diefstalpreventietechnieken kun je toepassen?

focus

7

Welke diefstalpreventietechnieken kun je toepassen?

Bekijk het filmpje en de cartoon.

Bron: http://www.supermarkt.nl. Waar ben je een gelijkaardige affiche al tegengekomen?

Wat ga je leren? Je leert:

óó de daderprofielen van winkeldiefstal in kaart brengen. óó de soorten diefstallen omschrijven. óó welke richtlijnen, rechten en plichten er bestaan bij het betrappen van een dief. óó welke conflictbeheersingstechnieken er bestaan om geweld en agressie te vermijden.

Re ta i l 5 m i n o r | Fo c u s 7

233

STA R TE R S Starter 1 | Wat is het profiel van een gelegenheidsdief? Beluister het audiofragment dat je via het onlinelesmateriaal terugvindt. Beantwoord de onderstaande vragen.

1 Wat heeft de persoon al gestolen?

2 Waarom stal hij?

3 Voelde hij zich schuldig? Leg uit.

4 Wat is de reactie van de reporter op de winkeldief?

5 In welke winkels wordt er veel gestolen?

6 Wat is jouw mening over winkeldiefstal? Noteer deze hieronder. Bespreek daarna klassikaal.

tip De meeste winkeldieven zijn gelegenheidsdieven. Ze opereren meestal alleen. Ze hebben aanvankelijk niet de bedoeling om een diefstal te plegen. Ze plegen de feiten omdat de mogelijkheid zich plots aanbiedt. Ze hebben een doorzichtige en amateuristische werkwijze. Ze zijn niet herkenbaar aan hun uiterlijk, wel aan hun gedrag. Iedereen kan dus een gelegenheidsdief zijn. Ze gaan zelden over tot ontkenning of het gebruik van geweld bij betrapping.

234

ME & C o m pan y

Starter 2 | Welke daderprofielen kun je onderscheiden? In de tabel staan bij elke soort dader drie kenmerken. Probeer aan de hand van de kenmerken de juiste dader in de juiste kolom te plaatsen.

Je kunt kiezen uit:

semiprofessioneel – gewoontedief – kleptomaan – professioneel – minderjarige dief

 Gewoontedief

 Minderjarige dief 

Semiprofessioneel

1

Heeft de intentie om te stelen.

Steelt om bij de groep te horen; steelt vanuit haantjesgedrag.

2

Gaat gericht te werk.

Heeft een zeer Denkt niet aan doordacht de mogelijke consequenties van actieplan. zijn daden.

3

Het kan een begin Het stelen is een gewoonte. De dief zijn tot latere en heeft al een zekere zwaardere feiten. behendigheid.

Je kunt hem plaatsen tussen amateurs en professionele dieven.

Is soms gewelddadig.

 Professioneel



Kleptomaan

Haalt zijn inkomen Deze dief lijdt aan uit diefstal. een ziekte: hij kan niet weerstaan aan de drang om te stelen. Is moeilijk te betrappen en blijft uiterst kalm bij betrapping.

Steelt dikwijls vreemde, ‘onbelangrijke’ dingen.

Steelt vooral dure en makkelijk te verkopen voorwerpen.

Behoort tot een kleine minderheid.

Starter 3 | Welke soorten diefstallen ken je? Er zijn heel veel verschillende soorten diefstallen. Toch kun je die soorten op twee manieren onderverdelen: - Naargelang de dief - Naargelang de manier van diefstal

óó De dief

Bij een indeling op basis van de aard van de dief onderscheid je drie soorten diefstallen: winkeldiefstal, interne diefstal, externe diefstal. - Interne diefstal: het is een personeelslid dat steelt. - Externe diefstal: d  e misdaad wordt gepleegd door iemand die niet tot het personeel behoort en die op dat moment geen klant is van de winkel, bijvoorbeeld: iemand die iets komt leveren. - Winkeldiefstal: de dief is een klant in de winkel. Re ta i l 5 m i n o r | Fo c us 7

235

óó De manier van diefstal Plaats de misdaden in de juiste kadertjes: winkeldiefstal – gijzeling – inbraak – overval – oplichting – afpersing – fraude

De filmpjes die bij het onlinelesmateriaal staan, kunnen je daarbij helpen. Winkelcriminaliteit

Stelen van geld/goederen

Tijdens de openingsuren

zonder geweld

Buiten de openingsuren

met geweld

zonder geweld

Verklaar in je eigen woorden twee voorbeelden uit het bovenstaande schema.

Starter 4 | W  at zijn de bevoegdheden van het winkelpersoneel bij diefstalpreventie? Wat zijn de rechten van de klant? Als retailmedewerker of winkelier mag je bij een betrapping op een diefstal de dader vasthouden. Dat moet wel gebeuren onder strikte voorwaarden:

óó Je moet absoluut zeker zijn dat de persoon iets gestolen heeft. Vage vermoedens of verdenkingen geven een winkelier nog niet het recht de verdachte vast te houden.

óó Je moet de dader op heterdaad betrappen. óó Je moet onmiddellijk aangifte doen bij de politie. Hieronder vind je een interview met een politieman die vertelt over de rechten en plichten van een winkelbediende in het geval van winkeldiefstal. Lees het aandachtig. Los daarna de vragen op. 236

ME & C o m pan y

Houd de dief! Winkeldiefstal kost de sector elk jaar 1 miljard euro: 700 miljoen aan winkelwaren en 300 miljoen aan preventie. Maar wat moet u doen als u een winkeldief betrapt? Mag u hem vasthouden tot de politie komt? En mag u zijn tas doorzoeken of hem fouilleren? Hoe doet u aangifte? In dit artikel krijgt u antwoord op de meeste vragen van winkelbedienden in verband met winkeldiefstal. Ook de rechten en plichten van de handelaar komen hier aan bod. Mag ik (verdachte) personen de toegang tot mijn winkel weigeren? Ja, u mag in principe vrij beslissen wie er in uw zaak binnenkomt en wie niet. Volgens de wet mag u iemand weigeren als u daar objectieve en redelijke argumenten voor hebt. Als u een winkeldief herkent van een vorige keer mag u hem dus de toegang weigeren. U moet er wel voor zorgen dat u daarbij geen discriminatie kan verweten worden. Daarom is iemand de toegang weigeren waarvan u vermoedt dat hij een winkeldief is, wettelijk dus moeilijk te rechtvaardigen. In België bestaat er nog niet echt een systeem van winkelverboden. In Nederland kunnen winkeldieven een formeel toegangsverbod krijgen. In België zijn we zover nog niet. Tenzij u 100 % zeker bent dat een veroordeelde winkeldief wil binnenkomen, laat u het best iedereen binnen. Mag ik mijn klanten verbieden mijn zaak binnen te komen met een grote tas of jas? Ja, u mag uw klanten verbieden om met hun eigen boodschappentrolley rond te lopen. U mag uw klanten dus vragen om hun tassen in bewaring te geven. U bent wel verplicht om alles wat uw klanten op uw verzoek aan de ingang achterlaten te bewaken en in dezelfde staat terug te geven. Plegen mijn klanten diefstal wanneer ze mijn artikelen in de winkel opeten? Een klant die ter plaatse voedingswaren opeet en achteraf aan de kassa netjes betaalt, pleegt geen diefstal. Een klant die de lege verpakking ergens in de rekken weggooit en vervolgens ‘vergeet’ te betalen, pleegt wel diefstal. TIP: Om onduidelijke situaties te vermijden, kunt u de klanten via een bordje verbieden etenswaren in de winkel te nuttigen. Als u constateert dat er iemand zich niet aan het verbod houdt, kunt u de klant attent maken op de huisregel. Wat doe ik als ik een winkeldief betrap? Het is geen overbodige luxe om u als winkelier voor te bereiden op de confrontatie met oneerlijke klanten. Het is alleszins belangrijk dat u klanten die zich verdacht gedragen alert en vriendelijk benadert. ‘Kan ik u helpen?’ is een onschuldig zinnetje dat vaak volstaat om mensen die zich verdacht gedragen, van hun plannen te doen afzien.

Ook wanneer u een diefstal vaststelt, kunt u de dader aanspreken. Vergeet niet dat de klant de kassa al gepasseerd moet zijn zonder te betalen, vooraleer er sprake is van winkeldiefstal. Het beste is om de winkeldief aan te spreken en hem mee te nemen naar een discrete plaats om de zaak af te handelen. Vraag naam en adres van de winkeldief. Als de politie ter plaatse komt of als u aangifte wilt doen, vergemakkelijkt dat het onderzoek. Is een betrapte dief verplicht zijn identiteitskaart te tonen? Nee. De controle van identiteitsdocumenten mag in principe alleen door de politie worden uitgevoerd. U mag er een winkeldief wel om vragen. Mag ik of mijn winkelpersoneel een klant of een werknemer fouilleren? Nee. Enkel de politie is daarvoor bevoegd en onder strikte voorwaarden. Mag ik de jas of tas van mijn klanten of personeel doorzoeken? Nee. Tassencontrole is een vorm van fouilleren en dat is dus niet toegelaten. U hebt als handelaar enkel het recht een klant te vragen om zijn boodschappentas aan de kassa te tonen. Bordjes met de vermelding ’wij behouden ons het recht voor uw tas te controleren’ geven u geen controlerecht. TIP: Preventief grote tassen of rugzakken weren kan een oplossing zijn. Mag ik of mijn winkelpersoneel een dief aanhouden of opsluiten? Ja. Elke burger mag iemand aanhouden die hij op heterdaad betrapt. Er zijn wel enkele voorwaarden. Om te beginnen moet het gaan om diefstal: iemand die goederen uit de winkel neemt en zonder te betalen langs de kassa is gepasseerd. Bovendien moet de persoon die de dief aanhoudt, hem zelf zien stelen hebben. Na de aanhouding mag hij de verdachte even in een lokaaltje laten plaatsnemen in afwachting van de politie. De politie moet onmiddellijk verwittigd worden. Wanneer de politie niet snel (bv. pas binnen een half uur) ter plaatse kan komen, moet u de dief opnieuw vrijlaten. Anders riskeert u om zelf aangeklaagd te worden. Re ta i l 5 m i n o r | Fo c u s 7

237

U mag iemand niet vasthouden om een bekentenis af te dwingen, om hem te verplichten de gestolen goederen terug te geven of om betaling van de administratieve kosten af te dwingen. Mag ik geweld gebruiken om de dader ter plaatse te houden? In sommige gevallen zal het niet lukken om een winkeldief zonder dwang of geweld vast te houden tot de politie komt. U mag enkel geweld gebruiken als u op geen enkele andere manier de dief ter beschikking van de politie kunt houden. De verdachte mag geen lichamelijke of fysieke letsels overhouden aan het door u gebruikte geweld, anders dreigt u een klacht voor slagen en verwondingen op te lopen.

Mag ik iemand die ik op diefstal betrap administratieve kosten laten betalen? Ja, maar opgelet! De betaling van het betaalde bedrag maakt niet noodzakelijk een einde aan de gerechtelijke vervolging. U behoudt als winkelier dus de mogelijkheid om klacht neer te leggen. Er is wel een praktisch probleem: u mag de oneerlijke klant niet verplichten om administratieve kosten te betalen. U mag er hem enkel om verzoeken. Het bedrag dat u vraagt moet ook in overeenstemming zijn met de werkelijke kosten. Een bedrag van 25 euro lijkt het maximum. Tot slot is het ook noodzakelijk dat de regeling in verband met de administratieve kosten duidelijk zichtbaar is in de winkel, zoals bijvoorbeeld het onderstaande bordje.

Uit: Site Vlaamse overheid tegen diefstalpreventie

1 Wat is het verschil tussen België en Nederland op het vlak van winkeldiefstalpreventie?

2 Geef minstens vijf belangrijke zaken die je moet doen als je een winkeldief betrapt.

Ongeacht van rechtsvervolging, zal wie niet-betaalde koopwaar meeneemt, verzocht worden om x euro te betalen als tussenkomst in de door hem veroorzaakte administratiekosten. Indépendamment de poursuites judiciaires, toute personne emportant des marchandises sans les payer, sera priée de participer aux frais administratifs qu’elle a occasionnés, à concurrence de x euro.

ó ó ó ó ó 3 Plegen de klanten diefstal als ze producten in de winkel aan het opeten zijn? Waarom wel/niet?

238

Me & c o mpan y

4 Welk probleem kan er zich voordoen als je administratiekosten vraagt aan mensen die een diefstal gepleegd hebben? En hoe los je dat probleem het best op?

Starter 5 | W  elke beveiligingssystemen op winkel- en productniveau ken je?

1 Op winkelniveau Kijk goed naar de foto’s. Welke maatregel heeft de winkelier genomen in zijn winkel om diefstal te voorkomen? Waarom is dat nuttig?

óó

óó

óó

óó

Re ta i l 5 m i n o r | Fo c us 7

239

óó

2 Op productniveau

óó

óó

óó

óó

240

ME & C o m pan y

action Action 1 | Hoe beveiligt de winkel zich tegen winkeldiefstal? Omschrijf de preventiemaatregelen die genomen zijn om diefstal te voorkomen in de winkel waar je werkplekleren doet. Maak daarvan een verslag en probeer de volgende zaken zeker te onderzoeken:

óó Welke producten worden vooral gestolen? óó Welke preventiemaatregelen zijn er op winkelniveau? óó Welke preventiemaatregelen zijn er op productniveau? óó Wat gebeurt er bij diefstal? óó Wordt het personeel opgeleid om dieven aan te spreken of aan diefstalpreventie te doen? Zo ja, welke tips krijgen ze?

óó Wat zou er nog beter kunnen in de winkel om diefstal te voorkomen? óó Neem foto’s in de winkel van de diefstalpreventiemaatregelen. óó Ga na wat de kosten zijn van die maatregelen. pen een nieuw document. Geef het als titel ‘Diefstalpreventie’. Gebruik lettertype ööStap1: OVerdana en lettergrootte 16. Plaats de titel in BOLD. ööStap 2: In de voettekst vermeld je je naam en het paginanummer. ööStap 3: Neem de vragen over, maar nummer ze. Denk aan de NBN-normen. ööStap 4: Plaats de vragen BOLD. oteer het antwoord onder de vraag. Zet dit cursief. Houd de vraag en het antwoord ööStap 5: Nsamen als één alinea. ööSla je verslag op als Retail5.2_Focus6_Action1_Verslag_diefstalpreventie. ööDruk dit bestand recto-verso af en voeg toe aan je cursus.

Re ta i l 5 m i n o r | Fo c us 7

241

Action 2 | Hoeveel diefstallen komen er voor? Tabel 1: Winkeldiefstal (geregistreerde feiten tussen 2001 en 2010) in België Jaar

2001

Aantal 14 682

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

14 713

16 382

17 147

18 307

18 448

18 365

19 781

22 669

23 570

Bron: Jaarrapport 2010 Politiële criminaliteitsstatistieken Tabel 2: Winkeldiefstal van voorwerpen (2010, in België) Multimedia

1 850

Tabak

1 843

Voeding

5 532

Parfum/schoonheidsproducten

2 424

Kleding

6 598

Beantwoord de vragen.

1 Welke evolutie kent het aantal diefstallen in België?

2 Welke drie voorwerpen worden het meest gestolen?

to the point Winkeldiefstal binnen de detailhandel is een zwaar onderschat probleem. Vele ondernemers lijden nochtans dagelijks aanzienlijke verliezen door:

óó opengescheurde verpakkingen, óó een oud paar schoenen tussen de nieuwe, óó een kastekort, óó het originele prijskaartje dat verwijderd is. Dit zijn sporen van een handige dief. Er is sprake van diefstal wanneer de dader de kassa passeert en de goederen die hij uit de winkel meeneemt niet betaalt. De steeds groter wordende winkels, het succes van het zelfbedieningssysteem, het binnen handbereik en aantrekkelijk uitstallen van artikelen en de geringe personeelsbezetting werken winkeldiefstal in de hand.

242

ME & C o m pan y

Het profiel van de dief De meeste winkeldieven zijn gelegenheidsdieven. Ze stelen wanneer de mogelijkheid zich voordoet. Ze zijn meestal alleen en eerder te herkennen aan hun gedrag dan aan hun uiterlijk. Gewoontedieven hebben de intentie om te stelen. Ze hebben meestal een bepaalde behendigheid hierin ontwikkeld. Minderjarige dieven handelen meestal onbezonnen en om bij de groep te horen. Professionele dieven gaan beheerst te werk. Ze werken vaak in groep en zijn uit op goederen die ze kunnen verder verkopen. Ze halen hun inkomen uit diefstal. Semiprofessionelen gebruiken een goed plan en zijn soms gewelddadig. Ze werken soms in groep. Kleptomanen kom je niet vaak tegen. Ze hebben een psychische aandoening: ze kunnen de impuls om te stelen niet beheersen. Ze stelen vaak ‘waardeloze’ dingen. Soorten winkeldiefstal Er zijn drie soorten winkeldiefstal:

óó Bij een interne diefstal steelt er iemand van het personeel uit de zaak zelf. óó Bij een externe diefstal gebeurt de misdaad door iemand die niet tot het personeel behoort en die op dat moment geen klant is van de winkel.

óó Bij een winkeldiefstal steelt een klant die op het moment van de misdaad in de winkel is. Preventie en bestrijdingsmaatregelen Als winkelier kun je allerlei preventieve maatregelen treffen. De winkelinrichting, de schikking van de meubelen en de schikking van de goederen kunnen het plegen van diefstallen beletten. Zo kun je het best:

óó óó óó óó

hoeken en bochten in de winkelruimte vermijden; kleine artikelen bij de kassa plaatsen; dure artikelen in een vitrine presenteren; de kassa’s zo plaatsen dat de kassier(ster) zicht heeft op de gangen.

De winkelier kan:

óó óó óó óó óó óó óó

ronde of halfbolle spiegels of camera’s plaatsen; bedrijfsexterne mensen inschakelen; niet-functionele kassa’s afsluiten met een ketting; een campagne voeren ter preventie van winkeldiefstal, bijvoorbeeld posters; ‘afschrikwekkende’ maatregelen aankondigen; gebruikmaken van mandjes en boodschappenwagentjes verplichten; aan de klanten vragen om hun boodschappentas aan de kassa te openen.

Om de artikelen te beveiligen kan hij onder meer:

óó óó óó óó óó

kleine, dure voorwerpen onder glas uitstallen; magnetische etiketten of elektrodraadstrips aanbrengen; dure kledingstukken vasthechten; de artikelen prijzen met etiketten die bij het verwijderen in vier delen uiteenvallen; de goederen in het algemeen beveiligen.

Re ta i l 5 m i n o r | Fo c us 7

243

Als verkoper/verkoopster of kassier(ster) kun je ook winkeldiefstal helpen voorkomen:

óó Groet steeds hoorbaar de klanten, zowel bij het binnen- als het buitengaan, zodat de anonimiteit wordt doorbroken.

óó Aarzel niet om klanten aan te spreken die zich niet aan de koopvoorwaarden houden (bijvoorbeeld: wagentje of mandje meenemen).

óó Controleer regelmatig de paskamers. óó Sluit altijd de kassa. óó Leg tijdens het afrekenen het geld dat de klant geeft buiten zijn bereik. óó Tel de bankbiljetten en munten luidop na. óó Observeer een verdachte persoon en meld eventueel zijn aanwezigheid aan je collega’s. óó Controleer de inhoud van de verpakkingen goed. óó Bekijk aandachtig de etiketten vooraleer je ze intikt. óó Niet de verpakking van bijvoorbeeld vleeswaren, brood … dicht. Herkennen van een potentiële winkeldief Een potentiële winkeldief kun je aan twee eigenschappen herkennen:

óó Aan zijn gedrag: −− Hij staat lang stil bij dure artikelen. −− Hij kijkt voortdurend om zich heen om te zien of hij niet betrapt wordt. −− Hij prutst aan etiketten. −− Hij loopt rond met een open boodschappentas of reistas. −− Jongeren komen vaak in groep om elkaar af te schermen.

óó Aan bepaalde handelingen: −− Hij verstopt goederen in zijn tas, onder zijn jas, in een kinderwagen of onder een hoed … −− Hij verstopt artikelen in verpakkingen met andere goederen. −− Hij verwisselt prijsetiketten. Het aanhouden van een dief Wanneer de klant met een artikel voorbij de kassa is gegaan zonder te betalen is er sprake van diefstal. Je kunt de klant eigenlijk pas aanspreken wanneer hij de kassa passeert. Benader de klant vriendelijk en vraag hem om mee te gaan naar een apart kantoortje. Je kunt hem voorstellen zakken en/of handtas leeg te maken. In de volgende gevallen kun je het best de politie inschakelen.

óó De dief vecht of uit bedreigingen. óó De dief slaat op de vlucht. óó De dief weigert elke vorm van medewerking. óó De dief heeft geen identiteitsbewijs bij zich. óó De dief kan niet betalen.

244

ME & C o m pan y

HOE GING HET? Je hebt nu geleerd over verschillende soorten diefstallen en verschillende profielen van een dief. Neem er WAT GA JE LEREN? vooraan in deze focus weer bij. Geef telkens aan of je een doelstelling onvoldoende ( ), voldoende ( ) of goed ( ) beheerst.

1 Wat is volgens jou belangrijk om winkeldiefstallen te voorkomen?

2 Waaraan herken jij een winkeldief?

3 Zou jij rustig kunnen blijven wanneer je een winkeldief betrapt? Leg uit.

4 Zou jij een winkeldief aangeven of aanspreken wanneer je in de winkel bent als klant en niet als verkoper? Waarom wel? Waarom niet?



Re ta i l 5 m i n o r | Fo c us 7

245

246

ME & C o m pan y