23-4-2015
Bij alopecia areata doe je aanvullend bloedonderzoek ‘Dokter, help, ik word kaal’ … Tips & tricks Noortje van der Meij 21 april 2015 Isala
Isala | Alopecia
Bij alopecia areata doe je aanvullend bloedonderzoek
pagina 2
Alopecia areata behandel je bij voorkeur wel
Isala | Alopecia
pagina 3
pagina 4
De grijze haren vallen minder snel uit
Alopecia areata behandel je bij voorkeur wel
Isala | Alopecia
Isala | Alopecia
pagina 5
Isala | Alopecia
pagina 6
1
23-4-2015
Alopecia androgenetica kan met
De grijze haren vallen minder snel uit
Isala | Alopecia
intervallen behandeld worden
pagina 7
Isala | Alopecia
Alopecia androgenetica kan met
Tinea capitis behandel je met lokale therapie
intervallen behandeld worden
Isala | Alopecia
pagina 9
Tinea capitis behandel je met lokale therapie
Isala | Alopecia
pagina 8
Isala | Alopecia
pagina 10
Diagnostiek van verlittekenende kaalheid is eenvoudig
pagina 11
Isala | Alopecia
pagina 12
2
23-4-2015
Diagnostiek van verlittekenende
Behandeling van verlittekenende
kaalheid is eenvoudig
kaalheid hoort in de 2e lijn
Isala | Alopecia
pagina 13
Behandeling van verlittekenende kaalheid hoort in de 2e lijn
Isala | Alopecia
pagina 15
Isala | Alopecia
pagina 14
Behandeling van verlittekenende kaalheid is gericht op voorkomen van verslechtering
Isala | Alopecia
pagina 16
Leerdoelen -Kennis hebben van de twee hoofdgroepen van alopecia
Behandeling van verlittekenende kaalheid is gericht op voorkomen van verslechtering
Isala | Alopecia
pagina 17
-Weten welke vormen van alopecia in de tweede lijn horen -Doelmatige aanvullende diagnostiek (MVO!) -Doelmatige behandeling
Isala | Alopecia
pagina 18
3
23-4-2015
Casus 1
Aanvullende vragen
Een 62 jarige vrouw komt bij je. Ze vertelt je dat ze het laatste jaar steeds dunner wordend haar krijgt. Ze is angstig om kaal te worden.
- Locatie van kaalheid specificeren: bovenop - Familie anamnese - Klachten van de hoofdhuid, jeuk/pijn? nee - Stress, dieet, ziekte, sporten? nee - Beharing elders op het lichaam? geen alopecia elders, geen overbeharing - Overgang? postmenopauzaal
VG/ uterusextripatie Med/ geen
Welke aanvullende vragen stel je?
Isala | Alopecia
pagina 19
Lichamelijk onderzoek
Isala | Alopecia
pagina 20
Wat is uw DD?
Dit is wat u ziet bij lichamelijk onderzoek:
Isala | Alopecia
pagina 21
Isala | Alopecia
Wat is uw DD?
Aanvullende diagnostiek
Alopecia andogenetica (vrouwelijke patroon)
Verricht u aanvullend onderzoek? En zo ja, wat doet u voor aanvullend onderzoek?
pagina 22
Alopecia areata Telogeen effluvium (zwangerschap, ziekte, stress, dieet, intensief sporten) Medicamenteuze haaruitval (oa cytostatica (= anageen effluvium), retinoiden) Cicatriciele (= verlittekenende) alopecie Trichotillomanie Tractie-alopecie
Isala | Alopecia
pagina 23
Isala | Alopecia
pagina 24
4
23-4-2015
Aanvullende diagnostiek alopecia androgenetica
Behandeling?
-Menstruatieproblemen uitvragen: - Indien normaal, dan is verder endocrinologisch onderzoek overbodig - Tekenen van hyperandrogenisme, zoals hirsutisme, stemverlaging, onregelmatige menses, infertiliteit, clitorishypertrofie: - vrij testosteron, dihydrotestosteron en DHEAS - 1 maand geen OAC gebruiken, prikken 's ochtends, nuchter, op dag 1-7 van de volgende cyclus
Indien onderscheid met telogeen effluvium moeilijk: - Hb/Ht, TSH, serum ijzer, TYBC en transferrine Isala | Alopecia
pagina 25
Isala | Alopecia
pagina 26
Behandeling vrouwen post-menopauze
Behandeling vrouwen pre-menopauze
Goede uitleg, geen volledige alopecie
Goede uitleg, geen volledige alopecie
Indien toch een behandelwens: - Androcur (cyproteron) 50 mg 1dd (=anti androgeen) Nadelen: chronisch behandelen, bijwerkingen - Minoxidil lotion 2% of 5% 2dd Nadelen: chronisch behandelen, kosten Off-label bij vrouwen
Indien toch een behandelwens: - Diane-pil + Androcur (cyproteron) 50-100 mg 1dd 1e 10 dgn Nadelen: chronisch behandelen, bijwerkingen - Minoxidil lotion 2% of 5% 2dd Nadelen: chronisch behandelen, kosten Off-label bij vrouwen
Haarstukje
Haarstukje
NB 2013: gebruik van Finasteride bij vrouwen wordt afgeraden door de NVDV Isala | Alopecia
pagina 27
Behandeling voor mannen
Isala | Alopecia
pagina 28
Alopecia androgenetica
Uitleg, eens behandeling altijd behandeling!! Kaalheid volgens mannelijk patroon Minoxidil (2%, 5%): 2dd Fysiologisch Finasteride: 1mg/dd vermindering van DHT
Zelden ten gevolge van ziekte
Haartransplantatie
Isala | Alopecia
pagina 29
Isala | Alopecia
pagina 30
5
23-4-2015
Frequentie
Etiologie
♂♂›♀♀ 50% ♂♂
Genetisch bepaald Erfelijke gevoeligheid van de haren voor dihydrotestosteron (DHT)
♀♀ 60% post-menopauze ♀♀ 15% pre-menopauze
Endocrinologische afwijkingen bij premenopauzale vrouwen (soms)
Isala | Alopecia
pagina 31
Isala | Alopecia
pagina 32
Kliniek
Alopecia
Mannen: Fronto-temporaal en vertex alopecia
Indeling in grote 2 groepen:
Verlittekenende alopecia Vrouwen: Vertex alopecia, nooit volledige alopecia ! Frontaal geen alopecia
Isala | Alopecia
Niet-verlittekenende alopecia
pagina 33
Verlittekenende kaalheid
Isala | Alopecia
pagina 34
Verlittekenden kaalheid
Tinea capitis
Acne keloidalis
Lichen planopilaris
Dissecting folliculitis
Folliculitis decalvans
Erosieve pustuleuze dermatose
Pseudopelade van Brocq Cutane discoide lupus erythematosus Centrale centrifugale cicatriciele alopecia Alopecia mucinosa Keratosis follicularis spinulosa decalvans Isala | Alopecia
pagina 35
Isala | Alopecia
pagina 36
6
23-4-2015
Verlittekenende kaalheid
Niet-verlittekenende kaalheid Alopecia androgenetica Alopecia areata Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie) Anageen effluvium Trichotillomanie ‘Moth eaten alopecia’ (lues)
Isala | Alopecia
pagina 37
Raadje plaatje
Isala | Alopecia
Isala | Alopecia
pagina 38
Raadje plaatje
pagina 39
Isala | Alopecia
Niet-verlittekenende kaalheid
Moth eaten alopecia
Alopecia androgenetica
- Symptoom van Lues 2
pagina 40
Alopecia areata Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie) Anageen effluvium Trichotillomanie
‘Moth eaten alopecia’ (lues)
Isala | Alopecia
pagina 41
Isala | Alopecia
pagina 42
7
23-4-2015
Raadje plaatje
Isala | Alopecia
Raadje plaatje
pagina 43
Niet-verlittekenende kaalheid
Isala | Alopecia
pagina 44
Alopecia areata
Alopecia androgenetica
Alopecia areata -Pleksgewijze haaruitval zonder follikelatrofie / verlittekening bij mannen en vrouwen
Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie)
-Alle leeftijden (vooral jong-volwassenen) Anageen effluvium Trichotillomanie
-Loszittende en uitroeptekenhaartjes aan de rand, soms vellusharen in centrum
‘Moth eaten alopecia’ (lues)
-Kan alle beharing aantasten, ook wenkbrauwen en wimpers -De grijze haren blijven vaak gespaard / herstel begint met grijze of licht gepigmenteerde haren
Isala | Alopecia
pagina 45
Alopecia areata
pagina 46
Alopecia areata -Behandeling: GEEN -Indien toch moet verwachtingspatroon reëel zijn
-Oorzaak: misschien auto-immuungenese met auto-antistoffen tegen pigment (vormende cellen) -Wordt geassocieerd met: vitiligo, schildklierziekte (auto-immuun), pernicieuze anemie, SLE -Solitaire kleine laesies hebben een gunstig spontaan beloop, i.t.t. de uitgebreide variant (alopecia totalis) -Zeer belastend, een goede therapie is er eigenlijk niet
Isala | Alopecia
Isala | Alopecia
pagina 47
R/ corticosteroïden klasse II-IV voor een beperkte periode (2-3 maanden), met name in de beginfase R/ Kenacort 10 puur of 1:1 verdund met lidocaïne intralesionaal (met name geschikt voor kleine plekjes). R/ dithranol (0.1%, 0.25%, 0.5%, 1%) short contact therapie (15 minuten, dan afwassen) met als doel lokaal erytheem op te wekken. R/ diphencyprone 2% oplossing (veroorzaakt forse contactdermatitis en heeft slechts tijdelijk effect). R/ Minoxidil 5% lotion 2 dd. R/ Dapson 1 dd 100 mg gedurende 6 maanden, ciclosporine (4-6 mg/kg), prednison (40 mg om de dag gedurende 2 maanden, dan afbouwen). pagina 48 Isala | Alopecia
8
23-4-2015
Raadje plaatje
Isala | Alopecia
Raadje plaatje
pagina 49
Isala | Alopecia
pagina 50
9
