Medische aspecten: Alopecia Areata en Alopecia Androgenetica: oorzaken en behandelingen dr Marcel Pasch, dermatoloog, UMC St Radboud, Nijmegen Alopecia
= haaruitval
Areata
= pleksgewijs
Androgenetica = door androgenen/mannelijke hormonen
Alopecia areata
Alopecia androgenetica Haren en haargroei: de feitjes Hoofdhaar: 100.000 (blond > zwart > bruin > rood) Tot 800 haren per cm2 Per dag verliezen we gemiddeld 100 haren Doorsnee 0,017 tot 0,18 millimeter Groei 1 cm per maand (= 30 meter per dag) Functie: geen… Haren en haargroei: de anatomie
Een haar groeit in een haarzakje, ook wel haarfollikel genoemd. Onderin de follikel ligt de haarpapil (3). Hier wordt het haar (1) gemaakt en dan langs de haarschede richting huid geduwd. Naast het haar ligt een talgkliertje (2) om het haar en de huid te smeren en er ligt een spiertje die de haren rechtop kan doen staan. Naast de haarfollikel ligt een zweetkliertje (5).
Haarcyclus: Een haar groeit ongeveer een centimeter per maand. Maar dat doet het haar niet tot in lengte van dagen. Een hoofdhaar groeit gedurende 2‐6 jaar, dat noemen we de groeifase, ook wel de anagene fase genoemd. Daarna schakelt het haar om van groei naar rustfase. Dit omschakelen noemen we de katagene fase en tenslotte is het haar gestopt met groeien, maar blijft nog enkele maanden op het hoofd. Deze laatste fase noemen we de rustfase, oftewel de telogene fase. Aan het eind van de telogene fase valt het haar uit, waarna de haarfollikel weer opnieuw begint met een anagene fase. Zo kan ieder haarzakje zo’n 20 keer een nieuw haar maken.
Alopecia areata:
Klassiek is er bij alopecia areata sprake van één of meerdere kale plekken verspreid over meestal het behaarde hoofd. Deze plekken ontstaan in binnen enkele dagen tot weken en verdwijnen weer na enkele maanden. Soms ziet alopecia areata er ook anders uit. Het zogenaamde ophiasis‐type. Hierbij is er een brede kale band op het achterhoofd. Soms kan het ook een soort netwerk van kale plekken vertonen. Dit heet het reticulaire type. In uitzonderlijke gevallen kan de ziekte ook zeer agressief verlopen, waarbij alle haren van het hoofd (alopecia totalis) of zelfs alle lichaamsharen uitvallen (alopecia universalis). De kans op volledig herstel is dan veel kleiner dan bij de kale plekjes zoals meestal optreden bij alopecia areata. Alopecia areata: kenmerken Net zo vaak bij mannen als bij vrouwen 60% krijgt eerste plek voor 20e levensjaar 1,7% van alle mensen krijgt ooit alopecia areata 0,1‐0,2 % van alle mensen heeft nu alopecia areata (NL: ongeveer 25.000) Alopecia areata: het beloop van de ziekte Onvoorspelbaar Volledige haargroei treedt in het algemeen binnen 1 jaar op 7‐10% ontwikkelt een ernstige chronische vorm Risicofactoren voor een chronische vorm zijn: ‐
Atopie (astma, bronchitis, hooikoorts, eczeem)
‐
Andere immuunziekte
‐
Begin op jonge leeftijd (<10 jaar)
‐
Nagelafwijkingen
‐
Uitgebreid haarverlies
‐
Ophiasis type
‐
Alopecia areata in de familie
Nagelafwijkingen bij alopecia areata met rode puntjes in het halve maantje en een oppervlak dat putjes heeft of brokkelig is.
Alopecia areata: mogelijke oorzaken Erfelijke factoren
Auto‐immuunziekte
Rol van infecties
Rol van emotionele stress
Alopecia areata: erfelijke factoren 10‐42%: komt in de familie voor Bij eeneiige tweelingen: 55% overlap Erfelijke factoren van het afweersysteem: (HLA‐DR4, ‐DR5, en ‐DQ3) Syndroom van Down: 8,8% meerdere genen zijn nodig en bovendien… Alopecia areata: auto‐immuunziekte (AIZ) Alopecia areata komt bovengemiddeld vaak samen voor met andere ziekten die we kennen als auto‐ immuunziekten. Bij auto‐immuunziekten gaan cellen van ons eigen afweersysteem rare dingen doen. De eigenlijke taak van deze cellen is om bijvoorbeeld gevaarlijke bacteriën of door virusgeïnfecteerde cellen dood te maken. Bij een auto‐immuunziekte richt het afweersysteem zich niet tegen deze gevaarlijke factoren uit de boze buitenwereld, maar tegen gezonde cellen van ons eigen lichaam. Bij alopecia areata zijn dat dan cellen van de haarzakjes. Als iemand één auto‐immuunziekte heeft, dan heeft hij ook een toegenomen kans om een andere AIZ te ontwikkelen. Omdat alopecia areata regelmatig samen voorkomt met de pigmentziekte vitiligo
en enkele schildklier‐ en bloedziekten denken we dat ook alopecia areata een AIZ is. Overlap wordt gezien met deze andere AIZ: Pigmentziekte: ‐ vitiligo
Schildklierziekten:
‐ Hashimoto's thyroiditis
‐ ziekte van Graves
Bloedziekte:
‐ pernicieuze anemie
Dat het immuunsysteem een rol speelt bij alopecia areata blijkt ook als er een huidstukje wordt nagekeken. Normaal zie je dan de papil van een haarzakje tamelijk eenzaam in het onderhuidse vet liggen. Bij alopecia areata zie je dat rond die papil allemaal afweercellen aanwezig zijn, zogenaamde T‐cellen. Het lijkt alsof deze cellen het haarzakje aanvallen. Hoe komt het dan dat de cellen van ons eigen lichaam opeens cellen van ons eigen lichaam gaan zien als iets wat aangevallen moet worden? Misschien komt dat omdat het immuunsysteem iets op onze haarcellen herkent dat ook op zieke cellen zit. Het idee is dat we ziek worden, bijvoorbeeld een verkoudheid door een virus. Dit virus moet opgeruimd worden en daarvoor leren onze afweercellen een eiwitje van het virus herkennen. Daarna kunnen onze afweercellen het virus of de met virus geïnfecteerde cellen dood maken. Tot zover is er niets aan de hand, behalve als het viruseiwitje dat door onze afweercellen herkend wordt erg lijkt op een eiwit op onze haarzakjes. Want dan maken onze afweercellen niet alleen virusgeïnfecteerde cellen dood, maar worden ook de cellen van onze haarzakjes aangevallen. Als de afweercellen ook onze gezonde cellen gaan aanvallen, dan spreken we van een auto‐immuunziekte. En dat is wat we denken dat er bij alopecia areata gebeurt. Alopecia areata en psychische stress Sommige mensen met alopecia areata hebben het gevoel dat het ontstaan is nadat er iets erg in hun leven gebeurt is. Met andere woorden dat de alopecia areata begonnen is na extreme stress. Of dit waar is of op toeval berust weet niemand zeker, maar er zijn wel theorieën hoe psychische stress invloed kan hebben op alopecia areata. Bij stress wordt er namelijk een stofje vrijgemaakt in de huid. Dit stofje, substance P, zorgt bij muizen ervoor dat de haarcyclus afgebroken wordt en de haren enige tijd later gaan uitvallen. Misschien is dit ook bij mensen het geval. Alopecia areata: huidige behandelingsmogelijkheden Afwachten Injecties met bijnierschorshormonen (bij <50% kaalheid) Bijnierschorshormonen (prednison)
Lichtbehandeling; PUVA (met tablet of gel) Afweersysteem onderdrukken: ciclosporine Prikkeltherapie De behandeling van alopecia areata is lastig en vaak ook niet nodig. Bij milde vormen van alopecia areata komt het haar vrijwel altijd weer geheel terug, zodat een behandeling die mogelijk bijwerkingen kan geven overbodig is. Alle behandelingen die hier staan kunnen werkzaam zijn bij alopecia areata en beïnvloeden allemaal het immuunsysteem. Helaas kunnen ook al deze behandelingen op termijn forse bijwerkingen hebben, zodat er niet lichtzinnig gekozen moet worden om de ziekte te gaan behandelen. Het voert te ver om op al deze behandelingen in te gaan, maar wat ze gemeenschappelijk hebben is, dat ze alleen werken zolang ze gegeven worden. Dus een behandeling die effectief is zal na stoppen weer tot haarverlies leiden, als je anders ook nog kaal zou zijn. Als de ziekte in de tussentijd vanzelf tot rust gekomen is, dan blijven de haren na afloop van een behandeling uiteraard wel aanwezig. Als iemand een medische behandeling overweegt, dan is het goed om met de dermatoloog alle voor en nadelen daarvan goed af te wegen. Alopecia areata: waarschijnlijk niet werkzaam zijn: Antraline Minoxidil Hormooncrèmes “Biologics” Er worden soms ook behandelingen geprobeerd die er waarschijnlijk niet voor zorgen dat de haren sneller terugkomen. Medisch zinvol is dat dus niet. De meest toegepaste behandeling is ongetwijfeld met lokale hormooncrèmes. Waarschijnlijk dringen de werkzame stoffen in deze crèmes niet diep genoeg in de huid door om effect te kunnen geven. Ook van antraline, minoxidil en de moderne anti‐psoriasis behandelingen, de “biologics”, is geen gunstig effect aangetoond. Alopecia areata: nieuwe ontwikkelingen in het onderzoek: Omdat we steeds meer begrijpen van het immuunsysteem begrijpen we ook steeds beter hoe het immuunsysteem van slag kan raken. Het onderzoek is er vooral op gericht om de stappen die leiden tot het ontstaan van de auto‐immuniteit beter te begrijpen zodat daar mogelijk ingegrepen kan worden. Het zijn steeds kleine stappen, maar geleidelijk beginnen we alopecia areata beter te begrijpen.
Alopecia areata: nieuwe ontwikkelingen in de behandeling Het begrijpen van een ziekte is leuk, maar uiteindelijk gaat het toch om de vraag of het te genezen valt. Helaas zijn er maar weinig positieve ontwikkelingen. Eén van de ontwikkelingen is het gebruik van een laserpen, de excimerlaser, bij de behandeling van kleine kale plekken. Deze pen straalt UVB licht waarvan we weten dat het afweersysteem erdoor onderdrukt wordt. Mogelijk dat de excimerlaser enkele kleine plekjes sneller kan laten herstellen. Goed onderzoek ontbreekt nog.
Zo’n twee jaar geleden verschenen er berichten dat fumaarzuur effectief zou zijn tegen alopecia areata. Fumaarzuur is een medicijn dat effectief is tegen psoriasis. De auteurs zeggen dat 6 van de 10 onderzochte patiënten profiteert van het middel. Zij adviseren een goed onderzoek om dit te testen, maar dat is nog steeds niet gebeurt. Daarom is ook bij fumaarzuur niet met zekerheid te zeggen of het werkzaam is of niet.
Alopecia androgenetica bij mannen en vrouwen en haarverlies volgens het vrouwelijke patroon
1. Gemeenschappelijke kenmerken
‐
Alopecia androgenetica bij mannen
‐
Haarverlies bij vrouwen:
‐ Alopecia androgenetica
‐ Haarverlies volgens het vrouwelijk patroon
2. Oorzaken 3. Huidige behandelingen 4. Nieuwe ontwikkelingen in het onderzoek 5. Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling Gemeenschappelijke kenmerken: Het haarverlies waarover we het hebben heeft een heel belangrijk gemeenschappelijk kenmerk. Namelijk iedere haarcyclus van drie tot 5 jaar komt het haar als een kleiner en dunner haar terug. Uiteindelijk zijn de haren zo klein, dun en licht van kleur dat we dat zien als kaalheid. Uiteindelijk krijgt het grootste deel van de bevolking hiermee te maken. Vrijwel alle mannen zullen dit in meer of mindere mate krijgen en bijna 40% van de vrouwen. In het verleden werden alle mensen waarbij dit proces van miniaturisatie optreedt op één grote hoop gegooid en kregen de diagnose “alopecia androgenetica” opgeplakt. Ik zal u proberen duidelijk te maken waarom ik denk dat dit niet terecht is, maar dat we te maken hebben met drie verschillende verschijnselen.
De vraag die ik aan u wil voorleggen en is dus: Is alopecia androgenetica bij mannen hetzelfde als alopecia androgenetica bij vrouwen en bovendien heeft iedere vrouw met miniaturisatie van haar haren een zelfde vorm van haarverlies? Mijn persoonlijke mening is dat alopecia androgenetica bij mannen misschien iets anders is dan alopecia androgenetica bij vrouwen, maar zeker iets anders dan haarverlies volgens het vrouwelijk patroon.
De vorm van haarverlies
Alopecia androgenetica bij mannen
Echte alopecia androgenetica bij vrouwen
Haarverlies volgens het vrouwelijk
Anders dan bij vrouwen
Soms als alopecia androgenetica bij mannen
Anders dan bij mannen
Aanwezig
Zeer twijfelachtig
De rol van mannelijke Aanwezig hormonen De behandelings‐ mogelijkheden
patroon
Onderdrukken effect Onderdrukken effect Onderdrukken effect mannelijke hormonen mannelijke hormonen mannelijke hormonen is effectief is effectief is niet effectief
Hieronder zal ik met u de inhoud van deze tabel willen bespreken. Aan de hand van de vorm van het haarverlies, de rol van mannelijke hormonen en de behandelingsmogelijkheden wil ik u duidelijk maken waarom steeds meer mensen denken dat we met twee of drie verschillende verschijnselen te maken hebben en niet met één verschijnsel dat we alopecia androgenetica noemen. Is alopecia androgenetica bij mannen hetzelfde als haarverlies volgens het vrouwelijk patroon? 1. De vorm van haarverlies
Links ziet u een plaatje dat de heren Hamilton en Norwood opgesteld hebben en waarbij ze het beloop van haarverlies bij mannen met alopecia androgenetica laten zien. Het begint met inhammen aan de voorkant van het hoofd en kan eindigen in een situatie waarbij alleen nog maar een krans haren aan de zijkant van het hoofd aanwezig is. Rechts ziet u een plaatje over het beloop van haarverlies volgens het vrouwelijk patroon, zoals dit ingedeeld is door Ludwig. Met name bovenop wordt het haar geleidelijk dunner. Anders dan bij mannen blijft de voorste haargrens aanwezig en ontstaat er vrijwel nooit een volledige kaalheid, maar blijven er ook bovenop het hoofd nog wel haren aanwezig. Helaas vaak wel weinig. Als eerste heb ik willen benadrukken dat alopecia androgenetica bij mannen en vrouwen er anders uitziet. Andere huidziekten en verouderingsverschijnselen verschillen eigenlijk niet. Hebben we toch met hetzelfde beeld te maken, ondanks dat het er anders uitziet? Is alopecia androgenetica bij mannen hetzelfde als haarverlies volgens het vrouwelijk patroon? 2. De rol van mannelijke hormonen A. Een gecastreerde man ontwikkelt geen alopecia androgenetica B. Een vrouw met duidelijk teveel mannelijke hormonen ontwikkelt soms een beeld van mannelijke alopecia androgenetica.
Het heet alopecia androgenetica. Alopecia betekent dus kaalheid en androgenetica dat het met mannelijke hormonen te maken heeft. Dat alopecia androgenetica bij mannen inderdaad met die hormonen te maken heeft blijkt uit het feit dat mannen zonder mannelijke hormonen geen alopecia androgenetica krijgen. Ook bij vrouwen met teveel mannelijke hormonen ontstaat kaalheid. In dat geval kan het heel erg lijken op alopecia androgenetica bij mannen: namelijk kale inhammen aan de voorkant die je normaal niet ziet
bij vrouwen met haarverlies. C. Ook vrouwen volledig zonder mannelijke hormonen kunnen haarverlies volgens het vrouwelijk patroon ontwikkelen. Haarverlies bij vrouwen heeft meestal niet te maken met mannelijke hormonen. Niet alleen ziet het er anders uit, maar vrouwen die helemaal geen mannelijke hormonen maken kunnen toch haarverlies krijgen dat het typische beeld heeft zoals we dat kennen bij vrouwen: dunner worden van het haar met name bovenop het hoofd.
Is alopecia androgenetica bij mannen hetzelfde als haarverlies volgens het vrouwelijk patroon? 3. De behandelingsmogelijkheden A. Finasteride werkt wel bij mannen, maar niet bij vrouwen Dus gebruikelijk haarverlies ziet er anders uit bij mannen dan bij vrouwen, mannen hebben mannelijke hormonen nodig om het te krijgen terwijl vrouwen die niet nodig hebben en tenslotte is er nog een verschil: behandelingen die bij mannen helpen om het haarverlies tegen te gaan die werken niet bij vrouwen. Het meest duidelijk blijkt dat wel uit het effect van finasteride. Finasteride is een medicijn dat zorgt dat er geen actieve mannelijke hormonen in de haarzakjes gevormd worden. Bij mannen heeft dat tot effect dat haarverlies bijna altijd stopt, maar bij vrouwen blijkt het in het geheel niet effectief.
B. Minoxidil lotion werkt beter bij vrouwen zonder aanwijzingen voor teveel mannelijke hormonen, terwijl cyproteronacetaat (Androcur) beter werkt bij vrouwen met aanwijzingen voor teveel mannelijke hormonen. Minoxidil lotion is een middel dat aanwezige haren dikker maakt, zonder dat het uitmaakt wat de oorzaak van het dunne haar is. Androcur is een anti‐mannelijk hormoon. Het blijkt uit onderzoek dat een anti‐mannelijke hormoonbehandeling met Androcur niet te helpt bij alle vrouwen met haarverlies, maar alleen bij vrouwen die tekenen vertonen van teveel mannelijke hormonen. Minoxidil is daarom effectiever bij vrouwen zonder teveel mannelijke hormonen.
Samenvattend: 1. Alopecia androgenetica ziet er anders uit dan haarverlies volgens het vrouwelijk patroon 2. Een man zonder mannelijke hormonen krijgt geen alopecia androgenetica, terwijl een vrouw zonder mannelijke hormonen wel haarverlies volgens het vrouwelijk patroon kan ontwikkelen 3. Een vrouw met teveel mannelijke hormonen kan een mannelijk patroon van alopecia androgenetica ontwikkelen 4. Behandelingen voor alopecia androgenetica zijn niet bewezen werkzaam tegen haarverlies volgens het vrouwelijk patroon Door al deze feiten kun je volgens mij concluderen dat alopecia androgenetica bij mannen misschien hetzelfde is als alopecia androgenetica bij vrouwen, maar dat alopecia androgenetica bij vrouwen iets anders is dan het veel voorkomende haarverlies volgens het vrouwelijk patroon. Het ontstaan van (echte) alopecia androgenetica: de volgende stappen worden doorlopen 1. Mannelijke hormonen, met name dihydrotestosteron (DHT), binden aan receptoren (“antennes”) op haarfollikels 2. Grote haarfollikels worden geleidelijk kleine follikels 3. Verkorting van de anagene fase (groeifase) 4. Ontwikkeling van kortere en dunnere haren. De follikels blijven bestaan 5. Alopecia androgenetica ontstaat geleidelijk Helemaal in het begin heb ik u laten zien dat het centrale kenmerk van alopecia androgenetica de miniaturisatie van de haren is. Met andere woorden, iedere haarcyclus eindigt met een dunner haar. Het model dat hiervoor ontwikkeld is, is het volgende: Mannelijke hormonen, met name dihydrotestosteron (DHT), binden aan receptoren (“antennes”) op haarfollikels. Hierdoor worden grote haarfollikels geleidelijk kleine follikels en bovendien wordt de anagene fase (groeifase) steeds korter. Het resultaat van punt 2 en 3 is dat er steeds meer kortere en dunnere haren ontstaan zodat er alopecia androgenetica ontstaat.
Wanneer moet je denken aan alopecia androgenetica bij vrouwen met haarverlies? Als er aanwijzingen zijn voor teveel mannelijke hormonen: ‐
Onregelmatig menstruatiepatroon
‐
Acné
‐
Mannelijk beharingpatroon elders op het lichaam
‐
Onvruchtbaarheid
‐
Stemverlaging
‐
Zeer vette huid
Als één of meer van deze factoren aanwezig is, dan kan bloedonderzoek aantonen of er inderdaad teveel mannelijke hormonen aanwezig zijn. In dat geval kun je volgens mijn definitie spreken van alopecia androgenetica en kan het gebruik van anti‐mannelijke hormonen effectief zijn. Hieronder kom ik daar op terug.
Het ontstaan van haarverlies volgens het vrouwelijk patroon
De oorzaak????? Eigenlijk weten we in het geheel niet waarom zoveel vrouwen haarverlies krijgen. Er zijn wel enkele theorieën. ‐
Pityrosporon ovale? Deze bij ons allemaal aanwezige gist zou misschien (!) een rol spelen
‐
Erfelijk?
Huidige behandelingen: alopecia androgenetica bij mannen ‐
finasteride/dutasteride
‐
minoxidil
Als mannen behandeld worden met finasteride dan neemt bij de meeste mannen het aantal haren niet meer af en bij een behoorlijk deel neemt het aantal haren zelfs iets toe. U ziet hier de resultaten van een onderzoek bij mannen. Na 12 maanden gebruik is het aantal haren gemiddeld met ongeveer 10% toegenomen, terwijl in een groep die met een nepmiddel behandeld is, het aantal haren juist iets is afgenomen. Als na 12 maanden dan gestopt wordt met de finasteride, dan gaat de winst weer verloren, zoals u hier ziet. Als je na één jaar gebruik van een nepmiddel alsnog finasteride gaat gebruiken dan neemt het aantal haren weer iets toe, maar blijft minder dan bij de mannen die al een jaar eerder begonnen zijn met het gebruik van finasteride. Al met al is finasteride een effectief medicijn tegen alopecia androgenetica bij mannen, maar dient het wel zeer langdurig gebruikt te worden. Samengevat nogmaals de resultaten van finasteride bij mannen die het gebruiken: ‐
2/3 heeft duidelijke toename van aantal haren en bedekking van scalp met haren
‐
na behandelingsduur van 1 jaar stabiliseert het haaraantal, maar neemt af als de behandeling gestopt wordt
Huidige behandelingen: alopecia androgenetica bij vrouwen •
Minoxidil
•
Medicijnen tegen activiteit van mannelijke hormonen
•
Spironolacton
•
Cyproteronacetaat (Androcur)
•
Finasteride/dutasteride?
•
Anticonceptiepil?
Als vrouwen last hebben van alopecia androgenetica, en niet van haarverlies volgens het vrouwelijk patroon, dan is er het onderdrukken van mannelijke hormonen een mogelijkheid om verder haarverlies te beperken. De bovenstaande middelen zijn hiervoor beschikbaar. Helaas ontbreekt goed onderzoek om keihard werkzaamheid te kunnen onderbouwen. Behandeling met minoxidil lotion is altijd een mogelijkheid, omdat dat los van de oorzaak van de miniaturisatie soms verbetering geeft. Minoxidil •
lotion (2% of 5%)
•
2 maal daags 1 ml inmasseren
•
vergroot geminiaturiseerde follikels
•
Effectiever bij vrouwen dan bij mannen:
•
Na 32 weken tot 42,5% meer haargewicht
Voorbijgaande overbeharing in het gelaat bij 3‐5%
De behandeling met minoxidil is het best onderzocht. Minoxidil werd aanvankelijk gebruikt als een middel tegen hoge bloeddruk. Eén van de bijwerkingen bleek haargroei te zijn. Vervolgens heeft de fabrikant er een lotion van gemaakt die bij sommige mensen inderdaad haargroei laat zien. Het werkt beter bij vrouwen dan bij mannen en zorgt ervoor dat de geminiaturiseerde haren weer dikker gaan worden. Dat effect kan wel een half jaar op zich laten wachten en het effect houdt alleen maar aan zolang je minoxidil gebruikt. Uit een overzicht waaraan veel belangrijke haardeskundigen meegewerkt hebben lijkt dat het aantal haren met ongeveer 10 tot 15 per vierkante centimeter toeneemt. Dat is een paar procent. Bovendien is minoxidil het enige geneesmiddel dat door de Amerikaanse gezondheidszorgautoriteiten goedgekeurd is voor de behandeling van vrouwen met dunner wordend haar.
cyproteronacetaat •
Anti‐androgeen dat het effect van mannelijke hormonen verhindert: Androcur®, in Diane®
•
Niet goed onderzocht
•
Er zijn aanwijzingen voor enige werkzaamheid bij alopecia androgenetica (50‐200 mg/dag, op dag 1‐10 van cyclus?)
•
Bijwerkingen zijn o.a. cyclusverstoring, gevoelige borsten, misselijkheid, depressie, gewichtstoename en leverbeschadiging (bij > 100mg/dag)
Een middel dat in Nederland zeer veel gebruikt wordt is cyproteronacetaat, oftewel Androcur. Dat is een anti‐mannelijk hormoon dat best vaak bijwerkingen veroorzaakt, maar waarvan het nut niet goed onderzocht is. In de Verenigde Staten is het niet op de markt gebracht. Oestrogenen (bijvoorbeeld in de anti‐conceptiepil) ‐
Goed onderzoek ontbreekt
Spironolacton (plastablet die ook het effect van mannelijke hormonen tegengaat) ‐
Verhindert enigszins dat mannelijke hormonen aan hun receptor (“antenne”) gaan binden
‐
Verlaagt testosteronaanmaak
‐
Enig aangetoond effect bij behandeling overbeharing
‐
Niet onderzocht voor behandeling alopecia androgenetica en haarverlies volgens het vrouwelijk patroon
Het gebruik van het vrouwelijk hormoon Oestrogeen is niet onderzocht en dat geldt ook voor de plastablet Spironolacton die ook de werkzaamheid van mannelijke hormonen tegengaat. Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling: alopecia androgenetica bij vrouwen: Flutamide Zijn er hier nieuwe ontwikkelingen? Een paar jaar geleden alweer is gekeken naar het effect van flutamide (Drogenil) op haarverlies bij vrouwen die teveel mannelijke hormonen hadden, wat ik dus alopecia androgenetica noem. Het middel werd vergeleken met cyproteronacetaat (Androcur) en finasteride. De laatste twee middelen bleken niet werkzaam, terwijl flutamide een heel klein beetje verbetering gaf. Helaas is flutamide niet vrij van mogelijke bijwerkingen.
Huidige behandelingen: Haarverlies volgens het vrouwelijke patroon ‐
Minoxidil
‐
……………
Alleen van minoxidil is aangetoond dat het enig effect heeft op haarverlies volgens het vrouwelijk patroon. Helaas zijn er geen andere behandelingen waarvan goed onderzoek heeft laten zien dat het ook maar één haar extra oplevert. Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling: Haarverlies volgens het vrouwelijke patroon Bestrijden van pityrosporon ovale? (ketoconazol shampoo?)
Als zou blijken dat er inderdaad een gist een rol speelt, dan zou een goede anti‐roosshampoo misschien verergering kunnen voorkomen. Helaas is dat op dit ogenblik nog speculeren. De eindconclusie kan niet anders zijn dan dat alopecia areata, alopecia androgenetica en haarverlies volgens het vrouwelijk patroon drie verschillende verschijnselen zijn, maar vaak met vergelijkbare vervelende consequenties. Door goed te kijken naar de persoon en zijn of haar klachten kan de dermatoloog de correcte diagnose stellen. Bij een goede diagnose hoeft er geen behandelingen gebruikt worden waarvan op voorhand al vast staat dat het waarschijnlijk alleen teleurstellingen zal opleveren.
