Auteursrecht
Gevraagd:
de ultieme handleiding voor auteursrecht! Paul SIJSMANS is projectmedewerker VOWB vzw
[email protected] Kaat VAN WONTERGHEM is coördinator VOWB vzw/ELEKTRON vzw
[email protected]
De massale informatie die vandaag beschikbaar en toegankelijk is, impliceert ook een regelgeving voor het ‘goede’ gebruik van al dat materiaal. België was rijkelijk laat met de implementatie van de Europese richtlijn rond copyright en auteursrecht. Nu die toetssteen er is, ontstaan bijna gelijktijdig enkele initiatieven die duidelijk hetzelfde willen: klaarheid scheppen in deze complexe materie ten behoeve van landelijke verenigingen of instellingen en hun leden. VOWB, het Vlaams Overlegorgaan inzake Wetenschappelijk Bibliotheekwerk, ontwierp een handleiding met FAQ-lijsten en zocht hiervoor
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 5
juridische ondersteuning.
Achtergrond: het VOWB-project streaming video Video verspreiden via computernetwerken maakt meer dan ooit deel uit van onze hedendaagse cultuur. Bovendien is het een niet meer weg te denken instrument binnen het (hoger) onderwijs. Naar analogie met centraal gecoördineerde streaming-mediaprojecten in het buitenland 1 zette VOWB begin 2006 een online bevraging op. Er werd gepeild naar een stand van zaken rond het gebruik van deze relatief nieuwe technologie en gevraagd naar de
wensen en vooral de noden van de leden op dit vlak. Hoewel nog niet elke instelling voor hoger onderwijs in Vlaanderen technologisch klaar is voor streaming, bestaat er een grote unanimiteit over het nut ervan voor onderwijs en onderzoek: in de eerste plaats in het kader van de elektronische leeromgeving, maar daarnaast ook om afbeeldingen of muziekfragmenten te delen in specifieke opleidingen zoals kunstwetenschappen of musicologie, en zelfs om live chirurgisch materiaal in de geneeskunde uit te wisselen. Bibliothecarissen, ICT-verantwoordelijken en onderwijsdeskundigen uit alle 28 instellingen – 6 universiteiten en 22 hogescholen 2 – namen deel aan de bevraging. Naar aanleiding van de resultaten werd een werkgroep in het leven geroepen, die eind april 2006 een eerste keer vergaderde. Een twintigtal deelnemers besprak er de rol die het VOWB op het vlak van streamingtechnologie voor het Vlaams hoger onderwijs kan vervullen. Uit de praktijkvoorbeelden die tijdens de vergadering aan bod kwamen, bleek dat er vooral nood was aan een concreet initiatief rond auteurs- en naburige rechten. Docenten en studenten maken in grote mate gebruik van opgenomen video- en audiomateriaal en hergebruiken het later in andere contexten zonder nog stil te staan bij de herkomst ervan. Denk maar aan het erg populaire YouTube, blogs, Wiki’s en dies meer. Zolang dit materiaal louter in klassikaal verband
19
auteursrecht
Wat is streaming? Video- en audiobestanden kunnen op drie verschillende manieren via het internet gedownload worden. 1. De meest klassieke manier is http-download. Hierbij moet het audiovisuele bestand eerst volledig op de pc van de eindgebruiker worden opgeslagen voordat het bekeken en/of beluisterd kan worden. In combinatie met een trage internetverbinding kan de downloadtijd oplopen tot vele uren. 2. Bij progressieve download moeten de data eveneens volledig op de computer van de eindgebruiker worden opgeslagen, maar het al binnengehaalde gedeelte kan ondertussen bekeken of beluisterd worden. Het is echter niet mogelijk om ook andere bestandsdelen af te spelen zonder dat ze volledig opgeladen en opgebouwd zijn. 3. Streaming is de techniek waarmee videobeelden en geluidsfragmenten via het internet vanaf een streamingserver naar de pc van de eindgebruiker gezonden worden. Het originele bestand blijft daarbij op de streamingserver staan en hoeft dus niet gedownload te worden. Een deel van de verstuurde (versleutelde en gecomprimeerde) data wordt eerst in een buffer op de pc van de gebruiker opgeslagen, ontsleuteld, in de juiste volgorde geplaatst en gesynchroniseerd. Zodra er genoeg bruikbare bytes van het opgevraagde bestand in de buffer geladen zijn, begint het afspeelprogramma op de pc met het afspelen ervan. Intussen worden de overige datapakketjes als een continue stroom verder aangeleverd en gebufferd. Hierbij wordt geen ruimte op de harde schijf van de pc gebruikt.
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 5
Video op aanvraag is één van de meest commerciële toepassingen. De streamingtechnologie maakt het ook mogelijk om ‘live’ audio en video door te sturen en te ontvangen. Videoconferentie en digitale radio via het internet zijn hiervan de meest bekende voorbeelden. De gebruiker ervaart daarbij het gevoel dat het om ‘just in time’-bezorging gaat. In werkelijkheid zal de ontvangst van de mediastroom steeds met een minieme vertraging gepaard gaan, te wijten aan het bufferen, coderen en decoderen van de verstuurde datasets. Dankzij streaming kun je ook gaan meten wie wat bekijkt en voor hoelang. Door de onmogelijkheid om te downloaden kunnen de rechten van streaming videometariaal vlotter geregeld worden.
20
gebruikt wordt, zijn er geen problemen. Maar wat met auteursrechtelijk materiaal binnen het intranet van de instelling of geïntegreerd in internettoepassingen? Oneigenlijk gebruik van zulk materiaal in de elektronische leeromgeving kan leiden tot een duur juridisch proces met onomkeerbare gevolgen voor de instelling en dat schiet duidelijk voorbij aan het nut van dit lesmateriaal. De Hogeschool Gent trachtte daarom in 2005 een overeenkomst te sluiten met enkele beheersvennootschappen en grote omroeporganisaties rond het gebruik van opgenomen audio- en videomateriaal, voornamelijk bedoeld voor taalonderricht. De aangeschreven beheersmaatschappijen gaven vooral algemene en weinig verhelderende antwoorden en verwezen naar de auteur met wie alles geregeld moest worden. De omroeporganisaties hebben nooit officieel geantwoord, zelfs niet na herhaald aandringen. Noch is toestemming gegeven voor gebruik. Dit geeft aan dat er niet altijd duidelijke, pasklare en vooral werkbare oplossingen bestaan voor het correct toepassen van auteursrechtelijke regels in de audiovisuele wereld. De gebruiker heeft vaak geen andere keuze dan zich binnen de ‘schemerzone’ van het auteursrecht te bewegen. Rond dezelfde periode van die eerste VOWB streamingvergadering, kwamen de deelnemers aan het DiRECt seminar ‘Gebruik beelddatabanken in het hoger onderwijs’ tot een gelijklopende conclusie 3. De leden van de werkgroep drongen dan ook aan op samenwerking en kennisdeling hierover, en vroegen VOWB vzw om het initiatief te nemen.
VOWB en auteursrechten De uitgebreide informatie over auteurs- en leenrechten in academische context zoals behandeld op de oude website, kwam voor een groot deel tegemoet aan de verzuchtingen van de leden 4. Die informatie kwam aanvankelijk niet meer aan bod op de in 2004 volledig vernieuwde VOWB-website 5. Dit is enerzijds te verklaren door de toenmalige onderbemanning van het secretariaat en anderzijds doordat het wachten was op de landelijke omzetting van de Europese wetgeving. Nochtans rekent de vereniging het vergaren en ter beschikking stellen van informatie over de copyrightproblematiek tot haar kerntaken. Zodra deze landelijke implementatie van de Europese richtlijn gepubliceerd werd, waren de in 2001 gepubliceerde webpagina’s gedateerd en dringend aan actualisatie toe. Het allereerste actiepunt voor de werkgroep was dan ook het opzetten van een virtuele werkruimte met overzichtelijke, niet specialistische informatie rond auteursrecht. Zo ontstond het ‘VOWB Streaming Video platform’, dat op vijf pijlers rust: blogging, technische/praktische informatie, discussiefora, het aanbieden van relevante links, en een FAQ-lijst 6. Er werd een oproep geplaatst om persoonlijke ervaringen en vragen op het vlak van auteursrechten bij het gebruik van video en audio te helpen verzamelen. Hieruit zou dan een FAQ-lijst auteursrechten streaming video ontstaan, ‘eventueel
auteursrecht
Oproep om persoonlijke ervaringen en vragen op het vlak van auteursrechten bij het gebruik van video en audio te helpen verzamelen.
gevolgd door een meer algemene handleiding rond copyright aspecten bij gebruik van bewegend beeldmateriaal in hoger onderwijs en onderzoek’ 7. Maar de grote toeloop op deze community bleef uit. De vraag rijst waarom zo weinig leden hun expertise, kennis en ervaring ter beschikking willen stellen van derden.
‘Wat mijn is, dijn is’
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 5
Misschien heeft deze vorm van terughoudendheid haar wortels in het verleden. De postmodernistische mens beschouwt het als een gegeven dat teksten, afbeeldingen en filmmateriaal auteursrechtelijk beschermd zijn. Toch was dat niet altijd zo. Enkele voorbeelden maken dit duidelijk. De polyfonie ontstond door de toevoeging van een nieuwe partij aan een bestaande gregoriaanse melodie. Dat leverde unieke, nieuwe muziek op. De Vlaamse laatgotische miniatuurkunstenaars gebruikten bestaande bronnen zoals paneelschilderijen als modellen. Niet zelden herkent men citaties naar Hugo van der Goes of Gerard David, maar ook de gravures van een Albrecht Dürer circuleerden onder de miniaturisten. Verluchters herhaalden motieven en beeldschema’s van collega’s-verluchters om sneller te kunnen werken. Het werk van een laatgotische miniaturist kreeg een duidelijke economische meerwaarde door te verwijzen naar een befaamde schilder of graveur. Bovendien ademde het daardoor ook een soort ‘eerbetoon aan’ uit. Het zegt iets over de faam van die schilder of graveur. Het denken van de filosofen van de Nieuwe Tijd bracht
echter verandering. Een overgang naar ons huidige ‘bezitsdenken’ vond ingang. Toch bestaan vandaag nog steeds culturen waarin het ‘bezit’ van de uitvoering van een idee niet als een persoonlijk te beschermen, maar wel als een gemeenschappelijk goed wordt ervaren. Kijken we bijvoorbeeld naar de immens verspreide Sudoku-puzzel: een Japanse vinding waar geen copyright op rust, hoewel sommige websites het tegendeel poneren. We moeten ons dus een soort automatische reflex eigen maken voor gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Rust hier auteursrecht op? Wat zijn mijn plichten? En met welke wet moet ik nu rekening houden?
Naar een nieuw VOWB-project De omzetting in mei 2005 van de Europese richtlijn 2001/29/EG naar het Belgisch recht bracht het auteursrecht opnieuw in de belangstelling bij onze leden, maar velen gaven te kennen nog onvoldoende vertrouwd te zijn met de uitgebreide mogelijkheden van de nieuwe wet in het kader van onderwijs en onderzoek 8. Een rondvraag toonde aan dat ze almaar meer geconfronteerd worden met praktische, erg concrete vragen rond het correct toepassen van de regels van het auteursrecht. Daarop gaf de Algemene Vergadering van VOWB in maart van dit jaar het secretari-
21
auteursrecht
aat de opdracht om voorrang te geven aan de opmaak van een algemeen vademecum ‘auteursrechten in wetenschappelijke bibliotheken’, gericht op de dagelijkse noden van bibliotheekmedewerkers, studenten en docenten. Zo stelde de Algemene Vergadering voor de oproep tot het samenstellen van een FAQ-lijst ‘auteursrechten en streaming’ uit te breiden tot algemene vragen rond auteursrecht en die prioritair te verwerken voor publicatie op de algemene VOWB-webruimte, maar wel in een afzonderlijk luik. Dat de nieuwe FAQ zou worden aangevuld met links naar andere sites of services die actuele informatie rond auteursrecht aanbieden, lag voor de hand. Eén van de belangrijkste missies van de vereniging is immers te functioneren als open informatiekanaal voor relevante en specifieke sectorinformatie. Het beantwoorden van de meer specifieke vragen rond het gebruik van audio en video werd door deze nieuwe planning naar een tweede fase verschoven. Aangezien VOWB niet over een eigen juridische medewerker beschikt, zou het (juridisch) correct beantwoorden van de vragenlijst moeten worden uitbesteed. Een aanzienlijk deel van het budget voor projectwerk kreeg in de begroting de invulling van ‘extern juridisch advies’.
Vooral het verzamelen van voor academische doeleinden interessante links bleek lastiger dan verwacht. Heel wat online informatie rond auteursrecht is immers gedateerd 11. Verschillende auteurs en websitebeheerders kregen de vraag hun tekst te actualiseren 12. Bovendien is heel wat nuttige informatie niet vrij raadpleegbaar via het internet waardoor linking vanuit het vademecum geen optie is. Ten slotte zijn sommige bronnen enkel in gedrukte vorm raadpleegbaar. Daardoor is opname in een online overzicht met links weinig zinvol. Bleek er een document bijna onmisbaar voor het overzicht, dan werd in die gevallen toestemming gevraagd aan de uitgever en de auteur om een pdf-versie te mogen gebruiken 13. De proefversies van dit online vademecum werden inhoudelijk gecorrigeerd, geredigeerd en van suggesties tot aanvulling voorzien door professionele specialisten 14. Nu
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 5
Opzet en werkwijze
22
Voor de concrete uitwerking van het online vademecum werd op zoek gegaan naar voorbeelden uit binnen- en buitenland. Overlap met bestaande (online) handleidingen rond auteursrecht is zoveel mogelijk vermeden 9. Vooral de site van de Nederlandse SURF Foundation 10 werkte inspirerend. Het hele opzet had pas kans op slagen zo er met de beschikbare middelen een haalbaar scenario kon worden afgeleverd. Hoofdintentie was dus om geen volledig nieuwe website te ontwikkelen maar het uitgebreide themaluik auteursrechten te integreren in de projectpagina’s van de bestaande website. Volgende structuur werd opgezet: • nuttige links naar wetgeving en naar interessante websites met overzichtelijke basisinformatie; • een overzicht van voor academische doeleinden Structuur en lay-out van het luik auteursrechten op de VOWB-website. De (voorlopig) veertien themapagina’s zijn opvraagbaar via het navigatiemenu links en interessante beheersvennootschappen in België; via verschillende hyperlinks in de teksten. • een viertal FAQ-lijsten met de meest gestelde vragen geclusterd per doelgroep (voor bibliothecarissen, docenten, studenten, wetenschappelijke auteurs); • een FAQ-lijst over het correct gebruik van databanken; leek niet zozeer de zoektocht naar juridische ondersteuning • links naar andere interessante FAQ-lijsten rond auteursop zich een probleem. Allereerst kon de hoeveelheid van recht; de hele FAQ niet door één dienst behandeld worden. Ten • een alfabetisch gerangschikt glossarium met veelgebruikte tweede speelde de specialisatie van een jurist ten aanzien termen; van de op specifieke doelgroepen gerichte vragen. Daarom • een bondig stappenplan; werden de vier luiken elders uitbesteed met een afspraak • een leidraad met een overzicht van ‘wat mag wel, wat rond intern overleg voor de tweeluiken docenten/studenten mag niet?’
auteursrecht
enerzijds en bibliothecarissen/wetenschappelijke auteurs anderzijds. Ten slotte is de zoektocht naar de ultieme handleiding, dé juridisch onderbouwde toelichting door die éne witte raaf in het landschap van het auteursrecht, gewoon onbestaande. Hoe meer betrokkenen er zijn bij de interpretatie van de wettekst, hoe meer interpretaties men voor een zelfde FAQ-vraag zal terugvinden. ICRI 15, dat bereid is gevonden om ‘een wetenschappelijke interpretatie van de huidige wetgeving, rechtspraak en rechtsliteratuur te geven rond de geclusterde vragen uit de categorie bibliothecarissen’ 16, werkt hier momenteel aan. Voor de andere vragenclusters is onder meer een beroep gedaan op het VEWA 17, het OSC 18 en de juridische dienst van het Vlaams Parlement. Het volledige themaluik staat sinds eind augustus op de VOWB-webruimte. Nu is het nog wachten op de beantwoorde FAQ-vragenlijsten. Die zullen vermoedelijk medio oktober raadpleegbaar zijn via datzelfde themaluik. Gezien de complexiteit van de materie, werkte VOWB ook een handige vouwfolder uit die beknopt en samenvattend de belangrijkste richtlijnen rond auteursrecht oplijst. Die werd voor het eerst verspreid op Informatie 2007 en zal binnenkort via de VOWB-website aangekocht kunnen worden.
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 5
Verdere initiatieven en samenwerkingsverbanden Bijna gelijktijdig met de hele uitbouw van het VOWB-themaluik leefde bij Culturele Biografie Vlaanderen de idee om met een aantal belanghebbenden zoals VVBAD, e-DAVID, PACKED... een brainstorm te organiseren over auteursrecht. Die zou plaatsvinden in september van dit jaar. Maar ook bij de VVBAD ligt dit thema al langer op de tafel. Op de laatste bijeenkomst van de WDI-sectie bleek nog hoezeer de vraag naar dit type van informatie gegeerd is in Vlaanderen. Er is dan ook afgesproken intenser samen te werken rond de thematiek met een blijvende en duidelijke focus op de doelgroepen van ieders vereniging. Verder wordt VOWB ook bevraagd door de Vlaamse Cultuuroverheid (Beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media) over bekommernissen en uitdagingen voor het auteursrecht in de digitale omgeving. Dit kadert in het overleg met de Dienst voor Intellectuele Eigendom, waarna de diverse Gemeenschappen en de Federale overheid samen een gesprek over dit thema kunnen aangaan.
Ten slotte VOWB vzw wil met dit online vademecum voor auteursrechten in de eerste plaats de eigen leden een service aanbieden. Dat neemt niet weg dat andere instanties het algemene themaluik rond auteursrechten eveneens kunnen gebruiken om naar te verwijzen of als communicatieplatform. Dat
laatste omdat de vereniging dit webluik duidelijk ziet als een levend document waaraan in een tweede fase nieuwe casuïstiek zal worden toegevoegd, wellicht met een groter accent op de digitale bibliotheekmateries, tezamen met een uitbreiding rond auteursrechten voor audiovisueel materiaal. En ook al is de zoektocht naar de ultieme handleiding zoals gezegd uitgesloten, deze aanzet tot een eerste handleiding vormt al een hele tegemoetkoming in de richting van de tastbare noden rond auteursrecht zoals die leven in onze instellingen. Noten 1. Zoals het ‘Click & Go Video’-programma van JISC in het Verenigd Koninkrijk, de ‘Streaming Video Service’ van DEFF in Denemarken, en de DiViTh-werkgroep in Nederland (waar VOWB actief aan participeert). Zie: http://video.surfnet.nl/info/webstroom/WerkgroepDiVitH/DiVitH.jsp 2. Een samenvatting van de resultaten is consulteerbaar op de VOWBwebsite (http://www.vowb.be/documenten/2006/2006-0316.Conclusie_voor_website.pdf). De survey vormde tevens de basis voor een eindwerk voor het Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde aan de Bibliotheekschool Gent (Sijsmans, Paul, Streaming media voor het hoger onderwijs: een onderzoek naar interesse, noden en prioriteiten in functie van een VOWB-werkgroep. - Gent, juni 2006). 3. DiRECT is de rechtenorganisatie van de toenmalige Nederlandse hogeronderwijsorganisatie SURF, heden SURF Foundation. Het seminarie van 19 april 2006 handelde over het omgaan met rechtenaspecten rond gedigitaliseerd beeldmateriaal. Er werd gesuggereerd om voorlopig nog een tijdje in de schemerzone te blijven voortwerken omdat correct afhandelen van alle auteursrechtelijke regels in de praktijk niet mogelijk blijkt. Zie: http://www.surffoundation.nl/smartsite.dws?id=6664&showi nfo=true 4. Dit deel van de niet meer actieve websiteversie is nog steeds te consulteren via http://www.libis.be/vowb/pubverslag/brandpjuraspec.htm 5. http://www.vowb.be 6. Deze virtuele werkplek wordt gehost door de VUB: http://www. vub.ac.be/vowb/ (met dank aan Koen Van Meerbeeck). 7. Zie: Oproep tot samenstellen FAQ-lijst van 17 november 2006. http://www.vub.ac.be/vowb/?q=node/15 8. Publicatie in het Belgisch Staatsblad op 22 mei 2005. Zie: http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/api2. pl?lg=nl&pd=2005-05-27&numac=2005011236 9. Het Centrum voor Intellectuele Eigendomsrecht (CIR) van de Katholieke Universiteit Leuven ontwikkelde recent een uitgebreide internethandleiding ‘Auteursrecht in de academische context’. Een doublure door VOWB kon helemaal niet de bedoeling zijn. Zie: http://www.law.kuleuven.be/cir/publications/auteursrecht_ academische_context.htm 10. http://www.surffoundation.nl/smartsite.dws?ch=AHO&id=12497 11. Heel wat sites verwijzen nog steeds naar de vorige versie van de Belgische auteurswet (wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten zoals gewijzigd door de wet van 31 augustus 1998). Zelfs de site van de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie – nochtans het federale departement verantwoordelijk voor deze materie – is in datzelfde bedje ziek. Op onze vraag, gericht aan de websitebeheerder, wanneer de site aangepast zou worden volgens de nieuwe wetgeving, kwam geen antwoord. Zie: http://mineco.fgov.be/intellectual_property/patents/faq/ faq_nl_005.htm 12. Zo herschreef de juridische dienst van SABAM – de Belgische beheersvereniging van auteurs, uitgevers en componisten – op onze vraag het uit 2001 daterende artikel ‘Hoe regel je de rechten voor het realiseren en vertonen van audiovisuele producties?’ Deze leidraad is online op de VOWB-website te vinden. (via Nuttige links - Voor bibliothecarissen).
23
Denkt u bij SUSHI nog aan rauwe vis? Of denkt u direct aan uw gebruikersstatistieken.
Wij helpen De laatste jaren zijn er veel nieuwe initiatieven ontplooid om het werken met online abonnementen te vereenvoudigen. SUSHI is slechts één van deze initiatieven. Als wereldwijde speler is EBSCO actief betrokken bij het bedenken en uitwerken van deze initiatieven. Uw organisatie kan hiervan profiteren. Neem vandaag nog contact met ons op als u wilt weten hoe uw organisatie kan profiteren van ONIX-SOH, ONIX-SRN, ONIX-LT, SUSHI, COUNTER en MARC records.
EBSCO Information Services B.V. E-mail:
[email protected] Tel: +31 (0)297 386 386
www.ebsco.com
13. Uitgeverij Wolters Plantijn bezorgde ons een pdf-versie van het voor onderwijsdoeleinden erg bruikbare artikel ‘Onderwijs en auteursrecht: waar komen ze elkaar tegemoet?’ van M. Carly, en gaf schriftelijk toestemming voor gebruik op onze website (weliswaar via paswoordbeveiligde ledenpagina’s). Het artikel is afkomstig uit het losbladig werk ‘ICT en onderwijsvernieuwing’. - Sept. 2006. afl. 12, p.15-55. 14. Onze oprechte dank aan voormalig VOWB-voorzitter en auteursrechtenspecialist Julien Van Borm. 15. Het Interdisciplinary Centre for Law & ICT van de Katholieke Universiteit Leuven. 16. Uit het verslag van de AV-VOWB van 7 juni 2007. 17. VEWA: Vereniging van Educatieve en Wetenschappelijke Auteurs. 18. Onderwijsvernieuwing & OnderwijsServiceCentrum van de Vrije Universiteit Brussel. Zij organiseren regelmatig cusussen voor aan de VUB verbonden docenten en medewerkers op het vlak van ICT en onderwijs, zoals ‘E-learning: omgaan met intellectuele eigendomsrechten en plagiaat’. http://osc.vub.ac.be/professionalisering/cursusaanbod/cursus_ op_aanvraag/cursusbeschrijving/index.php?sleutel=8
SAMENVATTING Het VOWB-project streaming video was de eigenlijke insteek van het huidige VOWBinitiatief om te komen tot een algemeen vademecum ‘auteursrechten in wetenschappelijke bibliotheken’, gericht op de dagelijkse noden van bibliotheekmedewerkers, wetenschappelijke auteurs, studenten en docenten. Professionele juridische ondersteuning voor de FAQ-lijsten van deze verschillende doelgroepen moet ervoor zorgen dat de interpretatie van de wettekst voor de gebruikers correct en zoveel mogelijk eenduidig is. Het vademecum is online raadpleegbaar via de VOWB-website en werd ontworpen als ‘levend’ document. De praktijk zal leren in hoeverre de eerste noden zoals die leven in onze instellingen, gelenigd zijn. Het is alvast een aanzet tot een handleiding met een uitnodiging aan andere belangengroepen voor verdere samenwerking.
ABSTRACT The streaming video project as being set up by the Flemish Council of Research Libraries, has been the stepping stone for a more overall initiative concerning copyright. The focus is on the needs of the different stakeholders in the scientific library world: scientific researchers, library staff, teaching staff and students. The professional legal support for the FAQ’s of these different stakeholders will provide the user a correct, and as much as it can, an unambiguous interpretation of the law as it is implemented in Belgium. The online vademecum was developed as a ‘living’ document and can be visited through the VOWB website. Experience will learn whether this is really answering the needs on copyright of our members. But undoubtedly, it already offers a hand-out for cooperation with other stakeholders in the field.