De rol van de huisarts in de GGZ en mogelijkheden tot geschakelde zorg Dr. Bram Spinnewijn HuisArtsen Vereniging Antwerpen Centrum
Probleem in psychiatrische zorg •
Acuut – patiënt • Vaak weinig (zelf)inzicht bij patiënt • Zeer subjectieve inschatting van ernst • Angst • Grote consequenties: werk, sociaal netwerk, financieel,… – mantelzorgers • Vaak zwaar belast • Angst • Gebrekkige kennis van de taak van de huisarts hierin perceptie van ‘geen hulp’ • Taboe op psychiatrische noden
Probleem in psychiatrische zorg •
Acuut – professionele hulpverleners • Zeer dienend, moeilijk om grenzen te trekken • Perfect versus good enough • Lange wachttijden • Veel hokjes, weinig transparant • Veel exclusies • Geen voorselectie: eerste komt eerst gediend – Huisartsen • Soms weinig interesse • Zeer tijdrovende consulten • Weinig opleiding • Zeer subjectieve inschatting van ernst • Grote drempels bij hulpvraag en aanvaarden van zorg aanklampende zorg • Moeilijke doorverwijzing
Probleem in psychiatrische zorg • Chronische – Grote belasting ziekenhuisbedden + kostelijk – Geen terugbetaling van Care (sociale assistenten, psychologen, verpleegkundigen <> dure medicatie) – Weinig overleg met eerste lijn • Zelfs geen getrapte zorg, laat staan geketende zorg
– Eerste lijn is niet éénduidig • Welke richtlijn? • Niet alle huisartsen zijn “geïnteresseerd”
Oplossing: •
Geschakelde zorg (vs getrapte zorg) –
Samenwerken, subsidiariteit, doelmatig •
–
•
Niet top down, wel vanuit expertise bij huisartsen (ownerschip)
Op elkaar afgestemde sociale kaart
Kennisoverdracht –
Generieke multidisciplinaire richtlijnen met lokaal protocol • • •
–
Aangepast aan expertise lokale huisartsen en psychologische/psychiatrische voorzieningen Crisisopvang Aanspreekpunt per wijk
Ontslagbrieven • •
Aandacht voor degenen die niet beoogde traject volgen (uitvallers!) niet retrograde / wel anterograde adviezen – – –
Vooral bij uitvallers en onmiddellijk Red flags Behandelingsadviezen voor de eerste lijn » » » »
–
•
Frequentie Gesprekstechnieken Medicatie, noodmedicatie …
Centrale website zorgtrajecten huisartsen
Overlegmomenten – – –
Op basis van casuïstiek, multidisciplinair Elkaars werkveld, expertise en mogelijkheden leren kennen Van wrevel en verwijten naar samenwerking
Opgepast • Geen ownership bij artikel 107 bij huisartsen: topdown • Huisartsen – – – –
overstelpt door patiëntenwerk beperkte ondersteuning van de kringen er is nood aan 100 zorgtrajecten Geen extra administratie
• Wie betaalt de meewerkende huisartsen(kring)?
Thuisverpleging en geestelijke gezondheidszorg Onbekend en/of onbemind?
Over thuisverpleging… • RIZIV-materie (artsen, kinesisten, e.a. gezondheidsberoepen) • Conventie mutualiteiten/zorgverstrekkers • > Nomenclatuur (lijst terugbetaalde verpleegkundige zorgen + voorwaarden) • Financiering: – Honoraria voor prestaties – Subsidie voor diensten voor thuisverpleging
Hoe zien onze patiënten er uit?
Zelfredzaam
volledig hulpbehoevend
Katz-schaal: ADL
Waarom de Katz-schaal? • hoge voorspelbaarheid dat het achteruit gaat > hoge validiteit • “generalistisch” instrument > hoge betrouwbaarheid • gebruiksvriendelijk • inspelen op gewijzigde situaties
2 groepen – 4 categorieën • 2 groepen: – Zelfredzaam >> (licht) hulpbehoevend – Zwaar- >> zeer zwaar hulpbehoevend • 4 categorieën: – Nomenclatuur > per prestatie (gelimiteerde lijst) – Forfait > per verzorgingsdag (alle vk. handelingen lijst 18/06/1990) • Forfait A > • Forfait B > • Forfait C >
Hoe zien onze patiënten er uit?
evoluties… Problematieken in de thuisverpleging gaan verder dan items die in KATZ schaal opgenomen werden Bv. complexe wondzorg, specifieke technische verpleegkundige verstrekkingen, nieuwe technieken, GGZ, dementie, …
Patiëntenpiramide
= Snelle reïntegratie van de zieke in zijn eigen omgeving
Acuut zieke patiënten
Chronisch
= Voorkomen frequente herhospitalisaties
evolutieve patiënten Gestabiliseerde revaliderende
geriatrische en
psychiatrische patiënten
= Preventie en begeleiding
Vaststellingen in de praktijk • Stijgend aantal patiënten met een psychische problematiek (PT) • Somatische zorg > ook bij mensen met geestelijke problemen – Gebrek aan kennis bij tvp betr. ziektebeelden, behandeling, omgaan met bepaald (problematisch) gedrag,… – Tijd!! >< prestatiedruk
• Specifieke zorgvragen van/voor mensen met geestelijke problemen – weinig NOM prestaties (1) – “vermomde” zorg >> oneiglijke toepassing NOM
Wat kunnen we al wel doen? • Voorbereiding en toediening van medicatie bij chronische psychiatrische patiënten (*) • Klaarzetten medicatie 1*/week • Toedienen IM inspuiting LWAP
(*) schizofrenie en bipolaire stoornissen
Onbekend en/of onbemind • GGZ is niet de core-business van de tvp • TVP zijn meestal niet voldoende opgeleid om om te gaan met “problematisch” gedrag (weigeren, niet open doen, niet thuis) • TVP hebben niet zo veel tijd (op ronde, nog andere patiënten) • TVP moeten zorgvragen beantwoorden waarvan ze weten dat ze wellicht niet effectief/relevant zijn voor die bepaalde problematiek/patiënt (NOM) • TVP hebben amper zicht op het ziektebeeld, het ingestelde behandelplan en wie de andere zorgverstrekkers zijn in GGZ • > kunnen dus niet overleggen
> risico op afhaken van de TVP
Inhaken WGKA op evoluties • Stijging aantal gekende pat. GGZ > meer aan bod bij interne besprekingen • Vermaatschappelijking van de GGZ (als WGKA > betrokkenheid en participatie bij o.m. art. 107 initiatieven) • Betrokkenheid bij specifieke projecten (v.z.w. Remissie – Puente – zorgbegeleiding bij LWAP) • Uitbouw reeds bestaande samenwerking (BW,…) • referentieVK GGZ als liaison bekendmaken
> Hoe TVP meer betrekken en sensibiliseren?
Visie op GGZ • • • •
Er zijn weinig middelen vanuit het RIZIV De overheid verbindt alles met art. 107 We zijn zelf niet competent genoeg We werken liever samen dan zelf dingen uit de grond te stampen • Focus op dingen die we wel kunnen doen vertrekkend van de dingen die we wel al kennen en doen
IM toedienen LWAP/psychopharmaca = courante en herkenbare zorg • • • • • •
XEPLION RISPERDAL IMPROMEN CLOPIXOL HALDOL ZYPADHERA (> mag in principe NIET in de thuissituatie wegens het 3u toezicht gegeven) • FLUANXOL • IMAP • ABILIFY MAINTENA
VK. doelen 1.Medicatie wordt tijdig, effectief en correct toegediend 2.De patiënt is therapietrouw
interventies TVP • Effectief toedienen LWAP = aanklampende zorg • Correct toedienen LWAP = verpleegtechnisch bekwaam zijn • Problemen signaleren = totale patiënt in zijn context bekijken • Overleg plegen = multidisciplinair werken
Effectief/correct toedienen LWAP • Niet-toegediende IM LWAP wordt binnen de week herpland • IM LWAP wordt correct toegediend – VT procedures ter beschikking – Teaching indien nodig
• Indien IM LWAP niet binnen de week toegediend > verder overleg voorzien – Intern met referentieVK GGZ – Met hulpverleners uit het zorgnetwerk (1ste lijn > 2de lijn)
Monitoring • Continue registratie van patiënten met LWAP inclusief initiële planning en zorgnetwerk (ca. 300 patiënten = 2,5%) • Wekelijkse reminders naar de afdeling • Opvolging probleemsituaties, ondersteuning en advies afdeling • Opvolging therapietrouw patiënten binnen gekende samenwerkingsverbanden met GGZ • Opvolging gekende patiënten in verplichte nazorg en/of opgevolgd door mobiel team
samenwerking • Inspelen op vragen/ontwikkelingen in het werkveld • Toedienen LWAP op vast tijdstip door TVK (dispensarium) – i.s.m. initiatief beschut wonen – In combinatie met reactivering, ontmoeting – Opvolging therapietrouw i.s.m. contactpersoon
naam
Beschut Wonen
Dispensarium
Puente 2.0 Mortsel
De Link
Het Klavier Ma en di 13u – 14.30u
Puente Boechout
De Vliering
De Vlonder Di 9u – 10u
Puente Zoersel
De Sprong
De Honk Di 13u – 14u
Wat kan nog beter • Aanklampende zorg intensifiëren + meer contacten leggen door afdeling/TVP n.a.v. problematische situaties – We geven het soms te vlug op – We respecteren soms te veel de beslissing van de patiënt – ! Er staat geen vergoeding tegenover – ! De ref.VK kan niet alles doen maar adviseert vooral
• Meer gegevens verzamelen van patiënten betreffende zorgnetwerk
Bedankt voor je aandacht Luc Heirstrate
[email protected]
0494 57 93 70
SARA&SEL Tussenstand december 2014
Hugo Goedemé
Wie is SEL?
SEL Amberes vzw
Erkend samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg zorgregio Antwerpen
Deelsels: Antwerpen Mortsel Schilde Brasschaat
Opdracht: samenwerking
SEL leden:
Huisartsen
Apothekers
Kinesitherapeuten
Thuisverpleging
Diensten Gezinszorg en AD
Diensten MW ziekenfondsen / RDC
Woonzorgcentra
Expertise Centra Dementie, Pall Zorg
Art 107
Wat doet SEL?
Multidisciplinair overleg / GDT
Psy-MDO ( vanaf 2015 )
Projecten
Nachtzorg provincie Antwerpen Zorgpad dementie Zoersel Demo P dementieondersteuningsplan Brood&Bomen/ boek & DVD Parkeren voor arts, vp en kiné Art 107 / vorming 2013 …
FEEDBACK / mw
art 107
Maatschappelijk Werk ziekenfonds
Nog beperkte samenwerking
Enkele toeleidingen gaven géén ‘resultaat’;
Patiënt/cliënt past niet in profiel SARA
Geen diagnose Ouderdom
Volgt doorverwijzing naar CAW, VAGGA, ANDANTE = wachtlijst Doorverwijzing privé ( prijs & kwaliteit? )
FEEDBACK mw
art 107
ADVIESLIJN
Weinig gebruik; advieslijn had geen zicht op wachtlijst…
Opnieuw doorverwijzing naar cfr supra
FEEDBACK mw
art 107
Maatschappelijk werk kreeg diverse malen een SARA voorstelling ( + )
Meer zicht op sociale kaart PSY / GZZ ( + )
Website SARA ( + )
Meer kennis samenwerkingsverbanden GZZ ( + )
Meerdere positieve reacties op vrijetijds coaches ( + )
Pijnpunten signaleren
Feedback Gezinszorg
Diensten gezinszorg zijn:
Sowel, Thuishulp, Solidariteit voor het Gezin, Gezinszorg Villers, Familiehulp, thuiszorg vleminckveld, Landelijke Thuiszorg, OTV, De Regenboog, Zorgbedrijf,…
Polyvalent verzorgenden ( “gezinszorg”), logistieke hulpen ( “poetshulp” ) en aanvullende thuiszorg ( klusjesdienst en dienstencheques )
Werken vaak langste uren bij de cliënt/patiënt, tov minste opleiding ( ‘minimum’ 4 uur )
Komen bij meest uitgebreide doelgroepen ( waar niet noodzakelijk eerst huisarts noch TVP komt ): exgedetineerden, verslaving, (ex)-psychiatrie, psychiatrie zonder diagnose, dementie, kansarmoede, culturele diversiteit, bijzondere jeugdzorg, jong / oud, …
Feedback Gezinszorg
SARA CENTRUM
Weinig samenwerking
VRAAG: voorbereidend overleg Is er wel voldoende capaciteit?
SARA NOORD
CL van buiten Antwerpen wordt vaker beter gecommuniceerd
Zoersel: verloopt vlot MDO loopt vlot Diensten thuisbegeleiding lijken op een eiland te werken
SARA ZUID
Wachtlijst
Geen opname wegens geen diagnose of leeftijd 65+ LINK loopt heel goed
Poging tot besluiten
Gezinszorg vindt dat GZZ/PSY hun werking niet goed kent ( GZ tov Poetsdienst / Dchques ) Vb: ‘het is daar niet proper’
Meer zorgoverleg MDO/ psy MDO gevraagd
Signalement wachttijden GZZ / PSY
Kennis van GZ MW en GZZ / PSY
Vorming medewerkers MW en GZ
Meer promo PSY lijn bij huisartsen
Nood aan enkele positieve verwijzingen en samenwerking
GGZ hulpverlening door de 1ste lijn Groot Partneroverleg SaRA 11 december 2014
partner
Verankering GGZ werking • Stad Antwerpen • Coördinatie GGZ beleid • Doelgroep: alle Antwerpenaren
• OCMW Antwerpen • Uitvoerend • Doelgroep: Antwerpenaren met een laag inkomen en kwetsbare doelgroepen partner
Dienst gezondheid stad Antwerpen bedrijfseenheid Samen leven • Contactpersoon GGZ werking •
• • • •
Eva Pockelé
Beeldvorming GGZ -> stigma doorbreken Deskundigheidsbevordering -> kennis verhogen Preventie -> voorkomen en vroeg detecteren Toegankelijke GGZ-> bekendmaken aanbod + drempel verlagen partner
Departement maatschappelijke integratie en ontplooiing OCMW Antwerpen • Contactpersoon sociaal centrum De Wilg • Carl Pétré
• Psychiatrisch verpleegkundig team • Dienst opnamezorg • Dienst psychiatrische nazorg
partner
Sociaal centrum De Wilg psychiatrisch verpleegkundig team • • • • • • • •
Ondersteuning bieden aan hulpverleners Individuele (interventie)vragen Advies en info via telefoon of mail Aanvragen via een online formulier (internet OCMW) Begeleiden van klanten mbt psychische stoornis Gesprekken op centrum alleen of met dossierbegeleider Huisbezoeken, klanten begeleiden Geen dossierovername tenzij naar opnamezorg of nazorg De Wilg
partner
Sociaal centrum De Wilg psychiatrisch verpleegkundig team • • • • •
Ondersteuning bieden aan de hulpverleners Informatie geven over hoe omgaan met psychische stoornissen bij klanten Methodiek casusbespreking/ intervisie/ supervisie Opleiding nieuwe maatschappelijk werkers Deelname zorgoverleg/ klantoverleg
partner
Sociaal centrum De Wilg dienst opnamezorg • Financiële aanvragen klanten opgenomen in psychiatrische ziekenhuizen. • •
Dagziekenhuizen Therapeutische gemeenschappen Antwerpen
• Wetgeving OCMW leefloon en financiële bijstand
partner
Sociaal centrum De Wilg dienst nazorg • • • •
• • • •
Verwijzers: residentieel en/of ambulant Woonst hebben in Antwerpen Vrijwillig in begeleiding komen Ambulant bij een (gespecialiseerde) arts in behandeling zijn Opstart nazorg steeds voorafgegaan door intake Recht hebben op steun OCMW = geen voorwaarde Kennis Nederlands = geen voorwaarde Geen uitsluiting op basis van pathologie partner
Sociaal centrum De Wilg dienst nazorg • • • • • • •
•
Ambulante psychosociale begeleiding Budgetteren en bemiddelen met bewindvoerders Actief overleg met andere hulpverleners Begeleiding organiseren huishouden Hulpverlening op maat = garanderen van nodige tijd Flexibele hulpverlening = geen vaste afspraken Medicatie toediening i.s.m. thuisverpleging (woensdag NM) Langdurige chronische psychiatrie partner
Departement activering en sociale innovatie OCMW Antwerpen De dienst Psychosociale Begeleiding (PB) biedt psychosociale ondersteuning voor klanten die niet in het reguliere aanbod Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) terecht kunnen. Dit kan bijvoorbeeld bij: • • • •
klanten met onvoldoende motivatie voor het aangaan van een vast traject klanten die dringend ondersteuning nodig hebben maar nog te lang moeten wachten voor ze elders terecht kunnen (wachttijdoverbrugging) klanten die niet goed weten welk type hulpverlening ze nodig hebben (ambulant, opname, …)
[email protected] partner
Departement activering en sociale innovatie OCMW Antwerpen - Dagcentra Doelgroep: psychisch kwetsbare personen Doelstellingen:
• Zinvolle dagbezigheid bieden • Cliënten activeren in hun deelname aan de maatschappij • Sociale/cognitieve/creatieve vaardigheden oefenen/verbeteren • Ontspanning, veiligheid en structuur bieden • Persoonlijke contacten/netwerk opbouwen, actief deelnemen aan groep
• Stimuleren in zelfredzaamheid en persoonlijke zingeving • Individueel proces van de klant opvolgen en ondersteunen partner
Departement activering en sociale innovatie OCMW Antwerpen Dagcentrum De Ridder: • Recreatieve activiteiten; sport, spel, beleving en informatie: bv uitstappen, film, bowling, biljart, PC-lessen, crea muziek luisteren, quiz, netbal, zwemmen …
Dagcentrum De Vinken • Focus op het artistieke/creatieve: schilderen, tekenen, etsen, lino, musiceren, boetseren, bezoek aan tentoonstellingen,…
• Tweejaarlijkse tentoonstelling (najaar 2015)
partner
Over het muurtje kijken
partner
OCMW Zwijndrecht Inzet 1ste lijns psycholoog
partner
Centrum Algemeen Welzijnswerk Antwerpen Samenwerking GGZ – CAW 11 december 2014
Werkingen Adam, Algemeen Onthaal, Alternatief, Asmodee, Begeleidingshuis, Begeleidingsteam Stad, Bezoekruimte, De Joodse Centrale, Boysproject, CO3, COSA, Crisispermanentie, Crisisteam -18, De Biekorf, EHBJ, Gezinscoaches, GOH team, Housing First, IVCA, JAC Antwerpen, JAC punt Kalmthout, Jongerencoaches, Justitieel Welzijnswerk, Kruispunt, De Linde, ModeM Antwerpen Noord, Modem Deurne, Ohana, Opvoedingswinkel Antwerpen, Opvoedingswinkel Mortsel / Brasschaat / Zoersel, Outreachteam, De Passant, De Plataan, Project IFG Maghrebijnse gezinnen, Vluchtelingenteam, Vrouwenwerking, Samik, De Schroef, Schuldbemiddeling, St. Andries, Slachtofferhulp, Sociaal Centrum Antwerpen, Sociaal Centrum Merksem, Sociaal Centrum Schoten, De Steenhouwer, Straathoekwerk, Taalfabet Borsbeek, Taalfabet Wommelgem, Team Levens en Gezinsvragen Antwerpen/ Brasschaat/Deurne/Merksem/Schoten/ Mortsel, TOP coaches, Traject 2, Traverso, De Vaart, Vluchtelingenteam Deurne, Winterwerking Victor 4 en 5, Woonbegeleiding Berchem/Binnenstad/Deurne/Linkeroever/Noord + Domus/NoordrANT/Kiel-Hoboken, Zorgcentrum, 1712.
Doelgroep • •
Iedereen met om het even welke welzijnsvraag, Meest kwetbaren: • Jongeren • Slachtoffers • Gedetineerden • Mensen met een precair verblijfsstatuut • Dak- en thuislozen
•
Lokale doelgroepen • Schoolse uitval en risicogedrag • (Chronisch) dak- en thuislozen • Woonproblematiek – SHV • Etnisch culturele minderheden
Cliënten - tendensen •
• •
• • • • •
2013 - 50.000 onthaalcontacten, 5.000 cliënten in begeleiding. Individualisering met 2 gezichten: emancipatie en eenzaamheid Meer allochtone cliënten, superdiversiteit en meer cliënten met een precair verblijfstatuut Meer cliënten met psychiatrische problemen en mentale beperking. Meer multi-problem & complexiteit. Meer schuldproblematiek en uithuiszettingen Meer maatschappelijke gevoeligheid voor gezinsgeweld en machtmisbruik Minder maatschappelijke tolerantie t.o.v. marginaliteit …
Samenwerking • Functie 1 • Consultfunctie • Cliëntoverleg - MDO • Verwijzing voor ambulante behandeling • Ambulante intersectorale samenwerking: Kruispunt • Functie 2a +b • MCTA – outreachteam – VDIP • De vliering en de Link • Functie 3: Arbeidszorg en ontmoeting • Functie 5: Aangepaste woonvormen
Knelpunten
Toekomst? Inclusie van cliënt én van hulpverlener en zorgverstrekker
Intersectoraal samenwerken vanuit een territoriale bril Stepped care maar vooral shared care Formele en informele netwerken versterken Specialistische hulp = snel beschikbaar
