Zorg voor ouderen, een uitdaging?!

Zorg voor ouderen, een uitdaging?! Een onderzoek naar hoe een stage in de zorg voor ouderen uitdagender gemaakt kan worden voor studenten van de hbo-v van de Hogeschool Rotterdam.

Deisz, Tijda Roeland, Annemieke Staveren van, Jojanneke Werneke – Verkerk, José Eerstegraads docentenopleiding HGZO Vrije Universiteit, Amsterdam Cohort 2011 Leervraag M.1: Hoe draag ik actief bij aan onderwijsinnovaties? 3 april 2013

Meewerken aan onderwijsinnovaties

Zorg voor ouderen, een uitdaging?!

Voorwoord Dit rapport toont de resultaten van een onderzoek naar het aantrekkelijker maken van de stages in de zorg voor ouderen, voor specifiek de studenten van de opleiding hbo verpleegkunde te Hogeschool Rotterdam. Dit met als doel dat meer studenten kiezen voor en afstuderen in het uitstroomprofiel verpleegkundige gerontologie en geriatrie (VGG). Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een opdracht, behorende bij de competentie meewerken aan onderwijsinnovaties, in het tweede leerjaar van de eerstegraads docentenopleiding hoger gezondheidszorg onderwijs (HGZO) van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Tijdens dit onderzoek hebben wij medewerking en input gehad van verschillende partijen. Wij willen de contactpersonen van de zorginstellingen Laurens, Humanitas, De Zellingen en De Vierstroom bedanken voor hun tijd en inzet. Daarnaast willen wij de tweede- en derdejaars studenten van de hbov die aan de enquête en/ of groepsgesprekken hebben deelgenomen, bedanken. Ook willen wij onze docent projectbegeleider van de VU (Marjan Kok) bedanken voor de gegeven tips en stimulerende feedback gedurende het onderzoek. Tot slot willen wij de onderwijsmanager (Els de Bock) en de projectleider HBO-VGG (Connie Klingeman) van de opleiding hbo verpleegkunde van de Hogeschool Rotterdam, respectievelijk opdrachtgever en projectbegeleider van dit onderzoek, bedanken voor de richtinggevende feedback op het onderzoek en dit rapport. Na een intensieve periode van onderzoek en samenwerking sinds december 2012, kunnen wij dit rapport met trots overhandigen.

Tijda Deisz Annemieke Roeland Jojanneke van Staveren José Werneke-Verkerk

April 2013, Amsterdam

2



Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 2 Inhoudsopgave ...................................................................................................................................... 3 1

Inleiding .......................................................................................................................................... 5 1.1 Onderwerp ..................................................................................................................................... 5 1.2 Aanleiding en relevantie van het onderzoek ................................................................................. 5 1.2.1 Ontwikkelingen in de zorg voor ouderen ................................................................................ 5 1.2.2 Zorg voor ouderen binnen de hbo-v van de Hogeschool Rotterdam ..................................... 6 1.3 Vraagstelling en doelstelling .......................................................................................................... 7 1.4 Opbouw van het eindrapport ......................................................................................................... 8

2

Methodische verantwoording....................................................................................................... 9 2.1 Procedure ...................................................................................................................................... 9 2.2 Onderzoeksdesign & onderzoeksvraagstelling ............................................................................. 9 2.3 De methode van dataverzameling ................................................................................................. 9 2.3.1 Vooronderzoek ..................................................................................................................... 10 2.3.2 Interviews ............................................................................................................................. 10 2.3.3 Enquêtes .............................................................................................................................. 10 2.4 Determinanten, blocks en topics ................................................................................................. 12 2.5 Keuze van onderzoeksparticipanten ........................................................................................... 13 2.5.1 Selectiecriteria ...................................................................................................................... 13 2.5.2 Selectie van zorginstellingen en studenten .......................................................................... 13 2.5.3 Werving................................................................................................................................. 13 2.6 De methode van data-analyse .................................................................................................... 14 2.6.1 Analyse van de kwantitatieve vragen ................................................................................... 14 2.6.2 Analyse van de kwalitatieve vragen ..................................................................................... 14 2.6.3 Analyse van de interviews .................................................................................................... 14 2.6.4 Analyse van de vergelijking tussen de interviews en de enquêtes ...................................... 14 2.6.5 Analyse van de vergelijking tussen praktijk- en vooronderzoek........................................... 14 2.7 Acties t.b.v. de kwaliteit van het onderzoek ................................................................................ 15

3

Vooronderzoek ............................................................................................................................ 16 3.1 Literatuuronderzoek..................................................................................................................... 16 3.1.1 Motivatie ............................................................................................................................... 16 3.1.2 Wat is uitdagend onderwijs?................................................................................................. 17 3.1.3 Een uitdagende stage in de VVT .......................................................................................... 17 3.1.4 VVT in de opleiding .............................................................................................................. 18 3.1.5 VGG als uitdagend uitstroomprofiel ..................................................................................... 19 3.2 Groepsgesprekken tweede- en derdejaars groepen hbo-v ......................................................... 22 3.3 Conclusie ..................................................................................................................................... 23

3


4


Resultaten .................................................................................................................................... 25 4.1 Enquête ....................................................................................................................................... 25 4.1.1 Setting................................................................................................................................... 25 4.1.2 Kennis en vaardigheden ....................................................................................................... 26 4.1.3 Begeleiding ........................................................................................................................... 27 4.1.4 Beeldvorming ........................................................................................................................ 28 4.1.5 Uitstroomprofiel .................................................................................................................... 28 4.1.6 Verschil tussen leerjaar 2 en 3 ............................................................................................. 29 4.1.7 Verschil in leeftijden .............................................................................................................. 29 4.1.8 Verschil tussen zorginstellingen ........................................................................................... 30 4.2 Interviews zorginstellingen .......................................................................................................... 30 4.2.1 Setting................................................................................................................................... 31 4.2.2 Kennis en vaardigheden ....................................................................................................... 31 4.2.3 Begeleiding ........................................................................................................................... 31 4.2.4 Beeldvorming ........................................................................................................................ 32 4.2.5 Uitstroomprofiel .................................................................................................................... 32

5

Conclusie...................................................................................................................................... 33

6

Discussie ...................................................................................................................................... 35 6.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 35 6.1.1 Kennis ................................................................................................................................... 35 6.1.2 Inhoud stage en KPB’s ......................................................................................................... 35 6.1.3 Begeleiding ........................................................................................................................... 36 6.1.4 Beeldvorming en rolmodel .................................................................................................... 36 6.1.5 Uitstroomprofiel .................................................................................................................... 36 6.2 Beperkingen van ons onderzoek ................................................................................................. 37 6.3 Aanbevelingen ............................................................................................................................. 38 6.3.1 Aanbevelingen vanuit de literatuur ....................................................................................... 38 6.3.2 Aanbevelingen vanuit de studenten ..................................................................................... 39 6.3.3 Aanbevelingen vanuit de interviews ..................................................................................... 39 6.3.4 Aanbevelingen vanuit de projectgroep ................................................................................. 39 6.4 Implicaties voor vervolgonderzoek .............................................................................................. 40

Literatuurlijst ........................................................................................................................................ 41 Afkortingenlijst .................................................................................................................................... 43 BIJLAGEN Bijlage 1

Interview vragen ................................................................................................................ 44

Bijlage 2

De enquête ........................................................................................................................ 45

Bijlage 3

Uitgebreide resultaten enquête ......................................................................................... 50

4


1


Inleiding

In het vijfde trimester van de eerstegraads docentenopleiding HGZO staat binnen competentie M de leervraag: ‘Hoe draag ik actief bij aan onderwijsinnovaties’ centraal. In deze opdracht wordt op projectmatige wijze gewerkt aan een opdracht van een hogeschool of andere instelling. Het doel van de opdracht is enerzijds om meer ervaring op te doen met projectonderwijs. Anderzijds om inzicht te verwerven in de organisatie van een opleiding en in het functioneren daarvan. Problemen die daarbij naar boven komen kunnen vervolgens door middel van een onderwijsinnovatieproject tot nieuwe inzichten en verbeteringsmogelijkheden leiden. Daarbij is het belangrijk dat de betrokken docenten in opleiding met alle betrokken partijen goed communiceren en systematisch tot een gedegen verandering komen.

1.1 Onderwerp Het onderwerp dat door de opdrachtgever van de Hogeschool Rotterdam is aangedragen, is gericht op de zorg voor ouderen. De opdrachtgever vraagt zich af hoe de opleiding en de zorginstellingen die verbonden zijn aan de Verpleging Verzorging en Thuiszorg (VVT, het werkveld) de zorg voor ouderen in het eerste en tweede leerjaar uitdagender kan maken.

1.2 Aanleiding en relevantie van het onderzoek 1.2.1 Ontwikkelingen in de zorg voor ouderen Een aantal eeuwen geleden werden de meeste mensen niet zo oud als nu. In 1800 lag de levensverwachting tussen de 20 en 40 jaar. In 1900 was dit ongeveer 50 jaar. Daardoor was er vroeger ook niet veel aandacht voor ouderen en hun ouderdomsklachten. De zorg voor ouderen hield toen voornamelijk armenzorg in. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd er onderscheid gemaakt tussen armen- en ontstonden de verzorgingshuizen. Vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw is hierin een verschuiving gekomen en wil de overheid ouderen zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen (VGG-net, 2012). Prognoses wijzen uit dat in 2040 het aantal 65-plussers bijna 4,5 miljoen is. Door deze vergrijzing zal het aantal zorgafhankelijke ouderen toenemen evenals de complexiteit van hun zorgvragen. De rijksoverheid wil daarom de kwaliteit van de zorg voor ouderen verbeteren. Dit willen zij o.a. doen door jaarlijks € 356 miljoen te investeren voor extra personeel in de zorg voor ouderen. Daarnaast wil de overheid met het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) meer samenhangende zorg bieden, die beter afgestemd is op de individuele behoeften van ouderen. Door sneller, effectiever en efficiënter in te grijpen kan dreigend verlies van zelfstandig functioneren voorkomen worden, waardoor ouderen uiteindelijk langer zelfstandig kunnen blijven wonen en deel kunnen blijven uitmaken van de samenleving (Rijksoverheid, 2012). Om extra handen aan het bed te krijgen is er binnen de zorg voor ouderen meer nodig dan alleen financiële investering. Studenten van verzorging- en verpleegkunde opleidingen zijn niet enthousiast om met ouderen te werken. “Het imago van ouderen is negatief en het werk wordt als ‘niet spannend’ ervaren". Dus om meer handen aan het bed in de zorg voor ouderen te krijgen is het nodig dat opleidingen dit gaan onderzoeken. Minister Bussemaker zei tijdens een conferentie van het NPO op 15 november 2012 het volgende hierover: “Bedenk manieren om het vak scherper, mooier en realistischer in beeld te brengen.” (NPO, 2012). Daarnaast staat de kwaliteit van zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen onder druk doordat er nauwelijks nog verpleegkundigen werken. Naast de verpleegkundigen zijn ook de verzorgenden deels vervangen door lager opgeleid personeel zoals helpenden. En wanneer in bepaalde instellingen verpleegkundigen en verzorgenden niet vervangen zijn, worden zij vaak voor dezelfde werkzaamheden ingeschakeld wat voor verpleegkundigen weer leidt tot een gebrek aan uitdaging in het werk. Dit is voor verpleegkundigen of hoger opgeleiden één van de belangrijkste redenen om te vertrekken uit de zorg. En met dit dalende opleidingsniveau in de zorg voor ouderen als gevolg, neemt de kans op fouten toe (Lambregts en Grotendorst, 2012:18; Francke, 2010). Daarom is het belangrijk om niet alleen oog te hebben voor kwantiteit, maar ook voor kwaliteit. Het opleidingsniveau moet afgestemd zijn op de complexiteit van zorg voor kwetsbare ouderen (Francke, 2010). Ook zal de opleiding in moeten spelen op maatschappelijke veranderingen. Want door de toename van het aantal ouderen zal de vraag naar zorg niet alleen toenemen, de patiënten van de toekomst zullen ook andere eisen stellen. Ze worden mondiger. Daarnaast vindt er ook een taakverschuiving plaats van artsen naar verpleegkundigen en komen er steeds meer technologische mogelijkheden. Verpleegkundigen 5



en verzorgenden zullen daarop moeten anticiperen. De toekomst vraagt om deskundige en flexibele verpleegkundigen en verzorgenden (Francke, 2010; Francke, 2011a). Een ander aspect is dat de zorg van oudsher sterk gericht was op het overnemen van taken van patiënten. Nu krijgen verpleegkundigen en verzorgenden, door de toename van het aantal mensen met chronische ziekten, een grotere rol bij preventie, het bevorderen van een gezonde leefstijl en ondersteuning van zelfmanagement. Preventie en zelfmanagementondersteuning helpen een patiënt zoveel mogelijk zelf verantwoordelijkheid te nemen voor zijn zorg. De verpleegkundigen en verzorgenden van de toekomst zullen daarom ook over vaardigheden op het gebied van communicatie en empowerment moeten beschikken (Francke, 2011a). Hoogleraar ‘verpleging en verzorging in de laatste levensfase’ prof. dr. Anneke Francke pleitte tijdens haar oratie op 22 oktober jl. dan ook voor de terugkeer van de verpleegkundige in het verpleeg- en verzorgingshuis. Zij zei daarover: “Het is belangrijk dat voor de directe zorg ‘aan het bed’ in de ouderenzorg de verpleegkundige terugkomt. Niet om de verzorgenden te vervangen, maar om met hen samen te werken. Ook mag je van vooral de hbo opgeleide verpleegkundigen verwachten dat ze inzichten uit onderzoek weten te vertalen naar de praktijk. De extra medewerkers die het regeerakkoord belooft, zullen de werkdruk verlichten, maar bieden nog geen waarborg voor een betere kwaliteit. Daarvoor is ook nodig dat die extra medewerkers de juiste deskundigheid en houding hebben.” (Francke, 2010). 1.2.2 Zorg voor ouderen binnen de hbo-v van de Hogeschool Rotterdam Ook bij de opleiding hbo verpleegkunde (onderdeel van het Instituut voor Gezondheidszorg; IvG) van de Hogeschool Rotterdam (HR) worden sinds een aantal jaar zorgen geuit over de toenemende vergrijzing, waardoor het werkveld behoefte heeft aan verpleegkundigen gespecialiseerd in de zorg voor ouderen. Deze ontwikkelingen hebben namelijk direct impact op het werk van de zorgprofessional en dus ook voor het opleiden van verpleegkundigen. De opleiding heeft hierop geanticipeerd door ruime aandacht te besteden aan zorg voor ouderen (IvG, 2012a; IvG, 2012b). Zo is recent het curriculum van de opleiding ingrijpend herzien, in nauwe samenspraak met het beroepenveld en rekening houdend met de nieuwe inzichten in de zorg. Een van de belangrijkste vernieuwingen is de toevoeging van ouderenzorg (verpleegkundige gerontologie en geriatrie; VGG) als vierde uitstroomprofiel (differentiatie), naast algemene, geestelijke en maatschappelijke gezondheidszorg, respectievelijk AGZ, GGZ en MGZ. Deze toevoeging is ingegaan per 1 september jl. en hiermee geeft de hbo-v van de HR eigen inkleuring aan de competenties en profileert zij zich t.o.v. andere verpleegkunde opleidingen (IvG, 2012b). De toevoeging is tot stand gekomen doordat het IvG van de HR lid was van een stuurgroep van een landelijk project voor de ontwikkeling van een competentieprofiel hbo-verpleegkundige gerontologie en geriatrie. Hierbij werd samengewerkt met andere verpleegkunde opleidingen, zorgorganisaties en belangen- en beroepsorganisaties. Parallel hieraan heeft de hbo-v van de HR een uitstroomprofiel VGG ontwikkeld, waarin studenten kunnen afstuderen. Naast de ontwikkeling van een uitstroomprofiel VGG heeft de hbo-v eind juni 2012 een regionaal convenant gesloten met organisaties op het gebied van zorg voor ouderen, waarbij wordt samengewerkt met zorginstellingen Laurens, Careyn, Argos Zorggroep, Humanitas en De Zellingen. Hierbij zijn o.a. afspraken gemaakt over de uitwerking van het VGG-profiel in het curriculum van de hbo-v en over de stageplaatsen die deze zorgorganisaties aanbieden (IvG, 2012a). Wat betreft de inhoud van het curriculum bestaan op dit moment de eerste twee (basis-) jaren van de opleiding uit o.a. oriëntatie op zichzelf in relatie tot opleiding en beroep, inleidende vakken en basiskennis en –vaardigheden. Ook komen alle vijf beroepsrollen aan bod op verschillende complexiteitniveaus. Daarnaast komen alle sectoren (AGZ, GGZ, MGZ, VGG) en deelgebieden aan bod. Aan het eind van het tweede jaar maakt de student een keuze voor een uitstroomprofiel, waarin zij in leerjaar 3 en 4 stageloopt en afstudeert, wat ook wel differentiatieonderwijs wordt genoemd. Naast het onderwijs in deze differentiatie zijn er ook vakken waar iedere student van dat leerjaar aan deelneemt, vanuit de opvatting dat de hbo-verpleegkundige breed opgeleid moet zijn en dus kennis moet hebben van casuïstiek uit alle sectoren. Deze visie strookt met de huidige ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg, zoals eerder in dit hoofdstuk beschreven (IvG, 2012a).

6



Met de profilering van de hbo-v op ouderenzorg wordt voldaan aan de behoefte van het werkveld. Zo wordt tegemoet gekomen aan de groeiende zorgvraag in kwantitatieve en kwalitatieve zin als gevolg van de toenemende vergrijzing, wat ook door Francke (2011b) als belangrijk wordt gezien. Ondanks dat het profiel sinds 1 september jl. gekozen kan worden, zal de profilering nog wel beter uitgewerkt moeten worden in het curriculum, aan de hand van het nieuwe landelijke VGG competentieprofiel. Het werkveld vraagt om een anders opgeleide hbo-verpleegkundige. Dit wordt bevestigd in het strategisch beleid; daarin wordt afstemming van de zorg voor ouderen binnen het curriculum als grote uitdaging voor de toekomst geformuleerd. Met toekomst wordt de periode van 2012 – 2016 bedoeld (IvG, 2012c). Hier wordt op dit moment aan gewerkt door het ontwikkelen van een hbo-v profiel specifiek gericht op de zorg voor ouderen, dat in samenwerking met het Kenniscentrum Zorginnovatie van de HR is opgepakt. Daarmee is het probleem van een tekort aan hoog opgeleide verpleegkundigen in de zorg voor ouderen niet opgelost. Aan het begin van dit hoofdstuk is genoemd dat jongeren niet enthousiast zijn om met ouderen te werken. Dit lijkt ook bij de studenten hbo-v van de HR te spelen. Van cohort 2010 heeft uiteindelijk slechts een klein aantal studenten voor de differentiatie VGG gekozen. In het strategisch beleid wordt daarom extra benadrukt dat er gewerkt moet worden aan imagoverbetering over werken in de zorg voor ouderen door o.a. werving en voorlichting. De onderwijsmanager van hbo-v en de projectleider van het uitstroomprofiel VGG zien vooral kansen liggen in de stage van leerjaar 1 en 2. Studenten lopen veelal in het eerste leerjaar stage in de zorg voor ouderen, maar ook in het tweede leerjaar worden studenten veelvuldig geplaatst in de zorg voor ouderen. Maar de stages leiden er niet toe dat studenten kiezen voor de VGG. Hierbij spelen mogelijk de begeleiding, de aanwezigheid van rolmodellen en de soort uit te voeren opdrachten (met name korte praktijkbeoordelingen; KPB’s) een rol in. Door uit te zoeken hoe ouderenzorg voor studenten uitdagender gemaakt kan worden, kan advies worden gedaan t.b.v. de afstemming van de ouderenzorg in het curriculum van de hbo-v van de HR. In de hoop dat meer studenten zullen afstuderen met de differentiatie VGG, zodat een toename van hoger opgeleide VGGverpleegkundigen ontstaat in een krachtige omgeving als Rotterdam met toenemende grootstedelijke problematiek.

1.3 Vraagstelling en doelstelling De opleiding hbo verpleegkunde (onderdeel van het Instituut voor Gezondheidszorg; IvG) van de Hogeschool Rotterdam (HR) is zich bewust van de toenemende vergrijzing, zoals in de vorige paragraaf beschreven, en heeft hierop geanticipeerd. Maar de acties hebben nog niet geleid tot een toename van het aantal studenten dat voor de differentiatie VGG kiest. Een andere aanpak, waarbij onder andere imagoverbetering over werken in de ouderenzorg ontstaat, is dan ook hard nodig. Kansen worden door de onderwijsmanager van hbo-v en de projectleider van het uitstroomprofiel hboVGG met name gezien in de stage van leerjaar 1 en 2. Een onderzoek naar de aantrekkelijkheid van ouderenzorg binnen stage is dan ook de kern van dit project. Het probleem en het doel zijn vertaald naar een vraagstelling met bijbehorende deelvragen, welke hieronder weergegeven zijn. Vraagstelling: Hoe kan de opleiding hbo-v van de Hogeschool Rotterdam in samenwerking met zorginstellingen die verbonden zijn aan de VVT, de stages in de VVT in het eerste en tweede leerjaar en het voortraject van de differentiatiekeuze VGG aanpassen, met als doel dat meer studenten de VGG als uitstroomprofiel kiezen? Deelvragen: 1. Wat motiveert studenten over het algemeen binnen het onderwijs? 2. Wat is uitdagend onderwijs? 3. Hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan? 4. Welke belemmerende en bevorderende factoren worden gesignaleerd door de studenten, docenten en deskundigen uit het werkveld binnen de VVT, die een rol spelen in de keuze van de student voor het uitstroomprofiel VGG? 5. Hoe ervaren de studenten en de instellingen het uitvoeren van KPB's in de VVT? 6. Wat kan binnen het onderwijs en de KPB's veranderd en/ of aangevuld worden, zodat dit studenten motiveert om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen?

7



Doelstelling Eind maart 2013 hebben wij onderzocht hoe de stage in de VVT en het voortraject van de differentiatiekeuze uitdagender gemaakt kan worden voor de eerste en tweedejaars studenten van de hbo-v van de HR, waarbij wij aanbevelingen doen waardoor studenten eerder voor het uitstroomprofiel VGG zullen kiezen.

1.4 Opbouw van het eindrapport Naast deze inleiding bevat het eindrapport voor deze opdracht de volgende hoofdstukken: In hoofdstuk 2 wordt de methodische verantwoording van dit onderzoek beschreven. Bijlage 1 en 2 behoren bij de methode. In hoofdstuk 3 volgt het vooronderzoek met o.a. literatuuronderzoek en groepsgesprekken. De resultaten van het praktijkonderzoek worden in hoofdstuk 4 in topics opgesomd. De volledige resultaten van de enquête zijn opgenomen in de bijlage 3. In hoofdstuk 5 volgt de conclusie waarin antwoord wordt gegeven op de vraagstelling. Tot slot is in hoofdstuk 6 een discussie te lezen. In deze discussie wordt o.a. een koppeling gemaakt tussen de resultaten van het vooronderzoek en praktijkonderzoek. Ook zullen de beperkingen van het onderzoek en de implicaties voor vervolgonderzoek beschreven worden. Tot slot worden in dit hoofdstuk aanbevelingen opgesomd t.b.v. de doelstelling van dit onderzoek.

8


2


Methodische verantwoording

In dit hoofdstuk volgt een beschrijving van de methode en werkwijze van het onderzoek. Eerst zal nogmaals de vraagstelling weergegeven worden en wordt duidelijk om wat voor soort onderzoek het gaat. Vervolgens zal de methode van dataverzameling, de keuze, selectie en werving van de onderzoeksparticipanten en de methode van data-analyse beschreven worden.

2.1 Procedure Binnen de hbo-v van de HR is geen vaste procedure voor het doen van onderzoek onder verbonden zorginstellingen en studenten. De uitvoering van het onderzoek vindt wel plaats aan de hand van een plan van aanpak, dat op 10 januari jl. officieel is goedgekeurd door een docent van de opleiding en de opdrachtgever. Er wordt geen vaste, maar een zogenaamde ‘open onderzoeksprocedure’ aangehouden, omdat ook tijdens het onderzoek nog enkele beslissingen worden genomen. Deze beslissingen hangen met name samen met de verkregen informatie van het vooronderzoek en onverwachte situaties in beschikbare plaats, tijd en middelen. Binnen de procedure valt ook dat de onderwijsmanager (opdrachtgever) op de hoogte moet worden gesteld over de inhoud van berichtgeving naar de doelgroepen. Voordat is begonnen met het contacteren van zorginstellingen uit het convenant en het benaderen van studenten is daarom eerst met onderwijsmanager Els de Bock en projectleider Connie Klingeman gecommuniceerd over de berichtgeving. Na hun feedback en toestemming heeft communicatie tussen zorginstellingen en studenten plaatsgevonden. Peer debriefing De opzet en middelen die nodig zijn voor de voorbereiding en uitvoering van het onderzoek zijn geobserveerd en geëvalueerd door docent Marjan de Kok (projectbegeleider) van de Vrije Universiteit (VU) te Amsterdam, Els de Bock (onderwijsmanager hbo-v) en Connie Klingeman (projectleider) van de Hogeschool Rotterdam. Hierna heeft een aantal aanpassingen plaatsgevonden t.b.v. de kwaliteit van het onderzoek. Een overzicht van interventies t.b.v. de kwaliteit van het onderzoek is te lezen in hoofdstuk 2.7.

2.2 Onderzoeksdesign & onderzoeksvraagstelling De vraagstelling waar dit onderzoek zich op richt, is als volgt: “Hoe kan de opleiding hbo-v van de Hogeschool Rotterdam in samenwerking met zorginstellingen die verbonden zijn aan de VVT, de stages in de VVT in het eerste en tweede leerjaar en het voortraject van de differentiatiekeuze VGG aanpassen, met als doel dat meer studenten de VGG als uitstroomprofiel kiezen?” Het onderzoek dat plaats gaat vinden zal beschrijvend zijn. Bij deze vorm wordt onderzoek gedaan naar het vóórkomen van factoren die het onderwerp beïnvloeden. Het soort onderzoek is een transversaal (dwarsdoorsnede) onderzoek. Dit betekent dat bij een bepaalde populatie op dezelfde tijd zowel het probleem als de te onderzoeken factoren in kaart worden gebracht (Frederiks, 2000). De huidige situatie zal objectief in kaart worden gebracht.

2.3 De methode van dataverzameling Voor het beantwoorden van de vraagstelling is een aantal deelvragen opgesteld. Deze deelvragen worden door verschillende methoden onderzocht. In tabel 1 op de volgende pagina is per deelvraag te zien met welke methode deze wordt beantwoord. Het praktijkonderzoek richt zich op twee doelgroepen, namelijk de zorginstellingen van het convenant ouderenzorg en (reguliere tweede- en derdejaars) studenten van de hbo-v. Het onderzoek bestaat uit zowel een kwalitatief als kwantitatief deel, in respectievelijk de vorm van semi gestructureerde interviews en enquêtes. Voordat praktijkonderzoek start, vindt vooronderzoek plaats, dat in de volgende paragraaf wordt toegelicht.

9



Tabel 1: Methode(n) per deelvraag

Methoden Deelvragen 1. Wat motiveert studenten over het algemeen binnen het onderwijs? 2. Wat is uitdagend onderwijs? 3. Hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan? 4. Welke belemmerende en bevorderende factoren worden gesignaleerd door de studenten, docenten en deskundigen uit het werkveld binnen de VVT, die een rol spelen in de keuze van de student voor het uitstroomprofiel VGG?

Vooronderzoek

Interview (kwalitatief)

X X X

X

X

X

X

X

X

X

X

5. Hoe ervaren de studenten en de instellingen het uitvoeren van KPB's in de VVT? 6. Wat kan binnen het onderwijs en de KPB's veranderd en/ of aangevuld worden, zodat dit studenten motiveert om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen?

Enquête (kwantitatief)

X

2.3.1 Vooronderzoek Voorafgaand aan het kwalitatieve en kwantitatieve praktijkonderzoek vindt dataverzameling op een aantal verschillende manieren plaats, namelijk door middel van:  Literatuuronderzoek, met extra aandacht voor: o Wetenschappelijke artikelen o Aangeleverde stukken door Connie Klingeman (projectleider Zorg voor Beter dementieonderwijs en uitstroomprofiel HBO-VGG)  Drie groepsgesprekken o Twee tweedejaars groepen en een derdejaars groep van de hbo-v (willekeurig, steekproef)  Gesprek met deskundigen in de ouderenzorg tijdens de Nursing Experience in Ede op 6 en 7 december 2012.  Gesprek met deskundigen in de ouderenzorg (op het gebied van kanker, vanuit Gerionne) tijdens het oncologiecongres op 28 november 2012.  Gesprek met de opleider Geriatrie van de Amstel Academie van het VUmc in Amsterdam. Dit vooronderzoek was nodig om de methode van praktijkonderzoek verder vorm te geven. In hoofdstuk 2.4 wordt dit toegelicht. 2.3.2 Interviews De contactpersonen van de zorginstellingen uit het regionaal convenant HBO-VGG regio Rotterdam zijn benaderd voor een interview. Voor interviews is gekozen, omdat op basis van een aantal vastgestelde vragen met interviews beter en gerichter doorgevraagd kan worden t.o.v. enquêtes. Gezien het kleine aantal contactpersonen (vijf), was dit tijdstechnisch goed haalbaar. De resultaten van de interviews zijn te lezen in hoofdstuk 4.2. De interview vragen zijn te lezen in bijlage 1. 2.3.3 Enquêtes Voor enquêtes is gekozen om in korte tijd een grotere bereikbaarheid en respons onder de doelgroep studenten te krijgen, die bestaat uit 270 studenten, zodat heel de doelgroep de kans kreeg om haar mening te geven. Door middel van een streefrespons van minimaal 30% kon een representatief beeld geschetst worden van meningen, ervaringen en waarderingen van de zorg voor ouderen. SurveyMonkey (2012) geeft namelijk aan dat een respons tussen 20 en 30% op online enquêtes als zeer succesvol kan worden beschouwd.

10



Of de streefrespons gehaald ging worden, hing af van een aantal verschillende factoren, zoals de relatie met de doelgroep, de manier waarop de studenten benaderd zijn, het onderwerp, de lengte en complexiteit van de enquête. Deze zullen verder in dit hoofdstuk toegelicht worden. Ondanks een zorgvuldig vooronderzoek dat belangrijke input is geweest voor de enquête, was er bij de enquête alsnog kans op een zogenaamde ‘sentimented view’. Dit houdt in dat een kwantitatief onderzoek niet de volledige realiteit van de ervaringen van de participanten zou omvatten (Polit & Beck, 2004). Hierdoor ontstaat het gevaar belangrijke gegevens mis te lopen waardoor het risico op het trekken van onjuiste conclusies ontstaat. Om deze reden is gekozen om enkele open vragen in de enquête op te nemen. Door middel van deze vragen is de mogelijkheid aan de participanten gegeven om een andere/ extra inbreng te geven, buiten de keuzeopties vanuit het vooronderzoek om. Een combinatie van een semi gestructureerd interview en een enquête met gesloten en open vragen was ten behoeve van het trekken van een juiste conclusie o.b.v. een helder en compleet beeld van het onderzoeksonderwerp. De vragenlijst De enquête is een gestructureerde vragenlijst en was eerst opgebouwd in Word. Tijdens het onderzoek was echter besloten om de enquête digitaal af te nemen, gezien de voordelen m.b.t. plaats, tijd en aansluiting op de doelgroep. De enquête is daarom gebouwd en gedistribueerd in het online datacollectie en -analyse programma Qualtrics. Een digitale enquête was sneller en goedkoper en past in bij de generatie van de studenten. Zo waren alle tweede- en derdejaars studenten per e-mail te bereiken voor het invullen van de enquête. Dit dekt beter dan het uitdelen van een schriftelijke enquête in de groepen. Ook de automatische verzameling van gegevens van de enquête was zeer geschikt gezien de beschikbare tijd voor dit onderzoek. In totaal bevat de enquête 7 tot 14 vragen, afhankelijk van de situatie van de respondent (zie tabel 2). De meeste vragen zijn meerkeuzevragen (gesloten vragen) en vragen grotendeels om een:  Mening, in de vorm van helemaal mee eens tot helemaal mee oneens (5 punten schaal)  Ervaring, in de vorm van te veel/ te moeilijk tot te weinig/ te makkelijk (5 punten schaal)  Waardering, in de vorm van zeer negatief tot zeer positief (5 punten schaal). Afhankelijk van de situatie (wel/ niet stage gelopen in de VVT) kreeg de respondent 3 tot 4 open vragen gesteld in de enquête. Daarnaast waren er 2 vragen die de mogelijkheid boden om het (gesloten) antwoord toe te lichten. In de enquête werd gebruik gemaakt van ‘Display Logic’ en ‘Add Skip Logic’, zodat er onderscheid gemaakt werd tussen studenten uit leerjaar 2 en 3. Leerjaar 2 kreeg m.b.t. de keuze voor het uitstroomprofiel (nog te maken of al gemaakt) een taaltechnisch andere vraag dan leerjaar 3. Ook wat betreft het antwoord op de keuze van het uitstroomprofiel VGG waar ‘ja’ of ‘nee’ aangekruist wordt, was een Logic toegevoegd, zodat de studenten met een ‘ja’ een andere vraag kregen dan studenten met een ‘nee’. In de onderstaande tabel is te zien hoeveel vragen de studenten in verschillende situaties moesten beantwoorden. Tabel 2: Aantal te beantwoorden vragen per situatie

Situatie student

Aantal vragen

Stage in de VVT: ja/ nee

A. Algemene gegevens 3 3 5 5

Nee Nee Ja Ja

Sectorkeuze VGG: ja/ nee Ja Nee Ja Nee

B. Organisatie, kwaliteit, begeleiding en overleg 0 0 4 4

C. Beeldvorming en sectorkeuze 4 5 4 5

TOTAAL

7 8 13 14

De enquête was op eigen tempo in te vullen. Naar schatting duurde het invullen ongeveer 6 minuten, wat aan onze streef invultijd van <10 minuten voldeed. De enquête was over een periode van 1,5 week in te vullen, namelijk van 6 februari tot 16 februari. Hiermee had de doelgroep ruimschoots de tijd en keuze om de enquête in te vullen. In verband met privacy redenen werd niet om de naam van de respondent gevraagd. Ook werd door de anonimiteit getracht zo eerlijk mogelijke antwoorden te krijgen en sociaal wenselijke antwoorden te voorkomen. De enquête is opgenomen in bijlage 2. 11



2.4 Determinanten, blocks en topics Na vooronderzoek (zie hoofdstuk 2.3.1 en 3) was een aantal determinanten van belemmering en bevordering voor de uitdaging van stages in de zorg voor ouderen bekend. De relevante gegevens zijn meegenomen in de opzet van de interviews en enquêtes. Ook is gebruik gemaakt van bestaande stagemeters, die al een aantal jaren door de opleiding verloskunde van de HR gebruikt worden. De determinanten staan in variabelen in de onderstaande tabel weergegeven. Tabel 3: Determinanten n.a.v. vooronderzoek

Variabele Afhankelijke variabelen

Determinanten Het te onderzoeken onderwerp: Hoe kan de stage in de zorg voor ouderen in het eerste en tweede leerjaar uitdagender worden.

Onafhankelijke variabelen

Situatie van studenten: Leeftijd, Leerjaar, Stage in de VVT + setting Gedrag van de studenten: Kennis en vaardigheden binnen de stage in de VVT, Beeldvorming, Keuzes binnen de opleiding. Omgeving van de studenten: Setting (organisatie), Begeleiding.

Bij deze variabelen zijn vragen voor de enquête opgesteld. Vervolgens zijn deze vragen in de enquête verwerkt in 3 ‘blocks’ (zie tabel 4 voor de motivatie hiervoor), namelijk: A. Algemene gegevens B. Organisatie, kwaliteit, begeleiding en overleg tijdens je stage C. Beeldvorming en sectorkeuze Tabel 4: Motivatie per block

Block A. Algemene gegevens

Motivatie Door middel van dit block worden gegevens verzameld over de leeftijd, het leerjaar, wel/ niet stage in de VVT, welke zorginstelling en type afdeling. Hiermee kan geanalyseerd worden of meningen, ervaringen en waarderingen van de stage in de VVT verschillen per situatie.

B. Organisatie, kwaliteit, begeleiding en overleg

Dit is een block dat enkel wordt doorlopen door studenten die in de VVT hebben stagegelopen. Er wordt met name gevraagd om meningen, ervaringen en waarderingen van de stage(s) in de VVT.

C. Beeldvorming en sectorkeuze

Block C wordt door iedere respondent doorlopen. Er wordt gevraagd naar de beeldvorming van de VVT/ VGG, of er wel/ niet gekozen is/ wordt voor het uitstroomprofiel VGG en welke redenen hiervoor zijn/ waren. De enquête sluit af met vragen over wat wél kan zorgen voor de keuze VGG en of er nog andere opmerkingen zijn over de stage in de VVT. Dit block bevat relatief veel open vragen, dat een belangrijke meerwaarde kan zijn voor het beantwoorden van de vraagstelling.

Om zowel de resultaten van de enquête als de interviews geordend en onder dezelfde kopjes uit te werken, is besloten om in het rapport met topics te werken. De topics komen voort uit de determinanten en blocks (en dus het vooronderzoek). De volgende topics zijn gekozen:  Setting;  Kennis en vaardigheden;  Begeleiding;  Beeldvorming;  Uitstroomprofiel. 12



2.5 Keuze van onderzoeksparticipanten 2.5.1 Selectiecriteria Inclusiecriteria: Het onderzoek richtte zich op contactpersonen van de zorginstellingen uit het convenant ouderenzorg, en tweede- en derdejaars studenten hbo-v van de Hogeschool Rotterdam. Voor de zorginstellingen is gekozen, omdat zij intensief stagiaires van de HR begeleiden en de handen ineen hebben geslagen om de VGG populairder te maken. Voor de tweedejaars studenten is gekozen, omdat zij in januari 2013 hun tweede (basis-)stage afronden en zij in juni 2013 een keuze voor een uitstroomprofiel gaan maken. Voor de derdejaars studenten is gekozen, omdat zij in januari 2012 hun tweede (basis-)stage hebben afgerond en in juni 2012 een keuze hebben gemaakt voor een uitstroomprofiel. De huidige derdejaars studenten zijn het eerste cohort dat de keuze had om naast de AGZ, GGZ en MGZ ook voor de VGG te kiezen. Exclusiecriteria: De eerstejaars studenten waren uitgesloten van het onderzoek, omdat zij nog geen stage hebben gelopen. De vierdejaars studenten waren uitgesloten, omdat zij niet de keuze hadden om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen. Daarnaast is hun laatste basisstage twee jaar geleden afgerond, wat niet meer recent is. 2.5.2 Selectie van zorginstellingen en studenten In het convenant ouderenzorg zijn vijf zorginstellingen opgenomen, namelijk Laurens, Humanitas, De Zellingen, Argos Zorggroep en De Vierstroom. E-mailadressen van de contactpersonen van deze instellingen zijn ontvangen van Els de Bock en Connie Klingeman. De studenten zijn geselecteerd via het digitale registratiesysteem Osiris, dat de groepsindeling en studievoortgang van studenten bijhoudt. In Osiris is bekend dat er in totaal 157 tweedejaars en 113 derdejaars studenten ingeschreven staan, wat een totaal van 270 studenten geeft. Het aantal inschrijvingen is echter meer dan het aantal studenten dat werkelijk onderwijs volgt. Dit komt omdat het systeem enige vertraging kent in de verwerking van studiebeëindiging en omdat een aantal studenten wél met de opleiding stopt maar zich niet uitschrijft. Omdat niet bekend is hoeveel studenten werkelijk geen onderwijs meer volgen, is besloten om het aantal van 270 studenten aan te houden. Hier is ook de streefrespons op berekend. 2.5.3 Werving De zorginstellingen zijn benaderd via e-mail met het verzoek om medewerking voor het afnemen van interviews. Bij deze e-mail waren de interviewvragen als bijlage toegevoegd, zodat de contactpersonen zich konden voorbereiden. De voorkeur ging uit naar het face-to-face afnemen van de interviews. Voor alle projectleden was 31 januari 2013 een studievrije dag op de VU wat mogelijkheden gaf voor het afnemen van interviews. Helaas bleek er op 31 januari geen mogelijkheid te zijn de instellingen te bezoeken voor het afnemen van de interviews. Om de voortgang van het project te waarborgen, is er voor gekozen de interviews telefonisch in de week van 31 januari af te nemen. Gezien het aantal participanten (vijf) was dit het beste alternatief na face-to-face. Telefonisch onderzoek is namelijk een snelle manier van gegevensverzameling, waarbij beide partijen de mogelijkheid behouden om een vraag/ antwoord toe te lichten en zo nodig door te vragen. De telefonische interviews zijn in de week van 31 januari afgenomen en hadden een duur van 30 tot 40 minuten. De studenten zijn tevens benaderd via e-mail (op 6 februari 2013) met het verzoek om de digitale enquête in te vullen. Er is gekozen om de e-mail vanuit Annemieke Roeland te sturen, vanwege haar naamsbekendheid als docent onder studenten. De overige projectleden worden eerst ‘medestudenten van de Vrije Universiteit’ genoemd en later in de e-mail genoemd bij naam. Een week na de verspreiding van de enquête, namelijk op 12 februari 2013, is een herinneringsmail naar studenten gestuurd om zodoende meer respons te krijgen. Na de herinneringsmail hadden studenten nog 4 dagen de tijd om de enquête in te vullen. Zoals eerder aangegeven werd gestreefd naar een respons van minimaal 30% van de selectie. Dit betekende een streefrespons van 81 studenten.

13



2.6 De methode van data-analyse Voordat de enquête definitief gebruikt ging worden, is deze voor goedkeuring gelezen door een aantal eerder genoemde personen. Daarnaast is de digitale versie meerdere malen getest op juistheid en compleetheid, door middel van de previews en testfunctie van Qualtrics. Hierdoor is de enquête nog een aantal keer aangepast. Voor de analyse van de enquêtes zijn verschillende methoden gebruikt. Dit komt door het gebruik van zowel kwalitatieve als kwantitatieve vragen. De uitwerking van de resultaten is, zoals in hoofdstuk 2.4 beschreven, gedaan in vijf topics, die zijn gekozen om er zowel de enquêtes als interviews mee uit te werken. De gekozen topics zijn 1. Setting, 2. Kennis & Vaardigheden, 3. Begeleiding, 4. Beeldvorming en 5. Uitstroomprofiel. 2.6.1 Analyse van de kwantitatieve vragen Voor het analyseren van de gesloten vragen is het programma van Qualtrics zelf gebruikt. Qualtrics geeft een weergave van statistische gegevens en tabellen van alle antwoorden. Deze zijn te genereren naar een Word document, Excel bestand, PDF bestand of PowerPoint presentatie. Qualtrics heeft onderscheid gemaakt in volledig afgeronde en niet afgeronde enquêtes. Niet afgeronde enquêtes worden niet automatisch meegenomen in de statistieken. De volledig afgeronde enquêtes krijgen per vraag een analyse met daarbij een weergave van de respons (=N), het minimaal gegeven antwoord, het maximaal gegeven antwoord, het gemiddeld, de variantie en de standaarddeviatie. Voor de meeste vragen was een ‘Forced Response’ ingevoerd, waardoor de respondent de vraag verplicht moest beantwoorden om door te gaan met de enquête. De open vragen hadden een ‘Requested Response’ waarin de respondent niet verplicht, maar wel geattendeerd werd op het feit als diegene door wilde met de enquête zonder een eerdere vraag te antwoorden. De belangrijkste resultaten zijn kort en objectief beschreven in hoofdstuk 4 ‘Resultaten’. Later wordt in hoofdstuk 6 een discussie aangegaan tussen het vooronderzoek, de enquêtes en de interviews. Het volledige rapport met de resultaten is opgenomen in bijlage 3. 2.6.2 Analyse van de kwalitatieve vragen In de enquête was ook een aantal open vragen opgenomen. Deze antwoorden zijn ook door Qualtrics (opgesomd) weergegeven in tabellen. De antwoorden moesten handmatig worden geanalyseerd en gecodeerd. Hiervoor is een methode gebruikt die wordt beschreven door Baarda (2005). De eerste stap in de analyse van kwalitatieve data is het labelen. Dit houdt in dat aan elk tekstfragment een kenmerkende naam, omschrijving of andere code wordt gegeven, die relevant is voor het beantwoorden van de vraagstelling. Na het labelen zijn alle voorkomende labels in een opvolgende tabel opgesomd met daarnaast een kolom waarin weergegeven is bij hoeveel respondenten dit label voorkwam. Op die manier is te zien welke labels het meest voorkomen onder de respondenten. Na in schema’s een overzicht te hebben gekregen van de labels van de open vragen, zijn de uitkomsten tekstueel kort samengevat onder de juiste topic in het hoofdstuk 4 resultaten. De uitgebreide schema’s zijn gevoegd in bijlage 3. 2.6.3 Analyse van de interviews De antwoorden vanuit de interviews zijn kort samengevat en tevens onderverdeeld in de topics. Deze zijn in hoofdstuk 4.2 te lezen. De volledige uitwerkingen zijn op te vragen bij de auteurs. 2.6.4 Analyse van de vergelijking tussen de interviews en de enquêtes In de discussie (hoofdstuk 6) worden de overeenkomsten en verschillen in uitkomsten tussen de zorginstellingen (interviews) en studenten (enquêtes) vergeleken. 2.6.5 Analyse van de vergelijking tussen praktijk- en vooronderzoek Door middel van vooronderzoek werd duidelijk welke belemmeringen en bevorderingen worden genoemd voor het wel of niet uitdagend vinden van de zorg voor ouderen en mogelijke oplossingen daarbij. O.a. deze gegevens hebben richting gegeven aan de keuze van de vragen voor de enquête en het interview. Zo kunnen de uitkomsten van de enquêtes en de interviews vergeleken worden met de (statistische/ wetenschappelijke) gegevens uit de literatuur. Dit vormt de discussie in hoofdstuk 6. Vervolgens kan uit deze vergelijking ook een aantal aanbevelingen worden gedaan. 14



2.7 Acties t.b.v. de kwaliteit van het onderzoek In de afgelopen paragrafen zijn meerdere acties omschreven voor het verhogen van de kwaliteit van het onderzoek. In onderstaande tabel zijn de acties overzichtelijk opgesomd. Tabel 5: Acties die de kwaliteit verhogen

Fase

Actie

Doel

Voorbereiding

Peer debriefing

Dataverzameling

Kwantitatief onderzoek Opnemen van open vragen

Controleren van de onderzoeksopzet en -methode Groter bereik onder de doelgroep Het voorkomen van het missen van belangrijke informatie (sentimented view) Bescherming van privacy, selectie en voorkomen van sociaal wenselijke antwoorden

Anonimiteit

Determinanten, blocks & topics n.a.v. vooronderzoek VVT en VGG in mail en begin van de enquête kort toelichten Selectie

Werving

Data-analyse

Algemeen

e

Gestructureerd praktijkonderzoek Voorkomen dat respondenten een ander idee/ verkeerd beeld hebben VVT of VGG

e

2 en 3 jaars studenten Selectie via Osiris (Alle reguliere e e ingeschreven 2 en 3 jaars bereiken) Streven naar >30% respons Niet meer dan één keer de enquête mogen invullen Een knop ‘vorige’ aan enquête toevoegen, zodat eventueel gemaakte fouten hersteld kunnen worden Enquête een week lang open houden voor afronding, bij het niet in één keer afronden van de enquête Aanleiding van het onderzoek noemen i.c.m. situatie studenten (herkenbaar belang benadrukken) Vermelding van een korte en realistische invultijd (op de minuut) Lay-out van de vragenlijst; kort, rustig en professioneel Lengte van de vragenlijst; alleen de relevante determinanten Nadat de toetsen voorbij zijn Herinneringsmail nadat de respons een aantal dagen niet meer oploopt Gebruik van de statistische mogelijkheden van Qualtrics Kwalitatieve vragen labelen (Baarda, 2005) Vermijden van eigen mening Peer evaluatie/ feedback

Voorkomen van selectiebias Passend bij de minimaal geadviseerde 20-30% voor betrouwbare resultaten

Het voorkomen van een bias

Verhoogt respons

Analyseren van gegevens op een betrouwbare manier met uitgebreide mogelijkheden voor vergelijking etc. Gestructureerde manier van analyse van open vragen Behoud van objectiviteit Zodat verschillen in onderzoek, analyse en uitwerking voorkomen kunnen worden

15


3


Vooronderzoek

In dit hoofdstuk is eerst het literatuuronderzoek te lezen. Hierna volgt een samenvatting van de groepsgesprekken met willekeurige tweede- en derdejaars groepen van de hbo-v. Tot slot volgt een conclusie. De informatie uit het vooronderzoek is als input voor het praktijkonderzoek en voor de aanbevelingen gebruikt.

3.1 Literatuuronderzoek Het literatuuronderzoek is een onderdeel van het vooronderzoek en zorgt mede voor input van het praktijkonderzoek. De focus van dit literatuuronderzoek ligt op de deelvragen 1, 2, 3, 4 en 6: 1. Wat motiveert studenten over het algemeen binnen het onderwijs? 2. Wat is uitdagend onderwijs? 3. Hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan? 4. Welke belemmerende en bevorderende factoren worden gesignaleerd door de studenten, docenten en deskundigen uit het werkveld binnen de VVT, die een rol spelen in de keuze van de student voor het uitstroomprofiel VGG? 6. Wat kan binnen het onderwijs en de KPB's veranderd en/ of aangevuld worden, zodat dit studenten motiveert om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen? Het doel was om helder te krijgen hoe een stage in de VVT wordt ervaren en waar volgens de studenten behoefte aan is voor een optimaal leerproces. Tijdens de oriëntatie op het onderwerp werd duidelijk dat de termen Motivatie en Uitdaging veelvuldig in publicaties terug kwamen. Daarom start dit hoofdstuk met wat motivatie is en waardoor dit kan worden gestimuleerd. Vervolgens is beschreven wat uitdagend onderwijs inhoudt. Na deze uiteenzettingen wordt een brug gemaakt naar belemmerende en bevorderende factoren die de beeldvorming van studenten beïnvloeden. Ook wordt beschreven wat nodig is om studenten vanuit de opleiding voor ouderenzorg te motiveren en wat het werkveld hierbij kan bijdragen. Tot slot volgt een conclusie van het vooronderzoek. 3.1.1 Motivatie Motivatie is afgeleid van het Latijnse werkwoord “movere”. Het heeft te maken met de oorzaken van ons gedrag: waarom wij handelen en welke doelen wij nastreven. Motivatie hangt af van interne en externe factoren, die weer afhankelijk zijn van persoonlijke en situationele kenmerken. Motivatie is een dynamisch proces, die door de interactie tussen deze factoren kan veranderen. Onderscheid wordt gemaakt tussen intrinsieke motivatie, veroorzaakt door een bevrediging die inherent is aan de uitgevoerde taak en extrinsieke motivatie, die teruggaat op de beloningen die voortkomen uit de handeling (Clement e.a., 2006). Studenten zijn meestal niet alleen intrinsiek, maar ook extrinsiek gemotiveerd voor hun studie. Hun motivatie is de som van intrinsieke en extrinsieke motivatie. Uitingen van intrinsiek gedrag bij studenten zijn nieuwsgierig zijn, interesse tonen en het leuk vinden om problemen op te lossen. Uitingen van extrinsiek gedrag zijn gericht op het behalen van goede resultaten (diploma), maar ook op het verwerven van status en/of geld. Uit een onderzoek van Kusurkar (2012) blijkt dat de eigen intrinsieke motivatie (leren omdat het leuk is) vergeleken met de extrinsieke motivatie (leren voor beloning) leidt tot betere leerresultaten en prestaties. Intrinsieke motivatie kan worden gestimuleerd door de student zelfstandigheid, feedback en begeleiding te geven. Ook binnen de stage is sprake van intrinsieke en extrinsieke motivatie. Uitgaande van ieders behoefte aan autonomie, verbondenheid en competentie zal de mate waarin deze worden bevredigd, bepalen of de motivatie meer richting intrinsieke motivatie zal verschuiven en zo zal toenemen in kwaliteit (Ryan e.a., 2000).Eén van de aspecten die in een artikel van Eleonore Seron (2006) wordt benadrukt, is het belang van zelfstandigheid (autonomie) op het werk. Dit aspect heeft een positieve invloed op motivatie en daardoor ook op de prestatie. Zelfstandigheid hangt af van meerdere factoren. Als werknemer is het belangrijk om de mogelijkheid te hebben om zelf het werk te kunnen organiseren, zelf te bepalen hoe je het werk wilt uitvoeren en zelf je tijd wilt indelen. Andere factoren die de motivatie vergroten is de feedback die medewerkers krijgen, de afwisseling van de werkzaamheden, de mogelijkheid om het werkproces van begin tot eind te volgen, de sociale ondersteuning (verbondenheid), de mate waarin het werk en de capaciteiten (competenties) van de werknemer op elkaar zijn afgestemd en de mogelijkheden om mee te doen in het beslissingsproces.

16



Ook voor een student geldt dit in zekere mate, waarbij het afstemmen van werk en de capaciteiten van de student, de feedback en de afwisseling van het werk belangrijke motivatiefactoren zijn. Daarnaast hebben emoties invloed op de motivatie. In hetzelfde artikel haalt Seron twee artikelen aan waarin de betekenis van emoties op de motivatie wordt onderstreept. In het eerste artikel hebben Seo, Feldman, Barret en Bartunek onderzocht op welke manier “kernemotie” en motivatie elkaar wederzijds beïnvloeden. Volgens deze onderzoekers is “kernemotie” gebaseerd op twee pijlers: activering en waardering. Verveling is bijvoorbeeld weinig actief en negatief, terwijl opwinding actief en positief is. In het tweede artikel hebben Isen en Reeve de rol van emoties op de intrinsieke en extrinsieke motivatieaspecten onderzocht. Daarbij vroegen zij aan de deelnemers om twee taken uit te voeren, de ene taak was leuk (en deed een beroep op de intrinsieke motivatie) en de andere taak was vervelend maar noodzakelijk (en deed een beroep op de extrinsieke motivatie). Zij constateerden dat de taken met de meeste motivatie werden uitgevoerd als de emoties positief waren De mensen in een goed humeur lijken hun humeur te willen behouden (en daardoor de leuke taak uit te voeren). Maar ze hebben ook verantwoordelijkheidsgevoel voor hun werk. Ze besteden namelijk meer tijd en moeite om de vervelende taak uit te voeren dan de minder vrolijke mensen. Uit bovenstaande komt naar voren dat wanneer een prikkel leuk en opwindend is dit effect heeft op de motivatie. 3.1.2 Wat is uitdagend onderwijs? Naast het onderzoeken wat mensen motiveert, is het voor het onderwijs interessant te weten wat studenten als uitdagend onderwijs ervaren. In een artikel in het vakblad voor opleiders in het gezondheidszorgonderwijs (Coppoolse e.a., 2012) is naast het niveau en de inhoud van het programma ook de rol van de docent onder studenten onderzocht. Volgens de schrijvers is de rol van de docent bij het uitdagen van de studenten belangrijk. Aangegeven wordt dat 30 procent van het studiesucces van de leerlingen door docentkenmerken wordt bepaald. Uit het artikel blijkt dat, naast het inhoudelijke aspect van het programma (kennis), vooral winst te behalen valt in de begeleidende en inspirerende rol van de docent en de wijze van feedback en betrokkenheid van deze. Over het niveau en de inhoud wordt het volgende gezegd: “Het niveau van de opleiding inclusief de toetsing ligt boven het beheerste, waarbij aansluiting net mogelijk is. De student doet activiteiten buiten zijn comfortzone. De inhoud van het programma is boeiend en actueel en sluit aan bij interesses en drijfveren van de student en er zijn uitdagende en inspirerende sleutelervaringen waardoor bij studenten momenten van flow ontstaan”. 3.1.3 Een uitdagende stage in de VVT De vorige paragraaf over uitdagend onderwijs sluit aan bij onderzoeken omtrent een uitdagende stage, specifiek in de VVT. Het artikel van Stichting A+O VVT (Velsen e.a., 2012) stelt namelijk dat stageplaatsen binnen de VVT branche een goed beeld van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg moeten geven, waarbij sprake is van een adequate leeromgeving en begeleiding. Wanneer studenten tijdens hun eerste stage niet in contact gebracht worden met zorgoverstijgende leersituaties, dan krijgen zij onvoldoende de kans het hbo werken denkniveau verder te ontwikkelen. Dit leidt dan tot een negatieve beeldvorming met betrekking tot de ouderenzorg. Juist deze zorgoverstijgende leersituaties geven de student inzicht in de boeiende aspecten van de zorgverlening aan ouderen, die de motivatie om voor deze specialisatie te kiezen alleen maar kan vergroten. Aan de hand van de beroepsrollen van verpleegkundigen leggen de schrijvers uit hoe de student in de gelegenheid kan worden gesteld om de dagelijkse zorgverlening te overstijgen. De beroepsrollen zijn de zorgverlener, de regisseur, de ontwerper, de coach en de beroepsbeoefenaar. In het eerste en tweede leerjaar ligt het accent op het aanleren van de directe zorgverlening. De rol van zorgverlener en regisseur staan hierbij centraal. De student kan deze rollen het beste leren binnen de werkomgeving en binnen de normale dagelijkse directe zorgprocessen. Voorwaarde is dat adequate rolmodellen en een goede begeleidingsstructuur aanwezig zijn. De schrijvers geven aan dat het belangrijk is dat studenten deze directe zorgprocessen niet alleen vanuit de directe zorgverlening, maar ook vanuit een hbo- referentiekader leert benaderen. Om zorgoverstijgende leersituaties te creëren zal de student zich ook moeten kunnen oriënteren op de andere beroepsrollen zodat hij/zij een goed beeld krijgt van de diversiteit van het beroep en geprikkeld en gestimuleerd wordt om zich verder in deze context te willen ontwikkelen. In het artikel staat hierover dat deze zorgoverstijgende leersituaties niet alleen onmisbaar zijn vanwege de oriëntatie op de drie overstijgende beroepsrollen, ze geven de student ook meer inzicht in boeiende aspecten van de zorgverlening aan ouderen. De studenten krijgen een totaalbeeld van de ouderenzorg binnen de VVT-branche en zien zo waarvoor hun hbo competenties nodig zijn. Dat zal ze eerder motiveren om te kiezen voor de ouderenzorg.

17



Voorts zal het kunnen werken binnen een beroepscontext waarbij ook kennisontwikkeling en kennisoverdracht een extra prikkel geven.

sprake is van

3.1.4 VVT in de opleiding Motivatie en uitdaging zijn niet alleen termen die van belang zijn en gevormd worden tijdens een stage. Ook de opleiding heeft grote invloed hierop. In het beleidsrapport van ZonMw (Schuurmans e.a., 2011a) worden de barrières over gerontologie en geriatrie aangegeven die bij de opleidingen het meest worden gezien en aandacht behoeven. Deze barrières zijn het gebrek aan interesse in gerontologie en geriatrie bij studenten, het gebrek aan rolmodellen/voorbeelden in gerontologie/geriatrie in klinische settings, een al overladen curriculum en een negatief beeld van de VGG. In het artikel van Lisa Ann Plowfield (2006) wordt deze lijst aangevuld met een negatief beeld over het lage salaris in de ouderenzorg, geen carrièreperspectief en het niet kunnen werken op hbo-v niveau. Binnen deze barrières worden het gebrek aan rolmodellen/ voorbeelden en het negatieve beeld van gerontologie/geriatrie gezien als grootste barrière, t.g.v. het gebrek aan interesse van studenten. In het artikel heeft het merendeel van de opleidingen aangegeven dat docenten meer moeten worden getraind over ouderenzorg. Docenten zullen weer ervaring moeten opdoen in de ouderenzorg en bijscholingen/trainingen moeten volgen om hun kennisniveau van en motivatie voor gerontologie en geriatrie te verbeteren. Het gebrek aan voldoende gemotiveerde docenten leidt tot een gebrek aan rolmodellen voor studenten en daardoor aan desinteresse. De studenten hebben positieve rolmodellen en voorbeelden uit de ouderenzorg nodig en docenten zouden daarom meer als rolmodellen moeten gaan fungeren. De Leyden Academy heeft, mede financieel gesteund door ZonMw in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg, een inventarisatie van ouderengeneeskunde in de (para)medische curricula uitgevoerd (Schuurmans e.a., 2011b). Hun conclusie over de verpleegkunde was dat de kennis van de laatstejaars verpleegkundige studenten vaak vergelijkbaar was met die van de gemiddelde Nederlander. Daarnaast geeft men aan dat 45 procent van de verpleegkundige studenten niet wil werken met ouderen. Slechts 15 procent kiest daar wel bewust voor. De overige studenten is het om het even. Het kennisniveau van de studenten is laag en het is onduidelijk wat ze precies leren. De beeldvorming over oudere patiënten is niet gunstig en de interesse voor oudere patiënten is gering. In de opleidingen en de praktijk bestaan te weinig rolmodellen. Veelal is de stof niet specifiek genoeg en het studiemateriaal niet uitdagend. In het beleidsrapport van ZonMw (Schuurmans e.a., 2011a) geeft men over de leerstof aan dat ruim de helft van de hbo-opleidingen geriatrie/gerontologie heeft geïntegreerd in andere vakken; een kwart geeft dit in zowel op zich zelf staande als in geïntegreerde vakken. In het artikel “An Educational Framework to support gerontological nursing education at the baccalaureate level” wordt onderstreept dat geriatrische en gerontologische onderwerpen vaak geïntegreerd worden in andere vakken (Plowfield e.a., 2006). De meest onderwezen onderwerpen volgens de hbo-opleidingen en de studenten zijn: normaal verouderingsproces (100%), ethische kwesties (100%) en wettelijke kaders (91,7%). Slaapstoornissen (24,3%), gerontologische/geriatrische zorgmodellen en theorieën (30,9%) en depressie (32,6%) worden volgens de studenten het minst onderwezen, terwijl de hboopleidingen aangaven dat deze vakken wel werden onderwezen. De schrijvers konden geen oorzaak van dit verschil aangeven. Een feit blijft dat de informatie over deze onderwerpen niet goed bij de studenten is blijven hangen. Als advies werd aangegeven om de onderwerpen over gerontologie en geriatrie meer als op zichzelf staande vakken te doceren, waardoor het studentenbewustzijn over het specifieke van verpleegkundige zorg bij ouderen hoger wordt. Dit benadrukt men door aan te geven dat een verband blijkt te bestaan tussen kennis over ouderen en de houding ten opzichte van ouderen. De conclusie is dat, uitgaande van de wisselwerking tussen motivatie, interesse en kennis, als eerste prioriteit moet worden geïnvesteerd in de kennis en ervaring van docenten in de ouderenzorg. Daarnaast moet worden gezorgd voor het stimuleren van een innovatief leerklimaat, waarin binnenen buitenschools leren elkaar versterken (Schuurmans e.a., 2011a). In een artikel uit de Journal of Professional Nursing (Plowfield e.a., 2006) wordt, om de geriatrie en gerontologie meer inhoud te geven binnen het curriculum, een onderwijskundig framewerk beschreven (zie figuur 1) om te komen tot innovatieve leerstrategieën die de studentenparticipatie en enthousiasme in de cursus verhoogd. De wettelijke, ethische en sociale aspecten van de ouder wordende mens zijn daarbij de peilers. Als innovatieve strategieën worden genoemd: het bijwonen van gerontologie en geriatrie congressen, contact met organisaties die zich bezig houden met 18



ouderenzorg, het organiseren van een paneldiscussie waarin ouderen en studenten kunnen discussiëren over hun ervaringen met de zorgprofessionals, het bekijken van films over ouderen en een gratis lidmaatschap van het tijdschrift voor geriatrie en gerontologie.

Figuur 1: Framework for promoting gerontological nursing (Plowfield e.a., 2006:104)

Op de hoogte zijn van nieuwe issues en research op het gebied van de ouderenzorg verhoogd de bewustwording onder studenten. Verder geeft het artikel aan dat mediagebruik ook zeer effectief is en dat studenten het gebruik van films over leeftijdsgerelateerde onderwerpen erg leuk vinden. Interviews met cliënten wordt ook als een effectieve strategie gezien en wordt door de studenten als zeer leerzaam ervaren. 3.1.5 VGG als uitdagend uitstroomprofiel Gerontologische zorg wordt vaak als niet uitdagend gezien en is zelden een positieve carrièrekeuze voor studenten verpleegkunde (Brown e.a., 2008a, Plowfield e.a., 2006). Problemen met werving en behoud in de gerontologische zorg zijn een wereldwijd probleem en strategieën zijn nodig om meer studenten aan te moedigen om voor dit werkterrein te kiezen. De onderzoeksresultaten van de uitgebreide studie Transforming students’ views of gerontological nursing (Brown e.a., 2008a) geven aan dat studenten niet vanzelfsprekend hun verpleegopleiding beginnen met een negatief beeld over het werken met oudere volwassenen, maar dat hun negatieve kijk hierop zich grotendeels ontwikkeld tijdens de studie als een resultaat van stages en buitenschools betaald werk. Studenten verpleegkunde worden vaak blootgesteld aan onderbezette zorgomgevingen waar zij getuige zijn van slechte zorgstandaarden en een negatieve attitude naar oudere mensen. Wanneer ze daarentegen ervaring hebben opgedaan met krachtige leeromgevingen, dan is het veel waarschijnlijker dat zij de gerontologische zorg in een positief licht bezien. Het bevorderen van een krachtige leer- en zorgomgeving kan worden gebruikt om ervoor te zorgen dat studenten het leren zorgen voor ouderen als positief ervaren. Hierdoor kunnen ze hun perceptie over de gerontologische zorg in positief opzicht bijstellen. In een longitudinale studie over een periode van drie en een half jaar (Brown, J. e.a., 2008b), waarin is gekeken naar de wijze waarop studenten hun stage ervaren en welke karakteristieke factoren een krachtige leeromgeving heeft, wordt dieper ingegaan op het feit dat de focus van aandacht en prestatie van de student tijdens de stage verandert. De schrijvers hebben vijf aandachtspunten (focussen) geïdentificeerd, te weten: zichzelf als focus, de opleiding als focus, professionele zorg als focus, de patiënt als focus en de persoon als focus. De student heeft in eerste instantie de focus vooral op zichzelf gericht. Ze komen in een nieuwe omgeving, hebben nog geen ervaring en voelen zich daarin onzeker. Een krachtige leeromgeving speelt daarop in. Een manier om deze angst en onzekerheid weg te nemen, is door van tevoren de student een brief te sturen met alle informatie over de afdeling en een uitnodiging om de afdeling al voor de stage te bezoeken. Wanneer de student zich prettig voelt kan hij/zij zich meer op de volgende focus richten. Pas op het moment dat de student weet dat de leeropdrachten van school kunnen worden behaald, zal er ruimte zijn voor de volgende focus. In een krachtige leeromgeving zal de student door gepassioneerde begeleiders worden gemotiveerd om vragen te stellen en uitdagingen aan te gaan. De daarop volgende focus is de patiënt. De student wil nu door de symptomen en signalen een diagnose en therapie in relatie tot de verpleegkundige activiteiten kunnen stellen. De laatste focus is de persoon vanuit een holistisch oogpunt, waarbij ouderenzorg “werken met” in plaats van “zorg verlenen aan” ouderen wordt. Door in een leeromgeving te werken, waar zowel de zorg als de competenties er toe doen en die oog heeft voor de verandering van focus bij de student, wordt gezorgd dat de student de mogelijkheid krijgt om te groeien van zelfgericht naar mensgericht bezig zijn. 19



In het artikel “Ouderen saai? Integendeel” in het blad Nursing voor Verpleegkundigen (Nursing, 2012) wordt aangeven dat de negatieve beeldvorming van studenten kan worden veranderd door zowel de school als door de maatschappelijke beeldvorming over ouderen. In de media zijn veel negatieve geluiden rondom de ouderenzorg te horen, zoals een te hoge werkdruk en een slechte zorgkwaliteit. VGG-ers lopen tijdens hun stage aan tegen het feit dat in het werkveld het VGG-profiel onbekend is, waardoor het begin van de stage vaak moeizaam verloopt. Voor collega's in het werkveld is het ook niet altijd even duidelijk wat een hbo-v'er zou moeten doen in de zorg voor ouderen. Het rapport verpleegkundigen en verzorgende in internationaal perspectief (Mistiaen e.a., 2011) maakt hier ook melding van en geeft in de conclusie aan wat belangrijk is om aan te werken in Nederland, namelijk “schep duidelijkheid”. Duidelijkheid in wat een verpleegkundige is, kan en mag en een duidelijk onderscheid binnen de niveaus van het beroep verpleegkunde en de daaraan gekoppelde functies. Op deze wijze zal men zich beter kunnen profileren binnen het werkveld. In een publicatie over het VGG-project (Winkel, 2007a) wordt het beeld over de onbekendheid van de VGG bevestigd. Het animo onder studenten is niet groot door een onvoldoende marketing, waardoor de bekendheid met deze nieuwe richting nog onvoldoende is. In dit artikel worden verbeterpunten aangegeven die Jan Hamers, bijzonder hoogleraar verpleging en verzorging in Maastricht tijdens zijn oratie aangaf. Naast punten over de organisatie van de zorg en het beleid gaf hij aan dat de zorg beter verdient op het gebied van onderzoek en het gebruik van wetenschappelijke kennis. En de zorg verdient een evenwichtige publiciteit. Incidenten en misstanden in de ouderenzorg krijgen ruim de aandacht in de media met alle gevolgen voor het zelfvertrouwen van de medewerkers in de ouderenzorg en de aantrekkelijkheid van het werkveld. Het gemis aan academisering van de zorg en (praktijk)onderzoek wordt ook onderschreven in het Talmalectoraat (Stichting A.S.Talma e.a., 2005), waarin wordt aangegeven dat ouderenzorg over het algemeen weinig investeert in kennisontwikkeling en in het bijhouden van kennis, wat juist één van de competenties van de hbo-v’er is. Het rapport verpleegkundigen en verzorgenden in internationaal perspectief (Mistiaen e.a., 2011) maakt hiervan ook melding door te stellen dat onderzoek nodig is om de uitkomsten van verpleegkundig en verzorgend handelen zichtbaar te maken aan de buitenwereld. Een dergelijk onderzoek kan een stimulans zijn om te blijven investeren in een kwalitatief en kwantitatief goed zorgaanbod. In het Talmalectoraat wordt ook beschreven dat het handelen en het beleid in de ouderenzorg nog vaak is gebaseerd op ervaring, traditie en autoriteit, en dat geen gebruik wordt gemaakt van bewezen kennis. De onderzoekstraditie in de zorg voor en ondersteuning aan ouderen is volgens dit lectoraat nog beperkt. In dit lectoraat wordt ook aangegeven dat door het aanbieden van de mogelijkheid een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijk relevante vraagstukken op dit terrein, de studenten de mogelijkheid krijgen kennis te maken met de diversiteit binnen de ouderenzorg en samen te werken met studenten van verschillende opleidingen. Op deze wijze wordt bijgedragen aan positieve beïnvloeding van de beeldvorming rondom ouderen. De beeldvorming kan naast kennis ook door enthousiasme worden beïnvloed. Dit blijkt uit een pilot project tussen HBO verpleegkundige Gerontologie-Geriatrie (VGG) van de Saxion Hogeschool en MeulenbeltZorg met een groep van vier studenten (Winkel, 2007b), waarin deze vier studenten HBOVGG binnen de LeerWerkGroep op zeer enthousiaste wijze een presentatie voor docenten en medestudenten hielden. Mede hierdoor vonden studenten de ouderenzorg leuk en uitdagend. Ook wordt aangegeven dat studenten niet altijd in een gunstige stageomstandigheid verkeren. Daarmee wordt bedoeld de begeleiding, die vaak alleen bestaat uit verzorgenden van niveau 3. Hoewel deze begeleiders vaak wel gemotiveerd zijn en een cursus tot werkbegeleider hebben gevolgd, komen de studenten in deze instellingen, wanneer daar nauwelijks verpleegkundigen van niveau 5 werken, veel te kort en raken niet gemotiveerd om in een verzorgings- of verpleeghuis te werken. Als verbeterpunten werden de volgende punten aangegeven:  Verbetering van de kwaliteit en kwantiteit van praktijk leerplaatsen binnen de ouderenzorg waardoor een verhoging van aantrekkelijkheid van de branche als werkgever ontstaat.  Gericht HBO-verpleegkundigen voor de ouderenzorg opleiden door een krachtige leeromgeving te scheppen die goed aansluit op het zelfstandig en competentiegericht leren.  Creëren van loopbaanmogelijkheden van werknemers. In de genoemde pilot wordt ook aangegeven dat een verschil tussen het competentieprofiel VGG en het algemene competentieprofiel HBO-V vooral zit in de nadruk op psychosociale begeleiding in het VGG profiel De stageplaats voor hbo-v studenten moet een goed beeld geven van de diversiteit,

20



complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg, en daarbij moet ook sprake zijn van een adequate leeromgeving en begeleiding (Velsen e.a., 2012). De schrijvers definiëren een volwaardige stageplaats voor hbo-verpleegkundigen in opleiding als een stageplaats:  waarin de student alle rollen van de hbo-verpleegkundige in de praktijk kan leren en in praktijk kan brengen  waar sprake is van een krachtige leeromgeving  met een adequate begeleiding  welke is ingebed in een ondersteunende infrastructuur. In het pilot project (Winkel, 2007b) wordt over adequate begeleiding gezegd, dat nauwe betrokkenheid tussen de opleiding en kwaliteitszorg functionarissen van de zorginstelling en personeelszaken enerzijds en de regiomanager en de afdelingshoofden anderzijds belangrijk is. Een krachtige leeromgeving voor beginnende HBO-V studenten heeft in een rapport voor de stichting A+O VVT de volgende kenmerken (Velsen e.a., 2012):  de student voelt zich welkom en gewaardeerd;  het leren voor de student wordt centraal gesteld;  de inhoud van de zorgverlening stelt de student in staat de op haar niveau aansluitende zorginhoudelijke competenties te ontwikkelen;  er zijn rolmodellen voor de beginnen HBO-V student aanwezig;  de student krijgt professionele coaching en draagt (mede) zelf de verantwoording voor het leerproces;  de student kan samenwerken met medewerkers van alle aanwezige functieniveaus;  de student kan zich de beroepsrollen van zorgverlener en regisseur eigen maken;  de student kan zich oriënteren op de beroepsrollen van coach, ontwerper en beroepsbeoefenaar. Een krachtige leeromgeving wordt aangetroffen binnen de leerafdeling, ook wel leerwerkplaats genoemd. Met name voor de hbo-studenten is het van belang dat binnen de leerafdeling wordt gedifferentieerd naar opleidingsniveau, zodat de student de gelegenheid krijgt samen te werken met leerling verpleegkundigen niveau 4 en/of leerling verzorgenden niveau 3. Deze aanbeveling wordt onderschreven in een literatuurstudie van het NIVEL (Mistiaen e.a., 2011), waarin staat dat het belangrijk is, dat duidelijkheid bestaat in wat een verpleegkundige is, kan en mag, en dat een duidelijk onderscheid binnen de niveaus van het beroep verpleegkunde wordt aangegeven met de daaraan gekoppelde functies. Naast de rollen van zorgverlener en regisseur moet de student zich ook kunnen oriënteren op de andere rollen. De student kan ervaring opdoen met de coachende rol, bijvoorbeeld door het coachen van mbo- leerlingen. Voor de overige twee beroepsrollen (ontwerper en beroepsbeoefenaar) moet de leerling in de gelegenheid worden gesteld zich een beeld te vormen van de zorgoverstijgende werkprocessen, zoals het bijwonen van een multidisciplinair overleg. Meelopen met een praktijkverpleegkundige, een verpleegkundig specialist of een leidinggevende is voor een beginnend student leerzaam en vooral heel motiverend. Daardoor komt de student in aanraking met andere aspecten van de ouderenzorg binnen de VVT-branche en van de bijdragen die hij/zij daaraan kan gaan leveren (Velsen e.a., 2012). Volgens Van Velsen e.a. (2012) zijn de minimaal noodzakelijke aspecten waaraan een zorgorganisatie moet voldoen om adequate stageplaatsen aan HBO-V studenten in de eerste twee jaar van hun opleiding te kunnen bieden:  aantal beschikbare stageplaatsen: voldoende medestudenten zijn aanwezig om ervaringen uit te wisselen, samen te leren en steun van elkaar te ervaren.  professioneel voorbeeldgedrag: op de werkvloer zijn medewerkers die professioneel voorbeeldgedrag voor de rol van zorgverlener kunnen laten zien.  voorbeeld leergedrag; binnen de zorgorganisatie zijn gevorderde hbo-v studenten, die voorbeeldgedrag kunnen laten zien wat betreft het werkend leren  de student draagt (mede) zelf de verantwoording voor het leerproces. Deze krijgt daarvoor de gelegenheid en wordt daarop aangesproken  coaching vaardigheden: op de werkvloer zijn medewerkers die beschikken over professionele coaching vaardigheden

21


   




verantwoordelijkheid coaching proces: een functionaris is expliciet verantwoordelijk voor de kwaliteit van de coaching die de student krijgt Rol van zorgverlener: de student wordt ingroeiend ingezet als volwaardig zorgverlener met ingroeiend de verantwoordelijkheid voor de zorg die zij levert Rol van regisseur: de student wordt betrokken bij het opstellen of bijstellen van het zorgleefplan. De student krijgt de gelegenheid EVV-taken uit te voeren. De student krijgt ingroeiend de verantwoordelijkheid voor het zorgleefplan roostering: de student wordt ingeroosterd om ‘mee te kunnen kijken’ bij zorgoverstijgende activiteiten, zoals voorwaarden scheppende activiteiten, onderzoeksactiviteiten, activiteiten in het kader van kwaliteitsverbetering, beleidsvoorbereidende activiteiten of onderwijsactiviteiten. De student wordt ingeroosterd om op het eigen niveau te participeren in bovengenoemde zorgoverstijgende activiteiten samenwerking met gevorderde hbo-v studenten: beginnend studenten worden ‘gekoppeld’ aan gevorderde studenten om ‘mee te kunnen kijken’ naar de wijze waarop zij invulling geven aan de beroepsrollen van coach, ontwerper en professional.

De studie Transforming students’ views of gerontological nursing (Brown e.a., 2008) voegt daar aan toe, dat de volgende factoren significant van invloed zijn of een stage als positief of negatief wordt ervaren:  de student voelt zich adequaat voorbereid op de stage;  een goede communicatie tussen de school en de zorginstelling;  een goede relatie tussen begeleider en student;  de student voelt zich welkom en gewaardeerd op de afdeling;  een ondersteunende leeromgeving;  een afdelingshoofd met een positieve attitude naar studenten en hun hulpvragen;  de kwaliteit van de student - patiënt relatie.

3.2 Groepsgesprekken tweede- en derdejaars groepen hbo-v Tijdens het vooronderzoek, dat zoals eerder beschreven met name input heeft gehad in de methode van praktijkonderzoek, zijn o.a. groepsgesprekken met willekeurig twee tweedejaars groepen en een derdejaars groep van de hbo-v gevoerd. Tijdens de groepsgesprekken is naar antwoorden op deelvragen 3 t/m 6 gezocht: 3. Hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan? 4. Welke belemmerende en bevorderende factoren worden gesignaleerd door de studenten, docenten en deskundigen uit het werkveld binnen de VVT, die een rol spelen in de keuze van de student voor het uitstroomprofiel VGG? 5. Hoe ervaren de studenten en de instellingen het uitvoeren van KPB's in de VVT? 6. Wat kan binnen het onderwijs en de KPB's veranderd en/ of aangevuld worden, zodat dit studenten motiveert om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen? De gesprekken vonden plaats in december en januari jl. De derdejaars groep had al twee stages gelopen en de twee tweedejaars groepen liepen op dat moment nog hun tweede stage, waarvan een groot aantal in de VVT. Tijdens de gesprekken is een groot aantal factoren genoemd die “Je wordt ingezet als de keuze voor het uitstroomprofiel VGG beïnvloedt. Deze werkpaard” determinanten zijn meegenomen in de vragen van de enquête en het interview. Maar naast deze methodische functie van de groepsgesprekken als input voor praktijkonderzoek, zijn de gegevens ook relevant om hier te benoemen. Hieronder volgt dan ook een korte beschrijving van de inhoud van de gesprekken. Bij de vraag hoe de studenten hun stage in de VVT ervaren hebben/ ervaren, werden met name negatieve punten genoemd. Studenten ervaarden/ ervaren veel tijdsdruk, weinig sociaal contact met bewoners/ cliënten, weinig werk volgens protocollen, weinig boventallig, veel in zusterpost en hebben het idee dat bewoners niet gehoord worden. Een enkeling noemde dat ze dichtbij de bewoners stond, veel met protocollen werkte en ook een medische en psychosociale kant meemaakte. Deze opmerkingen kwamen met name van studenten die op een afdeling met kleinschalige zorg en/ of psychogeriatrie hebben stagegelopen.

22



Ook werd/ wordt er veel fysieke zorgzwaarte, lopende band werk en eentonigheid ervaren. Een student noemt zelfs dat werknemers in de VVT als werkpaarden worden gezien. Daarbij mist een stuk begeleiding, zowel niveau als een voorbeeldrol. Veel genoemde feedback is bijvoorbeeld: “denk aan je tempo”. Studenten waarderen dit niet en wensen beroepsinhoudelijke feedback. Ook gaf een student als voorbeeld dat zij geen vakjargon meer mocht gebruiken, omdat dit niet werd begrepen door collega’s, wat contra-indiceert met wat ze op de hbo-v leert. Het grootste deel van de studenten kent geen hbo verpleegkundige in de VVT, waardoor inspiratiebronnen missen. Er heerst ook een beeld van ‘oude mensen wassen’ als aan de VGG wordt gedacht. Studenten geven aan dat ze het niet zien zitten om 40 jaar lang zo te werken. Ze willen liever eerst algemene ervaring opdoen of specialiseren en het liefst bij een doelgroep die dichterbij hun belevingswereld staat. Het merendeel wil actie en uitdaging en op een niet onderbemande afdeling werken. Op de vraag wat studenten van de KPB’s vonden, werd “Het uitvoeren van een uitgebreid geantwoord. KPB’s als een standaard MIP klein project kan leuk zijn” formulier invullen, handen wassen of persoonlijke verzorging worden als niet uitdagend gezien. Maar complexere KPB’s als medicatie, wondzorg, zwachtelen en voorlichting zijn aantrekkelijker. Studenten vinden het lastig om ideeën voor nieuwe KPB’s te noemen. Wel wordt genoemd dat het uitvoeren van een klein project leuk kan zijn. Dit kan complexer zijn en langduriger dan een KPB. Daarnaast vinden ze dat de stage instelling actiever mag meedenken om de stage op niveau te krijgen. Tot slot ging het gesprek over de beeldvorming van de VGG. Duidelijk werd dat er weinig aandacht wordt besteed aan de verschillende sectoren. Het uitstroomprofiel VGG is voor veel studenten niet helder en de verwachtingen zijn niet duidelijk. Ook wordt door een groot aantal genoemd dat hun huidige beeldvorming van de VGG écht niet anders wordt. Daarbij wordt genoemd dat de jongeren geen juiste doelgroep is om als VGG’er te laten werken. Als idee wordt gegeven om zittende oudere verpleegkundigen om te scholen voor VGG’er in de VVT, omdat zij meer ervaring hebben en dichterbij de belevingswereld staan. Studenten noemen dan ook om de VGG pas te overwegen als zij rond de 40 à 50 jaar oud zijn.

3.3 Conclusie Werving en behoud in de gerontologische en geriatrische zorg is een wereldwijd probleem. De reden waarom studenten niet in de ouderenzorg geïnteresseerd lijken te zijn, heeft meerdere kanten. Het gebrek aan rolmodellen en voorbeelden uit de ouderenzorg en het negatieve beeld van de VVT/ VGG zijn hierbij de grootste oorzaak. Ook bestaat een gebrek aan kennis over ouderen. Studenten beginnen hun verpleegopleiding niet vanzelfsprekend met een negatief beeld over het werken met ouderen; het negatieve beeld ontwikkelt zich grotendeels tijdens de studie als een resultaat van stages en buitenschools betaald werk. Om deze negatieve beeldvorming te veranderen, is het belangrijk om de motivatie van studenten te kennen. Intrinsieke motivatie leidt tot betere leerresultaten en prestaties en kan worden gestimuleerd door de student zelfstandigheid, feedback en goede begeleiding te geven. Om vanuit de opleiding de beeldvorming te veranderen, zal moeten worden geïnvesteerd in de kennis en ervaring van de docenten in de ouderenzorg. Het is aan te raden om de onderwerpen over gerontologie en geriatrie meer als op zichzelf staande vakken te doceren, waardoor het bewustzijn van studenten over het specifieke van verpleegkundige zorg bij ouderen zal stijgen. De inhoud moet boeiend en actueel zijn en aansluiten bij de interesses en drijfveren van de student. Ook moeten uitdagende en inspirerende sleutelervaringen aanwezig zijn, waardoor bij studenten momenten van flow ontstaan Informatieverstrekking vanuit de opleiding over de rol van een VGG-ers is belangrijk om de diversiteit (teamleider, case manager, praktijkverpleegkundige, zorgcoördinator en, wijkverpleegkundige) van de VGG-er te benadrukken. Op dit moment heerst bij studenten een beeld dat het werk binnen de zorg voor ouderen niet specialistisch kan zijn en weinig doorgroeimogelijkheden kent. Studenten zien weinig tot geen inspiratiebronnen. De docent zal zich meer bewust moeten worden van het feit dat hij/zij hierin een belangrijke rol speelt. Een gemotiveerde docent is een positief rolmodel en een voorbeeld voor de student. Winst valt vooral te behalen in de begeleidende en inspirerende/betrokken rol van de docent en de wijze van feedback.

23



Het werkveld kan ook een grote bijdrage leveren aan de beeldvorming van de student. Dit door stageplaatsen aan te bieden die een goed beeld geven van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg, en waar sprake is van een adequate leeromgeving en begeleiding. Een stageplaats is volwaardig en aantrekkelijk wanneer de student alle rollen van de hbo-verpleegkundige in de praktijk kan leren en brengen en een krachtige leeromgeving bestaat met een adequate begeleiding/infrastructuur. Binnen een krachtige leeromgeving wordt het leren centraal gesteld, kan de student op haar niveau zorginhoudelijke competenties ontwikkelen, zijn rolmodellen aanwezig, krijgt de student professionele coaching, draagt de student (mede) zelf de verantwoording voor het leerproces en kan de student zich naast de beroepsrollen zorgverlener en regisseur, zich ook oriënteren op de andere beroepsrollen.

Dit oriënteren biedt een zorgoverstijgende leersituatie, die de student inzicht geeft in de boeiende aspecten van de zorgverlening aan ouderen, die de motivatie om voor deze specialisatie te kiezen vergroot. Deze zorgoverstijgende leersituaties kunnen worden gecreëerd door de student mee te laten lopen met een praktijkverpleegkundige, een verpleegkundig specialist of een leidinggevende, of door het bijwonen van een multidisciplinair overleg. Door het aanbieden van de mogelijkheid een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijk relevante vraagstukken kunnen studenten de mogelijkheid krijgen kennis te maken met de diversiteit binnen de ouderenzorg en samen te werken met studenten van verschillende opleidingen Ook wordt aangegeven dat onderzoek en het gebruik van wetenschappelijke kennis een stimulans zal zijn om te blijven investeren in de kwaliteit en kwantiteit van de ouderenzorg. Ook zo wordt bijgedragen aan een positieve beïnvloeding van de beeldvorming over ouderen. Daarnaast kan een evenwichtige publicatie over de ouderenzorg de beeldvorming van studenten beïnvloeden en de aantrekkelijkheid van het werkveld vergroten Tot slot moet, naast de veel genoemde aanbevelingen uit onderzoeken, wel genoemd worden dat het aantrekkelijker maken van de VGG voor jonge studenten een complexe situatie is. Dat blijkt met name uit de groepsgesprekken. Want ondanks dat de beeldvorming niet duidelijk en helder is bij studenten, lijken ze hier ook niet direct geïnteresseerd in te zijn, en vinden het moeilijk om überhaupt bevorderende factoren te noemen. Uit het praktijkonderzoek zal blijken welke factoren de grootste rol spelen in het beïnvloeden van de motivatie en uitdaging van studenten, hoe dit samenhangt met de literatuur en hoe dit meegenomen kan worden in de aanbevelingen.

24


4


Resultaten

Dit hoofdstuk begint met een beschrijving van de respons op de enquête en de interviews. Vervolgens is het hoofdstuk onderverdeeld in vijf topics, zoals in hoofdstuk 2.6 aangegeven. De deelvragen die in dit hoofdstuk aan de orde komen zijn: 3. Hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan? 4. Welke belemmerende en bevorderende factoren worden gesignaleerd door de studenten, docenten en deskundigen uit het werkveld binnen de VVT, die een rol spelen in de keuze van de student voor het uitstroomprofiel VGG? 5. Hoe ervaren de studenten en de instellingen het uitvoeren van KPB's in de VVT? 6. Wat kan binnen het onderwijs en de KPB's veranderd en/ of aangevuld worden, zodat dit studenten motiveert om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen? Iedere gesloten en open vraag uit de enquête is ingedeeld in het best passende topic. De belangrijkste/ meest relevante resultaten zullen in dit hoofdstuk beschreven staan. De uitgebreide resultaten zijn te lezen in bijlage 3. Na de resultaten van de interviews volgt een weergave van de resultaten op de interviews. Ook deze resultaten zijn ingedeeld in de vijf topics. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een korte samenvatting van de groepsgesprekken die hebben plaatsgevonden met de tweedejaars en derdejaars groepen.

4.1 Enquête De inclusiecriteria voor de enquête betrof reguliere tweede- en derdejaars studenten hbo verpleegkunde. Volgens het registratiesysteem Osiris waren er 157 tweedejaars en 113 derdejaars studenten ingeschreven, wat een totale wervingselectie van 270 studenten is. Echter zijn er van dit aantal naar verwachting 10 tot 20 studenten niet meer actief op de opleiding, maar staan nog wel geregistreerd. Omdat niet bekend was om hoeveel studenten dit ging, is de respons alsnog berekend op basis van 270 studenten. Het streven voor dit onderzoek was een respons van 30% van de selectie, zoals in hoofdstuk 2 te lezen is. In totaal hebben 123 van de 270 uitgenodigde studenten de enquête geopend, wat een respons van 45,6% is. Echter hebben 118 studenten de enquête werkelijk gestart, wat een respons van 43,7% is. Respons tweedejaars studenten: 76 van de 157 = 48,4% Respons derdejaars studenten: 42 van de 113 = 37,2% Deze respons ligt boven de streefrespons van 30%, wat daardoor ruim bijdraagt aan de betrouwbaarheid van het onderzoek. 4.1.1 Setting Leerjaar De enquête is ingevuld door 76 tweedejaars en 42 derdejaars studenten. Zij vertegenwoordigen respectievelijk 64% en 36% van de respondenten. Leeftijd Ruim de helft van de respondenten heeft een leeftijd tussen 20 en 25 jaar. Een derde heeft een leeftijd van <20 jaar. 5% van de respondenten vertegenwoordigen een leeftijd van 26 jaar of ouder. Stage gelopen in de VVT Een kwart van de respondenten heeft in leerjaar 1 stagegelopen in de VVT en een kwart heeft dat in het tweede leerjaar gedaan. Bijna 40% heeft in beide leerjaren stagegelopen in de VVT. 12 van de 118 studenten heeft geen stagelopen in de VVT en vervolgden de enquête dus met block C. Stageinstelling De studenten konden bij deze vraag aangeven bij welke zorginstelling zij in leerjaar 1 en/ of 2 hun stage in de VVT hebben gelopen. Het was dus mogelijk om meerdere antwoorden aan te kruisen. Qua instellingen uit het convenant ouderenzorg zijn Laurens met 25% en Humanitas met 15% de grootste aanbieders van stageplaatsen voor leerjaar 1 en 2. In tabel 6 is te zien dat het overgrote deel van de studenten stage heeft gelopen in een andere instelling. Veel genoemde instellingen zijn Aafje, Rivas Zorggroep, Zorgcombinatie Nieuwe Maas en Careyn, waar opvolgend 21, 9, 8 en 7 studenten in leerjaar 1 en/ of 2 hebben stage gelopen. Dat maakt dat Laurens en Aafje uitschieters zijn in het aanbod van stageplaatsen.

25



Tabel 6: Aantal studenten binnen zorginstellingen # Answer

Response

%

1

Laurens

25

24%

2

Argos Zorggroep

9

9%

3

Humanitas

15

14%

4

De Vierstroom

0

0%

5

De Zellingen

3

3%

6

Anders, namelijk

78

74%

Soort afdeling 65% van de studenten heeft in de somatiek stage gelopen en 67% heeft in de psychogeriatrie stage gelopen. Dit aantal is dus bijna evenredig aan elkaar. 4.1.2 Kennis en vaardigheden Ruim de helft (52%) van de studenten die in de VVT stage hebben Werkzaamheden gelopen vindt dat zij op school voldoende kennis en vaardigheden tijdens stage zijn te over de VVT heeft opgedaan. Een kleine 20 % vindt dit onvoldoende makkelijk, wat als en wil graag meer kennis en vaardigheden over de VVT opdoen op negatief wordt ervaren. school. Een aantal van deze studenten geeft aan dat dit vooral geldt voor de psychogeriatrie. Hetzelfde beeld geven studenten weer over het hebben van voldoende kennis en vaardigheden bij aanvang van de stage in de VVT (60 % van de studenten positief, 17 % vindt het niet voldoende). Bijna 60% van de studenten ervaren de werkzaamheden tijdens de stage in de VVT als te makkelijk. 35% ervaart de moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden goed. Van de studenten waardeert bijna 40% de moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden als negatief tot zeer negatief. 40% van de studenten houdt het in het midden en 22% waardeert de moeilijkheidsgraad als positief. Wanneer we specifiek vragen naar de moeilijkheidsgraad van de KPB’s tijdens de stage, ervaart 31% van de studenten de KPB’s als te makkelijk terwijl 63% van de studenten deze als goed ervaart. De waardering is bij 20% van de studenten negatief, 45% heeft geen mening en 34% is positief over de moeilijkheidsgraad van de KPB’s. Ruim de helft van de studenten (58%) ervaart de uitdaging van de KPB’s als goed. 34% vindt de uitdaging te weinig. De uitdaging waardeert 32% van de studenten als positief, 25% als negatief en 43% van de studenten heeft hierover geen mening. Op de vraag: “Ik kon kiezen uit voldoende aantal KPB’s tijdens mijn stage in de VVT” antwoord het merendeel van de respondenten (60%) tevreden te zijn. Iets minder dan 20% is ontevreden. Tabel 7: Vraag 6 uit de enquête # Question

Helemaal mee oneens

Mee oneens

Neutraal

Mee eens

Helemaal mee eens

N

Mean

1

Ik heb mijn stage in de VVT als uitdagend ervaren

14

35

21

26

5

101

2.73

2

Ik kon kiezen uit een voldoende aantal KPB’s tijdens mijn stage in de VVT

1

18

21

50

11

101

3.51

3

Het uitvoeren van de KPB’s heeft negatieve invloed op mijn keuze voor de VGG (verpleegkundige gerontologie & geriatrie)

6

38

43

11

3

101

2.67

4

Ik beschikte bij aanvang van mijn stage in de VVT over voldoende kennis en vaardigheden

2

15

23

55

6

101

3.48

5

Ik heb mijn stage in de VVT als ‘lopende band werk’ ervaren

7

32

15

37

10

101

3.11

6

Ik werd ingezet als extra arbeidskracht tijdens mijn stage in de VVT

7

17

16

30

31

101

3.60

26



4.1.3 Begeleiding In vraag 6 (zie tabel 7 op de vorige pagina) geven de respondenten aan dat zij de stage in de VVT niet uitdagend vinden (49% mee oneens/helemaal mee oneens en 21% neutraal), het ervaren als lopende band werk (46,5% mee eens/helemaal mee eens en 15% neutraal) en zich vooral een extra arbeidskracht voelen (60% mee eens/ helemaal mee eens en 16% neutraal). Ook in vraag 17 wordt dit (geen uitdaging, lopende band werk, meer variëteit en diversiteit) duidelijk aangegeven als reden om niet voor de VGG te kiezen. Een groot deel van de studenten ervaart de begeleiding als te weinig en waardeert dit negatief. Er is te weinig tijd, te weinig niveau en te weinig stimulerende benadering. Een rolmodel wordt erg gemist.

Uit vraag 11 blijkt dat de respondenten de stage juist als uitdagend ervaren wanneer er veel afwisseling in het werk is (32%) en er meer complexe zorgvragen zijn (15%). Daarnaast wensen ze graag begeleiding op niveau 4/5, waardoor er meer verdieping in het leerproces kan ontstaan. Ook zien ze graag een rolmodel die alle facetten van de VGG kan laten zien (32%). Tot slot willen ze minder werkdruk waardoor er meer ruimte ontstaat voor eigen

onderzoek. Echter op vraag 7.12 (zie tabel 8), waarin gevraagd wordt of er een rolmodel op hbo niveau en/of VGG’er aanwezig was op de stage, was het antwoord van de respondenten overwegend negatief (81%). Ook de waardering hierop scoorde evenredig negatief (73%). Het niveau van de begeleiding, de tijd die men er voor uit trekt en de stimulerende benadering van de begeleiding werden overwegend negatief ervaren (bijna 58%, 58% en 52%) echter de waardering voor deze vragen was minder negatief ten opzichte van de ervaring (bijna 47%, 490% en 41%). Hoe deze discrepantie te verklaren is, is niet duidelijk en zou eventueel nog verder onderzocht kunnen worden. Tabel 8: Vraag 7 uit de enquête # Question

Te weinig/ te makkelijk

Weinig/ makkelijk

Goed

Veel/ moeilijk

Te veel/ te moeilijk

Mean

1

De variëteit in zorgproblemen van de toegewezen patiënten

8

43

33

4

0

88

2.38

2

De fysieke zorgzwaarte

2

8

31

39

8

88

3.49

3

De beschikbare tijd voor sociale momenten/ contact met bewoners

12

25

32

18

1

88

2.67

4

De moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden

11

41

31

4

1

88

2.35

5

De moeilijkheidsgraad van de KPB’s

3

24

55

6

0

88

2.73

6

De uitdaging van de KPB’s

7

23

51

7

0

88

2.66

7

De gelegenheid voor interactie met collega’s/andere disciplines

7

29

42

9

1

88

2.64

8

De mogelijkheden voor eigen inbreng

5

23

43

16

1

88

2.83

9

Het niveau van de begeleiding

22

29

31

4

2

88

2.26

10

De beschikbare tijd voor begeleiding

21

30

32

3

2

88

2.26

11

Een stimulerende benadering van de begeleiding

17

29

32

7

3

88

2.43

12

De aanwezigheid van een rolmodel (hbo niveau en/ of VGG’er)

47

24

13

3

1

88

1.72

In vraag 11 werd de begeleiding door 23 van de 72 respondenten (32%) als belangrijk ervaren om de stage binnen de VVT uitdagender te maken. De studenten geven aan dat enerzijds het niveau van de stagebegeleider van belang is Tijdens de stage in de VVT en anderzijds de wijze waarop de stagebegeleider begeleidt. Tijd wordt een rolmodel op nemen voor de student, stimulerend en uitdagend zijn, de hbo-niveau erg gemist studenten serieus nemen en open staan voor EBP zijn voor de student belangrijk. Eén respondent vatte het probleem van de begeleiding kernachtig samen: “De VVT is gevuld met ‘oudere’ door de wol geverfde dames met voldoende ervaring. Hun referentiekader staat alleen erg ver van de onze vandaan”. Als tip voor de stage in de VVT wordt in vraag 19, naast zorgen voor uitdaging en rolmodel, de begeleiding door de meeste respondenten aangegeven als nuttig.

27



In vraag 17 wordt aangegeven dat, naast het vinden van geen uitdaging, het ontbreken van variëteit/ diversiteit en van een rolmodel redenen kunnen zijn om het uitstroomprofiel VGG juist niet te kiezen. Al met al komt het er steeds op neer dat studenten begeleiding op niveau 4/5 willen, samen willen werken met of meer wil weten van een rolmodel HBO-VGG-er. Daarnaast willen ze meer verantwoordelijkheid hebben, meer eigen taken en meer variëteit en diversiteit in het werk zien. 4.1.4 Beeldvorming Wanneer naar de antwoorden van vraag 17 gekeken wordt, geeft dit een goed beeld van de beeldvorming die studenten van de VGG hebben en niet voor dit profiel kiezen. Weinig uitdaging, niet leuk, ouderenzorg is leuk als bijbaantje, weinig variatie, onder het hbo-v niveau, weinig doorleermogelijkheden, te weinig verpleegtechnische “De VVT is gevuld met handelingen, eentonig, elke dag hetzelfde, beperkte tijd ‘oudere’ door de wol geverfde voor contact, te jong voor oudjes en veel nare dingen dames met voldoende ervaring” zoals de dood worden als belemmerende factoren genoemd. Dit zijn slechts een aantal reacties, maar ze laten goed zien wat de beeldvorming van de VGG is. In vraag 9 is de beeldvorming van de VVT na de stage zowel wat betreft de ervaring (60%) als de waardering (bijna 37,5% negatief, 33% neutraal en 29,5% positief) veranderd. In vraag 16 en 17 konden studenten redenen aangeven waarom ze wel of niet voor de VGG gekozen hebben/ gaan kiezen. Vraag 16, waarin gevraagd werd 3 redenen op te noemen waarom de betreffende student wel voor de VGG gekozen had of gaat kiezen, is door 1 student beantwoord. Deze vraag werd alleen geactiveerd als diegene voor de VGG zal kiezen of heeft gekozen. Dat zou betekenen dat op dit moment slecht 1 van de ruim 100 respondenten voor de VGG zal kiezen/ heeft gekozen. Vraag 17, waarin redenen worden gegeven om niet voor de VGG te kiezen, is uitgebreid beantwoord. Uit de antwoorden blijkt dat er nog een grote onbekendheid voor het uitstroomprofiel VGG bestaat. 4.1.5 Uitstroomprofiel Slechts 2 van de 100 Het topic uitstroomprofiel is ook met een aantal enquêtevragen respondenten kiest/ onderzocht. Daaruit komen de volgende resultaten. heeft gekozen voor de VGG Het uitvoeren van de KPB’s heeft voor de grote groep studenten (44%) geen negatieve invloed op een keuze voor de VGG. Een bijna zo grote groep (43%) heeft geen mening. Veel studenten (ruim 80%) ervaren de aanwezigheid van een rolmodel (hbo-niveau en/of VGG’er tijdens de stage als weinig of te weinig. De waardering hiervoor is ook negatief door 73% van de studenten. 10% vindt het wel positief dat er geen rolmodel aanwezig is. De beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG (zie tabel 9) is voor 41% van de studenten helder, 30% geeft aan dat niet helder is. Van de 14 studenten die toelichting hebben gegeven bij de vraag: “Mijn beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG is helder” valt op dat 8 studenten aangeven onvoldoende informatie te hebben gekregen over het uitstroomprofiel VGG. Tabel 9: Vraag 12 uit de enquête # Question

Zeer mee oneens

Mee oneens

Neutraal

Mee eens

Zeer mee eens

Mean

1

Op school heb ik voldoende kennis/ vaardigheden opgedaan over de VVT

0

19

29

47

5

100

3.38

2

Mijn beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG is helder

5

25

29

36

5

100

3.11

e

Slechts 1 van de 61 studenten van de 2 jaars respondenten geeft aan voor de VGG te kiezen en slechts 1 van de 39 derdejaars “Andere respondenten heeft gekozen voor de VGG. uitstroomprofielen zorgen Een student heeft vraag 16: “Geef hieronder je top 3 punten aan ter voor meer uitdaging” onderbouwing van je keuze voor het uitstroomprofiel VGG” beantwoord. Met 2 antwoorden:  Het werken met ouderen geeft mij voldoening  Er zijn veel werkmogelijkheden in de VGG.

28



De belangrijkste reden voor een keuze voor een van de andere uitstroomprofielen is dat deze uitstroomprofielen zorgen voor meer uitdaging. Meer dan de helft van de 93 studenten geeft dit aan. Op een goede tweede plaats zegt 37% van de studenten geen interesse (voorkeur andere sector) te hebben en nog eens 27% geeft aan dat het profiel van hun keuze meer variatie en diversiteit biedt. Onderdeel C van de enquête over beeldvorming en Uitdaging, variatie, sectorkeuze is door 99 studenten ingevuld. Van de 99 afwisseling en complexiteit in hebben 98 studenten aangegeven dat zij niet voor de VGG de vaardigheden en meer gaan kiezen/ hebben gekozen. informatie over het Deze 98 studenten kregen verder in de enquête een vraag uitstroomprofiel zou studenten wat er wél voor zou kunnen zorgen dat zij voor de VGG bevorderen om de VGG te kiezen. zullen kiezen/ hadden gekozen. 78 studenten hebben de vraag beantwoord, waarvan voor 66 studenten de antwoorden uitdaging (13x), informatie (13x) en variatie (11x) het meest voorkwamen. De meest bevorderende factoren om voor de VGG te kiezen zijn uitdaging, informatie en variatie. Studenten willen uitgedaagd worden in de VVT en willen graag afwisseling in werkzaamheden. Naast afwisseling mogen de werkzaamheden ook complexer. Niveau 5 mag duidelijker zichtbaar zijn op de werkvloer, op zowel takengebied als collega’s. Tijdens de stageperiode wordt een rolmodel op hbo niveau gemist. Dit komt ook terug in de begeleiding, die volgens een aantal respondenten van hoger niveau mag zijn. Een andere veel genoemde factor is informatie. Informatie over de VGG, zoals de functies van een hbo verpleegkundige in de VVT, de doorgroeimogelijkheden, de verschillen tussen andere sectoren en een positievere benadering van de VGG kan stimuleren om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen. Deze informatie wordt op dit moment gemist in het onderwijs. Ook geeft een groot aantal respondenten aan dat niets hen kan stimuleren om voor de VGG te kiezen. Zij vinden het profiel niet bij zichzelf passen, hebben slechte ervaringen van hun stage en/ of hebben een andere toekomst in gedachten. 4.1.6 Verschil tussen leerjaar 2 en 3 De meeste resultaten van afzonderlijk leerjaar 2 (n=76) en 3 (n=42) verschillen niet noemenswaardig. Wel hebben studenten uit leerjaar 3 meer lopende band werk ervaren tijdens hun stage. Ook vonden zij de werkzaamheden en KPB’s minder moeilijk en uitdagend. De beeldvorming van werken in de VVT, mate van kennis en vaardigheden en beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG is vergelijkend aan elkaar. 4.1.7 Verschil in leeftijden Onder de 20 jaar oud: Er waren 39 respondenten onder de 20 jaar oud. De stagiaires uit deze leeftijdscategorie ervaren meer uitdaging in hun stage. Wel ervaren zij minder interactie met andere disciplines en minder mogelijkheden voor eigen inbreng. Ook het niveau, de beschikbare tijd en een stimulerende benadering van de begeleiding wordt lager ervaren, wat vervolgens lager gewaardeerd wordt. Verder zijn er geen grote verschillen met de andere leeftijdscategorieën. Wel waarderen zij de mate van zorgzwaarte hoger, terwijl de zwaarte ongeveer hetzelfde ervaren wordt. Qua kennis en vaardigheden van de VVT en beeldvorming van het uitstroomprofiel zijn er geen duidelijke verschillen. >26 jaar oud: Niet alleen de jongste groep, maar ook de oudste groep kan bekeken worden. Er waren 6 respondenten boven de 26 jaar oud. Bij deze groep worden grotere verschillen gezien in ervaring en waardering. Zo hebben KPB’s minder invloed op hun mogelijke keuze voor het uitstroomprofiel VGG. Het grootste verschil wordt gezien in de inzet als extra arbeidskracht, die zij hoger ervaren. Daarbij ervaren ze minder variëteit in zorgvragen. Wel zijn ze positiever over de begeleiding, en dan met name het niveau en de aanwezigheid van een rolmodel. Wel moet genoemd worden dat zij minder mogelijkheid voor eigen inbreng ervaren. Ondanks deze punten waarderen ze bijna alle stellingen alles positiever. Tot slot ervaren ze evenveel voldoende kennis en vaardigheden over de VVT, maar hebben een minder helder beeld VGG, vergeleken met stagiaires van andere instellingen. 29



4.1.8 Verschil tussen zorginstellingen Laurens: De 25 stagiaires die bij zorginstelling Laurens hebben stagegelopen, zijn positiever over hun mate van kennis- en vaardigheidsniveau bij aanvang van de stage. Ook ervaren zij meer mogelijkheden in het uitvoeren van KPB’s. Wel ervaart 80% te worden ingezet als extra arbeidskracht, tegenover ongeveer 57% van de stagiaires in andere instellingen. Zij ervaren het niveau, beschikbare tijd en stimulering van begeleiding hoger, maar waarderen dit vervolgens niet aanzienlijk meer. Zij ervaren de interactie tussen disciplines en het hebben van eigen inbreng minder, maar waarderen dit ook niet minder dan stagiaires van andere instellingen. De beeldvorming van werken in de VVT van het uitstroomprofiel VGG is ongeveer gelijk. Humanitas: De 15 stagiaires die bij zorginstelling Humanitas hebben stagegelopen, ervaren zich minder ingezet als extra arbeidskracht. Wel vinden zij dat het uitvoeren van KPB’s hun mogelijke keuze voor de VGG negatiever beïnvloedt. Ook ervaren zij meer fysieke zorgzwaarte, minder interactie met andere disciplines en minder aanwezigheid van rolmodellen, waarvan de laatste het meeste afwijkt van stagiaires van andere instellingen. Nagenoeg alle stellingen van vraag 7 worden negatiever gewaardeerd, waarvan de interactie met andere disciplines, mogelijkheden voor eigen inbreng en aanwezigheid van rolmodellen aanzienlijk lager worden gewaardeerd. Wel scoren de stagiaires van Humanitas hoger op de mate van hun kennis van de VVT en het uitstroomprofiel van de VGG is meer helder. Argos: De 9 stagiaires die bij zorginstelling Argos Zorggroep hebben stagegelopen, scoren bijna overal hoger. Zij ervaren hun stage als meer uitdagend en minder als lopende band werk, vergeleken met stagiaires van andere instellingen. Een uitschieter is de mate van kennis en vaardigheden, die hoger wordt gescoord. Qua ervaring wordt vooral de tijd voor bewoners, mogelijkheden voor eigen inbreng, niveau van begeleiding en aanwezigheid van een voorbeeldrol hoger gescoord. Qua tijd van begeleiding minder. Zij ervaren de moeilijkheidsgraad en uitdaging van de werkzaamheden en KPB’s hoger. Met name de aanwezigheid van een rolmodel wordt hoger gewaardeerd. Ook zijn zij positiever over hun beeldvorming van de VVT na hun stage. De Zellingen en De Vierstroom: Er was te weinig respons van stagiaires die in zorginstellingen De Zellingen en De Vierstroom hebben stage gelopen om de vergelijken. Overige zorginstellingen: Van de respondenten hebben 78 studenten (ook) bij andere zorginstellingen stagegelopen. Deze gegevens zijn, vanwege technische en tijdsaspecten, niet vergeleken met andere instellingen.

4.2 Interviews zorginstellingen De inclusiecriteria voor het interview betrof de vijf zorginstellingen uit het convenant ouderenzorg. Vier van de vijf instellingen, namelijk Laurens, Humanitas, De Zellingen en De Vierstroom, hebben uiteindelijk deelgenomen aan ons onderzoek. De instellingen zijn vertegenwoordigd door:  Mw. G. van Veelen, Zorgteammanager verpleging en verzorging thuiszorg Zellingen.  Dhr. D. Lorwa, Kwaliteitsmedewerker Humanitas Dhr. D. heeft tevens input gehad vanuit praktijkbegeleider en werkbegeleiders.  Mw. K. Koning, Projectopleider Opleidingen Laurens, Mw. K heeft tevens input gehad vanuit praktijkbegeleiders en werkbegeleiders.  Mw. P. Schulten, Praktijkopleider/ Trainer De Vierstroom.

30



4.2.1 Setting Binnen de zorginstellingen werken vooral niveau 3 en 4 verzorgenden/ verpleegkundigen en een enkele niveau 5 verpleegkundige. Wel zijn er binnen de instellingen diverse verpleegkundigen in opleiding voor de opleiding post HBO-VGG. De bedoeling is om deze verpleegkundigen dan in te zetten op de begeleiding en er voor te zorgen dat zij een stimulerende factor worden (rolmodel). Bij Laurens werkt wel al een gediplomeerd VGG-er, zij is tevens teamleidster. 4.2.2 Kennis en vaardigheden Vanuit de interviews wordt aangegeven dat de algemene kennis wel aanwezig is. Er wordt wel opgemerkt door met name Dhr. Lorwa van Humanitas dat de specifieke kennis met betrekking tot de geriatrie/ gerontologie vrij beperkt is. Er wordt van de studenten verwacht Er wordt van de studenten verwacht dat ze zich van tevoren dat ze zich van tevoren zelf verdiepen in wat voor zorginstelling ze komen en welke verdiepen in hun stageadres leerdoelen ze op kunnen stellen die specifiek voor de en in wat de ouderenzorg inhoudt. ouderenzorg zijn. Alle geïnterviewden geven aan dat ze vinden dat de huidige KPB’s te behalen zijn binnen de stage in de ouderenzorg. Wel wordt er aangegeven dat het door de student als minder uitdagend kan worden ervaren door het negatieve beeld over de VVT. Ideeën voor nieuwe/ uitdagender KPB’s zijn:  Veldonderzoekjes waar de praktijk geen tijd voor heeft bijvoorbeeld een risico inventarisatie doen op; ondervoeding, medicatie, decubitus etc.  Omgaan met dementie ( hoe ga je hiermee om, wat/ hoe is hun belevingswereld)  Agressie/ gedragsproblemen  Comorbiditeit  Ouderenmishandeling  Versterken van zelfmanagement van de patiënt/ bewoner  Actieve rol binnen MDO en hierbij interventies formuleren  Snaqscore onderzoek  Diagnostiek kwetsbare ouderen  Voeren van familiegesprek of artsgesprek Qua overlegvormen geven de geïnterviewden aan dat studenten wel een rol kunnen spelen binnen een multidisciplinair overleg (MDO), maar dat dit vooral in het begin in de vorm van toehoorder is op een later moment in de stage zouden ze hier ook een actievere rol in kunnen hebben. Daarnaast kunnen studenten ook aanwezig zijn bij het werkoverleg en het overleg met de arts. 4.2.3 Begeleiding Wat betreft de wederzijdse verwachtingen tussen student en begeleiding komt naar voren dat deze over het algemeen wel overeen komen. Zo niet, dan worden deze duidelijk uitgesproken tijdens het startgesprek samen met de student en de werkbegeleider. Over het algemeen is ook een praktijkbegeleider bij dit gesprek aanwezig zodat deze hiervan goed op de hoogte is. De contactpersonen van Laurens en De Zellingen geven aan dat alle begeleiders een werkbegeleiders cursus hebben gevolgd. Mw. Schulten van de Vierstroom geeft aan dat binnen 4 maanden alle begeleiders een werkbegeleiders cursus gevolgd zullen hebben. Zij volgen allemaal een erkende cursus van Calibris (deze geeft erkenningen af aan leerbedrijven voor begeleiding op MBO niveau 4). Bij Humanitas is er wel een interne werkbegeleiderscursus, maar door verloop van werknemers heeft nog niet iedereen deze cursus gevolgd. Qua begeleiding lukt het niet om de studenten aan een hbo verpleegkundige te koppelen omdat die er niet of nauwelijks zijn. Wel zijn er niveau 4 (mbo) verpleegkundigen waaraan deze studenten zoveel mogelijk gekoppeld worden. Wanneer ook dit niet mogelijk is dan valt de begeleiding in ieder geval onder de supervisie van een niveau 4 verpleegkundige om toch zo goed mogelijk de kwaliteit te garanderen.

31



Er zijn binnen alle zorginstellingen in ieder geval drie begeleidingsgesprekken: kennismaking/ startgesprek, tussengesprek/ beoordeling en eindgesprek/ beoordeling. Voor deze gesprekken wordt één uur uitgetrokken per gesprek. Daarnaast is er vaak ruimte om tussendoor gesprekken te voeren, dit is mede afhankelijk van de duur van de stage en de voortgang van de student. Alle geïnterviewden geven aan dat de student boventallig word ingezet. Dhr. Lorwa van Humanitas geeft daarbij wel aan dat dit niet altijd zo door de student zelf wordt ervaren. Dit komt deels omdat de student op een gegeven moment zelf graag meer wil. Daarnaast komt het soms voor dat een student bij krapte of ziekte wel meer gezien wordt als een extra kracht. Vanuit Laurens wordt nog aangegeven dat het ook voor een deel de verantwoordelijkheid van de student is om er voor te waken dat je boventallig staat (dit met de kanttekening of je dit wel kunt verwachten van 17- 18 jarigen). 4.2.4 Beeldvorming Voor de meeste studenten en voor de meeste zorginstellingen is er nu nog niet goed helder wat er precies verwacht wordt van een hbo verpleegkundige (VGG-er). De rol van een VGG-er binnen de organisatie/ instelling is nu niet zichtbaar, waardoor het ook niet duidelijk is voor studenten wat hun rol zou kunnen zijn binnen de ouderenzorg wanneer ze gediplomeerd zijn. Bij Humanitas probeert de teamleider een student enthousiast te maken wanneer ze potentie bij een student ziet. Bij Laurens is er één afgestudeerde VGG-er die zich al duidelijk profileert. Zij gaat ook naar congressen, beurzen en geeft voordrachten. Binnen alle instellingen zijn er verpleegkundigen in september 2012 gestart met de post HBO-VGG opleiding. Deze verpleegkundigen moeten straks een voorbeeld gaan worden voor de hbo studenten, maar het moet dan eerst duidelijker worden wat precies hun rol en takenpakket gaat worden binnen de organisatie.

Het is nu nog niet goed helder wat er precies verwacht wordt van een hbo verpleegkundige (VGG-er) binnen de ouderenzorg.

4.2.5 Uitstroomprofiel Het negatieve beeld over de ouderenzorg in zijn algemeenheid zorgt ervoor dat studenten niet zo snel zullen kiezen voor het uitstroomprofiel. Studenten denken vaak dat de stage in de VVT minder dynamisch is als in het ziekenhuis. De ervaring vanuit Laurens is dat de studenten vaak mopperend binnen komen en dat ze het aan het einde van hun stage toch erg leuk en leerzaam hebben gevonden en er meer te doen was dan ze aanvankelijk dachten. Positieve punten die studenten mee kunnen nemen vanuit hun stage zijn:  het goed leren van de basiszorg  het leren omgaan met mensen (ruimte voor een praatje)  wat signaleer je, hoe gedragen ouderen zich, hoe is hun stemming  hoe ziet een wond eruit, hoe ontwikkelt (verbeterd) deze zich  wat heb je geleerd op school en hoe verhoudt zich dat in de praktijk, waarin zit het verschil en hoe zou je dit kunnen verbeteren  ziekenhuis verplaatste zorg ( waardoor complexere zorg doordat patiënten sneller weer naar huis gestuurd worden)  de PG belevingswereld (waar veel te halen is). Algemene opmerkingen vanuit de interviews  Het algemene beeld van studenten over een verpleeghuis is saai en suf. Ze moeten echter een kijkje nemen achter de voordeur om te ervaren hoe het nu werkelijk is.  Wat het negatieve beeld zou kunnen verbeteren is kwaliteitsimpulsen inzetten. Organisaties moeten met elkaar kijken hoe ze hbo verpleegkundigen beter in kunnen zetten (Convenant ouderenzorg is hier een goed voorbeeld van).  hbo verpleegkundigen moeten meer laten zien en meer zichtbaar worden. Een positief punt wat studenten uit hun stage kunnen halen, is o.a. het leren omgaan met mensen. 32


5


Conclusie

Uit onderzoek komt naar voren dat de stages in de VVT als niet uitdagend ervaren worden, wat met name wordt veroorzaakt door belemmerende factoren als de complexiteit van de werkzaamheden, het niveau, de aanwezigheid en intensiteit van de begeleiding en de beeldvorming van de VGG. De diverse factoren, die door zowel studenten als zorginstellingen worden genoemd, worden in dit hoofdstuk toegelicht, waarbij de deelvragen betrokken worden, een conclusie wordt gegeven van het praktijkonderzoek en de vraagstelling wordt beantwoord: Hoe kan de opleiding hbo-v van de Hogeschool Rotterdam in samenwerking met zorginstellingen die verbonden zijn aan de VVT, de stages in de VVT in het eerste en tweede leerjaar en het voortraject van de differentiatiekeuze VGG aanpassen, met als doel dat meer studenten de VGG als uitstroomprofiel kiezen? Zowel de studenten als de contactpersonen van de zorginstellingen geven aan dat voldoende basiskennis en –vaardigheden aanwezig zijn voor aanvang van de stage in de VVT. Wel geven studenten aan vooraf meer te willen leren over specifiek de psychogeriatrie. Een instelling (Humanitas) geeft aan dat specifieke kennis over geriatrie en gerontologie vrij beperkt is bij de studenten. Uit de literatuur blijkt dat deze onderwerpen vaak geïntegreerd zijn met andere vakken, waardoor de lesstof over gerontologie en geriatrie niet goed opgenomen wordt door studenten. Door deze onderwerpen als op zichzelf staande vakken te doceren, zal het bewustzijn van studenten met betrekking tot specifieke verpleegkundige zorg bij ouderen hoger worden. Hoewel de basiskennis en -vaardigheden voldoende worden gevonden voor het starten van een stage, ervaart ruim de helft van de studenten de werkzaamheden op de stage als te makkelijk en te weinig variërend, wat vervolgens door bijna de helft als negatief tot zeer negatief gewaardeerd wordt. Wel wordt door een ruime meerderheid van de studenten gevonden dat er voldoende keuze is uit KPB’s, dat deze goed aansluiten bij de stage en goed te behalen zijn. Echter mogen deze meer uitdagend worden gemaakt, wat strookt met het feit dat de werkzaamheden als te weinig complex ervaren worden. Vanuit de instellingen wordt aangegeven dat de KPB’s als minder uitdagend kunnen worden ervaren ten gevolge van het negatieve beeld van de VVT. Later in dit hoofdstuk wordt hier verder op ingegaan. Wat betreft begeleiding zien de studenten ook graag een andere situatie. Zij wensen begeleiding van de stage door een verpleegkundige niveau 4/5 en willen graag een rolmodel op hbo niveau voor informatie en samenwerking. Zo’n rolmodel wordt nu het meest gemist en als grootste negatieve punt ervaren. Vanuit de instelling lukt het echter niet om de studenten aan een hbo-verpleegkundige te koppelen, omdat die er niet of nauwelijks zijn. Wel koppelen ze de studenten zoveel mogelijk aan een niveau 4 (mbo-) verpleegkundige. Maar ook dit is niet altijd haalbaar. Begeleiding door lager opgeleide verpleegkundigen is onder supervisie van een niveau 4 verpleegkundige. In het verlengde van de wens voor meer complexiteit en een hbo rolmodel op de werkvloer, worden ook andere bevorderende factoren genoemd bij het maken van de keuze voor het uitstroomprofiel VGG, zoals het krijgen van meer verantwoordelijkheid en eigen taken met diversiteit in het werk. Eerder is genoemd dat instellingen noemen dat er een negatief beeld van de VVT heerst. De onderstaande redenen zijn veel genoemde redenen om niet voor de VGG te kiezen, en bevestigen de negatieve beeldvorming onder studenten:  Weinig uitdaging;  Niet leuk (enkel als bijbaantje);  Weinig variatie;  Onder het hbo-v niveau;  Weinig doorgroeimogelijkheden;  Te weinig verpleegtechnische handelingen;  Eentonig (elke dag hetzelfde);  Beperkte tijd voor contact;  Te jong voor oudjes;  Veel nare dingen zoals de dood.

33



Veel van deze punten zijn een mening en blijven subjectief en niet te beïnvloeden. Maar de beeldvorming van studenten wordt ook veroorzaakt door de grote onbekendheid met het uitstroomprofiel VGG. Als belangrijke reden geven studenten namelijk aan dat zij onvoldoende informatie hebben gekregen over dit profiel. Dan gaat het met name om informatie over de functies van een hbo verpleegkundige in de VVT, de doorgroeimogelijkheden, de verschillen tussen andere sectoren en een positievere benadering van de VGG. Echter is ook binnen de instellingen het beeld van het beroep VGG nog niet goed helder. Onduidelijk is wat er precies wordt verwacht van deze verpleegkundige. De literatuur spreekt over mogelijkheden om deze beeldvorming te verbeteren. Onder andere door studenten tijdens de stage, naast de beroepsrollen zorgverlener en regisseur, ook te laten oriënteren op de andere beroepsrollen. Dit kan een zorgoverstijgende leersituatie bieden, die de studenten inzicht geeft in boeiende aspecten van de zorgverlening aan ouderen. De motivatie om voor het uitstroomprofiel VGG te kiezen kan hierdoor alleen maar worden vergroot. Om een antwoord te geven op de vraagstelling is het vooral interessant om te kijken naar factoren waar de opdrachtgever van de Hogeschool Rotterdam (HR) direct invloed op kan uitoefenen. Het feit dat er niet voldoende rolmodellen aanwezig zijn in de praktijk, wat als groot gemis en negatief wordt ervaren, kan namelijk niet direct veranderd worden. Wel is een proces gaande die kan inspelen op dit tekort, namelijk de start van de post HBO opleiding VGG waar de HR zich mee profileert in de regio. In de deelvragen, die o.a. gestuurd zijn vanuit de opdrachtgever, komt het onderwerp KPB’s sterk naar voren als mogelijke beïnvloedende factor voor het wel/ niet kiezen van het uitstroomprofiel VGG. Er kan nu geconcludeerd worden dat KPB’s niet slecht gewaardeerd worden en niet in grote mate de oorzaak zijn van de negatieve invloed op een keuze voor de VGG. Er zijn juist kansen, omdat het feit dat er te weinig complexiteit ervaren wordt, goed ondervangen kan worden door een aanvullende set KPB’s. Andere KPB’s van hoger niveau kunnen zorgen voor meer uitdaging, afwisseling en variëteit in de werkzaamheden. En dit aanbod ligt volledig in handen van de opleiding en is dus beïnvloedbaar. Nu zijn echter de KPB’s afgestemd op het onderwijs in leerjaar 1 en 2. Een aanvullende set KPB’s kan voor meer uitdaging zorgen, maar brengt een andere behoefte met zich mee, namelijk dat het onderwijs hiervoor toereikend moet zijn. Dit geldt ook voor de beeldvorming n.a.v. informatievoorziening. Meer inhoud en een positieve benadering van de VGG in het onderwijs betekent een aanvulling in het curriculum en aanvullende rol van docenten. Dit kan echter wel zorgen voor de aanwezigheid van meer ‘rolmodellen’ in de onderwijs. In hoofdstuk 6 (discussie) volgen concrete aanbevelingen, voor zowel stage als het voortraject in het onderwijs, om de stage in de VVT uitdagender te maken, zodat studenten eerder kiezen voor het uitstroomprofiel VGG.

34


6


Discussie

6.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten van het vooronderzoek en praktijkonderzoek besproken en vergeleken. We beschrijven de discussie aan de hand van aan de hand van de gekozen topics uit het hoofdstuk resultaten met daarnaast een aantal toegevoegde punten die, volgens ons, extra aandacht verdienen. Als laatste geven we aanbevelingen om de stages, KPB’s en de voorbereiding daarop te verbeteren. 6.1.1 Kennis Voordat de studenten starten met de stage valt het op dat ze niet allemaal tevreden zijn over hun kennis in het domein VVT. Met name het onderwerp ‘psychogeriatrie’ mag meer aandacht krijgen volgens studenten. Tevens geeft één van de medewerkers van de zorginstellingen aan dat de specifieke kennis met betrekking tot geriatrie/gerontologie vrij beperkt is. De opleiding kan het curriculum in het eerste en tweede leerjaar nog eens kritisch bekijken hoe en op welke wijze deze onderwerpen terug (kunnen) komen in het onderwijs. Vanuit de literatuur wordt duidelijk dat deze onderwerpen beter niet geïntegreerd aangeboden kunnen worden in het onderwijs. Als advies wordt aangegeven om de onderwerpen over gerontologie en geriatrie meer als op zichzelf staande vakken te doceren waardoor het bewustzijn van studenten met betrekking tot het specifieke van verpleegkundige zorg bij ouderen hoger wordt (Schuurmans e.a., 2011a; Plowfield e.a., 2006). Het lijkt verstandig ook de theorie psychogeriatrie hierbij te betrekken. De deelvraag ‘hoe ervaren studenten hun stage in de VVT en welke verbeterpunten geven zij aan’ geeft veel informatie over eventuele aanpassingen. Als eerste over de stageopbouw en –inhoud. 6.1.2 Inhoud stage en KPB’s Wat opvalt is dat veel studenten de werkzaamheden tijdens de stage als te makkelijk ervaren. Slechts een klein deel waardeert dit als positief. Hoewel de studenten de KPB’s iets beter waarderen dan de totale werkzaamheden van de stage, ervaart nog steeds een derde van de studenten de uitdaging van de KPB’s als te weinig. Dit kan als belangrijk aandachtspunt worden meegenomen. Vanuit de resultaten en conclusie komen ook adviezen voor het veranderen van de KPB’s. Twee respondenten geven specifiek aan de KPB’s meer te richten op de ouderenzorg en aan te vullen met uitdagende opdrachten vanuit de school. Hier ligt een mogelijkheid voor de opleiding om de KPB’s aan te passen en/of aan te vullen. Aan het einde van dit hoofdstuk geven wij een aantal suggesties voor de onderwerpen van de KPB’s. Daarnaast verdient ook de inhoud van de stage een ‘boost’. Seron (2006) geeft aan dat zelfstandigheid in de stage een belangrijke (positieve) invloed heeft op de motivatie en daardoor op de prestatie. Die zelfstandigheid creëren kan op verschillende manieren, zoals zelf je werk kunnen organiseren, zelf bepalen hoe je je werk wilt uitvoeren en zelf je tijd in kunnen delen. Daarbij vergroot je de motivatie van de student door tijdig feedback te geven en door sociale ondersteuning te geven. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor de werkbegeleider (Velsen e.a., 2012,; Brown e.a. 2008 a/b). De invloed van de wijze van begeleiden is belangrijk voor de motivatie en de prestatie van de student tijdens de stage. Studenten geven als belangrijkste reden aan niet te kiezen voor de richting VGG omdat de stage niet als uitdagend wordt ervaren. Behoorlijk van invloed hierop zijn de ervaringen van studenten met te veel ‘lopende band werk’ en te veel worden ingezet als extra arbeidskracht. Vanuit de literatuur wordt dit ondersteund: stageplaatsen binnen de VVT branche moeten een goed beeld van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg geven waarbij sprake is van een adequate leeromgeving en begeleiding (Stichting A. S. Talma. e.a., 2005; Velsen e.a., 2005; Brown e.a. 2008 a/b). Zorgoverstijgende taken zijn daarbij belangrijk. Dit biedt mogelijkheden om de stage taken of wellicht de KPB’s zo uit te breiden dat de stagiair daardoor de kans krijgt om zich op hbo werken denkniveau verder te ontwikkelen. Wanneer het aantal KPB’s wordt uitgebreid met specifieke VGGen/ of complexere KPB’s, is het van belang om wederom een kritische blik op het huidige onderwijs te werpen. Het onderwijs moet namelijk aansluiten op de uit te voeren vaardigheden in de praktijk. Bij aanvulling van het onderwijs valt te denken aan een aanvulling op een huidige cursus of het invoegen van een extra (korte) module gericht op de VGG. In een recente nieuwsbrief van maart 2013 van het Nationaal Programma Ouderenzorg wordt in het artikel ‘Project afgerond: zorgregie en seniorenkracht’ een voorbeeld gegeven van hoe dat kan worden aangepakt (NPO, 2013).

35



Door middel van afspraken maken over de taken van de stagiaire en KPB’s te kunnen uitvoeren met meer zelfstandigheid en een hogere moeilijkheidsgraad kun je de stage een ‘boost’ geven. Hierboven lezen we vooral de belemmerende factoren. Studenten benoemen ook bevorderende factoren om de stage en de KPB’s te verbeteren en studenten meer te interesseren voor de VVTstage. Een belangrijk punt daarbij is het zien en werken met een rolmodel. In hoofdstuk 6.1.5 gaan we hier verder op in. 6.1.3 Begeleiding Ook een bevorderende factor is het vergroten van de motivatie van de student door tijdig feedback te geven en door sociale ondersteuning te geven. Hier is een rol weggelegd voor de werkbegeleider in de instelling. De aansluiting wordt nog beter wanneer de instellingen meer hun best doen om ook daadwerkelijk een werkbegeleider op minimaal niveau 4 aan te stellen (Seron, 2006; Brown e.a., 2008a; Winkel, 2007b). Ondanks dat de instellingen aangeven studenten zoveel mogelijk proberen te koppelen aan een niveau 4 of 5 werkbegeleider zien we dit niet terug in de antwoorden van studenten. Het lijkt erop dat de studenten als het er op aankomt vaak door niveau 3 verplegenden worden begeleid. Hierover zijn studenten teleurgesteld, studenten missen verdieping in hun leerproces. Studenten komen te kort in hun stage en raken niet gemotiveerd om te werken in een verzorgings- of verpleeghuis (Winkel, 2007b). Wij kunnen ons voorstellen dat dit invloed heeft op de begeleiding. Doordat studenten laten merken teleurgesteld te zijn over de begeleiding en daardoor minder gemotiveerd zijn, kunnen deze niveau 3 begeleiders zich ondergewaardeerd voelen en kan deze discrepantie invloed hebben op de begeleiding. Deze discrepantie zal geen positief effect hebben op de voortgang van de stage en het leerproces van de stagiair. Naast het niveau van de begeleiding geven de studenten ook aan dat de wijze van begeleiden belangrijk is. Tijd nemen voor de student, stimulerend en uitdagend zijn, de studenten serieus nemen en open staan voor EBP zijn voor de studenten belangrijke punten die worden onderstreept vanuit de gebruikte literatuur. Het is belangrijk en verstandig dat de opleiding en de werken praktijkbegeleider hierover in gesprek gaan. Een overweging voor de opleiding is een eis te stellen dat de werkbegeleider minimaal is opgeleid op niveau 4. 6.1.4 Beeldvorming en rolmodel De beeldvorming van het beroep verpleegkundige in de VGG op hbo niveau is nog niet voldoende vormgegeven. Een derde van de studenten heeft geen goed beeld bij het uitstroomprofiel VGG. Als reden komt naar voren dat zij onvoldoende informatie hebben gekregen. Vanuit de literatuur wordt dit ondersteund. Studenten vragen om meer informatie voordat zij op stage gaan. Het fenomeen VGG is ook onbekend in het werkveld (Nursing, 2012). Duidelijk is dat de functie HBO-VGG beter moet worden neergezet en moet worden geprofileerd, zowel in de instelling als onder de studenten tijdens de opleiding (Mistiaen e.a., 2008). De studenten geven aan onvoldoende te weten wat het uitstroomprofiel VGG inhoudt. Hier is een taak weggelegd voor de opleiding om in het onderwijs van de eerste twee jaar de functie HBO-VGG te profileren en te verduidelijken onder studenten (Coppoolse, 2012; Plowfield e.a., 2006; Velsen e.a. 2012; Winkel, 2007a). Onbekend maakt onbemind en betekent dat studenten niet kiezen voor de VGG. In de vorige paragraaf is al benadrukt waarom het belangrijk is om als opleiding in gesprek te gaan met de werken praktijkbegeleiders van de instellingen. 6.1.5 Uitstroomprofiel Studenten geven aan geen interesse en geen uitdaging te hebben voor het uitstroomprofiel VGG, dit zijn belangrijke redenen voor studenten om te kiezen voor een ander uitstroomprofiel. Daar kan de opleiding zeker op in spelen door in het onderwijs voor de stages meer aandacht te besteden aan de VGG. Door het onbekende denken studenten vaak dat de stage in de VVT minder dynamisch is dan in het ziekenhuis. Bij Laurens merken ze zelfs dat de studenten mopperend binnen komen. Dit kan ook demotiverend voor het personeel zijn. Vanuit de enquête komen als meest bevorderende factoren voor het maken van de keuze voor de VGG naar voren: uitdaging, informatie en variatie. Deze drie factoren zijn bij de andere topics al naar voren gekomen. Ook in de media zijn veel negatieve geluiden rondom de ouderenzorg te horen zoals een te hoge werkdruk en slechte kwaliteit van zorg (Nursing, 2012). Incidenten en misstanden in de ouderenzorg krijgen ruim de aandacht in de media (Winkel, 2007 a/ b). Van Velsen en Gloudemans (2012) hebben prima beschreven waaraan stageplaatsen binnen de VVT branche moeten voldoen om volwaardig, duurzaam en aantrekkelijk voor hbo-v studenten zijn. In ieder geval moeten zij een goed beeld geven van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de 36



ouderenzorg en moet er sprake zijn van een adequate en krachtige leeromgeving en begeleiding. Adviezen daarbij zijn: een goede informatievoorziening vooraf, een goede introductieprocedure, een cultuur waarbij ieders kwaliteiten en competenties gewaardeerd worden, er voldoende medestudenten binnen de zorgorganisatie zijn waarmee de student ervaringen kan uitwisselen, de student boventallig is, voldoende variatie, diversiteit en complexiteit van de zorgvragen voorhanden zijn, rolmodellen aanwezig zijn, voldoende ruimte is voor (zelf)verantwoordelijkheid voor het leerproces, medewerkers zijn met voldoende coachingsvaardigheden, de roostering zodanig is dat er met medewerkers van diverse functieniveaus en in een diversiteit van diensten samengewerkt kan worden en de student naast de zorgverleners- en regisseursrol zich ook kan oriënteren op de beroepsrollen van coach, ontwerper en beroepsbeoefenaar. De studie ‘Transforming students views of gerontological nursing’ van Brown e.a. (2008) geeft wat betreft de aantrekkelijkheid van een stage nog een aantal factoren aan die van invloed zijn op de ervaring van de student. Goed geïnformeerd worden, gewaardeerd worden, een goede communicatie en relatie met de begeleider zijn onder andere belangrijk om een positieve ervaring op te kunnen doen. Dit zijn adviezen waar de Hogeschool Rotterdam concrete acties op kan ondernemen. Wederom volgt uit deze adviezen het overleg met de instellingen over de inhoud en de begeleiding van de stage.

6.2 Beperkingen van ons onderzoek Gedurende dit project waren er tijdens het praktijkonderzoek een aantal beperkingen. Deze beperkingen zaten onder andere in de selectie van de participanten voor zowel enquêtes als interviews. Voor de werving van de tweede- en derdejaars studenten voor de enquête is het Osiris gebruikt. Osiris selecteert iedere ingeschreven student. Echter is niet iedere ingeschreven student actief op de opleiding (en dus niet op webmail). Er valt vooral in de periode januari/ februari een gedeelte van de tweedejaars studenten af vanwege een ontvangen bindend negatief studieadvies na de laatste onvoldoende herkansingen van leerjaar 1. Zij schrijven zich niet altijd per direct uit, maar zijn praktisch wel met de opleiding gestopt. Dit soort situaties kon niet meegerekend worden in de respons. De selectie van 270 studenten in totaal zal dus niet het werkelijke aantal actieve studenten zijn geweest. De respons op de enquête is wel op 270 studenten berekend, terwijl het aantal studenten waarschijnlijk lager lag. De werkelijke respons van de enquête zal hiermee dus hoger liggen dan 45,6%, wat overigens alleen maar ten gunste van de representatie is. Tevens zal de ervaring van de stage een rol hebben gespeeld tijdens het invullen van de stage. De derdejaars studenten moeten terugblikken van halverwege 2011 tot halverwege 2012, en de tweedejaars studenten moeten terugblikken van halverwege 2012 tot op het moment van invullen (zij liepen hun tweede stage tot begin februari jl.). Daarbij is de vraag of studenten een mix van stage ervaringen gebruiken bij het invullen, of dit enkel baseren op de meest meegevallen of tegengevallen stage. Er is namelijk geen onderscheid gemaakt in stage per leerjaar, maar een overall mening gevraagd. Dit komt ook terug in de analyse per zorginstelling. In de resultaten staan de resultaten per instelling beschreven, maar dit zijn geen zuivere resultaten. Een aantal van de studenten heeft ook bij een andere zorginstelling stagegelopen, en uit de resultaten kan niet zuiver gedestilleerd worden o.b.v. welke zorginstelling de ervaringen worden ingevuld. Een andere kanttekening is te plaatsen bij de keuze van de zorginstellingen. De vijf zorginstellingen zijn geselecteerd omdat zij participeren in het regionaal convenant HBO-VGG regio Rotterdam. Vanuit de enquête onder de studenten merkten wij op dat het overgrote deel van de studenten stage heeft gelopen in een andere instelling dan die wij nu betrokken hebben binnen onze interviews. De antwoorden van de studenten betroffen dus niet altijd de betrokken instellingen van de interviews. Zorginstelling Aafje is naast Laurens een uitschieter in het aanbieden van stageplaatsen. Aafje is geen lid van het regionaal convenant HBO-VGG regio Rotterdam en viel dus buiten de selectiecriteria, waardoor is er voor dit onderzoek geen interview is afgenomen bij een medewerker van Aafje. Daarnaast hebben twee geïnterviewde medewerkers aangegeven niet altijd goed op de hoogte te zijn van de werkwijze op de werkvloer. Dit kwam met name doordat zij vooral werkzaam waren in de thuiszorg. Zij hebben sommige vragen beantwoord naar wat hun ervaring is binnen de thuiszorg, waarbij ze er vanuit zijn gegaan dat dat naar alle waarschijnlijk ook zo gaat bij het stage lopen binnen de instelling. Het zou kunnen dat de werkelijke situatie anders is geweest op de werkvloer.

37



Tot slot hebben wij geen docenten binnen de hbo-v van de HR geïnterviewd over hun ervaringen van de VVT/ VGG op didactisch gebied. Dit kon dus niet meegenomen worden in de discussie, terwijl literatuur en participanten van het praktijkonderzoek wel de rol van docenten aanhaalden.

6.3 Aanbevelingen Naar aanleiding van het vooronderzoek, praktijkonderzoek, met daarop volgend een conclusie en discussie kan een aantal aanbevelingen worden gedaan. In dit hoofdstuk worden kort de aanbevelingen vanuit de literatuur en vanuit het praktijkonderzoek beschreven. Tot slot volgt een top 3 aanbevelingen vanuit onze projectgroep. 6.3.1 Aanbevelingen vanuit de literatuur 1. Studenten hebben positieve rolmodellen en voorbeelden uit de ouderenzorg nodig, docenten dienen hierbij ook als rolmodel te fungeren. Hierbij valt winst te behalen in de begeleidende en inspirerende rol van de docent en de wijze van feedback en betrokkenheid van de docent (Coppoolse e.a., 2012; Brown e.a., 2008a/b; Schuurmans e.a., 2011a; Velsen e.a., 2012; Winkel, 2007b). 2. Er is een wisselwerking tussen motivatie, interesse en kennis bij de studenten. Het is daarom belangrijk om te investeren in kennis en ervaring van docenten. Docenten zullen weer ervaring op moeten doen in de ouderenzorg en bijscholing/ trainingen moeten volgen om het kennisniveau te verbeteren waardoor zij een motiverend en stimulerend rolmodel voor de student worden (Schuurmans e.a., 2011a). 3. Zorg dat de onderwerpen over gerontologie en geriatrie meer als op zichzelf staande vakken worden gedoceerd waardoor het bewustzijn van studenten met betrekking tot het specifieke van verpleegkundige zorg bij ouderen hoger wordt (Schuurmans e.a. 2011a; Plowfield e.a., 2006). 4. Zorg dat studenten in hun eerste stage in contact worden gebracht met zorg overstijgende leersituaties waardoor ze kennis kunnen maken met de alle beroepsrollen. Hierdoor krijgen ze de kans om het hbo werk– en denkniveau verder te ontwikkelen en krijgen ze een beter beeld van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg (Brown e.a., 2008a; Schuurmans e.a., 2011a; Velsen e.a., 2012; Mistiaen e.a., 2011). 5. Werkveld: Investeer in kennisontwikkeling. Gebruik studenten binnen het werkveld juist om meer te academiseren binnen de ouderenzorg (Stichting A.S. Talma e.a., 2005; Winkel. 2007a). 6. Biedt studenten mogelijkheden aan om een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke relevante vraagstukken op het gebied van ouderenzorg waardoor studenten de mogelijkheid krijgen kennis te maken met de diversiteit binnen de ouderenzorg en samen te werken met studenten van verschillende opleidingen. Hierdoor wordt bijgedragen aan positieve beïnvloeding van de beeldvorming rondom ouderen (Stichting A.S. Talma e.a., 2005). 7. Zorg dat studenten kunnen leren in een krachtige leeromgeving waarbij de begeleiding op niveau is en er mogelijkheden zijn om samen te werken met andere niveaus of disciplines (Velsen. e.a., 2012). 8. Zorg voor een goede samenwerking tussen de zorginstelling en de Hogeschool waarbij de docent op de werkvloer komt en de opleidingsfunctionaris uit de zorgorganisatie op de Hogeschool komt (Brown e.a. 2008a; Winkel, 2007b). 9. Zorg voor een goede informatievoorziening vooraf (Velsen e.a., 2012; Brown e.a., 2008a). 10. Zorg dat de student boventallig is zodat er tijd is om zich ook te kunnen richten op andere leerervaringen en opdrachten (Velsen e.a., 2012). 11. Verbeter de kwaliteit en kwantiteit van praktijkleerplaatsen binnen de ouderenzorg waardoor er een verhoging van aantrekkelijkheid van de branche als werkgever ontstaat (Winkel 2007b).

38



6.3.2 Aanbevelingen vanuit de studenten 1. In elke instelling moet een rolmodel op hbo niveau en/of een VGG-er aanwezig zijn. 2. De stagebegeleider moet de tijd nemen voor de student, uitdagend en stimulerend zijn, de student serieus nemen en open staan voor EBP. 3. Meer variëteit en diversiteit in het werk creëren. 4. De student wil meer verantwoordelijkheid en meer eigen taken binnen het werk. 5. Vanuit de opleiding meer bekendheid en voorlichting geven over het uitstroomprofiel VGG. 6. Zorgen voor meer uitdaging in de VVT door onder andere meer zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en complexere patiëntenzorg. 6.3.3 Aanbevelingen vanuit de interviews 1. Ontwikkel nieuwe KPB’s specifiek voor de ouderenzorg. Onderwerpen kunnen zijn: a. Veldonderzoekjes waar de praktijk geen tijd voor heeft bijvoorbeeld een risico inventarisatie doen op; ondervoeding, medicatie, decubitus etc. b. Omgaan met dementie ( hoe ga je hiermee om, wat/hoe is hun belevingswereld) c. Agressie/gedragsproblemen d. Comorbiditeit e. Ouderenmishandeling f. Versterken van zelfmanagement van de patiënt/bewoner g. Actieve rol binnen MDO en hierbij interventies formuleren h. Screening snaqscore (onderzoek) i. Diagnostiek kwetsbare ouderen j. Voeren van familiegesprek of artsgesprek 2. Zorg dat de rol van de VGG-er zichtbaar wordt waarbij het duidelijk is wat hun rol en takenpakket is. 3. Organisaties moeten met elkaar kijken hoe ze hbo-verpleegkundigen beter in kunnen zetten.

6.3.4 Aanbevelingen vanuit de projectgroep Vanuit een combinatie van de bovenstaande aanbevelingen, doen wij een top 3 aan aanbevelingen. 1. Zorg dat de onderwerpen over gerontologie en geriatrie meer als op zichzelf staande vakken worden gedoceerd waardoor het bewustzijn van studenten met betrekking tot verpleegkundige zorg bij ouderen hoger wordt. Ontwikkel een specifieke module over ouderenzorg waarbij gebruik wordt gemaakt van informatie waaruit blijkt dat de ouderenzorg wel degelijk uitdagend is. Bied dit aan voordat de studenten in hun eerste leerjaar op stage gaan en geef er in het tweede leerjaar een vervolg op. Kijk daarvoor op de markt naar al bestaande recente modules. Voorbeelden: de door de HR en ROC Albeda recent ontwikkelde bijscholingsmodule ‘zorgregie en seniorenkracht’ kan als input gebruikt worden (NPO, 2013) voor een te ontwikkelen module op hbo niveau. Of het framework van Plowfield als handvat, waarbij inspiratie voor werkvormen valt te halen uit de bijbehorende prikkelende module “Life begins at 40: The legal, ethical, and societal issues of older adults” (Plowfield e.a., 2006)). 2. Zorg dat er meer bekendheid wordt gegeven aan het werkveld over de rol/taken van een VGG-er. Plan hier gastcolleges voor in, gegeven door VGG-ers of VGG-ers in opleiding. Studenten die voor het uitstroomprofiel VGG gekozen hebben, kun je hier ook bij betrekken om hun verhaal te laten doen. Daarnaast is het verstandig om docenten korte stages in de VVT en/of bij een VGG-er (i.o.) te laten lopen of meeloopdagen te organiseren, zodat zij bekend worden met het profiel en dit kunnen uitdragen in het onderwijs. 3. Ontwikkel nieuwe KPB’s specifiek voor de ouderenzorg. Zorg ervoor dat deze KPB’s complexer en gevarieerder zijn de bestaande KPB’s, zodat de studenten meer uitdaging gaan ervaren tijdens hun stage in de VVT. Zorg dat het onderwijs (kennis, vaardigheden en attitude) hierop aansluit, zodat de kennis- en praktijkgestuurde leerlijn consistent zijn met elkaar. Wij willen graag, naast de in de interviews aangegeven voorstellen, een aantal voorstellen geven voor nieuwe KPB’s:  Doe een geriatrisch assessment bij een van je patiënten/bewoners.  Werk het 5 stappenplan uit voor afweergedrag bij eten en drinken van een bewoner met dementie (richtlijn omgaan met afweergedrag bij eten en drinken van bewoners met dementie in verpleeg- en verzorgingshuizen).

39


   


Screen minimaal 5 van je patiënten/ bewoners op ondervoeding met de 65+ snaqscore en werk deze uit met een plan van aanpak. Verzorg een klinische les over mondverzorging bij de kwetsbare ouderen (of verdiep je in het onderwerp en schrijf een protocol of maak een plan van aanpak, werk een casus uit m.b.t. het onderwerp). Breng het mentaal welbevinden van je patiënt/ bewoner in kaart. Hierbij kun je gebruik maken van het Reispakket Mentaal Welbevinden van Begemann & Cuijpers e.a. (2012) van Vilans. Ga aan de slag met valpreventie bij de instelling (maak een plan, doe een risicoanalyse). Verdiep je daarbij in de richtlijn valpreventie bij ouderen.

Een aantal hierboven genoemde KPB’s zijn ‘groter’ dan de bestaande KPB’s. Niet alleen t.b.v. complexiteit/ variatie, maar in het kader van ‘kort project’. Uit groepsgesprekken bleek dat korte projecten ook uitdagender zijn voor studenten. En KPB’s kunnen naar onze mening zeker langer zijn dan slechts één verpleegtechnische of sociale vaardigheid.

6.4 Implicaties voor vervolgonderzoek T.a.v. de beperkingen en resultaten van dit onderzoek, is er een aantal implicaties voor vervolgonderzoek:  Een praktijkbegeleider/ werkbegeleider van de zorginstelling Aafje interviewen, omdat een groot deel van de stagiaires hier stageloopt.  Alsnog een praktijkbegeleider/ werkbegeleider van de zorginstelling Argos interviewen (zij konden niet deelnemen aan dit onderzoek), omdat studenten hun stage bij deze instelling bovengemiddeld ervaren en waarderen en zij tevens partner zijn in het convenant.  De begeleiders op de werkvloer interviewen voor meer diepte interview.  Voorstellen voor nieuwe KPB’s bespreken met de onderwijscommissie van de HR (afvaardiging van studenten)/ werkgroep KPB’s.  Docenten binnen de hbo-v van de HR interviewen hoe zij de inbedding van de VVT/ VGG in het onderwijs ervaren en waar zij verbeterpunten zien. Dit kan bijvoorbeeld zowel op persoonlijke gebied (kennis/ vaardigheden, ervaring, etc.) als didactisch gebied (inhoud van modules, rolmodel, etc.) onderzocht worden.  Docenten een korte stage laten lopen op een stageadres in de VVT om te onderzoeken waar meerdere (complexere en variërende) leermogelijkheden zijn voor studenten. Positieve neveneffecten zijn dat de docent tevens inzicht krijgt op wat een student precies doet op werkdag, hoe de begeleiding is en daarbij korte ervaring opdoet binnen de VVT. Dit kan gebruikt worden op didactisch gebied (onderwijs ontwikkelen en/ of uitdragen).

40



Literatuurlijst Baarda, D.B. e.a. 2005. Basisboek Kwalitatief Onderzoek. Tweede, geheel herziene druk. Groningen/ Houten: Wolters-Noordhoff. Begemann, C., Cuijpers, M. e.a. (2012). Reispakket Mentaal Welbevinden. Utrecht: Vilans Brown, J., Nolan, M., Davies, S., Nolan, J. & Keady, J. (2008a). Transforming students’ views of gerontological nursing: Realising the potential of ‘enriched’ environments of learning and care: A multimethod longitudinal study. International Journal of Nursing Studies 45, 1214-1232. Brown, J., Nolan, M. & Davies, S. (2008b). Bringing caring and competence into focus in gerontological nursing: A longitudinal, multi-method study. International Journal of Nursing Studies 45, 654-667. Clement, M. & Laga, L. (Eds.) (2006). Steekkaarten doceerpraktijk. Antwerpen / Apeldoorn: Garant. Coppoolse, R., Swierts, K., Hijzen, D., Woord, R. ter & Gans, C. de (2012). Uitdagend onderwijs. Talentonderzoek in vier hogescholen. Vakblad Onderwijs en gezondheidszorg 05, 3-8. Francke, A. L. (2010). Haal de verpleegkundige terug in het verpleeghuis. Utrecht: NIVEL Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg. Francke, A. L. (2011a). De zorg verandert, de verpleegkundige ook. Utrecht: NIVEL - Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg. Francke, A. L. & Veer, A. J. E. de (2011b). Positie van verpleegkundigen en verzorgenden. Utrecht: NIVEL - Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg. Frederiks, C. M. A. (2000). Epidemiologie voor kwaliteitsniveau 5. Derde druk. Dwingeloo: Uitgeverij KAVANAH. IvG, Instituut voor Gezondheidszorg (2012a). Opleidingsprofiel bacheloropleiding tot verpleegkundige. Rotterdam: Interne publicatie Instituut voor Gezondheidszorg, Hogeschool Rotterdam. IvG, Instituut voor Gezondheidszorg (2012b). Kritische reflectie bacheloropleiding verpleegkunde. Rotterdam: Interne publicatie Instituut voor Gezondheidszorg, Hogeschool Rotterdam. IvG, Instituut voor Gezondheidszorg (2012c). Strategisch plan Instituut voor Gezondheidszorg 20122016. Rotterdam: Interne publicatie Instituut voor Gezondheidszorg, Hogeschool Rotterdam. Kusurkar, R. A. (2012). Motivation in medical students. Oisterwijk: Geneeskunde proefschriften Universiteit Utrecht. Lambregts, J. & Grotendorst, A. (2012). Leren van de toekomst. Verpleegkundigen & Verzorgenden 2020, deel 1. Utrecht: V&VN. Miltenburg, I. & Bakker, M. (2008). Algemene studiehandleiding projectonderwijs. Rotterdam: Interne publicatie Hogeschool Rotterdam. Mistiaen, P., Kroezen, M., Triemstra, M. & Francke, A. L. (2011). Verpleegkundigen en verzorgenden in internationaal perspectief. Een literatuurstudie naar rollen en posities van beroepsbeoefenaren in de verpleging en verzorging. Utrecht: NIVEL - Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg. NPO (2012). Conferentie: Minister vraagt om plan voor beter onderwijs ouderenzorg. Nationaal Programma Ouderenzorg, 15-11-2012. Bereikbaar op: http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/actueel/nieuws/artikel/item/conferentie-ministervraagt-om-plan-voor-beter-onderwijs-ouderenzorg/ 41



NPO (2013). Project afgerond: zorgregie en seniorenkracht. Nationaal Programma Ouderenzorg, 1403-2013. Bereikbaar op: http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/actueel/nieuws/artikel/item/project-afgerond-zorgregieen-seniorenkracht/ Nursing voor verpleegkundigen (2012). Ouderen saai? Integendeel. [internet]. Bereikbaar op http://www.nursing.nl/leren-en-loopbaan/studenten/article/7597/ouderenzorg-saai-integendeel Plowfield, L. A., Raymond, J. E. & Hayes, E. R. (2006). An Educational Framework to support gerontological nursing education at the baccalaureate level. Journal of Professional Nursing, Vol 22 No 2, 103-106. th

Polit, D.F. & Beck, C.T. (2004). Nursing Research: principles and methods. 7 Edition, Philadelphia, Lippincott Williams & Wikins Rijksoverheid. (2012). Ouderenzorg. [Internet]. Bereikbaar op www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderenzorg Ryan, R. M. & Deci, E.L. (2000). Self Determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well being. American Psychologist, 55, 68-78. Schuurmans, M. J., Habes, V., Marije, J. & Strijbos, M. J. (2011a). Gerontologische en geriatrische inhoud van verpleegkunde opleidingen in Nederland. Den Haag: Beleidsrapport ZonMw. Schuurmans, M. J. & Westendorp, R. (2011b) Inventarisatie opleidingen verpleegkunde en geneeskunde (MBO, HBO, WO). Wat leren studenten over ouderen. Leiden: Leyden Academy (mede financieel gesteund door ZonMw in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg). Seron, E. (2006) Waarom doen we wat we doen? De betekenis van motivatie. [internet]. Bereikbaar op http://www.ada-online.org/nlada/spip.php?article330 Stichting A. S. Talma & Instituut voor Zorg en Welzijn van de NHL Hogeschool (2005). Startdocument Talmalectoraat. Veenwouden: Intern document A.S. Talma Stichting. Velsen, T. van & Gloudemans, M. (2012). Kwalitatieve impuls stageplaatsen voor studenten HBOV(GG) in de VVT-branche. Den Haag: Rapport Bureau G&D in opdracht van Stichting Arbeidsmarkten Opleidingsbeleid Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (A+O VVT). VGG-net. (2012). Zorg voor oude mensen is toegenomen. [Internet]. Bereikbaar op www.hbo-**vgg**.net/faq.htm Wijnen, G. & Storm, P. (2007). Projectmatig werken. Houten - Antwerpen: Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum. Winkel, H. te (2007a). Ouderenzorg verdient beter! Hbo-verpleegkundigen en ouderenzorg. Publicatie van het VGG-project. Winkel, H. te (2007b) Samenvattend verslag van het pilot project verpleegkundige GerontologieGeriatrie. Publicatie van het VGG-project.

42



Afkortingenlijst AGZ

Algemene gezondheidszorg

GGZ

Geestelijke gezondheidszorg

HBO

Hoger beroepsonderwijs

HBO-V Hbo verpleegkunde HGZO Hoger gezondheidszorg onderwijs HR

Hogeschool Rotterdam

IvG

Instituut voor Gezondheidszorg

KPB

Korte praktijkbeoordeling

MBO

Middelbaar beroepsonderwijs

MDO

Multi disciplinair overleg

MGZ

Maatschappelijke gezondheidszorg

NPO

Nationaal Programma Ouderenzorg

VGG

Verpleegkundige Gerontologie en Geriatrie

VVT

Verpleging Verzorging en Thuiszorg

VU

Vrije Universiteit

43


Bijlage 1


Interview vragen

T.b.v. praktijkonderzoek bij zorginstellingen uit het convenant; Laurens, Humanitas, De Zellingen, Argos Zorggroep en De Vierstroom. 1. Zijn de studenten voldoende theoretisch voorbereid door de opleiding over wat er tijdens de stage binnen de VVT van hun verwacht wordt? Waar merkt u dat aan? a. Hebben ze voldoende bagage? b. Zijn de wederzijdse verwachtingen duidelijk? 2. Kunt u vertellen hoe de begeleiding voor de studenten eruit ziet? a. Hebben alle begeleiders een werkbegeleiderscursus gevolgd? b. Wordt er gestreefd om niveau aan niveau te koppelen? c. Frequentie en duur van de begeleidingsgesprekken? d. Worden de studenten boventallig ingezet? 3. Welke KPB’s vindt u geschikt om binnen de VVT te behalen? 4. Welke KPB’s vinden de studenten minder uitdagend naar uw mening? 5. Zou u ook andere KPB’s/ onderwerpen/ vaardigheden kunnen benoemen die wat u betreft goed te behalen en stimulerend zijn binnen de VVT? 6. Welke inter- en/ of multidisciplinaire overlegmomenten zijn er waarbij de student een rol kan spelen? 7. Wat ziet u als belemmering voor de student om stage te lopen in de VVT? (welke factoren belemmeren de keuze voor het uitstroomprofiel VGG naar uw mening?) 8. Wat vindt u dat de student positief mee kan nemen uit deze stage, kunt u als werkbegeleider daar een rol in spelen? (welke factoren bevorderen de keuze voor het uitstroomprofiel VGG naar uw mening?) 9. Zijn er VGG’ers binnen jullie organisatie? Wat is hun rol? Zijn de VGG’ers zichtbaar (en rolmodel?) voor de studenten?

44


Bijlage 2


De enquête

45


A.


Algemene gegevens 1. Wat is je leeftijd? o < 20 o 20 – 25 o 25 – 30 o > 30 2. In welk leerjaar zit jij momenteel? o Leerjaar 2 o Leerjaar 3 1

3. Heb je stage gelopen in de VVT ? o Ja, leerjaar 1 o Ja, leerjaar 2 o Ja, leerjaar 1 & 2 o Nee (ga door met onderdeel C, vraag 28) 4. Instelling (meerdere antwoorden mogelijk) o Laurens o Argos Zorggroep o Humanitas o De Vierstroom o De Zellingen o Anders, namelijk……………………… 5. Afdeling (meerdere antwoorden mogelijk) o Somatiek o Psychogeriatrie

B.

Organisatie, kwaliteit, begeleiding en overleg tijdens je stage 6. Kun je voor elk van deze uitspraken aangeven in hoeverre je het er mee eens bent?

1 Helemaal mee oneens

2 Mee oneens

3 Niet eens/ niet oneens

4 Mee eens

5 Helemaal mee eens

1. Ik heb mijn stage in de VVT als uitdagend ervaren

1

2

3

4

5

2. Ik kon kiezen uit een voldoende aantal KPB’s om uit te voeren in de VVT

1

2

3

4

5

3. Het uitvoeren van de KPB’s heeft negatieve invloed op mijn keuze voor de VGG (verpleegkundige gerontologie en geriatrie)

1

2

3

4

5

4. Ik beschikte bij aanvang van mijn stage in de VVT over voldoende kennis en vaardigheden

1

2

3

4

5

5. Ik heb mijn stage in de VVT als ‘lopende band werk’ ervaren

1

2

3

4

5

6. Ik werd ingezet als extra arbeidskracht tijdens mijn stage in de VVT

1

2

3

4

5

1

VVT staat voor ‘Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg’. 46



Kun je voor onderstaande aspecten aangeven wat je van de situatie in de praktijk of instelling vond en hoe je dit ervaren hebt? Ervaring 3

1

2


Weinig/ makkelijk

Goed

Waardering 3

4

5

1

2

Veel/ moeilijk


Zeer negatief

Negatief

Aspecten tijdens jouw stage in de VVT

Neutraal

7. Ervaring

4

5

Positief

Zeer positief

8. Waardering

1. De variëteit in zorgproblemen van de toegewezen patiënten

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

2. De fysieke zorgzwaarte

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

3. De beschikbare tijd voor sociale momenten/ contact met bewoners

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

4. De moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

5. De moeilijkheidsgraad van de KPB’s

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

6. De uitdaging van de KPB’s

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

7. De gelegenheid voor interactie met collega’s/ andere disciplines

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

8. De mogelijkheden voor eigen inbreng

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

9. Het niveau van de begeleiding

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

10. De beschikbare tijd voor begeleiding

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

11. Een stimulerende benadering van de begeleiding

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

12. De aanwezigheid van een rolmodel (hbo niveau en/ of VGG’er)

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

9. Ervaring Mijn beeldvorming van de VVT is na mijn stage is:

Veranderd/ niet veranderd

10. Waardering 1

2

3

4

5

11. Wat maakt een stage in de VVT uitdagender voor jou?

47


C.


Beeldvorming en sectorkeuze (uitstroomprofiel)

Kun je voor elk van deze uitspraken aangeven in hoeverre je het er mee eens bent? 1 Helemaal mee oneens

2 Mee oneens

3 Niet eens/ niet oneens

4 Mee eens

5 Helemaal mee eens

12. Mening Op school heb ik voldoende kennis/ vaardigheden opgedaan over de VVT Mijn beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG is helder

13. Onderbouwing

1

2

3

4

5

……………

1

2

3

4

5

……………

14. Leerjaar 2: Ik ga wel/ niet kiezen voor het uitstroomprofiel VGG 15. Leerjaar 3: Ik heb wel/ niet gekozen voor het uitstroomprofiel VGG 16. (indien ‘wel’ bij vraag 14 of 15) Geef hieronder 3 aan punten ter onderbouwing van je keuze Reden 1: ………………………… Reden 2: ………………………… Reden 3: ………………………… 17. (indien ‘niet’ bij vraag 14 of 15) Geef hieronder 3 aan punten ter onderbouwing van je keuze Reden 1: ………………………… Reden 2: ………………………… Reden 3: ………………………… 18. Wat zou ervoor kunnen zorgen dat je wel voor het uitstroomprofiel VGG kiest?

19. Heb je nog andere opmerkingen of tips voor de stages in de VVT?

48



49


Bijlage 3


Uitgebreide resultaten enquête

Definitive report Last Modified: 02/24/2013

1. Wat is je leeftijd? #

Answer

Response

%

1

< 20

39

33%

2

20 - 25

73

62%

3

26 - 30

4

3%

4

> 30

2

2%

Total

118

100%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

4

Mean

1.74

Variance

0.37

Standard Deviation

0.61

Total Responses

118

2. In welk leerjaar zit jij momenteel? #

Answer

Response

%

1

Leerjaar 2

76

64%

2

Leerjaar 3

42

36%

Total

118

100%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

2

Mean

1.36

Variance

0.23

Standard Deviation

0.48

Total Responses

118

50



3. Heb je stage gelopen in de VVT? (VVT staat voor ‘Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg’) #

Answer

Response

%

1 2

Ja, leerjaar 1

30

25%

Ja, leerjaar 2

31

26%

3

Ja, leerjaar 1 en 2

45

38%

4

Nee

12

10%

Total

118

100%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

4

Mean

2.33

Variance

0.94

Standard Deviation

0.97

Total Responses

118

4. Instelling (meerdere antwoorden mogelijk) #

Answer

Response

%

1

Laurens

25

24%

2

Argos Zorggroep

9

9%

3

Humanitas

15

14%

4

De Vierstroom

0

0%

5

De Zellingen

3

3%

6

Anders, namelijk

78

74%

51



Anders, namelijk

Aantal

Aafje

21

Zuiderhout in Teteringen

1

Rivas Zorggroep

9

Careyn

7

Zorgpartners Midden-Holland

4

De Sterrenlanden

2

Waerthove

1

Zorgwaard

5

Buurtzorg Nederland

2

Reuma en Revalidatie Centrum Rotterdam

3

Zorgcombinatie Nieuwe Maas

8

Woonzorgcentra Haaglanden

1

Stichting Tante-Louise Vivensis

2

Av-zorggroep

1

WZH

4

Curamare

2

Tiendhoven

1

Geerestein

1

ASVZ

1

Pieter van forreest

1

Saffier de Resident

2

Stichting het Parkhuis

4

Bavo Europoort

1

Emc

1

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

6

Total Responses

105

5. Soort afdeling (meerdere antwoorden mogelijk) #

Answer

Response

%

1

Somatiek

68

65%

2

Psychogeriatrie

70

67%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

2

Total Responses

105

52



6. Kun je voor elk van deze uitspraken aangeven in hoeverre je het er mee eens bent? #

Question

Helemaal mee oneens

Mee oneens

Neutraal

Mee eens

Helemaal mee eens

Mean

1


14

35

21

26

5

101

2.73

2


1

18

21

50

11

101

3.51

3


6

38

43

11

3

101

2.67

4


2

15

23

55

6

101

3.48

5


7

32

15

37

10

101

3.11

6


7

17

16

30

31

101

3.60

Statistic







Min Value

1

1

1

1

1

1

Max Value

5

5

5

5

5

5

Mean

2.73

3.51

2.67

3.48

3.11

3.60

Variance

1.30

0.89

0.74

0.79

1.36

1.62

Standard Deviation

1.14

0.94

0.86

0.89

1.17

1.27

Total Responses

101

101

101

101

101

101

53



7. Ervaring #

Question


Weinig/ makkelijk

Goed

Veel/ moeilijk


1

Mean


8

43

33

4

0

88

2.38

2


2

8

31

39

8

88

3.49

3


12

25

32

18

1

88

2.67

4


11

41

31

4

1

88

2.35

5


3

24

55

6

0

88

2.73

6


7

23

51

7

0

88

2.66

7


7

29

42

9

1

88

2.64

8


5

23

43

16

1

88

2.83

9


22

29

31

4

2

88

2.26

10


21

30

32

3

2

88

2.26

11


17

29

32

7

3

88

2.43

12


47

24

13

3

1

88

1.72

54

De uitdaging van de KPB’s De gelegenheid voor interactie met collega’s/andere disciplines De mogelijkheden voor eigen inbreng



Een stimulerende benadering van de begeleiding De aanwezigheid van een rolmodel (hbo niveau en/ of VGG’er)

Statistic

Min Value 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Max Value 4 5 5 5 4 4 5 5 5 5 5 5

Mean 2.38 3.49 2.67 2.35 2.73 2.66 2.64 2.83 2.26 2.26 2.43 1.72

Variance 0.51 0.76 0.98 0.64 0.41 0.55 0.67 0.69 0.93 0.88 1.01 0.85

Standard Deviation 0.72 0.87 0.99 0.80 0.64 0.74 0.82 0.83 0.96 0.94 1.00 0.92

Total Respons es 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88






Meewerken aan onderwijsinnovaties Zorg voor ouderen, een uitdaging?!

55



8. Waardering #

Question

Zeer negatief

Negatief

Neutraal

Positief

Zeer positief

1

Mean


2

27

36

21

2

88

2.93

2


2

22

40

23

1

88

2.99

3


5

21

21

33

8

88

3.20

4


3

31

35

18

1

88

2.81

5


1

17

40

30

0

88

3.13

6


2

20

38

27

1

88

3.06

7


3

25

32

25

3

88

3.00

8


4

21

31

25

7

88

3.11

9


16

26

29

14

3

88

2.57

10


15

28

21

23

1

88

2.63

11


12

24

22

29

1

88

2.81

12


22

42

15

7

2

88

2.15

56




Een stimulerende benadering van de begeleiding De aanwezigheid van een rolmodel (hbo niveau en/ of VGG’er)

Min Value 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Max Value 5 5 5 5 4 5 5 5 5 5 5 5

Mean 2.93 2.99 3.20 2.81 3.13 3.06 3.00 3.11 2.57 2.63 2.81 2.15

Variance 0.73 0.66 1.18 0.71 0.57 0.67 0.85 1.02 1.14 1.18 1.17 0.93

Standard Deviation 0.85 0.81 1.08 0.84 0.76 0.82 0.92 1.01 1.07 1.09 1.08 0.97

Total Respons es 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88

Statistic De gelegenheid voor interactie met collega’s/andere disciplines







Meewerken aan onderwijsinnovaties Zorg voor ouderen, een uitdaging?!

57



9. Ervaring #

Question

Wel veranderd

Niet veranderd

1

Mijn beeldvorming van de VVT is na mijn stage:

53

35

Mean 88

1.40

Statistic


Min Value

1

Max Value

2

Mean

1.40

Variance

0.24

Standard Deviation

0.49

Total Responses

88

10. Waardering #

Question

1


Zeer negatief

Negatief

Neutraal

Positief

Zeer positief

10

23

29

23

3

Mean

88

2.84

Statistic


Min Value

1

Max Value

5

Mean

2.84

Variance

1.10

Standard Deviation

1.05

Total Responses

88

58



11. Wat maakt een stage in de VVT uitdagender voor jou? Statistic

Value

Total Responses

72

Let op: gelabelde resultaten Text Response

Labels

Een complexere zorgvraag Zelf wat eruit proberen te halen taakjes overnemen Zelfstandig te werk gaan Begeleiding, rolmodel hbo, meer tijd om 'leerling' te zijn dan arbeidskracht, meer variatie!!

Complexere zorgvraag Zelfverantwoordelijkheid Zelfverantwoordelijkheid Begeleiding Rolmodel HBO-V Variatie, Werkdruk Verantwoordelijkheid, Niveau 5 taken Variatie, Uitdaging Uitdaging,

Verantwoordelijke diensten draaien met een niveau 4 of 5 Veel afwisselend werk, soms te lastig maar veel uitdaging en je kunt jezelf goed ontplooien voor het eerste jaar. Doordat ik in de eerste jaar stage in de PG met jongeren heb gekregen... had ik geen ervaring met de basis zorg... en vooral niet met ouderen... Dit was voor mij een uitdaging... Vooral als ze van mij verwachten dat ik alles in twee weken kan doen.. en goed uitvoeren!!!! De beste kwaliteit van zorgverlening geven op basis van evidence based en niet vanuit " omdat we altijd zo doen". En open staan voor stagiaires omdat die het vak verpleegkunde wakker houdt voor de nieuwe en de beste practice brengen. Een complexere zorgsituatie en begeleiding op niveau KPB's die passen bij de ouderenzorg en niet gemaakt zijn voor het ziekenhuis. Begeleiding door andere HBO-verpleegkundigen op HBO-niveau. Ik werkte zelf voor mijn stage al in de vvt dus was hier wel mee bekend. De meerdere handelingen zoals medicatie etc heeft het voor mij wel leuker en uitdagender gemaakt. Een rolmodel, een HBO-V'er die kan laten zien wat je als HBO-V'er kan betekenen op zo'n afdeling. Betere begeleiding, minder werkdruk, zodat je zelf meer op onderzoek uit kan gaan naar uitdagingen Meer nadruk op handelingen die er op de afdeling gebeuren, in plaats van alleen de basiszorg die jij mag uitvoeren. Een rolmodel zoals eerder in de survey genoemd, zou al een uitdaging zijn aangezien er dan "op gelijk niveau" gewerkt en gedacht kan worden aan zowel het werk op de afdeling als over de kpb's en competenties die behaald moeten worden. Het is niet uitdagend voor hbo-v Grotere verscheidenheid aan zorg, nu was het elke dag hetzelfde Als je ziet wat je toekomst zou kunnen zijn als verpleegkundige niveau 5. Ik werkte tijdens mijn stage alleen met niveau 2 en 3. Uitdagendere/meervoudige problematiek De snelheid die van je verwacht wordt, maar ook dat je mee moet denken met de artsen, vanwege de multipathologie van de patiënten Meer onderzoeksgericht, betere begeleiding, afwisseling in werk. Meer coördineren van de zorg Vanuit de instelling meer aandacht voor de mentale/geestelijke gesteldheid van de patiënt en begeleiding/collega's van niveau. Meer uitdagendere ziektebeelden Bredere groep patiënten, minder zware zorg, Het gaat teveel over wassen en naar het toilet brengen van mensen. Meer afwisselende ziektebeelden en minder routine in de ochtendzorg Ik heb mezelf erop betrapt dat ik aan het begin totaal geen zin had, dus heb ik zelf mijn uitdaging gezocht. Werd hierin weinig gestimuleerd. Dit was ook niet noodzakelijk, want ik regelde mijn eigen zaken wel.

Evidence based Begeleiding Complexere zorgvraag, Begeleiding KPB’s en opdrachten Rolmodel HBO-V Begeleiding Variatie Uitdaging Rolmodel HBO-V, Begeleiding, Werkdruk, Uitdaging Variatie. Rolmodel HBO-V, Uitdaging, Competenties Variatie Begeleiding Complexere zorgvraag Uitdaging Complexe zorgvraag Multidisciplinair Evidence based, Begeleiding, Variatie Verantwoordelijkheid Begeleiding Psychosociaal. Complexere zorgvraag Variatie Variatie Begeleiding

59



Dat je te maken hebt m et verschillende zorgcategorieën bewoners met verschillende benaderingswijzen Ik vond mijn stage uitdagend, om dat ik gewaardeerd werd door collega's en mijn eigen verantwoordelijkheden kreeg (vooral in Waerthove, in de Sterrenlanden was mijn ervaring minder positief door de begeleiding die ik daar kreeg, werd niet serieus genomen en er was weinig tijd voor mij als stagiaire) Meer verschillende zorgproblemen en hogere moeilijkheidsgraad dan bedden opmaken, steunkousen aandoen en boterhammen smeren. Meer afwisseling, minder fysieke belasting Beter contact hebben met de patiënten, omdat hun langer op een afdeling zijn. Ik vind de stage in de VVT heel belangrijk voor de basiszorg en bij een eerste stage is alles nieuw en dus alles een uitdaging. Ik zat op een afdeling psychogeriatrie, en dit is persoonlijk niets voor mij. Het contact met de patiënten was "leuk", maar de stage was uiteindelijk niet uitdagend meer. Ik denk dat dit met het niveau/soort afdeling te maken had. Ik denk dat ik op een somatische afdeling het al uitdagender had gevonden omdat ik het interessanter vind. Bovendien zijn er meer verpleegtechnische handelingen te doen. Ik weet daarom niet wat een stage op de PG uitdagender zou maken. Een stage in de VVT zou her uitdagender maken als ook de taken zou leren en meelopen van want een niveau 4/5er zou doen, of de hoogst opgeleide verpleegkundige die daar werkzaam is. En niet net zoals de niveau 2/3ers hup ga maar wassen en doe je ding. Het zou uitdagender zijn als er een mix van beide wordt gemaakt. Ik denk dat mijn stage op een kortdurende afdeling al uitdagend was, door de snelle wisseling van patiënten is het niet steeds hetzelfde. Ik denk dat de interesse hierin wel verschillend is. Variëteit in ziektebeelden, de vrijheid in het werken, uitvoeren en onderzoeken in de thuiszorg. Ervaring op doen met ouderen Iedereen heeft een andere benaderingswijze. Het verschil tussen somatiek en psychogeriatrie is enorm , maar wel heel uitdagend Je krijgt een band met de mensen. je verzorgt ze tot de dood Sowieso HBO begeleiders die weten van je competenties en KPB's. Meer verantwoordelijkheidsgevoel krijgen Complexere zorg, meer niveau 5 taken, meer niveau 5 collega's die dezelfde kennis hebben Zelf kwam ik als eerstejaars bij Buurtzorg terecht en dat vond ik toen erg leuk. Nu zou ik het denk ik saai vinden, omdat er niet echt ingewikkelde handelingen o.i.d. bij zaten. Dat mis je dan wel als je ouderejaars bent. Zelf heb ik nooit stage gelopen in een verpleeghuis (wel bijbaantje) en ik was juist wel eens jaloers op degenen die daar zaten omdat naar mijn idee het programma van school heel goed haalbaar is in verpleeghuizen. Zeker de opdrachten m.b.t. zorgplannen enzo, dat is in een ziekenhuis toch een stuk lastiger! Beter begeleiding, meer stimulatie en vooral geen lopende band werk Als je je eigen groepje patiënten hebt, zo leer je de patiënten persoonlijker kennen. Verpleeg en verzorgingstehuizen zijn vaak al zo groot, waardoor je de patiënt niet zo goed kent. Niet alleen ingezet worden voor de basiszorg zoals wassen, eten en drinken geven, naar de wc brengen. meer overleggen met anderen disciplines, mogelijkheid krijgen te leren de medicatie te delen, wonden verzorgen etc. Dit mocht ik tijdens mijn stage absoluut niet. goede begeleiding; hbo-v rolmodel; meer ziektebeeld variatie

Dat je meer op HBO niveau bezig bent. In plaats van alleen maar mensen wassen heel de dag. Elke dag leek op elkaar en er zat weinig tot geen verandering in Betere begeleiding en meer ziektebeelden/disciplines Meer zelfstandigheid, mogelijk verantwoordelijk voor eigen patiënten (persoonlijk begeleider) waarbij je ook verantwoordelijk bent voor de voortgang en vernieuwen van het verpleegplan

Variatie Verantwoordelijkheid Begeleiding,

Variatie Compexere zorgvraag Variatie Werkdruk Contact ouderen VVT Alles uitdaging voor 1-ste jaars Contact ouderen

Begeleiding Uitdaging

Variatie

Variatie, Zelfverantwoordelijkheid Evidence based Contact ouderen Variatie Uitdaging Contact ouderen Begeleiding Verantwoordelijkheid Complexere zorgvraag, niveau 5 taken, niveau 5 collegae -

Begeleiding, Variatie Kleinschaligheid Verantwoordelijkheid Contact ouderen Variatie multidisciplinair, Verantwoordelijkheid Begeleiding Rolmodel HBO-V, variatie Niveau 5 taken Begeleiding, Variatie Multidisciplinair Zelfverantwoordelijkheid

60



Wanneer ik een werkbegeleider/collega heb die ook HBO-niveau heeft zodat ik meer diepgang kon krijgen in mijn leerprocessen. En wanneer er meer uitdagingen voor mij zijn. Ik heb twee leuke stages gehad een op PG de ander somatiek. Maar het kabbelde een beetje voort, ik leerde niet echt veel nieuwe verpleegtechnische handelingen en veel dagen op stage waren hetzelfde. Ik vond de sfeer op de afdelingen met bewoners en personeel wel heel goed. Je moet niet als een gewoon arbeidkracht inzet worden en de werkzaamheden moeten op niveau Als er meer diepgang gegeven zou worden. Nu was elke dat eigenlijk hetzelfde. Verder hoefde ik ook niks meer te leren omdat ik al een opleiding in deze sector had gedaan. Afwisseling Meer complexiteit in de zorg, meer verschillende zorgproblemen. Begeleiding van een niveau 4 of 5 Meer complexere opdrachten, stagebegeleiders moeten je kunnen uitdagen, geen lopende band werk! VVT-stage alleen in het eerste leerjaar van de HBO-V gebruiken, in het tweede leerjaar zou een ziekenhuisstage handiger zijn, omdat ik (3e-jaars) nu pas mijn eerste ziekenhuisstage heb, dan loop je best veel achter. Er zouden meer mogelijkheden moeten komen voor het samenwerken met verschillende disciplines, omdat over het algemeen iedere dag er hetzelfde uit ziet. Er zouden meer uitdagende opdrachten vanuit school gegeven kunnen worden en er moet goede begeleiding vanuit een stage-instelling zijn. Geen te grote niveau verschillen tussen begeleider en leerling. Ik heb vorig jaar gemerkt dat mijn begeleider niet eens wist wat competenties waren, dat het moeilijk maakt voor met name eerstejaars dit ook nog eens allemaal uit te moeten leggen. En een begeleider op ongeveer hetzelfde niveau zal eerder begrijpen hoe of wat. Daarbij neem ik niet weg dat begeleiders geen kennis kunnen verrijken bij de leerlingen. Ze hebben ervaring genoeg om de juiste verzorging aan te leren. Meer regie taken Meer specialistisch of complexer Hoger niveau Minder met de wassen bezig maar meer bezig met hoe je dingen anders kan doen. Goede begeleiding, mensen/collega's die je prikkelen ? Vaker verpleegtechnische handelingen uitvoeren. Management functie, leidende functie. Juiste begeleiding, en een combinatie van taken naar je niveau/studie en lichamelijke zorg/psychosociale zorg. n.v.t. Van school uit contactmomenten opzetten met HBO-VGG'ers. Op deze manier kunnen we horen hoe het is om als afgestudeerde in deze sector te werk te gaan. De VVT is gevuld met 'oudere', door de wol geverfde dames met voldoende ervaring, hun referentiekader staat alleen erg ver van de onze vandaan De werk in de VVT wordt uitdagender wanneer wij als stagiair niet heel veel tijd aan de ochtend zorg hoeven te besteden, maar meer aan de ziektes, medicijnen en de bewoners. Ook als wij de verpleegkundige rollen vaker mogen uitoefenen op de praktijk. * Betere begeleiding Meer zelfstandigheid en beslissingsmogelijkheden als HBO-verpleegkundige

Begeleiding Uitdaging

Werkdruk Niveau 5 taken Variatie

Variatie Variatie Complexere zorgvraag Begeleiding Begeleiding, complexere zorgvraag Variatie VVT

Multidisciplinair KPB’s en opdrachten Begeleiding,

Verantwoordelijkheid Niveau 5 taken Niveau 5 taken Niveau 5 taken Begeleiding Complexere zorgvraag Niveau 5 taken Begeleiding. Niveau 5 taken Psychosociaal Contactmoment HBO VGGers vanuit school Begeleiding Variatie complexere zorgvraag contact ouderen

begeleiding Zelfverantwoordelijkheid Niveau 5 taken

61



Labels

Aantal respondenten met dit label

Variatie Begeleiding (Zelf)verantwoordelijk Complexere zorgvraag Niveau 5 taken Uitdaging Contact ouderen Rolmodel HBO-V Werkdruk Evidence Based Practice Multidisciplinair Psychosociaal VVT KPB’s en opdrachten Competenties Kleinschaligheid Alles uitdagend voor 1-ste jaars Contactmoment HBO-VGG vanuit school Niveau 5 collegae

23 23 12 11 10 9 6 5 4 3 3 2 2 2 1 1 1 1 1

12. Mening #

Question

Zeer mee oneens

Mee oneens

Neutraal

Mee eens

Zeer mee eens

Mean

1


0

19

29

47

5

100

3.38

2


5

25

29

36

5

100

3.11

Statistic



Min Value

2

1

Max Value

5

5

Mean

3.38

3.11

Variance

0.72

1.01

Standard Deviation

0.85

1.00

Total Responses

100

100

62



13. Onderbouwing Let op: gelabelde resultaten Default - Op school heb ik voldoende kennis/ vaardigheden opgedaan over de VVT Tekst response

Labels

1

Meer toelichting over pg zou beter zijn

2

Theoretisch heb ik voldoende kennis gekregen…. Maar niet voldoende praktijk…..

3 4 5

N.v.t. Genoeg handelingen, duidelijke protocollen en veel geoefend Niet alle opdrachten kunnen voldaan worden. En niet genoeg begeleiding gehad. We hebben wel de basiszorg geleerd, maar echt taken over VVT en ziektebeelden, of waar specifiek op gelet moet worden, te weinig besproken in de lessen. Ik vind dat er niet genoeg informatie hier over is weergegeven. Het ligt aan het eigen initiatief om er meer in te verdiepen. Mijn ervaring is dat het vooral lichamelijke zorg is en dat leer je al in het eerste jaar. Veel basiszorg gehad. Het zou nog veel meer mogen, omdat er in de praktijk vaak onzekerheid ontstaat over voornamelijk de grenzen. Wat mag ik wel? Wat mag ik niet? Ik had graag meer willen oefenen met het contact maken met dementerenden

Meer kennis en vaardigheden over PG is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Meer praktijk is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Voldoende Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk

6

7 8 9 10

11

12

Er mag tijdens lessen meer aandacht worden besteed aan de geriatrie en met name aan de psycho-geriatrie.

13 14

We hebben veel geoefend. Onwijs veel les over ouderen.

Labels Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Voldoende Meer kennis en vaardigheden PG is wenselijk Meer praktijk is wenselijk

Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Voldoende Voldoende Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over PG is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over PG is wenselijk Meer kennis en vaardigheden over VVT is wenselijk Voldoende Voldoende Aantal respondenten met dit label 8 5 3 1

63



Default - Mijn beeldvorming van het uitstroomprofiel VGG is helder

1 2 3 4

5 6 7 8 9

10 11 12 13 14

Tekst response

Labels

Weinig over verteld Ik dacht agz. mgz, ggz, zag bij de keuze ineens vvg Tot nu toe is mijn eerste keuze… werken met jongeren en/of kinderen Ik heb geen inzicht in wat ik zou kunnen betekenen als HBO-V’er in de ouderenzorg. Vandaar dat ik kies voor de AGZ, dan ben ik breed opgeleid, kan ik altijd nog kijken of er iets op mijn pad komt wat overeenkomst met VGG. N.v.t. Wij hebben hier 1 keer een college over gehad, verder niet. Mijn beeld is hierdoor jammer genoeg niet duidelijker geworden. Ik heb geen idee Heb nog nooit stage gelopen Hebben zelf een keer op moeten zoeken wat het is maar een duidelijk en praktisch beeld is er niet gekomen. Verder ook geen uitleg over gehad. Net klaar met stage op de afdeling geriatrie in een ziekenhuis, compleet anders dan VVT! Stukken beter, leuker etc etc Ik heb vanuit school nog niet veel gehoord wat de verschillende soorten inhouden Ik heb geen ervaring in de thuiszorg Weinig inhoudelijke kennis over profiel VGG wordt weinig op school behandeld

Onvoldoende informatie Onvoldoende informatie Andere voorkeur

Labels

Onvoldoende informatie

Onvoldoende informatie Onduidelijk Geen ervaring Onvoldoende informatie

Andere voorkeur Onvoldoende informatie Geen ervaring Onvoldoende informatie Onvoldoende informatie Aantal respondenten met dit label 8 2 2 1

Onvoldoende informatie Andere voorkeur Geen ervaring Onduidelijk

14. Ik ga .................... kiezen voor het uitstroomprofiel VGG #

Answer

Response

%

1

Wel

1

2%

2

Niet

60

98%

Total

61

100%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

2

Mean

1.98

Variance

0.02

Standard Deviation

0.13

Total Responses

61

64



15. Ik heb ................... gekozen voor het uitstroomprofiel VGG #

Answer

Response

1

Wel

1

3%

2

Niet

38

97%

Total

39

100%

Statistic

%

Value

Min Value

1

Max Value

2

Mean

1.97

Variance

0.03

Standard Deviation

0.16

Total Responses

39

16. Geef hieronder je top 3 punten aan ter onderbouwing van je keuze. #

Answer

Response

%

1

Reden 1

1

100%

2

Reden 2

1

100%

3

Reden 3

0

0%

Reden 1

Reden 2

het werken met ouderen geeft mij voldoening

er zijn veel werkmogelijkheden in de vgg

Statistic

Reden 3

Value

Min Value

1

Max Value

2

Total Responses

1

65



17. Geef hieronder je top 3 punten aan ter onderbouwing van je keuze. #

Answer

Response

%

1

Reden 1

93

100%

2

Reden 2

79

85%

3

Reden 3

48

52%

Statistic

Value

Min Value

1

Max Value

3

Total Responses

93

Let op: gelabelde resultaten Reden1

Reden 2

Reden 3

Labels

1

Het ziekenhuis trekt mij meer

_

Onbekendheid profiel

2

Weinig uitdaging

In AGZ meer doorgroei mogelijkheden

Meer uitdaging

3 4

Niet leuk Nog niet voldoende ontwikkeld

Ik weet niet precies wat je kan met dit profiel Weinig begeleiding op nivo, onbekend met formulieren. Geen uitdaging Niet divers genoeg

Teveel werk Al een andere keus gemaakt

5 6

Ik wilde in ziekenhuis werken Onduidelijkheid

Ik wil de ok in AGZ interessanter

Ouderenzorg leuk als bijbaantje niet volledig

Meer uitdaging Door ontwikkelen profiel, meer diversiteit. Geen interesse Duidelijkheid profiel/rol

7

Te intensieve contacten

8

Weinig variatie.

9

Te weinig verpleegtechnische handelingen Stage leerjaar 2 niet behaald, automatisch leerjaar 3 in AGZ Wil met kinderen/ jongeren werken

In vak. Gewerkt in de thuiszorg niet mijn ding Wat ik heb gezien in stage, onder mijn nivo. Weinig ziekteverschillen

10 11

Te intensief contact, geen interesse Weinig doorleer mogelijkheden

Meer diversiteit, rolmodel Zorgen voor meer uitdaging

Weet nog niet of dit is wat ik wil.

-

Ik vind dat werk in vphuis voor verzorgende is

Geen interesse, rolmodel

66


12 13 14 15


Niet uitdagend genoeg Ik vind de GGZ aantrekkelijker Ik zoek meer uitdaging Uitdaging te weinig, genoten van stage en werk, maar miste technische handelingen en complexe zorg. Was niet in profiel geïnteresseerd maar in GGZ Niet genoeg vp-technische vaardigheden om te leren, geen druk

Ik werk in thuiszorg verpleeghuizen Meer variëteit Contact met cliënten geweldig, psychisch wel zwaar bij werken met alleen maar dementerden In vp-huis gewerkt maar zou ik niet tot pensioen willen Te veel gevoel medewerker dan stagiair

18

Weinig begeleiding

Geen uitdaging

Er is nagenoeg geen voorlichting geweest over profiel. Behalen van comp. lijkt niet mogelijk, bv coördineren van zorg, wel veel mensen verzorgen in ochtend eentonig

19

Ik denk dat ik het leuker vind in het ziekenhuis.

Weet nog niet zeker misschien kies ik wel weer voor VGG

22

Werk al 4 jaar in VGG, wil een keer iets anders zien meemaken kijken of ik dat leuk vind. Ik weet er te weinig van Hoeveelheid basiszorg voor mij minder uitdagend en interessant Niet afwisselend genoeg

23 24

Moeilijkheidsgraad Niet uitdagend genoeg

25

Liggen mijn interesses niet

26

Te weinig uitdaging

Elke dag hetzelfde Al 2 jaar stage gelopen in de VGG, nu graag wat anders Weet niet wat de taken van nivo 5 vpk zijn Te weinig te doen op hbo-nivo

27

Onduidelijk beeld VGG

28

Wil graag met kinderen werken

29

Ik zie mezelf niet mijn leven lang ouderen wassen Ik wil liever de GGZ in. Nivo van collega’s en/of begeleider onder de maat. Teveel hetzelfde werk

16 17

20 21

30 31 32 33 34

Teveel wassen en naar het toilet brengen geen uitdaging ‘s Middags weinig te doen

-

Ben liever breed opgeleid

Te weinig somatiek

Ziekenhuis is algemener kun je meer kanten laten zien Word niet uitgedaagd Weinig uitdaging, dagen zien er hetzelfde uit. de AGZ staat 2 op lijstje Weinig uitdaging op gebied herstel/ genezing Thuiszorg wel leuk, maar valt onder MGZ Geen waardering voor zware werk Te veel routinematig werken

Zorgen voor meer uitdaging GGZ aantrekkelijker Meer uitdaging, meer diversiteit Zorgen voor meer uitdaging Meer diversiteit Geen interesse, verbeteren voorlichting profiel Meer uitdaging, boventalligheid bewaken, ruimte voor werken aan competenties Begeleiding verbeteren, zorgen voor uitdaging, meer diversiteit. Zorgen voor meer uitdaging

Voorlichting profiel Meer uitdaging Geen mogelijkheid tot ontplooing voor een hbo-v-er Doelgroep alleen ouderen Ervaring opdoen in ziekenhuis

Meer diversiteit,rolmodel Meer uitdaging, diversiteit Meer uitdaging Geen interesse, rolmodel

Taken op hbo nivo te weinig betrokken bij de zorg.

Meer uitdaging, rolmodel Verbeteren voorlichting profiel

routinewerk

Mindere/ lagere kwaliteitszorg Te laag begeleidingnivo in vphuizen Geen interesse Teveel ADL gerichte zorg

Geen interesse, meer uitdaging, diversiteit Rolmodel, meer uitdaging Geen interesse Begeleiding verbeteren Zorgen voor meer uitdaging Meer diversiteit, begeleiding verbeteren Meer uitdaging, zwaar werk, geen interesse Meer uitdaging, variatie

67



35 36 37 38 39 40 41

Ik vind de zorg weinig uitdagend Niet afwisselend genoeg Graag wil ik neonatologie doen Doelgroep is kinderen Gekozen voor GGZ Lage complexiteit van handelingen Geen interesse

Ik wil de SEH kant op Minder hospitalisatiegedrag Beperkte hoeveelheid handelingen Ik heb vooral het gevoel dat het dan alleen over basiszorg gaat

42 43

Fysiek te zwaar Weet niet hoe het op de afdeling is

44

Wil graag verder leren

Geen afwisseling Werk liever met patiënten die psychisch beter zijn Wil in ziekenhuis werken

45 46

Niet uitdagend ste Doelgroep leuk maar niet tot 65

47

Altijd al met kinderen willen werken

48

50 51

Mijn focus ligt op AGZ, op zoek naar uitdaging wat ik kan halen wat ik kan halen uit onverwachte gebeurtenissen. Te weinig complexiteit en variëteit in ziektebeelden en zorg Weinig handelingen De afwisseling

52 53 54

Weinig uitdaging Weinig uitdaging Trekt me niet

55

VVT stage niet op nivo

56

Wil graag in ziekenhuis werken

Vind het leuk om met jongere mensen te werken

57

Door mijn ervaring tijdens mijn stage

Mijn keuze obstetrie

58

Geen tijd voor cliënten

59 60

Grote interesse AGZ. Graag op de ambulance werken, AGZ

49

Zorg weinig complex Meer specialisatiemogelijkheden Beperkte tijd voor cliënten Weinig contact met mensen, zijn er vooral voor de hulp die ze nodig hebben. Meer interesse in ander deelgebied -

Meer uitdaging, geen interesse Meer variatie Geen interesse Geen interesse, meer variatie,rolmodel Geen interesse Meer uitdaging, beperkte tijd cliënten Geen interesse, meer uitdaging

Hoewel ouderenzorg wel heel leuk was ligt mijn hart er niet -

Geen interesse

Vorig jaar stage gelopen in GGZ, vond ik interessanter -

Geen interesse

Een leeftijdscategorie

Meer uitdaging, variatie, rolmodel

Vind mezelf te jong om tussen de oudjes te staan -

Meer uitdaging, rolmodel Zorgen voor meer variatie, nare dingen, te jong Meer uitdaging Meer uitdaging, rolmodel Geen interesse Meer uitdaging

Eenzijdige ziektebeelden

VVT heb ik als 17 weken vervelen ervaren Vaak weinig revalidatiemogelijkheden bij ouderen in tegenstelling tot jongere mensen Elke dag dezelfde zorg op dezelfde tijden….hou van meer afwisseling Fysiek zwaar

Werk eentonig, niet van nivo

Sector spreekt me niet aan

Te weinig uitdaging in voorbehouden handelingen Nog niet meegelopen in uitstroomprofiel AGZ, wil ik nog doen -

Laag opleidingsnivo, waardoor weinig geleerd op hbo nivo Weinig hbo-vers Veel nare dingen zoals door Veel nivo 2 en 3 collega’s Te specifiek op ouderenzorg, ontwikkel me liever algemeen VVT was geen uitdaging

Te zwaar, meer variatie, geen interesse Voorlichting stage

Meer uitdaging Zorgen voor meer uitdaging

Meer uitdaging

Geen interesse

Meer variatie en uitdaging Geen tijd voor cliënten, meer variatie, fysiek zwaar Geen interesse Geen interesse, meer variatie, rolmodel

68


61

Niet veel verschillende ziektebeelden

62

63

Zie mijzelf niet voor de rest van mijn leven oude mensen wassen, aankleden, verschonen en naar het toilet brengen Te weinig uitdaging

64 65 66 67 68

Geen uitdaging Elke dag hetzelfde, maakt het saai Niet uitdagend Ik wil AGZ in Te weinig uitdaging

69

Afwisseling in leeftijd en mensen

70

Ik wil in AGZ werken

71

Meer interesse voor AGZ

72

Ziekenhuis leer je meer verpleegtechnische handelingen/ziektebeelden e.d. Te weinig uitdaging Patiëntengroep niet uitdagend genoeg

73 74 75

78 79

Wil graag op de seh werken mis de sensatie in vgg Geen leuke doelgroep Vind met ouderen werken niet iets wat bij mij past, heb er mee gewerkt vind er niks aan om nog in mijn stage met die doelgroep te werken Weinig verpleegkundige activiteiten Passie voor werken in het ziekenhuis

80

Meer uitdaging

81 82

Interesse in maatschappelijke zorg Mijn interesse is gegaan naar de psychiatrie Voor AGZ gekozen

76 77

83


Vaak personeelstekort, wat zorg afhankelijk maakt van stagaires Lopende band werk

Collega’s lager nivo Geen variatie

Meer variatie, begeleiding verbeteren, rolmodel Meer uitdaging, variatie

Wil met kinderen werken

-

Zorgen voor meer uitdaging

Nivo te laag Voorkeur uit naar psychiatrie Weinig verpleegtechnische vaardigheden Wil niet alleen maar achteruitgang zien, zie je wel veel bij oude mensen Na jaren werken in AGZ wel overwegen om te werken in VGG Meer doorgroei mogelijkheden in AGZ

Fysiek zwaar/vermoeiend -

Meer uitdaging, rolmodel, zwaar werk Meer uitdaging, variatie Meer uitdaging Geen interesse Meer uitdaging

-

Meer variatie

Het is lopende band werk weinig contact met bewoners Werk liever met verschillende leeftijdscategorieën -

Geen interesse, meer uitdaging

Te weinig nivo Wil graag kinderverpleegkundige worden -

Te weinig ontwikkeling -

Meer uitdaging, rolmodel Meer uitdaging, geen interesse

-

Meer uitdaging

Te weinig uitdaging -

-

Meer uitdaging Geen interesse

Niet uitdagend/leerzaam Master physician assistant doen

Niet genoeg variatie en afwisseling in zorgproblemen Wil in ziekenhuis gaan werken

Meer uitdaging Geen interesse, meer variatie

Geen ervaring in VGG

Geen interesse, zwaar werk Geen interesse

-

Geen interesse

Teveel standaard basiszorg

Meer afwisseling, in mijn werk nu vrijwel elke dag hetzelfde in stage Zowel lichamelijk als psychisch zwaar Er wordt gesproken over te weinig complex en uitdaging VGG trekt me niet

Geen interesse Meer uitdaging

Meer uitdaging, variatie.

69



84

Werk voelt als productiewerk

Hiërarchische verhoudingen

85

Mijn ambities liggen in de acute zorg

Chronische zorg is niet mijn ding

86 87

Werk in VVT niet afwisselend Wil meer velden van gezondheidszorg ontdekken Ouderen zijn niet mijn doelgroep

Meer uitdagend werk de Uitdaging minder groot tijdens 2 stage

88 89 90

Ik wil graag werken binnen AGZ Weinig uitdaging werkzaamheden vooral nivo 2/3

91 92

Geen ervaring, niet genoeg motiverende info ontvangen AGZ

93

Geen interessante ziektebeelden

Label Zorgen voor meer uitdaging Geen interesse (voorkeur andere sector) Zorgen voor meer variatie/meer diversiteit Rolmodel Onbekendheid/voorlichting profiel Fysiek te zwaar Begeleiding verbeteren Lopende band werk Vermindering autonomie Geen tijd voor cliënten

Werk op den duur saai en eenheidsworst Vind afwisseling tussen jongeren en ouderen juist leuk Wil mensen beter maken en niet zien te overlijden -

Lopende band werk, meer uitdaging, variatie Geen interesse

Geen interesse Meer uitdaging, variatie, vermindering autonomie

-

Door tijdsgebrek wordt ADL overgenomen door hulpverleners, hospitalisatie --

Ambitie kinderverpleegkundige te worden Geen goede plek voor hbo-v’er

Na brede opleiding in AGZ kun je altijd nog voor VGG kiezen Oninteressante patiëntengroep

Geen interesse

Verzorgingshuizen vind ik niet prettig om in te werken Geroutineerd werk, elke dag hetzelfde

Meer uitdaging, variatie Meer uitdaging Geen interesse

-

Geen interesse, geen rolmodel

Aantal respondenten met dit label (kan meer keer voorkomen door de 3 keuzes) 48 34 25 14 5 5 3 1 1 1

70



18. Maar wat zou ervoor kunnen zorgen dat je wel voor het uitstroomprofiel VGG kiest? Let op: gelabelde resultaten Statistic

Value

Total Responses

78

Text Response

Labels

Meer informatie over de VGG Zie bovengenoemde punten

Informatie Uitdaging Variatie Begeleiding Doorgroeimogelijkheden Rolmodel hbo-v

Meer hbo-v’ers zien tijdens de stage en wat voor taak hun vervullen op hbo-v niveau Als het minder zou gaan om kwaliteit, dan om kwantiteit van leven. Zet een maximum op het aantal te behandelen aandoeningen boven de 90 jaar, Meer informatie, een positiever beeld geven over VGG, het wordt nu vooral gezien als zorg voor 'oudjes' Misschien als meer duidelijkheid was over wat er als HBO verpleegkundige allemaal te bereiken is in de VGG had ik misschien meer erover na moeten denken. Mogelijkheid als hbo-v dingen te veranderen Meer variatie, meer doorleer mogelijkheden, hoger niveau

Meer verpleegtechnische handelingen en meer zorgvarianten Meer begeleiding. Meer hbo- v'ers in een vgg instelling. Meer gelijkenis en vergelijkingsmateriaal en betere sturing. Ik weet het zelf niet.... Ik zal het nu niet weten! Ik heb al ervaring in de ouderenzorg. Ik vind andere deelgebieden interessanter. Ik vind dat ouderenzorg aantrekkelijker gemaakt zou kunnen worden door bijvoorbeeld de positieve kanten ervan te laten zien en de uitdagingen. het contact met de bewoners was gezellig en had het idee dat het echt gewaardeerd werd Meer voorlichting. Mensen die het profiel wel hebben gekozen of in die sector werken Verandering van de begeleiding en aanpassing van KPB's aan het profiel.

Kwalitatieve zorg Informatie (positievere benadering) Informatie (toekomstperspectief) invloed Variatie Complexere zorgvraag Doorgroeimogelijkheden Meer VTV Variatie Begeleiding Rolmodel hbo-v Onbekend Onbekend Informatie (positievere benadering) Uitdaging Psychosociaal

Echte aandacht voor de patiënt zowel mentaal als fysiek en collega's en/of begeleiding van niveau.

Informatie Rolmodel hbo-v Begeleiding KPB’s Bredere oriëntatie Informatie Complexere zorgvraag Variatie Onbekend Meer VTV Complexere zorgvraag Niets Informatie (toekomstperspectief) Uitdaging Complexere zorgvraag Aandacht voor zorgvragers Begeleiding

Niks, Geen interesse voor deze patiënten groep en ziektes. Veel dingen zijn hetzelfde x -

Niets Variatie Onbekend Onbekend

Ik wil eerst andere uitstroomprofielen bekijken voordat ik hiervoor kies.. Meer informatie Complexere zorg, verschillende ziektebeelden Meer verpleegtechnische handelingen, hogere moeilijkheidsgraad n.v.t. Duidelijker beeld creëren wat VGG nu precies inhoudt. Ik kreeg het idee alsof je alleen maar achter een bureau komt te zitten. Grotere uitdaging, meer hogere niveaus.

71



Ik wil wel ouderenzorg kiezen, maar dan ouderenpsychiatrie zoals ik deze in 't Delta tegen gekomen ben (dus geen dementie e.d.) Als er geen andere keuze mogelijk is ? Hogere complexiteit en meerdere handelingen binnen de dagelijkse werk Niet veel denk ik, het is niet mijn richting Verbetering bovengenoemde Stage lopen in verschillende instellingen en uitstroomprofielen. eigenlijk voor mijn niets, maar misschien door de verschillende keuzes duidelijker naar voren te laten komen, er word weinig tot geen aandacht besteed aan de keuze voor een sector. eigenlijk word er alleen op een geven moment gezegd dat er gekozen moet worden. Er word daar voor eigenlijk nooit over de verschillende sectoren gepraat, dan wel duidelijk gemaakt wat je ermee kunt. veel studenten kiezen voor de AGZ, daar dit het meest algemeen is en je nog heel veel kanten op kan hiermee. Niets, bij de AGZ ligt mijn interesse omdat ik in een ziekenhuis wil werken, al vind ik werken met ouderen wel heel leuk. Zou nu even op niks kunnen komen Niets, het is niet mijn doelgroep. Meer instellingen zoals Buurtzorg Nederland! Meer complexiteit, meer medisch handelingen en samenwerking met andere disciplines om tot beter zorg te komen, waarbij er hoger opleidingsniveau wordt gehanteerd Meer vergelijkingsmateriaal met andere uitstroomprofielen Als mijn gezondheid niets anders toe laat Meer uitdaging Meer collega's op hetzelfde niveau, complexere zorg Het moet denk ik bij je passen, net als GGZ. Daarbij denk ik dat veel mensen toch tegengehouden worden om iets anders dan AGZ te kiezen omdat je het idee hebt dat je met AGZ het breedst aan de slag kan. Dat geeft dan dus de meeste zekerheid Informatie over VGG in het ziekenhuis, zie als voorbeeld de afdeling Geriatrie in het havenziekenhuis. Ontzettend leuk en super afdeling ondanks het specialisme Niets denk ik Wanneer er de ruimte wordt gegeven met de mensen de communiceren. Op dit moment moet alles snel gedaan worden, is het druk op verpleegafdelingen of in de thuiszorg en kan er naar mijn idee minder op de wensen van de mensen worden in gegaan. Meer gekwalificeerd personeel, dan is er meer tijd voor de cliënten en is het minder zwaar Werk op hbo niveau, en complexer werk. Of een leidinggevende functie

Niks de werkzaamheden zijn wel nodig in de zorg maar er zijn nog meer aspecten en die komen in de VGG niet aan bod. En ik zie niet hoe dit kan veranderen. Als het werk meer uitdagender zou zijn dan zou ik het nog eventueel overwegen. Wanneer ik zou weten dat ik afwisselend en uitdagend werk heb. Meer uidaging, het gevoel dat je een HBO-v student bent en niet gewoon een helpende niveau 2 Uitdaging Meer uitdaging, veel wisselend werk en niet lopende band werk.

meer uitdaging en doorgroeimogelijkheden voor een Hbo-verpleegkundige Verdubbeling van het salaris. Door deze redenen te ontkrachten.

Soort afdeling Als niet anders kan Onbekend Complexere zorgvraag Variatie Niets Variatie Minder fysieke belasting Bredere oriëntatie Informatie (toekomstperspectief) Bredere basis

Niets Onbekend Niets Verwijzing Buurtzorg Complexere zorgvraag Meer VTV Multidisciplinair Niveau 5 collega’s Informatie Als niet anders kan Uitdaging Niveau 5 collega’s Complexere zorgvraag Bredere basis

Informatie (toekomstperspectief) Niets Psychosociaal Minder werkdruk Niveau 5 collega’s Minder werkdruk Niveau 5 taken Complexere zorgvraag Leidinggevende functie Niets Uitdaging Uitdaging Variatie Uitdaging Niveau 5 taken Uitdaging Onbekend Onbekend Uitdaging Variatie Geen lopende band werk Uitdaging Doorgroeimogelijkheden Hoger salaris Uitdaging Niveau 5 taken/ collega’s Doorgroeimogelijkheden

72



Niets Meer afwisseling en uitdaging minder hoge werkdruk en meer personeel . Niks Niets Als het werk uitdagender wordt en afwisselender, bijvoorbeeld als ik een leidinggevende functie of management functie zou hebben. Iedere student een korte periode of een stage periode laten plaatsen in een instelling van de VGG Contactmomenten met enthousiaste afgestudeerden in dit veld Ik heb hier geen idee van, maar ik denk niets. Ik heb tijdens mijn stage periode meer tijd aan de ochtend zorg besteed, maar als ik meer gelegenheid heb gekregen om mijn rollen als verpleegkundige te kunnen uitvoeren, zou ik wel voor het uitstroomprofiel VGG kiezen zou dit wel doen wanneer dit op een revalidatie afdeling zou zijn. Omdat je mensen hier ook levend de deur uit gaan. niets -Enthousiaste praktijkverhalen en eventueel voor mensen die helemaal nog geen ervaring in de VVG hebben meeloopdagen organiseren I.v.m. mijn ambitie om kinderverpleegkundige te worden zou er voor mij niets iets veranderd kunnen worden waardoor ik wel voor de VGG zou kiezen. Eventueel zou er voor andere studenten het negatieve imago van de VGG verminderd kunnen worden. niets

Labels Uitdaging Informatie

Niets Uitdaging Variatie Minder werkdruk Niets Niets Uitdaging Variatie Leidinggevende functie Stage Onbekend Informatie Rolmodel hbo-v Onbekend Niveau 5 taken

Soort afdeling Niets Onbekend Informatie Rolmodel hbo-v, Stage Niets Informatie (positievere benadering) Niets

Aantal respondenten met dit label 13 Algemeen – 6 Positievere benadering – 3 Toekomstperspectief – 4

Niets Variatie Complexere zorgvraag Collega’s – 4 Niveau 5 Taken – 4 Rolmodel HBO-V Begeleiding Doorgroeimogelijkheden Meer VTV Minder werkdruk Psychosociaal Als niet anders kan Bredere oriëntatie Bredere basis Leidinggevende functie Stage Soort afdeling Minder fysieke belasting Aandacht voor zorgvragers KPB’s Kwalitatieve zorg Multidisciplinair Invloed Geen lopende band werk Hoger salaris Verwijzing buurtzorg

13 12 11 8 8 5 4 4 3 3 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 73



19. Heb je nog andere opmerkingen of tips voor de stages in de VVT? Let op: gelabelde resultaten Statistic

Value

Total Responses

1 2 3

4 5

6 7 8

9

10

11 12 13

14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28

63

Text Response

Labels

Geen Nee Niet twee psychogeriatrische stages achter elkaar! Dat gebeurde mij, maar ik kon er niet veel meer leren. Verder is het fijn als de begeleiding op de hoogte is van de taken en opdrachten die via de hogeschool komen, o.a. duidelijk maken wat pop/pap inhoudt. Meer duidelijkheid. Zorg dat alle instellingen begrijpen wat er in een stage allemaal bereikt moet worden en hoe dat gedaan moet worden. e e Uitdagender maken, koppel een hbo-v 1 /2 jaars aan een hbo-er in de praktijk

Diversiteit in stages Verbeteren communicatie hogeschool stageadres

N.v.t. Betere begeleiding. Een begeleider die verstand heeft van het hbo v traject bijv. kpb’s, 360 graden feedback, pap etc. Stage in de VVT is voor eerste jaars…. Hierin kan je je KPB’s van eerste jaars beter halen….. En krijg je vooral de ervaring in de basiszorg. Stage zoals in de thuiszorg mag iets open staan voor nieuwe uitdagingen. Meer werkstructuur, bereidt om stagiaires goed te begeleiden, stagiaires voldoende uitdagen, het beste uit een stagiaire halen en niet alleen “rot” werkjes geven. Bij het aanbieden van het deelgebied meer ingaan op de uitdagingen die hier te vinden zijn. Wat zijn de leuke kanten aan het werken met ouderen en wat kan je hier als HBO-V’er in betekenen. Nee Voor het eerste leerjaar is het een goede basis voor het kennismaken met de zorg. Een belemmerende factor is de afstand tussen stageplaats en je woonplaats. Ik moest vorig jaar 4 uur per dag reizen van Rotterdam naar Hellevoetsluis terwijl andere mensen van Hellevoetsluis naar Rotterdam moesten gaan. Ga zo door, allebei mijn stages heb ik met plezier gedaan Maak er een uitdaging van! Stel als eis dat er HBO-V’ers op de betreffende afdeling werkzaam moeten zijn. Nee Betere begeleiding bieden, ik heb uiteindelijk goede begeleiding gekregen Zorg ervoor dat de leerlingen meer leer mogelijkheden hebben en niet als werknemer worden beschouwd die constant bezig zijn met de ADL voor de patiënten N.v.t. Blijf als stagiair zijnde kritisch in het werkveld Eerste jaar is verzorgingshuis nog leuk omdat je dan je kpb’s goed kan halen in tweede jaar kan je er te weinig leren. Nee Nee Nee Let op werkbegeleiders op de afdeling, enthousiasme en inzet van hun kant is belangrijk voor de leerling Voor eerstejaars is het prima, je leert de echte basiszorg. Voor tweedejaars kan het al eigenlijk al niet. Derde en Vierdejaars leren er bijna niets meer. Nee

Verbeteren communicatie hogeschool stageadres Zorgen voor meer uitdaging Begeleiding verbeteren Rolmodel Begeleiding verbeteren Stage voor eerstejaars KPB’s goed te behalen Ervaring in basiszorg Zorgen voor meer uitdaging Begeleiding verbeteren

Betere voorbereiding vooraf

Rekening houden met reistijd

Ga zo door! Zorgen voor meer uitdaging Rolmodel Begeleiding verbeteren Zorgen voor meer uitdaging Boventalligheid bewaken Wees een kritische stagiair Stage voor eerstejaars Begeleiding verbeteren Stage voor eerstejaars -

74


29 30 31

32 33 34 35 36 37 38 39 40

41 42 43 44 45 46 47 48 49

50 51 52 53 54 55

56 57

58 59 60 61 62 63


Betere begeleiding. Werkbegeleider die meer weten over de opleiding en competenties en opdrachten. Meer hbo gericht. e Vooral in het 1 jaar blijven doen! Vooral voor stageverlenende instellingen: begeleidt de studenten meer en serieuzer, betrek ze ook meer bij de taken die hun later zouden kunnen uitvoeren als HBO-V’er. Niet op de gang zetten en ga maar wassen. En meer laten meelopen, met wondenrondes/artsenronde etc. Nee Nee Meer werkbegeleiding, minder opdrachten tijdens de stage Studenten op dood voorbereiden.. hoe ga je er mee om bijv. e e VVT in het 2 jaar na in het 1 jaar AGZ stage te hebben gehad is echt een e e domper. Dus 1 jaar iedereen in VVT en 2 jaar AGZ (ziekenhuis) Zorg voor goede begeleiding, bij sommige stages in de VVT is het hoogste niveau mbo niveau 3. Meer HBO-V rolmodellen Nee HBO opleiding VVT afschaffen en als die mensen in die zorg willen werken moeten zijn maar MBO niveau 4 gaan doen. De werkzaamheden passen gewoon niet bij het HBO competentieprofiel. Het zou goed zijn om in het eerste jaar wat tijd te besteden hoe je om moet gaan met PG-bewoners 14 weken is te lang, hierdoor word je automatisch een gewoon werk kracht met het gevoel ik leer niets KPB’s en gedragsindicatoren aanpassen aan stages/afdeling. Op een psychogeriatrische afdeling is het uitvoeren van 5 SOVA kpb’s erg lastig! e Nogmaals: alleen als 1 -jaars stage doen, anders is er weinig uitdaging! Nee Nee De collega’s moeten meer ruimte geven voor je opdrachten en niet steeds gebruikt worden om te wassen en aankleden maar ook meer ruimte voor je andere taken. Afschaffen Betrek stagiaires bij de, weinig voorkomende, complexe zorgproblemen zodat het werk in de VVT minder snel als eentonig wordt ervaren. Nee Benadruk de ziektebeelden die er voor kunnen komen en wat dit voor enige complexiteit kan zorgen. Ik ben in mijn stage ondergesneeuwd door de ijzervreters op mijn afdeling. Ik kon mij hier niet tussen wurmen, de dames moeste mij absoluut niet en ik heb mijn stage dan ook niet gehaald. Misschien kunnen wij voorbereid worden op de cultuur binnen de afdeling. Ik heb geen stage in de VVT gehad. Er gebeurt heel vaak dat wij als stagiaires meegerekend zijn als gewoon personeel i.p.v. extra, waardoor wij veel meer tijd aan de ochtend moesten besteden dan aan andere verpleegkundige rollen. Nee Voor eerstejaars stages is het makkelijk om binnen de VVT stage te lopen zo leer je goed de basiszorg. Perfect voor een eerste/tweedejaars. Nope Aantrekkelijker maken voor HBO-V’ers. Het college over werkvelden met onderwerp VGG was demotiverend.

Begeleiding verbeteren Rolmodel Stage voor eerstejaars Begeleiding verbeteren Zorgen voor meer uitdaging

Begeleiding verbeteren Verminderen opdrachten Betere voorbereiding vooraf Stage voor eerstejaars Begeleiding verbeteren Rolmodel Rolmodel Geen HBO stage

Betere voorbereiding vooraf Duur te lang Aanpassing KPB’s op stage Stage voor eerstejaars Zorgen voor meer uitdaging Begeleiding verbeteren Boventalligheid bewaken Geen HBO stage Zorgen voor meer uitdaging Betere voorbereiding vooraf Betere voorbereiding vooraf

Boventalligheid bewaken

Stage voor eerstejaars Ga zo door! Zorgen voor meer uitdaging Betere voorbereiding vooraf

75



Labels

Aantal respondenten met dit label

Begeleiding verbeteren Zorgen voor meer uitdaging Betere voorbereiding vooraf Stage voor eerstejaars Rolmodel Boventalligheid bewaken Verbeteren communicatie hogeschool stageadres Ga zo door! KPB’s aanpassen Diversiteit in stages Rekening houden met reistijd Wees een kritische stagiair VVT is geen HBO-stage Duur van de stage te lang

10 8 6 7 5 3 2 2 2 1 1 1 1 1

76

Zorg voor ouderen, een uitdaging?!

Recommend Documents