Corneliusoctaaf Borgharen trekt vele pelgrims Diocesane ontmoetingsdag voor religieuzen Een vleugje Filippijnen in Limburg

9

Jaargang 42 - september 2015

Corneliusoctaaf Borgharen trekt vele pelgrims Diocesane ontmoetingsdag voor religieuzen Een vleugje Filippijnen in Limburg

GEEF OM DE TOEKOMST Het Grootseminarie Rolduc blijft trouw werken aan de boodschap van de Rooms-Katholieke Kerk. Om deze boodschap uit te kunnen dragen zijn goed opgeleide priesters nodig. Met uw steun maakt de Paredis Stichting nu en in de toekomst de opleiding van priesters en diakens in Rolduc mogelijk.

Geef om de boodschap steun de Paredis Stichting Vorming van priesters, kandidaten voor het priesterschap en permanent diaconaat Correspondentieadres Hoogstraat 7, 5954 AA Beesel Telefoon: 077 - 4742012 E-mail: [email protected] Website: www.paredis.nl Bankrelatie ING: NL77INGB 0002818327 ABNAMRO: NL95ABNA0481960228 t.n.v.: Paredis Stichting De Paredis Stichting is aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

inhoud Sinds 1773 is de kerk van Borgharen een bekende pelgrimsplaats en heiligdom van de heilige Cornelius. Het octaaf van deze heilige paus en martelaar, die in 253 de marteldood gestorven is, wordt jaarlijks gevierd rond zijn sterfdag op16 september. Tijdens dit octaaf, met als hoogtepunt de ‘Haardergaank’ op 20 september, komen duizenden pelgrims uit de omliggende plaatsen en de wijde omgeving tot ver uit Duitsland en België, naar Borgharen om de reliek van deze heilige te vereren en om er rust, vrede, verzoening, steun en troost te vinden, maar ook om te danken voor de ondervonden bijstand. In dit nummer besteden we op een tweetal manieren aandacht aan de heilige Cornelius in Borgharen. Én siert zijn beeltenis onze voorpagina

1

De wandelstok en het 45 km per uur voertuig leiden pastoor Backus (78) naar de plaatsen waar hij heen moet. Zij zijn het enige bewijs dat de jaren gaan tellen. Nog belangrijker lijkt het dat de optelsom der vele jaren heeft geleid tot een vorm van wijsheid waar menigeen die contact krijgt met de pastoor van Borgharen zijn of haar voordeel mee zou kunnen doen. Gelegenheid te over daarvoor tijdens het komende Corneliusoctaaf en de traditionele ‘Haardergaank’

10

In het kader van het door paus Franciscus uitgeroepen Jaar van het Godgewijde leven vond in de voormalige Abdij Rolduc te Kerkrade een door het bisdom Roermond georganiseerde diocesane ontmoetingsdag voor religieuzen plaats.Voor de dag hadden zich 115 religieuzen van 25 verschillende ordes en congregaties ingeschreven. Een impressie van deze dag waar abt Bernardus Peeters van de trappistenabdij Koningshoeven de gastspreker was

13

Zo’n 20.000 mensen uit de Filippijnen wonen sinds vele jaren in Nederland. Mensen die om zeer uiteenlopende redenen hun geboorteland ooit verlaten hebben en hier in den vreemde een nieuw leven opgebouwd hebben. Hub Vossen van de Dienst Kerk en Samenleving woonde een tweetal bijeenkomsten van Filipino’s bij die hem een beter inzicht gaven in hun opvattingen en hun manier van leven

14

“Om tot solidariteit te komen zullen mensen passie voor elkaar moeten hebben. De vraag ‘wat hebben we met elkaar?’ kan helpen om deze passie en solidariteit tot bloei te laten komen”. Met deze woorden opende Wim van Meijgaarden, hoofdaalmoezenier van Sociale Werken de Sociale Studiedag 2015, die op 27 mei werd gehouden te Rolduc. De bisschop van GroningenLeeuwarden, Mgr. Gerard de Korte hield die dag een inleiding waarin hij inging op de mogelijkheden en moeilijkheden als het gaat over de diaconale opdracht van de kerk in een veranderende verzorgingsstaat

In augustus hielden religieuzen uit heel Limburg in de Onze-LieveVrouwebasiliek in Maastricht een bijbelmarathon. Onder het motto ‘Ooit zoiets gehoord’ lazen meer dan tachtig zusters, broeders en paters dagelijks verhalen uit de Bijbel voor. Totdat ze na veertien dagen zo goed als de hele Bijbel hadden voorgelezen en Gods Woord hardop hadden laten klinken. De bijbelmarathon was een initiatief van Limburgse religieuzen in het kader van het ‘Jaar van het Godgewijde Leven’, waarmee paus Franciscus dit jaar de schijnwerper richt op het kloosterleven. Een impressie

22

18

En verder 4 Liturgische kalender Kathedraalkalender 5 Column bisschop 6 Loewende Klokken 16 Kruisen en Kapellen in Limburg 21 Carolushuis 24 Grenzeloos 25 Geloven in de praktijk 26 Kerkgeschiedenis 28 Fotoreportage 30 Agenda’s bisschoppen 31 Puzzel

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

3

LITURGISCHE KALENDER ZONDAG 6 SEPTEMBER 2015 DRIEENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Jes.35,4 7a tussenzang : ps.146,7 10 tweede lezing : Jak.2,1 5 evangelie : Mc.7,31 37 DINSDAG 8 SEPTEMBER 2015 FEEST VAN MARIA GEBOORTE wit eerste lezing : Micha 5,1 4a of Rom.8,28 30 tussenzang : ps.13,6 evangelie : Mt.1,1 16.18 23 of 18 23 ZONDAG 13 SEPTEMBER 2015 VIERENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Jes.50,5-9a tussenzang : ps.116,1-6.8-9 tweede lezing : Jak.2,14-18 evangelie : Mc.8,27-35 MAANDAG 14 SEPTEMBER 2015 FEEST VAN KRUISVERHEFFING rood eerste lezing : Num.21,4 9 tussenzang : ps.78,1 2.34 38 tweede lezing : Fil.2,6 11 evangelie : Joh.3,13 17 DINSDAG 15 SEPTEMBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE HEILIGE MAAGD MARIA, MOEDER VAN SMARTEN wit eerste lezing : Hebr.5,7 9 tussenzang : ps.31,2 6.15 16.20 ofwel sequentie Stabat Mater evangelie : Joh.19,25 27 of Lc.2,33 35 WOENSDAG 16 SEPTEMBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE HH.CORNELIUS, PAUS EN CYPRIANUS, BISSCHOP, MARTELAREN rood eerste lezing : 1 Tim.3,14-16 tussenzang : ps.111,1-6 evangelie : Lc.7,31-35

4

MAANDAG 21 SEPTEMBER 2015 FEEST VAN DE H.MATTEUS, APOSTEL EN EVANGE¬LIST rood eerste lezing : Ef.4,1 7.11 13 tussenzang : ps.19,2 5 evangelie : Mt.9,9 13 WOENSDAG 23 SEPTEMBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE H.PIUS VAN PIETRELCINA, PRIESTER (PADRE PIO) wit eerste lezing : Ezra 9,5 9 tussenzang : Tob.13,2.4.6.7.8 evangelie : Lc.9,1 6 ZONDAG 27 SEPTEMBER 2015 ZESENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Num.11,25 29 tussenzang : ps.19,8.10.12 14 tweede lezing : Jak.5,1 6 evangelie : Mc.9,38 43.47 48 DINSDAG 29 SEPTEMBER 2015 FEEST VAN DE HH.MICHAËL, GABRIËL EN RAFAËL, AARTSENGELEN wit eerste lezing : Dan.7,9 10.13 14 of Apok.12,7 12a tussenzang : ps.138,1 5 evangelie : Joh.1,47 51 DONDERDAG 1 OKTOBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE H.TERESIA VAN HET KIND JEZUS, MAAGD EN KERKLERARES wit eerste lezing : Neh. 8,1 4a.5 6.7b 12 tussenzang : ps.19,8 11 evangelie : Lc.10,1 12

DONDERDAG 17 SEPTEMBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE H.LAMBERTUS, BISSCHOP EN MARTELAAR rood eerste lezing : 1 Tim.4,1216 tussenzang : ps.111,7-10 evangelie : Lc.7,36-50

VRIJDAG 2 OKTOBER 2015 GEDACHTENIS VAN DE HH.ENGELBEWAARDERS wit eerste lezing : Ex.23,20 23a tussenzang : ps.91,1 6.10 11 evangelie : Mt.18,1 5.10

ZONDAG 20 SEPTEMBER 2015 VIJFENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Wijsh.2,12.17 20 tussenzang : ps.54,3 6.8 tweede lezing : Jak.3,16 4,3 evangelie : Mc.9,30 37

ZONDAG 4 OKTOBER 2015 ZEVENENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Gen.2,18 24 tussenzang : ps.128,1 6 tweede lezing : Hebr.2,9 11 evangelie : Mc.10,2 16 of 2 12

DE SLEUTEL

SEPT 2015

Kathedraalkalender

H. Missen Zaterdags om 17.30 uur en zondags om 11.30 uur Openstelling kerk De kathedraal is dagelijks geopend van 14 tot 17 uur; tevens tot en met 12 september een expositie van de Maastrichtse beeldensnijder Jean Notten. Torenbeklimming De toren van de kathedraal kan tot en met oktober elke zaterdag om 14.30 uur en 15.30 uur worden beklommen. Entree: € 2,50. Tevens vinden in de komende weken in de SintChristoffelkathedraal te Roermond de volgende bijzondere vieringen of activiteiten plaats: Zondag 6 september 11.30 uur Pontificale eucharistieviering bij gelegenheid van de viering van het liturgisch feest van de kerkwijding van de kathedraal van het bisdom door bisschop Frans Wiertz met vocale medewerking van de gregoriaanse Schola Sancti Christofori. Donderdag 10 september 18.00 uur Nightfever: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 21.00 uur) Zaterdag 19 september 14.00 uur Lighttime: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 17.00 uur) Zaterdag 3 oktober 18.30 uur Pontificale eucharistieviering door hulpbisschop Everard de Jong waarna 29e jaarlijkse fakkelbidtocht naar het Mariabedevaartoord Kapel In ’t Zand (géén H. Mis om 17.30 uur) Zingen in de kathedraal? Koren en muziekgezelschappen die ook willen zingen of spelen in de kathedraal kunnen daartoe contact opnemen met [email protected] Rondleidingen op afspraak Parochiegroepen die graag een op de interesses van de groep gerichte rondleiding door de kathedraal zouden willen hebben, kunnen daartoe contact opnemen met [email protected] Website Kijk ook eens op www.kathedraal-roermond.nl

COLOFON De Sleutel Maandelijks magazine over geloof en leven. Uitgave Kerkelijke Stichting Verkondiging van het bisdom Roermond. Verschijnt 11 maal per jaar. Een (post)abonnement kost € 29,00 per jaar Redactie Frans van Galen (hoofdredacteur) Gijsbrecht Dieteren Redactiemedewerkers Drs. Ton Storcken sma (Missie) Drs. Hub Vossen (Kerk en Samenleving) Drs. Francis Keyers (Psychologie en Levensbeschouwing) Dr. Paul Hamans (Geschiedenis) Matheu Bemelmans (Kruisen en Kapellen in Limburg) Redactieadres Neerstraat 49, 6041 KB Roermond; tel. 0475-386821; fax 0475-386847 e-mail: [email protected] Vormgeving en druk Tonnaer, Kelpen-Oler Administratie/Abonnementen De Sleutel Postbus 470, 6040 AL Roermond tel. 0475-386860; fax 0475-386850 e-mail: [email protected] Foto’s Foto-archief bisdom Roermond Redactiemedewerkers De Sleutel Advertenties Borgerpark Media Vlodropperweg 62 Postbus 8027, 6060 AA Posterholt tel. 0475-711 362 e-mail: [email protected] www.borgerparkmedia.nl Een abonnement kan elk moment ingaan en wordt automatisch verlengd, tenzij vier weken voor het einde van een kalenderjaar wordt opgezegd. Ter voldoening van het abonnementsgeld wordt u automatisch een acceptgirokaart toegezonden. Adreswijzigingen gaarne vier weken van tevoren met vermelding van het oude en nieuwe adres of door middel van gewijzigde adresband. © IBR ISSN 0167-3610 Het bisdom Roermond is via het internet te bezoeken op het adres: www.bisdom-roermond.nl www.de-sleutel.nl

KAPELAAN NAUS Tal van herdenkingen waren er dit jaar vanwege het einde van de de Tweede Wereldoorlog zeventig jaar geleden. Recentelijk las ik de indrukwekkende biografie die vorig jaar voor de familie is uitgegeven van kapelaan Jacques Naus uit Egchel. Hij is een van de vele priesters van ons bisdom, die betrokken bij het verzet tegen de Duitsers in een concentratiekamp terecht kwamen. Hij is daar uiteindelijk bezweken, enkele dagen vóór de bevrijding. Hij werd op 25-jarige leeftijd In 1938 priester gewijd in Roermond. In 1939 werd hij kapelaan aan de St.-Martinusparochie in Venlo. Hij is heel actief in het jeugdwerk: de Jonge Wacht. Na de bezetting door de Duitsers werd de katholieke jeugdbeweging opgeheven. Katholieke Actie kwam ervoor in de plaats. Eind 1942 begon het verzet zich te organiseren. Kapelaan Naus heeft in de organisatie daarvan in Limburg een belangrijke rol vervuld. In de zomer van 1942 nam hij met enkele andere priesters het initiatief om het netwerk dat de kerk betekent voor de verzetsorganisatie aan te spreken. Hij nodigde priesters uit heel Limburg uit om in hun regio’s verzetsgroepen op te zetten. Voorname taak was het opvangen en doorgeleiden van Engelse piloten, het helpen onderduiken van joden en anderen die door de Duitsers werden bedreigd, het verschaffen van persoonsbewijzen en voedselbonnen. Vanaf augustus 1943 moet hijzelf onderduiken op verschillende plaatsen in Limburg. Maar blijft met zijn fiets rondtrekken voor het verzet. Op 21 juni 1944 is hij met zeven anderen in Weert bij een vergadering verraden. Hij komt uiteindelijk in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Daar is hij weldadig voor velen als priester aanwezig. Hij sterft uitgeput, enkele dagen voor de bevrijding. + Frans Wiertz bisschop van Roermond

+ Frans Wiertz, bisschop van Roermond

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

5

Loewende Klokken Lezingenreeks Academie Rolduc krijgt vervolg

Andreaskapel in SittardLeyenbroek weer in gebruik

De lezingencyclus ‘Academie Rolduc’ krijgt een vervolg. Het initiatief van het Theologisch Instituut Rolduc bleek afgelopen seizoen een groot succes. De zeven lezingen werden steeds door minstens vijftig en soms wel meer dan honderd belangstellenden bezocht.

Op zondag 19 juli j.l. hebben de wethouders Lebens en Meekels van Sittard-Geleen de Andreaskapel weer in gebruik gegeven aan de Parochie Christus Koning van Leyenbroek. Dat gebeurde via de onthulling van een plaquette. Na een renovatie van ruim een jaar, die ruim acht ton heeft gekost, ziet de kapel er weer geweldig uit. Hulpbisschop mgr. Everardus de Jong was naar Sittard gekomen om de kapel opnieuw in te zegenen.

Op 2 oktober start de nieuwe reeks met een filosofische beschouwing van het begrip ‘barmhartigheid’. Daarna volgen lezingen op het gebied van kerkgeschiedenis, sociale leer van de kerk, christelijke ethiek, cultuur, bijbel en de relatie christendom/boeddhisme. De lezingen worden steeds gehouden op vrijdagavond in Abdij Rolduc in Kerkrade. De avonden beginnen om 19.00 uur. Iedereen is van harte welkom om te komen luisteren, te discussiëren en met elkaar van gedachten te wisselen. Vanuit een katholieke achtergrond wil de Academie Rolduc zich mengen in het brede maatschappelijke debat omtrent vele interessante en invloedrijke thema’s.

Na de overdracht door het gemeentebestuur vond in de naastgelegen parochiekerk van Christus Koning de plechtige Hoogmis plaats, waarna het Allerheiligste in processie naar de Andreaskapel werd teruggebracht. Daar werd de Eucharistische zegen gegeven. Alle bij de feestelijkheden betrokkenen alsmede vele officiële genodigden en parochianen waren daarna uitgenodigd voor een gezamenlijke lunch en samenzijn in de fanfarezaal.

De succesvolle lezingenreeks ‘Academie Rolduc’ krijgt in het nieuwe seizoen een vervolg

De Andreaskapel is de kapel van het oude klooster. Zij is genoemd naar de Stichter van het klooster, pater Andreas Prévot S.C.J. die in de kapel tot 2006 begraven lag. In dat jaar is zijn lichaam overgebracht naar het kloosterkerkhof van de paters S.C.J. in het Brabantse Asten. Naast vaste kerkdiensten, zoals een H. Mis iedere maandagavond, is het kerkbestuur voornemens de kapel ook te gebruiken voor het houden van lezingen en muzikale uitvoeringen. De kapel biedt plaats aan tachtig bezoekers.

De lezingen van Academie Rolduc zijn voor iedereen toegankelijk. Belangstellenden kunnen per avond inschrijven. De kosten bedragen vijf euro per bijeenkomst. Aanmelding is gewenst (bij voorkeur per email) bij Diaken Ton Batens onder het mailadres: [email protected] of tel. 06-15 85 80 42.

Het programma voor het komende seizoen:

2 oktober: Een warm hart voor barmhartigheid? (dr. Detlef Rohling) 20 november: Zeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog (dr. Paul Hamans) 18 december: Paus Franciscus over het goede samenleven (prof. dr. Fred van Iersel) 22 januari: De eindige mens in het ‘oneindige’ universum (drs. Hubert Timmermans) 19 februari: Huwelijk en Gezin (dr. Lambert Hendriks) 11 maart: De Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach (dr. Gerard Sars) 22 april: Vrouwen in de bijbel (dr. Lia van Aalsum) 10 juni: Boeddha in de etalage? (drs. Helene Etminan)

6

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

De gerenoveerde Sint Andreaskapel (foto parochie Leyenbroek)

Loewende Klokken Oudste in functie zijnde pastoor (91) overleden De oudste in functie zijnde pastoor van Nederland is overleden. Het betreft de 91-jarige priester Lei Geelen van het bisdom Roermond. Hij was pastoor van de Sint-Isidorusparochie in het Midden-Limburgse dorpje Haler-Uffelse. Pastoor Geelen werd op 21 september 1923 te Hunsel geboren en op 2 april 1949 te Roermond tot priester gewijd. Vervolgens werd hij kapelaan van de Sint-Martinusparochie in Geulle en vanaf 1954 van de Sint-Willibrordusparochie in Stramproy. In 1958 werd hij benoemd tot rector van het rectoraat Heilige Isidorus in Haler-Uffelse. Na verheffing van dit rectoraat tot parochie, werd hij in 1980 pastoor van deze parochie. Dat bleef hij tot aan zijn overlijden. Vorig jaar vierde hij te midden van zijn parochianen zijn 65-jarig priesterfeest. Na de plechtige uitvaartmis voor pastoor Geelen werd hij begraven op het parochiële kerkhof.

De oudste in functie zijnde pastoor in het bisdom Roermond is thans de 83-jarige Wim Jacobs uit Bingelrade.

Pastoor Geelen verleden jaar bij de viering van zijn 65-jarig priesterfeest (foto parochie Haler-Uffelse)

Nieuwe nuntius bezoekt bisschop

Bisschop Wiertz ontvangt mgr. Ponniah

De nieuwe pauselijk nuntius in Nederland, aartsbisschop Aldo Cavalli, heeft op 3 augustus een kennismakingsbezoek gebracht aan bisschop Frans Wiertz. De ontmoeting vond plaats in het Bisschopshuis te Roermond. De bisschop en de nuntius ontmoetten elkaar wel al tijdens de kennismaking met de complete Nederlandse bisschoppenconferentie, maar nu was er dus een eerste persoonlijke ontmoeting.

Op 6 augustus ontving bisschop Wiertz mgr. Joseph Ponniah van het bisdom Batticaloa in Sri Lanka. Een eerdere ontmoeting vond een drietal jaar geleden plaats toen mgr. Ponniah nog hulpbisschop was van het Bisschop Wiertz en Aartsbisschop oorspronkelijke bisdom TrincoCavalli (foto bisdom Roermond) malee-Batticaloa, gesticht op 25 augustus 1893. Korte tijd na deze ontmoeting werd het gesplitst in Trincomalee en Batticaloa en werd Ponniah benoemd tot bisschop van het nieuwe bisdom Batticaloa.

De pauselijk nuntius vertegenwoordigt de Heilige Stoel bij het Koninkrijk der Nederlanden en is de verbindende schakel tussen de paus en Romeinse Curie en de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. De Italiaan Cavalli (69) werd in maart benoemd en is sinds mei in Nederland. Daarvoor was hij achtereenvolgend onder meer nuntius in Angola, Chili, Colombia, Malta en Libië.

Bisschop Wiertz

Op een populatie van 1,2 miljoen mensen telt het bisdom in het oosten van het eiland rond de 55.00 katholieken. Zij worden vanuit 24 parochies bediend De foto en korte tekst in de nieuwsbrief van door circa 50 priesters.

en Aartsbisschop

het bisdom Batticaloa maken duidelijk dat

Cavalli (foto

ons bisdom en het Sri Lankese bisdom een

bisdom Roermond)

band met elkaar hebben…

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

7

Loewende Klokken Fakkeltocht naar Kapel in het Zand

Derde Dag van de kerkmuziek

Voor het 29e achtereenvolgende jaar trekt op de eerste zaterdag van oktober een bidtocht van de Roermondse kathedraal naar het bedevaartsoord van O.L.V. in het Zand. Op zaterdag 3 oktober vertrekt de fakkeltocht rond 19.30 uur vanuit de Sint-Christoffelkathedraal op de Markt, na afloop van de eucharistieviering die begint om 18.30 uur en waarin hulpbisschop Everard de Jong voorgaat. Fakkels (en voor kinderen lampionnen) zijn ter plekke verkrijgbaar voor € 2,-. Onder begeleiding van vrijwilligers en verkeersregelaars vertrekt de tocht biddend en zingend richting de Kapel. Bij aankomst in de Kapel in het Zand wordt rond 21.00 uur een gebedsdienst gehouden. Thema van de tocht is dit jaar: ‘Mij geschiede naar Uw wil’. De fakkeltocht trekt elk jaar honderden deelnemers in alle leeftijdscategorieën. Na afloop zijn er pendelbussen die de honderden deelnemers terugbrengen naar de startlocaties en het NS-station. Opgave voor deelname aan de tocht. H. Mis of gebedsdienst is niet nodig voor deelnemers, wel voor priesters en diakens die mee willen celebreren. Bovendien dienen zijn dan zelf een albe met stola mee te nemen. Voor de eucharistieviering in de kathedraal wordt er een gelegenheidskoor samengesteld, waarbij iedereen, en speciaal alle kinderen en jongeren, die in dit koor wil meezingen van harte is uitgenodigd. De repetitie hiervoor vindt in de middaguren plaats. Aanmelden voor deelname aan dit koor is mogelijk tot 25 september via [email protected] of (0475) 386892. Hier is ook alle overige informatie over de tocht verkrijgbaar.

Kerkmuziek brengt mensen in beweging… (foto bisdom Roermond)

Op zondag 11 oktober vindt, in samenwerking met VNKLimburg, in de kathedraal van Roermond de 3e Dag van de Kerkmuziek plaats. De Sint-Gregoriusvereniging in het bisdom Roermond nodigt alle koren uit om die dag te komen ‘Zingen in de kathedraal’. Ook zijn er die middag workshops voor dirigenten en organisten. Natuurlijk is het ook mogelijk als toehoorder (zowel als koor als individueel) de dag bij te wonen. De dag begint om 14.00 uur met gezamenlijke zang. Vervolgens zijn er twee blokken koorpresentaties (van 14.15 uur tot 15.15 uur en van 15.45 uur tot 16.45 uur). Aansluitend is er gezamenlijke zang en om 17.15 wordt de dag afgesloten met een gezamenlijk gezongen gebedsdienst. Om 18.00 uur is de middag dan ten einde. Aan de dag zijn geen kosten verbonden maar een vrije bijdrage wordt op prijs gesteld. Voor koffie/thee en een stukje Limburgse vlaai wordt gezorgd! Aanmelden kan uitsluitend via [email protected]. Na aanmelding wordt tijdig verdere informatie toegezonden.

Biddend en zingend gaat het richting de Kapel in het Zand (foto bisdom Roermond)

8

DE SLEUTEL

Het geleerde wordt in de praktijk gebracht

SEPTEMBER 2015

Loewende Klokken Eerste Dag van het Gregoriaans

In samenwerking met VNK-Limburg organiseert de Sint-Gregoriusvereniging in het bisdom Roermond in het laatste weekeinde van oktober voor de eerste keer een zogeheten ‘Dag van het Gregoriaans’. Dit gregoriaans ontmoetingsweekend vindt op zaterdag 24 oktober plaats in Maastricht en wordt op zondag 25 oktober voortgezet in Houthem-Sint Gerlach. Het weekend wordt aangeboden aan mgr. Alfons Kurris, vanwege zijn grote en jarenlange verdiensten voor het gregoriaans. Medeorganisator is de Schola Maastricht met medewerking van de Schola Cantorum Wahlwiller, het Collegium Gregorianum en de Schola Cantorum van het Ward Instituut. Op zaterdag is er in Maastricht een studiedag semiologie in de parochiezaal van de Onze Lieve Vrouwebasiliek gepland met tussen 14.00 uur en 17.00 uur inleidingen. Om 19.00 uur zingt de Schola Maastricht o.l.v. Hans Heykers een concert in de basiliek. Dag en slotconcert zijn gezamenlijk en afzonderlijk voor iedereen toegankelijk. In het bijzonder zijn uitgenodigd de oud-studenten van mgr. Kurris en allen die actief zijn in studie en praktijk van het gregoriaans. Op zondag is in de kerk van Houthem-St. Gerlach een middag gepland – begin 14.00 uur -die speciaal bedoeld is voor parochieschola’s en andere gregoriaanszangers en liefhebbers van het gregoriaans. In groepen wordt de vesperviering gerepeteerd waarmee de dag wordt afgesloten. Aanmelden voor de zaterdag en/of de zondag is uitsluitend mogelijk via dagvandekerkmuziekroermond@yahoo. nl. Zie voor meer info www.sgv-roermond.nl

Wie maakt de mooiste en beste folder voor actie Kerkbalans 2016? De organisatie van de actie Kerkbalans gaat dit jaar op zoek naar het folderontwerp dat het beste in de eigen plaatselijke kerk de actie Kerkbalans kan promoten. Plaatselijke kerken kunnen meedoen door hun ontwerp voor 15 november 2015 in te dienen. Alle ontwerpen worden beoordeeld door een jury en de drie beste inzenders ontvangen een geldbedrag voor het laten drukken van hun folder! ‘Steeds meer kerken kiezen er voor om een eigen folder te maken. De tekst wordt toegespitst op de lokale situatie en er wordt gebruik gemaakt van foto’s die voor de kerkleden herkenbaar zijn’, aldus het Campagneteam van Kerkbalans. ‘Dit is een positieve ontwikkeling want informatie over de situatie van de eigen kerk spreekt leden aan en stimuleert om te geven, bijvoorbeeld voor een bepaald lokaal project.’ Voor Kerkbalans 2015 heeft het landelijke Campagneteam diverse mooie folders voorbij zien komen en daardoor ontstond het idee plaatselijke creativiteit te stimuleren door een wedstrijd uit te schrijven. ‘Door creatieve mensen op het gebied van tekst en vormgeving bij de voorbereiding te betrekken, ontstaan er inspirerende folders die vanwege hun lokale insteek de aandacht van de ontvangers goed weten te pakken’, aldus het Campagneteam. De uitdaging is om voor de eigen lokale kerk een folder te ontwerpen die mee kan dingen naar de top 3 van beste folders. De winnaar krijgt een bedrag beschikbaar van € 2000,om het eigen folderontwerp te laten drukken. Voor de tweede prijs is een bedrag van € 1000,- beschikbaar en de nummer drie krijgt € 500,- te besteden aan de realisatie van zijn ontwerp. Alle ontwerpen worden beoordeeld door een deskundige jury op vorm, tekst, originaliteit maar ook afstemming van doel en doelgroep. De winnende folder zal worden gepresenteerd via www.kerkbalans.nl ter inspiratie voor andere lokale kerken en de winnaars worden bovendien uitgenodigd voor de campagnestart van 2016 waar de Kerkbalanscampagne voor dat jaar wordt gepresenteerd.

Mgr. Kurris, die wordt geëerd vanwege zijn grote verdiensten voor het gregoriaans tijdens de Dag van het Gregoriaans (foto bisdom Roermond)

Lokale kerken van de vijf deelnemende kerkgenootschappen kunnen hun ontwerp voor 15 november 2015 inzenden naar [email protected] onder vermelding van ‘Wedstrijd beste folder Kerkbalans 2016’. Kijk voor meer informatie ook op www.kerkbalans.nl

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

9

UIT ONS BISDOM

Pastoor Backus maakt het al twintig jaar mee in Borgharen

‘Corneliusdevotie is veranderd maar leeft…’ De wandelstok en het 45 km per uur voertuig leiden pastoor Backus (78) naar de plaatsen waar hij heen moet. Zij zijn het enige bewijs dat de jaren gaan tellen. Nog belangrijker lijkt het dat de optelsom der vele jaren heeft geleid tot een vorm van wijsheid waar menigeen die contact krijgt met de pastoor van Borgharen zijn of haar voordeel mee zou kunnen doen. Gelegenheid te over daarvoor tijdens de traditionele ‘Haardergaank’.

In de aanloop naar de Corneliusoctaaf die van 15 t/m 23 september plaatsvindt, is de 78-jarige parochieherder druk bezig met de voorbereidingen. Daarbij is hij niet aan zijn proefstuk toe want hij is al 20 jaar pastoor van de Borgharense parochie. Kan hij dus uitstekend inzicht geven in de veranderingen die in de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. “Het is al weer een paar decennia geleden dat mensen massaal de bedevaart naar Cornelius ondernamen. Met hele busladingen werden ze uit binnen- en buitenland aangevoerd. In de hoogtijdagen kwamen wel zo’n 40 á 50.000 pelgrims naar Cornelius op bedevaart. Toch circa het dertigvoudige van het aantal dorpsbewoners! Het massale karakter is wel veranderd. Toch stabiliseert het zich de laatste jaren zo rond de 4000 pelgrims. Groepen zoals vroeger, die zie je nu nog zelden of nooit. Het gaat vandaag de dag voornamelijk om individuele bedevaartgangers die voor het merendeel door de dag even de kerk binnengaan, een kaars aansteken bij Cornelius, de relikwie vereren én… weg zijn ze weer! Ook hierbij is de haastje repje mentaliteit van deze tijd gemeengoed geworden. Maar dan nog kun je constateren dat Cornelius nog altijd trekt…”

Kornelimünster

TEKST FRANS VAN GALEN FOTO’S BISDOM ROERMOND

10

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

En dat doet hij in Borgharen al zeker sinds 1773. Vanaf de tijd dat de toenmalige bisschop de reliek - afkomstig uit Rome - en de verering autoriseerde. “Vanaf die dag is het pelgrimeren naar Cornelius echt van de grond gekomen en gegroeid”, zegt pastoor Backus. “Niet alleen uit eigen streek en land maar ook uit Duitsland en België. Niet zo verwonderlijk omdat de verering voor Cornelius via Kornelimünster daar worden een hoofd- en armreliek van de heilige paus bewaard - hier is gekomen en omdat we als parochie vroeger tot het bisdom Luik behoorden. Vanuit die achtergrond is een zekere

Pastoor Backus merkt dat de Haardergaank door de jaren heen weer meer belangstellenden trekt

band ontstaan. Het gaf de Corneliusverering vanaf het begin een internationale uitstraling. Al is de verering hier op een iets andere leest geschoeid dan bij onze Duitse vrienden in Kornelimünster met wie we overigens nog een incidenteel contact onderhouden. De viering van het octaaf is bij ons altijd meer naar binnen gericht, kreeg vooral een liturgische invulling, was bescheidener van opzet.”

Broederschap gaf impuls Een impuls aan de devotie gaf de oprichting van de Broederschap van de heilige Cornelius waartoe aan het begin van de vorige eeuw met instemming van bisschop Drehmanns van Roermond werd overgegaan. “De zelatrices struinden het halve land af, “zo weet pastoor Backus uit de broederschapkronieken, “om leden te werven. Het loonde de moeite want jaarlijks konden er duizenden leden worden bijgeschreven, die zich allemaal wilden inzetten voor de

verspreiding van de Corneliusdevotie. In de laatste decennia is dat bestand overigens heel stevig afgekalfd. Nu telt de Broederschap nog zo’n 100 leden, van wie de meesten uit België afkomstig zijn. Een verminderd interesse geldt ook de liturgische vieringen tijdens het octaaf. Die zijn vanuit de ervaringen van de afgelopen jaren teruggebracht van vier á vijf dagelijkse vieringen naar een tweetal: om 15.00 uur en 19.00 uur. Door het priestertekort is het daarnaast stukken moeilijker geworden om gastpriesters te vinden die een viering kunnen verzorgen. De collegae hebben zelf al meer dan de handen vol…”

Uitnodigend en toegankelijk… Zelf merkt hij dat ook. Behalve Borgharen en Itteren is hij ook pastoor van de parochies in Limmel en Nazareth. De samenvoeging van de dorps- en wijkparochies in een samenwerkingsverband is niet gemakkelijk weet pastoor Backus inmiddels. “De cluster- of federatievorming is niet eenvoudig”, zegt hij daarover. “Er zal een generatie overheen gaan voordat de parochies echt nader tot elkaar zullen zijn gekomen. De ervaring leert dat het gemakkelijk is om parochies op papier samen te voegen. Het probleem dat hierbij blijft is dat gemeenschappen vaak weerbarstig zijn en hun eigenheid en verworvenheden willen behouden.” Maar ook over de algehele toestand van de kerk in onze streken heeft hij zijn eigen filosofietjes. “Wij zijn in de voorbije decennia een stuk doorgeschoten door teveel binnenkerkelijk bezig te zijn. En naar mijn overtuiging te weinig met diaconie. Kijk naar de ervaringen in de missie: de missionarissen hielden zich eerst een vooral bezig met de verbetering van de levensomstandigheden van de mensen die aan hun zorgen waren toevertrouwd: door zich te richten op onderwijs, gezondheidszorg, woningbouw en wat dies meer zij. Wel vanuit een diep geloof dat zij in het dagelijks doen en laten handen en voeten gaven en dát overtuigde de mensen aan wie zij hun leven wijdden. Diaconie overtuigt mensen dat het de moeite waard is om de grondgedachten die

daarachter steken, zelf te gaan beleven. Dat maakte het succes van de missie uit. De kerk moet daarnaast uitnodigend en toegankelijk zijn. De kerken volledig op slot houden, dat is een fout. Dat hebben wij hier voorkomen door een stuk van het gebouw door het aanbrengen van een glaswand te isoleren van het echte kerkgebouw, daar een soort ‘kapelletje’ van te maken waar mensen door de dag heen een kaarsje kunnen aansteken en van waaruit een doorkijk in de kerk mogelijk is. Het is zaak om een plekje te bieden waar stilte, rust te vinden is om een stukje bezinning mogelijk te maken. En ik moet zeggen: in ons ‘kapelletje’ zie je meestal toch kaarsjes branden…”

Medewerking van betrokken leken Zich bezinnen op de toekomst van de kerk, van de geloofsgemeenschappen,

dat doet pastoor Backus met overtuiging. Met de wijsheid die hij in zijn lange leven in verschillende hoedanigheden heeft opgedaan. Hij zegt: “Een van de ‘problemen’ in de vroegere tijd was dat we teveel priesters hadden. In die zin dat iedere parochie wel een pastoor en minimaal twee kapelaans had. Zij regelden dan ook alles. De mankracht was daarvoor aanwezig. Maar daardoor hebben de gelovigen - die toch delen in het priesterschap - nooit de kans gekregen om zich bewust met geloof bezig te houden en taken binnen de geloofsgemeenschap op zich te nemen, waardoor ze zowel konden groeien in het geloof en er bewust en actief mee bezig te zijn. Wij zitten nu met de naweeën daarvan als een soort variant op het gezegde: wat de boer niet kent, dat lust hij niet. Toch kunnen wij niet anders dan proberen in te zetten op de medewerking van betrokken leken die de parochie mee dragen. Op gebieden als bijvoorbeeld

Samenvatting programma Haardergaank van15 tot en met 23 september 2015 Dinsdag 15 september: 19.00 uur Plechtige openingsviering. Woensdag 16 september: Viering van de 1763e sterfdag van de H. Cornelius Donderdag 17 september: 20.30 uur Stille lichtprocessie/bidweg vanaf de Mariakapel Zondag 20 september: 10.00 uur Haardergaank met aansluitend hoogmis Middagviering om 15.00 uur Woensdag 23 september: Verjaardag kerkwijding Plechtige sluitingsviering om 19.00 uur Middagviering om 15.00 uur Dagelijks zijn er vieringen om 15.00 en 19.00 uur. Ook dagelijks, vanaf 12.00 uur, op het volle uur, zegen op voorspraak van de H. Cornelius, waarna tonen en vereren van de reliek. Biechtgelegenheid dagelijks op afspraak. Verder is er de Corneliuswinkel met een ruim aanbod aan devotionalia, zoals medailles, beeldjes, rozenkransen, enz. De kerk is tijdens het octaaf dagelijks geopend vanaf 12.00 uur; op zondagen vanaf 9.30 uur. Verdere informatie: parochiesecretariaat, telefoon 043 -3632967, en op www.parochieborgharen.nl

Het Cornelius

gebed

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

11

UIT ONS BISDOM

Wie was Cornelius?

Pastoor Backus verwacht weer vele duizenden bedevaartgangers tijdens de Haardergaank

diaconie en in catechese rond eerste communie, vormsel, huwelijksvoorbereiding. Parochies moeten daarbij samenwerken, zeker. Maar wij moeten niet op papier mammoetparochies ontwerpen, die aan een priester toevertrouwen en daar maar het beste van hopen. Het is een manier van aanpak, waar ik me zorgen over maak. Je moet mijns inziens beginnen met het zoeken naar parochies tussen wie een samenwerkingsverband op een natuurlijke wijze tot stand kan worden gebracht. Voordat ik priester werd, was ik in het bedrijfsleven werkzaam en binnen de vakbond actief. In die hoedanigheden hield ik me bezig met organisatieproblematieken vanuit één vraag: wat kunnen we voor structuren aanreiken om mensen bij elkaar te houden. Ondanks alle verschillen zijn er best parallellen te trekken waar we als kerk ons voordeel mee kunnen doen.”

Een van de bekendste heiligen in september is de heilige paus Cornelius. Sint Cornelius was paus van 251 tot 253. Dat is de tijd waarin het Romeinse Rijk nog in zijn volle glorie bestond en de christenen vervolgd werden. Als paus kreeg Cornelius veel kritiek te verduren, omdat hij gelóvigen, die uit angst voor de Romeinen toch offers aan heidense goden hadden gebracht, weer in de kerk opnam als ze spijt betuigden. Onder keizer Gallus werd Cornelius uit Rome verbannen. Hoe hij gestorven is, is niet helemaal duidelijk. Sommige bronnen zeggen dat hij in ballingschap stierf en volgens andere werd hij onder keizer Decius onthoofd. Hij is in ieder geval begraven in de bekende catacomben van Calixtus, even buiten Rome. Daar is ook een afbeelding van hem gevonden. Cornelius wordt altijd afgebeeld als paus met tiara en pausstaf maar ook met een zwaard, als verdediger van het geloof en met een hoorn, als brenger van heil. Vanwege zijn naam (cornu = hoorn)

behoort Cornelius tot de zogenaamde ‘veeheiligen’. Ook geldt hij als beschermheilige tegen ziekten van hoornvee. Omdat hij een vrouw genas van lamheid en zenuwziekte, wordt Cornelius ook aangeroepen tegen epilepsie, jicht, koorts, oorpijn en reumatiek en speciaal voor kinderen bij stuipen en kinkhoest. Ook wordt hij aangeroepen tegen zenuwlijden en stress. De bekendheid van paus Cornelius in Limburg heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat sinds het jaar 880 vlakbij - in Aken - zijn hoofd als reliek wordt bewaard. De reliek bevond zich in de Benedictijnenabdij, die in de 11e eeuw ook naar hem werd vernoemd: Kornelimünster. Thans wordt deze bewaard in de Propsteikirche aldaar. De relieken van de H. Cornelius zijn naar onze streken gekomen via dit Kornelimünster. In Limburg bestaat behalve in Borgharen bijzondere devotie voor Sint Cornelius in Geleen-Lutterade, Heerlerheide, Overhoven en Swartbroek. In enkele van deze plaatsen worden in september ook speciale bedevaarten, processies en novenen gehouden.

Dankzij het door de Borgharense gemeenschap geschonken beeld van Cornelius, waarin zijn reliek wordt bewaard, kunnen pelgrims ook buiten de liturgische vieringen de reliek vereren

12

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

JAAR VAN DE RELIGIEUZEN

Dom Peeters hoofdspreker tijdens ontmoetingsdag religieuzen

‘De vreugde van een radicaal christelijk leven’ In het kader van het door paus Franciscus uitgeroepen Jaar van het Godgewijde leven vond in de voormalige

In zijn welkomstwoord aan het begin van de eucharistieviering waarmee de dag begon, merkte bisschop Frans Wiertz op dat de “religieuzen ons de weg naar de bronnen wijzen”.

verschillende ordes en

In zijn preek herinnerde de bisschop eraan dat een persoonlijke relatie met God voor de meeste religieuzen ooit de aanleiding was om in het klooster te treden. Hij riep hen op die persoonlijke liefdesband met God te blijven uitdragen. “Juist uit het persoonlijk gebed, uit het persoonlijk contact en de persoonlijke liefdesband met God, mogen wij de kracht putten om het evangelie present te blijven stellen in een wereld die daar vaak niet van weten wil,” aldus de bisschop tegen de aanwezige religieuzen. Ook bedankte hij hen voor hun inzet voor de Kerk in het bisdom Roermond.

congregaties ingeschreven.

Volledig mens zijn…

Abdij Rolduc te Kerkrade een door het bisdom Roermond georganiseerde diocesane ontmoetingsdag voor religieuzen plaats. Voor de dag hadden zich 115 religieuzen van 25

Dom Bernardus Peeters: ‘wij kunnen hoopvolle getuigen zijn’’ …

TEKST MATHEU BEMELMANS FOTO’S BISDOM ROERMOND

De uit Simpelveld afkomstige trappist Dom Bernardus Peeters, abt van de trappistenabdij abdij Koningshoeven, was de hoofdspreker tijdens deze ontmoetingsdag voor religieuzen. In zijn inleiding ging hij met name nader in op de betekenis van dit religieuze leven. Daarbij stelde hij onder meer: “In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw was het goed dat religieuzen ‘gewone mensen’ werden. Maar de huidige tijd vraagt van ons opnieuw om het anders-zijn van ons leven in bescheidenheid en eenvoud aan te bieden.” Volgens Dom Bernardus is in de huidige samenleving alles gericht op perfectie en laat het leven in een kloostergemeenschap zien dat je ook volledig mens kunt zijn, zonder in alles perfect te zijn. “Door ons evangelisch samen leven kunnen wij hoopvolle getuigen zijn van een solidariteit die uitgaat van de waardigheid van iedere mens, zonder uitbuiting, waar niet het recht van de sterkste geldt en waar er een overtuigde zorg is voor de schepping in al haar wonderlijke facetten,’’ aldus abt Bernardus. Hij benadrukte dat religieuzen er

Meer dan honderd religieuzen broederlijk en zusterlijk verenigd tijdens de ontmoetingsdag…

goed aan doen om te blijven leven vanuit hun roeping. “Alleen van uit die roepstem krijgt het religieuze leven betekenis en niet vanuit het werken. Hoe groots en mooi deze ook in de loop der jaren zijn geweest.”

Vreugde Tijdens het middagprogramma kwam Dom Bernardus op dit thema terug door het document van de paus voor het Jaar van het Godgewijde Leven aan te halen en te wijzen op de vreugde, waarmee de relatie met God beleefd kan worden: “Als er een typering van de religieuze van de 21e eeuw zal zijn dan is dat wel: vreugde. Wat wij als religieuzen aan kerk en wereld te bieden hebben, is de vreugde van een radicaal beleefd christelijk leven. De vreugde dat God er is die mij liefheeft en niet alleen mij, maar iedere mens en heel de schepping. Het is de vreugde van de mogelijkheid van ‘anders leven’.” Tijdens de Religieuzendag gaf rector Jan Vries van het grootseminarie Rolduc vervolgens een overzicht van de ontwikkeling van de priesteropleiding in het bisdom Roermond, die thans 39 studenten telt. De ontmoetingsdag werd afgesloten met drie korte presentatie van relatief jonge religieuze bewegingen in het bisdom Roermond. Zo vertelden leden van de Kommelgemeenschap, de Dominicanessen van Tennessee en de ‘Blauwe Zusters’ van Valkenburg over hun leven en werkzaamheden.

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

13

WERELDKERK

Een vleugje Filippijnen in Limburg Zo’n 20.000 mensen uit de Filippijnen wonen sinds vele jaren in Nederland. Mensen die om zeer uiteenlopende redenen hun geboorteland ooit verlaten hebben en hier in den vreemde een nieuw leven opgebouwd hebben. Ik woonde een tweetal gelegenheden bij die mij een beter inzicht gaven in hun opvattingen en hun manier van leven.

Tijdens de Misviering

Begin februari was ik in gesprek met enkele vrouwen die sinds vele jaren in Limburg wonen. Hier in Limburg hebben ze met hun landgenoten nog veelvuldig contact. Regelmatig komen ze op verschillende plekken in de provincie bij elkaar, om samen te vieren, verhalen te delen en samen te eten. Komen ze bij elkaar om de sociale contacten en band die hen met hun moederland verbindt, vast te houden. In ons gesprek komt de betrokkenheid op en met elkaar uitdrukkelijk naar voren. Worden wetenswaardigheden uit het eigen leven uitgewisseld. Maar het is ook een ontmoeting met heerlijke gerechten op tafel. Ook al is het midden op de dag en heb ik mijn boterham net achter de kiezen, dan nog lachen de Filippijnse gerechten me aan en uiteraard ontkom ik niet aan het feit om zeker van een van deze gerechten te proeven.

Migrantengemeenschap

TEKST HUB VOSSEN FOTO’S KAREL CURVERS/MARSNA MAGAZINE

14

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

Rondom die rijk gevulde tafel ontspon zich een boeiend gesprek over waarom mensen vanuit de Filippijnen naar Nederland komen. Over de verschillen in onze culturen, over hun geloof en verbondenheid met Maria, de moeder van God. Maar ook over hun gewoontes.

Het grootste deel van de Filippijnen in Nederland is nog stevig verbonden met de katholieke kerk en diep gelovig. Ze hebben nog een goede en vaak zeer actieve band met de parochie waar ze wonen. Maar komen ook nog regelmatig naar bijeenkomsten van de Filippijnse gemeenschap in Limburg. Al pratend komt duidelijk naar voren dat zij zich uitdrukkelijk zien als een migranten gemeenschap. Levend tussen twee culturen. Gevoelsmatig ook levend in twee werelden. Graag willen ze mensen uit hun huidige leefomgeving ook iets meegeven van de rijke katholieke traditie en hun Filippijnse cultuur.

Religiositeit is authentiek In de parochies waar zij thuis zijn, kunnen ze dat op speciale momenten als hun kinderen bijvoorbeeld de Eerste H. Communie doen. Ze delen dan graag met de Nederlandse ouders hun culturele en religieuze gewoonten, vertellen over hun belevenissen en verbondenheid met God. Voor doorsnee parochianen die hun wortels in de Limburgse löss hebben, klinken deze verhalen vaak hoogdravend en ver van hun bed. Het gaat over een religieuze verbondenheid die voor menige Limburger vreemd is. Maar het is wel een religiositeit die au-

Ze stralen het thuisgevoel uit…

thentiek is en gedragen en beleefd wordt vanuit het binnenste van mensen. Voor de dames die rondom de tafel zitten is het belangrijk om zo over hun diepere en religieuze gevoelens te kunnen praten. Om mensen zo ook deelgenoot te maken van hun cultuur. Een cultuur die niet alleen bestaat uit lekker eten, mooie en kleurrijke klederdracht, maar ook een diepe religieuze verbondenheid heeft. Die verbondenheid komt het meest tot uitdrukking in de Mariamaanden. Dan komt de Filippijnse gemeenschap in grote getale bij elkaar. Om samen te vieren. Dit vieren begint uitdrukkelijk in de kerk. Waar samen de eucharistie gevierd wordt en hulde gebracht wordt aan Maria.

‘Bloemen van mei’ Deze samenkomst en het feestvieren, houdt de herinnering aan hun land levendig. Op de Filippijnen staat de gehele maand mei immers Flores de Mayo (Spaans voor ‘bloemen van mei’) centraal. Door het gehele land worden festivals gehouden, waarbij Maria centraal staat en helemaal toegewijd is aan devoties. En op de laatste dag van mei is er dan een ‘Santacruzan’ een optocht ter

Er werd hulde aan Maria gebracht

Een gelegenheidskoor luisterde de viering op

ere van Flores de Mayo. Waarbij Maria toegezongen wordt en bloemen en kaarsenhulde aan haar gebracht wordt.

Thuisgevoel… Op zaterdag 30 mei mocht ik zo ook getuige zijn van een bijzondere bijeenkomst in de kerk van Meerssen West. Sinds vele jaren de thuisbasis van de Filippijnse gemeenschap in Zuid Limburg. Op een zonovergoten zaterdagmiddag toog ik naar de kerk. Liet me verrassen door de spontaniteit, maar meer nog diepe religieuze betrokkenheid van de Filippinos. In een volle kerk werd uitbundig gevierd, gezongen en gelachen. Werd de ‘Santacruzan’ in beeld gebracht en hulde gebracht aan Maria. In deze zeer bijzondere viering werd mij iets van de Filippijnse cultuur, die voor de vrouwen uit mijn eerdere gesprek zo belangrijk was, helder. Een rijke traditie kwam tot leven. Ik kan levendig invoelen dat deze religieuze traditie voor menige Filippino van groot belang is. Deze traditie laat zien wie je bent, waar je voor staat en wat je in je leven belangrijk vindt. Ik begreep nu ook de gevoelens die in

ons eerste gesprek niet uitgesproken werden, toen we het hadden over vertrouwen hebben in God. Als leidsman en steun in moeilijke tijden. Over het thuisgevoel! En dan niet het warme huis waar je woont, maar het thuisgevoel rondom de verbondenheid met elkaar, met God en Maria.

‘U wordt gastvrij ontvangen’… Ik mocht die zaterdag wederom aanzitten aan een rijk gevulde tafel en genieten van de aanwezigheid van een grote groep Fillippinos. Van heinde en verre gereisd om deze feestdag mee te maken. Aan mijn tafel kwam ik in gesprek met mensen uit Maastricht, Geleen en zelfs Den Haag en de VS. Je moet het er maar voor over hebben, om saamhorigheid te delen. Om je thuis te voelen bij mensen die je zo na aan het hart gaan. Op verschillende plekken en momenten vinden in Limburg vieringen in de Filippijnse gemeenschap plaats. Het zijn altijd open bijeenkomsten, waar ook u zeer gastvrij ontvangen wordt. U mag gerust een keer aanschuiven.

Bij een Filippijns feest hoort een feestelijke maaltijd…

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

15

Kruisen, Kruisen, kapellen kapellen en en devoties devoties in in Limburg Limburg

Langs ’s Heeren Wegen: Cornelius van Colmont TEKST EN FOTO: STICHTING KRUISEN EN KAPELLEN IN LIMBURG/MATHEU BEMELMANS

16

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

Kruisen, kapellen en devoties in Limburg Wie: Heilige paus Cornelius Wat: Kapel Waar: Colmont (Voerendaal) Wanneer: 1946 Waarom: 16 september is de feestdag van Sint Cornelius Hoe groeit de lokale verering voor een bepaalde heilige? Interessante vraag. Vaak gaat de aanleiding ver terug in de geschiedenis. Soms wel tot de vroege Middeleeuwen. Uit die tijd stamt ook de verering voor Sint Cornelius in onze regio. Vanuit Kornelimünster bij Aken werd de devotie voor de heilige paus ook in Limburg verspreid. Toch is dat niet de oorsprong van de Corneliuskapel in de buurtschap Colmont, gemeente Voerendaal. De aan hem gewijde kapel daar is namelijk van veel jonger datum. Ze werd in 1946 gesticht als dank dat Colmont ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog tevoorschijn was gekomen. De buurtschap werd bevrijd op 16 september 1944, de feestdag van de heilige Cornelius. Dat is misschien geen legendarische oorsprong van de devotie, maar wel een mooi eerbetoon aan de paus die het dorp en het daar aanwezig vee toch maar mooi door de oorlog had geloodst. Dat van die dieren is relevant, omdat Cornelius patroonheilige is van gehoornd vee, huisdieren en veehouders. Aan alle drie geen gebrek in Colmont. Zo staat al bijna 70 jaar op de hoek van de Colmonterweg en de Geerweg de Corneliuskapel, opgetrokken uit Kunradersteen. Uiteraard, want die wordt vlakbij gewonnen. Je bouwt met materialen die voorhanden zijn. Zeker in een tijd van schaarste, zo vlak na de oorlog. Het pittoreske dorpje – want dat is Colmont zeker – heeft er in ieder geval een mooie kapel aan overgehouden. Binnen staat een glimmend houten beeld van Sint Cornelius. Herkenbaar aan de driedubbele pauskroon, een koeienhoorn in zijn hand. Hoe historisch dat laatste is, valt te betwijfelen. Cornelius dankt zijn patroonschap voor gehoornd vee meer aan zijn naam dan aan bijzondere daden. Die verrichtte hij overigens wel. Maar op een heel ander vlak. Hij was paus in de derde eeuw, een tijd waarin de Kerk het niet gemakkelijk had. Ook toen niet. Cornelius ging de geschiedenis in als een milde paus, omdat hij bereid was afvalligen na enige tijd toch weer in de Kerk op te nemen. Zelf ken ik hem overigens van een heel andere traditie: elk jaar rond zijn feestdag bezochten we het Corneliusoctaaf in Heerlerheide, een goede tien kilometer van Colmont verwijderd. Van de verering daar kan ik me niet meer zoveel herinneren. Wel dat er gezegend roggebrood voor huisdieren werd uitgereikt. En dat we na de viering een gouden plaatje met een botje van de paus mochten kussen. Toen vond ik dat maar vies. Ik begrijp nu dat er nog hoop is voor afvalligen. SEPTEMBERS 2015

DE SLEUTEL

17

KERK EN SAMENLEVING

Terugblik op de sociale studiedag 2015

Wat hebben wij met elkaar? “Om tot solidariteit te komen zullen mensen passie voor elkaar moeten hebben. De vraag ‘wat hebben we met elkaar?’ kan helpen om deze passie en solidariteit tot bloei te laten komen”. Met deze woorden opende Wim van Meijgaarden, hoofdaalmoezenier van Sociale Werken de Sociale Studiedag 2015, die op 27 mei werd gehouden te Rolduc.

De deelnemers aan de Studiedag werden in de Aula Major toegesproken door hoofdaalmoezenier Wim van Meijgaarden die de dag opende

Daarmee sneed hij een belangrijk thema van deze studiedag aan. ‘Onze samenleving is meer dan een verzameling onafhankelijke personen, onderlinge verbondenheid is van groot belang. We kunnen niet mens zijn zonder anderen. Zeker als we bekijken dat in onze huidige samenleving sprake is van snelle individualisering, ontkerkelijking en ontkerstening, is het van belang om die verbondenheid te blijven benoemen. Maar we moeten ook de rol van kerken niet klein maken. Kerken zijn nog steeds een grote maatschappelijke speler in het maatschappelijke middenveld. Ze zijn bondgenoot in het samenwerken met mensen met eenzelfde ideaal. Maar het is ook onze verantwoordelijkheid om de overheid te wijzen op blinde vlekken en op haar verantwoordelijkheid om het op te nemen voor zwakkeren in de samenleving.’

Bronnen van het Katholiek Sociaal Denken

TEKST ELLEN CUSTERS/HUB VOSSEN* FOTO’S BISDOM ROERMOND

18

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

Mgr. Gerard de Korte, bisschopreferent voor Kerk en Samenleving, hield de aanwezigen voor dat het niet zozeer gaat om het hebben van een antwoord op de vaak complexe maatschappelijke

vraagstukken, maar veel meer om het stellen van de juiste (kritische) vragen die leiden tot nadenken over een rechtvaardige samenleving. Juist daarvoor hebben we in de Katholieke traditie een belangrijk instrument aangereikt gekregen: het Katholiek Sociaal Denken. Dit denken vormt een moreel kompas in het nadenken over een rechtvaardige samenleving. Het kennen van deze achtergrond helpt bij de werkzaamheden en inzet in de praktijk. Hij nam de toehoorders mee in een kort overzicht van de bronnen van het Katholiek Sociaal Denken. Zo zijn de oudste bronnen al te vinden in het Oude Testament, waar wordt gesproken over de menselijke waardigheid, maar ook over hoe de menselijke gebrokenheid doorwerkt in de maatschappelijke structuren. Ook komt in deze geschriften al het gemeenschapsdenken naar voren: we zijn met elkaar verbonden en moeten zorg voor elkaar dragen. De profeten protesteerden al tegen onrecht en wezen op rijkdom als mogelijk gevaar. Christus zelf zet deze lijn voort en waarschuwt eveneens tegen rijkdom en onrechtvaardigheid. Zo roept Hij

op tot werken van barmhartigheid, tot kleine daden van menselijkheid in het dagelijkse leven. De christelijke traditie met zijn armenen ziekenzorg en onderwijs laat zien dat het zorgen voor lichaam en ziel van de ander van oudsher bij de christelijke cultuur hoort.

Opkomen voor zwakkeren Het Christelijke Sociaal Denken in de moderne tijd begint met de pauselijke encycliek Rerum Novarum (1891), in het jaar waarin ook het Christelijk Sociaal Congres in Amsterdam plaatsvindt. In die lijn laten vervolgens o.a. ook Dr. Poels en Alfons Ariëns van zich horen. In hun directe werkomgeving komen zij op voor zwakkeren in de samenleving, voor degenen die in de verdrukking dreigen te raken. Dezelfde kenwaarden die toen als inspiratie dienden, staan ook nu nog centraal: de menselijke waardigheid; het nodig hebben van de ander om tot bloei te kunnen komen; solidariteit met de ander, vooral met de ander die in nood verkeert, en de inzet voor het algemeen welzijn. Dit uit zich op microniveau in de naastenliefde en op macroniveau in de inzet voor sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid. In

Een aandachtig gehoor bij de inleidingen…

dit alles staat de subsidiariteit altijd centraal: zoveel mogelijk decentraal denken en verantwoordelijkheid geven.

Niet bang zijn… Mgr. de Korte merkte op dat we leven in een tijd van onbehagen en dat veel Nederlanders persoonlijk wel gelukkig zijn, maar zich veel zorgen maken over het land en de wereld. Er zijn veel vragen en onzekerheden rondom bestaanszekerheid, intregratie en religieuze spanningen. Door de veranderende verzorgingsstaat en de opkomst van de participatiesamenleving komt een groter deel van de diaconale opdracht weer te liggen bij de kerken. Op haar hoogtepunt had de verzorgingsstaat deze opdracht grotendeels overgenomen. Hij wees er

Bisschop Gerard de Korte: ‘het is van belang om ons in te zetten voor het behoud van de bestaanszekerheid en sociale samenhang’

terecht op dat daar zeker kansen liggen, maar dat we ook realistisch moeten zijn over wat we als (ingekrompen) kerk op ons kunnen nemen. We hoeven niet de antwoorden op alle vraagstukken te hebben, maar het is wel van belang om ons in te zetten voor het behoud van de bestaanszekerheid en sociale samenhang. Paus Franciscus waarschuwt regelmatig tegen globale onverschilligheid en roept op tot barmhartigheid en solidariteit. Zorgdragen voor sociale bescherming is nog steeds een belangrijke taak van de kerk en bondgenoten zijn hierbij onmisbaar. We moeten niet bang zijn om van ons te laten horen en zichtbaar te zijn in de samenleving.

Kansen zien In het tafelgesprek met vertegenwoordigers uit maatschappelijke en diaconale organisaties viel te beluisteren dat de veranderende samenleving zeker kansen biedt. Dat we niet bang hoeven te zijn, maar het is wel belangrijk om deze kansen te zien en erop in te spelen. Mensen zijn meer dan ooit bereid zich in te zetten voor een ander. Betrokkenheid bij lokale, maatschappelijke projecten is groot. De presentie in de samenleving, het aanwezig zijn voor en met de ander is daarbij vaak de kern. We mogen wel kritisch blijven tegenover de plannen van de overheid: die brengen kansen met zich mee, maar dat wil niet zeggen dat we het zomaar overal mee eens moeten zijn: de veranderingen zorgen ook voor problemen in de samenleving. Het is onze taak om te reageren op ontwikkelingen die het welzijn van mensen niet bevorderen en de overheid te wijzen op haar verantwoordelijkheden.

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

19

KERK EN SAMENLEVING

Het tafelgesprek met vertegenwoordigers uit maatschappelijke en diaconale organisaties

Antwoorden op concrete noden Onze geloofwaardigheid blijkt uiteindelijk steeds weer uit datgene wat we doen. Met de katholieke sociale leer kunnen we een duidelijk eigen geluid inbrengen in de huidige veelkleurige samenleving, hield theoloog Thijs Caspers de aanwezigen tenslotte voor. ‘We moeten ook niet bang zijn om initiatief te nemen en te laten zien dat we iets te bieden hebben. Daarbij is het vinden van het juiste taalgebruik zeker een uitdaging: hoe vertalen we de christelijke waarden en ervaringen naar de toekomst? Hoe kunnen we onze identiteit behouden in een taal die nu verstaan wordt?’

is, deels veroorzaakt door de neoliberale gedachte dat als we maar hard genoeg ons best doen we alles kunnen bereiken. Nu dat niet zo blijkt te zijn zorgt dat voor angst en onrust. Juist daarom is het sociale verband van belang en is het belangrijk om ruimtes voor ontmoeting en uitwisseling te hebben. In de diaconie gaat het om het verbinden van de christelijke traditie met de verhalen van mensen. De katholieke

sociale leer is ooit begonnen met mensen die antwoordden op een concrete nood van mensen. Ook wij mogen in onze eigen organisaties en omgeving, geïnspireerd door het morele kompas van het katholiek sociaal denken, de nood van onze naaste proberen te beantwoorden. * Ellen Custers is projectmedewerkster M25 en Hub Vossen is stafmedewerker/ aalmoezenier van Sociale Werken

Caspers wees op de angst en ontevredenheid die in de samenleving aanwezig

Bisschop Wiertz en gouverneur Bovens reikten aan het slot van de Studiedag de Dr. Poelsprijs uit, een prijs in het leven geroepen om de vaak kleinschalige diaconale en sociaal-

20

Thijs Caspers: ‘hoe vertalen we de christelijke

maatschappelijke projecten in de Limburgse samenleving in het zonnetje te zetten, als blijk van

waarden en ervaringen naar de toekomst? Hoe

waardering voor het vele werk dat vrijwilligers verrichten ten dienste van kwetsbare medemensen

kunnen we onze identiteit behouden in een

en als stimulans om dit werk zichtbaar te maken; dit jaar ging de prijs voor het beste diaconale

taal die nu verstaan wordt?’

project in Limburg naar de Stichting Wijkpastoraat De Vrank in Heerlen

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

De Heilige Mis beleven Auteur: Javier Echevarria Prijs: € 9,75 Bestelnr. 3503

De schrijver wil priesters en leken stof ter overweging bij de heilige Mis aanbieden, een handreiking die nauwkeurig de liturgische riten volgt. En sterke drijfveer hierbij was, zoals hij schrijft: “dat bij mij en bij veel anderen deze grote wens van de heilige Jozefmaria in vervulling mag gaan: ‘Bovenal moeten wij gehecht zijn aan de heilige Mis, het centrum van onze dag. Als wij de Mis goed beleven, dan kunnen we niet anders dan de rest van de dag doorbrengen met onze gedachten bij God, ervoor zorgen dat wij bij Hem blijven, werken zoals Hij, beminnen zoals Hij’.” In de Inleiding zegt hij verder: “Met deze bladzijden wil ik uiting geven aan mijn verlangen de aanbevelingen van de heilige Vader te steunen, waarbij ik de heilige Drie-eenheid smeek dat zij door tussenkomst van de maagd Maria een heilzaam effect op mijn lezers mogen hebben.”

De hoop van het Gezin

Dialoog met kardinaal Gerhard-Ludwig Müller Prijs: € 5,50 Bestelnr. 3504 Het gezin verkeert in zwaar weer. Het aantal echtscheidingen is hoog, vele jongeren trouwen niet meer en het aantal kerkelijke huwelijken is dramatisch gedaald. Hoe dient de Kerk te antwoorden op deze uitdagingen?

Katholieke beschaving brochure Auteur: Matthé Uijttewaal Prijs: € 2,75 Bestelnr. 2233

Heeft u enig idee hoeveel de beschaving die men simpelweg ‘het Westen’ noemt, te danken heeft aan de katholieke Kerk? Aan de hand van resultaten van gerenommeerde historici neemt deze bespreking u mee van waarom eerdere beschavingen tekortschoten, naar hoe de katholieke Middeleeuwen de fundamenten legden voor de huidige beschaving tot aan gedachten over onvermijdelijke gevolgen van de secularisatie. De kleurrijke folder vertelt over alle belangrijke aspecten van onze beschaving: de Universiteiten en de Wetenschap, het Monnikenwerk in Landbouw en Onderwijs, de Moraal, de Caritas, het (Internationale) Recht, de Moderne Economie en tot slot de Kunst. In een tijd dat politici de christelijke wortels van Europa niet eens meer willen erkennen, is een beter besef daarvan cruciaal voor waardering en behoud van de westelijke beschaving.

100 Katholieke wetenschappers brochure Auteur: Matthé Uijttewaal Prijs: € 2,75 Bestelnr. 2234

Men hoort nogal eens beweren dat wetenschap en het (Katholieke) geloof niet samen zouden gaan. Deze verzameling bewijst het tegendeel aan de hand van het voorbeeld van ruim 100 wereldberoemde wetenschappers die ook gelovige Katholieken waren of zijn. Van eenieder wordt kort beschreven waar en wanneer ze leefden, wat ze gepresteerd hebben en, indien bekend, hoe ze hun geloof beleefden. Een leerzaam naslagwerkje van wetenschappelijke ontwikkelingen door Katholieken en een mooi beginpunt voor verdere verdieping; met mannen alsook vrouwen, vanaf de vierde eeuw tot op de dag van vandaag, bevat het zelfs enkele Pausen, heiligen en Nederlanders! Kortom, laat u verbazen.

Centraal adres:

Swalmerstraat 100, 6041 CZ Roermond T: 0475-386825 F: 0475-386806 E: [email protected] Website: www.carolushuis.nl Vermeld bij bestellingen svp het juiste bestelnummer.

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

21

ACTUEEL

Religieuzen lazen hele Bijbel voor in Onze-Lieve-Vrouwebasiliek

Bijbelmarathon werd groot succes In het begin was de basiliek woest en leeg. Duisternis hing tussen de gewelven. Maar toen kwamen religieuzen en zij openden het boek der boeken en begonnen te lezen. Om pas te stoppen toen het boek uit was. Organisator van de marathon pater Erinkveld bij de opening

Zo ongeveer ging het er deze zomer aan toe in de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek in Maastricht, waar religieuzen uit heel Limburg een bijbelmarathon hielden. Onder het motto ‘Ooit zoiets gehoord’ lazen meer dan tachtig zusters, broeders en paters dagelijks verhalen uit de Bijbel voor. Totdat ze na veertien dagen zo goed als de hele Bijbel hadden voorgelezen en Gods Woord hardop hadden laten klinken.

TEKST MATHEU BEMELMANS FOTO’S BISDOM ROERMOND

22

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

De bijbelmarathon was een initiatief van Limburgse religieuzen in het kader van het ‘Jaar van het Godgewijde Leven’, waarmee paus Franciscus dit jaar de schijnwerper richt op het kloosterleven. “Met deze voorleesactie wilden wel laten zien dat religieuzen - hoe verschillend ze onderling ook zijn - in wezen allemaal dezelfde Blijde Boodschap uitdragen,” aldus organisator pater Henk Erinkveld van de Redemptoristen in Wittem. “In vroeger eeuwen deden monniken dat door de bijbel heel geduldig over te schrijven. En nu doen we dat op een eigentijdse wijze.” Het voorlezen van de Bijbel was volgens Erinkveld een manier van religieuzen om uit te

drukken dat de kern van hun leven uiteindelijk om dit boek begonnen is. Bisschop Frans Wiertz noemde religieuzen na afloop van de marathon niet voor niets “de wegwijzers naar de bronnen”.

Journaal De marathon begon op maandag 3 augustus even na tien uur ‘s ochtends. Enkele tientallen religieuzen en minstens evenveel journalisten hadden zich in de doopkapel van de ‘Slevrouwe’ verzameld. Na een korte toelichting, een lied en een welkomstwoord van pastoor Fons Kurris, opende pater Erinkveld de Bijbel en begon vooraan te lezen. En zo was ‘s avonds zowel bij de regionale zender L1 als op het NOS-journaal zijn stem te horen, die zei: “In het begin schiep God de hemel en de aarde...” Daags erna volgden positieve reportages in een groot aantal dagbladen. Na het scheppingsverhaal nam een van Erinkvelds medebroeders het over. En zo zou het de daaropvolgende twee weken dagelijks gaan. Tussen

Hij beet zelf het spits af

Al staat de heilige Schrift hier op de achtergrond in de marathon stond de Bijbel op de voorgrond…

tien en zeventien uur lazen groepjes religieuzen beurtelings de elkaar opvolgende bijbelboeken hardop voor.

Positieve reacties Het publiek dat in de zomermaanden in groten getale de basiliek bezoekt, was onder de indruk van de voorleesactie, zo blijkt uit de tientallen reacties die de religieuzen kregen. “Er was doorlopend volk en de sfeer was prettig,” zo liet een van de paters Montfortanen na de tweede voorleesdag weten. “Er kwamen heel veel mensen zitten luisteren,” beaamt ook zuster Jeanine van de Missiezusters van Petrus Claver. “Ook opvallend veel jonge gezinnen met kinderen die lang bleven luisteren.”

Schrift?” Waarop de aanwezige broeder maar snel uitlegde dat het om hetzelfde boek gaat. Met een moslimmevrouw kwam het tot een gesprek over de overeenkomsten tussen de koran en de bijbel.

Gehoord worden Niet alleen toeristen of andere bezoekers waren onder de indruk van de voorleesactie. Ook voor de religieuzen zelf was het een bijzondere ervaring, zo schreef een pater conventueel na een middagje voorlezen: “Als je op je beurt zit de wachten, word je geraakt door de tekst. In ons dagelijkse doen zijn we meestal als (voor)lezers bezig. Maar het bijbelwoord wil dus kennelijk ook door ons gehóórd worden;

een overtuiging die bij ons weer eens werd opgefrist door deze bijbelmarathon.” Het lezen werd dagelijks kort onderbroken door muziek van studenten van het Maastrichts conservatorium, die zich daarvoor spontaan aanmeldden. De bijbelmarathon werd afgerond op het feest van Maria Tenhemelopneming op 15 augustus, een dag waarop de basiliek in Maastricht door vele honderden mensen wordt bezocht. De marathon werd afgesloten met het lezen van de Apocalyps, waarna het boek werd dichtgeslagen.

Een van bezoekers liet weten dat ze het voorlezen erg mooi vond, hoewel ze dat aanvankelijk niet verwacht had. “Het was goed om eens zo’n lange stukken uit de bijbel achter elkaar te horen; alsof je een en ander vanuit een ander perspectief hoort.” Een andere toevallige passant liet weten zich erg aangesproken te voelen door deze wijze van de bijbel lezen: “Het is eenvoudig en niet opdringerig.” Zuster Maria Hildegard van de ‘blauwe zusters’ uit Steyl kreeg van een jonge vrouw te horen dat ze zin had om mee te lezen. Veel bezoekers maakten foto’s van de voorlezers en er waren zelfs mensen die met hun smartphone opnames maakten. Grappig was dat een toevallige toerist van protestantse huize opmerkte: “Hebben katholieken ook wat met de bijbel? Jullie hebben toch de Heilige

Buiten werd al duidelijk wat er binnen gebeurde…

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

23

Abdijavonden in Achelse Kluis

Grenzeloos um geopend. Tijdens de ommegang die dan wordt gehouden, loopt een speciale groep mee met 50 speciaal ontworpen vlaggen. In de stoet wordt dan ook al het jubileumlied gezongen. Het jubileum wordt in 2017 afgesloten tijdens de Virga Jessefeesten in Hasselt.

125 Jaar Klein Lourdes in Bassenge De Achelse Kluis – een trappistenabdij op de grens van Belgisch-Limburg en Noord-Brabant – organiseert vanaf september opnieuw lezingen over geloof en spiritualiteit. Op maandag 28 september is Marc Van de Voorde de eerste gastspreker met als thema: ‘Help! Ik ben gelukkig - Schizofrenie van een samenleving’.

Niet alleen het Noord-Limburgse Tienray, ook het dorpje Bassenge – vlak over de grens bij Maastricht en Eijsden – mag zich Klein Lourdes noemen. En dat al 125 jaar. Afgelopen zomer is dat bijzondere jubileum gevierd.

Marc Van de Voorde analyseert de schizofrenie van onze samenleving: we leven in een angstpsychose, omdat we niet meer weten wie we zijn. Hoog tijd dus om de vraag te stellen naar onze identiteit en terug te keren naar onze geestelijke wortels. De abdijavond begint met het avondgebed of de completen van de monniken om 19.30 uur en gaat door in de Achelse Kluis, De Kluis 1, 3930 Hamont-Achel.

Weer priesterwijding in Hasselt Voor het eerst in vijf jaar heeft in het bisdom Hasselt weer een priesterwijding plaatsgevonden. Op zondag 5 juli werd Wim Simons (33) uit het Belgisch-Limburgse Guigoven door bisschop Patrick Hoogmartens tot priester gewijd. Dit gebeurde in de Sint Quintinuskathedraal in Hasselt. Het afgelopen jaar liep Simons stage in Bilzen, vlak over de grens bij Maastricht. De neomist Simons heeft een bijzondere devotie voor Johannes Paulus II. Bij zijn priesterwijding droeg hij het kazuifel dat de heilige paus droeg bij de zaligverklaring van pater Damiaan in 1995.

Zingen voor jarig bisdom In 2017 bestaat het bisdom Hasselt 50 jaar, maar de voorbereiding voor dat gouden jubileum zijn nu al bezig. Zo werd onlangs in de basiliek van Tongeren een speciaal jubileumlied opgenomen. Het lied ‘Geen dolers, maar pelgrims’ wordt volgend jaar al uitgebracht op een CD bij gelegenheid van de Tongerse Kroningsfeesten 2016. Dan wordt het bisdomjubile-

24

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

Eind 19e eeuw liet pastoor François Nouwen van Bassenge een Lourdesgrot in zijn parochie bouwen, voor iedereen die niet zelf op bedevaart naar Zuid-Frankrijk kon gaan. Van heinde en verre en zelfs uit Nederland en Duitsland kwamen pelgrims naar het ‘Lourdes van de armen’ of ‘Klein Lourdes’. De Lourdesgrot in Bassenge werd zelfs zó populair dat de pastoor het werk niet alleen aan kon en hij de hulp inriep van de paters van het Heilig Sacrament. Toen de pastoor in 1905 overleed, zetten de paters zijn werk voort. Ze lieten onder meer een kruiswegpark aanleggen en een opvang voor zieken bouwen. Bassenge (in het Vlaams Bitsingen) groeide uit tot een bedevaartplek voor de hele regio. Ook werden er regelmatig grote plechtigheden met soms wel 10.000 pelgrims gehouden. In de jaren zestig van de 20e eeuw liep de belangstelling echter sterk terug. Maar sinds de viering van het 100-jarig jubileum staat Klein Lourdes weer in de belangstelling. Elke eerste zondag van de maand en elke vrijdag is er om 18.00 uur een mis bij grot of in de kapel. Deze zomer zijn er diverse vieringen in het kader van het 125-jarig jubileum geweest.

GELOOF IN DE PRAKTIJK

Middaguur…

de voicemail. Stel je voor om samen een middag bij te kletsen, of naar een museum te gaan dan krijg je te horen dat daar geen tijd voor is. Wil je simpelweg met iemand gaan lunchen, of een avond bij elkaar komen, dan moet je dat drie weken van tevoren plannen. Eind augustus, begin september komen er al planningen binnen voor heel het komende werkjaar. Nu alvast noteren dat je in de tweede en de derde week van maart op de dinsdagavond een bijscholing hebt. Tijdens het intakegesprek vraag ik standaard aan iedere nieuwe cliënt of hij vrienden heeft. Echte vrienden, bedoel ik dan. Daar heb je er meestal niet veel van. Áls je ze al hebt. “Ik ben te moe voor vriendschappen”, zegt Henk. “Ik moet iedere ochtend om tien voor zeven de deur uit voor mijn werk en ik ben ’s avonds om half zeven weer thuis. Als er file staat ben ik nog langer onderweg. Aan het eind van de dag heb ik twee keer anderhalf uur gereisd, acht uur gewerkt en een half uur pauze gehad. Ongeveer het klokje rond. Mijn ontbijt neem ik in de auto, mijn middagboterham achter de computer of achter het stuur. En als ik ’s avonds thuiskom is het al een hele luxe als ik na het eten niet nog andere dingen moet doen voor ik voor de tv in slaap val. Op zaterdag doen mijn vrouw en ik de boodschappen en poetsen we. Op zondagochtend moet ik in de kerk zitten en op zondagavond bereid ik me weer voor op de maandagochtend.” Henk heeft nooit voor deze levenswijze gekozen. Het is zo gegroeid. Niet alleen voor hem. Voor heel veel mannen en vrouwen die midden in het leven staan is het helemaal niet eenvoudig om vriendschappen te onderhouden. Wie spontaan vijf mensen opbelt krijgt vier keer

Wie ’s ochtends om half zeven de weg op gaat kan zien hoe druk het dan al is. Bij een full-time baan horen vaak hele lange werkdagen. In deze levensfase, waarin tijd zo schaars is, wordt het voor Henk lastig om vriendschappen te onderhouden, zich te engageren aan een vereniging of aan de parochie, of de energie te hebben om te bidden. Ook al willen we het niet zo, het aantal uren die we hebben voor contacten buitenshuis is gewoon beperkt en onze tijdsplanning wordt steeds ingewikkelder. Maar het eigenlijke drama dat zich voor Henk voltrekt is dat hij de voeling met zijn ziel en met zijn diepere emoties begint kwijt te raken. De vrouw met wie hij uit liefde getrouwd is, is zijn enige overgebleven vriend. Henk heeft geweldige herinneringen aan de vriendengroepen uit zijn jeugd. Hij kent nog iedereen van de klassenfoto’s, schiet nu nog in de lach over de dingen die hij samen deed met zijn medestudenten. Maar toen hij een baan vond en trouwde is er iets drastisch veranderd. Het was alsof veel vriendschappen uitdoofden en er nauwelijks nieuwe vrienden voor in de plaats kwamen. Kennissen wel: zat! Mensen op het werk, in de

buurt, in de kerk. Maar echte, intense vriendschappen zoals hij die in zijn jonge jaren gekend heeft? Nee. Henk heeft hard gewerkt om te beantwoorden aan alle verwachtingen. Hij wilde goed presteren en een goede echtgenoot zijn. Dat is gelukt. Maar nu hij zich ergens in het middaguur van zijn leven bevindt, begint hij het gemis aan echte relaties te betreuren. Het beste woord om die droefheid te omschrijven is eenzaamheid. Henks probleem is niet alleen van hem. Het is een collectief probleem in onze samenleving en het vraagt om een collectieve oplossing. Maar daar kan Henk niet op gaan zitten wachten. In onze gesprekken zal hij weer gaan leren om over zichzelf te praten, om zich te laten kennen, te gaan luisteren zonder haast, te gaan delen. Hopelijk vindt zijn ziel zo weer wat vaste grond en wordt ze voorbereid op het aangaan van nieuwe, echte, relaties. Eén goede vriendschap is voldoende. Dan zal Henk niet alleen weer een vriend hebben, maar vooral weer vriend kunnen zijn.

Christofoor Praktijk voor Psychologie en Levensbeschouwing drs. FMJ Keyers Oude Rijksweg Noord 5 6114 JA Susteren www.christofoor-praktijk.nl 06-47559670

SEPTEMEBER 2015

DE SLEUTEL

25

KERKGESCHIEDENIS

Mgr. Moors en het Pastoraal Concilie VII

Pauselijk schrijven bij de opening van het concilie De officiële opening van het Pastoraal Concilie vond op de eerste zondag van de advent (27 november) van 1966 gelijktijdig plaats in alle kathedralen van Nederland. Tijdens een audiëntie van kardinaal Alfrink bij paus Paulus VI op 23 september 1966 bood de aartsbisschop de paus een rapport aan waarin het doel van het Pastoraal Concilie werd beschreven. Tevens verzocht Alfrink namens het Nederlands episcopaat de paus een boodschap te sturen ter gelegenheid van de opening van het Pastoraal Concilie. TEKST DR. PAUL HAMANS FOTO ARCHIEF

26

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

De paus vroeg om suggesties met het oog op de samenstelling van zijn boodschap. Dit verzoek werd door kardinaal Alfrink aan zijn medebroeders doorgegeven. Iedere bisschop kon zijn ideeën bij de aartsbisschop inleveren.

Suggesties van mgr. Moors Wat mgr. Moors de paus graag hoorde zeggen, formuleerde hij in een brief van 17 oktober 1966 aan kardinaal Alfrink. De bisschop van Roermond verwees naar het herderlijk schrijven van de bisschoppen van Nederland van december 1965 (dat hij samen met mgr. De Vet had geformuleerd) en naar de Adhortatio apostolica ‘Postrema sessio’ van 4 november 1965. Hij vond beide kennelijk belangrijke richtlijnen voor de doorvoering van Vaticanum II. Mgr. Moors suggereerde de heilige Vader allereerst zijn “dankbare waardering uit te spreken voor de wijze waarop U katholieken van Nederland heeft meegeleefd met het Concilie. Het is mij bekend hoe U het werk van de Concilievaders hebt gesteund met uw niet aflatend gebed en hebt begeleid met uw grote belangstelling. Met vreugde heb ik vernomen dat U met grote ijver eraan wilt werken de grondgedachten van het Concilie in praktijk te brengen, bij welk streven U er zich wel bewust van is dat kerkvernieuwing niet mogelijk is zonder levensvernieuwing en geloofsverdieping. Het gaat erom de grondinzichten van het Concilie in de praktijk van het christelijk leven en in de gemeenschap van mensen vorm te geven. Deze vormgeving van de geest van het Concilie zullen van U grote eensgezindheid vragen. Deze eensgezindheid kán alleen ontstaan door vertrouwvolle medewerking van priesters en leken met de hiërarchie, met uw bisschoppen, die als

herders van U allen zijn aangesteld. Slechts onder leiding van de bisschoppen kan er ware eenheid en eensgezindheid groeien. Geen gemeenschap kan tot gezonde groei komen zonder eensgezindheid en zonder het volgen van de gestelde leiding. Bij het zoeken naar een vormgeving van de grondinzichten van het Concilie voor de wereld van nu zult U zich als gelovige mensen steeds moeten stellen onder de leiding van Gods Geest, de Geest van de waarheid. Daarvoor zal veel gebed nodig zijn. Het zal voor U die door een lofwaardige missionaire activiteit bewezen hebt zo bijzonder wereldwijd te denken, niet moeilijk zijn om bij uw ijveren voor een aangepaste kerkvernieuwing steeds het oog gericht te houden op de belangen van de gehele wereldkerk. Door de hedendaagse communicatiemiddelen heeft de ontwikkeling in een deel van de Kerk steeds meer invloed ook op de andere delen van de Kerk. Daaruit volgt dat men bij het vaststellen van practische richtlijnen zich niet uitsluitend mag richten op de verlangens en behoeften die in eigen volk leven maar daarbij ook rekening moet houden met de betekenis die zulke richtlijnen kunnen hebben voor de andere delen van de wereldkerk. De veelvormigheid in de eenheid mag de noodzakelijke eenheid niet schaden” (BAR (Provinciaal Concilie) Pastoraal Concilie 1968, map “niet geordend”). In deze suggesties van mgr. Moors zien wij de visie van de bisschop op de ontwikkelingen en de gevaren waarmee de kerk zich in oktober 1966 geconfronteerd zag. Hij hoopte op de steun van de paus bij het behoud van orthodoxie en eenheid met de wereldkerk. Mgr. Moors

pastoraal concilie

van de nederlandse kerkprovincie

stond achter het verlangen om het concilie in de kerk in Nederland door te voeren, wees echter ook op de noodzaak dit te doen in eenheid van priesters, leken en bisschoppen, geleid door de heilige Geest en het gebed, in verbondenheid met de wereldkerk. Terugkijkend op het Pastoraal Concilie kan worden vastgesteld, dat mgr. Moors goed zag welke richting de kerk in Nederland aan het nemen was. Hij hoopte dat de autoriteit van de heilige Vader hierin zou kunnen bijsturen.

De inbreng van de bisschop van Breda Mgr. G. de Vet formuleerde ook suggesties voor de boodschap van de Heilige Vader. Hij zond deze op 12 oktober naar kardinaal Alfrink. Meer dan Moors gaat De Vet in zijn “Enige gedachten in verband met Message” uit van wat katholieken in hun persoonlijk geloof moeten vernieuwen en van de dienst van de kerk in Nederland aan de wereldkerk. Hij benadrukt meer dan Moors de zielzorg voor de gelovigen en schreef: “Het Pastoraal Concilie, dat in Nederland gaat beginnen, zal tot taak hebben om in katholiek Nederland de wezenlijke waarden, waar het in het Christen-zijn om gaat te bevorderen en te verdiepen. Een Pastoraal Concilie zou een bron moeten zijn voor een verdiept en versterkt geloven, voor een groter vertrouwen en voor een grote liefde, die zijn uitdrukking vindt in zijn liefde tot God en tot de medemens, in een bezorgdheid voor mens en wereld, in een vernieuwde pastoraal, waardoor de medemens dichter bij zijn eigen geluk, dichter bij God en de naaste gebracht wordt. Daarom moet het Pastoraal Concilie allereerst een getuigenis zijn van de wil der katholieken om in liefde dienstbaar te zijn aan kerk en wereld, van trouw aan haar historisch verleden. (…) De verantwoordelijkheid, die katholiek Nederland, in zijn pastorale initiatieven in zijn theologie in zijn vele missionarissen voor de wereldkerk heeft, moge tot uitdrukking komen in dit Pastoraal Concilie” (BAR (Provinciaal Concilie) Pastoraal Concilie 1968, map “niet geordend”). Vergelijkt men de suggesties van beide

bisschoppen met de richting die het Pastoraal Concilie heeft genomen, dan lijkt het niet overdreven te zeggen, dat het Pastoraal Concilie een geheel andere weg is gegaan dan deze beide bisschoppen ervan verhoopten. De suggesties voor de boodschap van paus Paulus VI ter gelegenheid van de opening van het Pastoraal Concilie werden door kardinaal Alfrink op 27 oktober naar mgr. Angelo Dell’Acqua, aartsbisschop van Chalcedon i.p.i. gebracht. Hij was werkzaam in het staatssecretariaat.

Officiële opening Voorafgaand aan de openingsviering van het Pastoraal Concilie op 29 november 1966 las kardinaal Alfrink een boodschap voor van paus Paulus VI. Deze was gedateerd op 23 november 1966. De heilige Vader schreef onder meer: “Wij weten met hoeveel belangstelling de nederlandse katholieken het Tweede Vaticaans Concilie gevolgd hebben, hoe zij het daar verrichte werk met hun gebeden hebben begeleid en met welke vreugde en dankbaarheid zij de conciliedocumenten hebben ontvangen. Over enkele dagen zullen zij op uitnodiging en onder leiding van hun bisschoppen samenkomen voor een diepere studie van de beraadslagingen van het concilie; zij willen in de geest ervan doordringen en wegen vinden voor de juiste toepassing ervan in hun geestelijk en godsdienstig leven en in hun apostolische werken, om er meer onderling verband, levenskracht en vruchtbaarheid aan te geven. Het is een veeleisende en delicate onder-

neming, iets dat geheel nieuw en uniek is, en zal daarom geleid moeten worden met wijze geest en verantwoordelijke waakzaamheid, opdat alles verloopt tot waarachtig welzijn van het volk Gods en binnen het institutionele kader van de Kerk en met inachtneming van haar goddelijke hiërarchische constitutie. (…) Overigens kunnen zij (= de Nederlandse katholieken, P.H.) ook volgens de dogmatische constitutie over de Kerk, n. 37, ‘overeenkomstig hun kennis, bevoegdheid en gezag ... hun mening over wat het welzijn der Kerk aangaat kenbaar maken’, hun verlangens openbaren, hun voorstellen aan de rechtmatige herders, de bisschoppen, voorleggen: aan hen ‘die de Heilige Geest heeft aangesteld om de Kerk Gods te besturen’, komt het toe alles op zijn waarde te schatten en de geëigende beslissingen te nemen”. Paus Paulus VI citeerde zijn voorganger om de bedoeling van Vaticanum II in herinnering te roepen: “het doel van het concilie was ‘het erfgoed van de christelijke leer in een meer werkdadige vorm te bewaren en te verkondigen’ (paus Johannes XXIII in de toespraak bij de opening van het concilie, n. 11) en, zoals wijzelf in de toespraak op 28 oktober 1965 zeiden, om de Kerk ‘meer geschikt te maken om in de veranderde omstandigheden van de menselijke samenleving haar heil brengende zending te vervullen’ “ (PCNK I 38-39). Om zijn woorden kracht bij te zetten schonk de paus een miskelk met pateen (PCNK I 40). Het was een teken van verbondenheid in het Lichaam van Christus, in de ene viering van de heilige Eucharistie, van de eenheid van de kerk en de verbondenheid met de opvolger van Petrus. Kardinaal Alfrink gebruikte deze kelk met pateen in de openingsviering van het Pastoraal Concilie. Hij sprak zijn grote dankbaarheid uit en zei: “Ik heb er behoefte aan te zeggen, dat juist in de situatie van het ogenblik dit spontane, fijnzinnige, vertrouwen-gevende gebaar mij bijzonder heeft getroffen” (Analecta van het Aartsbisdom Utrecht 19(1966)288). (wordt vervolgd)

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

27

FOTOREPORTAGE

Kiek oet… Borgharen Het kasteel (borg) en de zandige heuvelrug (haar) waarop het imposante gebouw ligt bezorgden Borgharen omzeggens zijn naam. Al lijkt de naam van de eerste kasteelbouwers op die plek - de familie Haeren in het begin van de 13e eeuw - daar ook niet vreemd aan… De ligging nabij de Maas maakte bebouwing op enige hoogte wel handig. Maar niet alleszeggend. Want de overstromingen van het dorp enige jaren geleden bijvoorbeeld gaven het dorp zelfs landelijke bekendheid... Het kasteel is nu belangrijkste rijksmonument in Borgharen. In vroegere tijden had het een evenknie in de vorm van een 15e eeuwse Martinuskerk die een al eerdere kerk opvolgde, want aangenomen wordt dat de eerste kerk en parochie van Borgharen vermoedelijk uit de achtste eeuw, de Frankische tijd, stamden. In 1888 ontstond de huidige neogotische kerk naar een ontwerp van architect Kayser. Tot 1979 was de kerk gewijd aan de heilige Martinus van Tours. Na de annexatie van Borgharen door Maastricht was er verwarring door de aanwezigheid van drie Martinuskerken in de gemeente. Men koos voor naamsverandering en zo werd Cornelius de nieuwe patroonheilige in Borgharen. De keuze voor deze heilige paus lag voor de hand. Want vanaf 1772 bestaat voor hem al speciale verering in het dorp. In de kerk bevinden zich twee grafstenen uit 1535 en 1720. Het doopvont is uit de 15e eeuw. De twee luidklokken werden in 1699 gegoten door Alexis Julien. In de kerk staat een houten beeld van de heilige Cornelius uit de 18e eeuw en een Maria-met-kind uit 1845. In 2002 is door de gemeenschap van Borgharen een verguld bronzen borstbeeld van de H. Cornelius aan de parochie aangeboden. Dit beeld bevat een reliek van de H. Cornelius en staat op een hardstenen zuil bij het Corneliusaltaar. Hierdoor is het mogelijk dat elke pelgrim zelfstandig deze heilige kan vereren door het aanraken van de reliek. Verder kent de kerk glas-in-loodramen die onder andere afkomstig zijn uit het Roermondse atelier van Frans Nicolas. Zij werden in 1910 geplaatst. Boven de hoofdingang van de kerk is een reliëf te zien van SintMartinus, die zijn mantel deelt met een bedelaar. Ieder jaar opnieuw trekken vele duizenden pelgrims naar Borgharen om Cornelius te vereren, te danken en zijn voorspraak af te smeken tijdens de Haardergaank: de gang, de bidweg naar Borgharen. Het Corneliusoctaaf wordt op grootse en sfeervolle wijze liturgisch gevierd én met de Corneliuskermis.

TEKST FRANS VAN GALEN FOTO’S BISDOM ROERMOND

28

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

SEPTEMBER 2015

DE SLEUTEL

29

AGENDA

Agenda bisschop Frans Wiertz Dinsdag 1 september 14.00 uur Vergadering Bisschoppelijke Commissie Communicatie en Media Donderdag 3 september 11.00 uur Installatie diocesane rechtbank zaligverklaringsproces Moeder Maria Michaele te Steyl 14.30 uur Vespers en vergadering Kathedraal Kapittel Zondag 6 september 11.30 uur Pontificale Hoogmis in St. Christoffelkathedraal b.g.v. kerkwijdingfeest

Maandag 7 september 19.30 uur Vergadering Diocesane Pastorale Raad

Donderdag 8 oktober 14.30 uur Dekensvergadering

Dinsdag 8 september Vergadering Bisschoppenconferentie te Utrecht

Dinsdag 13 oktober Vergadering Bisschoppenconferentie te Utrecht

Donderdag 10 september 17.00 uur Pontificale Hoogmis b.g.v. opening studiejaar grootseminarie Rolduc Zondag 13 september 10.30 uur Pontificale Hoogmis in H. Lambertusparochie te Horst b.g.v. oogstdankfeest

Agenda hulpbisschop Everard de Jong Tot en met zondag 6 september Begeleiding Limburgse bedevaart naar Lourdes Maandag 7 september 13.30 uur Vergadering afdelingshoofden Diocesane Pastorale Dienst 15.30 uur Gebedsdienst en receptie bij afscheid Marjo van Helvert als bisschoppelijk gedelegeerde voor het Onderwijs 19.30 uur Vergadering Diocesane Pastorale Raad

Zaterdag 19 september 10.00 uur Lezingen tijdens een weekend van Gemeenschap Emmanuel te Helvoirt

Dinsdag 8 september Vergadering Nederlandse Bisschoppenconferentie te Utrecht

Dinsdag 22 september Deelname Dag voor het Leven te Den Haag

Vrijdag 11 september 18.00 uur Deelname dinerconcert harmonie Sint Joseph in Franciscus Huis te Weert Zondag 13 september 11.00 uur Eucharistieviering in H. Cunibertuskerk te Wahlwiller bij gelegenheid van het 800-jarig bestaan 15.00 uur Deelname Liberation Concert op Amerikaanse Begraafplaats te Margraten Maandag 14 september 17.30 uur Plechtig Lof in basiliek te Kevelaer (D) bij gelegenheid van bedevaart broederschap uit Sittard Woensdag 16 september Werkbezoek met medewerker afdeling Bouwzaken door het bisdom Donderdag 17 september 14.00 uur Deelname minisymposium en afscheidsreceptie Kees Hoefnagel als bestuursvoorzitter Stichting Onderwijs Midden-Limburg in Niekée te Roermond

30

Vrijdag 18 september 14.45 uur Deelname openingsconcert festival ‘Musica Sacra’ in Sint-Servaasbasiliek te Maastricht

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2015

Zondag 20 september 13.30 uur Ontvangst van groep ‘Geloof en Vriendschap’ te Roermond Maandag 21 september 17.00 uur Bestuursvergadering Stichting Thomas More te ’s-Hertogenbosch

Donderdag 24 september 13.30 uur Vergadering Comité Heilig Jaar van de Barmhartigheid met bezoek aan Franciscus Huis te Weert Zaterdag 26 september 13.00 uur Deelname aan viering 150-jarig verenigingsjubileum en 30-jarig jubileum afdeling Nederland van Koninklijke en Menslievende Vereniging der Dragers van Eretekens en Medailles van België voor daden van moed, zelfopoffering en menslievendheid in hotel Riche te Valkenburg aan de Geul Zondag 27 september 15.00 uur Aanbiddingsuur en lezing Legioen van Kleine Zielen in parochiekerk H. Monulphus en Gondulphus te Berg en Terblijt Woensdag 30 september Stille dag

Zaterdag 3 oktober 10.30 uur Colleges filosofie Theologisch Instituut Rolduc 18.30 uur Eucharistieviering in kathedraal te Roermond waarna 29e fakkelbidtocht naar Kapel in ‘t Zand

Puzzel De Sleutel Puzzel

Wepuzzel hebben voor dezevan puzzel gebruik gemaakt van woorden uit het18eerste We hebben voor deze gebruik gemaakt woorden uit het eerste boek Samuël, de hoofdstukken t/m 21. boek Samuël, de hoofdstukken 18 t/m 21. Als u de woorden wegstreept in het diagram, dan blijven er enkele Als u de woorden wegstreept in het diagram, dan blijven er enkele letters over die de oplossing van de puzzel vormen. letters over die de oplossing van de puzzel vormen. Wie de woordenbrij Wie de woordenbrij ontraadselt en het geluk heeft als winnaar uit de bus te komen, wacht de gebruikelijke prijs. ontraadselt en het geluk heeft als winnaar uit de bus te komen, wacht de gebruikelijke prijs. E

J

T

H

C

E

N

K

G

N

A

G

R

E

D

N

O

O

N

Z

R

A

C

H

I

M

E

L

E

K

B

D

E

M

O

N

D

G

I

D

R

A

A

W

T

N

O

R

E

V

E

K

A

N

S

O

A

R

A

M

A

O

A

E

U

K

E

S

R

T

E

C

T

V

N

A

L

I

J

F

D

I

R

E

V

A

A

N

E

I

A

E

G

A

V

A

O

O

D

A

R

G

N

N

J

R

H

T

A

R

E

W

N

R

M

S

A

E

E

K

O

I

N

O

S

E

L

E

L

Z

P

I

P

H

I

N

Z

J

R

E

E

N

M

R

P

E

S

N

E

R

E

D

E

I

L

E

D

G

U

E

R

V

L

N

O

T

I

T

A

G

N

G

O

O

E

G

H

P

T

N

I

K

U

J

I

N

E

N

N

B

G

N

F

E

A

K

E

O

U

O

S

E

S

N

I

I

M

S

A

A

L

H

L

L

I

B

H

M

G

E

H

G

R

A

I

A

K

T

C

Ï

E

E

T

E

C

S

N

E

H

E

T

U

M

I

E

S

A

W

D

E

A

U

S

T

I

E

O

N

H

D

S

B

G

S

V

G

R

D

L

R

A

D

I

V

I

N

N

E

G

N

I

L

E

V

O

H

O

T

S

D

R

E

F

F

O

E

I

L

I

M

A

F

G

M

H

Z

M

E

R

A

B

N

E

N

J

I

T

S

I

L

I

F

C

A

V

N

A

R

N

O

O

Z

N

O

O

H

C

S

T

E

E

N

O

B

O

O

G

K

V

L

E

C

H

T

S

E

L

N

M

G

ACHIMELEK AFGUNST AKIS BETLEHEM BEURTZANG BOOG BRUIDSPRIJS CITER DEMON EDOMIET FAMILIEOFFER FILISTIJNEN

GAT KRANKZINNIGHEID SCHUILPLAATS ACHIMELEK GORDEL GEITEHAAR MECHOLATIET SEKU ONREIN AFGUNSTGENEGENHEID HOEGENAAMD OVEREENKOMST MERAB TAMBOERIJNEN AKIS HOVELINGEN PROFANE GORDEL NAJOT TRIANGELS BETLEHEM HUISGODEN RAMA HOEGENAAMD NOB VERONTWAARDIGD BEURTZANG ISAÏ REIDANSEN HOVELINGEN ONDERGANG VERVOERING HUISGODEN ONREIN VLECHTSEL BOOG JONATAN SCHOONZOON ISAÏ OVEREENKOMST VREUGDELIEDEREN BRUIDSPRIJS KLEED SCHUILPLAATS JONATAN PROFANE ZWAARD CITER KNECHTJE SEKU RAMA DEMON KLEED KONINGSCHAP TAMBOERIJNEN KNECHTJE REIDANSEN EDOMIET KRANKZINNIGHEID TRIANGELS KONINGSCHAP SCHOONZOON FAMILIEOFFER MECHOLATIET VERONTWAARDIGD FILISTIJNEN MERAB VERVOERING GAT NAJOT VLECHTSEL De oplossing van deGEITEHAAR puzzel uit het vorige nummer was ‘Schutspatroon van de reizigers’ en sloeg op het feest vanVREUGDELIEDEREN Sint-Christoffel, dat NOB op 24 juli gevierd werd. De heilige is ook schutspatroon van de bisschopskerk en –stad Roermond. Uit de goede inzendingen GENEGENHEID ONDERGANG ZWAARDwerd de heer of mevrouw A. Bessems uit Gulpen als winnaar getrokken. Proficiat

De oplossing van de puzzel uit het vorige nummer was ‘Schutspatroon van de reizigers’ en sloeg op het feest van Sint-Christoffel, dat op 24 juli gevierd werd. De heilige is ook schutspatroon van de bisschopskerk en –stad Roermond. Uit deSEPTEMBER goede2015 inzendingen de DE SLEUTEL werd 31 heer of mevrouw A. Bessems uit Gulpen als winnaar getrokken. Proficiat

2 1

6

Jaargang 42 - februari 2015

Jaargang 42 - januari 2015

4

Dr. Paul Hamans schrijft standaardwerk inarie Rolduc Bisschop Wiertz overziet 40 jaar Grootsem 850 jaar Sint Gerlach

Hét Carnavalsboek van Theo Fransen Op pelgrimage naar Mgr. Schraven Kerkmeester Lodewick belicht Gerlachusgezicht

2015 juni2015 Jaargang 42 - juni

7/8

Jaargang 42 - april 2015

Jaargang 42 - juli / augustus

lisatie Pastoor Nevelstein en de parochie-evange ur Ed Arons promoot evangelisatie met HOOP-to en inspirer wil dag Open Klooster

nent diaken Jan Sietzema wordt perma Grubbenvorst Requiem als eerbetoon in rond Sant’Egidio-beweging Inspirerende vrouwendag

Paredis Stichting zorgt al 40 jaar voor financiering opleidingen Euregionale oecumenische conferentie over veranderende welvaartsstaat Misdienaarsdag in teken van Sint Gerlachus

Maandelijks familiemagazine over geloof en leven in Limburg Vraag nu een proefnummer aan of abonneer u direct! Familiemagazine over geloof en leven in Limburg m Ik zou graag een proefnummer ontvangen m Ja, ik wil graag een abonnement op De Sleutel voor € 29,- per jaar! Naam: …………………………..........................…………………………………………. Adres: ……………………………………………………………………….………...……. Postcode en woonplaats: …………………………………………………………………… Datum: ……………………. Handtekening: …………..........….…………………………. Bon opsturen naar: Abonnementenadministratie De Sleutel, Antwoordnummer 68, 6040 VB Roermond Aanmelden kan ook via: [email protected] of via de website: www.bisdom-roermond.nl