Secretariaat Vondelstraat 58 4819 HE Breda
[email protected] www.westbrabantsevwg.nl KvK 40281606 ING 1063712
Inleiding Het helofytenfilter ten behoeve van de zuivering van het water van de Asterdplas, bestaande uit nat broekbos en rietvelden, is in de loop der jaren een zeer gevarieerd natuurgebied geworden waarin vele vogels zich thuis zijn gaan voelen (maar ook zijn verdwenen) en zijn gaan broeden. Het gebied is eigendom van Staatsbosbeheer, maar wordt beheerd door de gemeente Breda. Laten plaatsvinden van het jaarlijkse Pussy Lounge dance festival in dit gebied in juni is naar onze stellige overtuiging uiterst ongelukkig, vooral omdat dit festival in het broedseizoen wordt georganiseerd. Door middel van dit rapport nemen wij krachtig stelling tegen dit gebeuren. In deel 1 bespreken wij het ecologisch onderzoek van Altenburg & Wymenga, in deel 2 presenteren wij een aantal waarnemingen die leden van de vogelwerkgroep hebben uitgevoerd en in deel 3 kiezen we een meer maatschappelijke visie op datgene wat we van vergunningverlenende overheden zouden mogen verwachten in deze.
DEEL 1 het ecologisch onderzoek van Altenburg & Wymenga In dit deel geven wij een aantal kritische kanttekeningen bij dit rapport. In cursief worden tekstdelen uit het rapport geciteerd, daaronder is ons standpunt betreffende dat onderdeel geformuleerd.
2. Situatieschets en plannen Onderzoeksgebied ‘Tussen de licht- en geluidbronnen en de grens van het onderzoeksgebied is nu aan alle kanten zoveel barrièrewerking door bebouwing en opgaande begroeiing dat het aannemelijk is dat effecten van het festival niet verder reiken’. Het gebied bevindt zich buiten de bebouwing. Van barrièrewerking door bebouwing kan daardoor geen sprake zijn. De begroeiing zou enige barrièrewerking kunnen uitoefenen, ware het niet dat vogels zich juist in die begroeiing ophouden en daar foerageren en nestelen. Het effect van geluid kan niet anders zijn dan dat vogels daardoor worden verjaagd. De effecten van het vuurwerk reiken veel verder dan het onderzochte gebied (waarschijnlijk tot in de gehele Vierde Bergboezem en de Vugtpolder).
Pagina
1 van 11
3. Mogelijke effecten op vogels ‘Omdat het Pussy Lounge festival vooral overdag afspeelt, zijn de effecten van lichtverstoring op broedvogels beperkt’. Dit argument gaat niet op voor de vuurwerkshow. ‘De vogels in het onderzoeksgebied zijn vooral broedvogels van stad en park en zijn meestal gewend aan een relatief hoge menselijke activiteit. Echter, deze gebruiksdruk is uiteraard minder intensief dan tijdens het Pussy Lounge festival’. Het gebied is absoluut niet vergelijkbaar met stad of park omdat het zich daarbuiten bevindt. De in dit kwetsbare gebied broedende vogels zijn juist weinig menselijke activiteit gewend. Over het feit dat zich direct naast het festivalterrein een bos/moeras-gebied bevindt dat in de broedtijd afgesloten is voor het publiek wordt hier met geen woord gerept. De vogels die hier broeden, zijn juist nog minder menselijke activiteit gewend. Vuurwerk ‘Wat betreft dekking gaat het in het geval van het festival grotendeels om biotoop met veel dekking (bosschages, bos en riet/moeras) en slechts in beperkte mate om biotoop met lage begroeiing (grasland ten noorden van de weg die leidt naar de oostelijke parkeerplaats)’. De effecten van het vuurwerk strekken zich over een veel groter gebied uit dat juist wel open is (de gehele Vierde Bergboezem en de Vuchtpolder). Daarnaast is de begroeiing onvoldoende om het effect van licht en geluid te dempen. ‘Gezien de tijd van het jaar dat het festival wordt gehouden, zijn de meeste vogels naar verwachting in de fase van broeden en jongenzorg. Eventuele vervolg- of tweede legsels vormen hierop mogelijk een uitzondering’. Hier ontbreekt de kwantificering (als niet is onderzocht in welke mate vervolglegsels in het gebied voorkomen mag dit ook niet tot een ondergeschikt argument worden gemaakt).
4. Plan van aanpak ‘De gangbare wijze van broedvogelonderzoek (Van Dijk & Boele 2011) is meestal gericht op territoria. De bescherming vanuit de Flora- en faunawet geldt echter voor broedende vogels en hun nesten. Tijdens dit onderzoek is daarom specifieker gelet op waarnemingen die erop wijzen dat de betreffende vogels nesten hebben (nestindicerende waarnemingen). Uiteraard zijn waarnemingen die niet direct wijzen op een nest wel meegenomen in het onderzoek (territoriumindicerende waarnemingen). Door het gebruik van deze methode wordt dus meer informatie verkregen over waar zich 'vrij zeker' nesten bevinden en kan dus beter worden bepaald waar mogelijk effecten kunnen optreden’. Drie bezoeken binnen een week is volstrekt onvoldoende om een betrouwbaar beeld te verkrijgen van de aanwezige broedvogels. Juist de vogels met een broedsel hebben vaak slechts een korte zangpiek in de vroege ochtend en kunnen daardoor gemakkelijk gemist worden. Verder is extra aandacht schenken aan nestindicerende waarnemingen (een relatieve methode) niet hetzelfde als het opsporen van alle nesten (een absolute methode maar zeer arbeidsintensief). Om die reden mag niet de indruk gewekt worden dat de kaart met (vrij) zekere nesten volledig is. Ter illustratie: de IJsvogel die jaarlijks in het afgesloten gedeelte broedt is door de inventarisator niet vastgesteld. ‘In de categorie 'mogelijke nestplaatsen' vallen de vogels die territoriaal gedrag vertoonden (zang en balts)’.
Pagina
2 van 11
Het valt zonder uitgebreid onderzoek lastig te bewijzen maar het merendeel van de vogels die territoriaal gedrag vertonen zal waarschijnlijk wel degelijk broeden (anders hoefden ze immers geen territorium te verdedigen). Door ze in de categorie "mogelijke nestplaatsen" onder te brengen wordt de schijn gewekt dat hieraan minder gewicht hoeft te worden toegekend. ‘Op basis van alle vijf bezoeken is het totaal aantal aanwezige mogelijke en (vrij zekere) nesten en de (waarschijnlijke) locatie daarvan bepaald. Vervolgens is beoordeeld of er wijzigingen zijn opgetreden in de aanwezige mogelijke en (vrij) zekere nesten voor en na het festival, of dit te koppelen is aan het festival en of de maatregelen hebben gewerkt’. Drie bezoeken vooraf is onvoldoende om een betrouwbaar beeld te verkrijgen. Dat geldt ook voor twee bezoeken achteraf. Met name de soorten met een lage trefkans zullen dan zeker gemist en onderteld worden.
5. Resultaten en beoordeling ‘Bij één van de veldbezoeken werd een IJsvogel waargenomen, maar geschikte plaatsen voor een nest van deze soort zijn niet aangetroffen’. De IJsvogel broedt in het afgesloten broedgebied (het helofytenfilter aan de noordzijde van de Asterdplas). ‘Wat opvalt is dat tijdens ronde 1 de grootste activiteit is waargenomen en dat later minder activiteit is waargenomen. Dit kan mogelijk liggen aan het feit dat in de periode van het onderzoek een aantal nesten is uitgevlogen. De rondes direct voor en na het festival (2 en 4) laten een vergelijkbare activiteit zien’. Hier wordt de indruk gewekt alsof tijdens ieder bezoek alle vogels zijn vastgesteld. Dat is een belachelijke aanname (zie het hoofdstuk "trefkansen" in het Handboek Vogelinventarisatie (Hustings e.a. 1985). Ook al zouden er juvenielen zijn uitgevlogen dan moeten die nog steeds worden gevoerd. Verjagen en daarmee beperken van de foerageermogelijkheden is dan desastreus. ‘Voor het bepalen van het aantal (mogelijk) aanwezige nesten zijn de resultaten van de veldbezoeken uitgewerkt op een wijze die vergelijkbaar is met die van de BMP-methode van SOVON (Van Dijk & Boele 2011). Vanwege de korte gehele onderzoeksduur kon echter niet precies volgens die methode worden gewerkt’. Door alle veldbezoeken binnen een zeer kort tijdsbestek te plannen gaat de vergelijking met de BMP-methode volledig mank. Daarnaast is in het geheel geen onderzoek uitgevoerd in de Vierde Bergboezem en de Vuchtpolder, gebieden die ook nadelige effecten kunnen ondervinden, zeker als gevolg van de vuurwerkshow. ‘Wanneer de aantallen mogelijke en (vrij) zekere nesten voor en na het festival worden vergeleken, is een daling te zien van 38 nesten (29 mogelijke en 9 (vrij) zekere)’. De term nesten is hier misplaatst. Een nestindicerende waarneming is niet hetzelfde als een nest. Ondanks de onvolledigheid van het onderzoek geeft dit echter wel een indicatie die echter volledig terzijde wordt gelegd. ‘Het overgrote deel hiervan betreft soorten, waarvan voorafgaand aan het festival vogels met voer werden waargenomen en waar na afloop van het festival vogels met jongen werden aangetroffen, zoals Merel, Koolmees en Pimpelmees. Omdat vogels met uitgevlogen jongen al erg mobiel kunnen zijn, zijn dergelijke waarnemingen met terughoudendheid genoteerd om dubbeltellingen tegen te gaan. Dit verklaart mogelijk de afname van mogelijke en (vrij) zekere nesten van deze soorten’. Pagina
3 van 11
De auteur geeft hier zelf aan dat het voor het verkrijgen van echt betrouwbare cijfers eigenlijk noodzakelijk is om naar nesten te zoeken.
Nesten op het festivalterrein ‘Van de nestindicerende waarnemingen is de kans het grootst dat er daadwerkelijk een nest aanwezig is’. Nestindicerende waarnemingen leveren geen absolute aantallen op. Daarvoor is het noodzakelijk om naar alle nesten te zoeken. Dit onderzoek zelf, levert echter ook weer kans op verstoring van nesten op. Om die reden is het beter om geen grote activiteiten (waaronder festivals) binnen het broedseizoen te plannen’. 6. Conclusies Om ‘wegens gebrek aan bewijs’ te stellen dat de flora- & faunawet niet wordt overtreden, is een open deur. Een zichzelf respecterend onderzoeker weet van achter het bureau al dat dit met een dergelijk kort onderzoek niet bewijsbaar is. Zelfs de indicatie die het onderzoek oplevert (een daling van 38 nestindicerende waarnemingen na het festival) wordt genegeerd. Naar de effecten van een vuurwerkshow op vogels in de wijde omtrek van het festivalterrein (open veld) is geen onderzoek gedaan. Om die reden mag niet de conclusie getrokken worden dat er geen conflict is met de flora- en faunawet.
Pagina
4 van 11
DEEL 2 Waarnemingen in het gebied Zowel voor als na het dance festival is het gebied in de directe omgeving van het festival terrein via dezelfde route bezocht en de waarnemingen zijn ingevoerd in waarneming.nl. Daarbij werd vooral gelet op zingende vogels. Nesten werden niet gecontroleerd omdat daarmee de broedrust direct zou zijn verstoord. Bovendien zijn deze in het afgesloten gebied onbereikbaar. Er is geteld op 6 juni, op de ochtend voorafgaand aan het festival, en vervolgens op 7 en 9 juni. Bij de telling van 7 juni zijn alleen de vogels met broedindicerend gedrag genoteerd. De tellijsten worden hieronder vermeld. Alle waarnemingen d.d. 6-6: Wetenschappelijke naam Streptopelia decaocto Delichon urbicum Garrulus glandarius Coloeus monedula Passer montanus Sturnus vulgaris Corvus corone Turdus merula Turdus philomelos Turdus philomelos Troglodytes troglodytes Sylvia atricapilla Sylvia atricapilla Columba palumbus Dendrocopos major Erithacus rubecula Troglodytes troglodytes Phylloscopus collybita Dendrocopos major Turdus philomelos Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Sylvia atricapilla Parus major Turdus merula Certhia brachydactyla Troglodytes troglodytes Phylloscopus trochilus Parus major Troglodytes troglodytes Phylloscopus collybita Sylvia communis Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Parus major Parus major Turdus merula Columba palumbus Anas platyrhynchos Fulica atra Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia borin Troglodytes troglodytes Sylvia communis Turdus philomelos Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia communis Parus major Fulica atra
Naam Turkse Tortel Huiszwaluw Gaai Kauw Ringmus Spreeuw Zwarte Kraai Merel Zanglijster Zanglijster Winterkoning Zwartkop Zwartkop Houtduif Grote Bonte Specht Roodborst Winterkoning Tjiftjaf Grote Bonte Specht Zanglijster Zwartkop Winterkoning Zwartkop Koolmees Merel Boomkruiper Winterkoning Fitis Koolmees Winterkoning Tjiftjaf Grasmus Zwartkop Winterkoning Koolmees Koolmees Merel Houtduif Wilde Eend Meerkoet Grasmus Bosrietzanger Tuinfluiter Winterkoning Grasmus Zanglijster Grasmus Bosrietzanger Grasmus Koolmees Meerkoet
Datum Tijd Aantal Geslacht Kleed 6-6-2015 7:13 4 onbekend adult 6-6-2015 7:13 4 onbekend adult 6-6-2015 7:14 1 onbekend adult 6-6-2015 7:14 8 4 paar adult 6-6-2015 7:14 8 4 paar adult 6-6-2015 7:15 6 onbekend juveniel 6-6-2015 7:15 1 onbekend adult 6-6-2015 7:17 3 man adult 6-6-2015 7:18 1 man adult 6-6-2015 7:18 1 man adult 6-6-2015 7:18 1 man adult 6-6-2015 7:19 1 onbekend adult 6-6-2015 7:19 1 man adult 6-6-2015 7:20 1 man adult 6-6-2015 7:20 1 man adult 6-6-2015 7:21 1 man adult 6-6-2015 7:21 1 onbekend adult 6-6-2015 7:21 1 onbekend adult 6-6-2015 7:23 1 man adult 6-6-2015 7:23 1 man adult 6-6-2015 7:26 1 man adult 6-6-2015 7:26 1 man adult 6-6-2015 7:27 1 man adult 6-6-2015 7:33 4 onbekend juveniel 6-6-2015 7:35 1 man adult 6-6-2015 7:36 1 man adult 6-6-2015 7:37 1 man adult 6-6-2015 7:37 1 man adult 6-6-2015 7:38 1 man adult 6-6-2015 7:41 1 onbekend adult 6-6-2015 7:41 1 onbekend adult 6-6-2015 7:41 1 man adult 6-6-2015 7:42 1 onbekend adult 6-6-2015 7:42 1 onbekend adult 6-6-2015 7:42 1 onbekend adult 6-6-2015 7:42 1 onbekend adult 6-6-2015 7:43 1 onbekend adult 6-6-2015 7:45 1 man adult 6-6-2015 7:45 2 onbekend adult 6-6-2015 7:45 1 man adult 6-6-2015 7:47 1 onbekend adult 6-6-2015 7:48 1 man adult 6-6-2015 7:53 1 man adult 6-6-2015 7:54 1 man adult 6-6-2015 7:54 1 man adult 6-6-2015 7:56 1 man adult 6-6-2015 7:57 1 man adult 6-6-2015 7:58 1 man adult 6-6-2015 7:58 1 man adult 6-6-2015 7:59 1 man adult 6-6-2015 8:01 1 man adult Pagina
5 van 11
Gedrag roepend foeragerend ter plaatse foeragerend foeragerend ter plaatse ter plaatse foeragerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend bezet nest baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend foeragerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend roepend foeragerend baltsend / zingend ter plaatse nestindicerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend nestindicerend
X
Y 110,591 110,599 110,592 110,592 110,592 110,596 110,596 110,481 110,388 110,388 110,472 110,4 110,461 110,429 110,442 110,376 110,379 110,379 110,541 110,541 110,541 110,541 110,541 110,732 110,726 110,759 110,788 110,841 110,788 110,89 110,932 110,934 110,934 110,934 110,934 110,934 110,934 111,013 111,013 111,015 111,212 111,117 111,425 111,445 111,367 111,495 111,603 111,566 111,566 111,566 111,566
404,569 404,564 404,573 404,573 404,573 404,568 404,566 404,605 404,692 404,692 404,609 404,695 404,612 404,623 404,618 404,61 404,671 404,671 404,928 404,928 404,928 404,928 404,928 404,803 404,652 404,625 404,601 404,604 404,601 404,777 404,741 404,747 404,736 404,736 404,736 404,736 404,736 404,748 404,751 404,749 405,075 404,798 404,858 404,775 404,783 404,617 404,609 404,513 404,513 404,513 404,513
Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia borin Fringilla coelebs Phylloscopus collybita Prunella modularis Parus major Troglodytes troglodytes Parus major Phylloscopus collybita Cyanistes caeruleus Phylloscopus collybita Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Columba palumbus Passer domesticus Passer domesticus Parus major Cyanistes caeruleus Turdus merula Anas platyrhynchos Fringilla coelebs Phylloscopus collybita Pica pica
Grasmus 6-6-2015 Bosrietzanger 6-6-2015 Tuinfluiter 6-6-2015 Vink 6-6-2015 Tjiftjaf 6-6-2015 Heggenmus 6-6-2015 Koolmees 6-6-2015 Winterkoning 6-6-2015 Koolmees 6-6-2015 Tjiftjaf 6-6-2015 Pimpelmees 6-6-2015 Tjiftjaf 6-6-2015 Zwartkop 6-6-2015 Winterkoning 6-6-2015 Houtduif 6-6-2015 Huismus 6-6-2015 Huismus 6-6-2015 Koolmees 6-6-2015 Pimpelmees 6-6-2015 Merel 6-6-2015 Wilde Eend 6-6-2015 Vink 6-6-2015 Tjiftjaf 6-6-2015 Ekster 6-6-2015 TOTAAL AANTAL VOGELS
8:01 8:01 8:11 8:12 8:14 8:30 8:43 8:43 8:43 8:44 8:44 8:46 8:46 8:49 8:50 8:52 8:52 8:55 8:58 8:59 9:00 9:01 9:03 9:09
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 106
man man man man man man onbekend onbekend onbekend onbekend man onbekend onbekend onbekend onbekend man man man onbekend onbekend onbekend onbekend onbekend man
adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult
baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend roepend roepend roepend foeragerend ter plaatse baltsend / zingend baltsend / zingend roepend
111,566 111,566 111,566 111,038 110,913 108,73 108,933 108,933 108,933 108,911 108,761 108,708 108,597 108,757 108,757 108,949 109,007 108,853 109,147 109,147 109,147 109,147 109,147 108,887
404,513 404,513 404,513 404,697 404,684 402,652 403,349 403,349 403,349 403,443 403,135 403,175 403,118 403,332 403,332 402,995 403,349 402,834 403,171 403,171 403,171 403,171 403,171 402,218
Alle waarnemingen d.d. 9-6: Wetenschappelijke naam Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Sylvia atricapilla Parus major Troglodytes troglodytes Fringilla coelebs Sylvia borin Acrocephalus scirpaceus Turdus merula Phylloscopus trochilus Ardea cinerea Anas platyrhynchos Anas platyrhynchos Cygnus olor Hirundo rustica Anas platyrhynchos Alopochen aegyptiaca Cyanistes caeruleus Dendrocopos major Sylvia communis Sylvia borin Troglodytes troglodytes Sylvia communis Troglodytes troglodytes Anas platyrhynchos Garrulus glandarius Podiceps cristatus Fulica atra Podiceps cristatus Phalacrocorax carbo Phylloscopus trochilus Cyanistes caeruleus Sylvia atricapilla Phylloscopus collybita Dendrocopos major Sylvia communis Sylvia communis Fringilla coelebs Sylvia communis
Naam Tjiftjaf Fitis Zwartkop Koolmees Winterkoning Vink Tuinfluiter Kleine Karekiet Merel Fitis Blauwe Reiger Wilde Eend Wilde Eend Knobbelzwaan Boerenzwaluw Wilde Eend Nijlgans Pimpelmees Grote Bonte Specht Grasmus Tuinfluiter Winterkoning Grasmus Winterkoning Wilde Eend Gaai Fuut Meerkoet Fuut Aalscholver Fitis Pimpelmees Zwartkop Tjiftjaf Grote Bonte Specht Grasmus Grasmus Vink Grasmus
Datum 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015 9-6-2015
Tijd Aantal Geslacht Kleed 10:28 1 onbekend adult 10:28 1 man adult 10:28 1 onbekend adult 10:29 1 man adult 10:29 1 man adult 10:29 1 man adult 10:30 1 man adult 10:31 1 man adult 10:32 1 man adult 10:32 1 onbekend adult 10:33 1 man adult 10:35 1 onbekend juveniel 10:35 1 vrouw adult 10:38 2 onbekend adult 10:38 4 onbekend adult 10:38 5 onbekend adult 10:39 2 onbekend adult 10:41 3 onbekend juveniel 10:45 1 man adult 10:46 1 man adult 10:46 1 onbekend adult 10:48 1 man adult 10:49 1 man adult 10:50 1 man adult 10:53 1 man adult 10:54 1 man adult 10:56 1 onbekend adult 10:58 5 onbekend adult 10:58 5 onbekend adult 10:58 1 onbekend adult 10:59 1 onbekend adult 11:00 1 onbekend adult 11:04 1 onbekend adult 11:05 1 onbekend adult 11:05 1 onbekend adult 11:08 1 onbekend adult 11:08 1 onbekend adult 11:09 1 onbekend adult 11:10 1 onbekend adult
Pagina
6 van 11
Gedrag baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend foeragerend baltsend / zingend foeragerend ter plaatse ter plaatse ter plaatse foeragerend ter plaatse ter plaatse ter plaatse roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend ter plaatse ter plaatse ter plaatse ter plaatse ter plaatse ter plaatse baltsend / zingend ter plaatse baltsend / zingend baltsend / zingend roepend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
X
Y 110,78 110,78 110,941 110,787 110,787 110,78 110,784 110,824 110,856 110,969 110,858 110,948 110,95 110,991 110,992 110,992 110,991 111,053 110,996 110,972 111,032 110,972 110,972 111,159 111,159 111,017 111,131 111,182 111,181 111,181 111,375 111,375 111,459 111,269 111,459 111,542 111,269 111,542 111,525
404,505 404,505 404,804 404,505 404,505 404,505 404,502 404,54 404,562 404,83 404,562 404,607 404,607 404,562 404,563 404,562 404,559 404,588 404,735 404,774 404,705 404,774 404,774 405,04 405,04 405,009 404,672 404,688 404,687 404,685 405,008 405,008 405,005 404,731 405,005 404,93 404,731 404,93 404,603
Phylloscopus collybita Sylvia communis Carduelis carduelis Acrocephalus palustris Erithacus rubecula Phylloscopus collybita Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes
Tjiftjaf 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Putter 9-6-2015 Bosrietzanger 9-6-2015 Roodborst 9-6-2015 Tjiftjaf 9-6-2015 Zwartkop 9-6-2015 Winterkoning 9-6-2015 TOTAAL AANTAL VOGELS
11:12 11:13 11:19 11:21 11:26 11:33 11:39 11:39
1 1 4 1 1 1 1 1 69
onbekend onbekend onbekend man man onbekend onbekend onbekend
adult adult adult adult adult adult adult adult
baltsend / zingend baltsend / zingend foeragerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
111,868 111,868 111,596 111,575 111,377 110,978 110,981 110,981
405,07 405,07 404,524 404,572 404,714 405,121 404,766 404,766
Broedindicerende waarnemingen d.d. 6-6: Wetenschappelijke naam Turdus philomelos Turdus philomelos Troglodytes troglodytes Sylvia atricapilla Sylvia atricapilla Columba palumbus Erithacus rubecula Troglodytes troglodytes Phylloscopus collybita Dendrocopos major Turdus philomelos Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Sylvia atricapilla Certhia brachydactyla Troglodytes troglodytes Phylloscopus trochilus Troglodytes troglodytes Phylloscopus collybita Sylvia communis Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Columba palumbus Fulica atra Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia borin Troglodytes troglodytes Sylvia communis Turdus philomelos Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia communis Fulica atra Sylvia communis Acrocephalus palustris Sylvia borin Fringilla coelebs Phylloscopus collybita Prunella modularis Troglodytes troglodytes Phylloscopus collybita Phylloscopus collybita Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Columba palumbus Fringilla coelebs Phylloscopus collybita
Naam Datum Tijd Aantal Geslacht Zanglijster 6-6-2015 7:18 1 man Zanglijster 6-6-2015 7:18 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:18 1 man Zwartkop 6-6-2015 7:19 1 onbekend Zwartkop 6-6-2015 7:19 1 man Houtduif 6-6-2015 7:20 1 man Roodborst 6-6-2015 7:21 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:21 1 onbekend Tjiftjaf 6-6-2015 7:21 1 onbekend Grote Bonte Specht 6-6-2015 7:23 1 man Zanglijster 6-6-2015 7:23 1 man Zwartkop 6-6-2015 7:26 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:26 1 man Zwartkop 6-6-2015 7:27 1 man Boomkruiper 6-6-2015 7:36 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:37 1 man Fitis 6-6-2015 7:37 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:41 1 onbekend Tjiftjaf 6-6-2015 7:41 1 onbekend Grasmus 6-6-2015 7:41 1 man Zwartkop 6-6-2015 7:42 1 onbekend Winterkoning 6-6-2015 7:42 1 onbekend Houtduif 6-6-2015 7:45 1 man Meerkoet 6-6-2015 7:45 1 man Grasmus 6-6-2015 7:47 1 onbekend Bosrietzanger 6-6-2015 7:48 1 man Tuinfluiter 6-6-2015 7:53 1 man Winterkoning 6-6-2015 7:54 1 man Grasmus 6-6-2015 7:54 1 man Zanglijster 6-6-2015 7:56 1 man Grasmus 6-6-2015 7:57 1 man Bosrietzanger 6-6-2015 7:58 1 man Grasmus 6-6-2015 7:58 1 man Meerkoet 6-6-2015 8:01 1 man Grasmus 6-6-2015 8:01 1 man Bosrietzanger 6-6-2015 8:01 1 man Tuinfluiter 6-6-2015 8:11 1 man Vink 6-6-2015 8:12 1 man Tjiftjaf 6-6-2015 8:14 1 man Heggenmus 6-6-2015 8:30 1 man Winterkoning 6-6-2015 8:43 1 onbekend Tjiftjaf 6-6-2015 8:44 1 onbekend Tjiftjaf 6-6-2015 8:46 1 onbekend Zwartkop 6-6-2015 8:46 1 onbekend Winterkoning 6-6-2015 8:49 1 onbekend Houtduif 6-6-2015 8:50 1 onbekend Vink 6-6-2015 9:01 1 onbekend Tjiftjaf 6-6-2015 9:03 1 onbekend TOTAAL AANTAL VOGELS 48
Pagina
7 van 11
Kleed adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult
Gedrag baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend bezet nest baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend nestindicerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend nestindicerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
X Y 110,388 404,692 110,388 404,692 110,472 404,609 110,4 404,695 110,461 404,612 110,429 404,623 110,376 404,61 110,379 404,671 110,379 404,671 110,541 404,928 110,541 404,928 110,541 404,928 110,541 404,928 110,541 404,928 110,759 404,625 110,788 404,601 110,841 404,604 110,89 404,777 110,932 404,741 110,934 404,747 110,934 404,736 110,934 404,736 111,013 404,748 111,015 404,749 111,212 405,075 111,117 404,798 111,425 404,858 111,445 404,775 111,367 404,783 111,495 404,617 111,603 404,609 111,566 404,513 111,566 404,513 111,566 404,513 111,566 404,513 111,566 404,513 111,566 404,513 111,038 404,697 110,913 404,684 108,73 402,652 108,933 403,349 108,911 403,443 108,708 403,175 108,597 403,118 108,757 403,332 108,757 403,332 109,147 403,171 109,147 403,171
Broedindicerende waarnemingen d.d. 7-6 Wetenschappelijke naam Acrocephalus schoenobaenus Acrocephalus palustris Phylloscopus collybita Erithacus rubecula Turdus philomelos Fringilla coelebs Acrocephalus schoenobaenus Sylvia borin Sylvia communis Phylloscopus collybita Luscinia svecica Phylloscopus collybita Emberiza schoeniclus Emberiza schoeniclus Alauda arvensis Acrocephalus scirpaceus Fulica atra Acrocephalus scirpaceus Sylvia communis Acrocephalus scirpaceus Acrocephalus scirpaceus Acrocephalus scirpaceus Acrocephalus scirpaceus Turdus merula
Naam
Datum
Rietzanger Bosrietzanger Tjiftjaf Roodborst Zanglijster Vink
7-6-2015 7-6-2015 7-6-2015 7-6-2015 7-6-2015 7-6-2015
Tijd
Aantal Geslacht
Kleed
Gedrag
X
Y
7:32 7:32 7:36 7:36 7:58 8:00
1 1 1 1 1 1
man man onbekend onbekend man man
adult adult adult adult adult adult
baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
107,376 107,376 107,629 107,629 106,799 106,73
405,34 405,34 405,195 405,195 404,319 404,314
Rietzanger 7-6-2015 8:00 Tuinfluiter 7-6-2015 8:01 Grasmus 7-6-2015 8:14 Tjiftjaf 7-6-2015 8:14 Blauwborst 7-6-2015 8:17 Tjiftjaf 7-6-2015 8:34 Rietgors 7-6-2015 8:36 Rietgors 7-6-2015 9:01 Veldleeuwerik 7-6-2015 9:09 Kleine Karekiet 7-6-2015 9:09 Meerkoet 7-6-2015 9:15 Kleine Karekiet 7-6-2015 9:27 Grasmus 7-6-2015 9:33 Kleine Karekiet 7-6-2015 9:36 Kleine Karekiet 7-6-2015 9:57 Kleine Karekiet 7-6-2015 10:20 Kleine Karekiet 7-6-2015 10:20 Merel 7-6-2015 10:22 TOTAAL AANTAL VOGELS
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 24
man man onbekend onbekend man onbekend man onbekend man man onbekend onbekend man man man man man man
adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult adult
baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend nestindicerend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
106,73 106,73 106,884 106,884 106,783 106,566 106,578 106,456 106,293 106,293 106,071 105,808 105,738 105,71 106,501 106,811 106,676 106,81
404,314 404,314 404,552 404,552 404,302 404,514 404,622 404,911 404,573 404,572 404,631 404,577 404,359 404,366 404,969 404,918 404,972 405,02
Broedindicerende waarnemingen d.d. 9-6 Wetenschappelijke naam Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes Fringilla coelebs Sylvia borin Acrocephalus scirpaceus Phylloscopus trochilus Sylvia communis Sylvia borin Troglodytes troglodytes Sylvia communis Troglodytes troglodytes Sylvia atricapilla Phylloscopus collybita Sylvia communis Sylvia communis Fringilla coelebs Sylvia communis Phylloscopus collybita Sylvia communis Acrocephalus palustris Erithacus rubecula Phylloscopus collybita Sylvia atricapilla Troglodytes troglodytes
Naam Datum Tjiftjaf 9-6-2015 Fitis 9-6-2015 Zwartkop 9-6-2015 Winterkoning 9-6-2015 Vink 9-6-2015 Tuinfluiter 9-6-2015 Kleine Karekiet 9-6-2015 Fitis 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Tuinfluiter 9-6-2015 Winterkoning 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Winterkoning 9-6-2015 Zwartkop 9-6-2015 Tjiftjaf 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Vink 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Tjiftjaf 9-6-2015 Grasmus 9-6-2015 Bosrietzanger 9-6-2015 Roodborst 9-6-2015 Tjiftjaf 9-6-2015 Zwartkop 9-6-2015 Winterkoning 9-6-2015 TOTAAL AANTAL VOGELS
Tijd Aantal Geslacht Kleed 10:28 1 onbekend adult 10:28 1 man adult 10:28 1 onbekend adult 10:29 1 man adult 10:29 1 man adult 10:30 1 man adult 10:31 1 man adult 10:32 1 onbekend adult 10:46 1 man adult 10:46 1 onbekend adult 10:48 1 man adult 10:49 1 man adult 10:50 1 man adult 11:04 1 onbekend adult 11:05 1 onbekend adult 11:08 1 onbekend adult 11:08 1 onbekend adult 11:09 1 onbekend adult 11:10 1 onbekend adult 11:12 1 onbekend adult 11:13 1 onbekend adult 11:21 1 man adult 11:26 1 man adult 11:33 1 onbekend adult 11:39 1 onbekend adult 11:39 1 onbekend adult 26
Pagina
8 van 11
Gedrag baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend baltsend / zingend
X 110,78 110,78 110,941 110,787 110,78 110,784 110,824 110,969 110,972 111,032 110,972 110,972 111,159 111,459 111,269 111,542 111,269 111,542 111,525 111,868 111,868 111,575 111,377 110,978 110,981 110,981
Y 404,505 404,505 404,804 404,505 404,505 404,502 404,54 404,83 404,774 404,705 404,774 404,774 405,04 405,005 404,731 404,93 404,731 404,93 404,603 405,07 405,07 404,572 404,714 405,121 404,766 404,766
Resultaten Opvallend is het verschil in aantallen. Op 6 juni worden er, ondanks de verstoring door de opbouw van het festivalterrein 106 vogels waargenomen. Op 9 juni zijn dat er nog maar 69. De aantallen vogels met broedindicerend gedrag geven een nog ernstiger beeld. Op 6 juni zijn dat 48 vogels, op 7 en 9 juni, dus na het festival, is dit aantal gehalveerd tot resp. 24 en 26 vogels. Potentie van het gebied Van 2008 tot en met 2012 werd de Roerdomp regelmatig aan zijn baltsgeluiden gehoord. Ook was er een zichtwaarneming van een juveniel. Deze overduidelijk broedindicerende waarnemingen zijn sedert 2013 niet meer voorgekomen. Omgeving en biotoop van het gebied zijn uitermate geschikt voor de Bosrietzanger. Deze is sporadisch wel eens gehoord maar heeft de West Brabantse Vogelwerkgroep nooit als broedvogel kunnen vaststellen. Ook soorten als Blauwborst en Nachtegaal zouden we in het gebied mogen verwachten maar zijn nimmer waargenomen. Conclusie De tellingen van de West Brabantse Vogelwerkgroep laten een significante daling van het aantal vogels zien direct na het festival. Het ecologisch onderzoek van Altenburg & Wymenga wijst, ondanks de in deel 1 aangegeven omissies, ook op een lager aantal mogelijke en vrij zekere nesten na het festival. Het ontbreken van bepaalde vogelsoorten die er op grond van de biotoop zouden mogen worden verwacht, kan niet aan het festival worden toegeschreven. Anderzijds kan worden gesteld dat het festival deze soorten ook op geen enkele wijze kansen biedt. Er is teveel verstoring door activiteiten als gevolg van de opbouw (rijdende kranen, auto’s, lawaai veel mensen, etc). Hierdoor wordt het terrein volledig ongeschikt voor het foerageren van diverse broedvogelsoorten zoals Merel, Zanglijster, Grauwe Gans, Groenling, Putter en Spreeuw. Maar juist in de broedperiode is foerageren broodnodig voor de opgroeiende jongen. Het is bekend dat juveniele vogels, die gedurende een aantal uren niet kunnen worden gevoerd, meestal niet overleven. Verstoring van de broedende vogels ligt voor de hand omdat ze ‘s avonds door licht en geluid van het nest kunnen worden verjaagd waarna het nest niet meer in het donker kan worden teruggevonden. De jongen koelen af en overleven niet. Natuurlijk is het moeilijk te bewijzen dat er jongen zijn omgekomen doordat ze niet meer gevoed of verlaten zijn door hun gevluchte ouders. Dit omdat de natuur deze bewijzen binnen de kortste keren zelf zal hebben opgeruimd. En onmiddellijk na het festival op zoek gaan naar dode jongen en verlaten nesten met eieren zal alleen maar meer schade toebrengen, omdat dan de kans groot is dat ook de laatste of toch teruggekeerde vogels verjaagd of verstoord worden. De vergunning wordt verleend op basis van het ontbreken van concreet bewijs. Immers het rapport van het ecologisch bureau heeft geen bewijzen voor verjaging geconstateerd. En dat is logisch, gezien de voorgaande constatering dat de bewijzen door de natuur zelf snel worden opgeruimd. Hoewel er geen hard bewijs is te leveren, heeft het Pussy Lounge festival toch minimaal de schijn tegen. Wij vinden het dan ook onbegrijpelijk dat in het genoemde ecologische onderzoek wordt geconcludeerd dat er geen sprake is van overtreding van de wet wegens gebrek aan bewijs. Het is kinderlijk eenvoudig om te begrijpen dat opbouwwerkzaamheden, (knal)hard geluid en vuurwerk de vogels verjaagd. Een festival van deze aard, omvang en impact hoort niet thuis in dit gebied en zeker niet midden in het broedseizoen.
Pagina
9 van 11
Deel 3 Het woord aan een natuurliefhebber en bewoner van de Haagse Beemden Het helofytenfilter ten behoeve van de zuivering van het water van de Asterdplas, bestaande uit nat broekbos en rietvelden, is in de loop der jaren een zeer gevarieerd natuurgebied geworden waarin vele vogels zich thuis zijn gaan voelen (maar ook zijn verdwenen) en als broedgebied gebruiken. Er loopt slechts 1 pad door het gebied, en de gemeente heeft besloten dit pad af te sluiten in het broedseizoen (daarmee invulling gevend aan hun zorgplicht), zodat er geen verstoringen tijdens broeden en voeden zullen plaatsvinden. Dit alles gebaseerd op artikel 2 van de flora- en faunawet (1. Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving. 2. De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voorzover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voorzover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.) Dit is een mooi voorbeeld van eenvoudige en effectieve natuurbescherming door de gemeente (NEE, tenzij). Maar diezelfde gemeente staat in het broedseizoen wel een dance festival (Pussy Lounge) met 15.000 bezoekers toe op een terrein direct gelegen naast dat broedgebied. Iedereen kan begrijpen dat dit vreemd is en eigenlijk niet te rijmen. Maar toch wordt de vergunning voor een dergelijk festival verleend, op basis van een ecologisch bureau dat onderzoek heeft gedaan op het festival terrein (en niet in het broedgebied), waar niet expliciet uit zou blijken dat het festival met vuurwerkshow een ongunstig effect heeft op de ter plaatse aanwezige (broed)vogels. Er is hier blijkbaar duidelijk sprake van gebrek aan communicatie binnen het gemeentehuis. Een kind kan begrijpen dat het houden van een massaal festival niet bevorderlijk is voor de vogels in dat gebied in het broedseizoen, en de vergunningverleners beroepen zich enkel op een rapport dat ten gunste van het festival wordt geïnterpreteerd. Het is ook niet te rijmen met lid 2 uit artikel 2 van de Flora- en fauna wet (een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voorzover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voorzover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken). Maar toch meent de gemeente jaarlijks een vergunning in het broedseizoen te moeten verlenen. Al jaren hoor je mensen, die regelmatig het betreffende helofyten filter en de omgeving bezoeken, die zich afvragen hoe het nu kan dat er een afsluiting voor het broedgebied is gepleegd, met daarop de mededeling; ‘afgesloten i.v.m. broedseizoen’, terwijl gelijktijdig een festival naast het broedgebied toegestaan wordt, inclusief afsluitende vuurwerkshow boven het broedgebied. Dit is niet uit te leggen en te onderbouwen, maar toch doet de gemeente dit nu al meerdere jaren omdat er weinig tot geen klachten zouden zijn. Het is alleen jammer dat de vogels geen klachten kunnen indienen, want dan zou het bezwaren regenen. En wanneer dan de natuur liefhebber het voor de vogels opneemt, heeft de vergunningverlener een mooie clausule in de wet gevonden. Namelijk dat je geen belanghebbende bent als je niet direct binnen 400 meter woont, zicht op het gebied hebt en er last van ondervindt. Gezien de ligging van het gebied kan de gemeente, o.a. op grond van deze redenering een vergunning verlenen die niet is uit te leggen aan de bewoners van de stad. Want hoezo, broedrust in dat gebied als zo’n festival, inclusief n.b. vuurwerk wordt toegestaan? Een gemeente zou haar voorbeeldfunctie hierin serieus moeten nemen door juist geen vergunning te verlenen. Pagina
10 van 11
Het is niet zo dat natuurliefhebbers tegen het festival zelf zijn, maar wel tegen het feit dat het gehouden wordt in het broedseizoen direct gelegen aan een kwetsbaar natuur- en broedgebied. De natuur in de nabije woonomgeving is het gebied waar bewoners willen kunnen genieten van de flora en fauna. Daarmee zijn deze automatisch ook belanghebbende, want het is hun natuur, en niet van de ambtenaren op het gemeentehuis. Nu het gebied noord van de Haagse Beemden meer voor natuurontwikkeling is ingericht (4e bergboezem), en samen met de Haagse Beemden en het helofytenfilter een gevarieerd gebied is geworden waar vele verschillende vogelsoorten zich thuis voelen, zal ook de belangstelling van natuurvrienden en natuurverenigingen toenemen. Alleen al met nuchter verstand kan worden geconcludeerd dat een festival van deze omvang en impact met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zal leiden tot aantasting en verstoring van de natuur. Het ‘NEE, tenzij’ zou hier leidend moeten zijn.
Conclusie en aanbevelingen De flora- en faunawet is heel duidelijk in artikel 2 lid 2: een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, is verplicht dergelijk handelen achterwege te laten Het toestaan van een festival met de aard en omvang zoals Pussy Lounge is in strijd met de wet en past niet in het gebied. Er kan en mag dus geen vergunning voor worden verleend. Er moeten alternatieven te vinden zijn voor dit festival. Te denken valt aan een industrieterrein of de Bavelse Berg. Indien de keus toch perse voor de Asterdplas zou moeten worden gemaakt, organiseer het festival dan in het najaar, buiten het broedseizoen.
Kors Jan Snoeij Voorzitter West Brabantse Vogelwerkgroep. Mede namens KNNV afdeling Breda, IVN Mark & Donge en Natuur- en Milieuvereniging Markkant. Met dank aan: John Frijters Bert van de Haar Piet van Iersel Kees van der Krift
Pagina
11 van 11
