Deze bundel verscheen in beperkte oplage in een geprinte versie op 26 juni Dit is de printvriendelijke versie. Over Beleving gesproken

Deze bundel verscheen in beperkte oplage in een geprinte versie op 26 juni 2008. Dit is de printvriendelijke versie.

Over Beleving gesproken…………

Bundel met columns en teksten Uitgebracht ter gelegenheid van de lancering van het boek

Events & Beleven – Het 5 Wheel Drive concept 26 juni 2008

Over Beleven gesproken………… Gekoppeld aan de feestelijke lancering van ons boek Events & Beleven, delen sprekers uit het brede veld van de georganiseerde beleving hun visie, kennis en ervaring met het publiek. Het lanceringsevent heeft een mooie titel meegekregen ‘Over Beleving gesproken….’ We vinden het een uitdaging, een beetje spannend en vooral ontzettend leuk dat vier professionals van de toekomst dit event organiseren. Marit, Monique, Wouter en Dieuwertje zijn studenten Leisure Management van INHOLLAND Diemen. Met een zeer beperkt budget in korte tijd een event organiseren was een fikse klus voor hen, waarvoor alle lof! We zijn ontzettend verguld met de inzet van zes enthousiaste professionals die, ondanks hun drukke agenda, tijd vrij hebben gemaakt om een actieve rol in de programmering te spelen als spreker of gespreksleider. Vertegenwoordigers uit het onderwijsveld zijn Angelique Lombarts (Lector Citymarketing & Leisure Management) en Karel Werdler (Tourism & Recreatie). Het brede werkveld is vertegenwoordigd door Marleen van Duijnhoven (Gered Gereedschap), Han de Vries (ACTA Advies), Petra Ouëndag (Stage Events) en gespreksleider Erik Peekel (Aaaaha! The Actor Factory). Super! Dank ook aan de jonge, getalenteerde (en toekomstig professionele?) muzikanten Marleen en Serin, aan meer dan een dozijn studenten die facilitaire assistentie verleenden, aan de begeleidende docenten Margit Bosch en Britta Albers en last but not least aan de gulle sponsors. Als stimulans om de dialoog ook na het event ‘Over Beleving gesproken….’ voort te zetten zijn de speeches van enkele sprekers gebundeld, samen met de bijdrages van een aantal daartoe gevraagde columnisten. Het resultaat heeft u in handen en deze bundel is voor iedereen te downloaden via de website www.5-wheeldrive.com. Dank aan alle columnisten die tijd vrij maakten om het boek te lezen en hun gedachten over beleving te vormen en op papier te zetten. Studenten, docenten, onderwijsmedewerkers, vrijwilligers en professionals uit het werkveld met elkaar verbonden rond het item beleving. Die verbinding is één van de effecten die wij met ons boek over beleving en het daarin gepresenteerde 5 Wheel Drive concept beogen. Wij hopen en vertrouwen dat ons boek en het 5 Wheel Drive concept hun weg zullen vinden. Dat kan zijn als kennisbron, als bron voor inspiratie, als basis voor onderwijs en training en als handboek. Wij zijn ervan overtuigd dat de hoge kwaliteitseisen op het gebied van de belevingswaarde om steeds meer inzicht in ‘beleven’ vragen. Wij kozen er dus bewust voor om de belevende deelnemer nadrukkelijk centraal te stellen en in te zoemen op de factoren die de beleving bij mensen op gang brengen en versterken. Het boek Events & Beleven zien wij niet als een eindpunt maar als een begin. Via onze website www.5-wheeldrive.com en de nieuwsbrief houden wij u op de hoogte van onze activiteiten. In deze bundel zijn een aantal visies op en teksten over ‘beleving’ verzameld en gekoppeld aan de eerste conclusies over de waarde en bruikbaarheid van het boek en het concept. Ook uw reactie is van harte welkom. Johan Rippen & Marcella Bos Wij zijn te bereiken via: Bos Matchworks Staringlaan 16 2741 GC Waddinxveen 06-11495189 [email protected] [email protected] [email protected] © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

2

Acteurs creëren beleving Erik Peekel is oprichter van Aaaaha! the Actor Factory BV Communicatie is vaak te saai en te ernstig. Acteurs brengen daar verandering in. Zij maken van elke boodschap een belevenis. Humor en interactie zorgen ervoor dat de doelgroep in beweging komt. Een bonte verzameling acteurs en comedians verrijkt dagelijks de bijeenkomsten van organisaties als Schiphol, Heineken, Corus, ING, ENECO, KPN en Wyeth.

Op Schiphol start de vakantie-beleving al in de wachtrij. Twee actrices bemannen een uitzwaaibalie. Femke en Amber spelen stewardessen van Vlieg-op Air. Zij brengen de stemming er vast in met quizjes en liedjes over zon, zee en strand. Kinderen worden uit de rij naar voren gevraagd om de trolleydans te oefenen. In een vrolijk lied geven de stewardessen uitleg over de vloeistoffen die niet meer zomaar mee mogen in de handbagage. Een zakenreiziger krijgt de VIPbehandeling, in een luxe fauteuil wordt hij door de rij gereden. Je zou haast vergeten dat je in de rij staat voor de paspoort controle. Salesmanagers van KPN spelen “Wie van de 3”. Drie comedians beweren elk dat zij de KPN salesmanager van de toekomst zijn. Vooraf is de show volledig uitgeschreven op basis van anekdotes uit het veld. Zo wordt met humor teruggeblikt op het voorafgaande jaar. De ruim duizend deelnemers in de zaal maken op stemkastjes steeds hun keuze. Zijn zij voor meneer A, B of C? Consultants van McKinsey & Co beleven drie prikkelende dagen in Marrakech. Direct na aankomst ontmoeten zij een geest uit de fles. Hij biedt hen de mogelijkheid om hun eigen droomwereld te creëren. De deelnemers kiezen een thema en vormen hun eigen belevingsdomein. Onder leiding van een professionele regisseur bedenken ze een verhaallijn. Met special effects kunnen ze de zintuigen van hun gasten prikkelen. Vervolgens gaat de ene groep bij de andere op bezoek en omgekeerd. Dat heeft verrassende resultaten tot gevolg. De volgende dagen staan in het teken van individuele dromen. De deelnemers kunnen ervaren hoe het is om angsten te overwinnen. Abseilen vanaf het atlasgebergte, zonder controle een steile helling af op de rug van een ezel en schorpioenen op je voorhoofd. De geest legt uit: “Mensen jagen hun ware ambities niet na, omdat ze zich laten afremmen door hun eigen angsten.” ENECO installatiemonteurs komen bij elkaar voor een trainingsdag. Als onderdeel van het programma wordt een filmpje gestart. Het blijkt geen instructievideo te zijn, maar een swingende muziekclip. Drie stewardessen wijzen op het belang van arbeidsveiligheid. Zij nemen alle regeltjes door en bespelen de camera. Dan zwaait de deur open, één van de cabaretières uit de clip loopt binnen. Zij speelt een vlotte quiz over persoonlijke beschermingsmiddelen. De monteurs kunnen laten zien hoe goed ze op de hoogte zijn. Zo maken zij direct kans om een kraslot te winnen. Twee weken na de training ontvangt elke deelnemer de videoclip op de deurmat. Het onderwerp komt zo ook thuis op de agenda “Pap, je kijkt toch wel uit op je werk?”. De beurs HET Instrument staat in het teken van toegepaste wetenschap. Op de beursvloer komt de bezoeker beroemde uitvinders tegen: Einstein, Edison, Tswett, Bernoulli en Van Leeuwenhoek. Zij gaan enthousiast de dialoog aan met de beursbezoeker. Zij zijn trots op de ontwikkelingen die de wetenschap heeft doorgemaakt. Einstein vertelt vol passie over de laatste innovaties in themarondleidingen. Bernoulli presenteert kleine quizjes bij schoolgroepen. In het uitnodigingstraject spelen de uitvinders de hoofdrol in korte promotiefilmpjes, zo geven zij de beurs smoel. © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

3

Acteurs geven zelf invulling aan de rol die zij spelen. Met improvisatie comedy gaan zij de interactie aan met hun publiek. Meestal ligt niet alles van tevoren vast. Daardoor kunnen de acteurs hun publiek beter activeren. Daar is dan nog de ruimte voor. Mijn rol 1. 2. 3.

is het uitdenken van de rode draad. Het concept volgt uit de combinatie tussen: het (communicatie)doel van de opdrachtgever inschatten van de doelgroep (Wat komen zij halen? Wat kun je ze bieden?) praktijkervaring uit eerdere opdrachten (Wat werkt? Hoe werkt het nog beter?)

Aan het einde van elke beleving wil je de deelnemers naar huis sturen met een beeld op het netvlies. Vooraf probeer ik te bedenken wat ik de doelgroep mee wil geven als beeld. Dit beeld moet ondergeschikt zijn aan het doel van de opdrachtgever. Wanneer ik het eindbeeld voor me zie, dan helpt dat enorm om alle stappen te bedenken die eraan vooraf gaan. De instrumenten in het 5 Wheel Drive concept voeren nog een heel stuk verder. Het lijkt me heel leuk om er mee aan de slag te gaan!

Erik Peekel [email protected]

© 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

4

Toerisme en Trends Karel Werdler is manager externe relaties Tourism & Leisure Management Hogeschool INHOLLAND Diemen. Toerisme is altijd sterk gerelateerd aan trends en dankt zijn oorsprong natuurlijk ook aan het feit dat het op een gegeven moment zelf een trend werd. Was het eerst een bezigheid die slechts welgestelden zich konden veroorloven, op den duur werd het een activiteit waar enorme aantallen mensen wereldwijd aan deel namen. Daarmee was het definitief trend af en meer een gewoon verschijnsel geworden. Een verschijnsel dat voor sommigen zelfs nooit een trend was geweest, maar eerder een onvervreemdbaar recht, vastgelegd in CAO’s en wetgeving. Ook trendmatig waren de eerste bestemmingen. Plekken die men juist gedurende de opkomst van het toerisme bezocht, werden op den duur tot massabestemming en verloren hun trendy aantrekkingskracht. Slechts door het aanpassen, vernieuwen en verjongen van het aanbod konden toeristische ondernemers en overheden ter plaatse er voor zorgen dat deze bestemmingen in ieder geval overleefden in het steeds grotere aanbod van landen en plaatsen die naar de gunst van de moderne toerist streefden. Bestemmingen zijn nog steeds trendgevoelig en tot op de dag van vandaag heeft iedere doel-, sub-, of niche-groep gedurende een bepaalde tijd een duidelijke voorkeur voor een bepaalde locatie getoond. Een paar voorbeelden die deze bewering ondersteunen zijn onder meer te vinden in Azie, waar landen als Afghanistan, India en Nepal zich in de zestiger jaren van de vorige eeuw ontwikkelden langs de zogenaamde hippie-trail tot de beste bestemmingen om het bewustzijn te verruimen, was het niet via oorspronkelijke Aziatische filosofieën, dan wel via de makkelijk te verkrijgen geestverruimende middelen. Ook aan het einde van de twintigste eeuw is het de Aziatische bestemming Thailand, die zich mede dankzij de succesfilm ‘The Beach’ mag verheugen over de belangstelling van grote groepen backpackers op zoek naar opvallende ‘experiences’. Toch is de populariteit of zelfs ‘trendgevoeligheid’ van bestemmingen, en eigenlijk het fenomeen toerisme in het algemeen ook sterk afhankelijk van andere factoren die het beste te omschrijven zijn als zogenaamde mega-trends. Men hoeft daarbij slechts te denken aan zaken als globalisering, wereldwijde economische ontwikkelingen (een stijgende olieprijs), de strijd tegen het terrorisme en demografische ontwikkelingen zoals het ontstaan van een grotere groep ouderen in de westerse wereld en de opkomst van andere gezinsvormen. Al deze ontwikkelingen zullen gevolgen hebben voor het toerisme en de daarbij behorende bestemmingen. Daarnaast zijn er nog andere ontwikkelingen waarop de mens veel minder invloed heeft en die daarom ook geen trends genoemd mogen worden. De opwarming van de aarde en stijging van de zeespiegel als gevolg van veranderende klimatologische omstandigheden zijn geen trends, maar zullen wel weer leiden tot andere keuzes als het gaat om de mogelijkheid om ergens vakantie te houden. Misschien wordt het juist wel trendy om in de toekomst naar koude bestemmingen te reizen en de woestijngebieden ten noorden van de Middellandse Zee te mijden. Een paar trends in het toerisme die zich de laatste jaren duidelijk aftekenden zijn op het eerste gezicht nogal tegenstrijdig. Steeds meer bestemmingen en bedrijven hechten terecht belang aan duurzaamheid. Het is alle betrokkenen duidelijk dat men de kip met de gouden eieren niet moet slachten wanneer men ook in de toekomst nog profijt wil hebben van de economische voordelen die toerisme met zich mee kan brengen. Sinds het einde van de vorige eeuw zijn begrippen als ecotoerisme, duurzaam toerisme en zelfs pro-poor toerisme algemeen geaccepteerd en heeft het bij sommige toeristische bedrijven zelfs geleid tot het volledig onderschrijven van het concept van de 3 P’s; People, Planet en Profit als bepalende bedrijfsfilosofie. Daarmee hebben deze oorspronkelijke kritische geluiden ten opzichte van de branche zich eerst weten te ontwikkelen tot trends en daarna tot een algemeen gangbare manier van zaken doen. Ecologische © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

5

voetstappen, milieuheffingen en boomplantprogramma’s gerelateerd aan CO2-uitstoot zijn het trend-niveau ontstegen en, op vrijwillige basis of niet, voor vele toeristen werkelijkheid geworden. Echter, de toerist blijft een onvoorspelbaar wezen en hoewel bijna iedere individuele toerist de noodzaak van duurzame omgang met het milieu zal onderschrijven, worden er toch nog volop reizen geboekt die juist illustratief zijn voor een destructieve attitude. Het onlangs verschenen artikel in het Volkskrant-katern Reizen over retourvluchten naar de Noordpool om deze vanuit de lucht te kunnen zien en fotograferen is daarvan een treffend voorbeeld. Daar valt geen boom tegen te planten! Sterker nog, zelfs van oorsprong duurzame initiatieven zoals de variant, of trend(?) Voluntourism, het als vrijwilliger gaan werken gedurende een vooraf bepaalde periode in meestal veraf gelegen landen, ontkomt niet aan het feit dat men moet vliegen om deze bestemmingen te bereiken en dus medeverantwoordelijk is voor verdere CO2-uitstoot. Een andere trend, die deels al weer over zijn hoogtepunt schijnt te zijn, was de grote toename van het aantal all-in concepten dat op vele bestemmingen werd en nog steeds wordt aangeboden. Vooral Turkije en Egypte profileerden zich daarmee bij de Nederlandse vakantieganger. De reden van het succes is eenvoudig te verklaren. De toerist weet wat hij kan verwachten (tenminste drie maaltijden per dag) en hoeft niet meer op zoek te gaan naar en andere plek om te eten. Ook niet onbelangrijk is het financiële plaatje dat er bij aanvang van de vakantie overzichtelijk en vooral voordelig uitziet. Dat dit concept meestal niet op instemming van andere lokale ondernemers, zoals restauranthouders hoeft te rekenen is evident. Toch lijkt ook deze trend geen lang leven beschoren. Er zullen altijd wel all-in concepten blijven bestaan, die waren er 50 jaar geleden ook al, maar de meeste consumenten raken hier snel op uitgekeken omdat het ze nauwelijks in de gelegenheid stelt om de bestemming verder te verkennen. Het eten is tenslotte betaald! Een laatste trend die al weer geruime tijd zichtbaar is en die raakvlakken vertoont met de titel van het boek “ Events & Beleven” is de zoektocht naar authenticiteit. Hoewel het begrip eigenlijk nooit echt is weggeweest, ziet men nu meer dan voorheen bij vele toeristen de behoefte om ‘echt’ iets mee te maken en ‘iets echts’ mee te maken. Dat uit zich op verschillende manieren. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de accommodatiesector, waar de uniforme ketens voorlopig nog wel even blijven bestaan, maar toch steeds meer concurrentie ondervinden van de zogenaamde boutique-hotels. Dit zijn overwegend kleinere hotels met een bijzondere uitstraling, inrichting en architectuur en de nadruk op uitstekende service. De kamers van deze hotels zijn juist geen eenheidsworst, maar hebben vaak een geheel eigen karakter of bijzondere accenten. Een stapje verder gaan de zogenaamde design-hotels waar ieder onderdeel van receptie tot kamer onderdeel vormt van het ‘gesammtkunstwerk’. Maar ook bij de bestemmingen is er sprake van nadruk op authenticiteit en wordt het oorspronkelijke culturele erfgoed nadrukkelijk gepresenteerd om zich te onderscheiden van de concurrentie. De vorig jaar georganiseerde verkiezing van de “Nieuwe 7 Wereldwonderen” trok wereldwijd de aandacht en meer dan 3 miljoen mensen brachten hun stem uit. De bestemmingen die sindsdien in het bezit zijn van een officieel en authentiek (nieuw) wereldwonder gebruiken dat dan ook graag in hun marketingcampagnes. Opmerkelijk was het wel dat Egypte, waarvan de piramiden van Gizeh ook op de shortlist genomineerd stonden, hiertegen bezwaar maakte en aangaf als enige bestemming over een oorspronkelijk (lees: authentiek) wereldwonder te beschikken. Het bezoeken van de piramiden en andere monumenten in Egypte zal door het tastbaar worden van de Oudheid voor de meeste bezoekers een imposante beleving zijn, maar kan, om in de geest van Rippen & Bos te blijven, uiteindelijk ook uitgroeien tot een ervaring door de betekenis die de bezoeker eraan verleent. Karel Werdler


6

Hands-on koffiezetten: Vrijwilligerswerk als Event Marleen van Duijnhoven is directeur van de landelijke organisatie Stichting Gered Gereedschap. Het landelijk hoofdkantoor is gevestigd in Amsterdam. Een vrijwilligersorganisatie met 500 betrokken doeners. Mensen die van gereedschap houden. Hamers en zagen bijvoorbeeld; ze worden bij Gered Gereedschap met liefde gerecycled en vervolgens opgestuurd naar technische scholen en startende ondernemers in ontwikkelingslanden. Beleven doe ik genoeg in deze vrijwillige omgeving. Elke dag wel wat. Zo viel er onlangs een mooie envelop op de deurmat. Na maanden bellen, mailen en faxen met de onderminister voor technisch onderwijs in Liberia stuurt hij mij twee foto’s. Van zichzelf! De minister in actie tijdens een speech en de minister comfortabel gezeten achter zijn bureau. Het bijbehorende bericht is kort: ‘Thank you for the work of your organisation. Now you know my face.’ Dichterbij huis valt er eveneens veel te beleven. De vrijwilliger op de administratie die het kantoor behangt met gedichten; afdeling Hoofddorp die een 3 meter lange piepschuim bahco doneert (wat moeten we ermee?); de voorzitter van GG Oostvoorne die vrijwilliger van het jaar wordt en de naaimachinespecialiste die haar vriend de deur uit zet compleet met in stukken geknipte badjas. Heel veel kleine belevenissen met af en toe een grote. Zoals die van onze Armeense technicus Samuel die een ultiem bericht ontvangt. Na maar liefst negen jaar zoeken heeft het Rode Kruis zijn vrouw en kinderen gevonden! De complete werkplaats valt over elkaar heen in euforie. Gered Gereedschap is een menselijke belevenis met veel ervaringswaarde; we maken plezier, streven een zinvol doel na, voelen ons verbonden met dit doel en met elkaar en leren er ook nog wat van. Niet in de laatste plaats ikzelf. Van beleven denk ik aardig wat te weten, zoals iedereen overigens. Bij het woord Event moet ik harder nadenken. Events? Zijn dat niet alle bezigheden die maken dat mensen het tegenwoordig overdadig druk hebben; die maken dat er voor vrijwilligerswerk weinig tijd over blijft? Zijn events niet mijn grootste bedreiging? Tussen alle events die Gered Gereedschap zelf organiseert – van een lintje voor jubilarissen, tot een opening van een nieuwe werkplaats en van een barbecue tot een landelijk workshop fondswerving – tussen al die grote en kleine events door zou ik bijna vergeten dat we inmiddels zelf een event zijn geworden. En toch is het zo. Om met één van onze sponsoren te spreken: ‘Zeg, voor onze jaarlijkse kick-off willen wij graag back-to-basic en toen dacht ik aan jullie en aan die werkplaats en toen dacht ik dat is echt de ultieme omgeving voor onze meeting. En echt jullie hoeven niets te doen, we zijn helemaal self-sufficient en natuurlijk hands-on, we kunnen zelfs onze eigen koffie zetten.’ Vrijwilligerswerk wordt event. En zo kan het geschieden dat er tussen alle kisten gereedschap, stoffige werkbanken en kasten met naaimachines vijftien managers van een multinational bijeenkomen voor hun jaarvergadering. En daarna? De overall aan, de veiligheidsbril op en aan de slag. Gereedschap recyclen voor een technische school in Mali. Dat wat onze 500 vrijwilligers dagelijks doen blijkt voor deze managers opeens een belevenis te zijn. En niet alleen voor hen. Gered Gereedschap is steeds vaker een belevenis. Ook voor deelnemers aan het incentiveprogramma Pluimen. Uw baas geeft u als cadeau een Pluim. U kunt gaan ballonvaren maar ook een dagje meewerken bij Gered Gereedschap. Uw baas blij, u blij en GG een enthousiaste vrijwilliger voor een dag met als bonus een financiële bijdrage om een kist gereedschap naar Afrika te sturen. Het lijkt een spel maar het is serieus en het werkt. Hoe het werkt en nog beter kan werken in de toekomst is iets dat ik graag onder de knie wil krijgen. Als leidinggevende en opdrachtgever ken ik mijn doelen, ik denk onze vrijwilligers te kennen, stuur op de – veelal vrijwillige - organisatie © 2008, Rippen & Bos 7 www.5-wheeldrive.com

en probeer met budget nul alsnog kwaliteit te leveren. Maar is het een belevenis? Praten we nog lang na met zijn allen? Het excuus dat ik tot nu toe gebruikte wordt door de 5 Wheel Drive volledig onderuit gehaald. Ik blijk niet de enige met een zeer diverse doelgroep en uiteenlopende wensen en eisen. Als iets niet al te vlot verloopt schoof ik het altijd daarop. Ik kan toch niet iedereen plezieren? Zie maar iets te organiseren dat door professionals, stagiaires van het ROC, gepensioneerde gereedschapskenners, asielzoekers, cliënten in psychiatrie en verslaafdenzorg, langdurig werklozen en doorgewinterde idealisten wordt geapprecieerd. Onmogelijk toch? Maar nee, ik blijk veel meer te kunnen. In de kansspelen zal ik niet snel duiken maar met de kennis van Agon(Competitie), Mimicry(Theater/Verbeelding) of Ilinx(Vervoering) kan ik wel wat in gang zetten. Voor de commerciële managers een wedstrijd gereedschapskisten vullen; voor degenen die ons nodig hebben om weer op de been te komen vooral veel wedloop zonder regels; en misschien voor de stagiaires iets meer mimicry, een overall aan en een zakelijke werkomgeving. En dan natuurlijk – wij blijven idealisten – voor alle betrokkenen nog een tandje meer verbeelding en liefst een hele berg vervoering op het moment dat er weer 30 kuub gereedschap in goede orde aankomt in Afrika. Gaat wat ver allemaal? Ja, maar zelfs in mijn zeer vrijwillige belevingswereld, kunnen nog heel wat wielen gedraaid worden. Met een tang natuurlijk, dat wel.

Marleen van Duijnhoven


8

Zes wielen in Helsinki Han de Vries, ACTA Advies Mijn wereld van beleving is gebaseerd op kijken en luisteren maar eigenlijk toch vooral op kijken. In mijn rol als interim – manager en organisatie – adviseur sta ik vaak voor de taak om iets op gang te helpen, ruzies te beslechten of nieuwe diensten te ontwikkelen. Omdat ik om een dergelijke taak met succes te kunnen uitvoeren mede afhankelijk ben van de mensen in die (tijdelijke) werkomgeving, is het van belang om waar te nemen hoe zij zich met het werk, met ontwikkelingen, maar ook met elkaar verhouden. Wat zien zij met andere woorden wat ik niet zie, wat zie ik wat zij niet zien. Het uitwisselen van beelden in woord maar ook in beeld zelf door middel van foto’s, metaforen, schilderingen leidt vaak tot wat ik zelf met groepen ervaar als event. Soms uitdrukkelijk geprogrammeerd en in een context geplaatst, soms spontaan. Meestal inspirerend en bijdragend aan voortgang al is voortgang en veranderen door stil te staan soms de aanpak. Leidende motto’s zijn dan ook: ‘de werkelijkheid is wat jij je er van voorstelt’ en ‘een wijde blik verruimt het denken’. Plotseling lag het daar. Zomaar op een conferentietafel in een kantoorpand in Helsinki. De Gouden Man op de omslag evenwichtig in het licht van Scandinavische design – lampen. Van de weeromstuit dacht ik, dat trucje kan ik als stokspecialist ook. Zo op één hand op een stok. De uitvoering van die wanhoopsgedachte zou een tijdje rust en daarmee de gelegenheid tot het lezen van onder meer dit boek hebben betekend. Gelukkig paste ik op dat moment nog onbewust uitgangspunten van Rippen en Bos toe. Kortweg gevat in het gezegde: bezint eer ge begint…… Natuurlijk rijst dan meteen de vraag of de idee achter ‘Events & Beleven’ inderdaad is gebaseerd op de simpelheid van dat gezegde! Het antwoord is ja en nee. Nee, omdat Rippen en Bos vrij naar Kant oproepen om ‘niet te laf te zijn om zelf te denken…’ en ja, omdat welke receptuur je ook toepast, het bij het organiseren en uitvoeren van events toch vaak blijft gaan om de bezinning vooraf. Neem in die zin ook kennis van andere benaderingen om activiteiten op een adequate en vaak zo op het eerste gezicht gestructureerde manier te kunnen uitvoeren. Een goed voorbeeld daarvan is onder meer het werken in projecten. In eerste instantie dacht ik dan ook, toen ik die koude ochtend in januari het boek doorbladerde, te zijn gestuit op een zoveelste proeve van denken in structuren. Maar dat bleek toch niet juist te zijn. Nadere bestudering maakte mij duidelijk, dat het boek meerdere lagen kent en eigenlijk, en dat is wat tegendraads naar de opzet, oproept om de insteek ‘een wijde blik verruimt het denken’ toe te passen. De verdienste is met andere woorden in mijn ogen vooral het gebruik van verschillende benaderingen om tot de ‘High Five’ en de ‘5 Wheels’ te komen. Benaderingen die, in de vorm waarin ze zijn uitgewerkt, elk op zich of in combinatie kunnen worden gebruikt bij uiteenlopende activiteiten in mijn eigen praktijk. Twee voor de prijs van één dacht ik dan ook toen ik het boek weglegde. Overigens veronderstelt de nu door mij geschetste gebruikswijze wel enige kennis van de door Rippen en Bos gehanteerde benaderingen, wil je het boek ook anders kunnen gebruiken dan alleen voor het doel waarvoor de auteurs het hebben geschreven. Is het dan vanuit die constatering een voor ‘leken’ minder toegankelijk boek? Allerminst, hoewel mijn eigen klanten de eerste 90 pagina’s als pittig hebben ervaren. De volhouders raakten in beroepsvervoering bij de heldere en goed toepasbare verduidelijking van context en beleving, de uitwerking van de wielen © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

9

en het appèl op kijken en denken bij het lezen van de box – in – de – box praktijksituaties. Vooral de koppeling praktijk en uitwerking in het tweede deel van het boek bezorgen veel van mijn klanten een steuntje in de rug bij het opzetten, organiseren en uitvoeren van events. In de bibliotheekwereld wordt op grond van constateringen als terug lopende leden aantallen, veranderend leesgedrag, inzakkende uitleencijfers de laatste jaren gewerkt aan belevingsconcepten om met behulp daarvan andere diensten onder de aandacht van het publiek te brengen. Denk aan programma’s als Nederland Leest, de belevingsbibliotheek met belevingssferen, de zeer gewaardeerde kennis- en internetquizzen, combinatie programma’s van literaire thema’s, film, beeldende kunst en voordracht. Het organiseren van dat andere gezicht van de bibliotheek gebeurt vanuit veel enthousiasme maar niet altijd op grond van onder meer de juiste aannames of kennis van de te bereiken doelgroepen. Het boek van Rippen en Bos is voor de organisatoren van het belevingsconcept een flinke steun in de rug vooral als het om een stap – voor – stap benadering gaat, een werkwijze waar veel mensen die in bibliotheken werken tuk op zijn. In die zin zal ik het boek dan ook graag adviseren. Overigens is het boek ook goed te gebruiken in situaties waarin service – concepten tegen het licht moeten worden gehouden, waar sprake is van keuzeproblematiek met betrekking tot het aanbieden van diensten of waar vragen aan de orde zijn die het organiseren van het werken raken. Het boek kan mijns inziens overigens nog aan waarde winnen als bij een herziene druk rekening wordt gehouden met onder meer marketing principes, de proceskant van events en het werken met werkelijkheden. Marketing principes omdat er in ieder geval bij de organisaties waar ik voor werk vrijwel altijd sprake is van beperkte budgetten en het geld ook maar één keer kan worden uitgegeven. De proceskant van events vooral ook omdat daarmee duidelijk kan worden gemaakt op welke bewegingen, aspecten, gedrag moet worden gelet en wat vervolgens dan een mogelijke aanpak kan zijn. Werken met werkelijkheden in de zin van het verduidelijken dat ‘de werkelijkheid datgene is wat iemand zich daarvan voorstelt’ en dat het bij het organiseren van events met als doel een gezamenlijke beleving van een werkelijkheid het ook zaak is die werkelijkheid ook met elkaar te definiëren. Vervolgens kan de vraag zijn hoe je dat kunt aanpakken en welke sociaal psychologische aspecten daarbij een rol spelen. Ten slotte kom ik dan uit bij het zesde wiel: in Helsinki ging het bij het event daar om het gezamenlijk vinden van benaderingen met betrekking tot de organisatie van het Festival van het Leren zoals dat jaarlijks in veel Europese landen wordt georganiseerd. Een belangrijk element bij dat organiseren is het vinden van de juiste samenwerking tussen de betrokken partners. Samenwerking die verbeeld kan worden in een wiel dat bestaat uit drie vlakken namelijk: inhoud (wat gaat er gebeuren), procedures (middelen, wegen waarlangs, afspraken) en proces (beleving bij de samenwerking). De idee is dat als één van de drie vlakken van het wiel onvoldoende aandacht krijgt of een deuk op loopt, de samenwerking stokt. Mijn eerste vraag aan de schrijvers is dan ook of de door hen geschetste aanpak in de gekozen volgorde en met de omschreven inhoud moet worden uitgevoerd teneinde resultaat te kunnen boeken. De tweede vraag houdt verband met de eerste en betreft de mogelijkheid tot improvisatie op het model: welke onderdelen van de geschetste aanpak lenen zich daar het beste voor? Met andere woorden, waar kun je improviseren en waar beslist niet in jullie opvatting? De derde en laatste vraag betreft het speelse en onverwachte van events: moet en kun je met andere woorden een event ‘zich wel netjes laten gedragen…’? Han de Vries


10

Conferenties Beleven

Ton Soons is eigenaar van Winning Words Congrescommunicatie. www.winningwords.nl. Ik heb 20 jaar ervaring met de commerciële congresbusiness. Dat wil zeggen het bedenken, ontwikkelen en verkopen van een paar honderd managementcongressen en seminars. Omdat ze meestal op eigen initiatief zijn, dus niet in opdracht, zoek je naar onderwerpen en sprekers waar de doelgroep een commerciële entreeprijs voor wil betalen, of waarvoor bedrijven sponsorbedragen over hebben in ruil voor de organisatie en bezoekerswerving. De programma’s moeten dus informatief en attractief zijn. Om de haalbaarheid en gewenste inhoud (en opzet) te researchen bel je tientallen prospects en deskundigen op. Zo krijg je per definitie conferenties waar belangstelling voor is. Het boek Events & Beleven wekte mijn interesse omdat aan de belevingsdimensie van commerciële congressen meestal weinig aandacht wordt besteed. Hoewel de theorie van het boek me relevant en volledig overkomt, heb ik over de praktische toepasbaarheid nog wat aarzelingen. Dat komt omdat de modellen zoveel variaties van het containerbegrip events moeten omvatten, dat het toepasbare voor congressen er alleen met veel voorstellingsvermogen uit te halen is. Zo heb je als producer (‘arrangeur’) in de Nederlandse congresbusiness met een markt te maken waarin nuttig beter verkoopt dan leuk. Ik zocht in het boek dus antwoord op de vraag: ‘Hoe maak je congressen en presentaties leuker (Genietbaarheid) zonder verlies van nut (Betekenis, Competentie, Sociaalrelationeel), maar…. ook zonder verlies van aanmeldingen of winstgevendheid?!’ En de vraag: ‘Hoe maak je een congres aantrekkelijk voor zowel beginners als gevorderden zonder ze in parallelsessies te stoppen?’ Of, ‘Hoe zorg je dat sprekers meer werk maken van hun presentatie?’ Die tips ontbreken in het boek, wat achteraf misschien ook wat te veel gevraagd is. Wat over blijft is een uitgebreide opsomming van stuk voor stuk belangrijke variabelen en schema’s, maar die een congresproducer volgens mij niet gauw als checklist zal hanteren. Niettemin heb ik van de website nog wel de peilingsvragen uitgeprint omdat ze me aan het denken zetten. Ik wil besluiten met een belangrijke positieve opmerking over het boek. Ik heb het in één ruk uitgelezen en genoten van de talloze praktijkvoorbeelden. Ze zijn overtuigend en leerzaam, en soms zelfs ontroerend of amusant. Die voorbeelden vond ik het sterkst. Oftewel de Betekenis van het boek kon beter maar de Genietbaarheid was groot ;-) Ton Soons


11

Ontwerpen Gerhard Smid is andragoloog en promoveerde in 1988. Hij schreef in 2001: Professionals Opleiden. Over het

ontwerpen van competentiegericht vervolgonderwijs voor hoger opgeleiden. Ontwerpen is zijn passie. Hij werkt voor Sioo, Interuniversitair Centrum voor Organisatie- en Veranderkunde. Sioo ‘doet’ in opleidingen voor organisatieadviseurs en managers. Naast opleidingen organiseer ik platforms, congressen, researchuitwisselingen, professionele manifestaties. Verder sta ik sinds 1963 op pop-podia. Dit jaar al weer 25 jaar met GroepMulder. Mijn drie dochters volgen mij daarin: opera, klassiek koor, een skaband en zangaspiraties. Toen ik hoorde van “Events & Beleven” was ik gelijk geïnteresseerd. Dat zit ‘m in één van de auteurs. Johan Rippen is voor mij zolang ik hem ken, altijd belangrijk geweest. Het zal wel komen omdat hij net als ik een oog heeft voor methodische vraagstukken in het educatieve werk. Johan kan bovendien zó mooi de immer aanwezige morele aannames in educatief werk op humoristische wijze open maken. Wow wat een boek! Dat ziet er goed uit. Mooi gemaakt, dat is mij tot op heden nog niet gelukt: ik maak meestal saaie studieboeken. Wel met illustraties die de tekst versterken. Rippen en Bos pakken dat duidelijk anders aan. Zij bieden veel plaatjes. Nader beschouwd gaat het om plaatjes van geconstrueerde belevenissen. Ik moet daar zelf meestal niet zoveel van hebben. Disney - hoe knap ook - kan me niet bekoren. En ik ben blij dat mijn kinderen de Efteling zijn ontgroeid (hoewel?). Mijn afkeer zal wel te maken hebben met wat ik vroeger op het gymnasium leerde: “brood en spelen” zijn er voor het “plebs”, en daarmee consolideren de machtshebbers hun machtspositie. Van godsdienst moest ik ook niet veel hebben, was het niet Marx die dat opium van het volk noemde? Maar waar ik wel pret in heb: mooie popconcerten, opera. Dáár heb ik die afkeer niet. Hoe zet je zoiets eigenlijk in elkaar? Helaas komt dat toch vaak op hetzelfde neer: een podium, 5 muzikanten, 4 tikken op de drumsticks en los gáán we.... Zou dat niet anders kunnen? Ik ga eerdaags met het boek van Rippen en Bos in de hand het methodische vraagstuk van het organiseren van een muzikale event met een grote beleveniswaarde te lijf. Want mijn band (GroepMulder) bestaat dit jaar 25 jaar. Eens kijken waar deze methodiek ons brengt. Ik heb natuurlijk al stiekem een rush gemaakt. De richtvragen vanaf pagina 201 zijn daar héél goed voor, gelukkig waren de auteurs niet bang om zo’n samenvatting op te nemen. Dát nodigt uit om het helemaal te lezen. Ik gaf het boek ook al aan een collega die bij Sioo de specials organiseert. Lof! Grappig is dat de auteurs denken dat je bij ontwerpen altijd maar alleen vragen stelt. Volgens de ontwerpliteratuur is dat niet zo, die zegt dat ontwerpers meestal een hunch hebben en daar op doorkiezen. Zo doe ik dat zelf ook. Een vragenlijst is dan vaak meer een checklist achteraf. Wat ik echt raar vind is de suggestie dat door maar goed aan de wielen te draaien alles goed zal komen. Dat lijk te toch teveel een beeld van een klok. Zo mechanisch gáát ontwerpen echt niet. Maar ach, dat is een representatieprobleem. Ik ga ermee aan de slag. Dank je, Johan. Gerhard Smit


12

WOW en AHA! Mandy Stam las het boek als student en studeerde onlangs af aan de Hogeschool van Amsterdam, binnen de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV). De ‘wereld van beleving’ is voor mij begonnen bij de organisatie van het AJOC Festival in Mijdrecht. Ik ben voor het tweede achtereenvolgende jaar voorzitter van de spektakeldag commissie, maak deel uit van het hoofdbestuur en verzorg tijdens het festival het stagemanagement. De optimale beleving en kick tijdens het AJOC Festival is als ik ruim 5.000 bezoekers uit hun dak zie gaan bij een optreden van bijvoorbeeld Jan Smit, Anouk of Golden Earring. Binnen mijn studie heb ik dan ook regelmatig de focus op de evenementenbranche gelegd, mede door de derdejaars stage bij brand experience en evenementenbureau Usual Suspects en de minor Experience- en Eventmanagement aan de HES. CMV is de opleiding die je leert mensen bij elkaar te brengen en uit te dagen. Bij de totstandkoming van het boek ‘Events & Beleven’ heeft deze opleiding een belangrijke rol gespeeld. Tijdens de laatste fase van mijn studie heeft het boek ‘Events & Beleven’ dan ook een grote inspiratie geleverd, want dit was voor mij eindelijk een boek dat het CMV domein binnen de evenementenbranche naar voren bracht. ‘Events & Beleven’ is dynamisch, vernieuwend en met prachtige illustraties vormgegeven, waardoor het zeer prettig leest en vele aanknopingspunten kent. Het is geen boek om het evenementenvak te leren, maar is eerder een methodiek met het 5 Wheel Drive-concept als succesformule. Bij dit concept worden alle ontwerpeisen van een event meegenomen, van de bedoeling tot de vertrouwensrelatie en van het spel tot de sturing. Deze verschillende ontwerpeisen geven een leidraad om een event te organiseren, van een congres tot een festival en van een tentoonstelling tot een onderdeel van een pretpark, als de beleving maar centraal staat. Om het 5 Wheel Drive-concept vanuit het boek naar de praktijk te vertalen, zie ik een absolute aanvulling door middel van bijvoorbeeld werkcolleges. Het boek zelf geeft mij onvoldoende houvast om de methodiek direct in de praktijk toe te passen en de omslag te maken naar de geschikte gebruikswijze. Het werkcollege is hier een geschikte aanvulling voor en biedt tevens de kans om in te spelen op de trends binnen de beleveniseconomie en de evenementenbranche, om op die manier twee vliegen in één klap te slaan. Het boek ‘Events & Beleven’ heeft mij inzicht gegeven over een methodiek om een beleving en tweede werkelijkheid te realiseren, maar ook het inzicht dat een event een fenomeen is met maatschappelijke en sociale aspecten en daarnaast welk streven van mensen hierbij van belang zijn. Met andere woorden, events zijn activiteiten die bezoekers tijdelijk uit hun dagelijks leven laat stappen en een plek biedt voor ontspanning en plezier, competentieontwikkeling, het opdoen van sociale contacten en het realiseren van zingeving. De combinatie van WOW en AHA! Mandy Stam


13

Een feest in een feest Marchien Timmerman is buurtpastor in Amsterdam-Noord. Kerk&Buurt Noord is een stichting voor buurtpastoraat in Amsterdam-Noord. Kerk & Buurt heeft deze buurtsamenwerking met het Leefkringhuis, Buurtresto Van Harte en Buurtcentrum de Meeuw en staat open voor nieuwe samenwerking, zoals met Rotary en met het Rode Kruis. www.kerkenbuurtnoord.nl. Portret foto’s worden uitgedeeld, in zo’n prachtig fotograafmapje. Snel worden ze bekeken, en ah en oh..: de verrassende blik van mensen die zichzelf jarenlang niet meer op de foto zagen. Een feest in een feest. Ja, dat was het. Tijdens tweede kerstdag, een kerstdiner met 75 buurtbewoners. Mensen die zelden uitgaan of ergens eten, zijn gemotiveerd en aangemoedigd om te komen. Dit door werkers, betrokken vrijwilligers en contactpersonen. Uitgedost in bijzondere kleren, uit een kast van weleer of slim op de kop getikt, op hun ‘paasbest’. Dit kerstfeest komt voort uit een ontstane buurtsamenwerking in Amsterdam-Noord: laagdrempelige, informele, directe contacten en hulp aan mensen, kenmerkt de werkwijze. Nieuw was de samenwerking met de Rotary die meekookte bij buurtrestaurant Van Harte en die zich ook gastvrij betoonde naar de kinderen met een aardig woord en een spelletje. Tijdens het diner zong een gospelkoor uit een aanliggende buurt. Neuriënde en meewiegende mensen, wier leven vaak weerbarstig en moeizaam is, maar die ook een wonderlijke vitaliteit kent. We kozen ook voor een verhaal, een vrij gewone vertelling van het verhaal van het kind van Bethlehem. Tussen de gangen van het (door Rotary mensen opgediende) diner was er tijd en veel gezelligheid. Het was een succes, stralend gingen de mensen weg. Na die tijd vaak gehoord: wat was het mooi, heerlijke dag, kerst was nog nooit zo snel voorbij, ‘Wow’. Veel projecten die in dit soort buurten “worden gelanceerd” leveren geen ‘wow’. Als werkers in buurten (0-de lijns) hebben we soms zo onze bedenkingen bij hun werkwijzen. Projecten die komen ‘aangevlogen’, betaald door fondsen, georganiseerd door bureaus maar ze landen te vaak niet voor degene voor wie het was bedoeld. Het lezen van het boek ‘Events & Beleven’ levert weer een andere blik. Wat is nu zo bijzonder aan onze werkwijze? Waarom werd dit wow? Kan dit helpen bij andere activiteiten? Uit de factoren van High Five noem ik: *Vertrouwensrelatie: In deze buurtsamenwerking staat vertrouwdheid met de deelnemers centraal. Het is ontstaan door relaties vanuit de betrokken organisaties met deze mensen. Voor deze mensen in de buurt is het van belang dat ze gezien zijn en gekend, dat zij gehoord worden en zij in hun situatie serieus worden genomen en dat ze dat merken in de werving of bij de activiteit zelf. *Dienstverlening: Goede dienstverlening veronderstelt inclusief kijken, heeft een coöperatief karakter en de deelnemer is het centrale subject, zo stelt het boek. In onze benadering herkenbaar: van belang is dat er een relatie waarin je ‘van binnen uit’ probeert te kijken, een afstemming zoekt waar die ander is, ook als hij/zij nauwelijks woorden heeft, subject te maken van de activiteit, dit vooral door jarenlang optrekken met mensen. Uit de 5 Wheel Drive: 10 succesfactoren in samenhang bij het wiel van de animatie. Ik noem er een paar. Het was er: oog voor detail (de foto’s in het lijstje, het aandachtig welkom bij de deur); beoordeling vanuit waarneming (hoe beleven de mensen het, wat zeggen ze van tevoren), professionele afstand, er is oog voor capaciteiten van de Rotary mensen, muzikanten en ook voor © 2008, Rippen & Bos 14 www.5-wheeldrive.com

gasten zelf die later weer worden gevraagd, er wordt zorgvuldig ingeschat wat past en wat niet. Met het durven los laten kiezen we voor enerzijds structuur, maar tegelijk ook voor ruimte: voor de kinderen hun eigen spel, voor Rotary mensen om gastheer te zijn, maar ook aan tafel te zitten tussen de mensen, door deelnemers te ‘horen’ en te ‘zien’. Dergelijke verkenningen aan de hand van het 5-Wheel drive concept leveren nieuwe bewustwording van gekozen werkwijzen, maar ook inspiratie bij iets nieuws. Het helpt ook in de benadering van projectbureaus en het gesprek hierover met betrokkenen om de goede vragen te stellen. Opdat geld, middelen en inzet leiden tot goede events, en in het bijzonder deze, voor mensen in buurten. Marchien Timmerman


15

Het magische koninkrijk van Joop Ad Henneveld is docent aan de Haagse Hogeschool en Hogeschool Rotterdam. Hij is als zelfstandig trainer en conceptontwikkelaar voor motivatie en incentives. Elk jaar opnieuw is het een verbazingwekkend raadsel waardoor ik naar Terschelling word getrokken. Het heeft iets van een grote trek naar het Noorden. Je wordt onrustig in mei en begint voorbereidingen te treffen voor Oerol. Het lijkt op een soort voorjaarsgevoel, dat vogels moeten hebben. Als je nagaat wat je er allemaal voor doet, dan is het bijna een oerdrift. Al meer dan een kwart eeuw regisseert Joop Mulder in juni een groot spel op dit Waddeneiland. Het Oerolfestival. Een spel met strenge inburgeringsregels, waaraan je je vrijwillig onderwerpt! Een paspoort met festivalregels koopt iedereen vrijwillig verplicht. En dan begint het kwartier maken. Na de overtocht van twee uur, die je als een soort vertragingsmachine ervaart, verschijnt aan de horizon een oase. Een fiets heb je nodig, want Oerol is locatietheater! Dus op het duin, in het bos en in oude schuurtjes vinden voorstellingen plaats. Hiervoor heb je kaartjes nodig en daar moet je moeite voor doen. In de rij zitten vanaf vijf uur ’s ochtends is die moeite waard. Je zit in een weiland en wacht uren lang en ondertussen ontmoet je lotgenoten en dat schept een band. Na uren verover je kaartjes en dat geeft je een kick. Je weet niet eens of de voorstelling iets is, maar dat is inherent aan een festival; je gaat het experiment aan en laat je verrassen! Een week lang fiets je het eiland van west naar oost in een slang van mede-oerolgangers. Een belevenis die je pakt, een ervaring die blijft hangen. Jaren later herinner je je de locatie en de mensen nog met wie je een voorstelling hebt beleeft. Zo indringend, de natuur van het waddeneiland, de elementen waar je mee geconfronteerd wordt. Je regent wel eens nat en het lijkt wel of je altijd wind tegen hebt! Koning Joop heeft een ijzersterke formule uitgevonden, met als ingrediënten die natuur, een eiland met een participerende bevolking en volgelingen die in zijn ban geraken en zich aan de rituelen onderwerpen. Dat is een ervaring, die zich als een goedaardig virus in je nestelt en jaarlijks geactiveerd wordt. En met name de spelelementen maken Oerol tot een uniek festival. Iedereen volgt de instructies van de vrijwilligers op, terwijl dit bij de meeste bezoekers niet in hun aard en karakter besloten ligt. Iedereen speurt dat er iets staat te gebeuren, klaar voor de vervoering die je voelt. Waarom stel je je zonder argwaan open voor al deze ‘onzinnige’ fratsen? Hoe ontstaat er vertrouwen tussen de organisatie en de deelnemers? Wellicht is het de authenticiteit van de eilanders, die zonder omhaal al eeuwenlang het gevecht aan gaan met de elementen. De kracht van deze echtheid straalt ook af van het Oerolfestival. Wie op zoek is naar receptuur om voor zichzelf grip te krijgen op deze magie raad ik het 5 Wheel Drive-concept aan. Ad Henneveld


16

Events & Beleven

Ook in de ouderen- en verpleeghuiszorg

Lia van Vliet - in 't Hout is werkzaam als personeelsfunctionaris bij Zorgpartners Midden - Holland, een grote organisatie voor ouderen - en verpleeghuiszorg. Daarnaast is zij actief als coach en op persoonlijke titel recensent voor managementboek.nl. Zorgpartners Midden-Holland bestaat uit een netwerk van 16 vestigingen in het Groene Hart van Nederland. Met een duidelijke visie op wonen, zorg en welzijn. Vanuit de locaties bedienen zij ook ouderen uit de wijk die à la carte diensten af kunnen nemen. Kenmerkend voor die visie is de professionaliteit van een grote organisatie, waarbij tegelijkertijd iedere locatie een eigen cultuur en identiteit heeft, passend bij de belevingssfeer van de bewoners. Het credo “Omdat mensen verschillend zijn” vormt de basis voor de dienstverlening. Mensen met verschillende achtergronden, wensen en mogelijkheden zijn van harte welkom. Zorgpartners Midden-Holland zorgt voor een persoonlijke en professionele invulling van de behoeften, zoals de cliënt dat wil. Bij Zorgpartners Midden-Holland zijn ruim 3300 medewerkers werkzaam. Events & Beleven, dat past toch niet bij de zorg hoor ik u denken. De zorg, dat is toch die branche met het saaie imago, altijd geldgebrek, grote werkdruk en wachtlijsten. Met deze beeldvorming in het achterhoofd denk je inderdaad niet aan Events & Beleven en het 5 Wheel Drive-concept. Toch durf ik de bewering aan dat er verrassend veel beleving in de zorg zit, meer dan menigeen verwacht. Natuurlijk zijn er de krappe budgetten en tekorten aan personeel en tijdrovende bureaucratie. Maar het personeel dat kiest voor de zorg is niet voor een kleintje vervaard en die betrokkenheid wordt vertaald in het bieden van belevingsgerichte zorg, wonen en welzijn. En belevinggericht werken is weer een heel breed begrip, waarbij empathie van de medewerker naar de cliënt vanzelfsprekend is. Denk hierbij aan: Activiteiten aanbieden die passen bij de beleving van bewoners; Inspelen op de individuele wensen van bewoners; Koken op de afdeling waarbij de cliënten de regie hebben; De buitenwereld het zorgcentrum binnenbrengen door babyochtenden, waar de baby’s door de kersverse moeders met behulp van de ouderen in bad gedaan worden; In het voorjaar de lammetjes binnenhalen in gecreëerde weide met bankjes, waar de ouderen genieten van de lente en de dieren; De geloofsbeleving van cliënten ondersteunen door faciliteiten die passen bij de eigen identiteit. We hebben mooie belevingen kunnen optekenen in de ouderen- en verpleeghuiszorg. Zoals de bruidsmodeshow op een verpleegafdeling die bij de cliënten verrassende, ontroerende verhalen en herinneringen opriepen. Trotse bewoners die vroegen of hun trouwfoto’s uit gelukkige tijden geëxposeerd mochten worden. Of de belevingswereld die is gecreëerd op een verpleegafdeling, waar de afdeling is omgetoverd in het landelijke dorpsleven waar de cliënten zijn opgegroeid en gelukkig waren. Het verhaal ‘wachten op de bus’ uit Events & Beleven speelt zich dan ook daar af. Beleving, bereikt door een taalcursus waarbij Molukse medewerkers de Nederlandse medewerkers Molukse les gaven om te kunnen communiceren met Molukse cliënten. Een Molukse cliënt ontpopte zich onder de dagelijkse wandeling met de medewerkster als een © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

17

betrokken leraar die haar hielp met het oefenen van haar uitspraak en zichtbaar genoot van haar inspanningen. De beleving die het opvoeren van de musical ‘Ja zuster, Nee zuster’ opriep toen al die oude liedjes werden gezongen. De cliënten bleven zingen ook toen de musical al was afgelopen. ‘Omdat mensen verschillend zijn’ is het motto van Zorgpartners Midden-Holland. Vanuit die gedachte is op de locaties, met elk een eigen identiteit gekozen voor belevingsgericht werken. De taak van de arrangeur is de gewenste setting creëren, met figuranten op de juiste plaats, in een film waarvan de cliënt zelf de regisseur is. Het mogen beleven van events staat los van leeftijd en conditie en maakt ieder mens blij. Wij kiezen voor belevingsgericht werken OMDAT MENSEN VERSCHILLEND ZIJN. Lia van Vliet – in ’t Hout

Leren en spelen Jan Sanne Mulder is docent aan de Pedagogiekopleidingen van Hogeschool INHOLLAND. Het onderwijs is een spannende sector. Eens in de zes/zeven jaar ben je als docent helemaal terug bij af. Alles wat je dacht en wist is niet veel meer waard. In het begin vinden de studenten de kennis die je met hen bespreekt fris en opwindend, maar in de volgende jaren lijkt die kennis langzamerhand te verschralen. In het begin van die zes/zeven jaar sluit je gemakkelijk aan op de mensen die bij je in de les je zitten, maar generaties studenten veranderen, en later moet je meer moeite te doen om goed contact te krijgen. En in zo’n tijdspanne verschuiven ook de inzichten in de didactiek. Zo is tijdens mijn loopbaan de nadruk op inhoudsdeskundigheid verschoven naar werken vanuit expliciete en gedetailleerde leerdoelen. Daarna is de leerdoelen benadering vervangen door het probleem gestuurd leren. En nu is al weer een tijd het competentiegericht onderwijs dominant. Kortom, na verloop van tijd merk je als docent dat bijhouden en actualiseren niet genoeg is, maar dat een grondig heroriëntatie op je beroep nodig is. Voor mij is nu opnieuw zo’n tijd van heroriëntatie aangebroken. De plaats van het beroeps onderwijs in de samenleving is sterk in discussie. En er is een nieuw type student, grootgebracht met beelden en virtuele werkelijkheden -, het leslokaal binnen gekomen. En de competentie gerichte benadering vertoont al slijtageplekken. In deze periode van heroriëntatie ben ik onwillekeurig meer alert op van alles en nog wat. Dus geef ik geef extra aandacht aan het boek ‘Events & Beleven’ van Bos en Rippen, wanneer ik dat van vrienden cadeau krijg. Is het boek ook bruikbaar voor docenten? We leven toch in een wereld met een beleveniseconomie? Is het zinvol om eens naar mijn werk te kijken als ‘arrangeur’, als organisator van ‘events’? Is ‘leren’ een vorm van ‘spelen’? Bos en Rippen zeggen het in ieder geval andersom. Elk spelen heeft altijd ook een element van leren in zich. Maar kun je dat ook omdraaien? Is leren ook altijd spelen? © 2008, Rippen & Bos www.5-wheeldrive.com

18

Laat ik de kenmerken van spel uit het boek maar afvinken. Spel is tijdruimtelijk begrenst. Leeractiviteiten zijn dat ook. Check! Spel is regel geleid. Leren is dat ook. Check! Spel kent een onzekere afloop. Hier aarzel ik. Geldt dit kenmerk ook voor leren? Je kun er vanuit gaan dat, wanneer je voldoende intelligent bent en de goede vooropleiding hebt, én wanneer je je goed inspant, dat dan de toets of het assessment wordt behaald. Maar is het halen van de toets hetzelfde als leren? Erg mooi is het onderscheid van Bos en Rippen tussen beleven en ervaren. De ervaring is de impact die de beleving van de event heeft. De arrangeur organiseert de event en structureert de beleving voor, maar hoe de deelnemer de event erváart, is van veel persoonlijke factoren afhankelijk. Wat de ervaring, de impact op de deelnemer is, dat is aan de deelnemer om te bepalen. De auteurs schrijven: “De nadruk mag niet liggen op vermaakt, beleerd, ontroert, of geactiveerd worden. Als dat al zou lukken, dan is het effect ervan meestal niet duurzaam”. Deze redenering kunnen we in het onderwijs ook gebruiken. De docent ontwerpt een leeromgeving en structureert daarin handelingen van de student voor. Wanneer de student zich door die leeromgeving heen beweegt ontvangt hij of zij begeleiding van de docent. De docent is verantwoordelijk voor een hoge kwaliteit van die leeromgeving, - en dat is ingewikkeld genoeg -, en voor de kwaliteit van de begeleiding. Welke leerresultaten het oplevert, is aan de student. En dan is dus ook de afloop van leren onzeker. Spel is niet productief. Het gaat om het spelen zelf, niet om met het spel iets te bereiken. Ai, loopt hier de vergelijking echt spaak? Is leren ook niet-productief? Studenten leren om iets te bereiken. Ze zoeken een opleiding met een verder liggend doel. Een beroep kunnen uitoefenen. Een diploma te halen, om betere carrièrekansen te hebben. Toch is leren volgens mij ook op dit punt verwant aan spelen. Leren komt alleen tot stand wanneer er voldoende interesse en plezier in het leren rond het onderwerp ontstaat. Is het alleen maar stampen en discipline opbrengen tegen heug en meug omdat je nu eenmaal dat diploma moet en zal halen, dan wordt er vooral geleerd dat leren lijden is, en is het de vraag of het geleerde betekenisvol blijft. Spel is vrijwillig. Ook op dit punt is er niet veel verschil met in ieder geval mijn tak van onderwijs. Volwassen studenten kiezen vrijwillig voor de studie. Daarbinnen zijn er verplichte onderdelen, en soms doen die verplichte onderdelen een beroep op handelingen die de student absoluut niet ziet zitten en toch moet doen. Maar die onderdelen kunnen niet overheersen. Dan gaan de studenten echt wat anders doen. Tot slot. Spel creëert een tweede werkelijkheid waar de speler in opgaat. Dit geldt absoluut voor het leren. Wanneer je gegrepen wordt door het onderwerp dan kun je helemaal opgaan in een studieboek, in een casusbespreking of in een rollenspel. En andersom kun je vraagtekens zetten bij het leerproces wanneer momenten van opgaan in het leren afwezig zijn. Leren heeft dus veel van spelen. Laat ik de les van het boek voor mij nog even anders zeggen. Leren lukt beter wanneer het spelkarakter van het leren wordt erkend en versterkt. En hoe ik leren meer spelen kan laten zijn, daarvoor verschaft het boek me talloze tips. Toch nog een laatste bedenking. No pain no gain. Echt leren gaat met pijn gepaard. Je ziet bijvoorbeeld erg op tegen de presentatie die je op de opleiding moet houden. Je slaapt er slecht van. Alle faalangstige gedachten spoken door je hoofd. Je bereidt je eindeloos voor. Je hebt zeker niet het gevoel dat je aan het leren, laat staan spelen, bent. Je verzamelt alle moed die in je zit, je houdt de presentatie, en het lukt. Je blijft overeind. Opluchting, trots, ..en het gevoel een drempel over te zijn gegaan. En achteraf zeg je: ‘dit was wel erg leerzaam!’ Maar was dit spelen? Jan Sanne Mulder


19

De beleveniseconomie……. Kit Wachelder is senior docent CMV en programmaleider cultureel burgerschap Karthuizer Hogeschool van Amsterdam. Lopend door de stad, opzoek naar een spijkerbroek. Sinds jaren ben ik weer bereid zo’n kledingstuk aan te trekken. Ik, oudere vrouw die voortdurend op billboards getrakteerd wordt op beelden van mensen in spijkerbroeken. Jonge, mooie mensen, leunend tegen een palmboom, een strakblauwe lucht en diep blauwe zee als achtergrond. Een cocktail achteloos in hun hand, zich niet bewust van hun dromerige schoonheid. Zo’n spijkerbroek wil ik ook wel met de kledingmaat, strand, lucht en palmboom erbij. Want….”In mij leeft een slank jong iemand die ik makkelijk de baas kan met wijn en koekjes.” (vrij naar Ester Warlight) Mijn echtgenoot en ik gaan een bankje kopen. Onrustig word ik van het enorme aanbod en duik een winkel binnen. De verkoper laat ons, als we er om vragen, even met rust. Zachte, aangename muziek, klinkt door de winkel heen en blijft ons omringen. Wat ons betreft is de keuze al snel gemaakt. De verkoper nodigt ons uit naar een gezellig hoekje om de de transactie af te handelen. Eerst cappuccino en wiener melange (het aanbod groot, de keuze moeilijk). En dan begint een ander ritueel. Het bepalen van de juiste kleur (30 mogelijkheden) en soort leer (15 mogelijkheden). Twee uur later staan we buiten. Bedwelmd door de verschillende geuren van het leer (onder begeleiding intensief ruiken) en de verschillende smaken van de koffie. Het was even wennen aan het bankje toen het in onze huiskamer stond maar inmiddels zijn we er zelfs aan gehecht. Doordrenkt is ons dagelijks leven door een economie die er op gericht is geen producten te verkopen maar belevenissen. De schrijvers van de Beleveniseconomie Pine en Gilmore benadrukken dat de cliënt extra wil betalen voor een bijzondere gebeurtenis of een bijzonder gevoel. Maar er is nog een andere werkelijkheid. In de samenleving is er een toenemende behoefte aan betekenisgeving. Gelukkiger worden we niet meer, door meer te consumeren. Harry Kunneman heeft het in zijn ‘Voorbij het dikke ik’ over een volgevreten postmoderne mens die weinig tijd neemt voor de zogenaamde trage vragen. Vragen die we allemaal hebben en die gaan over de echt belangrijke dingen in het leven. Vooral de schaduwkant van het leven ziekte, dood, verlatingsangst en andere lastige zaken vragen om andere belevenissen dan die men in het algemeen in het aanbod tegenkomt. Aan het toenemende aanbod aan bijvoorbeeld levensbeschouwelijke thema’s in cursussen, boeken, op internet en tv programma’s valt een behoefte te lezen aan tijd voor deze vragen. Het 5 Wheel Drive concept in het boek Events & Beleven van Rippen en Bos geeft mijn studenten de mogelijkheid een handvat te gebruiken voor het organiseren van al hun feestjes, festivals, attracties, campagnes, shows, vertoningen, vieringen enz. Ook maakt dit boek mogelijk om het niet slechts te zoeken in economisch getinte bijzondere ervaringen maar aan te sluiten bij behoeftes die in onze hedonistische pret-maatschappij tegenwicht bieden. En wat die spijkerbroek betreft…….een goede spiegel doet wonderen en dromen kan niemand je afnemen…. Kit Wachelder


20

Onze beleving…….

De minor Leisure & Business events heeft ons laten zien hoeveel werk het is om een evenement te organiseren. De afgelopen tien weken zijn we intensief bezig geweest met de lancering van het boek Events & Beleven. Wij kunnen zeggen dat we een hele ervaring rijker zijn. Door contacten te leggen met mensen uit het werkveld hebben we win-win situaties weten te creëren voor het event. Hiermee hebben we laten zien dat ook met een beperkt budget een heel leuk event gerealiseerd kan worden door de goodwill van mensen en bedrijven. We zijn dan ook heel erg trots op het resultaat. Het was een hele leerzame ervaring en we kunnen zeggen dat we nu beter weten wat de organisatie van een event inhoudt. We willen de sponsors en alle mensen bedanken die ons hierbij geholpen hebben.

Organisatoren van het event 'Over beleving gesproken…….' Studenten INHOLLAND Diemen Leisure Management / Minor Leisure & Business events Dieuwertje de Koning Monique Muus Marit Groot Wouter Bijl


21

Het lanceringsevent werd mede mogelijk gemaakt door:

Wijngaard en wijnmakerij El placer Lelystad

Met dank aan: Erik Peekel Karel Werdler Angelique Lombarts Han de Vries Marleen van Duijnhoven Petra Ouëndag

Aaaaha! The Actor Factory INHOLLAND Diemen INHOLLAND Diemen ACTA Advies St.Gered Gereedschap Stage Events

Organisatie: Wouter Bijl, Marit Groot, Dieuwertje de Koning, Monique Muus Muzikale begeleiding: Marleen Mooy & Serin Utlu


22

Deze bundel verscheen in beperkte oplage in een geprinte versie op 26 juni Dit is de printvriendelijke versie. Over Beleving gesproken

Recommend Documents