Limburg voor Christus. Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg,

Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg

Limburg voor Christus. Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg, 18222007 Jo Luyten Limburg kent een rijke geschiedenis die doorheen de eeuwen steeds diep van een sterke katholieke identiteit doordrenkt is geweest. Talloze generaties kloosterlingen hielpen door hun offer op het vlak van onderwijs en verpleging dit katholieke karakter bestendigen. In dit artikel poogden we de kloosterstichtingen door vrouwelijke religieuzen van de voorbije 200 jaar in kaart te brengen. Welke gemeenschap was waar en wanneer in Limburg werkzaam? Wie nam het grootst aantal stichtingen in Limburg voor zijn rekening? Zonder uitzondering kunnen we stellen dat talloze generaties kloosterzusters hun stempel op de Limburgse geschiedenis drukten. Tot op heden werd nog maar zelden overkoepelend onderzoek naar hun werkzaamheden verricht. De redactie van een kloosterrepertorium is een eerste stap om de boeiende geschiedenis van het Limburgse kloosterwezen verder te exploreren. Het kan een aanzet geven tot doorgedreven onderzoek met tal van nieuwe onderzoeksvragen als uitgangspunt.

1. Beknopt overzicht van het Limburgse kloosterwezen Met het aantreden van de Oostenrijkse keizer-koster Jozef II (1780-1790) kwam het voortbestaan van talloze katholieke monasteria zwaar onder druk te staan. De zogenaamde ‘onnutte kloosters’ werden op 17 maart 1783 met één pennentrek van de religieuze kaart gevaagd. Jozef II, alhoewel een vurig christen, was er van overtuigd dat religieuzen die hun naaste niet dienden, ook God niet dienden. In concreto betekende de sluiting van deze rijke doorgaans contemplatieve kloosters en abdijen een stevige bijdrage tot de keizerlijke schatkist. Deze opbrengsten waren bijzonder handig voor de financiering van

Limburg-Het Oude Land van Loon 87 (2008)

29

Jo Luyten het jozefistische kerkbeleid. Omdat onze Limburgse steden en dorpen niet onder de Oostenrijkse Nederlanden maar onder het prinsbisdom Luik ressorteerden, bleven hier de religieuze instellingen van dit dirigisme gespaard. Gered. Althans voor een korte tijd! De Franse revolutionairen die in 1794 bij de slag in Fleurus de Oostenrijkse geallieerde troepen definitief uit de Nederlanden verdreven, en hierop het prinsbisdom Luik annexeerden, brachten de katholieke Kerk en haar eeuwenoude organisatiestructuur zware klappen toe. Kerkelijke bezittingen, ook in het prinsbisdom Luik en het graafschap Loon, werden door de nieuwe overheid genaast. Vele religieuze instellingen gingen te niet. Kloosterlingen werden bij wet van 1 september 1796 uit hun priorijen en abdijen verdreven. Zoals in Frankrijk maakte men, conform de Verlichtingsideeën, voorlopig een uitzondering voor actieve religieuze gemeenschappen die zich toelegden op ziekenzorg en onderwijs. In augustus 1797 werden de Franse antiklerikale wetten stringenter en kwam er ook voor deze laatste categorie een bestaansverbod. Vele uitgedreven religieuzen sloegen op de vlucht of vonden een onderkomen in één van de begijnhoven die aan de vernietigende maatregelen ontsnapten. Begijnen werden voorlopig niet gerekend tot de groep religieuzen. Zij legden immers geen traditionele kloostergeloften af. Zo ving het Hasseltse begijnhof vanaf 1796 kloosterzusters op uit de abdij van Herkenrode, uit de Hasseltse priorij van de Kanunnikessen van het H. Graf en uit het klooster van de Franciscanessen van Sint-Catharinadal1. Op het Sint-Agnesbegijnhof van Sint-Truiden stierf in september 1806 Norbert Herselt, de laatste abt van de invloedrijke cisterciënzerabdij van Aulne2. Na de woelige periode van de Franse revolutie en de oorlogen van het Keizerrijk keerde de rust weer. Geleidelijk tekende zich een voorzichtige heropleving van het monastieke leven af. In 1801 sloten Napoleon Bonaparte en de Heilige Stoel een concordaat waarbij de katholieke Kerk opnieuw enige bewegingsruimte verwierf. Dit kondigde - zeker wat de seculiere clerus betreft - het begin van een langzaam herstel aan. Kloosterinstellingen die zich toelegden op onderwijs en zieken- of armenzorg, kregen, weliswaar onder strikt toezicht, opnieuw de kans zich te ontplooien. Bij keizerlijk decreet van 1809 werd persoonlijke erkenning beloofd aan ‘hospitalieren’ of gasthuiszusters die hun statuten ter goedkeuring aan de Franse overheid opstuurden. Deze erkende in België tussen 1806 en

1 J. LAMBRECHTS, Het oud begijnhof of beknopte geschiedenis van het begijnhof van Hasselt. Hasselt, 1886 en J. LUYTEN, Het Begijnhof van Hasselt: de geschiedenis van ca. 300 begijnen (1568-1798). Licentiaatverhandeling K.U.Leuven, 1997. 2 H. NIMAL, Villers et Aulne. Célèbres Abbayes de l’ancien diocèse de Liège. Les gloires de leur passé. Luik, 1896, blz. 279.

30



Vele kloosterlingen keerden na hun uitdrijving naar hun geboorteplaats of naar familieleden terug. Ook de franciscanes zuster Dorothée (M. Elisabeth) Montfort uit het opgeheven klooster Calvariënberg te Maastricht keerde naar Borgloon terug (Hasselt, Rijksarchief).


31

Jo Luyten 1813 48 nieuwe kloosters, waarvan een 40-tal in 18103. Tot de bekendste onder hen behoorden de stichtingen van kanunnik Petrus Jozef Triest in Gent: de Zusters van Liefde van Jezus en Maria (1803) en de Broeders van Liefde (1807). Over de toestand van het Limburgse kloosterleven in deze Franse periode is tot op heden weinig exhaustief en comparatief onderzoek verricht. Vast staat wel dat enkele uitgedreven Limburgse religieuzen vaak op eigen houtje hun voormalige activiteiten verderzetten. Zo bleef de Hasseltse Grauwzuster Barbara Cosemans zieken en gebrekkigen aan huis verplegen4. In de steden Sint-Truiden en Tongeren waren er omstreeks 1809-1810 nog enkele Kanunnikessen van het H. Graf actief. Zij zetten zich in voor het lokale meisjesonderwijs5. Bij aanvang van de negentiende eeuw werden er enkele serieuze pogingen tot herstichting van afgeschafte instellingen ondernomen. In 1807 signaleerde de onderprefect van het Departement van de Nedermaas dat Trappistinnen zich in de voormalige Kruisherenpriorij van Kolen nabij Borgloon wilden vestigen. Een stichting vond echter niet plaats6 . In 1809 ondernam de Hasseltse Commissie der Burgerlijke Godshuizen pogingen om de uitgedreven Grauwzusters opnieuw in het burgerlijke gasthuis te werk te stellen. Haar verzoek kende geen gunstig gevolg. Het werd afgekeurd7. Ook het stadsbestuur van Sint-Truiden stelde in 1806 de prefect van de Nedermaas voor om de vier resterende en verspreid wonende ex-Grauwzusters officieel terug te laten keren. Ook deze bede vond geen gehoor8. Na de val van Napeleon Bonaparte te Waterloo in 1815 werden onze gewesten tijdens de periode 1815-1830 bij het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ingelijfd. Als protestantse vorst liet Willem I zijn overheidspolitiek bij de vroegere Franse wetgeving aansluiten. Hij tolereerde en erkende in praktijk alleen religieuze congregaties die zich voor de Staat dienstbaar maakten, weliswaar onder streng toezicht van een directeur-generaal van het 3 A. TIHON, Les religieuses en Belgique du XVIIIe au XXe siècle. Approche statistique, in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, VII, 1976, blz. 5. 4 De Grauwzusters in Hasselt. Catalogus Tentoonstelling ingericht door De Vrienden van het Stadsmuseum Hasselt. 11 april-28 juni 1987. Hasselt, 1987, blz. 41. 5 A. MINKE, Mgr. Zaepffel et la réorganisation concordataire du diocèse de Liège (1801-1808). Doctoraatsthesis K.U.Leuven, 1979, blz. 477-478. 6 A. MINKE, Mgr. Zaepffel et la réorganisation concordataire du diocèse de Liège (1801-1808). Doctoraatsthesis K.U.Leuven, 1979, blz. 487. 7 De Grauwzusters in Hasselt. Catalogus Tentoonstelling ingericht door De Vrienden van het Stadsmuseum Hasselt. 11 april-28 juni 1987. Hasselt, 1987, blz. 41. In 1819 hernam het Hasseltse stadsbestuur zijn voornemen en vroeg opnieuw de toelating voor de bediening van het stedelijke gasthuis door religieuzen. Het zou echter nog tot 1824 duren voordat de Grauwzusters de bediening van het gasthuis van lekenkrachten overnamen. 8 F. STRAVEN, Inventaire analytique et chronologique des Archives de la ville de Saint-Trond, tome VI. Sint-Truiden, 1895, blz. 213-214.

32


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Departement van Rooms-Katholieke Eredienst. Nieuwe beschouwende orden werden geweerd. In 1815 telde het bisdom Luik nog slechts twee contemplatieve vrouwenkloosters: Luikse Karmelietessen van Potay en een kleine kern Clarissen. In maart 1816 kregen ook deze gemeenschappen het verbod nog novicen aan te nemen opgelegd, waardoor hun conventen met uitsterving bedreigd werden. De niet-contemplatieve communiteiten konden de koninklijke goedkeuring bemachtigen door een circulaire van 26 juli 1820. In 1823 werd het maximum aantal toegestane leden voor ieder klooster bepaald. De regering van het Verenigd Koninkrijk gaf haar goedkeuring aan een 70-tal gemeenschappen. Wellicht waren er naast deze erkende instituten nog andere actief in onderwijs en ziekenzorg. Deze religieuzen werkten doorgaans in verdoken kloosters9. In 1822 waren er in Belgisch-Limburg, volgens de officiële lijsten, religieuze gemeenschappen in Maaseik (6 Kapucijnen), Sint-Truiden (8 Minderbroeders en 10 begijnen), Hasselt (10 begijnen), Borgloon (14 begijnen) en Hern-Riksingen (4 kluizenaars)10. Daarnaast bestonden er nog enkele kleinere kernen van uitgedreven religieuzen, vaak kloosterlingen die na hun demissie elders in de provincie of zelfs in het buitenland een onderkomen zochten. Zo vonden de Benedictinessen van de abdij van Nonnemielen een schuilplaats op de kasteelhoeve van de familie de Stembier in Nieuwerkerken. De laatste Benedictines, Dame Régine de Musiel, stierf er in 183611. De Franciscanessen van het Achelse Sint-Catharinadal trokken, wellicht onder invloed van de voormalige rector van de Leuvense universiteit, de Tilburger Antonius van Gils, naar het Noord-Brabantse Moergestel. Hier stierf de Achelse gemeenschap omstreeks 1830 een stille dood12. Rond het midden van de negentiende eeuw zijn doorgaans de laatste, al dan niet samenwonende, ex-religieuzen allen gestorven. Het ontbrak hen, vaak door ouderdom, immobiliteit en sterfte, aan daadkracht om hun oude gemeenschappen nieuw leven in te blazen. In Belgisch-Limburg kwam geen enkele gemeenschap van vrouwelijke religieuzen uit het Ancien Régime in de negentiende eeuw, met uitzondering van de begijnhoven, in situ opnieuw tot herstichting. Enkele individuele, vaak jongere, kloosterlingen uit opgeheven instellingen vingen na hun uitdrijving opnieuw liefdadige initiatieven aan. Zij vormden de eerste aanzet tot herstel van het religieuze leven. Zo organiseerde Anna Groenenscheldt, één van de laatst ingetreden

9 A. TIHON, Les religieuses en Belgique du XVIIIe au XXe siècle. Approche statistique, in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis 7, 1976, blz. 5. 10 Luik, Archief van het bisdom Luik, fonds Mgr. Barrett, nr. 45. 11 A. MINKE, Mgr. Zaepffel et la réorganisation concordataire du diocèse de Liège (1801-1808). Doctoraatsthesis K.U.Leuven, 1979, blz. 487 en J. BONGAERTS, Abdij Nonnemielen Sint-Truiden. Sint-Truiden, z.d., blz. 39-46. 12 D. DE JONG, Achelse nonnen kwamen onder andere te Moergestel sterven, in: De Kleine Meijerij, 22, 1971, blz. 33-49.


33

Jo Luyten

De Franciscanessen van het Achelse Sint-Catharinadal vonden na hun uitdrijving een veilig onderkomen in het Noord-Brabantse Moergestel. Ondanks pogingen tot heropbloei stierf de gemeenschap er een stille dood. Zuster Francisca Piggen startte er een handwerkschooltje (Hasselt, Rijksarchief).

34



Zuster Magdalena Damen (links), zuster Elisabeth Gruyters (midden) en zuster Xavier Groenenscheldt (rechts) lagen bij aanvang van de negentiende eeuw aan de basis van nieuwe religieuze gemeenschappen in respectievelijk Heythuysen, Maastricht en Luik (Privécollectie; Soeurs de Miséricorde, Luik). .

kloosterlingen van de abdij van Herkenrode (1795), in 1819 in Luik een gemeenschap van geestelijke dochters. Zij bedienden er het Maison de Miséricorde. Hun gemeenschap werd in 1844 als religieuze congregatie van Zusters van Barmhartigheid erkend. De Maaseikse geestelijke dochter en franciscaanse derde-ordeling, Catharina Damen, lag in 1835 aan de basis van de Heythuysense congregatie van de Franciscanessen van de Derde Orde van Boetvaardigheid en Christelijke Liefde. Ook de uit Leut afkomstige devote dochter, Elisabeth Gruyters, stichtte in 1837 een congregatie in Nederlands-Limburg, de Liefdezusters van de H. Carolus Borromeüs, algemeen gekend als de ‘Zusters Onder de Bogen van Maastricht’. Maar ook in Belgisch-Limburg kwam aan de vooravond van de Belgische onafhankelijkheid een nieuwe officieel erkende kloosterstichting tot stand. Het betreft de eerste stichting in onze contreien in het kader van het zogenaamde negentiende-eeuwse ‘réveil’ van de religieuze instituten. In 1822 richtte Amélie Guillaume (zuster Maximilienne), één van de laatste Cisterciënzerinnen van het Brabantse Woutersbrakel, een Bernardinnenklooster in de oude Kruisherenpriorij van Kolen-Kerniel op. De zusters legden zich toe op onderwijs en thuisverpleging in de omliggende dorpen. Bij de start van deze nieuwe stichting speelde de al genoemde Dame Régine de Musiel een opmerkelijke rol. Bij testament legateerde zij de materiële en geestelijke erfenis van haar voormalige abdij aan de nieuwe religieuze gemeenschap. In haar testamentaire schenking werd de wens uitgesproken dat het aloude Nonnemielen ev. met hulp van de Kernielse stichting zou herrijzen. Zo ver


35

Jo Luyten

Doodsbrief van zuster Maximilienne Guillaume, ex-religieuze uit Woutersbrakel en stichteres van het cisterciënzerinnenklooster in Kolen-Kerniel (uit A.F. MARCUS, Klooster Mariënlof Kolen-Kerniel. Beringen, 1972).

kwam het echter niet13. Ook de huidige Limburgse hoofdstad kreeg, na enige jaren van afwezigheid, opnieuw een gemeenschap van Grauwzusters. In 1824 namen enkele begijnen uit het begijnhof van Diest hun intrek in het voormalige klooster van het Hasseltse stedelijke gasthuis. In 1832, toen zij reeds met tien waren, legden zij de drie geloften af. Als Grauwzusters namen zij definitief de derde regel van Sint-Franciscus aan14. Door de uitvaardiging van artikel 20 van de voor die tijd erg liberale Belgische grondwet van 7 februari 1831 herwonnen de religieuzen het recht op vereniging. Voortaan konden kloostergemeenschappen zich vrij ontwikkelen zonder de inmenging van de wereldlijke overheid te moeten vrezen. Oude orden en congregaties werden heropgericht. Nieuwe

13

J. BONGAERTS, Abdij Nonnemielen Sint-Truiden. Sint-Truiden, z.d., blz. 41-42. De Grauwzusters in Hasselt. Catalogus Tentoonstelling ingericht door De Vrienden van het Stadsmuseum Hasselt. 11 april-28 juni 1987. Hasselt, 1987, blz. 41-43. 14

36


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg stichtingen volgden elkaar in snel tempo op. Vooral het aantal vrouwelijke religieuzen kende in de loop van de negentiende eeuw een spectaculaire groei. Vele nieuwe congregaties kozen, geïnspireerd door de plaatselijke noden in onderwijs en verpleging, voor een actief apostolaat. Toch duurde het nog enige jaren alvorens zich in Limburg nieuwe gemeenschappen vormden. Pas in 1837 verenigden enkele oud-Kanunnikessen van het H. Graf uit Luik, Maastricht en Hasselt zich in Bilzen. Hetzelfde jaar streken ook enige Ursulinen uit het Brabantse Tildonk in Maaseik neer. De daaropvolgende jaren kende Limburg quasi ieder jaar een nieuwe kloosterstichting. Vertrekkend vanuit de steden verspreidde het jonge kloosterleven zich naar het omliggende platteland. Vooral de Ursulinen namen in deze eerste decennia van de Belgische onafhankelijkheid het merendeel van de stichtingen voor hun rekening. Ze openden huizen in Maaseik (1837), Hamont (1839), Sint-Truiden (1850), Herk-de-Stad (1851), Lummen (1852), ’s-Gravenvoeren (1852), Diepenbeek (1853) en Heusden (1854). Ook het aandeel van Nederlandse congregaties valt op. De Tilburgse congregatie van de Zusters van Liefde van Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid, stichtte in deze prille Belgische periode filiaalhuizen in Maaseik (1840), Borgloon (1846), Zonhoven (1851), Tessenderlo (1854) en Valmeer (1855). In Beringen vestigden zich in 1853 Penitenten-Recollectinnen van de con-

Op 17 maart 1837 richtte zuster Antoinette Van der Straeten, ex-religieuze van Sint-Agatha in Luik, vanuit Hasselt een verzoek tot de oprichting van een klooster van het H. Graf in Bilzen (Hasselt, Rijksarchief).


37

Jo Luyten gregatie Charitas uit Roosendaal. Franciscanessen uit Heythuysen startten hun eerste Belgische werk in Neeroeteren in 1856. Norbertinessen uit het Noord-Brabantse Oosterhout streken in 1858 in Neerpelt neer en onderwezen er als contemplatieve gemeenschap de lokale jeugd. Dit grote aandeel van Nederlandse religieuzen is te wijten aan het feit dat er in Nederland pas vanaf 1848 zekere vrijheden aan katholieke kloostergemeenten werden toegekend. Vele communiteiten kozen er voor een eventuele vluchtbasis of refuge in België te bezitten. In het Limburgse gedeelte van het bisdom Luik ontstonden er - alhoewel toch een roepingenrijke regio - weinig eigen diocesane stichtingen. Vele kloosterstichtingen moeten er bijgevolg op conto van niet-Limburgse congregaties worden geschreven. Talrijk waren de Oost-Vlaamse congregaties die filiaalhuizen in Limburg oprichtten. In de negentiende eeuw ontstonden er in de schoot van de provincie slechts vijf eigen congregaties van bisschoppelijk recht, één priorij van de Orde van het H. Graf en een gemeenschap van Bernardinnen aangesloten bij Cîteaux: de Grauwzusters van Hasselt en Tongeren (in 1964 gefusioneerd, later ook nog met Diest), de Zwartzusters-Augustinessen van SintTruiden, de Zusters van Maria van Landen, de Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt, de priorij Mariënlof te Kolen-Kerniel en tenslotte de H.-Grafpriorij Sion in Bilzen. Dit is een bijzonder beperkt aantal eigen stichtingen vergeleken met die in andere Vlaamse provincies15. Bovendien hadden alle gemeenschappen, met gedeeltelijke uitzondering van Bilzen, roots buiten Limburg16. Het typische verschijnsel waarbij een lokale parochiepriester enkele vrome dochters uit de eigen parochie rond zich schaarde en hen vervolgens inschakelde in de bediening van de plaatselijke school of liefdewerk gaat voor Limburg niet op. Hier ontstonden de eigen diocesane gemeenschappen door verzelfstan-

15 Ter vergelijking: de provincie Oost-Vlaanderen kende het ontstaan van 37 religieuze congregaties van apostolische kloosterzusters vóór 1831; West-Vlaanderen volgt met 28 apostolische gemeenschappen (M. FAUCONNIER, Vrouwenkloosters in Oost-Vlaanderen tussen 1802 en 1914. Licentiaatverhandeling R.U.Gent, 1979-1980 en A. JACOBUS, Een bijdrage tot de studie van de vrouwelijke religieuzen in West-Vlaanderen, 1801-1914. Stichtingen, intreden en archiefbestand. Licentiaatverhandeling R.U.Gent, 1976-1977). 16 Aan de basis van de Hasseltse Grauwzustergemeenschap lagen Diestse begijnen; de Zwartzusters van Sint-Truiden waren een latere afscheiding van het klooster van Asse; de Zusters van Maria van Landen waren een stichting vanuit Leuven en de Ursulinen van het Brabantse Tildonk lagen aan de basis van de Limburgse Ursulinenkloosters. De Kanunnikessen van het H. Graf van Bilzen werden in 1837 dan weer opgestart door oud-religieuzen van Hasselt, Maastricht en Luik. Het klooster van Kerniel werd door een voormalige Cisterciënzerin van Woutersbrakel gesticht. Bijna telde de provincie Limburg een eigen diocesane gemeenschap extra. In 1873 ondernamen de Benedictinessen van Paix-Notre Dame pogingen tot verzelfstandiging van hun huis in Tongeren. Deze plannen tot afscheiding van het Luikse moederhuis werden echter door de congregationele hoofdraad unaniem verworpen (F. FLORANI, Les Bénédictines de la Paix Notre-Dame à Liège depuis la fin du XVIIIe siècle jusqu’ à 1914. Licentiaatverhandeling Université de Liège, 1984-1985, blz 153).

38



Doodsbrief van zuster Clara Dieben, Grauwzuster van Hasselt, 1880 (Sint-Truiden, Archief Vlaamse Minderbroeders).

diging van bijhuizen gesticht door niet-Limburgse congregaties. Niettegenstaande waren er in Limburg enkele gemeenschappen van geestelijke dochters. Deze groeiden echter nooit, zoals in de andere Belgische provincies, tot volwaardige religieuze congregaties uit17. Enkele steden telden in de negentiende eeuw nog kleine begijnengemeenschappen: Bilzen, Borgloon, Hasselt, Sint-Truiden en Tongeren18. 17 In Maaseik was er in 1817, onder de geestelijke leiding van paters Kapucijnen, een gemeenschap van geestelijke dochters, de Masoeurkes op de Trepkes geheten. Het waren Derde-Ordelingen van SintFranciscus. In 1825 zond de toenmalige overste, Catharina van Palenberg, een medezuster, Catharina Damen, naar Heythuysen. Uit het filiaal van Maaseik in Heythuysen stamt de latere congregatie van de Franciscanessen van de Derde Orde van Boetvaardigheid en Christelijke Liefde, van Heythuysen. De gemeenschap in Maaseik groeide echter nooit tot een religieuze kloostercongregatie uit. In 1837 trad de laatste geestelijke dochter van Maaseik, Gertrude Op ’t Roodt, in bij de Ursulinen van Maaseik (L.M. KORTLEVEN, Het Minderbroedersklooster te Maaseik, 1626-1797. Z.p., z.d.; J. BAETENS, Minderbroederskloosters in de Zuidelijke Nederlanden. Kloosterlexikon. Maaseik, in: Franciscana, 43, 1988, blz. 125). 18 In tegenstelling tot bijvoorbeeld de begijnhoven uit de Antwerpse Kempen (Herentals, Turnhout,


39

Jo Luyten Vaak moet een kloosterstichting in het licht van de Belgische onderwijswetgeving en wetten op vlak van de verzorging bekeken worden. Beide terreinen waren de belangrijkste apostolaatvelden van de Limburgse kloosterlingen. Zo werkte de onderwijswetgeving van 1842 en 1879 het aantal kloosterstichtingen sterk in de hand. Het Luikse episcopaat voerde een doorgedreven campagne voor de inschakeling van religieuzen op het onderwijsterrein. Deze kerkpolitiek deed het aantal kloosterstichtingen opmerkelijk toenemen. In een eerder onderzoek stelden we al vast dat van de in 1842 in Hasselt aanwezige religieuze gemeenschappen er twee van de vier aan het onderwijs waren toegewijd, nl. de Zusters Kindsheid Jesu en de Dames van het Christelijk Onderwijs. Beide congregaties kwamen in 1840 naar Hasselt en waren uit Gent afkomstig19. Niet alleen binnenlandse politieke factoren waren er de oorzaak van dat kloostergemeenschappen op zoek moesten gaan naar een stevige regionale verankering. Ook de buitenlandse politieke omstandigheden droegen hun steentje bij. Dit stelden we boven al vast inzake de stichtingen vanuit Nederland. Twee ingrijpende gebeurtenissen in onze buurlanden drukten een sterke stempel op de Belgische kloostergeschiedenis, nl. de Duitse Kulturkampf en de uitvaardiging van Franse antiklerikale wetten. In tegenstelling tot Nederlands-Limburg trok het Belgische gedeelte bij het uitbreken van de Kulturkampf (1871-1887) bijna geen verdreven Duitse gemeenschappen aan. Alleen de Clarissen van Tongeren vingen medezusters uit het door hen gestichte klooster van Düsseldorf (1859) op20. Onrechtstreeks zorgde de Duitse Kulturkampf er ook voor dat de Nederlandse congregatie van de Zusters van de H. Maagd Maria, genaamd het Gezelschap van Jezus, Maria, Jozef zich in 1879 in Brustem en in Sint-Lambrechts-Herk kwam vestigen. Uit vrees voor het uitdeinen van de Duitse antiklerikale perikelen adviseerde de Nederlander Mgr. Joannes Zwijsen, bisschop van ’s-Hertogenbosch en aartsbisschop van Utrecht, de

Lier en Hoogstraten) en Gent, kwamen de Limburgse gemeenschappen in de 19de eeuw niet meer tot bloei. Zij leidden een eerder kwijnend bestaan. Slechts weinige jongeren traden nog tot de communiteiten toe. Een doorgedreven en comparatief onderzoek naar de geschiedenis van de Limburgse begijnhoven zou hierop een verklaring kunnen formuleren. Waarom traden de Limburgse meisjes niet meer in de begijnhoven in? Kozen zij vb. liever voor een religieus leven in de talrijk opkomende nieuwe congregaties? Was het intreden in deze kloostercongregaties, die Limburg vanaf medio de 19de eeuw in een snel tempo bezetten, een alternatief voor een leven in een begijnhof? 19 Zie J. LUYTEN, Kloosterzusters en begijnen. Een status quaestionis van de Hasseltse religieuze gemeenschappen in 1842, in: Vlaamse Stam 43, 2007, blz. 115-121. 20 Sint-Truiden, Archief Vlaamse Minderbroeders, Verzameling Monialia, dossier Clarissen-Coletinen Tongeren, nota over de geschiedenis van het klooster van Tongeren (1946). Toen Bismarck, tijdens den Kulturkampf in 1875 in Duitschland het bewind in handen had en de religieuzen verbannen werden, moesten ook de Arme Clarissen hun klooster en land verlaten en kwamen naar hun Moederhuis van Tongeren, alwaar die arme bannelingen liefdevol en met de grootste genegenheid ontvangen werden.

40


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg oversten van genoemde congregatie bijhuizen in België op te richten21. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen waarom de Duitse orden en kloostercongregaties, zowel mannelijke als vrouwelijke, eerder voor een vestiging in Nederlands-Limburg dan voor een verblijf in Belgisch-Limburg opteerden. Daar werden op enkele jaren tijd op een 60-tal plaatsen Duitse religieuzen gehuisvest. In totaal ging het om 650 religieuzen22. De Franse wetgeving veroorzaakte in Belgisch-Limburg daarentegen wel voor een instroom van gevluchte religieuzen23. Op het einde van de negentiende eeuw vestigden zich in Munsterbilzen al Franse Zusters van Sint-Jozef van Clermond-Ferrand (1895), Zusters van de HH. Harten in Tongeren (1894) en Zusters van de Voorzienigheid van Ruillé-surLoir in Hoeselt (1897). Aanzet voor hun verhuis naar het veilige België was de nasleep van de zgn. affaire-Dreyfuss en de veroordeling van La Croix, het strijdvaardige katholieke tijdschrift van de Assumptionisten. De aanval op het confessionele onderwijs werd in 1903 door de Franse regering, en in het bijzonder door het befaamde en antiklerikale kabinet van Emile Combes, verder gezet en opgedreven. Dit veroorzaakte vanaf 1903 opnieuw voor een toename van Franse kloosterlingen. Dominicanessen uit Châtellerault kwamen naar Herk-de-Stad (1903), Benedictinessen uit Caën trokken naar Kortenbos (1903), Augustinessen van Méaux gingen naar Tongeren (1903) en Benedictinessen uit Craon naar Hoepertingen (1904), Visitandinnen uit Limoges naar Sint-Truiden (1905) en Ursulinen van Orléans vestigden zich in Betho-Tongeren (1905)24. Andere Franse kloosters onderhielden nauwe contacten met Belgische medezusters. Zo onderhandelden Ursulinen van Montauban met die van Sint-Truiden over een tijdelijk schuiloord in de Trudostad. De Clarissen van het monasterium Sainte-Claire de la Réparation van Menton schreven Mgr. Hubertus Rutten in verband met de vestiging van hun communiteit bij de Hasseltse Zusters Coletinnen25. Individuele Franse Ursulinen uit Evreux, Auvillar en Lamballe vonden een onderkomen in tal van Limburgse Ursulinenkloosters (o.a. Diepen-

21 S. GOMMERS, En het zaad groeide op: geschiedenis van de Congregatie der Zusters van de H. Maagd Maria, genaamd het Gezelschap van Jezus, Maria, Jozef vanaf haar stichting in 1822 tot 1940. ’s-Hertogenbosch, 1957, blz. 129-132. 22 P.J.H. UBACHS, Handboek voor de geschiedenis van Limburg. Hilversum, 2000, blz. 401-402 [Maaslandse Monografieën, 63]. 23 S. LAPLAE, “La Belgique envahie”: L’immigration des religieux Français en Belgique, 19001914, in : P. CABANEL en J.D. DURAND, Le Grand Exil des Congrégations Religieuses Françaises (1901-1914). Colloque international de Lyon Université Jean-Moulin-Lyon-III 12-13 juin 2003. Parijs, 2005, blz. 244-256. 24 P. WYNANTS, De vrouwelijke contemplatieven in België (1801-1983). Van herstel tot vernieuwing, in: Dochters van Stilte. Monialen in België en Luxemburg van de Middeleeuwen tot heden. Brussel, 1998, blz. 105-107 25 Luik, Archief van het bisdom Luik, fonds Mgr. Rutten, nr. 113: Religieuses expulsées de France.


41

Jo Luyten

In 1901-1903 werden tal van Franse religieuze gemeenschappen uit hun woningen gezet. Velen vonden een tijdelijk onderkomen in België. De Clarissen uit het Franse Menton vroegen in 1901 aan de Luikse bisschop de toelating voor een schuiloord bij hun Hasseltse medezusters.

42


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg beek, ’s-Gravenvoeren, Hamont, Herk-de-Stad, Maaseik, Sint-Truiden en Hasselt)26 . Ook de Kanunnikessen van het H. Graf in Bilzen vingen verjaagde medezusters op. In 1904 verbleven er kanunnikessen uit Charleville27. Vele van deze naar België gevluchte gemeenschappen keerden naar Frankrijk terug zodra de rust er hersteld was. In dit betoog zijn de contemplatieve stichtingen nog maar sporadisch aan bod gekomen. Limburg telde weinig biddende en van de buitenwereld afgekeerde gemeenschappen. In de negentiende eeuw richtten in hoofdzaak Clarissen monasteria in onze steden op:

Communiteit Clarissen van Tongeren. Dankzij de tussenkomst van de Tongerse deken JoannesLeonardus Reinartz arriveerden in 1845 de eerste Clarissen in Limburg.

26 M.X. VAN KEERBERGHEN, Ursulines françaises exilées en Belgique au début du XXe siècle, sous le combisme. Doornik, 1985. 27 A. HABETS, Het klooster van het H. Graf te Bilzen. Met eene geschiedkundige schets van de orde van het H. Graf. Hasselt, z.d., blz. 75.


43

Jo Luyten Tongeren (1845), Sint-Truiden (1851), Hasselt (1899). In 1881 vestigde een in 1833 in Waver opgerichte gemeenschap van beschouwende Visitandinnen zich in Lafelt-Vlijtingen. Enkele negentiende-eeuwse stichtingen waren eerder semi-contemplatief. Zo gaven de Bilzense Kanunnikessen van het H. Graf (o.a. Alken, Kinrooi, Bilzen en Sint-Truiden) en de Norbertinessen (Neerpelt) ook onderwijs aan de plaatselijke bevolking. De Kanunnikessen van het H. Graf van Turnhout waren werkzaam in de scholen van Beringen, GrootGelmen en Lommel-Kerkhoven. Na enkele decennia trokken zij zich uit het Limburgse schoolwezen terug. Het onderwijsapostolaat viel moeilijk met hun kanonikaal-contemplatief kloosterleven te combineren. Tijdens het interbellum vestigden zich in Limburg opnieuw een aantal contemplatieve gemeenschappen. Karmelietessen uit Sint-Niklaas deden in 1924 onder impuls van priester Edward Poppe een stichting in Leopoldsburg. Dominicanessen vestigden zich in 1927 in Kermt en trokken vervolgens door naar de oude kartuizerij Sint-Jansberg in Zelem (1928). Clarissen uit Hasselt gingen in 1930 naar Genk. Nog in 1930 vestigden zich enkele slotzusters van de abdij van Waasmunster in Neerpelt. Deze priorij Blijenberg kende slechts een kort bestaan. In 1948 keerden de Kanunnikessen van Sint-Victor naar hun Waasmunsterse moederhuis terug. Tijdens het interbellum van de twintigste eeuw vonden tal van stichtingen plaats in de zich sterk ontwikkelende mijnregio, met het Genkse als absoluut zwaartepunt. Vanaf 1913 werd er werk gemaakt van de uitbouw van nieuwe onderwijsinstellingen. Dochters van Sint-Jozef van Blégny bedienden de lagere school van Briefhoofd van de Verpleegstersschool Mater Salvatoris. De Zusters van de Goddelijke Heiland, beWinterslag. Deze congregatie was ter gekend als de Zusters Salvatorianessen, richtten in met het werk in mijnwerkersmilieus Hasselt in 1930 de eerste Limburgse verpleegstersvertrouwd. Zij ontstond immers als school op. Ook stichtten zij in 1924 een private kliantwoord op de diverse noden van niek in Hasselt. De zusters leverden een belangrijke de mijnwerkers in het Luikse bijdrage tot de ontwikkeling van de Limburgse verzorgingssector. steenkoolbekken. In 1933 werd deze congregatie in Winterslag door de Dochters van het Kruis vervangen. In 1924 zette opnieuw een congregatie in Winterslag voet aan wal. De mijndirectie had besloten tot de oprichting van de Sint-Elisabethkliniek. Baron Evence Coppée kon bekomen dat de Dochters der Liefde van Sint-Vincentius a Paulo de nieuwe verzorgingsinstelling bedienden. Ook de Dochters van het Kruis waren

44


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg actief in de Genkse verpleging. Zij verzorgden de zieken in de Sint-Rafaëlkliniek (1911), de kliniek André Dumont (1929) en het Sint-Jansziekenhuis (1936). Uit het bovenstaande blijkt duidelijk dat de Genkse mijnstreek bijzonder attractief was voor de vestiging van kloosters. Genk was immers braakliggend apostolaatterrein. De komst van religieuze ordes en kloostercongregaties betekende een behoud, ja zelfs een versteviging, van de katholieke samenleving. Door de snelle expansie van de Limburgse mijnontginning migreerden bovendien tal van katholieke Italiaanse en Poolse gezinnen naar Limburg. Deze Italiaanse immigratie bracht de komst van enkele Italiaanse religieuze gemeenschappen met zich mee: Suore Angeliche di San Paolo, Ursulinen van de Onbevlekte Maagd Maria, Ursulinen van de H. Hiëronymus en de Gemeenschap Redemptor Hominis. Na de Tweede Wereldoorlog, en bovenal na afloop van het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965), sloegen tal van congregaties nieuwe wegen in. In de jaren 1970 vonden nog heel wat stichtingen in Limburg plaats, zij het doorgaans kleinere gemeenschappen en met veelal nieuwe apostolaatwerken. Ook de contemplatieven deden enkele stichtingen: Trappistinnen in Hasselt (1970-1975) en vervolgens in Bocholt-Lozen (1975-), Karmelietessen van Nazareth in Lummen (1971-1972) en Kanunnikessen van het H. Graf in Herkenrode (1974-). In de jaren 1950 werden er ook nog verregaande plannen gemaakt voor een stichCommuniteit Karmel Nazareth, [1974]. Na het concilie Vaticanum II zochten tal van religieuze congregaties nieuwe apostolaatwerken en woonvormen. In 1971 vestigden enkele zusters-missionarissen zich als Karmelietessen in Lummen. Zij opteerden voor een contemplatief biddend leven, maar zonder de beslotenheid van een slotklooster. Karmel Nazareth was een experiment dat in Overijse werd verdergezet. In 1975 werd het stopgezet. De zusters keerden naar hun oorspronkelijke gemeenschappen terug.


45

Jo Luyten ting van Brechtse Trappistinnen in Genk, op het gehucht Fletersdel28 . De Clarissen van Turnhout maakten in de zestiger jaren van vorige eeuw daarentegen plannen voor een stichting in Houthalen29. Dat er ook vandaag nog een sterk dynamisme uitgaat van onze Limburgse kloosterlingen – ook al dalen zij sterk in aantal – bewijst het feit dat de Trappistinnen van de Bocholtse priorij van Onze-Lieve-Vrouw Klaarland in 2004 een stichting in Libanon ondersteunden. Ook vermeld dient de recentere stichting van de Monialen van Bethlehem, van Maria-ten-Hemelopgenomen en de H. Bruno in 1999 in Opgrimbie. Meer dan anderhalve eeuw lang vestigden zich tal van religieuze gemeenschappen in Limburg. Samen zorgden zij voor het behoud van Limburg voor Christus. Om met de woorden van Jan Kerkhofs s.j. deze inleidende paragraaf te besluiten…Limburg zou tot aan de zogenaamde tweede industrialiseringsfase van de jaren 1960 een “omheinde hof” blijven waar het katholieke geloof gevrijwaard bleef. Ongetwijfeld droegen de in Limburg gevestigde vrouwelijke kloosterlingen hieraan een flink stuk bij30.

2. Methodiek van het onderzoek Een overzicht van de Limburgse kloosters, gesticht in de voorbije twee eeuwen, ontbrak tot op heden. Prof. dr. Paul Wynants, hoogleraar aan de Facultés Notre-Dame de la Paix van Namen, bracht in 1981 een wetenschappelijk overzicht van de stichtingen van religieuze orden en congregaties in de regio Meuse-Moselle. De Zuid-Limburgse huizen werden in deze publicatie vermeld31. Een groot deel van het Limburgse grondgebied bleef in deze publicatie onbehandeld. Dit bleek een gemis voor de onderzoeker die zich wilde toeleggen op de studie van de Limburgse kloostergeschiedenis! De provincies West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen konden dankzij de inspanningen van de archivarissen M. Nuyttens en J. Verschaeren op een eigen repertorium van religieuze gemeenschappen rekenen32.

28

Brecht, Archief Abdij Onze-Lieve-Vrouw van Nazareth, dossier Genk. H.R. ROGGEN, De Clarissen-Coletinen in Vlaanderen na de Franse Revolutie. Kloosterlexikon, in: Franciscana 50, 1997, blz. 114 en H. DE KOK, 100 jaar Clarissen te Turnhout (1875-1975). Turnhout, 1975, blz. 14. 30 J. KERKHOFS, Limburgs godsdienstig verleden en heden, in: De Tijdspiegel. Cultureel Maandblad voor Limburg 19, 1964, blz. 204. 31 P. WYNANTS, Religieuses 1801-1975. 1: Belgique, Luxembourg, Maastricht-Vaals. Namen, 1981 [Répertoires Meuse-Moselle 4]. 32 M. NUYTTENS, Repertorium van kloosters en abdijen in West-Vlaanderen. Brussel, 1997 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 11]; J. VERSCHAEREN, Repertorium van kloosters en abdijen in Oost-Vlaanderen. Brussel, 1999 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 22]. 29

46


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg De redactie van het voorliggende Limburgse repertorium kon in belangrijke mate steunen op het voorbereidende werk van Mgr. Guillaume Simenon. In 1911 publiceerde deze Luikse geestelijke een overzicht van de negentiende-eeuwse en vroeg-twintigste-eeuwse kloosters in het bisdom Luik33. Het artikel gaf een vrij volledig beeld van de stichtingen en bood een uitgelezen startpunt voor aanvulling en verder onderzoek. Hoe gingen we hiertoe te werk? In eerste instantie werden de jaarboeken van het bisdom Luik en van het in 1967 opgerichte bisdom Hasselt doorgenomen. Op deze wijze kon op een consistente wijze de lijst van Simenon aangevuld worden. Het diocesane tijdschrift Caritate: Diocesaan Tijdschrift voor de vrouwelijke religieuzen werkzaam in het bisdom Hasselt en de zusters in de Wereldkerk, uitgegeven door het Vicariaat van de Religieuzen, werd eveneens doorgenomen. Dit leverde voor de jaren 1970-1987 de vermelding op van enkele nieuwe en post-conciliaire stichtingen, o.a. van de zusters van Charles de Foucauld (Heusden), Franciscanessen van Heythuysen (Brustem) en Kleine Zusters van O.L.Vrouw-ten-Hemel-Opneming (Kolderbos). Het samenbrengen van de bovenstaande gegevens leverde een uitgebreide databank van stichtingen opheffingsgegevens van Limburgse kloostergemeenschappen op. Eenmaal we over dit globaal overzicht beschikten, werden in een volgende fase systematisch jubileum- en gedenkboeken van de betreffende congregaties en kloostergemeenschappen doorgenomen. Nieuwe nog nietgetraceerde stichtingen konden door het excerperen van deze werken achterhaald worden. Het archief van het bisdom Luik bevat voor alle aspecten van het kerkelijke leven in de provincies Luik en Limburg uiterst interessant materiaal. Briefwisseling van de kloosteroversten aan de bisschoppelijke administratie worden op dit niveau bewaard. De bisschoppen en hun kloostervisitators lieten lijsten, overzichten en verslagen met betrekking tot diverse communiteiten na. Dossiers betreffende de kloostergemeenschappen werden systematisch doorgenomen. Ook tal van parochiearchieven, doorgaans in het Hasseltse Rijksarchief gedeponeerd, werden op zoek naar sporen van kloosterstichtingen nageplozen. Archiefvondsten vulden bijgevolg het systematisch verrichtte literatuuronderzoek aan34. In april 2004 nam ik ook nog contact op met E.H. Jan Boonen, vicaris voor de Religieuzen 33 G. SIMENON, Les fondations monastiques au diocèse de Liège depuis la Révolution française, in: Revue Ecclésiastique de Liège 6, 1910-1911, blz. 399-416. Mgr. Simenon kon op zijn beurt steunen op de gegevens die zijn Luikse confrater J. DARIS publiceerde in zijn werken Le Diocèse de Liège sous l’épiscopat de Mgr. Théodore de Montpellier, 1852-1879. Luik, 1892, blz. 158-177 en Notices Historiques sur les Eglises du Diocèse de Liège. Tome VII. Luik, 1876, blz. 248-251. 34 Luik, Archief van het bisdom, zie A. DEBLON, P. GERIN & L. PLUYMERS, Les archives diocésaines de Liège. Inventaires des fonds modernes. Leuven-Parijs, 1978 [Bijdragen van het Interuniversitair Centrum voor Hedendaagse Geschiedenis, nr. 85].


47

Jo Luyten

Mgr. Simenon gaf in 1911 een overzicht van de negentiende-eeuwse kloosterstichtingen van vrouwelijke religieuzen in het bisdom Luik.

van het bisdom Hasselt. Hij deelde me echter mee dat er met betrekking tot zijn vicariaat geen archiefdossiers ter beschikking waren. Ook het archief van het Luikse Vicariaat voor de Religieuzen bezit interessant onderzoeksmateriaal. Bij de afronding van deze studie ontving ik echter nog steeds geen toelating voor de consultatie van dit gesloten archief. Wel kon ik een plaatsingslijst van dit archiefbestand inkijken. Ik spreek dan ook graag de

48


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg sterke wens uit dat dit archief weldra voor onderzoek naar de geschiedenis van de Limburgse, en Luikse, religieuze geschiedenis zal worden opengesteld. Na het literatuur- en archiefonderzoek nam ik tijdens de periode oktober 2006 tot februari 2008 contact met de congregaties op. Ik legde mijn onderzoeksresultaten ter staving aan de kloosterarchivarissen voor. Hen werd gevraagd de gegevens te verifiëren en eventuele voorgangers of kloostergemeenschappen die de apostolaatwerken overnamen kenbaar te maken. De collega-archivarissen boden interessante inlichtingen, hetzij door bevestiging van de vondsten, hetzij door aanvulling van de gegevens. Ik dank dan ook alle zusters en lekenarchivarissen die mij aanvullende of corrigerende gegevens hebben toegestuurd. Zij leverden een belangrijke bijdrage in de totstandkoming van dit repertorium. Enkele congregaties reageerden niet op mijn brieven. Hierdoor ontbreekt in sommige gevallen het sluitingsjaar van hun communiteiten. Ook enkele heem- en geschiedkundige kringen speelden zinvolle en aanvullende gegevens door.

Communiteit Kanunnikessen van het H. Graf, ‘Nieuw Jeruzalem’ Sint-Truiden, 1974.


49

Jo Luyten Het onderzoeksdomein werd territoriaal door de huidige grenzen van de Belgische provincie Limburg bepaald. Kloosterstichtingen in Nederlands-Limburg, ook al werden deze gesticht vóór 1839, datum van afsplitsing van de beide Limburgen, werden in het overzicht niet opgenomen. Ik koos ervoor het overzicht te starten met de komst van de Cisterciënzerinnen in Kolen-Kerniel in 1822. De lijst werd in 2007 afgesloten. In dit overzicht van de Limburgse kloosters heb ik de alleenwonende religieuzen niet opgenomen. Vanaf de jaren 1970 boden tal van religieuze congregaties hun leden de kans de grote communiteiten te verlaten en in rijhuisjes of appartementen alleen te gaan wonen. Hierover bestaan, buiten intens archiefonderzoek in alle congregationele archieven, weinig toegankelijke bronnen. Bovendien zijn tal van archiefbescheiden, uit respect voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, niet openbaar. De aanwezigheid van orden en congregaties van mannelijke religieuzen in Limburg, aanzienlijk beperkter in omvang, maakt onderdeel uit van een bijdrage die ik later zal publiceren. De kloostergemeenschappen werden in een eerste ordening alfabetisch op gemeente geplaatst. De kleinere gehuchten en wijken werden bij de hoofdgemeente gezet. Daarnaast gaf ik het gekende jaar van stichting en het jaar van opheffing van de communiteit. Bij onzekerheid werden de data tussen [ ] geplaatst. Ook het apostolaatwerk kreeg een korte vermelding. Kort haalde ik aan of de gemeenschap zich toelegde op onderwijs, verzorging, parochiewerk of dienstbetoon in een (onderwijs)instelling. Specifieke werken werden uitgebreider benoemd. In een tweede fase gaf ik de Limburgse stichtingen opnieuw weer. Dit keer volgens de regionale herkomst van de stichtende kloostercongregaties. Ik gaf aan uit welke provincie of land de zusters afkomstig waren, of althans waar hun moederhuis gelegen is. Per congregatie gaf ik opnieuw de bijhuizen die de desbetreffende congregatie in Limburg oprichtte. Ik voegde, voor zover mogelijk, een beknopte oriënterende bibliografie per kloostergemeenschap aan de lijst toe. Deze inventarisatie van de Limburgse kloosterstichtingen biedt niet alleen een opsommend overzicht van de kloosters maar reikt m.i. verder. Op haar beurt kan de lijst een aanzet geven tot verder doorgedreven historisch-wetenschappelijk onderzoek. Het repertorium biedt immers tal van mogelijkheden. In een volgend onderzoek kan men bv. het inplantingspatroon van bepaalde congregaties onderzoeken. Welke congregatie vestigde zich in de Kempen? Welke concentreerde zich op het Haspengouwse? Of welke congregatie was in Limburg het meest verspreid? Allemaal uiterst interessante vraagstellingen waarvan de oplossing dankzij de redactie van dit overzicht een stap dichterbij gekomen is. Het is een uitgelezen kans om onderzoekers de weg naar de boeiende geschiedenis van onze Limburgse religieuze instituten en haar leden te wijzen.

50



Professor Paul Wynants bracht de religieuze gemeenschappen in Wallonië, en een gedeelte van Zuid-Limburg, in dit werk in kaart.


51

Jo Luyten

3. Overzicht van de stichtingen in Belgisch-Limburg, 1822-2007 Achel Alken Alken Alken Alken Alken Althoeselt

Sint-Joris Sint-Joris Centrum Terkoest

As As Beek (Bree) Beek (Bree) Berbroek Beringen Beringen Beringen Beringen

Centrum Mijn Centrum Centrum

Beringen

Mijn

Beringen

Centrum

Beringen Beverlo Beverlo Beverlo Beverst Beverst Bevingen Bilzen Bilzen Bilzen Bilzen Bilzen Bocholt

52

Eik

Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Dochters der Liefde (Ans) Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters Augustinessen (Sint-Truiden) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Dochters der Liefde (Ans) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Oblaten van O.L.Vrouw Hemelvaart (Parijs, Frankrijk) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deftinge) Zusters van de Christelijke Scholen (Vorselaar) Kanunnikessen van het H. Graf (Turnhout) Kanunnikessen van het H. Graf (Turnhout) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Penitenten-Recollectinnen van de congregatie Charitas (Roosendaal, Nederland) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Opwijk) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Opwijk) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Soeurs hospitalières de St. Augustin (Luik) Zusters van Maria (Leuven) Zwartzusters-Augustinessen (Dendermonde) Zusters van Barmhartigheid (Ronse) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Begijnen Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Zusters van Barmhartigheid (Ronse) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk)



Onderwijs Onderwijs, Verzorging Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs, Verzorging Onderwijs, Verzorging

1897 1942 1853 1946 1959 1956 1902

1946 1959 1983 1991 heden 1968

Schoolkolonie Onderwijs

1926 1904

1954 1989

[?]

[?]

Onderwijs

1946

1980

Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1938 1917 1927 1878 1853

1968 1947 1946 1917 1878

Onderwijs, Verzorging

1946

1993

Onderwijs

1947

heden

Bediening college Verzorging (Militair Hospitaal) Onderwijs Verzorging (Militair Hospitaal) Onderwijs Parochiaal werk

1907 1897 1901 1961 1899 1992

1915 1961 heden 1971 2003 heden

Onderwijs

1929 1256 1837 1882 1997

1970 1849 heden 1988 heden

Parochiaal werk

1995

heden

Onderwijs

1903

heden

Onderwijs Verzorging (hospitaal)


53

Jo Luyten Bolderberg Bommershoven Bommershoven Boorsem Borgloon Borgloon

Grathem

Borgloon Borgloon Borlo Borlo Bree Bree Bree

Gerkenberg

Bree Bree Bree

Gerkenberg

Brustem Brustem Brustem Brustem Diepenbeek Diepenbeek Diepenbeek Dilsen Dilsen

Rooierheide Lutselus

Donk Dorne (Opoeteren) Eigenbilzen Eisden

Sint-Willibrordus

Eisden

Sint-Barbara

Eisden

Sint-Barbara

54

Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Franciscaines du Règne de Jesus-Christ (Manage) Zusters van Maria (Leuven) Dominicanessen van O.L.V. van de H. Rozenkrans (Lubbeek) Begijnen Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van de HH. Engelen (Lokeren) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus (Maastricht, Nederland) Zusters van Maria (Landen) Dochters van het Kruis (Luik) Dochters van O.L.V. van het H. Hart (Issoudun, Frankrijk) Dochters van O.L.V. van het H. Hart (Issoudun, Frankrijk) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deftinge) Zusters van O.-L.-Vrouw (Zusters van Jezus, Maria, Jozef) (Vught, Nederland) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van het H. Hart van Maria (Hannuit) Zusters van het H. Hart van Maria (Hannuit) Dames van Maria (Aalst) Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (Heverlee) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Zusters van de Voorzienigheid (Gosselies)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Onderwijs

1934

1985

Onderwijs

1927

1948

Onderwijs Onderwijs

1950 1900

heden 1967

Verpleging Bediening Sint-Jozefcollege

1259 1977

[1846] 1983

Verzorging (gasthuis), Bediening college Onderwijs

1920 1846

heden heden

Parochiewerk

1984

heden

Onderwijs Onderwijs, Verzorging (godshuis) Verzorging (materniteit)

1907 1889 1954

1947 2007 1964

Bediening Instituut Missionarissen van het het H. Hart Onderwijs Bediening retraitehuis Onderwijs

1978 1875 1969 1869

1992 1889 1992 1875

Verzorging Onderwijs Verzorging

1973 1886 1946

[ ?] 1970 1969

Onderwijs

1880

1886

Onderwijs Onderwijs Onderwijs, Verzorging (rusthuis de Visserij) Onderwijs Parochiewerk, Verzorging

1853 1915 1950 1964 1973

heden heden 1980 1969 1998

Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs, Verzorging (Sint-Jansziekenhuis)

1892 1937 1898 1931

1984 heden 2002 1983

Onderwijs

1932

1991

Onderwijs

1913

1929


55

Jo Luyten Eisden Eksel Elen Ellikom Engsbergen

Sint-Willibrordus

Geistingen Gelinden Gelinden Gellik Genk Genk Genk

Winterslag Centrum Waterschei

Genk Genk

Winterslag Boxbergheide

Genk

Waterschei

Genk Genk

Winterslag Sledderlo

Genk

Zwartberg

Genk

Zwartberg

Genk Genk Genk

Waterschei Winterslag

Genk Genk

Bret-Gelieren Sledderlo

Genk Genk

Zwartberg

Genk Genk Genk Genk

56

Zusters van de Voorzienigheid (Gosselies) Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters Apostelinnen van de Onbevlekte Ontvangenis (Gent) Dochters van het Kruis (Luik) Grauwzusters-Franciscanessen (Wervik) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Dochters der Liefde (Ans) Dochters van het Kruis (Luik) Dochters van het Kruis (Luik) Dochters van het Kruis (Luik) Dochters van Maria, Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco, Rome, Italië) Dochters van Maria, Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco, Rome, Italië) Dochters van Sint-Jozef (Blegny) Dominicanessen van Bethanie (Venlo, Nederland) Gemeenschap Redemptor Hominis (Rome, Italië) Kleine Zusters van de Assumptie (Parijs, Frankrijk) Monialen Clarissen-Coletinen Suore Angeliche di San Paolo (Italië) Ursulinen van de H. Hiëronymus (Somasco, Italië) Zusters Annonciaden (Veltem) Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (Heverlee) Zusters van de Christelijke Scholen (Vorselaar) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van het Arme Kind Jezus (Simpelveld, Nederland) Zusters van het H. Hart van Maria (Hannuit) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1914 1896 1896 1926 1897

1929 heden 2003 heden 1975

Onderwijs

1923

1964

Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1894 1917 1901

1917 1942 1980

Verzorging (hospitaal), parochie Onderwijs, Verzorging (Sint-Jansziekenhuis) Onderwijs, Verzorging (kliniek Andre Dumont) Onderwijs Onderwijs

1924 1890

1996 heden

1910 1933 1956

2001 1967 heden

2003

2005

Onderwijs Verzorging (kindertehuis Bethanië)

1913 1965

1933 1981

Parochiaal werk

1983

heden

Verzorging en onderwijs

1973

[?]

Contemplatie Hulp a.d. Italiaanse Gemeenschap Italiaanse gemeenschap

1930 [?] 1974

heden [?] heden

Onderwijs Parochiaal werk

1947 1990

1996 heden

Onderwijs

1958 1990

1984 2002

2001

heden

Bediening Sint-Jan Berchmanscollege

1938

1947

Bediening Jongenstehuis Onderwijs

1971 1958

1984 heden


57

Jo Luyten Genk

Hoevezavel

Genk

Zwartberg

Genk Gerdingen

Bokrijk

Gingelom Gingelom Gingelom Groot-Gelmen Groot-Gelmen Groot-Gelmen Grote-Brogel Grote-Spouwen Gruitrode Halen Hamont Hamont Hamont Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt Hasselt

58

Kiewit

Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zwartzusters-Augustinessen (Dendermonde) Dochters van Maria, Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco, Rome, Italië) Zusters Augustinessen (Sint-Truiden) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Zwartzusters-Augustinessen (Dendermonde) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Kanunnikessen van het H. Graf (Turnhout) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Barmhartigheid (Ronse) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis (Champion) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Augustinessen (Sint-Truiden) Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Begijnen Dames van het Christelijk Onderwijs (Gent) Dochters van het Hart van Maria (Sociëteit van Maria) Franciscanessen (Luxemburg) Grauwzusters-Franciscanessen (Hasselt) Monialen Clarissen-Coletinen Monialen Trappistinnen Soeurs de la Charité Maternelle (Metz, Frankrijk) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Witte Zusters-Missionarissen van O.L.Vrouw van Afrika (Algiers, Algerije) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters Norbertienen van het Convent van Nazareth (Mechelen) Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis (Champion) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Verzorging (kinderkribbe)

1970

1974

Parochiaal werk

1993

2005

Verzorging Onderwijs

1895 1928

1908 1982

Onderwijs Onderwijs, Verzorging Verzorging prinsessen de Looz de Corswarem Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1970 1915 [1869] 1964 1911 1917 1913 1898 1932 1862

heden 1970 [1952] [?] 1917 1964 heden 1985 heden 2003

Onderwijs Verzorging Bediening college Salvatorianen

1839 1889 1926

heden heden 1980

Onderwijs Onderwijs, wees- en gerechtskinderen

1245 1840 [?]

1886 1867 [?]

Bediening college Verzorging Contemplatie Contemplatie Verzorging (moederhuis), Onderwijs

[1882] 1824 1899 1970 1920

1913 heden 2004 1975 1945

Onderwijs, Verzorging (kindertehuis) op rust (salvator)rusthuis

1867 1995

heden heden

Onderwijs, Verzorging (weeshuis) Bediening college

1840 1913

heden 1921

Verzorging, Onderwijs, Bediening college

1921

heden

Verzorging (gevangenis)

1874

1931

Verzorging (moederhuis), Onderwijs Parochiaal werk

1945 2000

1974 heden


59

Jo Luyten Hechtel Hechtel Heers Heks Helchteren Heppen Heppeneert Herderen Herk-de-stad Herk-de-stad Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden-Zolder Hoepertingen Hoepertingen Hoepertingen Hoepertingen Hoepertingen Hoeselt Hoeselt Hoeselt Horpmaal Horpmaal

Mijn Centrum / Mijn

Langegracht

Onze-Lieve-Vrouw

Houthalen Houthalen Kanne Kaulille Kerkom Kermt Kermt Kessenich Kinrooi Kleine-Brogel

60

Meulenberg

Dochters van Maria, Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco, Rome, Italië) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Maria (Landen) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Zusters van Maria (Leuven) Dominicanessen (Chatellerault, Frankrijk) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Grauwzusters (Zoutleeuw) Kleine Zusters van Jezus (Algerije) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van Maria (Leuven) Dochters der Liefde (Ans) Benedictinessen (Craon, Frankrijk) Dochters van het Kruis (Luik) Grauwzusters-Franciscanessen (Wervik) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Maria (Leuven) Zusters Annonciaden (Veltem) Zusters van Maria’s Opdracht (Broons, Frankrijk) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Monialen Dominicanessen Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van het H. Hart van Maria (Hannuit) Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Bediening college

1925

1979


1898 1880 1901

2008 1983 1967

Onderwijs

1901

heden

Onderwijs Bediening bedevaartsoord

1890 1985

heden 1997

Onderwijs Contemplatie Onderwijs, Verzorging Verzorging (St-Franciscusziekenhuis) Parochiewerk Onderwijs Parochiewerk Apostolaat onder de Turkse gemeenschap Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1909 1903 1851 1928 1975 1854 1996 1985 1904 1891 1917 1930 1942 1897

1996 1911 heden heden [?] heden heden 1995 1912 1917 1942 heden 1957 heden

Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1861 1944 1920 1908

1999 1987 1969 1920

Onderwijs

1909

heden

Onderwijs

1934

2007

Onderwijs Onderwijs Onderwijs Contemplatie Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1929 1896 1898 1927 1898 1913 1881 1913

heden 1977 1964 1928 1977 1996 2004 1967


61

Jo Luyten Koersel Koersel Koersel Kolen-Kerniel Korspel Kortenbos Kortenbos Kortenbos Kortessem Kotem Kozen Kozen Kuringen Kwaadmechelen Lanaken Lanaken Lanaken Lanaken Lanklaar Lauw Leopoldsburg Leopoldsburg Leut Leut Leut Leut Leut Leut Linde Lindelhoeven Lindelhoeven Linkhout

62

Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Opwijk) Zusters van Maria (Landen) Cisterciënzerinnen-Bernardinnen Zusters van Maria (Leuven) Benedictinessen (Caën, Frankrijk) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Maria’s Opdracht (Broons, Frankrijk) Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Grauwzusters-Franciscanessen (Hasselt) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Ursulinen van de Onbevlekte Maagd Maria (Gandino, Italië) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Maria (Landen) Monialen Karmelietessen Zusters van O.-L.-Vrouw Visitatie ( Gent, Sint-Amandsberg) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus (Maastricht, Nederland) Zusters van de H. Franciscus van Assisie (Opbrakel) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent) Zusters van Maria (Leuven) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Verzorging Corsala

1969

1983

Ontmoetingshuis

1969

1999

Onderwijs Onderwijs, Contemplatie Onderwijs Contemplatie Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1888 1822 1932 1903 1892 1894 1870 1924

1992 heden heden 1914 1894 heden heden 1989

Onderwijs Onderwijs Contemplatie Onderwijs

1903 1924 1974 1902

1923 1970 heden heden

Verzorging (medisch instituut Sint-Barbara) Verzorging (rusthuis)

1958 1887

1986 heden

Huishouding college priesters van het H. Hart 1950

1967

Onderwijs

1854

2007

Onderwijs

1901

heden

Onderwijs Contemplatie Onderwijs

1862 1924 1883

1992 heden 2000

Verzorging Verzorging

1939 1945

1945 1947

Parochiewerk

1980

heden

Verzorging (Vilain XIIII)

1950

1977

Onderwijs

1865

1969

Verzorging Onderwijs Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1922 1921 1909 1912/1937 1909

1939 2003 1911 2007 1961


63

Jo Luyten Linkhout Loksbergen Loksbergen Lommel Lommel

Kerkhoven

Lommel Lommel Lommel

Kerkhoven

Lommel

Werkplaatsen

Lommel

Kattenbos

Kattenbos

Lommel Lommel

Werkplaatsen

Lommel

Stevensvennen

Lozen Lozen Lummen Lummen Lummen Maaseik Maaseik Maaseik Maaseik Maasmechelen Maasmechelen Maasmechelen Maasmechelen Maasmechelen Mechelen-Bovelingen

64

Zusters van Liefde van de H. Vincentius à Paulo (Leuven) Zusters Annonciaden (Itterbeek) Zusters van de Voorzienigheid (Gosselies) Dochters van Maria, Hulp der Christenen (Zusters van Don Bosco, Rome, Italië) Dochters van O.L.V. van het H. Hart (Issoudun, Frankrijk) Kanunnikessen van het H. Graf (Turnhout) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters Penitenten-Recolletinnen (Eupen) Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (OostNieuwkerke) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Dendermonde) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Dendermonde) Monialen Trappistinnen Zusters van O.-L.-Vrouw van Vll Weeën (Steenhuffel) Karmelietessen ‘Nazareth’ Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de HH. Harten (Picpussen, Parijs, Frankrijk) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Zusters van de Voorzienigheid (Grenoble, Frankrijk) Zusters van het Arme Kind Jezus (Simpel veld, Nederland) Zusters van Liefde van de H. Vincentius à Paulo (Kortrijk) Zusters van Maria’s Opdracht (Broons, Frankrijk) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent)



1853

[1909]

Onderwijs Onderwijs

1924 1905 1992

1994 1924 heden


1932

heden

Onderwijs Verzorging (kliniek) Economaat Paters van het Allerheiligste Sacrament, Weeshuis Mariahof Verzorging, Onderwijs

1904 1941

1920 heden

1940 1907

1957 1921

Verzorging

1957

1975

Onderwijs, Verzorging (godshuis)

1905

heden

Onderwijs

1927

1966

Onderwijs

1938

1966

Contemplatie Onderwijs

1975 1945

heden heden

Contemplatie Onderwijs Onderwijs Onderwijs Opvoeding gerechtskinderen

1971 1852 1939 1837 1973

1972 1939 heden 1994 1990

1980

heden

Onderwijs, Verzorging (Sint-Jozefhospitaal)

1840

heden

Bediening H.-Hartcollege

1947

1975

1902

[?]


1938

1947


1921

1938

Onderwijs

1928

heden

Onderwijs

1917

1956


65

Jo Luyten Mechelen-Bovelingen Mechelen-Bovelingen Meeswijk Meeuwen Meldert Melveren Melveren Melveren Membruggen Mielen-bij-Aalst Millen Moelingen Molenbeersel Montenaken Mopertingen Munsterbilzen Neerglabbeek Neerharen Neeroeteren Neeroeteren Neerpelt Neerpelt Neerpelt Neerpelt Neerpelt Nerem Nerem Nerem Nieuwerkerken Nieuwerkerken Oostham Opglabbeek

66

Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Zusters van Maria (Landen) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Maria (Landen) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van het H. Hart van Maria (Hannuit) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van Maria’s Opdracht (Broons, Frankrijk) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van O.-L.-Vrouw van Vll Weeën (Steenhuffel) Dochters der Wijsheid (Saint-Laurent-surSèvre, Frankrijk) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Dochters van het Kruis (Luik) Kanunnikessen van Sint-Victor van de abdij van Roosenberg (Waasmunster) Norbertinessen Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Maria (Leuven) Grauwzusters (Zoutleeuw) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Opwijk) Dominicanessen van O.L.V. van de H. Rozenkrans (Lubbeek) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt



1885

1917

Onderwijs Onderwijs

1874 1928

1885 1970


1905 1911 1904 1881

1998 1974 1913 1972

Verzorging Sancta Maria Onderwijs Onderwijs Onderwijs

1970 1915 1860 1878

heden 1967 1866 1963

Onderwijs Onderwijs Onderwijs, Verzorging Onderwijs

1911 1899 1893 1901

1965 heden heden 1994


1895

heden

Onderwijs

1941

heden

Onderwijs

1911

2008

Onderwijs Onderwijs Verzorging, onderwijs, bediening college Contemplatie

1856 1964 1887 1930

1964 heden heden 1948

Onderwijs, Contemplatie Bediening college

1858 1919

1955 1956

Verzorging, onderwijs, bediening college Parochiewerk Onderwijs

1929 1994 1907

heden heden 1921

Onderwijs Verzorging Onderwijs

1955 1952 1885

1965 heden 1966

Onderwijs

1900

1996

Onderwijs

1908

2004


67

Jo Luyten Opgrimbie Opgrimbie Opgrimbie Ophoven Opitter Opoeteren Opoeteren Overpelt Overpelt Overpelt Overpelt Overpelt Paal Peer Peer Peer Peer Rekem Rekem Rekem Rekem Rekem Reppel Rijkel Rijkhoven Rotem Rutten Rutten Schakkebroek Schoot

68

Fabriek

Dochters der Wijsheid (Saint-Laurent-surSèvre, Frankrijk) Gemeenschap Redemptor Hominis (Rome, Italië) Monialen van Bethlehem, Maria-ten-Hemel opneming en de H. Bruno Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters Augustinessen (Sint-Truiden) Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van Maria (Landen) Dochters van het Kruis (Luik) Zusters Augustinessen van het Huis van Barmhartigheid van Bavière (Luik) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Zusters van Maria (Leuven) Dochters van het Kruis (Luik) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Beveren-Waas) Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis (Champion) Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters van Maria (Landen) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de H. Philippus Neri (SintNiklaas)



1909

1988

Parochiaal werk

2000

heden

Contemplatie

1999

heden

Onderwijs

[?] 1902

[?] 1992

Onderwijs Onderwijs Verzorging

1912 1934 1969

1934 heden 1987

Onderwijs Verzorging Verzorging, onderwijs

1902 1959 1905

2005 heden 1921

Onderwijs

1921

1995

Onderwijs Verzorging, bediening college Verzorging

1865 1910 1917

2004 1917 1990

Verzorging Onderwijs Verzorging, onderwijs

1974 1872 1842 1970

1996 heden 1936 1987

Verzorging (kinderdorp, preventorium) Onderwijs, verpleging

[1950-1960] [ ? ] 1936 1957

Onderwijs

1958

1979

Onderwijs

1928

1975

Parochie Onderwijs

1991 1902

heden heden

Onderwijs, Verzorging (rusthuis)

1898

1982


1927 1866 1910 1909

1969 1927 1967 1969


69

Jo Luyten ‘s-Gravenvoeren Sint-Huibrechts-Lille Sint-Huibrechts-Lille Sint-Lambrechts-Herk Sint-Lambrechts-Herk Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Sint-Truiden Smeermaas

Halmaal

Saffraanberg

Runkelen

Saffraanberg

Stal Stevoort Stevoort Stokkem Tervant Tessenderlo Tessenderlo Tessenderlo

Tessenderlo Tongeren Tongeren Tongeren

70

Hulst Hulst

Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Dominicanessen van O.L.V. van de H. Rozenkrans (Lubbeek) Zusters Jozefienen (Sint-Niklaas) Zusters van Maria (Landen) Zusters van O.-L.-Vrouw (Zusters van Jezus, Maria, Jozef) (Vught, Nederland) Begijnen Dochters van het Kruis (Luik) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Kanunnikessen van het H. Graf (Bilzen) Monialen Clarissen-Coletinen Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Visitandinnen (Limoges, Frankrijk) Zusters Augustinessen (Sint-Truiden) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent) Zusters van Maria (Pittem) Zwartzusters-Augustinessen (Dendermonde) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Opwijk) Zusters van de HH. Harten (Picpussen, Parijs, Frankrijk) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Zusters Apostelinnen van de Onbevlekte Ontvangenis (Gent) Gasthuiszusters-Augustinessen (Leuven) Zusters Annonciaden (Huldenberg) Zusters van de H. Vincentius a Paulo, Dienstmaagden van O.L.Vrouw van Zeven Weeën (Hamme, later aangesloten bij Dendermonde) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Begijnen Benedictinessen de la Paix-Notre-Dame (Luik) Grauwzusters (Tongeren, later aangesloten bij Grauwzusters-Franciscanessen van Hasselt)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Onderwijs, Verzorging Onderwijs

1852 1896

heden 1929


1928 1887 1880

2001 1979 1886

Bediening Klein Seminarie Parochie Onderwijs Contemplatie Onderwijs Onderwijs Contemplatie Verzorging

1258 1859 1983 1886 1851 1850 1904 1905 1842 1980

1860 1977 2000 1974 heden heden 1913 1921 heden 1996

Verzorging Onderwijs, Verzorging (Santa Maria) Dienstbetoon Minderbroeders Bediening Militaire Kadettenschool Onderwijs, Verzorging

1947 1841 1975 1936

heden 1977 2004 1935 1974

Onderwijs

1949

1960

Opvoeding gerechtskinderen

1965

1972

Onderwijs Onderwijs

1894 1902

heden 1991

Onderwijs

[1930]

[?]

Verzorging Onderwijs Onderwijs

1893 1913 1938

1942 1919 1998


1854

1997

Onderwijs Verzorging (rusthuis)

1257 1864 1862

1861 1910 heden


71

Jo Luyten Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongeren Tongerlo Uikhoven Ulbeek Valmeer Vechmaal Veldwezelt Velm Veulen Veulen Vliermaalroot Vlijtingen Vlijtingen Vlijtingen Vlijtingen Vroenhoven Vucht Vucht Vucht Vucht Wellen Wijchmaal

72

Lafelt

Lafelt

Monialen Clarissen-Coletinen Ursulinen (Orléans, Frankrijk) Zusters Augustinessen (Méaux, Frankrijk) Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen, Rome, Italië) Zusters van de H. Carolus Borromeus (Nancy, Frankrijk) Zusters van de HH. Harten (Picpussen, Parijs, Frankrijk) Zusters van het H. Hart van Maria (Berlaar) Zusters van Maria (Landen) Zusters van Maria (Leuven) Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder (Clermond-Ferrand, Frankrijk) Zusters van de H. Antonius van Padua (SintPieters-Leeuw) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Zusters van Barmhartigheid (Ronse) Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Gent) Franciscanessen (Heythuysen, Nederland) Zusters Annuntiaten (Heverlee) Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Visitandinnen Zusters van de Voorzienigheid (Ruillé-surLoir, Frankrijk) Zusters van Maria (Landen) Zusters van Maria (Landen) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus (Maastricht, Nederland) Ursulinen van de Onbevlekte Maagd Maria (Gandino, Italië) Zusters van de H. Franciscus van Assisie (Opbrakel) Ursulinen van het bisdom Luik/Hasselt Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Contemplatie Onderwijs Verzorging Verzorging (Sint-Jacobus)

1845 1904 1903 1967

heden 1919 1915 1981

Verzorging (Sint-Jacobus)

1842

1967

Onderwijs

1894

2003

Verzorging, bediening college Onderwijs Onderwijs (bewaarschool) Onderwijs

1910 1910 1880 1936

2006 2000 2007 2000

Onderwijs

1961

1964

Onderwijs

1902

1921

Onderwijs, verzorging

1855

1961

Parochiewerk

1989

2000

Onderwijs Onderwijs Onderwijs, verzorging Onderwijs Onderwijs

1935 1887 1964 1916 1903

heden heden [?] 1964 1983

Contemplatie Onderwijs

1881 1907

1976 1996

Onderwijs Onderwijs Onderwijs, Verzorging

1869 1875 1911

1875 1972 1981

Ziekenzorg, parochie

1978

[?]

Parochiewerk

1982

heden

Onderwijs

1964

1968

Onderwijs

1953

1977

Onderwijs Verzorging, onderwijs

1851 1913

1976 1999


73

Jo Luyten Wijer Wijshagen Wimmertingen Zelem Zelem Zelk Zepperen Zepperen

Zepperen Zepperen Zichen-(Zussen)-Bolder Zolder Zonhoven

Zonhoven Zussen Zutendaal

74

Zusters van de Christelijke Scholen (Vorselaar) Zusters van O.-L.-Vrouw van Vll Weeën (Steenhuffel) Zusters Kindsheid Jesu (Gent) Monialen Dominicanessen Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Deinze) Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis (Champion) Kleine Zusters van de H. Joseph (Heerlen, Nederland) Servantes des Pauvres de Jeanne Belanoüe (Soeurs de Sainte -Anne de la Providence, de Saumur) Zusters van de H. Elisabeth (Aken, Duitsland) Zusters van de H. Vincentius a Paulo (Gijzegem) Dominicanessen van O.L.V. van de H. Rozenkrans (Lubbeek) Zusters Maricollen (Staden) Dienstmaagden van Maria (Erps-Kwerps, later aangesloten bij de Zusters van Maria van Leuven) Zusters van Liefde van O.-L.-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid (Tilburg, Nederland) Dominicanessen van O.L.V. van de H. Rozenkrans (Lubbeek) Dochters van het Kruis (Luik)


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Onderwijs Onderwijs

1929 1931

1966 heden

Onderwijs Contemplatie Onderwijs, Verzorging (weeshuis) Onderwijs

1939 1928 1901 1898

1982 1993 1995 1975

Bediening college Assumptionisten

1953

1986

Bediening college Assumptionisten

1912

1920

Bediening college Assumptionisten Onderwijs

1937 1888

1951 1972

Onderwijs

1894

1972

Onderwijs Onderwijs

1919 1948

heden heden


1851

heden

Onderwijs

1906

1972

Onderwijs

1891

1998


75

Jo Luyten

4. Herkomst van de congregaties, hun bijhuizen en beknopte oriënterende bibliografie In tal van publicaties omtrent de gemeente- of parochiegeschiedenis worden gegevens over een lokale kloostergemeenschap opgenomen. We namen ze in onderstaande oriënterende bibliografie niet op. We gaven slechts die werken op die specifiek over de geschiedenis van een religieus instituut of het lokale onderwijs handelen. Deze bibliografie is oriënterend van opzet en heeft niet de pretentie exhaustief te zijn.

WEST-VLAANDEREN Grauwzusters-Franciscanessen, van Wervik: Gelinden, Hoepertingen Lit.: J. GOYENS, Le monastère des Soeurs Grises à Wervicq. Chronologie et nécrologe, in: La France Franciscaine, VIII, 1925, blz. 309-336 ; M.F. FEVIEZ, Evenements qui ont lieu au couvent de sœurs grises à Wervicq depuis 1914, in: L. DEVLIEGHER, Oorlogsdagboeken uit de streek binnen Yzer en Leie. Brugge, 1972, blz. 53-78 [Bijdragen tot de Geschiedenis van West-Vlaanderen, nr. 4]; M. CARNIER, De communiteiten van tertiarissen van Sint-Franciscus. Deel 1: De Grauwzusters. Monasticon. Brussel, 2002 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 56]

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Oostnieuwkerke: Lommel-Kattenbos Zusters van Maria, van Pittem: Sint-Truiden Lit.: T. DESCHOUT, De congregatie van de Zusters van Maria van Pittem: ontstaan en uitbreiding tot na de tweede wereldoorlog. Licentiaatverhandeling Godsdienstwetenschappen K.U.Leuven, 1979; J. LUYTEN, Geroepen naar West-Vlaanderen. Limburgse religieuzen in de congregatie van de Zusters van Maria te Pittem, in: Limburg-Het Oude Land van Loon, 86, 2007, blz 317-340.

Zusters van Liefde van de H. Vincentius a Paulo, van Kortrijk: Maasmechelen Zusters Maricollen, van Staden: Zolder Lit.: M. MADOU, Van Marollekens tot Maricolen. Brugge, 1997; A. DERUDDER, 150 jaar zusters Maricolen Staden (1832-1982). Z.p., 1982.

76



Clarissen-Coletinnen, van Roeselare: Hasselt Lit.: H.R. ROGGEN, De ClarissenColetinen in Vlaanderen na de Franse Revolutie. Kloosterlexikon. Sint-Truiden, 1997 [Instrumenta Franciscana XXXIX]; De Clarissen-Coletinen 100 jaar te Hasselt. Hasselt, 1999; B. RIGAUX, Mère Marie des Anges abbesse du monastère de Roulers pendant 52 ans et fondatrice des monastères de Tilbourg, Huy, Boom, Hasselt, Namur 1852-1938. Namen, 1946.

OOST-VLAANDEREN Zusters Jozefienen, van Sint-Niklaas: Achel, Dorne-Opoeteren, Eksel, Lindelhoeven, Opoeteren, SintHuibrechts-Lille, Elen Lit.: R. DE BROECK, Congregatie der Zusters Jozefienen te Sint-Niklaas (Waas). Beknopte geschiedenis. Sint-Niklaas-Waas, 1964; C. AGTEN, e.a. 100 jaar Zusters Jozefienen in Eksel. Hechtel-Eksel, 1996; F. JOOSTEN en D. VANDORMAEL, Geschiedenis van het onderwijs te Sint-Huibrechts-Lille : De zusters Jozefienen, een gouden jubileum (1928-1978). Sint-Huibrechts-Lille, 1978; Het verhaal van een school, in: Utersjank, jg. 6, mei 1989, blz. 5-11; Het verhaal van een school, in: Utersjank, jg. 6, november 1989, blz. 5-13; Een jubileum. 60 jaar Zusters in Dorne, in: Utersjank, jg. 14, mei 1997, blz. 33-35 en jg. 14, november 1997, blz. 22-24; M. MOORS, Zusters in Opoeteren, in: Utersjank, jg. 24, nr. 47, 2007, blz. 32-36; M.LIPKENS, M. MOORS en A. SCHROYEN, Ten Huize van …de Zusters, in: Utersjank, jg. 24, nr. 47, 2007, blz. 25-31; J. KLOK, Zusters Jozefienen, in: Het Liller Heem, 6, 1988, blz. 162-165; A. KLEUTGHEN, Een eeuw lager onderwijs te Lindel-Hoeven. Overpelt, 1976; R. DRIESSEN, Vant school halden. Geschiedenis van het onderwijs in Elen. Elen, 1986.

Zusters van Barmhartigheid, van Ronse: Beverst, Bilzen, Grote-Spouwen, Veldwezelt Lit.: E. HEYRMAN, Gedenkboek bij de eeuwfeestviering van de Congregatie der Zusters van Barmhartigheid van Ronse, 1845-1945. Gent, 1946.


77

Jo Luyten

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Deinze: Bevingen, Gingelom, Kerkom, Linkhout, Meldert, Peer, Wijchmaal, Zelem Lit.: H. TIMMERS, Congregatie St.-Vincentius a Paulo nam afscheid van Wijchmaal, in: Sprokkelingen, 22, 1999, blz. 82-95; M. DE MEULEMEESTER, Geschiedenis der Zusters van St. Vincentius te Deinze. Leuven, 1946; F. MICHEM, Congregatie Zusters van de Heilige Vincentius te Deinze (1837-1987). Tielt, 1987; K. RYMEN, De geschiedenis van het Kindertehuis St.-Vincentius a Paulo te Zelem, in: Ons Zelems Erfgoed, 1992, blz. 8-42; K. RYMEN, Congregatie Zusters Vincentius a Paulo verlieten Zelem, in: Ons Zelems Erfgoed, 1995-1996, blz. 29-32.

Zusters van de H. Phillipus Neri, van Sint-Niklaas: Bolderberg, Engsbergen, Helchteren, Houthalen, Houthalen-Meulenberg, Kleine-Brogel, Koersel, Kwaadmechelen, Reppel, Schoot-Tessenderlo Lit.: Congregatie van de Zusters van de H. Filip Neri, 1769-1969. Beknopt historisch overzicht. Z.p., 1969; F. KEERSMAEKERS, e.a. Een eeuw kloostergemeenschap in Kwaadmechelen. Ham, 2002; W. BOGAERTS, 100 jaar Zusters Filippus Neri in Helchteren. Houthalen-Helchteren, 2001; J. CUYVERS, Driehonderd jaren onderwijs te Kleine-Brogel, samengesteld bij gelegenheid van het honderd jaar Katholiek Onderwijs, 1879-1979. Peer, 1979.

Zusters van de HH. Engelen, van Lokeren: Borgloon Lit.: R. DE PAUW, Congregatie Eerwaarde Zusters der Heilige Engelen Lokeren, 1880-1981. Een beknopte bijdrage tot de geschiedenis der kloostergemeenschap. Lokeren, 1985.

Zusters Kindsheid Jesu, van Gent: Eigenbilzen, Gruitrode, Hasselt, Kortenbos, Lommel, Lummen, Meeuwen, Nerem, Wimmertingen Lit.: Zusters Kindsheid Jesu (1835-1985) Jubeljaar 1985. Gent, 1985; Blij aandenken aan het eeuwfeest der Congregatie van de Zusters Kindsheid Jesu, 1835-1935. Gent, 1935; M.L. DE MEY, Honderd jaar Normaalschool Kindsheid Jesu te Hasselt: een poging om een eeuw van rust, doch intens werk van zusters, personeel en duizenden jonge mensen te vereeuwigen. Hasselt, 1984; M.L. DE MEY, 50 jaar Maria Middelares ziekenhuis Lommel: 1942-1992. Z.p., 1992; L. CALUWAERTS-BROUNS, Gedenkboek OLV – Persoonstraat Hasselt (1840-1990). Hasselt, 1990; F. JANS, Klooster Eigenbilzen 100: jubileumboek. Z.p., 1998; Meeuwen 100 jaar Vrij Katholiek Onderwijs. Meeuwen, 1979; M.C. TYTGAT, Hemelrijk 1840-1990. Z.p., 1990.

78



Zusters Apostellinnen van de Onbevlekte Ontvangenis, van Gent: Paal-Tervant, Geistingen Lit.: D. SNIJDERS, Het Zusterklooster van Geistingen, 1923-1964, in: Dao roastj get, 8, 1989, 392-395.

Zwartzusters-Augustinessen, van Dendermonde: Beverlo, Bokrijk, Gingelom, Saffraanberg-Sint-Truiden Lit.: L. PEE, e.a. 500 jaar Zwarte Zusters te Dendermonde, 1491-1991. Dendermonde, 1991; G. VANDEN BOSCH, Monasticon van Zwartzusters-Augustinessen in België. Brussel, 1998 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 18].

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, Dienstmaagden der Armen, van Gijzegem: Genk, Heks, Lanaken, Leut, Meeswijk, Melveren, Millen, Zepperen Lit.: M. DE JAEGER, Onderwijs bij de Zusters van Sint Vincentius a Paulo ’Dienstmaagden der Armen’ van Gijzegem (1818-1968). Licentiaatverhandeling Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, K.U. Leuven, 1970; F. MEDAER en R. OP ’T EYNDR, De school voor meisjes te Meeswijk: een kroniek 1927-2000. Meeswijk, 2000; J. MAENEN, Het onderwijs in Lanaken: 50 jaar fraters Lanaken (1929-1979). Lanaken, 1979, blz. 52-65.

Zusters van Liefde van Jezus en Maria, van Gent: Genk, Leut, MechelenBovelingen, Melveren, Rijkel, Sint-Truiden, Velm Lit.: Kannunik Triest, stichter van de congregatie der zusters van Liefde van Jezus en Maria. Zijn leven, zijn geest, zijn werken. Brussel, 1926; F. AUMANN, e.a. 150 jaar Zusters van Liefde te Sint-Truiden. Sint-Truiden, 1991.

Dames van het Christelijk Onderwijs, van Doornzele: Hasselt Lit.: G. SIMENON, La congrégation des Dames de l’instruction chrétienne: notice historique. Luik, 1927.

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Dendermonde: Lommel-Werkplaatsen, Lommel-Stevensvennen Lit.: K. HANSKENS, Het klooster van de Heilige Vincentius a Paulo te Dendermonde: Geschiedenis 1856-1992, recrutering, sociale stratificatie van de kloosterlingen. Licentiaatverhandeling Geschiedenis R.U. Gent. Gent, 1993.


79

Jo Luyten

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, Dienstmaagden van O.L.Vrouw van Zeven Weeën, van Hamme: Hulst-Tessenderlo Zusters van O.L.Vrouw-Visitatie, van Sint-Amandsberg: Leopoldsburg Lit.: A. VANMALDEGHEM, Geschiedenis van de Congregatie Onze-Lieve-VrouwVisitatie Gent (1669-1984). Gent, 1984; F. BONROY, Honderd jaar Visitatie Leopoldsburg. Een kijk- en leesboek. Hasselt, 1984.

Zusters van Sint-Franciscus van Assisië, van Opbrakel: Leut, Vucht Lit.: T. BRAKELS, Geschiedenis van Nederbrakel, Opbrakel en omstreken. Kortrijk, 1952, blz. 293-295.

80



Kanunnikessen van Sint-Victor, van Waasmunster: Neerpelt Lit.: P. CUYVERS, De Zusterkes van Pintelon, in: De Drei Boge, september 2007, blz. 136-139.

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Deftinge: Beek-Bree, Brustem Lit.: M. DE MEULEMEESTER, De Congregatie van de Zustes van St. Vincentius te Deftinge. Brussel, 1996 [Archief van de Redemptoristen van de Noordbelgische provincie. Studies nr. 3].

Dames van Maria, van Aalst: Dilsen Karmelietessen, van Sint-Niklaas: Leopoldsburg Lit.: H. MATTHIJS, Van Bourg-Léopold tot Leopoldsburg. Een ekonomisch-financieel-geografisch-geschiedkundig en politiek overzicht van vroeger tot heden. Leopoldsburg, 1992, blz. 248-250; 50 jaar Karmel Leopoldsburg (1924-1974). Leopoldsburg, 1974.

Clarissen-Coletinnen, van Gent: Tongeren Lit.: H.R. ROGGEN, De Clarissen-Coletinen in Vlaanderen na de Franse Revolutie. Kloosterlexikon. Sint-Truiden, 1997 [Instrumenta Franciscana XXXIX]; MAXIMILIANUS, Bijzonderheden betreffende de stichtingen door de Z.E. Moeder Maria-Lucie (Delphine) Deschietere, in: Franciscaans Leven, 39, 1956, blz. 11-13, 53-57 en 77-82.

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Beveren-Waas: Rekem Lit.: R. VERBOIS, Bijzonderheden over Rekem na 1800. Rekem, 1973, blz. 51 e.v.; A.M. VAN OUTRYVE, In goed gezelschap: Kom met Mij mee. Tielt, 1971.

BRABANT Annuntiaten, van Heverlee: Alken-Sint-Joris, Alken, Groot-Gelmen, Hoepertingen, Hoepertingen-Langegracht, Kozen, Neeroeteren, Rutten, Veulen Lit.: M. BULTEEL, Congregatie Zusters Annuntiaten Heverlee. Oorspronkelijk charisma en kerkelijke vormgeving. Heverlee, 1978 [Ex Fontibus nostris I]; R. CHRISTENS, 100 jaar Heilig-Hartinstituut Annuntiaten Heverlee: geschiedenis van een school en een congregatie. Heverlee, 1994.


81

Jo Luyten

Zusters van Maria, van Leuven: Beverlo, Bommershoven, Ellikom, Grote-Brogel, Hechtel, Heppen, Herderen, Heusden, Hoeselt, Hoeselt-Onze-Lieve-Vrouw, Kanne, Kaulille, Korspel, Kortessem, Linde-Peer, Membruggen, Nerem, Peer, Tongeren, Zonhoven Lit.: C. ENGELEN, e.a. Jubileumboek 150 jaar Zusters van Maria te Leuven, 18431993. Maricolen, 1663-1843. Leuven, 1994; C. AGTEN, 100 jaar zusters van Maria Hechtel: 1898-1998. Hechtel-Eksel, 1998; M. BERTRANDS & J. CAERTS, Met de groeten van tante nonneke uit Beverlo. Beverlo, 2001.

Dominicanessen van O.L.Vrouw van de H. Rozenkrans, van Lubbeek: Boorsem, Oostham, Sint-Huibrechts-Lille, Zichen-(Zussen)-Bolder, Zussen Lit.: K. SCHEYS, De zusters Dominicanessen van Lubbeek: vrouwen voor hun tijd. Lubbeek, 2000; L.J. VAN NUETEN & zr. LUTGARD, Congregatie der Zusters Dominicanessen van O.-L.-Vrouw van de Rozenkrans te Lubbeek: leven en geest. Oudenaarde, 1984; J. SPAEPEN, Een hulde aan de zusters van Oostham, in: Het Land van Ham, jg. 17, 1996, blz. 6-11; F. JOOSTEN & D. VANDORMAEL, Geschiedenis van het onderwijs te Sint-Huibrechts-Lille. De Zusters Jozefienen, een gouden jubileum (1928-1978). Sint-Huibrechts-Lille, 1978, blz. 40-51.

Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria, van Heverlee: Dilsen, GenkSledderlo Lit.: H. TRUYEN, Van Belgische congregatie tot internationaal missieinstituut: de Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria, 1897-1980. Licentiaatverhandeling Godsdienstwetenschappen K.U Leuven, 1984.

Zusters van Maria, van Landen: Borlo, Heers, Koersel, Lauw, MechelenBovelingen, Mielen-bij-Aalst, Paal, Rutten, Sint-Lambrechts-Herk, Tongeren, Vlijtingen, Lafelt Lit.: J. VANDERSMISSEN, Onderwijs en opvoeding bij de Zusters van Maria van Landen, 1850-1914. Licentiaatverhandeling K.U.Leuven, 1971.

Annonciaden, van Veltem: Genk, Horpmaal Lit.: Geschiedenis van de Congregatie der Zusters Annonciaden van Velthem uitgegeven ter gelegenheid van de 100ste jaarwisseling sedert de eerste kleeding, 18331933. Veltem, 1933.

Annonciaden, van Itterbeek: Loksbergen

82



Grauwzusters, van Zoutleeuw: Heusden, Nieuwerkerken Lit.: L. GYSENS, De Grauwzusters te Zoutleeuw. Zoutleeuw, 1990; M. CARNIER, De communiteiten van tertiarissen van Sint-Franciscus. Deel 1: De Grauwzusters. Monasticon. Brussel, 2002 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 56].

Annonciaden, van Huldenberg: Hulst-Tessenderlo Lit.: De Annonciaden van Huldenberg. Z.p., 1955; Congregatie der Zusters Annonciaden van Huldenberg. Wijnegem, 1932.

Visitandinnen: Lafelt Lit.: C. VAN DE WIEL, Visitandinen te Brussel sedert 1666, in: Ons Geestelijk Erf. Tijdschrift voor de Geschiedenis van de Vroomheid in de Nederlanden, 57, 1983, blz. 196-197; E. DE ROECK, Een plek van hoog bezoek: Monasterium O.-L.-Vrouw Visitatie Lafelt (Vlijtingen) België. Gent, 1960; M. LIBERT, L’Ordre de la Visitation SainteMarie: monasticon. Brussel, 1998 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 20].

Zusters van Liefde van de H. Vincentius a Paulo, van Leuven: Linkhout Lit.: R. UYTTERHOEVEN en H. VAN DEN HEUVEL, Twee eeuwen Zusters van Liefde van Sint-Vincentius a Paulo te Leuven (1794-1994). Leuven, 1994.

Zusters van O.L.Vrouw van Zeven Weeën, van Steenhuffel: Lozen, Neerglabbeek, Wijshagen Lit.: R. JAME, De geschiedenis van het lager onderwijs in Bocholt: het centrum, Lozen, Creyel en Hees, in: Bokarelo, tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige Kring van Bocholt, jg. 12-13, 1995-1996, blz. 1-163.

Gasthuiszusters-Augustinessen, van Leuven: Tessenderlo Lit.: De congregatie der zusters augustinessen, gasthuiszusters van Leuven. Leuven, 1945; Kent gij de Gasthuiszusters Augustinessen van Leuven? Leuven (moederhuis), Tessenderloo, Herent, Ukkel. Ukkel, z.d.

Zusters van de H. Antonius van Padua, van Sint-Pieters-Leeuw: Uikhoven Lit.: M. DE MEULEMEESTER, Geschiedenis van de Congregatie der zusters van St.Antonius te Sint-Pieters-Leeuw. Leuven, 1959.


83

Jo Luyten

Zusters van de H. Vincentius a Paulo, van Opwijk: Beringen-Mijn, BeringenCentrum, Koersel, Nieuwerkerken, Stal Lit.: A. VERSCHUERE, Hoe zij groeide…de Congregatie der Zusters van den Heiligen Vincentius a Paulo van Opwijk (1847-1947). Mechelen, 1947; Zusters van de Heilige Vincentius Opwijk. God maakt met ons geschiedenis, 1847-1972. Opwijk, 1972 [Samen Onderweg 24].

Zusters Bernardinnen, van Woutersbrakel: Kolen-Kerniel Lit.: A.F. MARCUS, Klooster Mariënlof Kolen-Kerniel. Beringen, 1987; J. BELLEFROID, Mariënlof te Colen, in: De Tijdspiegel. Cultureel Maandblad voor Limburg, jg. 20, april-mei 1965, blz. 75-81.

Zwartzusters-Augustinessen, van Sint-Truiden (gesticht door Asse): Alken-Terkoest, Gingelom, Hamont, Overpelt, Sint-Truiden t.: A. VERSCHUERE, De Zwartzusters van Sint-Truiden. Mechelen, 1952; G. VANDEN BOSCH, Monasticon van Zwartzusters-Augustinessen in België. Brussel, 1998 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 18]; L. VANDE SYPE, 100 jaar Zwartzusters in het St. Jan Berchmanstehuis te Hamont, 1889-1989. Hamont-Achel, 1989; P. DE VRIENDT, De Gemeenschap der Zwartzusters te Asse, 1822-1971. Licentiaatverhandeling Geschiedenis, K.U.Leuven, 1988.

Ursulinen, van Luik/Hasselt (gesticht door Tildonk): Beringen-Mijn, Bree, Brustem, Diepenbeek, Donk, Hamont, Hasselt, Herk-de-Stad, Heusden, Kermt, Lindelhoeven, Lummen, Maaseik, Melveren, Moelingen, Montenaken, Opglabbeek, Opoeteren, Overpelt, Rekem, Schakkebroek, ’s-Gravenvoeren, Sint-Truiden, Saffraanberg-Sint-Truiden, Wellen Lit.: Fr. HOLEMANS, De Heilige Pastoor van Thildonck Joannes Lambertz (17851869). Tildonk, 1922; BONNEUX, e.a. De zusters Ursulinen in Herk-de-Stad: in dienst van God en van de gemeenschap. Herk-de-Stad, 2007; L. ARNAUTS, e.a. Zusters voor Diepenbeek: 150 jaar Zusters Ursulinen in Diepenbeek, 1853-2003. Diepenbeek, 2003; M.F. ROMBAUT, e.a. 150 jaar zusters Ursulinen in Heusden (24 september 1854 - 24 september 2004). Heusden, 2004; E. RECKO, e.a. 100 jaar Zusters Ursulinen Overpelt. Overpelt, 2002; L. VANDE SYPE, e.a. 150 jaar Zusters Ursulinen te Hamont 1839-1989. Hamont-Achel, 1989; M. SNEYERS, 150 jaar zusters Ursulinen Sint-Truiden, 1850-2000. Sint-Truiden, 2000; M.L. VAN DEN BORN, 150 jaar Ursulinen te Maaseik. Maaseik, 1987; H. VERHEYEN, De Zusters Ursulinen verlieten Maaseik!, in: De Maaseikenaar, 25, 1994, blz. 206-212; A. KLEUTGHEN, Een eeuw lager onderwijs te Lindel-Hoeven. Overpelt, 1976; VTI Hasselt 75 (1924-1999),

84


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg in: VTI-Krant Extra editie, 1999.

Grauwzusters-Franciscanessen, van Hasselt (gesticht door begijnen van Diest): Hasselt, Lanaken, Tongeren Lit.: J. LAMBRECHTS, Het oud SintBarbara-dal of beschrijving van het oud klooster der Grauwzusters, Hospitalieren te Hasselt. Hasselt, 1881; De Grauwzusters in Hasselt. Catalogus Tentoonstelling ingericht door De Vrienden van het Stadsmuseum Hasselt. 11 april – 28 juni 1987. Hasselt, 1987; Het klooster der Grauw-zusters van Tongeren: eenige geschiedkundige aanteekeningen. Tongeren, [1882]; M. CARNIER, De communiteiten van tertiarissen van Sint-Franciscus. Deel 1: De Grauwzusters. Monasticon. Brussel, 2002 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 56]

ANTWERPEN Zusters van de Christelijke Scholen, van Vorselaar: Berbroek, Wijer, Zwartberg Lit.: R. VANDERSTRAETEN en M. PRENEEL, 175 jaar Zusters der Christelijke Scholen Vorselaar (1820-1995). Vorselaar, 1996.

Kanunnikessen van het H. Graf, van Turnhout: Beringen-Centrum, BeringenMijn, Groot-Gelmen, Lommel-Kerkhoven Lit.: Zr. M. HERESWITHA, De Orde van het Heilig Graf in de Nederlanden na de Franse Revolutie, in: Taxandria, XXVI, 1954; I. FAES & I. JACOBS, 333 jaar Heilig Graf Turnhout, 1662-1995. Z.p., 1995.

Zusters van het H. Hart van Maria, van Berlaar: Beringen, Gerkenberg, Hasselt, Kortenbos, Neerpelt, Sint-Truiden, Stevoort, Tongeren Lit.: Y. SEGERS, e.a. 1845-1995: 150 jaar Zusters van het Heilig Hart van Maria van


85

Jo Luyten Berlaar: in eenvoud en dienstbaarheid. Leuven, 1995; L. VAVEDIN, 100 jaar Zusters van Berlaar in Kortenbos, in: Kortenbos vroeger en nu. Deel 2. Bijdragen tot de geschiedenis en de heemkunde. Uitgave naar aanleiding van de viering van het tweede lustrum van de Geschied- en Heemkundige Kring “Kortenbos”. Kortenbos, 1997, blz. 203-220.

Trappistinnen, van Brecht: Hasselt-Kiewit, Bocholt-Lozen Lit.: Onze-Lieve-Vrouw van Klaarland, in: Benedictus Pater Europae (480-1980). Nederlandstalige monasteria in de Benelux. Dendermonde, 1980, blz. 68-69.

Zusters Norbertienen van het Convent van Nazareth, van Mechelen: Hasselt Lit.: R. TIMMERMANS, Het Convent van Bethlehem: een half millennium vrouwelijke spiritualiteit en bedrijvigheid. Duffel, 2000; Klein Seminarie Mechelen: terugblik op 150 jaar school en internaat te Mechelen. Catalogus van de tentoonstelling 1 mei tot 18 mei 1980. Mechelen, 1980, blz. 87-88.

Clarissen-Coletinnen, van Mechelen: Sint-Truiden Lit.: H.R. ROGGEN, De Clarissen-Coletinen in Vlaanderen na de Franse Revolutie. Kloosterlexikon. Sint-Truiden, 1997 [Instrumenta Franciscana XXXIX]; J. MORIAUX, Zusters Clarissen: honderdvijftig jaar in Sint-Truiden, 1851-2001. Sint-Truiden, 2001.

LIMBURG Kanunnikessen van het H. Graf, van Bilzen: Alken, Bilzen, Kinrooi, Kozen, Kuringen, Sint-Truiden Lit.: Zr. M. HERESWITHA, De Orde van het Heilig Graf in de Nederlanden na de Franse Revolutie, in: Taxandria, XXVI, 1954; A. HABETS, Het klooster van het H. Graf te Bilzen. Met eene geschiedkundige schets van de orde van het H. Graf. Hasselt, z.d.; 60 jaar Instituut Heilig Graf te Kinrooi, in: Dao roastj gèt, 9, 1990, blz. 129-131; S. DROST, Geschiedkundig overzicht van het O.L.Vr. klooster der eerw. Zusters regulieren kanunnikessen der orde van het Heilig Graf te Kinroy ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan (1881-14 juli 1931). Maaseik, 1931.

Clarissen-Coletinnen, van Hasselt: Genk Lit.: H.R. ROGGEN, De Clarissen-Coletinen in Vlaanderen na de Franse Revolutie. Kloosterlexikon. Sint-Truiden, 1997 [Instrumenta Franciscana XXXIX]; Limburg aan Christus. 50 jaar gebedsgemeenschap in het hart van de Limburgse mijnstreek

86


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg zusters Clarissen Genk 1930-1980. Genk, 1980; Genker Clarissen 50 jaar in Genk, in: Heidebloemke Genk, 39, 1980, blz. 83-85.

Begijnen: Hasselt, Sint-Truiden, Tongeren, Bilzen, Borgloon Lit.: J. LAMBRECHTS, Het oud begijnhof of beknopte geschiedenis van het begijnhof van Hasselt. Hasselt, 1886; P. MAJERUS, Ces femmes qu’on dit béguines…: guide des béguinages de Belgique. Bibliographie et sources d’archives. Brussel, 1997 [Bibliografische inleiding tot de Belgische kloostergeschiedenis vóór 1796, nr. 9]; M. DE WINTER, e.a. Het Sint-Catharinabegijnhof van Tongeren. Hasselt 2001 [Extranummer Limburg-Het Oude Land van Loon, nr. 2].

LUIK Dochters der Liefde, van Ans: Alken-Sint-Joris, As, Heusden-Zolder¸ Winterslag Lit.: L. WISSELS, St. Elisabethkliniek 50 jaar, in: Heidebloemke Genk, 34, 1975, blz. 32.

Zusters van het H. Hart van Maria, van Hannuit: Diepenbeek-Rooierheide, Diepenbeek-Lutselus, Genk, Kessenich, Molenbeersel Lit.: P. SPREUWERS, Honderd jaar Zusters van het H. Hart van Maria Molenbeersel (1899-1999). Kinrooi, 1999; S. ANDREE, Les Soeurs du Saint-Coeur de Marie de Hannut. Z.p., 1980.

Dochters van het Kruis, van Luik: Bree, Gelinden, Genk, Hoepertingen, Neerpelt, Peer, Rekem, Sint-Truiden, Zutendaal, Waterschei, Winterslag Lit.: Het heuglijk eeuwfeest van de Congregatie der Dochters van het Kruis te Luik, 1833-1933. Luik, 1933; M. DOUMEN, Onderwijs en opvoeding bij de Dochters van het Kruis van Luik, 1833-1876. Licentiaatverhandeling Pedagogische Wetenschappen, K.U.Leuven. Leuven, 1974; G. PULINX, e.a. Omzien in dankbaarheid: 150 jaar katholiek onderwijs in de abdij van Sint-Truiden: Het Klein-Seminarie, de Normaalschool, de Heilig Hartschool, het College. Sint-Truiden, 1992; Zusters 75 jaren in Genk, in: Heidebloemke Genk, 25, 1965, blz. 19-34; A. GEUSENS, De Dochters van het Kruis 100 jaar in Genk, in: Heidebloemke Genk, 49, 1990, blz. 146-149; J. MUYSERS, Dochters van het Kruis 150 jaar in Genk en 73 jaar in Waterschei, in: Heidebloemke Genk, 42, 1983, blz. 201-214; G. GEUSENS, Dochters van het Kruis 150 jaar Genk, in: Heidebloemke Genk, 43, 1984, blz. 1-7.


87

Jo Luyten

Dochters van Sint-Jozef, van Blégny: Winterslag Soeurs Hospitalières de Saint-Augustin, van Luik: Beverlo Lit.: Pour Dieu et la patrie. La Congrégation des Sœurs hospitalières de SaintAugustin attachées principalement au service des Hôpitaux militaires de Belgique. Brussel, 1934.

Zusters Penitenten-Recollectinnen, van Eupen: Lommel-Kattenbos Zusters Augustinessen van het huis van Barmhartigheid van Bavière, van Luik: Peer Lit.: M. DE MEULEMEESTER, Les Augustines de l’hôpital de Bavière à Liège. Leuven, 1934.

Benedictinessen Paix-Notre-Dame, van Luik: Tongeren Lit.: F. FLORANI, Les Bénédictines de la Paix Notre-Dame à Liège depuis la fin du XVIIIe siècle jusqu’ à 1914. Licentiaatverhandeling Université de Liège, 1984-1985

ANDERE WAALSE PROVINCIES Franciscanessen du Règne de Jesus-Christ, van Manage: Bommershoven Zusters van de Voorzienigheid, van Gosselies: Eisden-Sint-Barbara, Eisden-SintWillibrordus, Loksbergen Lit.: T. DURVAUX, Les Soeurs de la Providence de Gosselies, 1830-1914. Recrutement et Fondations. Licentiaatverhandeling Geschiedenis, Université Catholique de Louvain. 1983; La Congrégation des Sœurs de la Providence de Gosselies, 16881938. Charleroi, 1938; J. KOHLBACHER, Onderwijs te Eisden, 1912-1929. Les Sœurs de la Providence, in: Eisden, jg. 3, nr. 2, 1986, blz. 4-7.

Dominicanessen, van Dinant: Kermt, Zelem Lit.: J. LUYTEN, Dominicanessen in Kermt. Slotklooster op Limburgse bodem (19271928), in: Limburg-Het Oude Land van Loon, 81, 2002, blz. 71-93; K. RYMEN, De Dominicanessen en hun klooster ‘Corpus Christi’ te Zelem (1928-1993), in: Ons Zelems Erfgoed, 1994, blz. 21-47, 1995-1996, blz. 9-28.

Zusters van de Voorzienigheid en van de Onbevlekte Ontvangenis, van Champion:

88



Halen, Hasselt, Rekem, Zelk Lit.: M. LEBRECHT, Les Soeurs de la Providence surveillantes dans les prisons belges au XIX siècle, 1836-1904. Licentiaatverhandeling Geschiedenis, Université Catholique de Louvain, 1971; P. WYNANTS, Les Soeurs de la Providence de Champion et leurs écoles 1833-1914. Namen, 1984 [FNDP. Bibliothèque de la Faculté de philosophie et lettres, nr. 63].

FRANKRIJK Zusters van de Voorzienigheid, van Ruillé-sur-Loir: Althoeselt, Bilzen, Bocholt, Genk, Hoeselt, Lanklaar, Maaseik, Nerem, Rijkhoven, Runkelen-Sint-Truiden, Ulbeek, Vliermaalroot, Vlijtingen Lit.: Huldeboek 75 jaar Sint-Jozefinstituut Hoeselt. Hoeselt, 1972; M.E. CRETOIS en M.F. AUBRE, De Voorzienigheid van Ruillé-sur-Loir. Portet-sur-Garonne, 2006; A. COENEN, Van Bethaniaklooster tot Orphelinat Saint-Joseph (1897-1914), in: Het Hoeseltse Dorpsverleden, jg. 14, nr. 138, 1986, blz. 113-120, jg. 14, nr. 139, 1986, blz. 129-137, jg. 15, nr. 150, 1987, blz. 145-154; M. VOS-DEPROUW, Deus Providebit – Honderd jaar Voorzienigheid in Lanklaar, in: De Vreedsel, 21, 2001, blz. 1-51; R. JAME, De geschiedenis van het lager onderwijs in Bocholt: het centrum, Lozen, Creyel en Hees, in: Bokarelo, tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige Kring van Bocholt, jg. 12-13, 1995-1996, blz. 1-163.

Zusters van Sint-Jozef van de Goede Herder, van Clermond-Ferrand: As, Beverst, Bilzen-Eik, Genk-Hoevezavel, Hasselt, Lommel, Munsterbilzen, Opitter, Overpelt, Tongerlo, Zwartberg Lit.: X. LENAERS, Van mosterdzaadje tot grote levensboom: honderd jaar zusters Sint-Jozef Munsterbilzen en honderd jaar vrije lagere meisjesschool. Munsterbilzen, 1995.

Oblaten van O.L.Vrouw Hemelvaart, van Parijs: Beek-Bree Soeurs de la Charité Maternelle, van Metz: Hasselt Dominicanessen, van Châtellerault: Herk-de-Stad Lit.: H.M.J. FRANCORT, Verdreven Franse religieuzen in Limburg, 1880-1940. Nijmegen, 1984, blz. 75


89

Jo Luyten

Benedictinessen van de Eeuwigdurende Aanbidding, van Craon: Hoepertingen Zusters van Maria’s Opdracht, van Broons: Horpmaal, Kotem, Maasmechelen, Mopertingen Benedictinessen, van Caën: Kortenbos Zusters van de HH. Harten en van de Eeuwigdurende Aanbidding, van Parijs: Maaseik, Stevoort, Tongeren Lit.: M. GOUHIE, Van hart tot hart: honderd jaar Zusters HH. Harten Tongeren en Werk van het Kind Jezus van Praag (1894-1994). Heverlee, 1994; De Zusters der Heilige Harten van Jezus en Maria en der Altijddurende aanbidding van het allerheiligste sacrament des altaars. Leuven, 1931.

Zusters van de Voorzienigheid, van Grenoble: Maasmechelen Dochters der Wijsheid, van Saint-Laurent-sur-Sèvre: Neerharen, Opgrimbie Visitandinnen, van Limoges: SintTruiden Ursulinen, van Orléans: Tongeren Augustinessen, van Méaux: Tongeren Zusters van de H. Carolus Borromeüs, van Nancy: Tongeren Dochters van O.L.Vrouw van het H. Hart, van Issoudun: Bree, Gerkenberg, Lommel-Kerkhoven Lit.: J. LAUWERS, Geschiedenis van de Belgische provincie van de Dochters van O.L.Vrouw van het

90


Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg Heilig Hart. Brussel, 1992.

Kleine Zusters van de Assumptie, van Parijs: Zwartberg Servantes des Pauvres de Jeanne Delanoue, van Saumur: Zepperen

NEDERLAND Zusters Penitenten van Charitas, van Roosendaal: Beringen Lit.: GERLACHUS, Eeuwfeest der Penitenten-Recollectinnen van de congregatie “Charitas” te Roosendaal, 1834-1december-1934, in: Franciscaansch Leven, XVII, 1934, blz. 395-396.

Zusters van Liefde van O.L.Vrouw, Moeder van Barmhartigheid, van Tilburg: Borgloon, Bree, Heppeneert, Maaseik, Mechelen-Bovelingen, Tessenderlo, Valmeer, Vechmaal, Zonhoven Lit.: A. VAN DE MOLENGRAFT, Drie begijnen zijn begonnen: geschiedenis van tienduizend Zusters van Liefde, 1832-1964. Tilburg, 1992; H. HEYMANS, Onuitwisbaar. 150 jaar “Klein Kloosterke” Maaseik. Maaseik, 1990; T. HENDERICKX, Anderhalve eeuw in Borgloon: Zusters van Liefde van Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid. Borgloon, 1996; J. LUYTEN, “Ja, Zonhoven gaat vooruit, wel niet vlug, maar het komt en dat is het voornaamste”. 150 jaar Zusters van Liefde van Onze-Lieve-Vrouw, Moeder van Barmhartigheid, 1851-2001. Zonhoven, 2001; Jubileumnummer ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de normaalschool Mariavreugde te Borgloon, oktober 1891-oktober 1966. Borgloon, 1966; A. VAN DER VEEN en D.VERHOEVEN, En toch verschillend: Zusters van Liefde van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid 1960-2000. Hilversum, 2005.

Franciscanessen van de Derde Orde van Boetvaardigheid en van Christelijke Liefde, van Heythuysen: Brustem, Groot-Gelmen, Leut, Neeroeteren, Ophoven, Halmaal-Sint-Truiden, Veulen Lit.: G. ACKERMANS, Vereeniging van vrouwen....Franciscanessen van Heythuysen in Nederland (1900-1975). Heythuysen, 1994; A. COOLS, Moeder Magdalena Damen en de ontwikkeling van haar congregatie in de negentiende eeuw. Heythuysen, 1966.


91

Jo Luyten

Zusters van O.L.Vrouw, Gezelschap van Jezus, Maria, Joseph: Brustem, SintLambrechts-Herk Lit.: S. GOMMERS, En het zaad groeide op: geschiedenis van de Congregatie der Zusters van de H. Maagd Maria, genaamd het Gezelschap van Jezus, Maria, Jozef vanaf haar stichting in 1822 tot 1940. ’s-Hertogenbosch, 1957, blz. 129-132.

Kleine Zusters van de H. Joseph, van Heerlen: Lanaken, Rekem, Eisden-SintBarbara, Eisden-Sint-Willibrordus, Gellik, Leut, Maasmechelen, Overpelt, Rotem, Smeermaas, Stokkem, Vroenhoven, Vucht, Zepperen Lit.: M. HENDRIKS, Levensbericht van een honderdjarige. Korte geschiedenis van de Congregatie der Kleine Zusters van de Heilige Joseph gesticht te Heerlen door Petrus Joseph Savelberg. Z.p., 1972; J. KOHLBACHER, Parochiale geschiedenis. De Kleine Zusters van Sint-Jozef. Eisden Sint-Barbara (1932-1991), in: Eisden, jg. 8, nr. 3, 1991, blz. 1-8; G. MOSTERT, 100 jaar klooster, in: De Bakeman, jg. 23, nr. 2, 2002, blz. 61-63; T. GUFFENS, De Eerwaarde Zusters te Stokkem, in: De Bakeman, jg. 2, 1982, nr. 5, blz. 18-21.

Zusters van het Arme Kind Jezus, van Simpelveld: Genk, Maasmechelen Lit.: S. KIEBOOMS, 1875-1975: de Zusters van het Arme Kind Jezus een eeuw te Borsbeek. Borsbeek, 1975.

Dominicanessen van Bethanië, van Venlo: Genk-Sledderlo Lit.: Limburgs Ontvangst-, Observatie- en Behandelingscentrum “Bethanië” Genk. Genk, z.d.; A. POSTEL, Bethanië - Congregatie van de Dominicanessen van Bethanië Venlo. Venlo, 1955.

Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus, van Maastricht: Borlo, Leut, Vucht Lit.: J. EIJT, Religieuze vrouwen: bruid, moeder, zuster: geschiedenis van twee Nederlandse zustercongregaties, 1820 - 1940. Hilversum, 1995; W.A.J. MUNIER, Paulus Antonius van Baer 1788-1855 en zijn betekenis voor de stichting van de kongregatie Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus. Maastricht, 1992.

Norbertinessen, van Oosterhout: Neerpelt Lit.: E. METTENS, Norbertinessenklooster Neerpelt. Overdruk uit Tongerloo’s Tijdschrift, juli 1937; De Norbertinessen 100 jaren in België: Neerpelt 1858-Veerle 1958. Overdruk uit Toren, oktober 1958; R. VERLINDEN, De eerste meisjesschool te Neerpelt: geschiedkundige gegevens over de stichting en de groei van de Norbertinessengemeenschap Neerpelt-Veerle, 1856-1955. Veerle, 1994.

92



ANDERE: ITALIË, DUITSLAND, LUXEMBURG Zusters van de Goddelijke Heiland (Salvatorianessen), van Rome: Hamont, Hasselt, Lommel-Werkplaatsen, Neerpelt, Overpelt-Fabriek, Tongeren, Borgloon Lit.: L. GATHY, J. LUYTEN, J. MORIS, e.a. 100 jaar Salvatorianessen in België 19052005. Hasselt, 2005; A. VANDORMAEL, e.a. 75 jaar Salvatorziekenhuis, 19241999. Hasselt, 1999; J. MORIS, Salvatorianessen in Overpelt-Fabriek, in: Inter Nos, nr. 1, 1975, 29-34; J. MORIS, Een nieuw ziekenhuis voor Hasselt?, in: Inter Nos, jg. 35, nr. 1, 1999, blz. 274-279; J. MORIS, De oprichting van het Salvatorziekenhuis in 1924, in: Inter Nos, jg. 35, nr. 2, 1999, blz. 79-85.

Dochters van Maria, Hulp der Christenen, van Rome: Genk-Boxbergheide, Gerdingen, Hechtel, Lommel, Waterschei Lit.: K. VANASSCHE, De Dochters van Maria, Hulp der Christenen in Vlaanderen


93

Jo Luyten (1891-1981). Licentiaatverhandeling Godsdienstwetenschappen, K.U.Leuven. Leuven, 1993; M. CLAES en B. SIMONS, Lagere school Gerdingen, 1884-1984. Z.p., [1984].

Suore Angeliche di S. Paulo: Waterschei Franciscanessen, van Luxemburg: Hasselt Zusters Missionarissen van O.L.Vrouw van Afrika, van Algiers: Hasselt Ursulinen van de H. Hieronymus, van Somasco: Winterslag Ursulinen van de Onbevlekte Maagd Maria, van Gandino: Lanaken, Vucht Zusters van de H. Elisabeth, van Aken: Zepperen Kleine Zusters van Jezus, Algerije: Heusden Lit.: MAGDELEINE DE JÉSU, Van de Sahara naar heel de wereld: de kleine zusters van Jezus in het voetspoor van broeder Charles van Jezus (de Foucauld): brieven en dagboeknotities. Antwerpen, 1985.

Gemeenschap Redemptor Hominis, van Rome: Opgrimbie, Zwartberg Lit.: ZR. ALOYSIA, De Pia Unio “Redemptor hominis”, in: Caritate, 13, 1983, blz. 2226.

Dochters van het Hart van Maria: Hasselt Lit.: De Sociëteit der Dochters van het Hart van Maria. Parijs, 1954.

Karmelietessen van Nazareth: Lummen Lit.: P. WYNANTS, De vrouwelijke contemplatieven in België (1801-1983). Van herstel tot vernieuwing, in: Dochters van Stilte. Monialen in België en Luxemburg van de Middeleeuwen tot heden. Brussel, 1998, blz. 88.

94



Monialen van Bethlehem, van Maria Tenhemelopneming en de H. Bruno, van Rome: Opgrimbie Lit.: T. PEETERS, Gods eenzame zwijgers. De spirituele weg van de kartuizers. Gent, 2007.

Adres van de auteur: Bijenbergstraat 91 3590 Diepenbeek


95

Limburg voor Christus. Repertorium van kloosters, priorijen en abdijen van vrouwelijke religieuzen in Limburg,

Recommend Documents