden bij het project betrokken. Op het personele vlak werd een POCT-coördinator en een key-operator benoemd. Het testen van een aantal meters van verschillende firma’s was een volgende stap. Nadat een keuze was bepaald konden de voorbereidingen worden getroffen voor een testfase op een aantal afdelingen. De pilot werd in de tweede helft van 2007 op drie afdelingen uitgevoerd en verliep succesvol. Om inzicht te krijgen hoe deze afdelingen het systeem beoordeelden, is een enquête gehouden onder de deelnemers. Hieruit kwam een grote mate van tevredenheid naar voren die zeer bemoedigend bleek voor het totale welslagen van het project. Er werden vervolgens meer afdelingen bij het project betrokken. Inmiddels was in de eerste helft van 2007 het POCT-pakket uitgebreid met voorscreening van urines door verplegend personeel; dit op de polikliniek Urologie/Heelkunde. Aangezien dit handmatig gebeurde 52

is voor een standaardisatie van de testprocedure gekozen door plaatsing van een goede urinestrip-lezer. Al het verplegend personeel heeft instructie gekregen om met deze lezer te kunnen werken. Andere toevoegingen aan het POCT-pakket zijn de decentrale bloegasmeting op OK’s en IC’s. Zodra de ICT-infrastructuur hiervoor operationeel is, zal de nieuwe apparatuur op bovenvernoemde afdelingen worden ingezet. Toekomstbeeld Voor 2008 is de verwachting dat alle afdelingen tegen het eind van dit jaar gebruik zullen maken van het nieuwe systeem van bloedsuikermeting. Decentrale bloedgasmeting met koppeling naar het ZIS van de resultaten moet ook zijn gerealiseerd. Een verdere verruiming van het POCT-programma betreft het uitbreiden en verbeteren van de mogelijkheden om bloedsuikermeters van diabetische patiënten op het juist functioneren te controleren. Daarbij zal ook aandacht worden besteed aan de pre-analytische fase. De ontvangst van patiënten op een laboratoriumsetting is ongewenst. Nauwe samenwerking met diabetenpoli en kinderdiabetenpoli moet resulteren in uitvoering van deze controles op de polikliniek.

Onder wijs Stages Stagiair/student en opdracht 2006 C.M.T. Beertsen De moleculaire fracties van adiponectine bij postmenopauzale obese vrouwen na calorische restrictie, stage voor School of Health Laboratoriumonderwijs, Hogeschool INHOLLAND, Alkmaar J.P. Riemens Stage: Pentose phosphate pathway M. Terwijn Scriptie: Folate in neurological disease 53

Stagiair/student en opdracht 2007 H.N. Bui State-of-the-art measurement of testosterone in serum, wetenschappelijke stage voor masteropleiding Medical Engineering, TU Eindhoven E.H. Elesaid Ahmad Extrarenal hydroxylation in osteoblasts in vitro D. Go Enkele deficiënties in de pentose fosfaat route M.M.D. Kerssenberg De functie van splicevarianten CTR4 en CTR4del9 op het creatine transporter gen, Hoger Laboratorium Onderwijs, Hogeschool Leiden A.N. Panneflek De bepaling van vrij-cortisol in serum met behulp van evenwichtsdialyse, stage voor Life Sciences & Chemistry deeltijd duaal, Hogeschool Utrecht. A. van Sijl Asymmetric dimethylarginine (ADMA) and microvascular complications in type 2 diabetes patients: The Hoorn Study, Honours Programma Geneeskunde. S. Schaap Analyse van de anti-oxidatieve eigenschappen van HDL. Stages klinisch chemici in opleiding Metabole stage 2006 Dr. J. Gootjes, Medial medisch-diagnostische laboratoria, Haarlem en Hoofddorp Dr. J.H. Hooijberg, Medisch Centrum Alkmaar Dr. S. Lathouder, Reinier de Graaf Groep Diagnostisch Centrum SSDZ Dr. C.A. van Kampen, Ziekenhuis Gelderse Vallei Drs. S.A.R. Kort, VU Medisch Centrum

54

Scores Préklinisch Onder wijs De afdeling houdt zich op een vijftal niveaus bezig met onderwijs: profielonderwijs, begeleiding van stagiairs, voor studenten (curriculum), interne cursussen en het opleiden van assistenten klinische chemie. Uit de jaarlijkse studentenenquêtes komen scores naar voren die betrekking hebben op de waardering van het onderwijs door studenten. In onderstaande tabel zijn per onderwijsonderdeel de gemiddelde beoordelingen door studenten in 2006 en 2007 opgenomen. Kengetal Waardering/ Participatie Onderwijs Omschrijving Norm 2006 ALCO’s 4,0 4,33 Medische biologie 4,0 onbekend Medische chemie 3,5 3,83 Profielonderwijs 4,0 onbekend Terminologie (VUmc) 10% 10% Kwaliteitsborging (KC) 10% 10% Urine-diagnostiek (KC) 10% 10% Venapuncties (KC) 10% 10%

2007 4,44 onbekend 4,02 4,2 -

Schaal 1 (zeer slecht) tot en met schaal 5 (uitstekend).

Onderzoek Promoties W.E. Fiets Prognostication and treatment decision making in early breast cancer, Universiteit Leiden, 12 januari 2006. Promotores: prof. dr. J.W.R. Nortier, prof. dr. H. Struikmans, prof. dr. M.A. Blankenstein. N.M. Schoonenboom Cerebrospinal fluid markers for the early and differential diagnosis of Alzheimer’s disease, Vrije Universiteit, Amsterdam, 10 november 2006. Promotores: prof. dr. Ph. Scheltens, prof. dr. M.A. Blankenstein. 55

L.S. Almeida Molecular and biochemical diagnosis of Cerebral Creatine Deficiency Syndromes. ISBN 9086590438, funding ZonMW/NWO VIDI, Vrije Universiteit, Amsterdam, 20 november 2006. Promotor: prof. dr. C. Jakobs, copromotores: dr. G.S. Salomons, dr. N.M. Verhoeven. E.H. Rosenberg Creatine transporter deficiency: Molecular and functional tools for diagnosis, and prevalence of this X-linked mental retardation syndrome, ISBN 9086590446, funding ZonMW/NWO VIDI, Vrije Universiteit, Amsterdam, 20 november 2006. Promotor: prof. dr. C. Jakobs, copromotor: dr. G.S. Salomons. C.M.A. Reijnders Mechanical Loading and gene expression in rat bone, Vrije Universiteit Amsterdam, 8 december 2006. Promotores: prof. dr. P. Lips, prof. dr. M.A. Blankenstein. M.O. Verhoeven Menopause, menopausal therapies and asymmetric dimethylarginine, an emerging cardiovascular risk factor, Vrije Universiteit, Amsterdam, 19 april 2007. Promotor: prof. dr. P. Kenemans, copromotores: dr. M.J. van der Mooren, dr. T. Teerlink. R.K. Schindhelm Postprandial dysmetabolism and non-alcoholic fatty liver disease in relation to type 2 diabetes mellitus and cardiovascular risk. Vrije Universiteit, Amsterdam, 21 mei 2007. Promotor: prof. dr. R.J. Heine, copromotores: dr. M. Diamant, dr. T. Teerlink. M.P.C. Siroen The clinical significance of asymmetric dimethylarginine. 56

Vrije Universiteit, Amsterdam, 7 december 2007. Promotor: prof. dr. P.A.M. van Leeuwen, copromotor: dr. T. Teerlink. M. van Dijk Functional genomics of pre-eclampsia: the Dutch susceptibility gene STOX1, Vrije Universiteit, Amsterdam, 10 december 2007, cum laude. Promotor: prof. dr. M.A. Blankenstein, copromotor: dr. C.B.M. Oudejans.

Publicaties In 2006 zijn 76 publicaties (peer reviewed) verschenen, waar medewerkers van de afdeling Klinische Chemie een bijdrage aan hebben geleverd. In 2007 waren dit er 80. Het totaal aantal gepubliceerde abstracts in deze periode is 68. Voor een volledige lijst publicaties, zie appendix 3. Kwantiteit en kwaliteit van de publicaties (peer reviewed) over de periode 2001-2007 Score van internationale tijdschriften op basis van ranking volgens de Science Citation Index (SCI) binnen het vakgebied waarin het tijdschrift het hoogste scoort. Jaar

Top 10% 11-25%

25-50%

50-75%

75-100% Totaal

2007

n

22

18

25

14

1

80

%

28

23

31

17

1

100

2006

n

20

19

26

7

4

76

%

26

25

34

9

5

100

2005

n

23

24

14

17

8

86

%

27

28

16

20

9

100

2004

n

21

21

18

5

3

68

%

31

31

26

7

4

100

2003

n

17

18

16

10

1

62

% 27

29

26

16

2

100 57

De aantallen publicaties waarbij eerste, tweede en/of laatste auteursplaats werden bezet door een medewerker van Klinische Chemie waren als volgt:

• 2007

39 (49%)

• 2006

45 (59%)

• 2005

44 (51%)

• 2004

39 (57%)

• 2003

31 (50%)

• 2002

23 (45%)

• 2001

31 (58%)

Kwaliteitsysteem Ver b eter punten Buisidentificatie Om het vele aantal niet en verkeerd geïdentificeerde buizen te verminderen is een projectgroep opgericht met leden I.G. Metgod en W.S. Guérand. Er is een top 5 samengesteld van afdelingen die het meeste niet en verkeerd geïdentificeerd materiaal insturen. Deze afdelingen zijn benaderd voor een gesprek om erachter te kunnen komen waar de fouten gemaakt worden. Er is uitleg gegeven over wat er mis gaat en gevraagd is hoe dit zou kunnen komen. De afdelingen hebben dit verder intern besproken. In de meldingenregistratie is te zien dat het aantal niet- en verkeerd geïdentificeerde buizen in de loop van 2007 is afgenomen. Sneller Beter Het Sneller Beter project Werken zonder wachtlijsten is ook op onze afdeling gestart. Er is een projectgroep gevormd waarin zitten J. van der Mark, M. Strik, E.F.J. Oomes, L.A. van der Maarel, E. van Hengel en W.S. Guérand. Het project heeft behalve het doel de doorstroom van de patiënten te verbeteren ook tot doel de werkdruk van de medewerkers op de afnamepoli te verlagen. In 2006 zijn gedurende 2½ week 58

metingen verricht ten aanzien van de wachttijd en de tijdsduur van de bloedafname. Daarnaast is continu geregistreerd hoeveel medewerkers er op de poli aanwezig waren. De conclusies uit deze metingen zijn als volgt: de langste wachttijden is van 9:30 tot 11:00 uur (rond koffietijd) en van 12:00 tot 13:30 uur (lunchtijd). Het minst aantal medewerkers aanwezig op de poli is tijdens de lunch, van 12:00 tot 13:00 uur. Om de doelstelling van 90% van de patiënten binnen 15 minuten te helpen te halen zullen tijdens de piekuren meer medewerkers ingezet moeten worden en de verhouding tussen het patiëntenaanbod en medewerkers verbeterd moeten worden. In 2007 hebben de volgende interventies plaatsgevonden: grotere verdeling van de koffie- en lunchpauzes, 2e ZIS terminal voor invoer aanvragen, snellere barcodeprinter, patiëntenkaart voor extramurale patiënten, extra personeel en extra prikhokjes. Om het effect van de interventies te onderzoeken zullen in 2008 nieuwe metingen verricht worden.

59

60

Appendices A p p e n d i x 1: I N K- m o d e l

Leiderschap

Management van Medewerkers

Management van Processen

Waardering Medewerkers

Strategie & beleid

Waardering klant & leveranciers

Management van Middelen

Waardering door de Maatschappij

Bestuur & Financiers

Leren & verbeteren

61

A p p e n d i x 2: L i j s t m e t a f ko r t i n g e n ALPCO AMC APS ASBMR ASHG ASI BCO CCA CCDS CCKL CLIA CMS CNS CUHK DAS DEQAS DGKL DHPLC EAS EASD EL EMG EMGO EMZ ERNDIM ESF ESHG ESN FMWV FTE GC-MS 62

American Laboratory Products Company Academisch Medisch Centrum Arbeitsgemeinschaft Paediatrische Stoffwechselstörungen American Society for Bone and Mineral Research American Society of Human Genetics Arbeitsgemeinschaft Stabile Isotope Bureau Centrale Ondersteuning Cancer Center Amsterdam Cerebral Creatine Deficiëntie Syndroom Stichting voor de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg Clinical Laboratory Improvement Amendments Centers for Medicare & Medicaid Services Central Nervous Syndrome Chinese University of Hong Kong Dutch Atherosclerosis Society Vitamin D External Quality Assessment Scheme, Engelse externe kwaliteitscontrole (alleen vitamine D’s) Deutsche Gesellschaft für Klinische Chemie und Laboratoriumdiagnistiek, Duitse externe kwaliteitscontrole (Deutsche Ringversuch) Denaturing High Performance Liquid Chromatography European Atherosclerosis Society European Association for the Study of Diabetes Endocrinologisch Laboratorium European Metabolic Group Institute for research in Extramural Medicine Commissie Erfelijke Metabole Ziekten van de NVKC European Research Network for evaluation and improvement of screening, Diagnosis and treatment of Inherited disorders of Metabolism Europees Sociaal Fonds European Society of Human Genetics Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen Fulltime Equivallent Gaschromatografie Massaspectrometrie

HELPP HPLC HRM HRT IAS ICaR-VU ICEN ICIEM ICT IDMS IFCC IIS IOC ISNS ISPD ISSHP JIMD KC KCL KNCV LC-MS LC-MS/MS LOD LWBA MAC-Lab MBL MCA MDRD MIP ML NLC NTKCL NVCB NVE

Hemolysis elevated liver enzymes and low platelets High Performance Liquid Chromatography Human Resource Management Hormon Therapy Replacement International Atherosclerosis Society Institute for Cardiovascular Research Institute for Clinical Experimental Neurosciences International Conference on Inborn Errors of Metabolism Informatie en Communicatie Technologie Isotope Dilution Mass Spectrometry International Federation of Clinical Chemistry and laboratory medicine International Isotope Society International Organizing Committee Intenational Society for Neonatal Screening International Conference on Prenatal Diagnosis and Therapy International Society for the Study of Hypertension in Pregnancy Journal of Inherited Metabolic Disease Klinische Chemie Klinisch Chemisch Laboratorium Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging Liquid chromatography-mass spectrometry Liquid chromatography-tandem mass spectrometry Landelijke Overleg DNA-diagnostiek Landelijke Werkgroep Bindings Analyse, een sectie van de SKML Materiaal Advies Commissie Laboratoria Moleculair Biologisch Laboratorium Medisch Centrum Alkmaar Modification of Diet in Renal Disease Melding Incident Patientenzorg Metabool Laboratorium Nederlandse Lipoproteinenclub Nederlands Tijdschrift voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde Nederlandse Vereniging voor Calcium en Botstofwisseling Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie 63

NVHG NVKC NWP OC P&O PND POCT PPP QC RES RIE RIVM SIMD SKGA SKML SSIEM TBV TIA TNO UHD UKNEQAS UMC VAPRO VKGL WDS WECO WP ZIS

64

Nederlandse Vereniging Humane Genetica Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde Niet-wetenschappelijk Personeel Ondernemings Commissie Personeel en Organisatie Paediatric Neurotransmitter Disease Association Point Of Care Testing Pentose Phosphate Pathway Quality Control / kwaliteitscontrole Research KC Risico-Inventarisatie en –Evaluatie Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu American Society Inherited Metabolic Disease Stichting Klinische Genetica Amsterdam Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism Taken, Bevoegdheden en Verantwoordelijkheden Transcient Ischaemic Attack Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurweten- schappelijk onderzoek Universitair Hoofd Docent United Kingdom National External Quality Assesment Schemes for Immunology and Immunochemistry, Engelse externe kwaliteitscontrole Universitair Medisch Centrum Stichting Vakopleiding Procesindustrie Vereniging Klinisch Genetisch Laboratoriumdiagnostiek Wet Declaratie Structuur Wetenschapscommissie van de NVKC Wetenschappelijk Personeel Ziekenhuis Informatie Systeem

A p p e n d i x 3: P u b l i c a t i e s Peer reviewed 1. Al Dirbashi OY, Rashed MS, Brink HJ, Jakobs C, Filimban N, Al Ahaidib LY, Jacob M, Al Sayed MM, Al Hassnan Z, Faqeih E. Determination of succinylacetone in dried blood spots and liquid urine as a dansylhydrazone by liquid chromatography tandem mass spectrometry. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci 2006;831:274-280. 2. Almeida LS, Rosenberg EH, Martinez-Munoz C, Verhoeven NM, Vilarinho L, Jakobs C, Salomons GS. Overexpression of GAMT restores GAMT activity in primary GAMT-deficient fibroblasts. Mol Genet Metab 2006;89:392-394. 3. Almeida LS, Salomons GS, Hogenboom F, Jakobs C, Schoffelmeer AN. Exocytotic release of creatine in rat brain. Synapse 2006;60:118-123. 4. Anselm IA, Alkuraya FS, Salomons GS, Jakobs C, Fulton AB, Mazumdar M, Rivkin M, Frye R, Poussaint TY, Marsden D. X-linked creatine transporter defect: a report on two unrelated boys with a severe clinical phenotype. J Inherit Metab Dis 2006;29:214-219. 5. Baidoshvili A, Krijnen PA, Kupreishvili K, Ciurana C, Bleeker W, Nijmeijer R, Visser CA, Visser FC, Meijer CJ, Stooker W, Eijsman L, van Hinsbergh VW, Hack CE, Niessen HW, Schalkwijk CG. N(epsilon)-(carboxymethyl)lysine depositions in intramyocardial blood vessels in human and rat acute myocardial infarction: a predictor or reflection of infarction? Arterioscler Thromb Vasc Biol 2006;26:2497-2503. 6. Bakhtiyarova S, Lesnyak O, Kyznesova N, Blankenstein MA, Lips P. Vitamin D status among patients with hip fracture and elderly control subjects in Yekaterinburg, Russia. Osteoporos Int 2006;17:441-446. 7. Bouwman FH, van der Flier WM, Schoonenboom NS, Van Elk EJ, Kok A, Scheltens P, Blankenstein MA. Usefulness of longitudinal measurements of beta-amyloid1-42 in cerebrospinal fluid of patients with various cognitive and neurologic disorders. Clin Chem 2006;52:1604-1606. 8. Castro R, Rivera I, Blom HJ, Jakobs C, Tavares de Almeida I. Homocysteine metabolism, hyperhomocysteinaemia and vascular disease: an overview. J Inherit Metab Dis 2006;29:3-20. 9. Cheillan D, Salomons GS, Acquaviva C, Boisson C, Roth P, Cordier MP, Francois L, Jakobs C, Vianey-Saban C. Prenatal diagnosis of guanidinoacetate methyltransferase deficiency: increased guanidi65

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

66

noacetate concentrations in amniotic fluid. Clin Chem 2006;52:775777. Clark AJ, Rosenberg EH, Almeida LS, Wood TC, Jakobs C, Stevenson RE, Schwartz CE, Salomons GS. X-linked creatine transporter (SLC6A8) mutations in about 1% of males with mental retardation of unknown etiology. Hum Genet 2006;119:604-610. Copani A, Hoozemans JJ, Caraci F, Calafiore M, van Haastert ES, Veerhuis R, Rozemuller AJ, Aronica E, Sortino MA, Nicoletti F. DNA polymerase-beta is expressed early in neurons of Alzheimer’s disease brain and is loaded into DNA replication forks in neurons challenged with beta-amyloid. J Neurosci 2006;26:10949-10957. de Jong S, and Teerlink T. Analysis of asymmetric dimethylarginine in plasma by HPLC using a monolithic column. Anal Biochem 2006;353:287-289. Donarum EA, Stephan DA, Larkin K, Murphy EJ, Gupta M, Senephansiri H, Switzer RC, Pearl PL, Snead OC, Jakobs C, Gibson KM. Expression profiling reveals multiple myelin alterations in murine succinate semialdehyde dehydrogenase deficiency. J Inherit Metab Dis 2006;29:143-156. Eikelenboom P, Veerhuis R, Scheper W, Rozemuller AJ, van Gool WA, Hoozemans JJ. The significance of neuroinflammation in understanding Alzheimer’s disease. J Neural Transm 2006;113:1685-1695. Familian A, Boshuizen RS, Eikelenboom P, Veerhuis R. Inhibitory effect of minocycline on amyloid beta fibril formation and human microglial activation. Glia 2006;53:233-240. Finglas PM, de Meer K, Molloy A, Verhoef P, Pietrzik K, Powers HJ, van der Straeten D, Jagerstad M, Varela-Moreiras G, van Vliet T, Havenaar R, Buttriss J, Wright AJ. Research goals for folate and related B vitamin in Europe. Eur J Clin Nutr 2006;60:287-294. Franzoni E, van der Knaap MS, Errani A, Colonnelli MC, Bracceschi R, Malaspina E, Moscano FC, Garone C, Sarajlija J, Zimmerman RA, Salomons GS, Bernardi B. Unusual diagnosis in a child suffering from juvenile Alexander disease: clinical and imaging report. J Child Neurol 2006;21:1075-1080. Galimberti D, Schoonenboom N, Scheltens P, Fenoglio C, Venturelli E, Pijnenburg YA, Bresolin N, Scarpini E. Intrathecal chemokine levels in Alzheimer disease and frontotemporal lobar degeneration. Neurology 2006;66:146-147. Galimberti D, Schoonenboom N, Scheltens P, Fenoglio C, Bouwman F, Venturelli E, Guidi I, Blankenstein MA, Bresolin N, Scarpini E. Intrathecal chemokine synthesis in mild cognitive impairment and Alzheimer disease. Arch Neurol 2006;63:538-543.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

offette SM, Duprez TP, Nassogne MC, Vincent MF, Jakobs C, G Sindic CJ. L-2-Hydroxyglutaric aciduria: clinical, genetic, and brain MRI characteristics in two adult sisters. Eur J Neurol 2006;13:499-504. Goodwin AK, Griffiths RR, Brown PR, Froestl W, Jakobs C, Gibson KM, Weerts EM. Chronic intragastric administration of gammabutyrolactone produces physical dependence in baboons. Psychopharmacology (Berl) 2006;189:71-82. Gritters M, Grooteman MP, Schoorl M, Schoorl M, Bartels PC, Scheffer PG, Teerlink T, Schalkwijk CG, Spreeuwenberg M, Nube MJ. Citrate anticoagulation abolishes degranulation of polymorphonuclear cells and platelets and reduces oxidative stress during haemodialysis. Nephrol Dial Transplant 2006;21:153-159. Hallund J, Tetens I, Bugel S, Tholstrup T, Ferrari M, Teerlink T, Kjaer A, Wiinberg N. Daily consumption for six weeks of a lignan complex isolated from flaxseed does not affect endothelial function in healthy postmenopausal women. J Nutr 2006;136:2314-2318. Hemelaar M, Kenemans P, Schalkwijk CG, Braat DD, van der Mooren MJ. No increase in C-reactive protein levels during intranasal compared to oral hormone therapy in healthy post-menopausal women. Hum Reprod 2006;21:1635-1642. Hoozemans JJ, Veerhuis R, Rozemuller JM, Eikelenboom P. Neuroinflammation and regeneration in the early stages of Alzheimer’s disease pathology. Int J Dev Neurosci 2006;24:157-165. Hoozemans JJ, Stieler J, van Haastert ES, Veerhuis R, Rozemuller AJ, Baas F, Eikelenboom P, Arendt T, Scheper W. The unfolded protein response affects neuronal cell cycle protein expression: implications for Alzheimer’s disease pathogenesis. Exp Gerontol 2006;41:380-386. Houdijk AP, Oosterling SJ, Siroen MP, de Jong S, Richir M, Rijssenbeek AL, Teerlink T, Van Leeuwen PA. Hypertaurinemia in bile duct-ligated rats after surgery: the effect of gut endotoxin restriction on organ fluxes and oxidative status. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2006;30:186-193. Hussmann O, Haas D, Neubauer BA, Kruse B, Huegens-Penzel M, Jakobs C, Hahn A. [L-2-hydroxyglutaric aciduria -- a rare cause of macrocephaly]. Klin Padiatr 2006;218:72-73. Hüll M, Muksch B, Akundi RS, Waschbisch A, Hoozemans JJ, Veerhuis R, Fiebich BL. Amyloid beta peptide (25-35) activates protein kinase C leading to cyclooxygenase-2 induction and prostaglandin E2 release in primary midbrain astrocytes. Neurochem Int 2006;48:663-672. Jansen EE, Gibson KM, Shigematsu Y, Jakobs C, Verhoeven NM. 67

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39. 68

A novel, quantitative assay for homocarnosine in cerebrospinal fluid using stable-isotope dilution liquid chromatography-tandem mass spectrometry. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci 2006;830:196-200. Jansen EE, Verhoeven NM, Jakobs C, Schulze A, Senephansiri H, Gupta M, Snead OC, Gibson KM. Increased guanidino species in murine and human succinate semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiency. Biochim Biophys Acta 2006;1762:494-498. Jung R, Rauch A, Salomons GS, Verhoeven NM, Jakobs C, Michael GK, Lachmann E, Sass JO, Trautmann U, Zweier C, Staatz G, Knerr I. Clinical, cytogenetic and molecular characterization of a patient with combined succinic semialdehyde dehydrogenase deficiency and incomplete WAGR syndrome with obesity. Mol Genet Metab 2006;88:256-260. Kort SA, Martens F, Vanpoucke H, van Duijnhoven HL, Blankenstein MA. Comparison of 6 automated assays for total and free prostatespecific antigen with special reference to their reactivity toward the WHO 96/670 reference preparation. Clin Chem 2006;52:15681574. Kuijper EA, Houwink EJ, Van Weissenbruch MM, Heij HA, Blankenstein MA, Huijser J, Martens F, Lambalk CB. Urinary gonadotropin measurements in neonates: a valuable non-invasive method. Ann Clin Biochem 2006;43:320-322. Lee C, Born M, Salomons GS, Jakobs C, Woelfle J. Hemiconvulsionhemiplegia-epilepsy syndrome as a presenting feature of L-2hydroxyglutaric aciduria. J Child Neurol 2006;21:538-540. Li R, Johnson AB, Salomons GS, van der Knaap MS, Rodriguez D, Boespflug-Tanguy O, Gorospe JR, Goldman JE, Messing A, Brenner M. Propensity for paternal inheritance of de novo mutations in Alexander disease. Hum Genet 2006;119:137-144. Lieuw-A-Fa ML, Schalkwijk CG, Engelse M, van Hinsbergh VW. Interaction of Nepsilon(carboxymethyl)lysine- and methylglyoxalmodified albumin with endothelial cells and macrophages. Splice variants of RAGE may limit the responsiveness of human endothelial cells to AGEs. Thromb Haemost 2006;95:320-328. Lindhurst MJ, Fiermonte G, Song S, Struys E, De Leonardis F, Schwartzberg PL, Chen A, Castegna A, Verhoeven N, Mathews CK, Palmieri F, Biesecker LG. Knockout of Slc25a19 causes mitochondrial thiamine pyrophosphate depletion, embryonic lethality, CNS malformations, and anemia. Proc Natl Acad Sci U S A 2006;103:15927-15932. Linnebank M, Lutz H, Jarre E, Vielhaber S, Noelker C, Struys E, Jakobs C, Klockgether T, Evert BO, Kunz WS, Wullner U. Binding of

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

copper is a mechanism of homocysteine toxicity leading to COX deficiency and apoptosis in primary neurons, PC12 and SHSY5Y cells. Neurobiol Dis 2006;23:725-730. Lion-Francois L, Cheillan D, Pitelet G, Acquaviva-Bourdain C, Bussy G, Cotton F, Guibaud L, Gerard D, Rivier C, Vianey-Saban C, Jakobs C, Salomons GS, des Portes V. High frequency of creatine deficiency syndromes in patients with unexplained mental retardation. Neurology 2006;67:1713-1714. Mercimek-Mahmutoglu S, Stoeckler-Ipsiroglu S, Adami A, Appleton R, Araujo HC, Duran M, Ensenauer R, Fernandez-Alvarez E, Garcia P, Grolik C, Item CB, Leuzzi V, Marquardt I, Muhl A, SaelkeKellermann RA, Salomons GS, Schulze A, Surtees R, van der Knaap MS, Vasconcelos R, Verhoeven NM, Vilarinho L, Wilichowski E, Jakobs C. GAMT deficiency: features, treatment, and outcome in an inborn error of creatine synthesis. Neurology 2006;67:480-484. Mills PB, Struys E, Jakobs C, Plecko B, Baxter P, Baumgartner M, Willemsen MA, Omran H, Tacke U, Uhlenberg B, Weschke B, Clayton PT. Mutations in antiquitin in individuals with pyridoxine-dependent seizures. Nat Med 2006;12:307-309. Oosterveld MJ, van der Kuip M, de Meer K, De Greef HJ, Gemke RJ. Energy expenditure and balance following pediatric intensive care unit admission: a longitudinal study of critically ill children. Pediatr Crit Care Med 2006;7:147-153. Pedersen LG, Tarnow I, Olsen LH, Teerlink T, Pedersen HD. Body size, but neither age nor asymptomatic mitral regurgitation, influences plasma concentrations of dimethylarginines in dogs. Res Vet Sci 2006;80:336-342. Pijnenburg YA, Schoonenboom SN, Barkhof F, Knol DL, Mulder C, van Kamp GJ, Van Swieten JC, Scheltens P. CSF biomarkers in frontotemporal lobar degeneration: relations with clinical characteristics, apolipoprotein E genotype, and neuroimaging. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2006;77:246-248. Poo-Arguelles P, Arias A, Vilaseca MA, Ribes A, Artuch R, Sans-Fito A, Moreno A, Jakobs C, Salomons G. X-Linked creatine transporter deficiency in two patients with severe mental retardation and autism. J Inherit Metab Dis 2006;29:220-223. Roe DS, Yang BZ, Vianey-Saban C, Struys E, Sweetman L, Roe CR. Differentiation of long-chain fatty acid oxidation disorders using alternative precursors and acylcarnitine profiling in fibroblasts. Mol Genet Metab 2006;87:40-47. Rosenberg EH, Munoz CM, DeGrauw TJ, Jakobs C, Salomons GS. Overexpression of wild-type creatine transporter (SLC6A8) restores creatine uptake in primary SLC6A8-deficient fibroblasts. J Inherit 69

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55. 56.

57.

58.

59.

60. 70

Metab Dis 2006;29:345-346. Schalkwijk CG, van Bezu J, van der Schors RC, Uchida K, Stehouwer CD, van Hinsbergh VW. Heat-shock protein 27 is a major methylglyoxal-modified protein in endothelial cells. FEBS Lett 2006;580:15651570. Schalkwijk CG, Chaturvedi N, Schram MT, Fuller JH, Stehouwer CD. Adiponectin is inversely associated with renal function in type 1 diabetic patients. J Clin Endocrinol Metab 2006;91:129-135. Schindhelm RK, Diamant M, Dekker JM, Tushuizen ME, Teerlink T, Heine RJ. Alanine aminotransferase as a marker of non-alcoholic fatty liver disease in relation to type 2 diabetes mellitus and cardiovascular disease. Diabetes Metab Res Rev 2006;22:437-443. Schulze A, Hoffmann GF, Bachert P, Kirsch S, Salomons GS, Verhoeven NM, Mayatepek E. Presymptomatic treatment of neonatal guanidinoacetate methyltransferase deficiency. Neurology 2006;67:719-721. Siroen MP, Teerlink T, Bolte AC, van Elburg RM, Richir MC, Nijveldt RJ, Van der Hoven B, Van Leeuwen PA. No compensatory upregulation of placental dimethylarginine dimethylaminohydrolase activity in preeclampsia. Gynecol Obstet Invest 2006;62:7-13. Siroen MP, Teerlink T, Nijveldt RJ, Prins HA, Richir MC, Van Leeuwen PA. The clinical significance of asymmetric dimethylarginine. Annu Rev Nutr 2006;26:203-228. Smets EM, Visser A, Go AT, van Vugt JM, Oudejans CB. Novel biomarkers in preeclampsia. Clin Chim Acta 2006;364:22-32. Smith DE, Kok RM, Teerlink T, Jakobs C, Smulders YM. Quantitative determination of erythrocyte folate vitamer distribution by liquid chromatography-tandem mass spectrometry. Clin Chem Lab Med 2006;44:450-459. Smulders YM, Smith DE, Kok RM, Teerlink T, Swinkels DW, Stehouwer CD, Jakobs C. Cellular folate vitamer distribution during and after correction of vitamin B12 deficiency: a case for the methylfolate trap. Br J Haematol 2006;132:623-629. Soedamah-Muthu SS, Chaturvedi N, Schalkwijk CG, Stehouwer CD, Ebeling P, Fuller JH. Soluble vascular cell adhesion molecule-1 and soluble E-selectin are associated with micro- and macrovascular complications in Type 1 diabetic patients. J Diabetes Complications 2006;20:188-195. Spoelstra-de Man AM, Teerlink T, Brouwer CB, Rauwerda JA, Stehouwer CD, Smulders YM. No effect of B vitamins on ADMA levels in patients at increased cardiovascular risk. Clin Endocrinol (Oxf) 2006;64:495-501. Stam F, Schalkwijk CG, van Guldener C, ter Wee PM, Stehouwer

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

CD. Advanced glycation end-product peptides are associated with impaired renal function, but not with biochemical markers of endothelial dysfunction and inflammation, in non-diabetic individuals. Nephrol Dial Transplant 2006;21:677-682. Struys EA, Verhoeven NM, Salomons GS, Berthelot J, Vianay-Saban C, Chabrier S, Thomas JA, Tsai AC, Gibson KM, Jakobs C. D-2hydroxyglutaric aciduria in three patients with proven SSADH deficiency: genetic coincidence or a related biochemical epiphenomenon? Mol Genet Metab 2006;88:53-57. Struys EA. D-2-Hydroxyglutaric aciduria: unravelling the biochemical pathway and the genetic defect. J Inherit Metab Dis 2006;29:2129. Struys EA, Verhoeven NM, Jansen EE, ten Brink HJ, Gupta M, Burlingame TG, Quang LS, Maher T, Rinaldo P, Snead OC, Goodwin AK, Weerts EM, Brown PR, Murphy TC, Picklo MJ, Jakobs C, Gibson KM. Metabolism of gamma-hydroxybutyrate to d-2-hydroxyglutarate in mammals: further evidence for d-2-hydroxyglutarate transhydrogenase. Metabolism 2006;55:353-358. ten Boekel E, Vroonhof K, Huisman A, van Kampen C, de Kieviet W. Clinical laboratory findings associated with in-hospital mortality. Clin Chim Acta 2006;372:1-13. Tromp AM, Bravenboer N, Tanck E, Oostlander A, Holzmann PJ, Kostense PJ, Roos JC, Burger EH, Huiskes R, Lips P. Additional weight bearing during exercise and estrogen in the rat: the effect on bone mass, turnover, and structure. Calcif Tissue Int 2006;79:404-415. Tushuizen ME, Nieuwland R, Scheffer PG, Sturk A, Heine RJ, Diamant M. Two consecutive high-fat meals affect endothelialdependent vasodilation, oxidative stress and cellular microparticles in healthy men. J Thromb Haemost 2006;4:1003-1010. Valayannopoulos V, Verhoeven NM, Mention K, Salomons GS, Sommelet D, Gonzales M, Touati G, de Lonlay P, Jakobs C, Saudubray JM. Transaldolase deficiency: a new cause of hydrops fetalis and neonatal multi-organ disease. J Pediatr 2006;149:713717. van der Flier WM, Schoonenboom SN, Pijnenburg YA, Fox NC, Scheltens P. The effect of APOE genotype on clinical phenotype in Alzheimer disease. Neurology 2006;67:526-527. van der Knaap MS, Ramesh V, Schiffmann R, Blaser S, Kyllerman M, Gholkar A, Ellison DW, van der Voorn JP, van Dooren SJ, Jakobs C, Barkhof F, Salomons GS. Alexander disease: ventricular garlands and abnormalities of the medulla and spinal cord. Neurology 2006;66:494-498. 71

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

72

v an Heijst JW, Niessen HW, Musters RJ, van Hinsbergh VW, Hoekman K, Schalkwijk CG. Argpyrimidine-modified Heat shock protein 27 in human non-small cell lung cancer: a possible mechanism for evasion of apoptosis. Cancer Lett 2006;241:309-319. van Spronsen FJ, Reijngoud DJ, Verhoeven NM, Soorani-Lunsing RJ, Jakobs C, Sijens PE. High cerebral guanidinoacetate and variable creatine concentrations in argininosuccinate synthetase and lyase deficiency: implications for treatment? Mol Genet Metab 2006;89:274-276. Verhoeven MO, Hemelaar M, van der Mooren MJ, Kenemans P, Teerlink T. Oral, more than transdermal, oestrogen therapy lowers asymmetric dimethylarginine in healthy postmenopausal women: a randomized, placebo-controlled study. J Intern Med 2006;259:199208. Vroonhof K, van Solinge WW, Rovers MM, Huisman A. Differences in mortality on the basis of complete blood count in an unselected population at the emergency department. Lab Hematol 2006;12:134-138. Wanby P, Teerlink T, Brudin L, Brattstrom L, Nilsson I, Palmqvist P, Carlsson M. Asymmetric dimethylarginine (ADMA) as a risk marker for stroke and TIA in a Swedish population. Atherosclerosis 2006;185:271-277. Waschbisch A, Fiebich BL, Akundi RS, Schmitz ML, Hoozemans JJ, Candelario-Jalil E, Virtainen N, Veerhuis R, Slawik H, Yrjänheikki J, Hüll M. Interleukin-1 beta-induced expression of the prostaglandin E-receptor subtype EP3 in U373 astrocytoma cells depends on protein kinase C and nuclear factor-kappaB. J Neurochem 2006;96:680-693. Zareie M, Keuning ED, ter Wee PM, Schalkwijk CG, Beelen RH, van den Born J. Improved biocompatibility of bicarbonate/lactatebuffered PDF is not related to pH. Nephrol Dial Transplant 2006;21:208-216. Aires CC, Ruiter JP, Luis PB, ten Brink HJ, IJlst L, de Almeida IT, Duran M, Wanders RJ, Silva MF. Studies on the extra-mitochondrial CoA -ester formation of valproic and Delta4 -valproic acids. Biochim Biophys Acta 2007;1771:533-543. Almeida LS, Vilarinho L, Darmin PS, Rosenberg EH, Martinez-Munoz C, Jakobs C, Salomons GS. A prevalent pathogenic GAMT mutation (c.59G>C) in Portugal. Mol Genet Metab 2007;91:1-6. Alssema M, Dekker JM, Kuivenhoven JA, Nijpels G, Teerlink T, Scheffer PG, Diamant M, Stehouwer CD, Bouter LM, Heine RJ. Elevated cholesteryl ester transfer protein concentration is associated with an increased risk for cardiovascular disease in

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

87.

88.

women, but not in men, with Type 2 diabetes: the Hoorn Study. Diabet Med 2007;24:117-123. Arias A, Corbella M, Fons C, Sempere A, Garcia-Villoria J, Ormazabal A, Poo P, Pineda M, Vilaseca MA, Campistol J, Briones P, Pampols T, Salomons GS, Ribes A, Artuch R. Creatine transporter deficiency: prevalence among patients with mental retardation and pitfalls in metabolite screening. Clin Biochem 2007;40:13281331. Augoustides-Savvopoulou P, Salomons GS, Dotis J, Roilides E, Leontsini M, Jakobs C, Panteliadis C. Mutation analysis a prerequisite for prenatal diagnosis of L-2-hydroxyglutaric aciduria? Mol Genet Metab 2007;91:399-401. Barcelo-Coblijn G, Murphy EJ, Mills K, Winchester B, Jakobs C, Snead OC, III, Gibson KM. Lipid abnormalities in succinate semialdehyde dehydrogenase (Aldh5a1-/-) deficient mouse brain provide additional evidence for myelin alterations. Biochim Biophys Acta 2007;1772:556-562. Blom HJ, van Rooij A, Hogeveen M. A simple high-throughput method for the determination of plasma methylmalonic acid by liquid chromatography-tandem mass spectrometry. Clin Chem Lab Med 2007;45:645-650. Bok LA, Struys E, Willemsen MA, Been JV, Jakobs C. Pyridoxinedependent seizures in Dutch patients: diagnosis by elevated urinary alpha-aminoadipic semialdehyde levels. Arch Dis Child 2007;92:687-689. Bokenkamp A, Laarman CA, Braam KI, van Wijk JA, Kors WA, Kool M, de Valk J, Bouman AA, Spreeuwenberg MD, Stoffel-Wagner B. Effect of corticosteroid therapy on low-molecular weight protein markers of kidney function. Clin Chem 2007;53:2219-2221. Bos G, Poortvliet MC, Scheffer PG, Dekker JM, Ocke MC, Nijpels G, Stehouwer CD, Bouter LM, Teerlink T, Heine RJ. Dietary polyunsaturated fat intake is associated with low-density lipoprotein size, but not with susceptibility to oxidation in subjects with impaired glucose metabolism and type II diabetes: the Hoorn study. Eur J Clin Nutr 2007;61:205-211. Bouwman FH, Schoonenboom SN, van der Flier WM, Van Elk EJ, Kok A, Barkhof F, Blankenstein MA, Scheltens P. CSF biomarkers and medial temporal lobe atrophy predict dementia in mild cognitive impairment. Neurobiol Aging 2007;28:1070-1074. Bouwman FH, van der Flier WM, Schoonenboom NS, Van Elk EJ, Kok A, Rijmen F, Blankenstein MA, Scheltens P. Longitudinal changes of CSF biomarkers in memory clinic patients. Neurology 2007;69:1006-1011. 73

89.

90.

91.

92.

93.

94.

95.

96.

97.

98.

74

Ciapaite J, van Bezu J, van Eikenhorst G, Bakker SJ, Teerlink T, Diamant M, Heine RJ, Krab K, Westerhoff HV, Schalkwijk CG. Palmitate and oleate have distinct effects on the inflammatory phenotype of human endothelial cells. Biochim Biophys Acta 2007;1771:147-154. Ciapaite J, Bakker SJ, van Eikenhorst G, Wagner MJ, Teerlink T, Schalkwijk CG, Fodor M, Ouwens DM, Diamant M, Heine RJ, Westerhoff HV, Krab K. Functioning of oxidative phosphorylation in liver mitochondria of high-fat diet fed rats. Biochim Biophys Acta 2007;1772:307-316. Crisponi L, Crisponi G, Meloni A, Toliat MR, Nurnberg G, Usala G, Uda M, Masala M, Hohne W, Becker C, Marongiu M, Chiappe F, Kleta R, Rauch A, Wollnik B, Strasser F, Reese T, Jakobs C, Kurlemann G, Cao A, Nurnberg P, Rutsch F. Crisponi syndrome is caused by mutations in the CRLF1 gene and is allelic to cold-induced sweating syndrome type 1. Am J Hum Genet 2007;80:971-981. den Heijer M, Blom HJ, Rosendaal FR, Bos GMJ. Response: Homocysteine lowering and recurrent venous thrombosis: the VITRO trial. Blood 2007;109:5521-5522. Dik MG, Jonker C, Comijs HC, Deeg DJ, Kok A, Yaffe K, Penninx BW. Contribution of metabolic syndrome components to cognition in older individuals. Diabetes Care 2007;30:2655-2660. Dotsenko O, Chaturvedi N, Thom SA, Wright AR, Mayet J, Shore A, Schalkwijk C, Hughes AD. Platelet and leukocyte activation, atherosclerosis and inflammation in European and South Asian men. J Thromb Haemost 2007;5:2036-2042. Eussen SJ, Ueland PM, Clarke R, Blom HJ, Hoefnagels WH, van Staveren WA, de Groot LC. The association of betaine, homocysteine and related metabolites with cognitive function in Dutch elderly people. Br J Nutr 2007;98:960-968. Ewers M, Buerger K, Teipel SJ, Scheltens P, Schroder J, Zinkowski RP, Bouwman FH, Schonknecht P, Schoonenboom NS, Andreasen N, Wallin A, DeBernardis JF, Kerkman DJ, Heindl B, Blennow K, Hampel H. Multicenter assessment of CSF-phosphorylated tau for the prediction of conversion of MCI. Neurology 2007;69:2205-2212. Familian A, Eikelenboom P, Veerhuis R. Minocycline does not affect amyloid beta phagocytosis by human microglial cells. Neurosci Lett 2007;416:87-91. Go AT, Visser A, Mulders MA, Blankenstein MA, van Vugt JM, Oudejans CB. 44 single-nucleotide polymorphisms expressed by placental RNA: assessment for use in noninvasive prenatal diagnosis of trisomy 21. Clin Chem 2007;53:2223-2224.

99.

100.

101.

102.

103.

104.

105.

106.

107.

108.

Go AT, Visser A, Mulders MA, Twisk JW, Blankenstein MA, van Vugt JM, Oudejans CB. C21ORF105, A chromosome 21-encoded mRNA, is not a discriminative marker gene for prediction of Down syndrome in maternal plasma. Prenat Diagn 2007;27:146-149. Grooteman MP, Wauters IM, Teerlink T, Twisk JW, Nube MJ. Plasma dimethylarginine levels in chronic hemodialysis patients are independent of the type of dialyzer applied. Blood Purif 2007;25:281-289. Hartweg J, Gunter M, Perera R, Farmer A, Cull C, Schalkwijk C, Kok A, Twaalfhoven H, Holman R, Neil A. Stability of soluble adhesion molecules, selectins, and C-reactive protein at various temperatures: implications for epidemiological and large-scale clinical studies. Clin Chem 2007;53:1858-1860. Hermsen BB, Mensdorff-Pouilly S, Berkhof J, van Diest PJ, Gille JJ, Menko FH, Blankenstein MA, Kenemans P, Verheijen RH. Serum CA-125 in relation to adnexal dysplasia and cancer in women at hereditary high risk of ovarian cancer. J Clin Oncol 2007;25:13831389. Hermsen BB, Verheijen RH, Menko FH, Gille JJ, van Uffelen K, Blankenstein MA, Meijer S, van Diest PJ, Kenemans P, MensdorffPouilly S. Humoral immune responses to MUC1 in women with a BRCA1 or BRCA2 mutation. Eur J Cancer 2007;43:1556-1563. Hughes JM, Kuiper EJ, Klaassen I, Canning P, Stitt AW, van Bezu J, Schalkwijk CG, Van Noorden CJ, Schlingemann RO. Advanced glycation end products cause increased CCN family and extracellular matrix gene expression in the diabetic rodent retina. Diabetologia 2007;50:1089-1098. Jasperse B, Jakobs C, Eikelenboom MJ, Dijkstra CD, Uitdehaag BM, Barkhof F, Polman CH, Teunissen CE. N-acetylaspartic acid in cerebrospinal fluid of multiple sclerosis patients determined by gaschromatography-mass spectrometry. J Neurol 2007;254:631-637. Knerr I, Gibson KM, Ganesh J, Bennett MJ, Salomons GS, Jakobs C, Myers SM. Diagnostic challenges in a severely delayed infant with hypersomnolence, failure to thrive and arteriopathy: a unique case of gamma-hydroxybutyric aciduria and Williams syndrome. Am J Med Genet B Neuropsychiatr Genet 2007;144:946-948. Knerr I, Pearl PL, Bottiglieri T, Snead OC, Jakobs C, Gibson KM. Therapeutic concepts in succinate semialdehyde dehydrogenase (SSADH; ALDH5a1) deficiency (gamma-hydroxybutyric aciduria). Hypotheses evolved from 25 years of patient evaluation, studies in Aldh5a1-/- mice and characterization of gamma-hydroxybutyric acid pharmacology. J Inherit Metab Dis 2007;30:279-294. Kok RM, Smith DE, Barto R, Spijkerman AM, Teerlink T, Gellekink 75

109.

110.

111.

112.

113.

114.

115.

116.

117. 76

HJ, Jakobs C, Smulders YM. Global DNA methylation measured by liquid chromatography-tandem mass spectrometry: analytical technique, reference values and determinants in healthy subjects. Clin Chem Lab Med 2007;45:903-911. Korman SH, Jakobs C, Darmin PS, Gutman A, van der Knaap MS, Ben Neriah Z, Dweikat I, Wexler ID, Salomons GS. Glutaric aciduria type 1: clinical, biochemical and molecular findings in patients from Israel. Eur J Paediatr Neurol 2007;11:81-89. Kuijper EA, Lambalk CB, Boomsma DI, van der SS, Blankenstein MA, de Geus EJ, Posthuma D. Heritability of reproductive hormones in adult male twins. Hum Reprod 2007;22:2153-2159. Lund SS, Tarnow L, Stehouwer CD, Schalkwijk CG, Frandsen M, Smidt UM, Pedersen O, Parving HH, Vaag A. Targeting hyperglycaemia with either metformin or repaglinide in non-obese patients with type 2 diabetes: results from a randomized crossover trial. Diabetes Obes Metab 2007;9:394-407. Mancardi MM, Caruso U, Schiaffino MC, Baglietto MG, Rossi A, Battaglia FM, Salomons GS, Jakobs C, Zara F, Veneselli E, Gaggero R. Severe epilepsy in X-linked creatine transporter defect (CRTR-D). Epilepsia 2007;48:1211-1213. Moesgaard SG, Holte AV, Mogensen T, Molbak J, Kristensen AT, Jensen AL, Teerlink T, Reynolds AJ, Olsen LH. Effects of breed, gender, exercise and white-coat effect on markers of endothelial function in dogs. Res Vet Sci 2007;82:409-415. Morris AA, Appleton RE, Power B, Isherwood DM, Abernethy LJ, Taylor RW, Turnbull DM, Verhoeven NM, Salomons GS, Jakobs C. Guanidinoacetate methyltransferase deficiency masquerading as a mitochondrial encephalopathy. J Inherit Metab Dis 2007;30:100. Mulder C, van der Flier WM, Veerhuis R, Bouwman F, Jakobs C, Verhoeven NM, Barkhof F, Scheltens P, Blankenstein MA. Association between vitamin B6 and white matter hyperintensities in patients with Alzheimer’s disease not mediated by homocysteine metabolism. J Am Geriatr Soc 2007;55:956-958. Nanayakkara PW, van Guldener C, ter Wee PM, Scheffer PG, van Ittersum FJ, Twisk JW, Teerlink T, van Dorp W, Stehouwer CD. Effect of a treatment strategy consisting of pravastatin, vitamin E, and homocysteine lowering on carotid intima-media thickness, endothelial function, and renal function in patients with mild to moderate chronic kidney disease: results from the Anti-Oxidant Therapy in Chronic Renal Insufficiency (ATIC) Study. Arch Intern Med 2007;167:1262-1270. Oudejans CB, van Dijk M, Oosterkamp M, Lachmeijer A, Blankenstein MA. Genetics of preeclampsia: paradigm shifts. Hum

Genet 2007;120:607-612. 118. P enderis J, Calvin J, Abramson C, Jakobs C, Pettitt L, Binns MM, Verhoeven NM, O’Driscoll E, Platt SR, Mellersh CS. L-2hydroxyglutaric aciduria: characterisation of the molecular defect in a spontaneous canine model. J Med Genet 2007;44:334-340. 119. Peters JH, Wierdsma NJ, Teerlink T, Van Leeuwen PA, Mulder CJ, van Bodegraven AA. Poor diagnostic accuracy of a single fasting plasma citrulline concentration to assess intestinal energy absorption capacity. Am J Gastroenterol 2007;102:2814-2819. 120. Pijnenburg YA, Janssen JC, Schoonenboom NS, Petzold A, Mulder C, Stigbrand T, Norgren N, Heijst H, Hack CE, Scheltens P, Teunissen CE. CSF neurofilaments in frontotemporal dementia compared with early onset Alzheimer’s disease and controls. Dement Geriatr Cogn Disord 2007;23:225-230. 121. Pijnenburg YA, Schoonenboom SN, Mehta PD, Mehta SP, Mulder C, Veerhuis R, Blankenstein MA, Scheltens P. Decreased cerebrospinal fluid amyloid beta (1-40) levels in frontotemporal lobar degeneration. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2007;78:735-737. 122. Platt S, McGrotty YL, Abramson CJ, Jakobs C. Refractory seizures associated with an organic aciduria in a dog. J Am Anim Hosp Assoc 2007;43:163-167. 123. Plecko B, Paul K, Paschke E, Stoeckler-Ipsiroglu S, Struys E, Jakobs C, Hartmann H, Luecke T, di Capua M, Korenke C, Hikel C, Reutershahn E, Freilinger M, Baumeister F, Bosch F, Erwa W. Biochemical and molecular characterization of 18 patients with pyridoxine-dependent epilepsy and mutations of the antiquitin (ALDH7A1) gene. Hum Mutat 2007;28:19-26. 124. Ralser M, Wamelink MM, Kowald A, Gerisch B, Heeren G, Struys EA, Klipp E, Jakobs C, Breitenbach M, Lehrach H, Krobitsch S. Dynamic rerouting of the carbohydrate flux is key to counteracting oxidative stress. J Biol 2007;6:10 125. Reijnders CM, Bravenboer N, Tromp AM, Blankenstein MA, Lips P. Effect of mechanical loading on insulin-like growth factor-I gene expression in rat tibia. J Endocrinol 2007;192:131-140. 126. Reijnders CM, Bravenboer N, Holzmann PJ, Bhoelan F, Blankenstein MA, Lips P. In vivo mechanical loading modulates insulin-like growth factor binding protein-2 gene expression in rat osteocytes. Calcif Tissue Int 2007;80:137-143. 127. Richir MC, Siroen MP, van Elburg RM, Fetter WP, Quik F, Nijveldt RJ, Heij HA, Smit BJ, Teerlink T, Van Leeuwen PA. Low plasma concentrations of arginine and asymmetric dimethylarginine in premature infants with necrotizing enterocolitis. Br J Nutr 2007;97:906-911. 128. Rosenberg EH, Martinez MC, Betsalel OT, van Dooren SJ, Fernandez 77

129.

130.

131.

132.

133.

134.

135.

136.

78

M, Jakobs C, DeGrauw TJ, Kleefstra T, Schwartz CE, Salomons GS. Functional characterization of missense variants in the creatine transporter gene (SLC6A8): improved diagnostic application. Hum Mutat 2007;28:890-896. Salomons GS, Bok LA, Struys EA, Pope LL, Darmin PS, Mills PB, Clayton PT, Willemsen MA, Jakobs C. An intriguing “silent” mutation and a founder effect in antiquitin (ALDH7A1). Ann Neurol 2007;62:414-418. Salomons GS, Jakobs C, Pope LL, Errami A, Potter M, Nowaczyk M, Olpin S, Manning N, Raiman JA, Slade T, Champion MP, Peck D, Gavrilov D, Hillman R, Hoganson GE, Donaldson K, Shield JP, Ketteridge D, Wasserstein M, Gibson KM. Clinical, enzymatic and molecular characterization of nine new patients with malonyl-coenzyme A decarboxylase deficiency. J Inherit Metab Dis 2007;30:2328. Sauer SW, Kolker S, Hoffmann GF, ten Brink HJ, Jakobs C, Gibson KM, Okun JG. Enzymatic and metabolic evidence for a region specific mitochondrial dysfunction in brains of murine succinic semialdehyde dehydrogenase deficiency (Aldh5a1-/- mice). Neurochem Int 2007;50:653-659. Schalkwijk CG, van Dam B, Stehouwer CD, van Hinsbergh VW. Mevastatin increases eNO synthase expression and inhibits lipid peroxidation in human endothelial cells. Clin Hemorheol Microcirc 2007;37:179-184. Schindhelm RK, Alssema M, Scheffer PG, Diamant M, Dekker JM, Barto R, Nijpels G, Kostense PJ, Heine RJ, Schalkwijk CG, Teerlink T. Fasting and postprandial glycoxidative and lipoxidative stress are increased in women with type 2 diabetes. Diabetes Care 2007;30:1789-1794. Schroecksnadel K, Weiss G, Stanger O, Teerlink T, Fuchs D. Increased asymmetric dimethylarginine concentrations in stimulated peripheral blood mononuclear cells. Scand J Immunol 2007;65:525-529. Simsek S, Basoski NM, Bravenboer N, Zhang X, Mumm S, Whyte MP, Netelenbos JC. Sporadic hyperphosphatasia syndrome featuring periostitis and accelerated skeletal turnover without receptor activator of nuclear factor-kappaB, osteoprotegerin, or sequestosome-1 gene defects. J Clin Endocrinol Metab 2007;92:1897-1901. Sipkens JA, Krijnen PA, Meischl C, Cillessen SA, Smulders YM, Smith DE, Giroth CP, Spreeuwenberg MD, Musters RJ, Muller A, Jakobs C, Roos D, Stehouwer CD, Rauwerda JA, van Hinsbergh VW, Niessen HW. Homocysteine affects cardiomyocyte viability: concentration- dependent effects on reversible flip-flop, apoptosis and necrosis.

Apoptosis 2007;12:1407-1418. 137. S mulders YM, Smith DE, Kok RM, Teerlink T, Gellekink H, Vaes WH, Stehouwer CD, Jakobs C. Red blood cell folate vitamer distribution in healthy subjects is determined by the methylenetetrahydrofolate reductase C677T polymorphism and by the total folate status. J Nutr Biochem 2007;18:693-699. 138. Struys EA, and Jakobs C. Alpha-aminoadipic semialdehyde is the biomarker for pyridoxine dependent epilepsy caused by alpha-aminoadipic semialdehyde dehydrogenase deficiency. Mol Genet Metab 2007;91:405. 139. Struys EA, Gibson KM, Jakobs C. Novel insights into L-2hydroxyglutaric aciduria: mass isotopomer studies reveal 2-oxoglutaric acid as the metabolic precursor of L-2-hydroxyglutaric acid. J Inherit Metab Dis 2007;30:690-693. 140. Teerlink T. HPLC analysis of ADMA and other methylated L-arginine analogs in biological fluids. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci 2007;851:21-29. 141. Teerlink T. Tilarginine in patients with acute myocardial infarction and cardiogenic shock. JAMA 2007;298:971-972. 142. Teerlink T, and Scheffer PG. LDL particles are nonspherical: consequences for size determination and phenotypic classification. Clin Chem 2007;53:361-362. 143. van der Flier WM, Staekenborg S, Pijnenburg YA, Gillissen F, Romkes R, Kok A, Bouwman FH, Scheltens P. Apolipoprotein E genotype influences presence and severity of delusions and aggressive behavior in Alzheimer disease. Dement Geriatr Cogn Disord 2007;23:42-46. 144. van der Linden IJ, Heil SG, Kouwenberg IC, den Heijer M, Blom HJ. The methylenetetrahydrofolate dehydrogenase (MTHFD1) 1958G>A variant is not associated with spina bifida risk in the Dutch population. Clin Genet 2007;72:599-600. 145. van der Linden IJ, Heil SG, den Heijer M, Blom HJ. The 894G>T variant in the endothelial nitric oxide synthase gene and spina bifida risk. J Hum Genet 2007;52:516-520. 146. van der Vlies AE, Pijnenburg YA, Koene T, Klein M, Kok A, Scheltens P, van der Flier WM. Cognitive impairment in Alzheimer’s disease is modified by APOE genotype. Dement Geriatr Cogn Disord 2007;24:98-103. 147. van Dijk M, van Bezu J, Chim SS, Lo YMD, Blankenstein MA, Oudejans CBM. Reply to “STOX1 is not imprinted and is not likely to be involved in preeclampsia”. Nat Genet 2007;39:280-281. 148. van Essen HW, Holzmann PJ, Blankenstein MA, Lips P, Bravenboer N. Effect of raloxifene treatment on osteocyte apoptosis in postme79

nopausal women. Calcif Tissue Int 2007;81:183-190. 149. V erbruggen KT, Knijff WA, Soorani-Lunsing RJ, Sijens PE, Verhoeven NM, Salomons GS, Goorhuis-Brouwer SM, van Spronsen FJ. Global developmental delay in guanidionacetate methyltransferase deficiency: differences in formal testing and clinical observation. Eur J Pediatr 2007;166:921-925. 150. Verbruggen KT, Sijens PE, Schulze A, Lunsing RJ, Jakobs C, Salomons GS, van Spronsen FJ. Successful treatment of a guanidinoacetate methyltransferase deficient patient: findings with relevance to treatment strategy and pathophysiology. Mol Genet Metab 2007;91:294-296. 151. Verhoeven MO, Hemelaar M, Teerlink T, Kenemans P, van der Mooren MJ. Effects of intranasal versus oral hormone therapy on asymmetric dimethylarginine in healthy postmenopausal women: a randomized study. Atherosclerosis 2007;195:181-188. 152. Verhoeven MO, Teerlink T, Kenemans P, Zuijdgeest-van Leeuwen SD, van der Mooren MJ. Effects of a supplement containing isoflavones and Actaea racemosa L. on asymmetric dimethylarginine, lipids, and C-reactive protein in menopausal women. Fertil Steril 2007;87:849-857. 153. Verhoeven MO, Teerlink T, Kenemans P, Vogelvang TE, van der Mooren MJ. Effects on asymmetric dimethylarginine of HMR 3339, a novel selective estrogen receptor modulator: a 12-week, randomized, placebo-controlled, double-blind, dose-ranging study in healthy postmenopausal women. Menopause 2007;14:235-242. 154. Wamelink MM, Smith DE, Jansen EE, Verhoeven NM, Struys EA, Jakobs C. Detection of transaldolase deficiency by quantification of novel seven-carbon chain carbohydrate biomarkers in urine. J Inherit Metab Dis 2007;30:735-742. 155. Westerman BA, Breuer RH, Poutsma A, Chhatta A, Noorduyn LA, Koolen MG, Postmus PE, Blankenstein MA, Oudejans CB. Basic helix-loop-helix transcription factor profiling of lung tumors shows aberrant expression of the proneural gene atonal homolog 1 (ATOH1, HATH1, MATH1) in neuroendocrine tumors. Int J Biol Markers 2007;22:114-123. 156. Wilhelmus MM, Otte-Holler I, van Triel JJ, Veerhuis R, MaatSchieman ML, Bu G, de Waal RM, Verbeek MM. Lipoprotein receptor-related protein-1 mediates amyloid-beta-mediated cell death of cerebrovascular cells. Am J Pathol 2007;171:1989-1999.

80

Boeken 1. Eikelenboom P, van Gool WA, Rozemuller AJM, Scheper W, Veerhuis R, Hoozemans JJM. The involvement of Aß in the neuroinflammatory response. In: Aß Peptide and Alzheimer’s disease. Celebrating a Century of Research. Barrow CJ, Small DH (Eds). Springer-Verlag LTD, London, Chapter 4, 2007: 52-82. ISBN-10: 1-85233-961-6; ISBN13: 978-1-85233-961-6. 2. Eikelenboom P, Crosswell A, van Engen C, Limper M, Hoozemans JJM, Veerhuis R, van Gool WA, Rozemuller JM. Neuroinflammation in early stages of Alzheimer’s and Parkinson’s disease. In: Advances in Alzheimer’s and Parkinson’s diseae: Insights, progress, and perspectives. Fisher A, Memo M, Stocchi F, Hanin I (Eds). Proceedings 7th International Conference AD/PD 2005, Sorrento, Italië, 9-13 maart 2005. Springer US, 2007: 113-121. ISBN: 978-0387-72074-6. 3. Jansen G, Peters GF. Chemistry and Biology of Pterdines and Folates. 2007 Total biopterin and GTP cyclohydrolase 1mRNA expression levels in tissues of diet-induced hyperhomocysteinemic rats. Heil SG, Bekkenkamp LA, De Vriese AS, Blau N, Kluijtmans LAJ, Blom HJ. 4. Salomons GS, Wyss M (Eds). Subcellular Biochemistry Series: Creatine and creatine kinase in health and disease. Dordrecht: Springer, 2007. ISBN: 978-1-4020-6485-2. 5. Stockler S, Schutz PW, Salomons GS. Cerebral Creatine Deficiency Syndromes: Clinical Aspects, Treatments and Pathophysiology. In: Salomons GS and Wyss M, (Eds). Subcellular Biochemistry series: Creatine and creatine kinase in health and disease. Dordrecht: Springer, 2007(46): 149- 166. chapter. 6. W yss M, Braissant O, Pischel I, Salomons GS. Creatine and Creatine Kinase in Health and Disease – A Bright Future Ahead? In: Salomons GS and Wyss M, editors. Subcellular Biochemistry series: Creatine and creatine kinase in health and disease. Dordrecht: Springer, 2007(46): 309-334. chapter. Abstracts 1. Almeida LS, Rosenberg EH, Martinez Munoz C, Vilarinho L, Verhoeven NM, Jakobs C, Salomons GS. Overexpression of GAMT restores GAMT activity in primary GAMT-deficient fibroblasts. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1:O-9-3. 2. Almeida LS, Rosenberg EH, Martinez Munoz C, Vilarinho L, Jakobs C, Salomons GS. Experimental model to prove the pathogenic nature of GAMT missense mutations. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:511. 81

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13. 82

lssema M, Schindhelm RK, Dekker JM, Diamant M, Nijpels G, A Teerlink T, Scheffer PG, Kostense PJ, Heine RJ. Postprandial glucose is associated with carotid intima media thickness but postprandial triglycerides are not. The Hoorn Prandial Study. Diabetologia 2006; 49 Suppl 1: 727-728. Arias A, Fons C, Senmpere A, Garcia-Villoria J, Ormazabal A, Poo P, Pineda M, Vilaseca MA, Campistol J, Briones P, Pampols T, Salomons GS, Ribes A, Artuch R. Creatine Transporter deficiency: prevalence among patients with mental retardation and pitfalls in metabolite screening. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 509. Bouwman FH, van der Flier WM, Schoonenboom NSM, van Elk EJ, Kok A, Blankenstein MA, Scheltens P. Csf biomarker levels in early and late onset alzheimer’s dementia. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S313. Bruinsma IB, Wilhelmus MMM, Otte-Holler I, Kox M, Veerhuis R, Van Nostrand WE, Bu G, de Waal RMW, Verbeek MM. Clearance of amyloid beta mediated by apolipoprotein E and LRP-1 in cerebrovascular cells. Castro R, Gomes AQ, Rocha MS, Jansen EEW, Struys EA, Rivera I, Jakobs C, Blom HJ, Tavares de Almeida I. Effect of extracellular homocysteine on H19 expression in HUVEC. J. Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:111. Ciapaite J, Bakker SJL, van Eikenhorst G, Wagner MJ, Teerlink T, Ouwens DM, Diamant M, Heine RJ, Westerhoff HV, Krab K. Adenine nucleotide translocator - A candidate for mediating long chain acylCoA effects in type 2 diabetes. FEBS J 2007; 274 Suppl 1: 242. Dijstelbloem HM, Hoogendoorn AR, Lambalk CB, Blankenstein MA. Evaluation of a patient with polycystic ovarian syndrome: an unexpected diagnosis. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S98. Dijstelbloem HM, Frans A, Lomecky M, Van Vugt JMG, Stroobants AK, Schellekens APM, Janssens PMW, Vermes I, Blankenstein MA. performance of papp-a and free-βhcg analysis between six delfia xpress systems in five hospitals in the netherlands. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S173. Gan-Schreier H, Okun JG, Langhans CD, ten Brink HJ, Kohlmueller S, Verhoeven NM, Jakobs C, Werner H, Nave KA, Hoffmann GF, Voelkl A. Intracellular transport of bile acid intermediates across rat liver peroxisomal membrane. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:342. Heijboer AC, Otten JH, Jelles WJ, Blankenstein MA, Vroonhof K. Analytical properties of three hospital point-of-care blood glucose analysers. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S 165. Heldt K, Salomons GS, Peter M, Jakobs C, Wendel U. Malonic aciduria – clinicial course after diagnosis in newborn screening. J Inher

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 128. Hoozemans JJ, van Haastert ES, Chafekar SM, Veerhuis R, Eikelenboom P, Baas F, Rozemuller AJ, Scheper W. The unfolded protein response is associated with increased GSK-3beta activity in Alzheimer’s disease Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association 2006; 2 Suppl 3: S208) . ICAD. Knerr I, Gibson KM, Ganesh J, Bennett MJ, Salomons GS, Jakobs C, Myers SM. A unique case of succinic semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiency (gamma-hydroxybutyric aciduria) and Williams Beuren syndrome J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:172. Kok R, Smith D, Barto R, Spijkerman A, Teerlink T, Gellekink H, Jacobs C, Smulders Y. Global DNA methylation measured by liquid chromatography–tandem mass spectrometry: analytical technique, normal values and determinants in healthy subjects. Clin Chem Lab Med 2007; 45: A68. Kusmierska K, Szymanska K, Malunowicz EM, Chmielewski D, Jansen EEA, Jakobs C, Sykut- Cegielska J, Pronicka E. Analysis of cerebrospinal fluid (CSF) for the diagnosis of biogenic amines metabolism disorders; polish experience. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:547. Lajer M, Tarnow L, Jorsal A, Teerlink T, Parving H, Rossing P. Plasma concentration of asymmetrical dimethylarginine (ADMA) predicts cardiovascular morbidity and mortality in type 1 diabetic patients with diabetic nephropathy. Diabetologia 2007; 50 Suppl 1: S468. Landburg P, Teerlink T, de Jong S, Muskiet FAJ, Duits AJ, Schnog JB. Plasma concentrations of asymmetric dimethylarginine, an endogenous nitric oxide synthase inhibitor, are elevated in sickle cell patients but do not increase during painful crises. Blood 2006; 108: 24B. Maas R, Tan-Andreesen J, Schwedhelm E, Schulze F, Teerlink T, Böger RH. A stable isotope-based assay for the determination of dimethylarginine dimethylaminohydrolase (DDAH) activity. Nitric Oxide 2006; 14: 47. Mulder C, van der Flier WM, Veerhuis R, Bouwman F, Jakobs C, Barkhof F, Scheltens P. P1-380: Homocysteine metabolism and brain changes in Alzheimer’s disease Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association 2006; 2 Suppl 3: S209). ICAD. Mulder C, van der Flier WM, Veerhuis R, Bouwman F, Jakobs C, Verhoeven NM, Barkhof F, Scheltens Ph, Blankenstein MA. Association between vitamin B6 and white matter hyperintensities in Alzheimer’s disease patients is not mediated by the homocysteine metabolism. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine 45 83

23.

24.

25. 26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

84

(2007) S214. Mulder C, van der Flier WM, Veerhuis R, Bouwman F, Jakobs C, Verhoeven NM, Barkhof F, Scheltens Ph, Blankenstein MA. Association between vitamin b6 and white matter hyperintensities in alzheimer’s disease patients is not mediated by the homocysteine metabolism. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S214. Mundy HR, Mills PB, Surtees RAH, Mills KA, Baxter P, Craigen W, Pearlman E, Feillet F, Struys EA,Jakobs C, Zuberi Z, Clayton PT. The phenotypic spectrum of pyridoxine-dependent epilepsy (PDE) due to antiquitin deficiency. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:526. Nielsen HM, Veerhuis, R, Janciauskiene S. α1-antichymotrypsin modulates amyloid-β1-42 clearance by astrocytes. IPA 2007. Oudejans CBM, Visser A, van Dijk M, Oosterkamp MJ, Mulders J, van Bezu J, Poutsma A, Mulders MAM, Smets EML, Go ATJI, Lachmeijer AMA, van Vugt JMG, Blankenstein MA. Circulating RNA: early detection of pre-eclampsia and other disorders.Clin Chem Lab Med 2007; 45: S9. Palm F, Fasching A, Liss P, Teerlink T, Hansell P. Reduced nitric oxide in the renal medulla of streptozotocin-induced diabetic rats is due to limited availability of arginine. A crucial role for hepatic cationic amino acid transporter-2A? Diabetologia 2006; 49 Suppl 1: 653-654. Palm F, Friederich M, Carlsson PO, Hansell P, Teerlink T, Liss P. Diabetes-induced reduction in renal medullary nitric oxide and oxygen tension (pO2) due to increased hepatic arginine metabolism and oxidative stress. FASEB J 2007; 21: A841-A842. Rocha MS, Castro R, Rivera I, Jansen EEW, Struys EA, Teerlink T, Blom HJ, Jakobs C, de Almeida IT. Manipulating homocysteine metabolism in huvec: Effect on ADMA production. J Inh Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 28. Pijnenburg YAL, van Elk EJ, Kok A, Hoozemans J, da Silva R, Scheltens P, Veerhuis R, Blankenstein MA. Measuring tau isoforms in CSF. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine 45 (2007) S442. Rocha MS, Castro R, Rivera I, Jansen EEW, Struys EA, Teerlink T, Blom HJ, Jakobs C. Tavares deAlmeida I. Manipulating the homocysteine metabolism in HUVEC: effect on ADMA production. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 112. Rutsch F, Crisponi L, Meloni A, Oliat MR, Nürnberg G, Usala G, Uda G, Uda M, Masala M, Höhne W,Becker C, Marangiu M, Chiappe F, Kleta R, Rauch A, Wollnik B, Strasser F, Reese T, Jakobs C,Kurlemann G, Cao A. Nürnberg P, Crisponi G. Crisponi syndrome and cold-induced sweating syndrome type 1: two faces of the same coin. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:566.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

S alomons GS, Darmin PS, Struys EA, Verhoeven NM, Abdenur J, Sansaricq C, Meli C, Hobson EPronicka E, Dodelson de Kremer R, Gissen P, Gaba C, vd Knaap MS, Jakobs C. Mutations identified in D-2-hydroxyglutarate in 14 out of 36 unrelated patients with D-2hydroxyglutaric aciduria. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1:O-1-2. Salomons GS, Rosenberg EH, Jakobs C, Martinez Munoz C. Identification and cloning of a novel splice variant of the creatine transporter gene SLC6A8 in primary fibroblasts. J Inher Metab Dis; 2006; 29 Suppl 1:O-18-3. Salomons GS, Landegge L, Jakobs C, Potter M, Nowaczyk M, Olpin S, Manning N, Raiman JAJ, Slade T, Champion MP, Peck D, Gavrilov D, Hillman R, Hoganson GE, Donaldson K, Shield JPH, Ketteridge D, Wasserstein M, Gibson KM. Ten new patients with malonyl-coenzyme a decarboxylase (MCD) deficiency. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1: WS-13-5. Salomons GS, Bok LA, Struys EA, Landegge Pope L, Darmin PS, Mills PB, Clayton PT, Willemsen MA, Jakobs C. Dutch cohort with x- aminoadipic semialdehyde dehydrogenase deficiency (pyridoxine dependent epilepsy): a founder effect and an intriguing “silent”mutation in antiquintin (aldh7a1). J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:529. Scheffer PG, Dekker JM, Vermue HPA, Van de Zwan LP, Nijpels G, Diamant M, Heine RJ, Teerlink T. Circulating oxidized LDL is inversely associated with the ability of HDL to inactivate oxidized phospholipids. Atherosclerosis Suppl 2006; 7: 525. Scheffer PG, Voorbij HAM, van der Schouw YT, Peeters PHM, Teerlink T, Roest M. The relation between urinary F2-isoprostane levels and cardiovascular mortality in post menopausal women. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S246. Scheffer PG, Schindhelm RK, Alssema M, Diamant M, Teerlink T, Dekker JM, Kok A, Kostense PJ, Nijpels G, Heine RJ. Postprandial effect of two consecutive fat-rich and carbohydrate-rich meals on plasma myeloperoxidase in women with and without type 2 diabetes mellitus. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S246-247. Scheffer PG, Tushuizen ME, Vermue RP, Rustemeijer C, Heine RJ, Diamant M. Postprandial changes in LDL composition, oxidisability and particle size and endothelial function following three consecutive meals in men with and without type 2 diabetes. Diabetologia 2007; 50 Suppl 1: S10. Schindhelm RK, Alssema M, Diamant M, Dekker JM, Nijpels G, Scheffer PG, Kostense PJ, Teerlink T, Heine RJ. Alanine aminotransferase is weakly associated with fasting and postprandial glucose and triglyceride responses in women with type 2 diabetes: The 85

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48. 49.

50. 51.

52.

53. 86

Hoorn prandial study. Diabetes 2006; 55: A521-522. Schindhelm RK, Dekker JM, Nijpels G, Teerlink T, Scheffer PG, Bouter LM, Stehouwer CDA, Heine RJ, Diamant M. Alanine aminotransferase is associated with future risk of the metabolic syndrome in Caucasian men and women: The Hoorn study. Diabetes 2006; 55: A225. Schuitemaker A, Dik MG, Schoonenboom NS, Kok A, van Elk EJ, Scheltens P, Jonker C. Inflammatory markers in MCI and AD patients with different biomarker profiles Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association 2006; 2 Suppl 3: S272. Smets E, Deurloo K, Go A, Martens F, Bethlehem M, Van Vugt J,Blankenstein M, Oudejans C. Decreased metastin levels in maternal plasma during first trimester of pregnancy are indicative of intrauterine growth restriction. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S157. Spijkerman AMW, Smulders YM, Dekker JM, Teerlink T, Jakobs C, Nijpels G, Heine RJ, Bouter LM, Stehouwer CDA. High vitamin B6 is associated with lower carotid distensibility and compliance in type 2 diabetes but not in normal or impaired glucose metabolism: The Hoorn Study. Diabetologia 2006; 49 Suppl 1: 728-729. Stanger O, Hitzl W, Paulweber B, Teerlink T, Stühlinger M, Ueland PM. Effect of acute hyperhomocysteinemia and betaine on ADMA/ SDMA clearance. Clin Chem Lab Med 2007; 45: A81. Teerlink T, Heine RJ, Nijpels G, Bouter LM, Stehouwer CDA, Dekker JM. Asymmetric dimethylarginine (ADMA) is associated with incident cardiovascular disease in the general population. The Hoorn study. Atherosclerosis Suppl 2006; 7: 23. Teerlink T, Heine RJ, Stehouwer CDA, Dekker JM. Does ADMA play a role in cardiovascular disease? Clin Chem Lab Med 2007; 45: A37. Teerlink T, Heine RJ, Stehouwer CDA, Dekker JM. Asymmetric dimethylarginine is associated with incident cardiovascular disease in the general population. The Hoorn Study. Diabetologia 2007; 50 Suppl 1: S497. Ten Brink HJ, Jakobs C. Calibration standards for dicarboxylic acylcarnitines. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1: 83. Topcu M, Haliloglu G, Karli Oguz K, Struys EA, Salomons GS, Jakobs C, Coskun T. Dysmorpology in patients with pyridoxinedependent seizures and mutations of the antiquintin (ALDH7A1) gene. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:527. Topcu M, Haliloglu G, Karli Oguz K, Struys EA, Salomons GS, Jakobs C, Coskun T. Pyridoxine-dependent seizures. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1: O-35-2. Trouw LA, Nielsen H, Minthon L, Londos E, Veerhuis R, Janciauskiene S, Blom A. Role of C4b-binding protein in

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

Alzheimer’s disease and related dementias; binding to Aβ peptide, DNA and apoptotic cells. Van der Zwan LP, Dekker JM, Teerlink T, Nijpels G, Heine RJ, Scheffer PG. Small dense low-density lipoprotein is prospectively associated with cardiovascular mortality. The Hoorn Study. Atherosclerosis Suppl 2006; 7: 502. Van der Zwan LP, Dekker JM, Teerlink T, Nijpels G, Heine RJ, Scheffer PG. Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDL-cholesterol concentrations. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S424. Van der Zwan LP, Dekker JM, Teerlink T, Nijpels G, Heine RJ, Scheffer PG. Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDL-cholesterol concentrations. Atherosclerosis Suppl 2007; 8: 86. Vanpoucke H, Martens F, Lomecky M, Blankenstein MA. Comparison of 3 automated assays for total vitamin b12 with measurement of holotranscobalamin as a marker for vitamin b12 deficiency. Clin Chem Lab Med 2007; 45: S120. Van Sijl AM, Spijkerman AMW, Dekker JM, Stehouwer CDA, Heine RJ, Teerlink T. Asymmetric dimethylarginine (ADMA) and microvascular complications in type 2 diabetes patients: the Hoorn Study. Diabetologia 2007; 50 Suppl 1: S468. Veerhuis R, Familian A, Eikelenboom P. Minocycline attenuates the amyloid-β (Aβ) mediated activation of human microglia without affecting microglial Aβ phagocytosis in vitro. Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association 2006; 2 Suppl 3: S607. ICAD. Verbeek MM, Wilhelmus MMM, Otte-Holler I, Bu G, Maat-Schieman MLC, Veerhuis R, Kuesters B, de Waal RMW. Amyloid β protein receptors in Alzheimer’s disease Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association 2006; 2 Suppl 3: S523). ICAD. Verbruggen KT, Sijens PE, Schulze A, Lunsing RJ. Jakobs C, Salomons GS, van Spronsen FJ. Successful treatment of a guanidinoacetate methyltransferase deficient patients: findings with relevance to treatment strategy and pathophysiology. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:513. Verwey N, Schuitemaker A, van der Flier WM, Mulder C, Scheltens Ph, Blankenstein MA, Veerhuis R. Low CSF SAP-concentrations in MCI patients predict conversion to dementia. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine 45 (2007) S317. Von Bibra H, Siegmund T, Scheffer PG, Diamant M, SchummDraeger P-M Rosiglitazone, but not glimepiride, improves myocar87

64.

65.

66.

67.

68.

88

dial diastolic function and reduces oxidative stress in type 2 diabetic patients. Eur Heart J 2007; 28 Suppl: 459-460. Von Bibra H, Diamant M, Scheffer P, Siegmund T, Schumm-Draeger PM. Rosiglitazone, but not glimepiride, improves myocardial diastolic function in association with a reduction of oxidative stress and inflammation in patients with type 2 diabetes mellitus. Diabetologia 2007; 50 Suppl 1: S493. Wamelink MMC, Smith DEC, Jakobs C, Verhoeven NM. Sedoheptulose as marker fortransaldolase deficiency: quantitative analysis of heptuloses in urine by LC-MS-MS. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1:O-20-3. Wamelink MMC, Struys EA, Salomons GS, Sood E, Clayton PT, Jakobs C. Transaldolase deficiency: 7th case presenting with neonatal multorgan involvement, rickets and deafness. J. Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 246. Wamelink MMC, Struys EA, Gonzales M, Valayannopoulos V, Saudubray JM, Jakobs C. Retrospective detection of transaldolase deficiency in amniotic fluid. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:248. Wamelink MMC, Struys EA, Janssen EEW, Levtchenko EN, Zijlstra FSM, Engelke U, Blom HJ, Jakobs C, Wevers RA. Sedoheptulokinase deficiency due to a 57-kb deletion in cystinosis patients causes accumulation of sedoheptulose: elucidation of the CARKL gene. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:245.

A p p e n d i x 4: W e t e n s c h a p p e l i j ke e n ma atschappelijke ac tiv iteiten

Drs. L.S. Almeida Congressen en voordrachten - Almeida LS, Rosenberg EH, Martinez Munoz C, Vilarinho L, Jakobs C, Salomons GS. Experimental model to prove the pathogenic nature of GAMT missense mutations. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:511 Drs. O. Betsalel Congressen en voordrachten - Annual ONWA PhD Meeting, Zeist, 2007, Detection of low-level somatic and germline mosaicism by denaturing high performance liquid chromatography in a EURO−MRX family with SLC6A8 deficiency, poster Prof. dr. M.A. Blankenstein Congressen en voordrachten - Symposium Turning science into caring, Wiesbaden, Delkenheim, Duitsland, 13 september 2006, New Biomarkers as an Aid in the diagnosis of Pre-Eclampsia - Euromedlab 2007, Amsterdam, Comparison of 3 automated assays for total vitamin B12 with measurement of Holotranscobalamin as a marker for vitamin B12 deficiency, H. Vanpoucke, F. Martens, M. Lomecky, M.A. Blankenstein - Symposium Turning science into caring, Wiesbaden, Delkenheim, Duitsland, 26 september 2007, Pre-eclampsia a diagnostic dilemma - Alzheimer Cyclus VUmc, Amsterdam, 8 november 2007, Biomarkers voor de ziekte van Alzheimer Waan en werkelijkheid Functies en activiteiten, intern - Lid stuurgroep ARBO en Milieu - Lid groep safety and security - Lid Programmagroep Kwaliteit - Voorzitter MAC-Lab - Lid Dagelijks bestuur Stafconvent - Voorzitter Medical Audit commissie van het stafconvent - Voorzitter Vaste Commissie voor Wetenschapsbeoefening Functies en activiteiten, extern - Lid algemeen bestuur FMWV (namens Nederlandse vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde) - Editorial Board Annals of Clinical Biohemistry - Associate editorJournal of Biological Markers - International Advisory Board: The Breast 89

- - - -

NTKCL Editorial Board Annals of Clinical Chemistry Editorial Board of International Journal of Biological Markers Vice president of the Organizing Committee and President of the Scientific Committee Euromedlab 2007; Amsterdam Lid promotiecommissies - T. Mohammadi, 8 februari 2006, Bacterial contamination of platelet concentrates: Molecular tools and applications - M. Post, 28 april 2006, Postmenopausal hormone therapy and thrombosis: oral or transdermal? - A.H.C. Guimarães, 3 november 2006, Modulation of the plasminogen system by thrombin activatable fibrilolysis inhibitor (TAFI) - L.S. Almeida, 20 november 2006, Molecular and biochemical diagnosis of Cerebral Creatine Deficitency Syndromes - M.J. Eikelenboom, Vrije Universiteit, Amsterdam, 12 januari 2007, Biological markers in multiple sclerosis related to disease activity and progression - M.O. Verhoeven, Vrije Universiteit, Amsterdam,19 april 2007, Menopause, menopausal therapies and asymmetric dimethylarginine, an emerging cardiovascular risk factor - Y.A.L Pijnenburg, Vrije Universiteit, Amsterdam, 5 juli 2007, Frontotemporal Dementia: Towards an early diagnosis - C.H. de Koning, Vrije Universiteit, Amsterdam, 6 september 2007, Pituitary ovarian interaction in women with elevated early follicular phase FSH - C. Keijzer, Vrije Universiteit, Amsterdam, 19 november 2007, Interactions of inhalational anesthetics and carbon dioxide absorbents Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - European Society for Urologogical Research (Honorary Member) - Endocrine Society (U.S.A.) - American Association of Clinical Chemistry Reviewer - J Neurol Neursurg Psych - Annals of Clinical Biochemistry - The Breast - Urology dr. H.J. Blom Congressen en voordrachten - World Congress om Hyperhomocysteinemia, 5-9 juni 2007, Saarbrücken, Germany; Folate, homocysteine and MTHFR in neural tube closure – rele90

vance of methylation. - P AOKC-cursus, 20 september 2007, Ede; Relevance of methylation in neural tube closure. - NBD Assilomar, 24-28 september 2007; Folate metabolism in neurolation. - NUBIN scientific meeting, 16 oktober 2007, Amsterdam VUmc Neurologie: Methylation is essential for neurulation. Functies en activiteiten, extern - Lid Gezondheidsraad Adviescommissie Microvoedingsstoffen - Lid registratiecommissie Vereniging Klinisch Genetische Laboratoriumdiagnostiek - Reward best article in 2006 of NVKC (Dutch Society of Clinical Chemistry) - Lid Adviescommissie Neonatale Screening – Metabole Ziekten - Lid Programmacommissie Neonatale Screening Functies en activiteiten, intern: - Themaleider vasculaire functie ICaR-VU Lidmaatschappen - Lid Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging. - Lid Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism. - Lid Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland. - Lid Dutch Society of Biochemistry. - Lid Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie. - Lid Nederlandse Antropogenetica Vereniging. - Klinisch Biochemisch Geneticus. Dr. A.A. Bouman Functies en activiteiten, extern - Auditor CCKL-test - Lid Visitatiecommissie van de NVKC Dr. N . Bravenboer Functies en activiteiten, intern - Lid Honours Programm commissie - Lid dagelijks bestuur Honeurs Programm commissie - Lid commissie academische vorming - Lid werkgroep wetenschappelijk focus onderwijs/ stage - Wetenschappelijk focus coördinator Endocrinologie van Neonaat tot Bejaard - Proefdier coördinator afdeling Klinische Chemie, afdeling Endocrinologie en afdeling Kinderendocrinologie Lid promotiecommissie - L.R. Amir, 30 mei 2007, Bone regeneration during vertical distraction 91

osteogenesis in the human mandible Functies en activiteiten, extern - Poster chair American Society for Bone and Mineral research - Sessievoorzitter Nederlandse Vereniging voor Calcium en Botstofwisseling (NVCB)najaarsvergadering Lidmaatschappen - American Society for Bone and Mineral Research - Nederlandse Vereniging voor Calcium en Botstofwisseling - Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie Reviewer - Bone - Eur J Appl Physiol Dr. H.J. ten Brink Congressen en voordrachten - Voorjaarssymposium Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland, Oisterwijk, 10 mei 2006 - 9th International Symposium on the Synthesis and Applications of Isotopes and Isotopically Labelled Compounds, Edinburgh, UK, 16-20 juli 2006 - 10th International Conference on Inborn Errors of Metabolism,Tokyo, Japan, 12-16 september 2006 - 6th Meeting of the International Society for Neonatal Screening, Awaji, Japan, 16-19 september 2006 - Quality Assurance and Quality Control Satellite Meeting of 6th ISNS, Nara, Japan, 19-20 september 2006 - Najaarssymposium Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland, Maastricht, 8-10 november 2006 - Symposium: Cerebral Creatine Deficiency Syndromes, Amsterdam, 20 november 2006 Posters - ten Brink HJ, Jakobs C. Calibration standards for dicarboxylic acylcarnitines.10th ICIEM, Tokyo, Japan, 12-16 september 2006 - 6th Meeting of the ISNS, Awaji, Japan, 16-19 september 2006 Lidmaatschappen - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism - Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland - Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging - International Isotope Society - Arbeitsgemeinschaft Stabiele Isotope - International Society for Neonatal Screening

92

Dr. H.M. Dijstelbloem Congressen en voordrachten - European Congress of Endocrinology, Glasgow, Schotland, 1-5 april 2006 - NVKC Voorjaarssymposium, Lunteren, 12-13 april 2006 - 7th International Down’s Screening Congress, Amsterdam, 5-6 mei 2006, H.M. Dijstelbloem, A. Frans, M. Lomecky, J.M.G. van Vugt, A.P.M. Schellekens, P.M.W. Janssens, M.A. Blankenstein, Performance of PAPP-A and free-βhCG analysis between three PerkinElmer Delfia Xpress systems in The Netherlands - European Congress of Endocrinology, Budapest, Hongarije, 28 april-2 mei 2007 - Euromedlab, Amsterdam 3-6 juni 2007 - PAOKC-cursus Financieel Management,in samenwerking met PriceWaterhouseCoopers, Apeldoorn, 13 december 2007 Functies en activiteiten, intern - Stagecoördinator afdeling Klinische Chemie - Lid Commissie Wetenschappelijke Stage - Coördinator Leeronderzoek 2e jaar stroom Fundamenteel - Dwarsverband deskundigen Kenniscentrum Erfelijkheid Functies en activiteiten, extern - Voorzitter PAOKC, NVKC - Secretaris Wetenschapscommissie, NVKC - Lid stuurgroep Life Sciences duaal, Hogeschool Utrecht Lid promotiecommissie - C.H. de Koning, Vrije Universiteit, Amsterdam, 6 september 2007, Pituitary ovarian interaction in women with elevated early follicular phase FSH Posters - Euromedlab 2007, Amsterdam, Evaluation of a patient with polycystic ovarian syndrome: an unexpected diagnosis, H.M. Dijstelbloem, A.R. Hoogendoorn, C.B. Lambalk, M.A. Blankenstein - Euromedlab 2007, Amsterdam, Performance of PAPP-A and free-βhCG analysis between six Delfia Xpress systems in five hospitals in The Netherlands, H.M. Dijstelbloem, A. Frans, M. Lomecky, J.M.G. van Vugt, A.K. Stroobants, A.P.M. Schellekens, P.M.W. Janssens, I. Vermes, M.A. Blankenstein - ESPEN 2007, Praag, Tsjechië, Gastric emptying and glucose metabolism: evaluation of a common preoperative carbohydrate drink, M.A.R. Vermeulen, M.C. Richir, M. Garretsen, H.M. Dijstelbloem, M.A.Ghatei, J.J. Holst, P.A.M. van Leeuwen, G.C. Ligthart-Melis Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde 93

- Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie - European Society of Endocrinology Reviewer - Annals of Clinical Biochemistry W.S. Guérand Functies en activiteiten, intern - Lid Coördinatiegroep Patiëntveiligheid - Voorzitter Projectgroep Chemicaliënregistratiesysteem - Secretaris Werkgroep Patiëntidentificatie Functies en activiteiten, extern - Ambtelijk secretaris CCKL G. Hek Functies en activiteiten, intern - Lid Ondernemings Commissie van Divisie V Prof. dr. C. Jakobs Congressen en voordrachten - 20. Jahrestagung der Arbeitsgemeinschaft für Pädiatrische Stoffwechselstörungen, Fulda, Duitsland, 15-17 maart 2006, Cholesterinzwischen Mangel und Uberfluss - SOS Meeting, French-Dutch, Toulouse, Frankrijk, 30-31 maart 2006, Pyridoxine dependent epilepsy, invited lecture - Voorjaarssymposium Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland, Oisterwijk, 10 mei 2006 - 8th Baltic Congress of Laboratory Medicine, Vilnius, Letland, 18-20 mei 2006, Inborn errors of metabolism (human knock out models) as experiment of nature: what can we learn?, invited lecture, New inherited defects in the pentose phosphate pathway (polyol metabolism), invited lecture - 38th European Metabolic Group Meeting, Istanbul, Turkije, 26-28 mei 2006, Frequency of Creatine Transporter Deficiency, invited lecture - 10th International Congress of Inborn Errors of Metabolism, voorzitter International Organizing Committee, Tokyo, Japan, 12-16 september 2006 - SHS, Fulda, Duitsland, 15-17 november 2006 - Symposium “Emeritaatsviering prof. dr. Jaak Jaeken”, titel: A look into the future. Leuven, België, 14-15 oktober 2006, Inborn errors of metabolism (human knock out models) as experiment of nature: what can we learn?, invited lecture - Najaarssymposium Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland, Maastricht, 20 november 2006 94

- International Symposium “Cerebral Creatine Deficiency Syndromes and other genetic causes of X-linked mental retardation, Amsterdam, 20 november 2006, organisator en voorzitter - 4th International Symposium of the Portuguese Society for Metabolic Diseases, Funchal, Portugal, 24-25 november 2006, Creatine deficiency disorders, invited lecture - 39th European Metabolic Group Meeting, Warschau, Polen, 1-3 juni 2007,Mild Methylmalonic Acidurias, invited lecture - Annual Symposium of the Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism, Hamburg, Duitsland, 4-7 september 2007, voorzitter: SSIEM, voorzitter plenaire sessie: Late Breaking News - lXth Congres on Nutrition and Metabolism, Istanbul, Turkije, 22-25 oktober 2007, New Inherited Defects in the Pentose Phosphate Pathway affecting Polyol Metabolism: Transaldolase and Ribose-5-Phosphate Isomerase Deficiency, invited lecture - SHS International Symposium, Fulda, Duitsland, 14-16 november 2007, PKU and other Hyperphenylalaninemias: Where are we now? Functies en activiteiten, intern - Lid stuurgroep Kenniscentrum erfelijkheid Functies en activiteiten, extern - Lid Commissie Erfelijke Metabole Ziekten van de NVKC - Lid wetenschapscommissie van de NVKC - Voorzitter Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism 20042010 - Lid Editorial Board “Journal of Inherited Metabolic Disease” - Lid Scientific Advisory Board of “Paediatric Neurotransmitter Disease Association” - Voorzitter International Organizing Committee (IOC) of the International Congress of Inborn Errors of Metabolism 2006-2007 - Lid Organisatie Committee International meeting “Cerebral Creatine Deficiency Syndromes”, November 2006, Amsterdam - Lid Scientific Committee 10th international of Congress of ICIEM, Tokyo, Japan, 2006 - Lid Scientific Committee Annual Meeting SSIEM, Hamburg 2007, Duitsland - Lid Scientific Committee preparing Annual Meeting SSIEM 2008, Lissabon, Portugal Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging Klinisch Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - Nederlandse Vereniging Humane Genetica - Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism - American Society Inherited Metabolic Disease 95

- Arbeitsgemeinschaft Paediatrische Stoffwechselstörungen Reviewer - Journal Inherited Metabolic Disease - Molecular Genetics and Metabolism - Clinical Chemistry - Paediatric Research - Journal of Chromatography B - Journal of Neuroscience Methods - Clinical Genetics - Clinica Chemica Acta Dr. C. Martínez Muñoz Congressen en voordrachten - International Symposium “Cerebral Creatine Deficiency Syndromes and other genetic causes of X-linked mental retardation, Amsterdam, 20 november 2006, Splice variants of the creatine transporter. invited lecture, - Gordon Conference, Maine, VS, 13-18 augustus 2006, C. Martínez Muñoz, E.H. Rosenberg, C. Jakobs, G.S. Salomons, Identification and cloning of a novel splice variant of the creatine transporter gene SLC6A8 in primaryfibroblasts, poster - BioMedical Transporters 2007 Conference, Bern, Zwitserland, 2-16 augustus 2007, C. Martínez Muñoz, E.H. Rosenberg, C. Jakobs, G.S. Salomons, Identification and cloning of a novel splice variant of the creatine transporter gene SLC6A8 in primaryfibroblasts, poster Dr. C.B.M. Oudejans UHD Congressen en voordrachten - Grand Round, Samuel Lunenfeld Research Institute, Mount Sinai Hospital, Toronto, Canada, 13 februari 2006, Epigenetics of preeclampsia - Grand Round, Doctoral School of Interdisciplinary Biomedical Research, University of Brussel, Brussel, België, 23 februari 2006, Epigenetics of preeclampsia - Obstetric Medicine XI: Pre-eclampsie, stolling en zwangerschap, Ede, 9 maart 2006, New developments in the etiology of preeclampsia - International Symposium of the European Society of Human Genetics Symposium (ESHG), Amsterdam, 6-9 mei 2006, Chromosome 21-specific mRNA in maternal plasma - 13th International Conference on Prenatal Diagnosis and Therapy (ISPD), Kyoto, Japan, 28-31 mei 2006, Chromosome 21-specific mRNA in maternal plasma - XVth World Congres of the International Society for the Study of 96

Hypertension in Pregnancy (ISSHP) (State of the Art Lecture), Lissabon, Portugal, 2-5 juli 2006, Epigenetic inheritance in preeclampsia - Reprogen, Utrecht, 11 september 2006, Epigenetics of preeclampsia - Foundation for Translational Research, Amsterdam, 19 september 2006, Towards early diagnostics of breast cancer - Obstetric Medicine XI: Pre-eclampsie, stolling en zwangerschap, Ede, 23 november 2006, New developments in the etiology of preeclampsia - EuroMedLab 2007, Amsterdam, 3-7 juni 2007, Circulating RNA: early detection of preeclampsia and other disorders’ (Keynote Lecture) - 13th International Federation of Placental Associations, Kingston ON, Canada, 17-22 augustus 2007, Placental genetics of pre-eclampsia and HELLP - Pregnancy outcome in subfertile women: the role of the placental bed, Leuven, België, 29 november-1 december 2007, Genetics and preeclampsia: contribution of epigenetics Functies en activiteiten, intern - Lid Microarray Gebruikers AdviesCommissie - Lid denktank ICaR-VU Lid promotiecommissies - E.H. Rosenberg, VU medisch centrum, Amsterdam, 20 november 2006, Creatine transporter deficiency: molecular and functional tools for diagnosis and prevalence of an X-linked mental retardation syndrome - T.K. Shin, Chinese University of Hong Kong, Shatin, Hong Kong, juli 2007, Detection of novel nucleic acid markers in bodily fluids. Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging Humane Genetica - International Federation of Placenta Associations - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde Consultant - MedaCorp (division of Leerink Swan & Company). - Gerson Lehrman Group Counsils Reviewer Grant Foundations - Wellcome Trust Foundation, Londen, Engeland - Chinese University of Hong Kong Special Allocation Fund - British Heart Foundation - Health Research Board, Ierland Reviewer - Acta Pharmacologica Sinica - American Journal of Obstetrics and Gynecology - Annals of Clinical Biochemistry - Cellular Oncology - Clinical Chemistry 97

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Current Medicinal Chemistry Differentiation Endocrinology European Journal of Obstetrics, Gynecology and Reproductive Biology Human Genetics Human Reproduction Journal of Cellular and Molecular Medicine Journal of Clinical Investigation Journal of Clinical Pathology Journal of Medical Genetics Journal of Molecular Diagnostics Journal of Molecular Histology Molecular Human Reproduction Nature Genetics Nature Medicine Nature Reviews Genetics Placenta PloS Medicine Prenatal Diagnosis Proceedings National Academy Science USA

Drs. E.H. Rosenberg Congressen en voordrachten - Erfelijke Stofwisselingsstoornissen Nederland (ESN), Maastricht, 2006, Moleculaire en functionele tools voor de diagnose, alsmede de prevalentie van Creatine transporter deficiëntie Dr. G.S. Salomons, UHD Congressen en voordrachten - International Symposium “Cerebral Creatine Deficiency Syndromes and other genetic causes of X-linked mental retardation, Amsterdam, 20 november 2006, Cerebral creatine transporter deficiency, invited lecture, chair, organizer. - Gordon Conference on Membrane Transporters, Maine, VS, 13-18 augustus 2006, Cerebral creatine transporter deficiency, an X-linked mental retardation syndrome. invited oral presentation - Biochemical and diagnostic aspects in neuropediatric disorders, Barcelona, Spanje, 24 maart 2006, Cerebral Creatine deficiency syndromes, invited oral presentation - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM), Hamburg, Duitsland, 3-7 september 2007, Dutch Cohort With α-aminoadipic Semialdehyde Dehydrogenase Deficiency(Pyridoxine Dependent Epilepsy): A Founder Effect And An Intriguing “Silent” Mutation In 98

Antiquitin (ALDH7A1), oral presentation - E ur Congress of Clin Chemistry and Laboratory Medicine, Amsterdam, 3-7 juni 2007, Are cerebral creatine deficiency syndromes included in the differential diagnosis of mental retardation?, oral presentation - International Congress on Inborn Errors of Metabolism (ICIEM), Tokyo, Japan, 12-16 september 2006, Salomons GS, Darmin PS, Struys EA, Verhoeven NM, Abdenur J, Sansaricq C, Meli C, Hobson E, Pronicka E, Dodelson de Kremer R, Gissen P, Gaba C, vd Knaap MS, Jakobs C. Mutation identified in D-2-hydroxyglutarate dehydrogenase in 14 out of 36 unrelated patients with D-2-hydroxyglutardic acidura. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1:O-1-2, oral presentation - International Congress on Inborn Errors of Metabolism (ICIEM), Tokyo, Japan, 12-16 september 2006, Almeida LS, Rosenberg EH, Martinez Munoz C, Vilarinho L, Verhoeven NM, Jakobs C, Salomons GS. Overexpression of GAMT restores GAMT activity in primary GAMT-deficient fibrobalsts. Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1:O-9-3, oral presentation - International Congress on Inborn Errors of Metabolism (ICIEM), Tokyo, Japan, 12-16 sept.2006, Salomons GS, Rosenberg EH, Jakobs C, Martinez Munoz C. Identification and cloning of a novel splice variant of the creatine transporter gene SLC6 A8 in primary fibroblasts. J Inher Metab Dis; 2006; 29 Suppl 1:O-18-3 oral presentation - Salomons GS, Landegge L, Jakobs C, Potter M, Nowaczyk M, Olpin S, Manning N, Raiman JAJ, Slade T, Champion MP, Peck D, Gavrilov D, Hillman R, Hoganson GE, Donaldson K, Shield JPH, Ketteridge D, Wasserstein M, Gibson KM. Ten new patients with malonyl-coenzyme a decarboxylase (MCD) deficiency. J Inher Metab Dis 2006; 29 Suppl 1: WS-13-5,oral presentation - Nijmegen Center for Molecular Life Sciences (host prof. dr A. Heerschap), Nijmegen, 18 januari 2007, Cerebral creatine deficiency syndromes, invited lecture - Dutch Society of Inherited Metabolic Disorders (ESN), Maastricht, Nederland, november 2006, Mutations in pyridoxine dependent epilepsy (α-aminoadipic semialdehyde dehydrogenase (ALDH7A1) deficiency) in the Netherlands, voordracht Posters - Heldt K, Salomons GS, Peter M, Jakobs C, Wendel U. Malonic aciduria – clinicial course after diagnosis in newborn screening. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 128 - Knerr I, Gibson KM, Ganesh J, Bennett MJ, Salomons GS, Jakobs C, Myers SM. A unique case of succinic semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiency (gamma-hydroxybutyric aciduria) and Williams Beuren syndrome J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:172 - Wamelink MMC, Struys EA, Salomons GS, Sood E, Clayton PT, Jakobs C. 99

Transaldolase deficiency: 7th case presenting with neonatal multorgan involvement, rickets and deafness. J. Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 246 - Arias A, Fons C, Senmpere A, Garcia-Villoria J, Ormazabal A, Poo P, Pineda M, Vilaseca MA, Campistol J, Briones P, Pampols T, Salomons GS, Ribes A, Artuch R. Creatine Transporter deficiency: prevalence among patients with mental retardation and pitfalls in metabolite screening. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1: 509 - Verbruggen KT, Sijens PE, Schulze A, Lunsing RJ. Jakobs C, Salomons GS, van Spronsen FJ. Successful treatment of a guanidinoacetate methyltransferase deficient patients: findings with relevance to treatment strategy and pathophysiology. J Inher Metab Dis 2007; 30 Suppl 1:513 Functies en activiteiten, intern - Responsible for genetically modified organisms “verantwoordelijk medewerker GGO” - Member of Advisory committee of Knowledge Center of Heredity “Kenniscentrum Erfelijkheid”. - Nascholing (docent) Met Sherlock op pad… symptoomherkenning van behandlebare niet-acute, metabole aandoeningen, 26 juni 2006 Functies en activiteiten, extern - Member of the board of the Dutch Society of Inherited Metabolic Disorders (2007- current) - Member of the sponsor committee of the Dutch Society of Inherited Metabolic Disorders (2001-current) Lid promotiecommissies - ing. F. Streijger, UMC St Radboud Nijmegen, 17 december 2007. The biological role of the brain specific creatine kinase energy system in mice. A behavioral approach. Promotor prof.dr. B. Wieringa. Copromotor dr. I. van der Zee (member of both manuscript and thesis committee) - drs M van Dijk, VU medisch centrum, Amsterdam, 10 december 2007. Functional genomics of pre-eclampsia: the Dutch susceptibility gene STOX1. Promotor: prof.dr. M.A. Blankenstein, copromotor: dr. C.B.M. Oudejans (member of both manuscript and thesis committee) - drs H.E. Kan. UMC St Radboud Nijmegen, 25 april 2007. Creatine: Biosynthesis uptake and turnover. Assessment of creatine- related energy metabolism by magnetic resonance spectroscopy and functional measurements Promotores: Prof. dr. A. Heerschap, Prof. dr. A. de Haan (VU) Copromotor: Dr. D. Isbrandt (Universiteit van Hamburg) (member of both manuscript and thesis committee)Overige lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (NVKC) - Erfelijke Stofwisselingziekten Nederland (ESN) 100

- Nederlandse Vereniging Humane Genetica (NVHG) - Vereniging Klinisch Genetische Laboratoriumdiagnostiek (VKGL) - Landelijke overleg DNA diagnostiek (LOD) - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM) - American Society of Human Genetics (ASHG) Reviewer of journals - Americn Journal of Medical Genetics - Annals of Neurology - BBA Biomembranes - FEBS Journal - Journal of Inherited Metabolic Disease - Journal of Neurology - BMC Medical Genetics - Molecular Genetics and Metabolism - Neuropediatrics - Neurology Neurosurgery and Psychiatry - Pediatric Research Reviewer of grants - Neurological Foundation of New Zealand - Swiss National Science Foundation Dr. P.G. Scheffer Congressen en voordrachten - Dutch Atherosclerosis Society (DAS) symposium, Ermelo, 23-24 maart 2006 - New frontiers in protection against atherosclerosis: A glance in the future, satellite symposium, Noordwijkerhout, 6 juni 2006 - International Atherosclerosis Society (IAS), XIV International Symposium on Atherosclerosis, Rome, Italië, 18-22 juni 2006 - Water Analysis Day, Veldhoven, 6 oktober 2006 - Applied Biosystems, Utrecht, 15 februari 2006, Determination of LDL oxidative modifications by LC-MS/MS: Ketocholesterol. Update on Clinical Research Applications of LC-MS/MS, voordracht - Algemene Interne Groep VUmc, Amsterdam, 15 juni 2006, Measurement, determinants and clinical significance of LDL size, LDL oxidation, and HDL function in type 2 diabetes, voordracht - HDL symposium, Nederlands Architectuur Instituut, Rotterdam, 9 februari 2007, Dyslipidemia: New aspects in diabetes - Dutch Atherosclerosis Society, Ermelo, 15 en 16 maart 2007 - EUROMEDLAB, Amsterdam, 3 juni 2007 - 43rd Annual Meeting of the European Association for the Study of Diabetes (EASD), Amsterdam, 17-21 september 2007, Postprandial changes in LDL composition, oxidisability and particle size and endothelial 101

function following three consecutive meals in men with and without type 2 diabetes, voordracht - IAS HDL: Structure, Protective Functions and Therapeutic Applications. The Petros M Nomikos Conference Center, Santorini, Griekenland, 9-12 oktober 2007 - Update on Clinical Research Applications of LC/MS/MS, seminar, Utrecht, 18 april 2007, Brussel, België, 19 april 2007, Determination of Coenzyme Q10 (Ubiquinone) in human plasma by APCI tandem mass spectrometry: technical details and clinical relevance, voordracht (2x) - Symposium prior to the thesis defence of Marjan Alssema, Meal-induced metabolic changes, Vrije Universiteit, Amsterdam, (15 mei), Postprandial myeloperoxidase response, voordracht Posters - Circulating oxidized LDL is inversely associated with the ability of HDL to inactivate oxidized phospholipids, International Symposium on Atherosclerosis, Rome, Italië, 18-22 juni 2006 - The relation between urinary F2-isoprostane levels and cardiovascular mortality in post menopausal women, IFCC, Amsterdam 2007 - Postprandial effect of two consecutive fat-rich and carbohydrate-rich meals on plasma myeloperoxidase in women with and without type 2 diabetes mellitus, IFCC, Amsterdam 2007 - Postprandial modifications of HDL particle characteristics and endothelial function following three consecutive meals in men with and without type 2 diabetes, International Atherosclerosis Society, Santorini, Griekenland 2007 Lid Promotiecommissie - R.K. Schildhelm, 21 mei 2007, Postprandial Dysmetabolism and non-alcoholic fatty liver disease in relation to type 2 diabetes and CVD risk Functies en activiteiten, extern - Werkveldconferentie INHOLLAND, Amsterdam, 7 februari 2007 - Contactpersoon voor Metabool lab Hogeschool INHOLLAND Alkmaar Lidmaatschappen - Dutch Atherosclerosis Society - Nederlandse Vereniging voor Massaspectrometrie - Nederlandse Lipoproteinenclub (NLC) - European Association for the Study of Diabetes Reviewer - Maturitas - Diabetologia - European Heart Journal - Clinical Chemistry

102

Dr. E.A. Struijs Congressen en voordrachten - European Metabolic Group, Istanbul, Turkije, 26-28 mei 2006, orale presentatie:D-2-Hydroxyglutaric aciduria; biochemical aspects. - Erndim/EUGT, Praag, Tsechie, 5-6 october 2006: orale presentatie: alphaaminoadipic semialdehyde and pyridoxine responsive fits. - Garrod Meeting, Vancouver, Canada, 5-5 mei 2007: orale presentatie: Role of Mass Spectrometry in the unravelling of neurometabolic disorders. - Euromedlab, Amsterdam, The Netherlands, 3-7-juni 2007, orale presentatie: Role of Mass Spectrometry in the unraveling of neurometabolic disorders. Reviewer - Journal of Inherited Metabolic Disease - Clinical Chemistry - Journal of Chromatography B Dr. T. Teerlink Congressen en voordrachten - 14th International Symposium on Atherosclerosis, Rome, Italië, 18-22 juni 2006, orale presentatie: Asymmetric dimethylarginine (ADMA) is associated with incident cardiovascular disease in the general population, The Hoorn Study - Third International Meeting on ADMA, London, United Kingdom, 1 december 2006, orale presentatie: Asymmetric dimethylarginine is associated with incident cardiovascular disease in the general population, The Hoorn Study - Pfizer HDL symposium: Dyslipidemia: new aspects in diabetes, Rotterdam, 9 februari 2007 - World congress on hyperhomocysteinemia, Saarbrücken, Duitsland, 5-9 juni 2007, invited lecture: Does ADMA play a role in cardiovascular disease? Chairman: workshop New Methods - 43rd Annual Meeting of the European Association for the Study of Diabetes, Amsterdam, 17-21 september 2007 Posters - 43rd Annual Meeting of the European Association for the Study of Diabetes, Amsterdam, 17-21 september 2007, Asymmetric dimethylarginine is associated with incident cardiovascular disease in the general population, The Hoorn Study Lid promotiecommissie - J. Ciapaite, Vrije Universiteit, Amsterdam, 31 januari 2007, Obesity and type 2 diabetes: a systems biology perspective of a molecular mechanism 103

Lidmaatschappen - Dutch Atherosclerosis Society - European Association for the Study of Diabetes (EASD) - European Atherosclerosis Society (EAS) Reviewer - Analytical Biochemistry - Annals of Clinical Biochemistry - Archives of Biochemistry and Biophysics - Atherosclerosis - BBA Proteins and Proteomics - Circulation - Clinical Chemistry - Clinical Chemistry and Laboratory Medicine - Clinica Chimica Acta - Critical Care Medicine - Current Medicinal Chemistry-Cardiovascular and Hematological Agents - Diabetic Medicine - European Journal of Internal Medicine - Hypertension - Journal of Chromatography B - Journal of Inherited Metabolic Disease - Journal of Neuroscience Methods Drs K. Vroonhof Congressen en voordrachten - IFCC Euromedlab, Amsterdam, 5 juni 2007, The quality of blood glucose meters in the Netherlands, 5 years after the introduction of the CE/IVD directive - Satelite Lecture Lunch Workshop ISLH, 26 april 2006, Quantitation of fetomaternalbleeding on the Abbott Cell-dyn Posters - IFCC Euromedlab, Amsterdam, 5 juni 2007, Slingerland RJ, Muller W, Meeues JTh, van BlerkI, Gouka-Tseng C, Dollahmoersid R, Witteveen C, Vroonhof K, The quality of bloodglucose meters in theNetherlands, 5 years after the introduction ofthe CE/IVD directive - IFCC Euromedlab, Amsterdam, 5 juni 2007, Heijboer A, Otten JH, Jelles WJ, Blankenstein MA, Vroonhof K, Analytical properties of three hospital point-of-care blodglucose analysers Functies en activiteiten, extern - Lid Registratiecommissie NVKC - Lid Commissie Keurmerk NVKC - Lid adhoc Commissie Point Of Care problemen 104

Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - Koninklijke Nederlandse Maatschappij der Pharmacie (Nederlandse Apothekersvereniging) Drs. M.M.C. Wamelink Congressen en voordrachten - SOS meeting 2006, Toulouse, Frankrijk 30-31 maart, voordrachten: “Two brothers with clinically a partial and biochemically a complete Hypoxanthine-guanine phosphoribosyltransferase deficiency” en “Unsolved case: Coarse facial features developmental delay and aggressive behaviour; mucopolysaccharidosis?” - ICIEM 2006, Japan 12-16 september 2006, orale presentatie ICIEM 2006: “Sedoheptulose as marker for transaldolase deficiency, Quantitative analysis of heptuloses in urine by LC-MS/MS.” - SOS meeting 2007, Lille, Frankrijk, 13-14 april, voordracht: “Orotic aciduria and 3-hydroxyglutaric aciduria in a 9 year old boy” - SIMD 2007, Nashville, VS, 25-27 maart, orale presentatie: “New Inborn Errors in the Pentose Phosphate Pathway Affecting Polyol Metabolism: Transaldolase and Ribose-5-Phosphate Isomerase Deficiencies” - SSIEM 2007, Hamburg, Duitsland, 2-7 september, orale presentatie: “Sedoheptulokinase deficiency due to a 57-kb deletion in cystinosis patients causes accumulation of sedoheptulose: elucidation of the CARKL gene” Posters - SSIEM 2007, Hamburg, Duitsland, 2-7 september, M.M.C. Wamelink, E.A. Struys, M. Gonzales, V. Valayannopoulos, J.M. Saudubray, C. Jakobs, Retrospective detection of transaldolase deficiency in amniotic fluid - SSIEM 2007, Hamburg, Duitsland, 2-7 september, M.M.C. Wamelink, E.A. Struys, G.S. Salomons, E. Sood, P.T. Clayton, C. Jakobs, Transaldolase deficiency: 7th case presenting with neonatal multiorgan involvement, rickets and deafness Lidmaatschappen - ESN - SSIEM - NAV Drs. L.P. van der Zwan Congressen en voordrachten - Satelliet symposium “New frontiers in protection against atherosclerosis, A glance at the future” International Vascular Biology Meeting, Noordwijkerhout, 6 juni 2006 105

- S ymposium prior to the thesis defences of L.S. Almeida, E.H. Rosenberg, “Cerebral creatine deficiency syndromes; and other causes of X-linked mental retardation”, Amsterdam, 20 november 2006 - HDL symposium, “Dyslipidemia: New aspects in diabetes”, Rotterdam, 9 februari 2007 - NHS Molecular Cardiology Program, Amsterdam, 9 maart 2007 - Symposium prior to the thesis defence of M. Alssema: “Meal-induced metabolic changes”, Amsterdam, 15 mei 2007 - XVth Paavo Nurmi symposium: High density lipoproteins and atherosclerosis, voordracht Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDL-cholesterol concentrations, Helsinki, Finland, 7-9 juni 2007 - Nederlandse Lipiden Club, voordracht Circulating oxidized LDL: determinants and brachial flow-mediated dilation, Leiden, 28 november 2007 Posters - 9th Symposium Dutch Atherosclerosis Society, Small dense low-density lipoprotein is prospectively associated with cardiovascular mortality, The Hoorn Study, Ermelo - 14th International Symposium on Atherosclerosis, Small dense low-density lipoprotein is prospectively associated with cardiovascular mortality, The Hoorn Study, Rome, Italië, 18-22 juni 2006 - 10th Symposium Dutch Atherosclerosis Society, Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDLcholesterol concentrations, Ermelo, 15-16 maart 2007 - EUROMEDLAB, The 17th IFCC-FESCC European Congress of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine/ 60th National Congress of The Netherlands Society for Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDL-cholesterol concentrations, Amsterdam, 3-7 juni 2007 - European Atherosclerosis Society, 76th Congress, Myeloperoxidase is associated with in vivo oxidized LDL in individuals with low HDLcholesterol concentrations, Helsinki, Finland, 11-16 juni 2007 Lidmaatschappen - Dutch Atherosclerosis Society (DAS) - Nederlandse lipoproteinen club (NLC)

106

A p p e n d i x 5: O v e r z i c h t b i j - e n n a s c h o l i n g OPLEIDINGEN 2006 Medewerker Unit Bethlehem, M. EL Bethlehem, M. EL Bakkali, A. ML Bezu van, J.S.M. MBL Blankenstein, M.A. KC Blankenstein, M.A. KC Boer de, P.I. KCL Boer de, P.I. KCL Daal van, H.C.U. KCL Darmin, P. ML Dekema, E.R.R. EL Dijkstra, J.E. EL Dijkstra, J.E. EL Dijstelbloem, H.M. EL Dijstelbloem, H.M. EL Dingenouts, A.A.J. KC Dooren van, S.J.M. ML Dunnewold van, A. BCO Fernandez, M.R. ML Frans, M. EL Frans, M. EL Guérand, W.S. BCO Guérand, W.S. BCO Hek, G. EL Hooff van, S. BCO Jong de, S. KCL BCO Kanhai, S.Y.D. Kanhai, S.Y.D. BCO Kanhai, S.Y.D. BCO Kanhai, S.Y.D. BCO Kok, A. KC Kok, A. KC Kort, S.A. KC

Opleiding/Cursus Elisa Immulite Veilig omgaan met chemische stoffen Veilig omgaan met chemische stoffen Blusinstructie Content Management System Seminar Veilig omgaan met chemische stoffen Veilig omgaan met chemische stoffen Veilig omgaan met chemische stoffen Oracle E-business Suite-iProcurement- eenvoudig Elisa Immulite NVE Klinische Endocrinologie dagen Workshop DPC Content Management System Effectief tijdbeheer Blusinstructie Veilig omgaan met chemische stoffen Oracle E-business Suite-iProcurement- eenvoudig Immulite Opzetten van een gevaarlijke stoffen beleid Effectief tijdbeheer Veilig omgaan met chemische stoffen Oracle Financials-complex Conferentie Milieu en Veiligheid in Ziekenhuislaboratoria Overtuigingskracht Oracle Financials-complex Oracle Financials-eenvoudig Oracle E-business Suite-iProcurement- eenvoudig Overtuigingskracht Helend vermogen Managementcursus Utrecht

107

108

Kuijper, F.P.M. KCL Land, M.M.S. BCO Lomecky-Janousek, M. EL Mark van der, J. KCL Mark van der, J. KCL Molen van der, A.M. KCL Poutsma, A. MBL Rosenberg, E.H. ML Rosenberg, E.H. ML Scheffer, P.G. ML Strik, M. KCL Studer, K.D BCO Twaalfhoven, H.A.M. KCL Vroonhof, K. KCL Vroonhof, K. KCL Wamelink, M.M.C. ML Want ter, A. KCL Warmenhoven, R. KCL Warmenhoven, R. KCL Wever, E.J.M. ML Wever, E.J.M. KCL Wildt de, M.A.K. KCL

Seminar Oracle E-business Suite-iProcurement- eenvoudig Oracle E-business Suite-iProcurement- eenvoudig Samenspel in patiëntenlogistiek Conferentie Milieu en Veiligheid in Ziekenhuislaboratoria Life Science&Chemistry duaal Veilig omgaan met chemische stoffen Real Time PCR Basiscursus biostatistiek en klinische epidemiologie Statistiek en Epidemiologie, STEP-A Samenspel in patiëntenlogistiek Notuleren Content Management System Abbott gebruikersdag Patiëntenlogistiek Opleidingsdag KBGio UMC st Radboud en in VUMC Doktersassistent Life Science&Chemistry duaal Content Management System Veilig omgaan met chemische stoffen Content Management System Content Management System

OPLEIDINGEN 2007 Medewerker Bakkali, A. Beertsen, C.M.T. Beertsen, C.M.T. Bethlehem, M. Betsalel, O.T. Blerk van, I.O. Boer de, P.I. Bokhorst, M.F.B. Bokhorst, M.F.B. Brand van den, F.F. Broersen-Man, C.W. Bui, H.N.

Opleiding/Cursus Instructie blusmiddelen Elisa Werken met radioactiviteit Immulite 2000/2500 Microarray Als collega de baas spelen Als collega de baas spelen Venapunctie Venapunctie Duaal Training Architect Gaschromatografie

Unit ML EL EL EL ML KCL KCL KCL KCL KC EL EL

Chergui, F. Comijs-van Osselen, I. Comijs-van Osselen, I. Dekema, E.R.R. Dijkstra-Lagemaat, J.E. Dijkstra-Lagemaat, J.E. Dijstelbloem, H.M. Dijstelbloem, H.M. Dijstelbloem, H.M. Dijstelbloem, H.M. Dijstelbloem, H.M. Dokter, J. Dooren van, S. Dunnewold van, A. Elk van, E. Fernandez, M. Frans, M. Frans, M. Geitz, M.N.H. Geitz, M.N.H. Giese, W. Guérand, W.S. Guérand, W.S. Hansma, P. Heijboer, A.C. Heijboer, A.C. Heijm-Janmaat, F.J. Heijst, H. Hek, G. Hek, G. Henar, P. Hengel van, E. Hengel van, E. Hooff van, S. Hooff van, S. Houdt van, N. Huijser-Geenen, B. Jansen, E.E.W. Jong de, S. Jong de, S. Kanhai, S.Y.D. Kos, P. Lange de, M.

KCL KCL KCL EL EL EL EL EL EL EL EL KCL ML BCO KC ML EL EL KCL KCL ML BCO BCO KCL KC KC KCL KCL EL EL KCL KCL KCL BCO BCO KCL EL ML ML ML BCO EL KCL

Venapunctie Hoger Laboratoriumonderwijs Nascholing medisch analisten Immunochemie Bewustzijn Empathie LC-MS/MS NVE Klinische Endocrinologie dagen PAOKC Vet! De klinische chemie van lipiden PAOKC Vitaminen en sporenelementen PAOKC Financieel management Venapunctie BVF-cursus Assertief optreden Opzetten gevaarlijke stoffenbeleid Verbetering Nederlands taalgebruik Elisa LC-MS niveau 1 Hoger Laboratoriumonderwijs Nascholing medisch analisten Instructie blusmiddelen Procesanalyse Auditorendag, bij-en nascholing Venapunctie Cytologie Endocrinologie DNA-diagnostiek SPSS-basiscursus Elisa LC-MS niveau 1 Venapunctie Helder communiceren Opzetten gevaarlijke stoffenbeleid Morello Instructie blusmiddelen Omgaan met agressie Elisa Instructie blusmiddelen Milieucoördinator Opzetten gevaarlijke stoffenbeleid Dienend Leiderschap Immunochemie Venapunctie 109

Le Large, T.Y.S. Leeuwestein, H. Levitus, M. Mark van der, J. Mark van der, J. Mark van der, J. Mark van der, J. Martens, F. Martinez Munoz Mboungou, J.J. Medewerkers, diverse Medewerkers, diverse Meijers-Kuperus, M. Meijers-Kuperus, M. Meijers-Kuperus, M. Meijn-Hansma, P. Metgod, I. Nap, T. Oldenburg, E. Panneflek, A.N. Pope, L. Pope, L. Scheffer, P.G. Strik, M. Studer, K.D. Tesselaar, I. Uxem, W.I.M. Uxem, W.I.M. Uxem, W.I.M. Valpoort, S Vroonhof, K Vroonhof, K Wamelink, M.M.C. Wamelink, M.M.C. Wever, E.J.M.

110

KCL KCL KC KCL KCL KCL KCL EL ML KCL KCL KCL KCL KCL KCL KCL KCL KCL KCL EL ML ML ML KCL BCO KCL EL EL EL KCL KCL KCL ML ML ML

Venapunctie Coaching Endocrinologie cursus Luisteren Empathie Overtuigingskracht Coaching LC-MS niveau 1 Training in life sciences in KP7 Venapunctie Omgaan met lastige situaties Competentiegericht begeleiden Als collega de baas spelen Hoger Laboratoriumonderwijs Nascholing medisch analisten Doktersassistente Coaching Coaching Venapunctie Immunochemie Opzetten gevaarlijke stoffenbeleid Microarray Statistiek en Epidemiologie, STEP-A Als collega de baas spelen Instructie blusmiddelen Venapunctie Werken met radioactiviteit Elisa Immulite 2000/2500 Venapunctie Young Executives Program 91 Coaching Opleidingsdag KBGio Maastricht en in Rotterdam Leergang leidinggeven voor laboratorium- specialisten i.o. Notuleren

KOFFIEPRAATJES 2006 Titel Spreker (afd.) Bijnieractiviteit en puberteits- ontwikkeling in kinderen geboren met een laag geboortegewicht Ziek en beter Raloxifene studie Relationship between speekel cortisol and physical performance in older persons Kwaliteit: nieuwe ontwikkelingen De invloed van verschillende voedingen na ontslag naar huis op het cholesterolgehalte van de prematuur Immuuncomplementen Vetzuur Metabole ziekten en klinische chemie Bom calorimetrie Maagledigingsstudie PTH-bepalingen

KOFFIEPRAATJES 2007 Titel Stress en werk Creutzveldt-Jakob Afstudeeropdracht Adiiponectine Vrij cortisol in serum Nieuwbouw Hartmarkers Onderzoek voor Abbott KCIO’s besliskunde De bepaling van vrij cortisol in serum met behulp van evenwichtsdialyse Kwaliteitscontrole Ziekteverzuim Bloedgassen Allergie Kwaliteit: externe audit 2008

M. van Weissenbruch (INEO)

P. Langenhoff (P&O) H. van Essen (research EL) G. Peeters (EMGO)

W. Guerand (KC) K. van Dijk (KG)

A. Heijboer (KC) B.J. Deijen (VU) M.M.C. Wamelink (KC, ML) N. Wierdsma (Diëtetiek) G. Ligthart-Melis (Diëtetiek) R. Blankenstein (KC)

Spreker (afd.) D. Groeningen (ANES) A. Rozenmuller (UMC Utrecht) C. Beertsen (KC, EL) B. Beishuizen (ICV) R. Blankenstein (KC) Hr. Dijkmans (OEHH) / A. Bouman (KC, KCL) F. Martens (KC, EL) H. Dijstelbloem (KC, EL) A. Panneflek (KC, EL)

M. Levitus (KC) K. Blom (P&O) B. Fabriek /M. Levitus (KC) G. Zuiderveld (firma Phadia)/ I. Metgod (KC, KCL) W. Guerand (KC) 111

Testosterone and LC-MS/MS: lower is better PSA ACT studie Insuline Multicenter studie Onderhoud centrifuges Groei en ontwikkeling Tweeling studie Stepstudie Hoge bloeddruk Patiënt bespreking Patient Cushing Research bot Botcellen Testosteron in speeksel Kinderkanker en vruchtbaarheid

112

H. Bui (EL) H. Heijst (KC, research) M. Bunck (ENDO) G. Kraay M. Ceelen (Kinder ENDO) M. van Leeuwen (Psychiaterie) E. Amesz (Kinder ENDO) F. Stam (ENDO) J. Rotteveel (Kinder ENDO) P. Lips (ENDO) Elhaseen (Research EL) N. Bravenboer (Research EL) P.de Ronde (ENDO) M. vd Berg (KG)

A p p e n d i x 6: P - p r o j e c t e n 2006 Nummer Projectleider Specialisme Titel P06-01 Dr. D. Douma Nefrologie Bio in PD P06-03 Dr. J. Frantzen/ Urologie A double blind, stratified, randomised, parallel, Prof.dr. B.M.H. placebo-controlled multi-centre study to assess Bemelmans the efficacy and safety of duloxetine (20 mg bid for 2 weeks escalating to 40 mg bid) for up to 12 weeks, compared to placebo, in community-dwelling elderly woman > 65 years of age with symptoms of stress urinary incontinence or stress-pre-dominant mixed urninary incontinence P06-04 Dr. J. Geurts Neurologie Cellular MR imaging of inflammation in multiple sclerosis, using ultra small particles of iron oxide (USPIO) P06-07 Dr. A. Vonk Longziekten NT-proBNP en de 6 minuten looptest in patiënten Noordegraaf met pulmonale arteriële hypertensie P06-08 Prof. dr. W. van EMGO Amsterdam Groei en Gezondheids Onderzoek Mechelen P06-09 Dr. A.A. Bouman Klinische Chemie CK MB masterlot calibration P06-10 Dr. O. Kamp Cardiologie PRIMA-studie P06-11 Dr. J. Frantzen Urologie Effect of Transdermal Testosterone Replacement in Hypogonadal Men with either Metabolic Syndrome or Type 2 Diabetes Mellitus P06-12 Prof. dr. R.H.M. Verloskunde en HPV-015 vaccinatie studie Verheijen Gynaecologie P06-13 Dr. J vd Born Moleculaire Peritoneaalfunctie bij experimentele PS celbiologie/ Nefrologie P06-14 Dr. C.B. Lambalk Verloskunde en De vasculaire functie van vrouwen met PCOS voor Gynaecologie en na de behandeling van metformine P06-15 Dr. K.M.J. Cardiologie Eurostar ll European Randomized Costar Trial Marques P06-16 Mw. dr. M.A.E. Diëtetiek Transmural Nutrititonal Support van Bokhorst P06-17 Mw. dr. H.M. ICEN Nederlandse studie naar depressie bij ouderen Comijs P06-18 Prof. dr. P.A.M. Heelkunde The effect of Rosiglitazone on ADMA on asymmetric van Leeuwen dimethylarginine in critically ill patients P06-19 Dr. A.A. van Maag-, darm-, Novimmune protocol NI-04101 in active Crohn’s Bodegraven leverziekten disease P06-20 Prof. dr. G. Oncologie A phase ll, multicenter, open-label study of YM155 Giaccone in patients with advanced stage lllB or lV non- small cell lung cancer (NSCLC) who have failed one or two prior lines of therapy, at least one of which contained a platinum agent P06-21 Prof. dr. P. Psychiatrie Cytokines en delier Eikelenboom P06-22 Prof. dr. Y.M. Inwendige Insulin’s actions on skin and muscle microcirculation Smulders Geneeskunde in hypertensive obese and healthy subjects: role for endothelin-1?

Lab. KCL KCL

KCL/HL

KCL KCL KCL KCL KCL

KCL KCL

KCL/EL KCL KCL/EL KCL/EL ML KCL KCL

EL KCL/EL

113

P06-23 Dr. F.C. Bakker Trauma chirurgie P06-30 Prof. dr. G. Oncologie Giaccone P06-31 Prof. dr. C.D.A. Inwendige Stehouwer geneeskunde P06-30 Dr.C.Schalkwijk Vaatunit P06-33 Endocrinologie Endocrinologie laboratorium P06-34 Prof. dr. M. Cuesta Heelkunde P06-35 Dr. C.J. van Oncologie Groeningen P06-36 Prof. dr. E. Oncologie Boven P06-37 Dr. A.E. Voskuyl Reumatologie P06-38 Prof. dr. E. Oncologie Boven P06-42 Dr. A.A. Bouman Klinische Chemie P06-44 Prof. dr. Y.M. Inwendige Smulders Geneeskunde P06-45 Prof. dr. Ph. Neurologie Scheltens P06-46 Mw. Dr. Ir. J. EMGO Dekker P06-47 Prof. dr. A.B.J. Intensive Groeneveld Care Volwassenen P06-48 Dr. M.T. Vasculaire Nurmohamed Geneeskunde P06-50 Dr. K. Hoekman Oncologie

114

InductOs KC A phase ll, multi-center, open label study of YM155 in subjects with hormone refractory prostate cancer (HRPC) previously treated with at least one prior chemotherapy regimen Associations between microvascular function and cardiovascular risk factors in parents and children: Potential role of uric acid SPIRALTO Abbott The surgical stress response and post-operative immune function. The effect of fast track recovery multimodal programs An ascending dose, sequential group, placebo- controlled multicenter phase l study of RWJ-800088 in subjects with cancer receiving platinum-based chemotherapy regimens as first line therapy A phase l study of SU-011248 in combination with irinotecan in patients with advanced solid malignancies (A6181060) A phase lllB multicenter randomized double blind study to evaluate remission and joint damage progression in methotrexate naïve early eroseve RA subjects with Abatacept plus methotrexate compared to methotrexate A phase ll, study of the efficacy and safety of SU-014813 in patients with Metastic Breast Cancer

KCL

KCL

RU EL KCL/EL

KCL

KCL

KCL

KCL

FOBT KCL ADMA als determinant van microvasculaire functie ML The use of medical food in patients with early KCL Alzheimer’s Disease, Souvenir study The New Hoorn Study- prevalence and determinants KCL of impaired glucose regulation ARDS, shock, fluid resuscitation KCL

A phase lll, randomised, double blind, parallel-group KCL/HL study of the efficacy and safety of oral dabigatran etexilate (150 mg bid) compared to warfarin (INR 2.0-3.0) for 6 month treatment of acute symptomatic venous tromboembolism, following initial treatment (5-10 days) with a parental anticoagulant approved for this indication RE-COVER A multicenter, randomized, double blind, parallel-arm, KCL/HL two stage study of the efficacy and safety of AVE0005 (VEGF TRAP) administered intravenously every two weeks in patients with platinium-resistant and topotecan- and /or liposomal doxorubicin-resistant advanced ovarion cancer

P06-51 Prof .dr. C. Interne Stehouwer Geneeskunde P06-52 T. Smetsers Contract research P06-53 Prof. dr. B.L.H. Urologie Bemelmans P06-54 Dr. M. Oogheelkunde Dubbelman P06-55 Dr. A. Boonstra Longziekten P06-56 Dr. T. Teerlink Metabool Onderzoek P06-57 Dr. C.J. van Oncologie Groeningen P06-58 Dr. B. Kuenen Oncologie P06-59 Mw. Dr. E.C. Maag-, darm-, Klinkenberg leverziekten P06-60 Dr. H. Besselink Endocrinologie P06-62 Dr. B. Kuenen Oncologie P06-65 F.R. Knol/ Kinder- R. Elburg geneeskunde P06-66 Prof .dr. E.F. Longziekten Smit P06-67 Prof. dr. E.F. Longziekten Smit P06-68 Dr.J.Frantzen/ Urologie Dr. E. Meuleman P06-69 Mevr. A. GGZba/PET de Groot P06-71 Prof. dr. P.A.M. Heelkunde van Leeuwen P06-72 Prof. dr. Y.M. Inwendige Smulders geneeskunde P06-73 Prof. dr. G. Oncologie Giaccone P06-74

Dhr. R. DOK de Vroege

CODAM ll, Diabetes KCL/EL Beta-HCG KCL A randomized, double-blind, parallel group, placebo KCL and active controlled, multicentre Dose Ranging study with the Beta-3 AGONist YM 178 in patients, DRAGON studie Changes in the anterior eye segment during induction KCL/EL of acute hyperglycaemia in healthy subjects and in subjects with diabetes mellitus Bosentan Effects in InopErable Forms of chronic KCL Thromboembolic pulmonary hypertension ADMA in the Prospective Investigation of the ML Vasculature in Uppsala Senoirs (PIVUS) studie A randomzid phase 3 Study of Enzastaurin versus KCL Lomustine in the treatment of Recurrent, Intracranial Glioblastoma Multiforme Primovax a phase lll Trial comparing GV 1001 and KCL Gemcitabine in sequential combination to gemcitabine monotherapy in advanced unresectable pancreatic cancer PUB studie KCL Enzymatische bepaalde vetgehaltes EL A phase ll, randomised, factorial, double-blind study KCL/HL to investigate the management of AZD2171-induced hypertension and efficacy of AZD2171 at doses of 30 mg and 45 mg in patients with advanced solid tumours Calprotectin/ll-8 in faeces van neonaten KCL Gerandomiseerde fase 3 onderzoek naar Alimta Carboplatin versus Etoposide Carboplatin in gevorderd stadium kleincelly longcarcinoom A phase lll, randomized, double blind multicentre study to assess the efficacy of Docetaxel in combination with Zactema Evaluation of the efficacy and safety of Silodosin vs. Tamsulosin and placebo in the treatment of the signs and symptoms of benign prostatic hype Raclopride positron emission tomography (PET) of amphetamine induced dopamine release in Tourette’s syndrome and obsessive compulsive disorder Rabbits Leuven

KCL

KCL

KCL

KCL

ML

Effects of folic acid on the human microcirculation KCL/EL A multicenter, open label, randomized study of KCL AMG 951 in subjects with previously untreated stage lll/lV non-small cell lung cancer (NSCLC) treated with chemotherapy with or without Bevacizumab Vroege tijdelijke opslag KCL

115

P06-75

Dr. J.H. Smit

EMGO

P06-76 Dr. A. Intensive Care Beishuizen Volwassenen P06-77 Dr. M.L. Drent Endocrinologie P06-78 Dr. M. Diamant Endocrinologie P06-79 Dr. J. Frantzen Urologie P06-81 Dr. E.M.W. Endocrinologie Eekhoff P06-82 Dr. C. Magis Endocrinologie P06-83 Dr. M. Diamant Endocrinologie P06-84 Prof. dr. Ph. Neurologie Scheltens P06-85 Prof. dr. A. Intensive Care Groeneveld Volwassenen P06-99 Dr. O. Visser Hematologie

2e meting NESDA KCL Activated protein C versus placebo in the treatment KCL of INFLammatory or INFectious ALI/ARDS (INFALI) Growth hormone and PWS KCL/EL Rosiglitazone Duitsland EL A phase 2, randomized, double blind, placebo KCL controlled trial to investigate the safety and efficacy of AV608 in subject with Idiopathic Detrusor Overactivity The effects of low dose 1,25-dihydroxyvitamin D3 on KCL/EL the polarising of cellular immune reactivity towards type 2 immunity Leptine Universitair Longcentrum Dekkerwald EL Het effect van behandeling met rosiglitazon en KCL/EL valsartan op de insuline producerende beta-cellen van de alvleesklier pilot studie E-ADNI (European Alzheimer’s Disease KCL Neuroimaging Initiative) PAC-PICCO trial. A comparison of pressure- and volume- KCL guided fluid management in the critically ill Omega3 bij sGraftvHost disease KCL

2007 Nummer Projectleider Specialisme P07-01 Dr. J. Frantzen Urologie P07-02 Dr. C. van Maag-, darm-, Nieuwkerk leverziekten P07-03 Drs. M. vd Fysiologie Heijden P07-06 Dr. J. Frantze Urologie P07-08 Dr. E.F. Smit Longziekten P07-09 Dr. J. Frantzen Urologie P07-10 Dr. A. Boonstra Longziekten P07-11 Dr. M.T. Inwendige Nurmohamed Geneeskunde P07-12 Dr. J. Appelman Cardiologie P07-13 Prof. dr. W.R. Oncologie Gerritsen P07-14 Dr. A. Boonstra Longziekten

116

Titel TAXOTERE studie A double blind, randomised, parallelgroup comparison of 12 weeks treatment with SR121463B at 5 to 1`0 mg daily versus placebo in patients with ascites due to cirrhosis of the liver Addendum P06-85

Lab. KCL KCL

Phase ll multi-centric, randomised, open-label, parallel-group study of determine the non-inferiority of Pamorelin 11.25 mg SC injected versus Pamore A phase l/ll study evaluating the safety and efficacy of ABT-751 in combination with pemetrexed versus pemetrexed alone in subjects with advanced or metastatic NSCLC Multi-center, randomized, cross-over, double-blind, third party open, placebo controlled, pilot study to assess the Urodynamic effects of modified rel Protocol TDE-PH-301 Bl trial no. 1160.47 (RE-MEDY)

KCL

KCL

KCL

KCL

KCL KCL

Multi centric Belgium/Netherlands PRO-Kinetic Safety KCL and Efficay study Phase lll randomised, open label study of CG 1940 and CG 8711 vs docetaxel and prednisone in patients with metastic hormone refratory prostate can or who are chemotherapy naïve (Vital 1) KCL Protocol TDE-PH-302 KCL

P07-15 Dr. C.P. Allaart Cardiologie Vernakalant (oral) Prevention of Atrial Fibrilliation KCL Recurrence post-conversion study P07-16 Dr. M. Gotte Cardiologie KW-39021V in the treatment of subjects with worsening KCL renal function and heart failure requining intravenous therapy P07-17 Dr. R. Kinder- Worteltjesstudie KCL van Elburg geneeskunde P07-21 Drs. H.P Thang/ Nefrologie A’Dam Microcirculatory Insufficiency in Renal Disease KCL/EL/ Dr. M.P.C. ML Grooteman P07-23 Dr.C.B.Lambalk Verloskunde en Should clomiphene citrate or low-dose gonadotrophin EL Gynaecologie therapy be the first-line treatment for anovulatory infertility associated with polycystic ovary syndrome ? A multicentre, randomized, prospective study and cost effective analysis P07-25 Dhr. S.L. Koole Sociale Emotieregulatie en omgaan met psychologische stress EL Psychologie P07-26 Dr. A. vd Oncologie A multicenter radomised double-blind to arm phase lll KCL Eertwegh study in patients with untreated stage lll or lV melanoma receiving dacarbazine plus MDX-010 vs dacarbazine with placebo P07-27 Dr. A.M. Wessels Endocrinologie In the presence and development of microvascular KCL/ML disease in type 1 diabetes related to changes in brain structure and cognitive function ? P07-28 Dr. W.P. Endocrinologie Individueel setpoint Hypthalamus Hypofyse Gonade as KCL de Ronde bij de man (Ketonazolstudie) P07-29 Dr. Ir. J. Endocrinologie Adiponectine EL Ruinemans P07-30 Dr. W.F. Lems Reumatologie COBRA-light studie, een open, gerandomiseerde KCL klinische trial naar een gemodificeerd COBRA schema (“COBRA-light”) versus COBRA volgens de BeSt-trial, bij de behandeling van vroege reumatoide artritis P07-31 Dr. M. Diamant Endocrinologie P07-32 Drs. D. Milstein Klinische Fysiologie P07-34 Prof. dr. W.P. Oncologie Gerritsen P07-36 Prof. dr. W.P. Oncologie Gerritsen P07-37 Prof. dr. E.F. Longziekten Smit P07-39 Prof. dr. E.F. Longziekten Smit

Prednisolone perpiheral effects on glucose metabolism, KCL/EL metabolic hormones, insulin sensitivity and secretion: PANTHEON studies DFL 100680- Tooth extraction in CMF treated KCL lagomorphs in a model of wound healing: Pilot study 2 Phase lll randomised open label study of Docetaxel in KCL combination with CG1940 and CG8711 versus docetaxel and prednisone in taxane naïve patients with metastic hormone refractory prostate cancer with pain VITAL ll A randomised, open label multi-center study of KCL XRP6258 at 25 mg/m2 in combination with prednisone every 3 weeks compared to mitoxantrone in combination with prednisone for the treatment of hormone refractory metastic prostate cancer previously treated with a taxotere-containing regimen A multi center phase lll randomized double blind KCL placebo controlled study of Stimuvax (BLP25 liposome vaccine) in NSCLC stage lll Randomised open label multi-center trial investigatief KCL Zalutumumab a human anti EGF receptor antibody in combination with CT+RT+ in NSCLC

117

P07-42 Mw. dr. E.J.M. Voeding MARS proef Feskes P07-44 Mevr. M. Blom Cardiologie Arrest onderzoek naar reanimaties P07-45 Dr. E. van Exel Psychologie An innate pro-inflammatory reaction contributes to the development of Alzheimer’s disease P07-46 E. Giltay-Bunck Psychiatrie BDNF Transsexuelen P07-47 Dr. C. Schalkwijk Vaatunit MACE study P07-49 Dr. C.B. Lambalk Verloskunde en FSH receptor polymorphism and treatment of poor Gynaecologie responders P07-50 Dr. P. Merkus/ Keel-, neus- Behandeling van chronische otitis media bij M. Brom oorheelkunde volwassenen met behulp van het antimicrobieel peptide AMP60.4Ac P07-51 Dr. C.B. Lambalk Verloskunde en Endocrinologische veranderingen na ovariële stimulatie Gynaecologie met transvaginale echo, een pilot-studie P07-52 Dr. J. Buter Oncologie A randomised Phase lll study of Pemetrexed in combination with Cisplatin versus Cisplatin Monotherapy in patients with locally advanced or Metastic Head and Neck cancer not amenable to local therapy P07-55 Prof.dr. B.A.C. Reumatologie Influence of B cell depletion therapy (rituximab) on risk Dijkmans factors of) comorbidity in rheumatiod arthritis P07-56 Mw. Drs. Verloskunde en DySIS-studie Louwers Gynaecologie P07-58 Dr. B. Kuenen Oncologie Phase l AZD 0630 met Carboplatin HEMA P07-59 Prof. dr. P. Lips Endocrinologie WRIST studie P07-60 Dr. A.J.M. van Oncologie CRAD001 der Eertwegh P07-61 Dr. A. Boonstra Longziekten Protocol TDE-PH 304, Oral UT 15C (remodelin) P07-62 Dr. R.S.G.M. Anesthesiologie The effects of DMSO-crème and n-acetylcysteine on Perez biomarkers of oxidative stress and inflammation in CRPS 1 patients P07-65 Dr. J. Frantzen Urologie A multicenter, double-blind, randomized, placebo- controlled, parallel-group study of the safety and efficacy of a single treatment with two dose levels of BOTOX® (Botulinum toxin type A) purified neurotoxin complex followed by a treatment with BOTOX® in patients with urinary incontinence due to neurogenic detrusor overactivity P07-66 Prof. dr. C.J.J. Interne Insulin-induces weight gain in type 2 diabetes melitus Tack Geneeskunde Nijmegen P07-67 Prof. dr. E. Onocologie PHA-739358 phase ll (AURA Studie) Boven P07-68 Prof. dr. R.H.M. Verloskunde en Morab-003 Verheijen Gynaecologie P07-69 Dr. A. van Maag-, darm-, Multicenter, randomized, double-blind, placebo- Bodegraven leverziekten controlled study to evaluate the effect of ITF 2357 on mucosal healing in patients with moderate-to-severe active Crohn’s Disease P07-70 Prof.dr. R. Endocrinologie Heine

118

EL KCL EL KCL EL EL KCL/EL

EL KCL

KCL KCL HL KCL KCL KCL ML

KCL

EL

KCL KCL KCL

Acute effects of coffee and major coffee components KCL/EL on glucagonlike peptide 1 response and glucose tolerance in humans

P07-71 Dhr J. Appelman Cardiologie P07-72 Dr. A. Beishuizen Intensive Care Volwassenen P07-73 Dr. A. Vonk Longziekten Noordegraaf P07-75 N. Oostdam/ EMGO Sociale dr. M. van Poppel Geneeskunde P07-76 Prof. dr. E. Boven Oncologie P07-77 Dr. M. Diamant Endocrinologie

Paclitaxel-eluting PTCA balloon in combination with KCL/HL the coroflex blue stent v.s. the Sirolimus coated cypher stent in the treatment of advanced coronary artery disease Effect of per-operative transfusion of blood products KCL on pulmonary leakage measured with the pulmonary leakage index in cardiac surgery patients (M-Trali) TERPAH001 KCL/HL FitFor2 study KCL/EL A multicenter parallel phase ll trial of Bl 2536 KCL adminstered as one hour lV infusion every 3 weeks in defined cohorts of patients with various solid tumors. A new drug screening program of the EORTC network of core institutions (NOCI) EORTC protocol 90061Bl1216.18 Effects of insulin detemir and nph-insulin on brain KCL glucose metabolism: a study in persons with type 1 diabetes

119

120

k l i n i s c h e c h e m i e activiteitenverslag

Recommend Documents