Communicatie telkens opnieuw een uitdaging

Communicatie … telkens opnieuw een uitdaging

Veerle Bosschem Hoofdverpleegkundige IZ Heelkunde UZ Gent © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

1

Communicatie… telkens opnieuw een uitdaging Effectieve communicatie in de zorg Barrières voor een effectieve communicatie Gevolgen van communicatieproblemen Ondersteunende communicatiehulpmiddelen Aanbevelingen voor het optimaliseren van de communicatie Take home message

© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

2 2

Effectieve communicatie in de zorg definitie stellingen


3

Communicatie – mogelijke definities Communicatie is het met elkaar in verbinding staan van mensen om te overleggen of berichten uit te wisselen. Bij communicatie zijn altijd ten minste twee partijen betrokken in de rol van zender en ontvanger. http://www.webrichtlijnen.nl/ondersteuning/begrippenlijst

Het is een doorlopend circulair proces waarin mensen elkaar beïnvloeden door het uitwisselen van verbale en non-verbale signalen, op verschillende niveaus en in een bepaalde context (Deplae, 2011) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

4 4

Communicatie – stellingen Ongeacht de plaats waar verpleegkundigen tewerkgesteld zijn en ongeacht de patiënten populatie die ze verzorgen, is er een consensus in de verpleegkunde dat effectieve communicatie met patiënten onlosmakelijk verbonden is met goede kwaliteit van zorg verlenen (Finke, Light, & Kitko, 2008)

Het gebruik van een clinical nurse specialist die gefocust was op het verbeteren van de communicatie met patiënt en familie van de patiënt reduceerde de verblijfsduur op IZ. (Ahrens, Yancey, & Kollef, 2003)


5 5

Effectieve communicatie – wat? Zender én ontvanger = 2 verschillende personen met elk hun eigen waarneming en belevingswereld.

Communicatie is effectief wanneer de boodschap die je geeft bij de ander overkomt zoals je hem bedoeld hebt. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

6 6

Barrières voor een effectieve communicatie

Patiënt Verpleegkundige Andere © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

7

Barrières – patiënt De communicatieve interactie wordt in belangrijke mate beïnvloed door de ernst van de ziekte, de graad van bewustzijn en de mate van toegankelijkheid van de patiënt. (Happ, Roesch, & Garrett, 2004) (Happ, et al. 2011)

Hierbij aansluitend zijn de cognitieve en psychologische status en/of taalkennis van de patiënt ook mogelijke barrières. (Finke, Light, & Kitko, 2008)


8 8

Barrières – verpleegkundige (1) Verpleegkundigen geven aan dat een belangrijke belemmerende factor is dat het veel meer tijd vraagt om effectief te communiceren met de patiënten in een moeilijke setting. (Finke, Light, &Kitko, 2008)

De tijd ontbreekt om voldoende tijd te kunnen maken en geïndividualiseerde communicatie hulpmiddelen te zoeken en/ of te maken. (Magnus & Turkington, 2006) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

9 9

Barrières – verpleegkundige (2) De communicatieve interactie wordt in belangrijke mate beïnvloed door de communicatieve training en ervaring van de verpleegkundige. Er is nood aan training van de verpleegkundigen in het gebruik van ondersteunende hulpmiddelen. (Finke, Light, & Kitko, 2008) (Happ, et al. 2011)

De intrensieke motivatie van de verpleegkundige zelf om met deze hulpmiddelen te werken zal ook een belangrijke factor zijn om de kennis in de praktijk om te zetten. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

10 10

Barrières – andere Patiënten vermelden dat een lage continuïteit van verpleegkundigen die instaan voor de zorg van de patiënt, de communicatie negatief beïnvloeden. De communicatie verliep beter naarmate men elkaar beter leerde kennen. Ook de verpleegkundigen zagen dit als een belemmerende factor. (Magnus & Turkington, 2006) (Finke, Light, & Kitko, 2008)

Daarnaast gaven patiënten aan dat ze te weinig informatie kregen en dat deze te weinig herhaald werd of nergens genoteerd werd: goede timing om info te geven en het herhalen ervan is heel belangrijk. (Magnus & Turkington, 2006)


11 11

Communicatieproblemen: detectie gevolgen voor de patiënt en het team


12

Communicatieproblemen - detectie De verpleegkundigen zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van vele zorgactiviteiten voor patiënten in een ziekenhuissetting en hebben daarvoor intensief contact met de patiënt en hun familie. De verpleegkundige bevindt zich in de beste positie om communicatieproblemen bij patiënten op te sporen, te melden en op zoek te gaan naar een passende oplossing. (Finke, Light, & Kitko, 2008) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

13 13

Gevolgen – patiënt (1) Gehospitaliseerde patiënten met communicatieproblemen hebben meer kans om complicaties te ontwikkelen dan patiënten zonder communicatieproblemen. Verpleegkundigen moeten zich bewust zijn van de zware gevolgen die een gestoorde communicatie kan geven bij de acute of de chronisch zieke patiënt en dit moet een onderdeel worden van hun zorgplan. (Campbell & Happ, 2010)


14 14

Gevolgen – patiënt (2) En studie naar ervaringen en stressvolle gebeurtenissen onder IZ patiënten tonen significante relaties tussen het niet kunnen spreken en paniekgevoelens, frustratie, onzekerheid, boosheid, zorgen, angst en slapeloosheid. (Happ, Roesch, & Garrett, 2004)

Daarnaast blijkt dat de moeilijkheid tot communiceren geassocieerd wordt met een grotere ernst van ziekte. (Happ, et al., 2011) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

15 15

Gevolgen – team Gebrek aan communicatie kan frustrerend zijn voor de teamleden Vaak is het gebrek aan communicatie gerelateerd aan te weinig kennis over strategieën om communicatie te faciliteren en aan beperkte toegang tot hulpmiddelen voor communicatie. (Magnus & Turkington, 2006)


16 16

Ondersteunende Communicatie Hulpmiddelen Situering Noodoproepsystemen Orale communicatiehulpmiddelen Niet-orale communicatiehulpmiddelen Elektronische hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

17

OHC – situering Zwaar zieke patiënten zijn vaak te zwak om te schrijven of figuren aan te duiden en missen vaak ook concentratie om woorden te spellen of te lezen. Eens de patiënt hier wel toe in staat is, kunnen ondersteunende hulpmiddelen gebruikt worden. OHC is geen magische oplossing Multidisciplinair samenwerken ( arts, vpk, logo, psychologe, kinesitherapie, ergotherapie, … + patiënt / familie) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

18 18

OHC – keuze Veel hulpmiddelen Keuze afhankelijk van: Acuut – chronisch ETT – tracheacanule Slikproblematiek aanwezig of niet Geventileerd – spontaan ademend Mobiliteit beperkt – onbeperkt Beschikbaarheid (24u/24u – huur) … © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

19 19

OHC – noodoproepsystemen Veel soorten beschikbaar Voorwaarde: min of meer alerte patiënt Keuze afhankelijk van: Mobiliteit beperkt – onbeperkt Beschikbaarheid (24u/24u – huur) Acuut / chronisch … © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

20 20

OHC – noodoproepsystemen vb


21 21

OHC – Orale hulpmiddelen (1) Mouthing / mondbewegingen – liplezen Electrolarynx


22 22

OHC – orale hulpmiddelen (2) Patiënten met tracheacanule + mogelijkheid om de cuff te lossen zonder ventilator => spraakventiel + ev. zuurstoftoediening


23 23

OHC – orale hulpmiddelen (3) Patiënten die mechanisch beademend worden Cuff intermittent lossen Gebruik Passy-Muir valve

! Cuff moet gelost worden => ikv VAP preventie geen optie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

24 24

OHC – orale hulpmiddelen (4) Sprekende tracheacanule


25 25

OHC – niet orale hulpmiddelen (1) Pen/papier

Schrijfbord


26 26

OHC – niet orale hulpmiddelen Letterkaarten


27 27

OHC – niet-orale hulpmiddelen Letterkaarten + laserpen / hoofdband / statief


28 28

OHC – niet-orale hulpmiddelen Symboolkaarten of woordkaarten


29 29

OHC – niet orale hulpmiddelen


30 30

OHC – niet orale hulpmiddelen Systhematische vragenlijst Systhematisch items bevragen Snel en efficiënt te weten komen wat de patiënt wil zeggen Lijkt omslachtig Regelmatig en consequent gebruik => vlotter gebruik Vb.


31 31

OHC – hulpmiddelen


32 32

OHC – elektronische hulpmiddelen


33 33

OHC – elektronische hulpmiddelen ZAM communicator – zonder computerstem


34 34

OHC – elektronische hulpmiddelen Allora: tekst intypen – kan uitgesproken worden Kostprijs 2265,75€ Mogelijk in huur


35 35

OHC – elektronische hulpmiddelen Zingui: Combinatie tekst en symbolen Touchscreen - scanning met schakelaars Kostprijs 3955€ Mogelijk in huur


36 36

OHC – elektronische hulpmiddelen Novachat: Samsung android ter beschikking op IZ heelkunde Speciale software Te gebruiken als android Kostprijs +/- 5000€


37 37

OHC – elektronische hulpmiddelen Statief voor fixatie elektronische hulpmiddelen -> bedtafel, …

300€


38 38

OHC – elektronische hulpmiddelen iPAD: Ter beschikking op IZ heelkunde In te loggen op naam patiënt Kostprijs 400 € All roun gebrui


39 39

OHC – elektronische hulpmiddelen iPAD + communicatie app Gridplayer: gratis voICe: 69,99€ http://voice-intensivecare.nl/demo/ Society of Critical Care Medicine: 12,99$


40 40

OHC – elektronische hulpmiddelen Aangepaste bedieningsmethoden: Intypen 80€ Touchscreen Aanklikken met muis Scanning met enkelvoudige schakelaars Gebruik laserpen op hoofd - bril Gebruik oogscanning 100€


41 41

OHC – elektronische hulpmiddelen Laptop Klassiek gebruik Voorleesprogramma 295€ In te loggen op naam Kostprijs 500€


42 42

Aanbevelingen voor het optimaliseren van de communicatie


10 geboden

43

10 gouden regels 1. Zorg indien mogelijk voor een rustige omgeving 2. Zorg dat je de aandacht van de patiënt hebt door hem aan te spreken of aan te raken 3. Zorg voor oogcontact 4. Informeer de patiënt dat hij niet kan spreken, wat de oorzaak is én of dit een tijdelijk probleem is 5. Herhaal regelmatig deze informatie 6. Geef de patiënt voldoende tijd om te antwoorden (vaak vertraagde reacties owv zwaar ziek zijn, sedatie,…) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

44 44

10 gouden regels 7. Gebruik zoveel mogelijk ja/nee vragen 8. Vraag de patiënt om traag te antwoorden en de woorden overdreven te articuleren 9. Herhaal de woorden of zinnen die je begrepen hebt zodat de patiënt deze kan bevestigen of ontkennen 10. Start met het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen zoals gebaren, pen en papier, letteren symboolkaarten, gesysthematiseerde vragenlijsten / ga nadien over naar de elektronische hulpmiddelen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

45 45


46

Investeer in communicatie ondersteuning => tijdsinvestering resulteert in tijdsbesparing Hou rekening met de mogelijkheden en beperkingen van elke individuele patiënt Stel een communicatiebox samen en gebruik deze in moeilijke situaties Werk met communicatie experten op de afdeling Denk aan de 10 geboden © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

47 47

BEDANKT voor jullie aandacht Dank aan Mieke Van Craenenbroeck voor haar projectwerk en haar inzet ikv optimalisatie communicatie bij kritiek zieke patiënten op IZ


48

Communicatie telkens opnieuw een uitdaging

Recommend Documents