De Beste Binnensteden. van Nederland

7 INK

ELS üZ

RTü

üHA

ND

PE

LOP

TüK

üHE

IJN

VA NüE

0LATFORMû$ETAILHANDELû.EDERLAND

üST AD

EN

De Beste Binnensteden van Nederland

Inhoud

Aantrekkelijke binnensteden zijn als magneten ’s Hertogenbosch Bereikbaarheid & Beste Binnenstad Zutphen Groningen Regeldruk & Beste Binnenstad Bergen op Zoom Arnhem Veiligheid & Beste Binnenstad Over de verkiezing: ook uw gemeente kan de beste binnenstad van Nederland worden!

Inleiding

Positieve aandacht voor de motoren van onze steden Het Platform Detailhandel Nederland koestert de ambitie om onze winkels in de binnensteden positief in de publiciteit te brengen en het kwaliteitsdenken en -doen met betrekking tot onze Nederlandse binnen­ stedelijke winkelgebieden te stimuleren. Vandaar dat in 2003 voor het eerst de verkiezing ‘Beste Binnenstad’ is georganisseerd. Voor de periode van 2003-2005 won ’s‑Hertogenbosch de felbegeerde titel. De middelgrote stad Sneek sleepte toen een eervolle vermelding in de wacht. Voor 2005-2007 werden Groningen en Zutphen uitgeroepen tot beste binnenstad in de categorieën ‘grote’ en ‘middelgrote’ binnensteden. Wanneer we kijken naar de aandacht in de pers en de positieve reacties onder alle belanghebbenden en doelgroepen –ook op langere termijn–, zijn de achter ons liggende verkiezingen in 2003, 2005 en 2007 uiterst succesvol geweest. Wij willen graag doorgaan met het tonen en benadrukken van de waarde van de aan­ trekkingskracht en de uit­straling van onze unieke binnensteden­met een hoogwaardige detailhandel. De titel Beste Binnenstad is een kwaliteitslabel en garandeert veel terechte publiciteit De ‘Beste Binnenstad’ springt er niet alleen uit op het vlak van winkels of parkeermogelijkheden, maar onderscheidt zich in de volle breedte van andere binnensteden. Zowel vanuit de optiek van de consument als het bedrijfsleven! Van bewoners en bezoekers! De titel is daarmee een kwaliteitslabel dat met trots uitgedragen wordt. De titels en de nominaties leveren landelijke erkenning, positieve publiciteit en extra momentum voor nieuwe initiatieven op. Zelfs in de aanloop naar de verkiezingen blijken de deelnemende steden al veel extra media-aandacht te oogsten.

J.G. Bruijniks Voorzitter Stuurgroep Bereikbaarheid van het Platform Detailhandel Nederland

Aantrekkelijke binnensteden zijn als magneten

Aantrekkelijke binnensteden zijn als magneten voor mensen, cultuur, onder­ nemerschap en commercie. Het gevoel van verbinding en begrip, samenhang en gemeenschappelijkheid, vernieuwing en doorbraken, mogelijkheden en kansen. Er zijn binnensteden waarin je jezelf tot in elke vezel in je binnenste –goed!– voelt en die je past als je lievelingsjas. Die je kent en herkent –aanvoelt–, waarin je thuis bent en waarmee je jezelf identificeert. Er zijn ook steden en binnensteden waarin dat gevoel gewoon minder is. Je wilt er niet echt zijn en niet te lang blijven. Die binnensteden bestaan helaas óók nog steeds. In binnensteden herken je het niveau van de visie van het stadsbestuur, de stand van het particuliere initiatief en het onder­ nemerschap, het culturele klimaat, de kwaliteit van de contacten tussen verschillende bevolkingsgroepen, de historie en de wordingsgeschiedenis, De kracht en de hartstocht, de kwaliteit van het winkel­ aanbod, de richting en de ruimte. Daarmee is de binnenstad veelal bepalend voor de uitstraling, reputatie en aantrekkingskracht: de vitaliteit van de hele stad en de verre omtrek. Dat gevoel geeft de doorslag.

Inleiding door de Staatssecretaris

Beste Binnenstad Of het in een binnenstad prettig is, hangt af van de uitstraling, de bedrijvigheid, de variatie in voorzieningen. Is het er schoon, heel en veilig? Is er een gevarieerde en krachtige detailhandel aanwezig? Niet voor niets besteedt het kabinet in de aanpak van de veertig krachtwijken aandacht aan het bevorderen van ondernemerschap en bedrijvigheid. We richten bijvoorbeeld ondernemerssteunpunten in en mengen wonen en werken om wijken weer leefbaar kan maken en een economische impuls te geven. Die aanpak werkt niet alleen in de veertig krachtwijken. Ook in andere wijken en binnen­ steden moet de kracht van álle ondernemers tot volle wasdom komen. Winkels vormen het ‘cement’ van de binnenstad. Een aantrekkelijke winkelstraat trekt mensen naar de stad, zorgt voor drukte en gezelligheid, draagt bij aan sociale cohesie en leefbaarheid, en brengt nog geld in het laatje ook. Detailhandel en binnenstad zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bereikbaarheid is één van de grootste bedreigingen voor een goed functionerende binnenstedelijke detailhandel. Aandacht voor bereikbaarheid betekent dat alle partijen – dus detail- en groot­ handel, transportsector en gemeenten – het belang inzien van stedelijke distributie. Ik vraag me wel eens af of iedereen dat beseft. Letten gemeenten bij herontwikkeling van locaties wel genoeg op bereikbaarheid? Realiseren zij zich voldoende dat venstertijden niet te krap mogen zijn en over gemeentegrenzen heen op elkaar afgestemd moeten worden. Om de detailhandel te laten floreren, moeten er onnodige en belemmerende regels worden geschrapt. De sector ondervindt veel hinder van regels rond het transport van goederen. Daarom heb ik Karel Noordzij gevraagd de commissie Fundamentele Verkenning Transportbelemme­ ringen voor te zitten. Zijn opdracht: hoe zou de wetgeving rond goederentransport eruit zien als we

de regels opnieuw zouden maken? Zijn vertrekpunt is: vertrouwen in de ondernemer. Daarnaast heb ik het thema bevoorrading van binnensteden prominent opgenomen in het werkprogramma regeldruk dat ik namens het kabinet aan de Tweede Kamer heb gestuurd. Een aantrekkelijke binnenstad is ook een veilige binnenstad. Helaas wordt de detailhandel vaak en zwaar getroffen door criminaliteit. Ik heb de Tweede Kamer toegezegd met een studie te komen naar beveiligingsmaatregelen voor kleine bedrijven. Deze studie, die onlangs is afgerond, zal de basis vormen voor aanvullende maatregelen. ‘Aanvullend’ want gelukkig werken overheid en detailhandel al jaren samen aan het aanpakken van criminaliteit. Een instrument dat kan helpen bij het verbeteren van die samenwerking is de Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering. Daarmee ondersteunt ez ondernemers die samen willen investeren in een aantrekkelijker en veiliger bedrijfsomgeving. Schoon, heel en veilig, is hier het motto. Als een ruime meerderheid van de ondernemers voor de plannen is, betalen alle ondernemers mee. Tegelijkertijd worden heldere afspraken gemaakt over de inzet van de betrokken gemeente. In het buitenland zijn hiermee al goede resultaten geboekt. Veel ondernemers vragen mij om experimenten in Nederland mogelijk te maken, maar er zijn ook kritische geluiden. Alle reden dus om eens te kijken hoe Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering in de praktijk werkt. Een prettig binnenstedelijk klimaat. Dat is goed voor de economie, voor het welzijn en de welvaart van inwoners en ondernemers. Landelijk valt nog veel te winnen. Ik roep u – gemeenten, vastgoedontwikkelaars en detaillisten – op om daar samen hard aan te werken. Vanuit ez steun ik u waar ik kan. En of u nu wel of niet deelneemt aan de verkiezing Beste Binnenstad, en of u wint of niet: ik hoop dat u allen de intentie heeft van uw binnenstad de beste van Nederland te maken!

Frank Heemskerk Staatssecretaris van Economische Zaken

Inspraties: Pim van den Berg

Grote Steden

’s-Hertogenbosch 20 03 -Beste 20 Binnenstad 05 wi nn aa r

Kampioenen ‘omgaan met en inspelen op het karakter van de stad’! ’s-Hertogenbosch is Bourgondisch, met een scherp oog voor alles wat het leven kwaliteit geeft en genietbaar maakt. Geen eenvormige oplossingen dwars door de binnenstad heen, maar openbare ruimten die één geheel zijn met het specifieke karakter van plekken in en delen van de stad. Brede en vooral ook uiterst genietbare smallere straten, de pleinen, de kerken, de gevels en de ornamenten, de rust en de stilte van de hofjes. Natuurlijk is deze vestigingsstad allereerst St. Jan’s land, de basiliek, één van de mooiste Nederlandse kerken. Dat orgel! Wat een statuur, wat een geluid, wat een prachtige hoogtewerking! Katholieke historie van de bovenste plank. Daarnaast kent ’s-Hertogenbosch de rijkdom van een stadsrivier, de Binnendieze, die dwars door en onder de stad kronkelt. Vanaf het water is de stad net weer iets anders. Ronduit rijk is de binnenstad van Den Bosch op het vlak van restaurants, kroegen en cafés. Rijkelijk bedeeld ook met alle denkbare winkeltypes en dus, gelukkig maar, inclusief veel kleinschalige, kleurrijke en hoogwaardige detailhandel. De binnenstad van Den Bosch toont ons een liefhebbende stad voor alle mensen van alle niveaus. Wie hier is, voelt zich welkom en thuis. Deze stad is zó goed leesbaar, wandelbaar en befietsbaar, met vele historische en moderne accenten. ’s-Hertogenbosch heeft overduidelijk één van de meest aantrekkelijke binnensteden in Nederland.

h c s o b n e g o t ’s-Her an v d a t s n e n Beste Bin 2003 - 2005 d n a l r e d e N n e d e t s e t Gro

de titel in 2003 van g in n n e k e el Nedere to Detailhand ht trots op d c rm re o p tf o t. la P d t ij e lt h nog a door aan toeken enbosch is ls stad zelf 2003-2005’ a d r n e a e rl je ld e e ie d ’s-Hertog k e d N ik e enstad van ral de waard vergeten. Met de ontw . Daartoe ‘Beste Binn prijs is voo r e en e e g d a w n l sl a e e v g e sn t it ard munt u ereen he ze d ij ie w land. De wa is e w publiek st n a a ie p d op ge rking, n u ts mee, d a te ie st n rs r e ls e v a e r je ti e e ta Do repu d vergroen we et als doel over de sta agne hebb p m u a m ld e a e c iv k o n g ik is a n tw im genereren e on het ken o­campagn langstelling e genereren, b n a e k tr e x e , zo is een imag e sb . kers , herhaling n bij bezoe n bevolking aantrekken voel creëre bij de eige e ts o sg tr si a n b a f v e g siti bevorderin ten, een po nd’ is de anisaties en an Nederla v rg o d s­ a re st g n n e o n bij c e Bin om de bosch, Best ag gegaan n sl e g e o d rt n e a a -H d ­ oet ’s aren n Bezoekers motto ‘Ontm rdoost-Brabant voortv pdracht va o rkiezing Onder het o e in o v it it N D u & e s. j e d ri Meie chte acti ellijk na d ri e id g m in n n O Regio-VVV . e n tt nte dage het gen om te ze nagement en gemee óór de feest v e g o n doelstellin a m m o rlands best nt, Centrum e er alles aan gedaan ek aan Nee zo e b n manageme e w e n r e o n vo 2003 hebb interessere in oktober te acties te h c ri e g t e publiek m oerkom . rzitter Van W d om de o vo ry ju binnenstad st naa dig bben wij – sch uitgeno mpagne he ertogenbo a c -H . ’s e n d it le u n e a n d v e rap ar te partij Voor de aft kt, met elka e t betrokken maak), c re n e o sp ir o l d h l te c ti ta (s n a ekende rigade g b e d a to st een groot a s Vrienden n n e o n e hten, bin d, de Kring die uit d c , a a g st n n sw ri e d e n a in rd st a b , wa ing atoren ersverenig geweten! ten­organis ebben het litie, bewon h o Evenemen p de rs s, e g li rm il o tf stad’ zijn is rspla n vrijw este Binnen btenaren e onderneme en ‘B m b a t, , b ik h e h re sc e o rd g b a it ogen n heel h te zijn u n re e ja e n m e e van ’s-Hert p g ss e lo e Bo che g dan aan d ie mensen die de afge ogen van d rm e v d De titel ma n d e l a id : che niet als een van velen n het onders an de titel overigens a v g, n verdienste e rk te v ing eslagen we n het vers de toekenn n op de ing a n a e g gewerkt aa w u te o r h o c o s ­ d m . We be oediging o binnenstad apart logo ls een aanm a r a a m , acties - een g re e d n a l afrondin ta Regio-VVV ot aan ers van de ast een gro g a n ra – d e is ti e a n ic g sch. We zijn mmun agocampa ertogenbo t op alle co -H h ’s c u ra a Voor de im b re e u g n te zetten als 0e ongresb , dat is aa n Bosch, in nt en het C e a ro b ontwikkeld Je ra zijn 50 ’, -B n st o o o dste ‘z waarin aan Noordo r m a n e e ja ro j t e ri e b h ie : e ze 6 M on 201 ruk doende ne richting we campag inmiddels d . u d ie e n e n st e e e b r voo l worden za t h stellen c a katalysator d n unnen vast k breid aa e e g w it n u e g b a b d t. In n, he sterf t is versterk ten te mete erismemark agne-effec p to g m a a c d e e d d p lastig is innenstad o Hoewel het e Bossche b d n a v e ti si dat de po

l sch meesta ertogenbo -H r ’s te rt h e c a re t u c dire en fig zeer goed, binnensted d e a st d a st n a e re d rn e rt ie st o H o . re van goed p vertrouwen jk bezoek sc ranglijsten qua stedeli ad maken st op extern ij n st E n w e r. n n a e a e in n b tg in e ze w h n , le o d il n a ie la d d e s , n de ners als ­m n van o belang om an alle part otste stede versterkt v an eminent v n e is de vier gro t w u e H ro t. rt e ord e zelfv omst nog w is het intern telkens n in de toek e is u . n n e sinds 2003 ze d e e u w o t h n a d te g is tot wat d , n hti besteed aa ffect is ezelfde ric acht wordt ijkomend e d b n a ig a s rd neuzen in d e a ti a a l lic ijk een hee t als in pub Wat natuurl en gebrach rd o w ld e e b ! opnieuw in aarvan acte enstad van beste binn nenstad. W e in d B , e te st rs e e B e e d de oeting met or een ontm vo it u e rt a an h Ik nodig u v ! d n a rl Nede uts Ton Rombo sch ’s-Hertogenbo er Burgemeest

Bereikbaarheid & Beste Binnenstad > Verruim en harmoniseer de mogelijkheden om binnensteden zo efficient mogelijk te kunnen bevoorraden. > Bewaak en bevorder de magneetwerking van binnensteden door een soepele bereikbaarheid. > Laat bestuurders van gemeenten blijven werken aan een goed economisch vestigingsklimaat in onze binnensteden.

Het bereikbaar zijn van onze binnensteden krijgt terecht veel aan­dacht. Winkeliers ondervinden dagelijks schade en negatieve effecten van een slechte bereikbaarheid voor hun medewerkers, voor klanten en bij de bevoorrading. Als de bereikbaarheid te wensen overlaat, heeft dit voor onze binnensteden grote negatieve gevolgen. Van gemeente tot gemeente vaak sterk verschillende lokale regels maken het lastig om producten op tijd in de schappen te krijgen. Strenge laad- en lostijden en tal van eisen gesteld aan voertuigen - breedte, lengte, hoogte en gewicht, milieuzones en geluidslimieten - zorgen voor hoge extra logistieke kosten voor de detailhandel van maar liefst 500 miljoen euro per jaar! De detailhandel heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in innovatieve, efficiënte oplossingen. Eén voorbeeld? Het maken van gezamenlijke afspraken over gebundelde bevoorrading waarbij één grotere vrachtauto meerdere winkels bevoorraadt. Het Platform Detailhandel Nederland roept gemeenten op om in overleg met de detailhandel met een andere blik naar bevoorrading te kijken. Logistiek draait immers om efficiëntie. Efficiënte bevoorrading betekent dat er minder vrachtauto’s, ook minder lang in de binnenstad zijn. Een goed­beginpunt is het lokaal afstemmen, verruimen of afschaffen van de venstertijden. Een verruiming met 1 uur zorgt al voor een besparing van gemiddeld 5% in de kosten en de uitstoot van vervuilende stoffen. Daarnaast willen wij dat winkelbedrijven, die de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd in geluidsarme distributie­­­middelen, ook buiten de venstertijden mogen bevoorraden. Hoog scorende en presterende binnensteden worden niet alleen efficiënt bevoorraad, maar zijn ook goed bereikbaar voor consumenten. En met bereikbaar doelen wij niet alleen op het met de eigen auto kunnen bereiken van het centrum, maar ook de parkeermogelijkheden. Daarbij zijn parkeer­tarieven de afgelopen jaren zeer fors gestegen, maar zonder dat de extra inkomsten worden vertaald in meer parkeerplaatsen of betere service. Maar ook de andere verkeers­mogelijkheden, zoals het openbaar vervoer en de fiets kunnen de binnenstad beter ontsluiten. Wij vragen gemeenten om hun binnenstad economisch rendabel te houden. Onze Nederlandse binnensteden zijn uniek qua sfeer en schoonheid, en daardoor uiterst aantrekkelijk voor consumenten. Toch stellen wij vast dat het voor winkels steeds moeilijker wordt in de binnenstad. Dit is een groot en reëel afbreukrisico, want nu al zien we dat sommige winkels uit de binnenstad weggaan en noodgedwongen naar de randen van de stad trekken.

Inspraties: Pim van den Berg

Middelgrote Steden

Zutphen 20 05 -Beste 20 Binnenstad 07 wi nn aa r

Ook hier: water en stad. Prachtige zicht­ lijnen van dijken en wallen, een heuse boulevard, markante torens: Zutphen. De IJssel loopt als een snoer zacht glanzende parels door het leven van deze prachtige en monumentale middelgrote vestingstad. Groen is de omgeving van Zutphen; die nodigt uit tot wandelen, fietsen en genieten van de landschappen, het licht, de vogels. Wat een heerlijke pleisterplek! Zutphen is een monumentale Hanzestad. De kooplieden onder de bewoners namen deel aan de Oostzeehandel en bouwden hier hun pakhuizen en monumentale woningen. Stadsrechten kreeg Zutphen omstreeks 1190. De vriendelijke stad kent tal van singels en veel bewoners hebben direct aan het water de plek van hun leven gevonden. Alles is, of wordt met veel liefde en zorg gerestaureerd in deze stad vol kleine hofjes. Zutphen is toch vooral een liefhebbende stad van de zeer gevarieerde kleinschaligheid. Ook in winkelaanbod. Van fijn en klein. In de Pelikaan wordt, naar men zegt, de lekkerste koffie in Nederland geserveerd. En zo vinden we nog veel en veel meer moois, leuks en lekkers in al die vriendelijke, verrassende en o zo leuke straatjes. Zutphen’s trots is een bescheiden, verstilde, vooral innerlijke trots. Plezierig, sympathiek en diep. Compliment: deze plek zou model kunnen staan voor de ontegenzeggelijke kwaliteiten van de ‘SLOW levensstijl’. Eenmaal in Zutphen, zou je hier nooit meer weg willen.

Zutphen enstad van Beste Binn 2005- 2007 Nederland te steden Middelgro

roepen tot rland uitge e d e orN l e d n e- ‘de verb tailha t formuleerd italiteit’. De Platform De e t h e h ry r o ju o e d d v Zutphen ge – zoals d bruist van ls In 2005 werd ad 2005-2007’ vanwe tegelijkertij extra impu n ie e d e l e d st a ss n st IJ e n n e e d in n B n in a e b a st e e e ‘B ed De istori te met nam itale Stad’. heid met h de gemeen et motto ‘V t h gen schoon a r middele rd n d o a n o o d (v , d d k de sta siek vla ederlan N fy n n a e v dat de h e c jury prees st is e er trots op tot de b l-econom is d a a n ia e st c h n e so tp n u p Z in o s los. llingen geeft ense b mers, inste aste reactie n de Zutph e si a u v rn o e g d th n n n zi o e , ie t verk opvielen oners el wa ad van bew ) maakte he emeente zó n st n g e e n d d e e r g st o n ti te vo e gro ee ark ingen Zutphen M betekende de inspann elderland, eiding. Het G behouh niet aflaten c n ie e c rs h e in d tp v n u ro o Z ties, p ter van et deze k m ra d a n k o e ro k en organisa k ie be t un en werden rgen dat he bij de jury aan en te zo g te r o o d m stimulans o bied van n op het ge e g in t. n jf n li a b sp den e ‘Onderze in nd voor on prijs voor d o e lo d e ij b w w n u e opnie tving eft de prijs het MKB on werden wij Zutphen he n a te V te n . e d e a st m n e Begin mei ne en gemeen . De g kkelijke bin verleg tuss in de regio o ’ te e te r d n e n e e e rd k e een aantre m e v e g s om n uitst ndelijkste en stimulan et algemee ne h e r n o e ri v ld o ie o nemersvrie t v h , e n d laanbo . We zie en aan ‘h e rt k k o n a p in d p w ra te d l e ry gele voora en bre s het ju ende werk stad’: met e mers’, aldu au en voldo e iv en onder­ne ze positie als ‘centrum n n e g in ien on hoog voorz werken aan tentie, een o p e h c is st de toeri g de lande juni ook no in g e r. b e o e genheid. rv w en r Ve g is ontving g Reizigers Openbaa niet genoe rondse in g o ig rg n n e l d re a n a e o V m e e lle rachtig p Rover, d e n a d En of dat a v r en o 7 0 o ld v 0 a 2 ring n gest ersprijs van waarde 3.000 fietse jk s li lijke Reizig ti b n ra e g e n l e nn is voora on. Hier ku Deze prijs het NS-stati ij b g in ll a ons fietsenst and is door orden. l in Nederl e d ij n a w bewaakt w h n il re ta e file d door de d Daarbij pro age Binnensta t te zetten. st rk e etingcamp a B rk t m a to e m d g e n d in zi t r e ie e m rk ig e v d d v e a s De hen st jvenst erzijd e d en bedri zichten: en en om Zutp a e p st g re n g e re e e st g ri rd n e a e a , to rijk cultuurt me cultuurstad als stad me ad met een k st o o le r ta a n a e M Zutphen als m ’. nu op Zutphen ijds de mo ne ‘Zoom in edrijvige stad, anderz e, b dynamisch or onze oed. andacht vo g a rf n e e h m o sc n ri e l histo toeg eiend aanta ltaat is een n sterk gro d. Het resu e a e st n e e ig ia d d ij me n veelz landelijke Kortom, ee gionale en re e d in d a hanzest n. aan Zutphe bezoekers op! zijn we trots En ja, daar ritsen Arnold Ger Zutphen er st ee Burgem

Inspraties: Pim van den Berg

Grote Steden

Groningen 20 05 - 20 Beste Binnenstad 07 wi nn aa r

Hoofdstad van het Noorden. Een STAD met een grote magneetwerking. Voor velen een flinke reis, maar eenmaal aangekomen vind je er een rijke, mooie en warm-sfeervolle hoofdstad met een goed werkende infrastructuur. Groningen leeft! En wel met volle teugen. Deze studentenstad is jong van geest, veilig, veelzijdig, schoon. Van verloedering is nergens iets te bekennen. Diversiteit met ruimte en zelfstandig ondernemerschap staan hier hoog in het vaandel en dat maakt Groningen tot een gastvrije, uiterst leefbare, én een open stad. Geen wonder dat er hier zoiets is als een ‘Groningen-gevoel’. In de Groninger binnenstad valt direct op hoe vanzelfsprekend de complete stad van wonen, werken, studeren, winkelen, eten, drinken en uitgaan functioneert. De samenwerking tussen de gemeente, ondernemers, bewoners is ronduit positief. Die ‘cultuur’ maakt ruimte voor belangrijke verdere vernieuwingsimpulsen in de binnenstad – van Westerhaven tot Grote Markt. Groningen is een magneet voor iedereen in het Noorden en Noordoosten van ons land: Groningen en Friesland, maar natuurlijk ook Drenthe en zelfs Overijssel. Het is een typische fiets- en wandelstad, met prima openbaar vervoer en goede oplossingen voor het parkeren van auto’s en het bevoorraden van winkels en horecagelegenheden. Er valt veel te genieten in de stad Groningen: de Martinitoren, het on-ge-loof-lijke Groninger Museum, de Grote Markt met zijn vele horeca-gelegenheden. Groningen? Dat is ontspannen en met volle teugen genieten van vriendelijke gemoedelijkheid, de authentieke sfeer, het veelzijdige winkelkarakter en de baanbrekende culturele initiatieven. Prachtige en inspirerende, (h)eerlijke (binnen)stad!

n e g n i n o r G an v d a t s n e n Beste Bin 2005- 2007 d n a l r e d e N en d e t s e t o r G

het agblad van kopte het D 6 de 0 0 in 2 5 r 0 0 ve 2 o en’. De in nderzoek st o ri e jk li to e r d o n l en la ad vo ande rm Detailh iding van e is een topst Naar aanle n het Platfo ‘Groningen va .: nlang een 7 7 0 re 0 0 0 ja 2 -2 i al 5 e p8m stad 200 atuurlijk n n e n as in w van het B Noorden o e ad st st nwezigheid Maar de te titel Be . aa p n e e e e d lp sl n o e h g va e ’ t lsom wach l nog ij zeker g rs. De ‘opte n groot dee heeft hierb or bezoeke en voor ee e vo ntenin Nederland g e r in d u u u m st ct m e archite jke beste ng van de li rn li e e k n ra d k o st e it m tr u l n e e aa act te mete lus ve zinnig Museum, p oeilijk is ex dige, eigen m g t u d e je g h l e ze ij d e s g rw Groninger . Te , plu orden ontplooiing binnenstad ch zeker w or verdere historische jk is, kan to vo li is e rk as e b w e l d e -tit goe stad, is een e Binnenstad leverd. van de Best heeft opge ct at e w ff l e e t e e h h ad wat st g het om e d g rkiezin . In 2006 gin ve it it u u n e ze n e e d jo dat che le mil de toeristis vendien ve rbeelden: miljoen in aven er bo ,6 nog g Enkele voo 5 o e Z an . ag rv rs im e aa k bezoe eristisch totaal, w to in d rs e e o k g e ld • Veel extra zo e be idd 33 miljoen bovengem n, maar liefst en heeft zijn g in n ro ad. Winkele G stad studentenst n e artini. sector. De n M re u s: u rk ie lt te n te vers e associat ename cu g st te n e jk w aa ri r g n e n e e rd la ve ker. Be arkt met zijn ningen ij de bezoe de Grote M vinden Gro b , n g e ld la e st rs e ri e b e t o rd e T  • en h historie. als Noo sfeer bepal uk, sfeer en nementen le ve n -e e en p o ig p ll cultuur en , ze um r positief, e lijk, ge inger Muse is zelfs zee jk, vriende li % e 0 d 3 e ; o n toren, Gron e m g e g ronin En verder: tief over G vele café’s. ers zijn posi k e venaard. ë zo e e msterdam. g b t le rd al plaats, na A richt wo st e 8 aa e • Nagenoeg M d dus nog r p o o o alleen d h. Daar ligt od betreft sc at b o d n B l e n aa e e d D ch n n is aa echt e toerist megen, Utr n komt wat n. tterdam, Nij • Groninge o R , g uit te drage aa H Den ago verder im ne e d e e m Maastricht, o e g g or de om ons ing. heeft de do n eïnvesteerd ty e g e ci l li n e een uitdag b u va ve p is lp veel free met behu twee jaar n e n n e e n t p e n d lo e e la u g b q De af conse s in dag ingen hier nties, insert eting Gron k ltaat! ar Via adverte M apstok is su g re n t ti nstad een k ld. En me e rde stich e n e e in ie B it sp e e ïn g e st e g in te en. De stad stijl op iezing B n te bested nbare huis e dat de verk g is in n st naal e ro e G w zeer herke e is g ht aan Zowel natio belangrijk om aandac teit gehad. ia d ci e li k b m ij u ) rl p e u Wat vooral u jk ve eli positie ze is nat or de (land veel extra zing als de ie is rg e rk st ar ve geweest vo aa ja n rn e e e ad. Daa el van e gelopen tw n over de st Het voorde e . is ië rd e heeft de af at lg d e D . B n g n va n zi eel uitsland e de uitverkie kelijk oord als ook in D trots zijn op een onafhan lf m ze o t rs e aa g g t in ron ook dat he en dat de G ed te merk adjer. St e ekked n het ook go or de aantr lfbeeld va ze t e h r o x-factor vo e jk ri e g d goed vo n m la e n be geno stad-zijn ee de eerder zit stigd door este Binnen B ve t e Groningen e b h t je is d rd n o d e w w k u e at o e D h w . f sc g o e in b Zo agje stemm tspannen d winst. toeristenbe ers. Een on k e dat is pure lijkheid als n zo E e . b n l e ta d n le e aa g t e h ar n ja ee stijging va oren dan tw l wat meer tussen hee

llage, Jacques Wa Groningen Burgemeester

Regeldruk & Beste Binnenstad > Stel paal en perk aan nationale en gemeentelijke regels. > Voorkom willekeur, ongelijkheid en procedureverschillen. > Maak een einde aan de grote verschillen in regeldruk tussen gemeenten.

Winkeliers zijn gebaat bij regels. Regels bepalen het ordelijke verloop van het economische verkeer en ze vormen de randvoorwaarden voor ondernemers om vernieuwende onder­nemersinitiatieven te tonen, banen te creëren en maatschappelijke welvaart te scheppen. Tegelijkertijd frustreren en beperken regels ondernemerschap. Wetten en regels kunnen massief en rigide zijn. Winkeliers worden daardoor beperkt en gehinderd in de bedrijfsuitvoering. Dat is het geval wanneer de regels bedrijven belasten met knellende voorschriften, die de bedrijfsvoering extra duur maken of nieuwe initiatieven laten vastlopen. Al deze verstikkende regels samen beïnvloeden het ondernemersklimaat in de detailhandel in negatieve zin. Vooral de wirwar aan lokale regels levert een hoop extra ergernissen op. Lokale regels kennen vaak moeizame en kostbare procedures om aan de noodzakelijke vergunningen te voldoen. Regels worden niet begrepen en zijn ze veel te gedetailleerd. Ook de schijnbare willekeur waarmee deze regels worden opgelegd is een doorn in het oog voor veel ondernemers. Dit geldt ook voor de kosten die gepaard gaan met de regels. Daarnaast wordt er vaak onvoldoende rekening gehouden met de uitvoerbaarheid van de regels in de bedrijfspraktijk. Zo storen veel winkeliers zich aan het ongenuanceerd opleggen van heffingen door gemeenten. Zoals bijvoorbeeld de heffing om op het eigen parkeerterrein bedrijfsvlaggen te mogen hijsen. Er zijn ook steden die het goede voorbeeld geven. Bijvoorbeeld met het instellen van een ondernemersloket. Hier kan de winkelier met al zijn vragen terecht bij 1 loket, in plaats van heen en weer te moeten laveren tussen diverse afdelingen en verschillende ambtenaren bij de gemeente. De tijd is aangebroken dat de winkeliers écht wat gaan voelen van de beloofde lastenverlichting.

En

de

rs

aa

nn

wi

n…

zij

Winnaars Beste Binnenstad 2007 - 2009

rot e

den

st e

Inspraties: Pim van den Berg

Bergen op Zoom

elg

dd

Mi

Beste Binnenstad 2007 - 2009

‘Merck toch hoe sterck’, dat zijn de eerste woorden van het Bergen op Zoomse volkslied. Woorden om te bezingen hoe sterk deze stad was in haar ver­dediging tegen vreemde mogendheden en vele anderen. Inderdaad, deze compacte, veerkrachtige en gastvrije prachtstad – een handels- en vestingstad met een historisch-strategische ligging op de grens van de Zeeuwse, Vlaamse en Brabantse graafschappen– is eeuwenlang ‘onneembaar’ gebleven. Diezelfde warme trots en de liefdevolle ‘deze stad is van ons’-mentaliteit kleurt de op drie heuvels gebouwde middelgrote stad Bergen op Zoom nog steeds. Het centrum van de stad ligt in een soort kom, waarbij de Grote Markt op een laag punt, en de randen van het centrum hoger liggen. Dit autovrije marktplein verbindt alles met iedereen. Bezoekers vinden er het monumentale stadhuis, de Gertrudiskerk met stadstoren ‘de Peperbus’, Hotel de Draak, ofwel de oudste herberg van Nederland, Stadsschouwburg de Maagd en vele mooie horecabedrijven. De schone en ruimtelijke binnenstad van Bergen op Zoom, met een goed werkende aanpak van het autoverkeer en de parkeeruitdagingen, is een heerlijke plek om te vertoeven. Het Bourgondische geheel van straten en straatjes. Gerestaureerde en goede smaak uitstralende historische panden. Pachtige gevels zonder storende stijlbreuken in hetgeen zich op de begane grond, op winkelniveau afspeelt. Een subliem marktplein, één van de mooiste

pleinen van Nederland. Overal historie én horeca, winkeldiversiteit, gerestaureerde monumenten en huizen, een museum, theaters, bibliotheek en andere culturele hotspots. Met een vanzelfsprekende hoofdrol voor Stadspaleis Het Markiezenhof (1485) waarvan de binnenhoven prachtig verweven zijn met het netwerk van openbare ruimten van de stad. ‘Historisch’ en ‘modern’ vinden elkaar in smaakvolle nieuwe combinaties. Misschien wel hét voorbeeld daarvan is de realisatie van Paradeproject dat in 2006 werd gekozen als ‘Beste Winkelcentrum 2006’. Ronduit ambitieus is het plan om de oude gedempte haven te heropenen en een waterverbinding te realiseren naar de ‘nieuwe haven’. Op termijn zullen er weer schepen afmeren in de binnenstad van Bergen op Zoom. Het is hier goed toeven: mensen voelen zich hier snel thuis. Veilig ook. Deze binnenstad is voetganger- en fiets­ vriendelijk én goed bereikbaar voor minder validen. Terecht wordt de Bergen op Zoomse samenwerking geroemd tussen burgers, overheids-, stichtings- en verenigings­ bestuurders, en ondernemers. En de gast­vrijheid die je hier voelt, nou ja die moet je ooit eens gevoeld hebben!

m o o Z p o n Berge an v d a t s n e n Beste Bin 2007- 2009 d n a l r e d e N n e d e t s e t o Middelgr

e 9 gedurend rfst van 200 e h e d t to 7 00 eft herfst van 2 gen. Dat he tijdens erland dra mag van de d e dgemaakt m n N o e n o k a Z e v b p d o n a e st k n a e Z n e e Bergen h in d c B tailhan l nomis e titel Beste latform De rk van Eco P e t sk e h m e n twee jaar d a e v H tel Beste arheid taris Frank al met de ti a & Bereikba h l e e d d staatssecre n n a a a ­ h il ging ers) door atie Deta .000 inwon en op Zoom 0 rg 7 e t de manifest B o . (t g n a e a d ste in Den H ch te laten. iddelgrote Nederland ategorie m rn achter zi c o o e d H n in e l d a e Binnenst sten Mepp ool (de medefinali ta Mariasch c n a e S e d uiteindelijk n en va felgekleurd en leerling Honderden ste ld . e ie B jd h ri is g st in m d n o e n op Zo onnenw e ll e overwin a rg d b e a n ‘B n : e g e st a ) k re d De de te nstad versp id het kaartje in de binne ad posters l p st o o o t le h e e c h m ss , e si d in ba r in lucht erder zijn e gingen de uig uzelf ’. V ballonnen rt e v o n e . Kom ers Binnenstad en goud’. ondernem : ‘We hebb st k te meente, de e g t e e h d met de r n e e e g tuss eel m n we nog v menwerkin e ten sa zi ra l e p d te t ti rs ig e v ze n it. Inwo g verste Door de o n . o zi m n u a ie tr d rk n e e rs w v c u De het ade ertrou en ommissie in bben we meer ambass ngrijk voor het zelfv c k ij n. w e d n e he bela ericht ware belang en oom. Dit is ar binnen g a n n rk a e d st gezamenlijk un eigen Bergen op Z r j ee vri op Zoom m er h dsher toch op Bergen vol trots ov t we van ou ze Pepera ts n d o o tr m p o n , o e t te r n o ee n de roze efde vo a li a ze n n e ergeo van de gem zi e te te w en niet v irect al lijk dat d s e n k id e ij u g rl d a u tu rk sw a e jf edri Ik m is dat n p al onze b en. Fysiek te Markt, o ro ooit uitdrag G e d p o toren bus, de kerk pier.” innena fp e ww.besteb ri w b te si b e w ten ons en logo ieuwe eld. Er is e direct de n k g is ik in tw g n l o te ti jn ownloaden otieli alen van de t en dat te d r een prom k e n ru is o d n e sp e Na het beh e fg e a rr in o r hun c delen is 9.nl on-l o 0 id o 0 v m -2 e n 7 ti e 0 o ik 0 m 2 ru d eb sta van pro mers het g , dat op tal en onderne n n ontworpen u k r o o te. Hierd ingen. vanaf de si p Zoom om reclame-uit n u h l a r Bergen o n a e a n a iteit sm dentie lu t Pau veel public eerman Pie erder is er w V . m n a w re k te g n se overwinnin ericht te pre Kort na de l weken zijn weerb t rk a . M ia d te e een aanta e d ro m n G re le e u a d n d f e a io g n g va om aar en re ten maken oelgroep n landelijke diospotje la ecifiek de Zeeuwse d geweest in ra n e e ft e te he eland, om sp De gemeen Omroep Ze p o n e d n uit te ze kken. Zoom te tre Bergen op

ntvangen. In tiepakket o o m e ro p n e ien e onde. Op d en bovend an de oork b v b ee ie rn h p e o d d k a n st n o e dat de l ook e a ers in de zo a t, m ri a e v te e rn a g e m n d e e n m Alle o promoti nze stad sa . zat behalve atie over o bezoekers rm n fo u h in dat pakket r e o jk o v ri g jn n zi la n e e b n is n ku achterkant eer/vrouw omende oede gasth ld om de k e g st n e e g e p rs o e n m d. Enkele tingpla e Binnensta ergen op - en marke st e e ti B o l m te ti ro e p n nd s ‘B te heeft ee hebben va n een grati De gemeen preiden va jk profijt te li rs rganisatie e e o g v t o e e d m h , l : n e e jn ve zi genhed le e g a twee jaar zo an ideeën uit dit plan c re o gementen. der h nv stadsarran chtkaart on n e si n n voorbeelde a in ’B d e a st st e Binnen ellen van B Zoom Beste nstad van het samenst n e is re rs Beste Binne e e d m o o Z van een p op

nd t zal niema Kortom, he eft! he Nederland

t Bergen

ontgaan da

n Han Polma om Bergen op Zo er st ee Burgem

Gr ote

ste den

Inspraties: Pim van den Berg

Arnhem

Beste Binnenstad 2007 - 2009

Grote en groene parken- en bossenstad: heuvelachtig Arnhem, aan de rand van de Veluwe! Neder-Rijn en IJssel stromen langs Arnhem, maar het begin van de stad ligt toch langs de iets hoger gelegen Sint-Jansbeek. Deze logische vestigingsplaats kreeg al in het jaar 1233 het predicaat stad. Arnhem is misschien wel hét nationale knooppunt van wegen-, verkeers- en mensenstromen tussen het Westen en Oosten, het Noorden en Zuiden. Portaal van Nederland voor Duitsland. Knooppunt van water-, spoor- en wegverbindingen. Toch overheerst hier het gevoel van ruimte en schoonheid. Arnhem behoort tot de tien grootste steden van Nederland en is de zevende winkelstad van ons land. Het is zonder twijfel een creatief bolwerk in het Oosten van Nederland. Dat maakt deze stad jeugdig en vernieuwend: Arnhem knispert en bruist!

In de binnenstad van Arnhem vind je alles… Een rijke en boeiende, voortdurend veranderende sortering van kleine zelfstandige detailhandel tot en met de grootste retailondernemingen. Het prestigieuze Fashion Institute Arnhem, onderdeel van de prominente Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving, vertaalt zich mede in een rijke keus aan vernieuwende modewinkeltypes. Het opnieuw ingerichte en prachtig uitgedetailleerde Musiskwartier, aan de oostkant van de Arnhemse binnenstad, biedt een hoogwaardige combinatie van historisch bewustzijn en toonaangevende winkel-, horeca-, cultuur- en theateractualiteit. Arnhem is gezellig, verzorgd en overzichtelijk. Vol licht en lucht. Niet te wijds en te onpersoonlijk breed. Aan deze mensenstad wordt permanent met veel oog voor schoonheid en de juiste verhoudingen tussen historisch en modern doorgewerkt. Het meest in het oog springende én overtuigende aspect van de Arnhemse binnenstad is kwaliteitsbewuste en dynamische tijdloosheid.

Arnhem enstad van Beste Binn 2007- 2009 Nederlanden Grote sted

ste Binnenozen tot Be rk e v it u d n jn. En als ik Nederla r trots op zi tailhandel e e d D n n die zo rm ij o b tf stad instellinge door het Pla waar we als nisaties en l a te roen, rg ti g o , Arnhem is n n e e rs e i e rd, moo 9. Het is dernem e 0 n e 0 o , ri -2 a rs 7 v 0 e e 0 n g 2 o een stad lle bew deze nu is: n bedoel a ben tot wat b e . stad zeg da h d t ie k b a a e cag ad gem kel- en hore de binnenst op zijn vele woon-, win ig il e v em trots is n h e rn A ls a d gezellig nten als de zo goe te zijn. Net jn eveneme zi p o p o ade in ts o n e tr n dus om sparke e noemer M cht d d d a a r st st e n d ie e n o n o O in . m da lling Een b op zijn der de aan tentoonste stellingen, e zaken on g ek beelden uti e ie h c sb culturele in rn n ra e o v p S e e gevend m al deze ale en d n o n a n a e n n ië o g b a e to p d n o m M it e d ca n creativite oert de sta als bron va t [Arnhem] v is ru b m e . Arnh ente brengen s de uitstek Arnhem wa . r e o ti o v li o wing. p ry e ju de als d punten van rganisaties ts o sh c d n a a e d st n te n a n e a e n e Bin positieve emers, gem e Stichting een Een van de ssen ondern ere gestalte via de d tu bieden als g e g in ts rk h e c a w d d n n n e a a r m e sa rsa d d u n a e e d K nst jgt o ent tot het l van binne werking kri een evenem g die op ta Die samen ij oor. in v b ll r e g e st t in in d rg n le e nt, e ement zo de aank g n a a n V a . rt sm e manageme d e t a n e toch web functio , de Stichting Binnenst de grootste pluim mo hem spin in het r n a e a m ch, m ad van Arn Onderne ijk fantastis e binnenst rl d u n tu e merk Veilig a b n b e is h ral nwerking zelf . Zij voo Deze same dernemers n maakt. o e g e d d n r a a a rl n Nede a uitgaan n v d a ngegrepen st n e e binn ad eerst aa st n ag e n in B tot de best e ig aan de sl e Best e weer heft iezing tot d w rk 0 jn e 0 v zi 2 it a n u e e rn n a d a ebben we 120 baniere aar direct d Uiteraard h vieren... M e Binnendragen. Op te te it je u st e e rv fe retitel Best e e v in t e le e d k t m n e l e e m e it jn al om van-t een specia bekroond zi onze Beste en, dat we ers krijgen zi m hope S gegaan om ts o n rn e tr e r d e u n w u -o n laten de, Cult o n horeca e ‘M : rs it e u li e e o spandoeke k in af op nze et verv derland. W nstad’-logo n dragen m e e n rt in a en a b tk e stad van Ne h st c si s ‘be bben we e t. Gratis an drukken on shokjes he e u b W ’. e d d raamvigne a in st n n e este Binne ar vervoer pen in de B het openba gebracht. in p n a h E s. sc d je o rt o a b a ] rk m e e e h rk pa [Arn oemd te de Made in er één ben g m n m la u d n n a ls a a m n uitgaand steden inkelend e cht van 24 w ra , d rd n o e o m v e n ee met een ondern eer om uit mplete stad o weten aan c n n e te e la Het is een is e w hem dat willen ag na: ‘Arn worden. En de jury gra t e h g ’. ze g li Ik . ha Nederland t en kleinsc raling: groo st it u e ss u n k kke Paulien Kri Arnhem er st ee em Burg

Veiligheid & Beste Binnenstad > Versterk de kracht door samenwerking via het collectieve werken met het keurmerk veilig ondernemen. > Leg dieven en andere overlastgevers een collectief geldend winkelverbod op. > Sta antirampalen toe en plaats straatmeubels op slimme, veiligheid bevorderende plekken. > Verbied de rooftas.

Criminaliteit en onveiligheid blijven een probleem voor vele binnensteden. Winkeliers worden geconfronteerd met winkeldiefstallen, overvallen, ramkraken, inbraken en vernielingen. Dit heeft niet alleen forse schade tot gevolg, maar ook een negatieve invloed op het veiligheidsgevoel van winkeliers, winkelmedewerkers, ‘consumensen’ en omwonenden. Zonder reserves, mitsen of maren: veilige winkelstraten zijn de aantrekkelijkste vestigingslocatie. Om winkelcriminaliteit te bestrijden is samenwerking in de (binnen)steden van groot belang. Hiervoor biedt het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) een goed model. Dit keurmerk wordt uitgevoerd door het Hoofdbedrijfschap Detailhandel. Om het Keurmerk te verdienen maken winkel­ iers samen met politie, brandweer en gemeente bijvoorbeeld afspraken om paal en perk te stellen aan winkeldiefstal. Een prima instrument voor het bestrijden van winkelcriminaliteit is het collectieve winkelverbod. Winkeliers in de binnenstad geven winkeldieven gezamenlijk een winkelverbod voor een lange periode. Zij doen dit in nauwe samenwerking met de politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente. Werken met het Keurmerk Veilig Ondernemen én het collectieve winkelverbod vormt een sterke combinatie. Winkeliers doen veel aan preventie maar er is een grens aan wat ondernemers zelf kunnen opbrengen. Gelukkig zijn steeds meer gemeenten zich hiervan bewust en zij stellen zich positief en actief op om de binnenstad aantrekkelijk te maken voor winkeliers en consumenten. Inspirerende voorbeelden zijn stadsbesturen die rooftassen verbieden via de Algemene Plaatselijke Verordening. Of gemeenten die het risico van een ramkraak verkleinen door op slimme plaatsen bloembakken of lantaarnpalen te plaatsen. Detailhandelsvriendelijke gemeenten gaan soepel om met het laten plaatsen van antirampalen voor de winkel zelf. Extra investeringen in de veiligheid van winkelcentra komen ten goede aan alle belanghebbenden. Het winkelcentrum is immers het kloppend hart van de binnenstad waar mensen graag samenkomen.

Wie worden de winnaars Beste Binnenstad 2009- 2011

Over de verkiezing Beste Binnenstad 2009- 2011

Ook uw gemeente kan de Beste Binnenstad van Nederland worden! Voor de verkiezing van 2009 zullen steden worden gevraagd te motiveren waarom zij de ‘Beste Binnenstad 2009 - 2011’ zijn en welke inspanningen daarvoor zijn geleverd. Wij nodigen uw stad van harte uit zich in te schrijven voor de volgende verkiezingen om zo mee te dingen naar de titel Beste Binnenstad 2009 - 2011. Daarvoor kunt u contact opnemen met het Platform Detailhandel Nederland. Nominatie en deskundigenjury Een onafhankelijke jury bestaande uit een vertegenwoordiging van deskundigen op het gebied van retail, vastgoed, consumentenorganisaties, en diverse ministeries waaronder Economische zaken en Verkeer & Waterstaat, beoordeelt uw binnenstad in al zijn facetten. Niet alleen feiten en cijfers worden in beeld gebracht, maar vooral ook de inspanningen die u heeft geleverd en nog gaat leveren worden beoordeeld. De deskundigenjury neemt vervolgens de tijd om zich goed te verdiepen in de binnensteden en kiest uiteindelijk per categorie één winnaar. Feestelijke uitreiking Tijdens een bijeenkomst van het Platform Detailhandel Nederland worden de prijzen op feestelijke wijze uitgereikt, in aanwezigheid van ruime vertegenwoordigingen van de detailhandel, direct belanghebbende steden, de pers en de politiek.

Colofon

De verkiezing Beste Binnenstad is een initiatief van: Platform Detailhandel Nederland Postbus 262 2260 AG Leidschendam T 070 32 02 345 [email protected] De onderstaande mensen en organisaties hebben meegewerkt aan de totstandkoming van de verkiezing Beste Binnenstad. Hoofdbedrijfschap Detailhandel Platform Binnenstadsmanagement Ontwerp Beng Fotografie Pim van den Berg Perspectives Drukkerij Joh. Enschedé Amsterdam Projectmanager Robert Ploeg Secretariaat Marina Roos-Jansen Disclaimer: Dit boekwerk is een uitgave van het Platform Detailhandel Nederland. Het bevat informatie die met de meeste zorgvuldigheid is samengesteld. Desondanks kan het Platform Detailhandel Nederland geen garantie geven dat de beschikbare informatie volledig en/of juist is. Het Platform Detailhandel Nederland aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen, zoals schade of gederfde winst op welke wijze dan ook als gevolg van het gebruik, het vertrouwen op of acties ondernomen naar aanleiding van informatie uit dit boekwerk. Overname van informatie uit dit boekwerk is alleen toegestaan met correcte bronvermelding én met schriftelijke toestemming van het Platform Detailhandel Nederland.

ND RLA DE ü.E AN NüV DE STE

EN INN

ü" STE ü"E $E

WWWPLATFORMDETAILHANDELNL