ad l b e i at eren m r o inf r jong voo
KINDERRECHTEN
KINDEREN IN ARMOEDE
Voor wie?
Kun je je voorstellen?
Dit informatieblad is bedoeld
In het Verdrag voor de Rechten van het Kind, artikel 27,
voor jongeren van de tweede
staat dat ieder kind recht heeft op een levensstandaard die
en derde klas van het voortgezet onderwijs die meer
toereikend is voor de lichamelijke, geestelijke, intellectuele,
willen weten over het onder-
zedelijke (heeft te maken met normen en waarden) en maat-
werp kinderen in armoede.
schappelijke ontwikkeling van het kind. Voeding, kleding en
Bijvoorbeeld om er een
huisvesting zijn daar heel belangrijke onderdelen van. Toch
presentatie over te houden of werkstuk over te maken.
groeit in ontwikkelingslanden één op de vier kinderen op in
Of om - alleen of met een
armoede. Ook in Nederland zijn er kinderen en jongeren die
groepje - iets te doen om
leven in een gezin dat rond moet komen van een minimum-
arme kinderen te helpen.
inkomen. Dat betekent dat er in jouw klas ook kinderen kun-
Of omdat je misschien denkt dat jij zelf of iemand anders
nen zitten die het thuis niet breed hebben. Kun je je dat
arm is en dat je op zoek
voorstellen? Hoe dat komt? En wat je voor hen kunt doen?
bent naar tips.
Dat lees je in dit informatieblad.
Verdrag voor de Rechten van het Kind
Artikel 27: recht op goede ontwikkeling
Ouder(s) of anderen die verantwoordelijk zijn voor het kind, hebben de eerste verantwoordelijkheid voor het waarborgen van de levensomstandigheden die nodig zijn voor de ontwikkeling van het kind. De overheid neemt passende maatregelen om ouders te helpen dit recht te verwezenlijken en voorziet hen van steun vooral met betrekking tot voeding, kleding en huisvesting.
Wat is armoede?
sen wonen in Afrika ten zuiden van de Sahara
Als je denkt aan armoede, zie je al snel allerlei
ook nog een totaal van 2,8 miljard mensen
beelden van arme kinderen uit ontwikkelings-
wereldwijd die in minder extreme armoede
landen voor je. Maar ook in rijkere landen
leven: zij moeten rondkomen van maximaal
komt armoede voor. Wat armoede precies is, is
twee dollar per dag!
en Azië. Behalve deze extreme armoede, is er
moeilijk te zeggen. Om te kunnen leven, heeft iedereen een aantal basisvoorzieningen, zoals
Relatieve armoede
een huis, eten en drinken en kleding nodig.
We spreken van relatieve armoede als er een
Je kunt stellen dat mensen die dat allemaal
ongelijke verdeling is van inkomens. Mensen
hebben, niet arm zijn. Maar als mensen in
die relatief arm zijn, kunnen hun basis-
Nederland nou niet voldoende geld hebben
voorzieningen wel betalen, maar zijn armer
voor een telefoon of voor verwarming? Dat zijn
dan anderen in hun omgeving.
misschien geen noodzakelijke
Hoewel er landen zijn waar het
levensbehoeften maar het maakt
grootste deel van de bevolking arm is, kun je binnen de
het leven voor meer dan hon-
grenzen van een land vaak
derdduizend gezinnen in Nederland die dat niet kunnen
heel rijke én heel arme
betalen wel erg schraal. Je
mensen vinden. Rijkdom
kunt ook kijken naar het
en armoede verschillen
gemiddelde inkomen van
ook per land. Een rijke Nederlander zal in een land
mensen in een land en dan
als Canada relatief minder rijk
bepalen dat families die minder
zijn. Maar iemand die hier van
hebben dan dat gemiddelde, arm zijn.
een uitkering leeft is in een land als Cambodia relatief rijk. Je kunt de inkomsten van mensen
Absolute en relatieve armoede
dus niet zomaar met elkaar vergelijken. Rijkdom heeft ook te maken met de hoogte van
Er zijn twee soorten armoede:
prijzen in een land. Als je vijftig euro per dag verdient en een brood kost vijf euro, dan
Absolute of volledige armoede
verdien je waarschijnlijk niet voldoende geld
Van absolute armoede spreken we als het gaat
voor andere basisbehoeften, zoals een dak
over leven en dood. Het betekent dat je te weinig
boven je hoofd en kleding. Als je vijftig euro per
middelen hebt om van te leven, maar net iets
dag verdient en een brood kost maar vijftig
te veel om te sterven. Wereldwijd is afgesproken
eurocent, dan kun je misschien wel zeggen dat
dat mensen, als zij minder dan één dollar (dat
je rijk bent!
is nog iets minder dan één euro) per dag verdienen, beneden de absolute armoedegrens
Armoede heeft dus te maken met je inkomen
leven. Ruim 1,2 miljard mensen leven in
én met de kosten van het levensonderhoud in
absolute armoede. En de meeste van deze men-
het land waar je woont.
Voor meer informatie over het
rondkomen van hun inkomen. In 2004 is het percentage lage inkomens volgens schattingen van het Centraal
meten van armoede kun je
Bureau voor de Statistiek 11%. In 2002 was het aandeel
zoeken op Internet.
mensen met een laag inkomen in Nederland nog 10%. In
Kijk bijvoorbeeld eens op:
twee jaar tijd is de situatie in Nederland voor een grote
www.cbs.nl, www.cmo.nl of www.rondkomen-budgetteren.nl
groep Nederlanders dus verslechterd: hun inkomen is onder het bruto minimuminkomen terecht gekomen. Dit heeft te maken met een negatief economisch klimaat in ons land de laatste jaren. Dat betekent dat de produc-
Armoede in Nederland Armoede in Nederland is natuurlijk relatieve armoede. Er is niemand in ons land die moet rondkomen van minder dan één euro per dag. In Nederland worden mensen die een inkomen lager dan het bruto minimumloon hebben, als arm beschouwd. Je zegt dan dat zij ‘onder de armoedegrens’ leven. Dat bruto minimumloon in Nederland is iets meer dan twaalfhonderd euro bruto per maand. Als je zelf
ten die in ons land gemaakt worden, minder waard geworden zijn. De overheid heeft daardoor minder te besteden, bedrijven gaan failliet of moeten inkrimpen en werknemers ontslaan. Hierdoor neemt de werkloosheid toe, waardoor mensen minder te besteden hebben. Dit heeft weer negatieve gevolgen voor de economische groei, want als mensen minder kopen hoeven er minder producten te worden gemaakt. Dat kan weer leiden tot ontslag van andere werknemers, etcetera. Zo kan een proces ontstaan dat zichzelf herhaalt en met mooie woorden wel een vicieuze cirkel wordt genoemd. Arme gezinnen in Nederland hebben behalve financiële moeilijkheden, vaak nog andere problemen. De armoede
een baantje hebt, weet je dat er van
bezorgt ouders soms zoveel spanning dat zij bijvoorbeeld
het brutobedrag nog geld afgaat
niet goed meer voor hun kinderen kunnen zorgen en
voor de belasting en een aantal andere kosten. Je houdt dan een nettobedrag over. Steeds meer mensen in Nederland komen onder de armoedegrens terecht en kunnen maar moeilijk Uit: de Volkskrant
hulpverlening nodig hebben. dat vaak over meerdere genera-
Wie zijn die arme gezinnen in Nederland?
ties heen gaat: het inkomen van
Eénoudergezinnen (een volwassene met één of meerdere
kinderen hangt dan samen met
kinderen) worden het meest getroffen door armoede. Van alle
dat van hun ouders. Armoede
éénoudergezinnen in Nederland leeft 36% onder de armoede-
wordt dan ook wel een interge-
grens. Zij moeten vaak rondkomen van een minimumuitkering
nerationeel probleem genoemd.
(bijstand). Alleenstaande vrouwen met kinderen zonder werk
Hoewel dat natuurlijk lang niet
worden ook wel bijstandmoeders genoemd.
voor alle gevallen geldt, is in
De groep die na de éénoudergezinnen het grootste risico loopt om
deze situaties het spreekwoord
in armoede terecht te komen, zijn alleenstaanden. Binnen de
als je voor een dubbeltje geboren
groep van alleenstaanden, is de positie van vrouwen minder
bent, word je nooit een kwartje van
gunstig dan die van mannen. Zij hebben vaak meer moeite om
toepassing.
passend werk te vinden. Alleenstaande vrouwen lopen dus meer
Ook is armoede een probleem
risico door armoede getroffen te worden, dan alleenstaande mannen. Ook allochtonen in Nederland die uit niet-westerse landen komen
Serena (13 jaar) uit Hillegom
(maar bijvoorbeeld uit Afrika of Azië) lopen groot risico getroffen
over kinderen in armoede
te worden door armoede. Dit komt omdat deze mensen vaak laagbetaald werk doen of afhankelijk zijn van een minimumuitkering. Ook komt het niet vaak voor dat de ouders in een allochtoon
Iedereen die dit informatie-
gezin tweeverdieners zijn.
blad leest heeft het waarschijnlijk goed. En als je iets niet mag hebben van je ouders, word je boos of verdrietig... Dan moet je
Oorzaken van armoede in Nederland Als door een economisch dal de werkloosheid stijgt en de koop-
eens nagaan dat mensen die
kracht (het budget dat mensen te besteden hebben) afneemt,
in armoede leven dat niet
komen steeds meer mensen ‘rood’ te staan en neemt de armoede
eens kunnen kopen. En jij
toe. Het feit dat veel mensen in Nederland moeite hebben met het
kunt het wel krijgen of kopen
wennen aan de euro wordt gezien als een van de redenen waarom
maar misschien moet je er
zij te gemakkelijk hun geld uitgeven. Ook is het de laatste jaren
even mee wachten. Totdat je
trend om steeds meer geld te lenen. Het kopen van spullen via
genoeg geld hebt gespaard
Internet op afbetaling verleidt veel jongeren tot het doen van aan-
of het voor je verjaardag
kopen waar zij eigenlijk geen geld voor hebben. Advertenties voor
krijgt. Kinderen die in
de nieuwste modellen mobiele telefoons, discmans en vakanties
armoede leven krijgen mis-
die pas later betaald kunnen worden, maken het voor hen niet
schien nooit een cadeau...
gemakkelijk om te sparen en te wachten met de aanschaf. Toch is huur-koop (wekelijks een bedrag afbetalen) uiteindelijk meestal
duurder en lopen mensen met
voldoende financiële middelen om elke dag een warme
schulden het risico om een gerechts-
maaltijd op tafel te zetten! Kinderen en jongeren die in
deurwaarder achter zich aan te
armoede opgroeien blijken op school bovendien minder
krijgen, met alle gevolgen van dien
goed te presteren. Ze blijven achter in de ontwikkeling van
(boetes).
hun kennis, in hun emotionele ontwikkeling en hebben vaker gedragsproblemen.
Effecten van armoede op kinderen in Nederland Wat zijn de effecten op kinderen van het leven in een gezin dat rond moet komen van een minimuminkomen in Nederland? Uit het onderzoek ‘kinderen in
Kinderen uit arme gezinnen kunnen meestal niet mee met andere kinderen op werkweek, kamp of een excursie. Maar het is voor hen juist wél belangrijk om mee te kunnen doen met anderen omdat kinderen in een groep sociale vaardigheden leren. Als ze dit niet leren, maar uitgesloten worden van allerlei jongeren-activiteiten, komen niet alleen zij zelf tekort; zij zullen als gevolg van deze uitsluiting ook eerder in problemen komen met anderen, bijvoorbeeld op school, in de buurt of met de hulpverlening. Zo krijgen ook andere mensen in de maatschappij te maken met de
armoede’ uit 2001
gevolgen van
blijkt dat 70% van
armoede voor
de ouders van
kinderen en jongeren.
arme gezinnen in Nederland niet voldoende
Kinderen en jongeren
kleding kan
uit arme gezinnen
kopen. Meer dan 50%
worden door geld-
van hen heeft
gebrek dus in hun
bovendien geen
gezondheid en ontwik-
geld om kinderen
keling bedreigd. Want
lid te laten worden
aan een aantal basisvoorwaarden, zoals
van een (sport)club. 80% van de arme families gaat niet
goede voeding, voldoende kleding en sociale contacten kan
op vakantie en meer dan de helft
niet worden voldaan. Soms schamen kinderen en jongeren
geeft geen verjaardagsfeestje als de
zich voor hun situatie en nodigen als gevolg daarvan niet
kinderen jarig zijn omdat ze dat niet
graag iemand bij hen thuis uit. Ook zijn er kinderen en
kunnen betalen. Ook heeft ongeveer
jongeren in Nederland die gepest worden omdat zij vanwege
25% van de arme ouders niet
geldgebrek geen merkkleding dragen.
Armoede wereldwijd
schoon water, onderdak, hygiëne, gezondheids-
In ontwikkelingslanden leeft meer dan de helft
daar gemiddeld 56% van hun inkomen aan uit.
van alle kinderen in armoede:
Veel mensen in Nederland houden dus bijna de
• één op de zes kinderen lijdt honger
helft van hun budget over voor ‘luxere’ goederen.
zorg en onderwijs). In Nederland geven mensen
• voor één op de zeven kinderen is er geen gezondheidszorg • één op de vijf kinderen kan geen veilig (schoon) water drinken
Oorzaken van armoede in ontwikkelingslanden
• één op drie kinderen heeft thuis geen toilet of badgelegenheid • meer dan 640 miljoen kinderen wonen in krotten met vloeren van modder of in hui-
Er zijn meerdere factoren die geleid hebben tot armoede in ontwikkelingslanden:
zen waarin veel te veel mensen wonen • ruim 300 miljoen kinderen beschikken niet over televisie, radio, telefoon of een krant • meer dan 120 miljoen kinderen, waarvan
Kolonialisme Na de ontdekking van Amerika door Colombus in 1492 gingen steeds meer westerlingen op
het merendeel meisjes, volgen geen basis-
‘ontdekkingsreis’. Zij waren vooral uit op rijk-
onderwijs
dom voor zichzelf en hun land ten koste van de landen die tot koloniën gemaakt werden. Zo
Kinderen die in ontwikkelingslanden op het
ook Nederlanders: zij haalden goedkope grond-
platteland wonen, hebben twee keer zoveel kans
stoffen (zoals bijvoorbeeld specerijen en
om op te groeien zonder basisvoorzieningen als
rubber) uit Nederlands-Indië (nu: Indonesië),
kinderen die in de stad leven. Ook hebben kinde-
Suriname (sinds 1975 onafhankelijk) en de
ren die in de stad wonen drie keer meer kans om
Nederlandse Antillen. Die grondstoffen bewerk-
naar school te gaan dan kinderen die op het plat-
ten ze dan in hun eigen land tot dure producten
teland wonen. Er is dus een groot verschil tussen
waar ze veel aan verdienden, maar waar de
de leefomstandigheden van kinderen in hetzelf-
mensen in de koloniën niet beter van werden.
de land op verschillende plaatsen. Ook hebben
De meeste westerse kolonisten waren niet
kinderen van arme gezinnen in ontwikkelings-
geïnteresseerd in de ontwikkeling van hun
landen twee keer meer kans om te overlijden
koloniën. Hoewel bijna alle landen inmiddels
voor hun vijfde verjaardag als kinderen die leven
zelfstandig geworden zijn, is een deel van hun
in rijkere omstandigheden in hetzelfde land.
armoede nog altijd het gevolg van de Westerse
In veel ontwikkelingslanden moeten gezinnen
overheersing: kolonisten hebben in landen in
het grootste deel van hun inkomen uitgeven
Afrika bijvoorbeeld de ligging van de grens
aan hun basisbehoeften (de voorzieningen die
bepaald zonder overleg te voeren met de mensen
je nodig hebt om te overleven, zoals voedsel,
die er woonden. Die volkeren leefden vroeger
vreedzaam samen, maar zijn door deze landhervormin-
kennis, noch het geld voor. Bovendien
gen elkaars vijanden geworden en voeren nog steeds
was en is het voor veel ontwikkelings-
kostbare oorlogen. Met geld waarmee scholen en zieken-
landen erg moeilijk om de concurrentie
huizen kunnen worden gebouwd, worden nu wapens
met de ontwikkelde industrie van rijke
aangeschaft om die oorlogen te voeren.
landen aan te gaan.
Technologische achterstand
Handelsbarrières
De kolonisten kwamen alleen grondstoffen halen in de
Ontwikkelingslanden die wel een eigen
koloniën en lieten het productieproces in hun eigen
industrie hebben opgebouwd, kunnen
land plaatsvinden. Zo ontstond er dus geen industrie
hun producten meestal niet kwijt aan
in de koloniën. Na hun onafhankelijkheid wilden veel
de Westerse landen. Bijvoorbeeld
ontwikkelingslanden zelf graag een industrie opbou-
omdat Westerse landen hebben
wen, maar meestal hadden ze hier noch de technische
bepaald dat ze zogenaamde importheffingen mogen opleggen op producten van ontwikkelingslanden. Zo maken zij
Ariel Alonzo Caranza (13 jaar) uit Tegucigalpa, Honduras over kinderen in armoede
de producten uit ontwikkelingslanden duurder dan de producten die zij zelf produceren zodat consumenten (klan-
Deze foto toont armoede, omdat er verschillende kin-
ten) liever kiezen voor het in het
deren op staan, maar geen van hen lacht. Allen zijn
Westen gemaakte product. Om te
bleek. De vaders hebben geen werk en kunnen niet
kunnen concurreren moeten mensen
kopen wat zij nodig hebben en hun kinderen geen
uit ontwikkelingslanden hun producten
waardig onderwijs bieden.
dus tegen nòg lagere kosten gaan maken
Ik vind deze foto erg mooi omdat de bleke en trieste
en dat leidt vaak tot een mager loon
kinderen me een verdrietig gevoel geven. Ik hoop dat
voor de arbeiders en dus tot armoede!
ze later allemaal een baan zullen vinden.
Kijk voor meer informatie over eerlijke handel op www.fairtrade.nl
Bevolkingsgroei Als gevolg van een betere gezondheidszorg in de laatste twee eeuwen is het sterftecijfer wereldwijd gedaald. In de meeste Westerse landen neemt niet alleen het sterftecijfer, maar ook het geboortecijfer af. Dit komt omdat steeds meer mensen de mogelijkheid hebben om voorbehoedsmiddelen te gebruiken
waarmee ze zwangerschappen kunnen
geen geld hebben voor de medicijnen en de gezond-
voorkomen. In veel ontwikkelingslanden
heidszorg die nodig is om deze ziekte het hoofd te bie-
daarentegen stijgt de bevolkingsgroei:
den. Dagelijks sterven duizenden mensen in landen in
daar worden steeds meer kinderen
Afrika ten zuiden van de Sahara. De verwachting is dat
geboren. Bijvoorbeeld omdat mensen
er in het jaar 2010 ongeveer achttien miljoen kinderen
niet afweten van het bestaan van voorbe-
zullen zijn, van wie één of beide ouders aan de ziekte
hoedsmiddelen of omdat ze te duur zijn
is overleden. De helft van de nieuwe HIV-infecties treft
of omdat men ze niet wil gebruiken
jongeren in de leeftijd van vijftien tot vierentwintig
vanwege hun geloof. Ook zien mensen in
jaar. Omdat er weinig kennis is over de ziekte en voor-
veel ontwikkelingslanden hun kinderen
behoedsmiddelen voor velen van hen niet beschikbaar
als oudedag voorziening (ze hebben geen
zijn, lopen jongeren dus een groot riscio. Het effect van
pensioenregelingen) en zijn daarom van
al deze zieke mensen en sterfgevallen als gevolg van
mening dat je er maar beter veel kunt
HIV/Aids is dat mensen die werken in functies die cru-
hebben. De groei van het aantal mensen
ciaal zijn voor de (economische) ontwikkeling van een
neemt dan snel toe, terwijl het aantal
land, zoals bijvoorbeeld onderwijzers, wegvallen.
banen niet toeneemt. Met armoede als gevolg. Terwijl kleinere gezinnen minder
Natuur
kosten hebben en meer mogelijkheden
In veel ontwikkelingslanden zijn grote delen van de
om te sparen en hun inkomen te
grond onvruchtbaar of vanwege het gebrek aan regen
vergroten.
niet geschikt voor de landbouw. Daar tegenover staat dat een aantal bijvoorbeeld Afrikaanse landen over
Corruptie
belangrijke (diamant- en goud)mijnen beschikt die de
In veel ontwikkelingslanden zijn de
ontwikkeling van een land zouden kunnen stimuleren
mensen die het land moeten besturen
als zij in bezit zouden zijn van de juiste personen. Er
corrupt. Dit betekent dat zij omkoop-
wordt echter vaak alleen maar een geldverslindende foto: Unicef/Alejandro Balaguer
baar zijn. Voor geld knijpen ze bijvoorbeeld een oogje toe als iemand de wet overtreedt. Of ze steken geld dat bedoeld is voor de ontwikkeling van een land, zoals voor de bouw van scholen en ziekenhuizen, in eigen zak.
HIV/Aids HIV/Aids vormt een grote bedreiging voor de ontwikkeling van arme landen. De ziekte heeft vooral grote gevolgen voor arme mensen omdat zij meestal
Arme kinderen in Peru
gewapende strijd gevoerd om deze grondstoffen,
In Westerse landen scheiden veel ouders van
waardoor armoede in de hand gewerkt wordt. Ook
elkaar. Voor ouders die alleen aan het hoofd
vinden in arme landen vaak allerlei natuurrampen
van een gezin staan, is het vaak moeilijker
plaats, zoals overstromingen, vulkaanuitbarstingen,
om de touwtjes aan elkaar te knopen.
orkanen en aardbevingen waardoor mensen al hun bezit kwijt raken en arm achter blijven.
Armoede heeft dus meestal meerdere oorzaken en is het gevolg van een aantal met elkaar samenhangende factoren.
Effecten van armoede op kinderen wereldwijd Wat zijn de effecten van armoede op kinderen die in ontwikkelingslanden
In het algemeen geldt dat mensen die geen werk en
leven en rond moeten komen van
daardoor geen inkomen hebben, moeilijk of niet in hun
minder dan één dollar per dag?
levensonderhoud kunnen voorzien. Dit kan gemakkelijk
Kinderen in ontwikkelingslanden die in
leiden tot een slechte gezondheid en gebrek aan onder-
extreme armoede leven, lopen groot risico
wijs voor kinderen: arme ouders hebben geen geld om
honger te moeten lijden, verhandeld en/of
hun kinderen naar een dokter of naar school te sturen.
uitgebuit en (seksueel) misbruikt te worden.
Zonder opleiding maken kinderen later minder kans op
Veel van hen zullen door de arme
een goed betalende baan, waardoor ook zij arm zullen
gezinssituatie namelijk ‘gedwongen’ worden
blijven. Vaak zijn ook de politiek en de maatschappij
te werken en niet naar school gaan of hun
deels verantwoordelijk voor het bestaan van armoede.
school voortijdig verlaten. De negatieve
Zo voeren overheden soms maatregelen door waardoor
gevolgen daarvan zullen deze kinderen niet
burgers financieel benadeeld worden. In Nederland is in
alleen zelf, maar ook hun families en later
het midden van de jaren negentig de kinderbijslag voor
hun eigen kinderen ervaren. Ook zal dit
ouders met kinderen bijvoorbeeld verminderd. Zowel in
uiteindelijk niet bijdragen aan de economi-
ontwikkelingslanden als in de rijkere, vaak Westerse
sche ontwikkeling van een land. School
landen, ontstaan steeds meer éénouder gezinnen. In
biedt kinderen bescherming tegen mensen
arme landen is dit vaak het gevolg van het overlijden
die kwaad willen en mogelijkheden voor
van één van de ouders aan ziektes zoals Aids.
de toekomst.
Kijk voor meer informatie over rechten en plichten van werkende kinderen en jongeren in Nederland op de website van het Jongerenloket van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW): www.jongerenloket.szw.nl of bel naar de voorlichtingsafdeling van het ministerie van SZW: 0800-9051 (gratis). Een heel informatieve website over jongeren en geld is www.jeugd-en-geld.nl van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Ook op www.fnv.nl/bijbaan (de FNV is een vakbond) vind je nuttige en praktische tips over bijbanen.
Oplossingen
Geen van allen dus echt oplossingen
Sommigen kinderen en jongeren in Nederland
kwalitatief op vooruit gaat. Beter is het
zoeken zelf een oplossing voor het feit dat zij arm
natuurlijk om ervoor te zorgen dat armoede
zijn. Zij nemen bijvoorbeeld een baantje of sparen
uitgeroeid wordt door mensen de mogelijk-
jarenlang verjaardagsgeld op om het speelgoed,
heid te geven hun eigen situatie te verbeteren.
de kleding, muziek of mobiele telefoon die zij
Bijvoorbeeld door een opleiding waarmee zij
graag willen hebben te kunnen kopen.
kans maken op een beter betalende baan. Of
Ook voor ouders kan de oplossing liggen in het
door arme mensen geld te lenen voor het
creëren van meer inkomen. Bijvoorbeeld door
opzetten van een eigen bedrijfje waardoor
meer uren te werken, meerdere banen te nemen,
zij in een eigen inkomen kunnen voorzien.
waardoor het leven van arme mensen er
geld van vrienden en/of familie te vragen of te lenen. Maar ook door waardevolle spullen te verkopen, hulp van de gemeente of een andere
Millenniumdoel één
instantie in te roepen of door zoveel mogelijk alles zelf te doen (zelf groente verbouwen, zelf kleren maken).
In september 2000, aan het begin van het nieuwe millennium, hebben de Verenigde Naties samen plannen gemaakt voor de
Een andere manier waarop mensen armoede proberen op te lossen is bezuinigen: ze geven dan minder
ontwikkeling van arme landen wereldwijd. Deze plannen zijn opgeschreven in de zogefoto: Unicef/Jeremy Horner
geld uit aan zaken als kleding, voedsel, gezondheidszorg (niet naar een dokter gaan als je ziek bent), onderwijs (kinderen van school af halen) of vervoer (lopen kost niets). Maar om gezond te blijven is het natuurlijk wel belangrijk om goed te blijven eten en naar school te gaan.
Voor meer informatie over armoedebestrijding in Nederland: kijk op www.szw.nl van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Informatie over armoedebestrijding door Nederland in ontwikkelingslanden vind je op www.os.minbuza.nl en op de websites van verschillende organisaties zoals www.plannederland.nl, www.unicef.nl, www.savethechildren.nl Arme Filippijnse kinderen zoeken naar eten en kleding op een vuilnisbelt
naamde acht millenniumdoelen. Het is de bedoeling dat deze
Uitspraken van kinderen en jongeren die in gezinnen
millenniumdoelen in 2015 bereikt
wonen met een minimuminkomen.
worden. Millenniumdoel één gaat specifiek over armoedebestrijding: in 2015 moet het aantal mensen
“Als je dingen wilt kopen dan kan dat niet zomaar.”
dat in extreme armoede leeft (nu
(jongen, 15 jaar)
zo’n 1,2 miljard) en met honger
“Er wordt naar je gekeken of je merkkleding, nette kleding
naar bed gaat gehalveerd zijn ten
draagt. Als je een scheurtje in je jas hebt, dan word je daar
opzichte van het aantal in 1990.
direct over aangesproken; heb jij geen fatsoenlijke jas?”
Alle lidstaten van de Verenigde
(meisje, 17 jaar)
Naties - ook Nederland - hebben een verklaring ondertekend waarin ze beloven zich in te zetten voor het realiseren van de millennium-
“Wij gaan niet op vakantie, dus waarom zou je erover praten. Maar we praten wel over dagtochtjes.” (jongen 15 jaar)
doelen. Zij werken daartoe samen
“Mijn moeder doet er alles aan om mij goede kleren te
met bedrijven, andere regeringen,
geven...ik mag alles..Valt het jou dan op dat ik arm ben?”
ontwikkelingshulporganisaties en
(meisje, 14 jaar)
burgers.
Uit: ‘Jongeren rapporteren over kinderrechten in
Meer weten over de millennium-
Nederland’ van het Kinderrechtencollectief
doelen? Kijk op www.os.minbuza.nl
Tips om in actie te komen De kindertelefoon: 0800-0432 Elke dag van 2 tot 8 uur. Het nummer is gratis en je hoeft niet te zeggen wie je bent. www.kindertelefoon.nl Ook voor jongeren!
Wat kun je doen als je zelf in een arm gezin opgroeit of iemand kent die arm is? Neem contact op met: de Nederlandse afdeling van de Int. Beweging ATD-Vierde Wereld (www.atd-vierdewereld.nl). ATD, staat voor: Aide à Toute Detresse (Hulp voor alle
Kijk voor de adressen en
Noodlijdenden). In 1972 werd de Nederlandse afdeling
telefoonnummers van de kinder-
opgericht onder de naam ATD-Vierde Wereld. Met ‘vierde
en jongerenrechtswinkel op
wereld’ wordt de armoede in de ‘eerste wereld’ (het rijke
www.kinderrechtswinkel.nl.
Westen) bedoeld. Je kunt ook eens gaan praten met de
Of voor het JIP: www.jip.org
Sociale Dienst (via de gemeente in je woonplaats). Als je schulden hebt is het het slimst om die zo snel moge-
Je kunt dit informatieblad ook vinden op www.kinderrechten.nl
lijk aan te pakken. Bespreek het met je ouders, de Sociale Dienst,
Opdrachten
een vertrouwenspersoon op school, de kindertelefoon,
• “Wie arm is, mag een brood stelen.” Deze uitspraak van
medewerkers van een Jongeren
bisschop Muskens zorgde in 1996 voor veel beroering in
Informatie Punt (JIP) of de kinder-
Nederland. Wat vind jij: is in Nederland niemand zo arm
en jongerenrechtswinkel. Zij kun-
dat hij of zij hoeft te stelen? Of vind je dat dit wel kan?
nen je doorverwijzen of helpen met een plan om je financiële situatie weer op orde te krijgen.
• Er bestaan verschillende spreekwoorden en uitdrukkingen die met geld en/of armoede te maken hebben, zoals: - Zo arm als Job zijn
Wat kun je doen voor arme kinderen in ontwikkelingslanden?
- Het is daar armoe troef - Stille armoede - Geld over de balk gooien - Geld uit iets slaan
Probeer zelf eens samen met een
Weet jij wat deze uitspraken betekenen? Kun je zelf nog
groep vriend(inn)en rond te
drie uitdrukkingen vinden die met armoede en/of geld te
komen van één euro per dag per
maken hebben?
persoon (door bijvoorbeeld klusjes te doen om aan eten te komen). Schrijf op wat je eigenlijk allemaal uit had willen geven en maak dat bedrag over aan een organisatie die zich inzet om armoede in ontwikkelingslanden te bestrijden zoals Unicef Nederland, Save the Children, Plan Nederland. Je kunt
• In een economisch slechte periode neemt de regering vaak maatregelen om te bezuinigen. Ook geven mensen in zo’n periode meestal minder geld uit aan het kopen van producten. Maar sommige mensen zeggen dat het in tijden van economische teruggang juist goed is om extra veel geld uit te geven om de economie te stimuleren. Wat denk je dat bezuinigingen tot gevolg hebben voor de
ook wedden met mensen voor een
economische situatie in een land? Hoe kan een land uit
geldbedrag dat het je lukt. Het geld
een economisch dal komen? Kun jij na het lezen van dit
dat je wint kun je dan ook geven
informatieblad opschrijven wat jij vindt van deze kwestie?
aan het goede doel.
Beargumenteer je antwoord.
Dit is een uitgave van het Kinderrechtencollectief. Het Kinderrechtencollectief is een coalitie ter bevordering van rechten van kinderen en bestaat uit Defence for Children International (DCI), Unicef Nederland, de Landelijke Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels, Jantje Beton, de Nationale Jeugdraad, Plan Nederland en Save the Children Nederland. Het NIZW jeugd is betrokken als adviseur.
Tekst: Mijntje van Kemenade Illustraties: Olivier Heiligers Druk: Stenco
Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door de Nederlandse overheid.
