Parallelsessie 7 Een dubbele uitdaging!
Cultuursensitief werken met LVB jongeren binnen de Jeugdreclassering & trainingsinterventies
Wie we zijn
Lidwien Schulten Sr. Projectmanager Expertisecentrum William Schrikker
Imad Moukaddim Criminoloog en gebiedsmanager William Schrikker Jeugdbescherming & Jeugdreclassering
Expertise • Landelijk (gemiddeld) zo’n 20 % van de jeugdbeschermingsmaatregelen • Van de 10.000 cliënten die hulp krijgen hebben zo’n 7500 een licht verstandelijke beperking (LVB) • Als in het kader van dwangmaatregelen opvoedproblemen samengaan met een beperking bij het kind of de ouders, zijn specifieke kennis, attitudes en vaardigheden nodig. • De WSG en het Expertisecentrum William Schrikker in het bijzonder draagt actief bij aan het ontwikkelen, borgen en overdragen van kennis rondom deze problematiek. • Werkt samen met Hogescholen/Universiteiten • Lectoraat LVB en criminaliteit: Hendrien Kaal
(LVB) Jongeren en criminaliteit: gaat het goed? • Met de meeste jongeren in Nederland gaat het goed! • Met de meeste jongeren met een LVB, ongeacht hun culturele achtergrond, ook! • Een LVB is geen rechtstreekse voorspeller van overlast gevend of crimineel gedrag! • Evenmin is dat het geval wanneer LVB jongeren behoren tot de (1e of ) 2e generatie Nederlanders met een van oorsprong niet westerse culturele achtergrond • Wel lijkt er bij deze jongeren sprake van een cumulatie van risicofactoren De uitdaging is: voldoende beschermende factoren creëren en een aangepaste aanpak!
Een licht verstandelijke beperking (LVB) Praktijkdefinitie LVB We spreken over een licht verstandelijke beperking als sprake is van: • Beperkte intelligentie (IQ score tussen de 50 en 85) • Beperkt sociaal aanpassingsvermogen/ beperkte sociale redzaamheid • Bijkomende problemen IQ score (tussen 70-85) is niet doorslaggevend!
Belangrijkste kenmerken LVB • • • • •
beperking in leren en denken beperking in generaliseren beperking in sturen van eigen gedrag beperking in gebruik van taal beperking in sociale vaardigheden en emotionele ontwikkeling • beperking in zelfbeheersing • beperking in gewetensontwikkeling • beperking in zelfstandigheid Impliceert risicofactoren en vraagt in meerdere of mindere mate langdurig en levens brede ondersteuning!
Kalenderleeftijd versus mentale ontwikkeling
25
m en tale (o n tw ikkelin g s)leeftijd
20 15 10 5 0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 12 13 14 15 16
17 18 19
2
kalenderleeftijd
21
… gaat het goed? Jongeren (en volwassenen) met een LVB, én LVB in combinatie met een bi-culturele achtergrond zijn oververtegenwoordigd in de strafrechtketen • Kenmerken LVB • Maatschappelijke en sociale factoren • Beslismomenten in de strafrechtketen (?) Leestips Beperkt in de keten Kaal, Overvest & Boertjes, 2014 ISBN 978-94-6236-381-6 Verradelijk gewoon Marigo Teeuwen, 2e druk, 2012 ISBN: 9789088503252
LVB in combinatie met bi-culturele achtergrond in de jeugdreclassering • Landelijk geen precieze cijfers hoeveel (LVB nog vaak niet gediagnosticeerd), wel dat deze jongeren oververtegenwoordigd zijn • Van de 1525 JR maatregelen die werden uitgevoerd door de WSG: • Had 45,7 % naast een beperking (veelal LVB) een van oorsprong niet Nederlandse achtergrond ( veelal 2e generatie). Binnen de uitgevoerde taakstraffen zien we een vergelijkbaar beeld. 1525
2014
100%
737
AUT
48,3
94
onbekend
0,06
199
Marokkaans
13,1
126
Turks
8,3
254
Overig/diversen
16,7
115
Nl Antilliaans
7,6
Even inzoomen: Marokkaans-Nederlandse jongeren in Amsterdam in JR Moukaddim, I. (2011) Masterthesis Criminologie • • • • • • • •
Dossieronderzoek 50 casussen JR ( 25 van BJAA en 25 van WSJR) 2e generatie Marokkaanse Nederlanders tussen de 12 en 23 jaar IQ gegevens bekend en persoonlijkheidsonderzoek( pro-Justitia) Minimaal 1 x veroordeeld Gemiddelde leeftijd onderzoekspopulatie 16,4 Gemiddelde IQ score bij LVB: IQ70 Bij de vergelijkingsgroep BJAA: gemiddeld IQ 96 In het onderzoek is gekeken naar vijf variabelen maar in het kader van deze parallelsessie licht ik deze niet allemaal toe.
Leeptip: Hoofdst.15 in: Beperkt in de keten
De opvallendste bevindingen in dit onderzoek 1.
2.
3. 4. 5.
6. 7.
Marokkaans- Nederlandse jongeren met een LVB beginnen gemiddeld 1 jaar eerder met het plegen van strafbare feiten dan normaal begaafde Marokkaanse Nederlanders: op 12,4 jaar Marokkaans-Nederlandse jongeren met een LVB worden ruim 2 x vaker verdacht van en /of schuldig bevonden aan een strafbaar feit, dan normaal begaafde M-N jongeren Geen verschil met normaal begaafde Marokkaans-Nederlandse jongeren tussen plegen individueel of in groepsverband Beide groepen plegen dezelfde delictsoorten Behoudens de diagnose LVB is er Niet aantoonbaar sprake van Meer pychopathologie dan bij normaal begaafde M-N delinquenten met een JR maatregel. Wel is bij een hoog percentage in beide groepen sprake van een (2e) diagnose. Veel overeenkomsten in diagnoses , maar ook verschillen
Overeenkomsten en verschillen • In beide groepen duidelijke aanwezigheid van (ernstige)gedragsstoornissen • In beide groepen is % ADHD en ‘achterstand in groei en ontwikkeling’ nagenoeg even hoog Verschillen (2e) Diagnose
doelgroep
%
gewetensontwikkeling
LVB M-N
15%
gewetensontwikkeling
NB M-N
3%
ouder-kindrelatie
LVB M-N
5%
ouder-kindrelatie
NB M-N
15%
Conclusie (breder dan alleen dit onderzoek)
• Gezien de jonge leeftijd van het eerste politiecontact, en 2x zo vaak verdacht en veroordeeld (en de implicaties van een LVB) lijkt een zo vroeg mogelijke signalering (h)erkennen van belang, alsmede de inzet van LVB expertise • Er is alle aanleiding om specifiek aandacht te besteden in de strafrechtketen aan jongeren met een LVB, én LVB jongeren met een bi-culturele achtergrond; aangepaste aanpak Voorbeeld Gemeente Amsterdam:TOP 600 klanten 40-50% heeft een LVB én oververtegenwoordiging van ‘allochtone’ jongeren en volwassenen.
Samenvatting (cumulatie) risicofactoren in de praktijk zoals wij die zien • • • • • • • •
Kenmerken LVB Tijdig (her)erkennen van de beperking, schaamte Migratie is opgave/breuk Opvoedingscultuur & kernovertuigingen Functioneren in bi-culturele context (switchen) Taalachterstand en/of onderwijsachterstand (drop-out) Opgroeien in armoede; ‘slechte buurt’ Ervaren kansloosheid (lage SES) versus hoog (niet realistisch) ambitieniveau • Onvoldoende steunend dan wel risicovol sociaal netwerk • (Te) laat hulp zoeken/accepteren Tijdig (h)erkennen en hulp krijgen is beschermende factor!
Praktijkvoorbeeld
Wat moet er gebeuren? • Als deze jongeren met een LVB in combinatie met een biculturele achtergrond (en hun ouders) eenmaal bij ons terecht komen is het best al laat… • De drempel om gebruik te maken van lichtere vormen van ondersteuning, diagnostiek en zorg blijken voor ‘allochtone ouders en jongeren’ hoog • Daar is sprake van ondervertegenwoordiging in zorg, terwijl ‘allochtone’ jongeren (en met LVB nog meer) juist oververtegenwoordigd zijn in de justitiële keten Aansluiten op de LVB & cultuursensitief werken is een vereiste in zowel laagdrempelige zorg, in de jeugdreclassering en verder…
De basis voor ‘LVB proof én cultuursensitief!’ De belangrijkste succesfactor voor elke succesvolle (JR) begeleidingsrelatie ligt in: werkelijk contact maken; een relatie tot stand brengen van mens tot mens; in het tonen van oprechte belangstelling voor wie die ander is, inclusief persoonlijke, culturele, en intellectuele bagage. In goed uitvragen en luisteren! Binnen JR & training Van daaruit kun je samen aan de slag met wat nodig is, om het met deze jongere ( en zijn ouders, systeem) beter te laten gaan en recidive te helpen voorkomen! Toon dezelfde belangstelling voor ouders/netwerk = nl. beschermende factor, wie kan helpen?!
Begrenzen en perspectief bieden! • • • • • • •
Wees Streng (de wet is het kader) én Zorgzaam, Houd rekening met de beperking Pas je taal en tempo aan, visualiseer Ga mee en doe voor Neem de jongere serieus, versterk zelfvertrouwen Werk Samen een realistisch perspectief uit Beperk je niet in het Plan van Aanpak ‘tot zeggen wat er moet’; help actief bij randvoorwaarden om recidiveren te voorkomen (veilig wonen, leren/werk/dagbesteding, evt. schulden, steunfiguren/rolmodellen en vrije tijdsbesteding) • Werk systeemgericht, betrek en respecteer het netwerk ook qua cultuur
Filmpje : anders aanpakken
JR werker Renée met cliënt Melodie
Pas interventies aan! Richtlijn Effectieve interventies LVB, Kenniscentrum LVB (LKC LVB) Meetladder diversiteit interventies,Verwey-Jonker Instituut
• Interventies zijn nog te weinig aangepast op LVB • Interventies zijn nog te weinig aangepast op cultuur Wij streven beide na:
• Houd zowel rekening met de LVB én de culturele achtergrond • Pas interventies daarop aan, in leerstijl, taal, tempo, visuele ondersteuning, aansluiten op de leefwereld van deze jongeren, qua middelen/materialen, oefensituaties, profiel trainers • Betrek de eigen ‘peergroup’ en het netwerk van de jongeren
Voorbeelden aangepaste interventies LVB • • • •
NPT-LVB; WSG i.s.m. van Montfoort en Spirit So-Cool; WSG i.s.m. van Montfoort Take Care! – Kuida Mi Mes!; WSG i.s.m. FAJ Curaçao In al deze interventies geldt niet alleen rekening houden met de LVB maar óók met de culturele achtergrond van de betreffende jongeren!
Een voorbeeld: Take Care! – Kuida Mi Mes! • Take Care!- Kuida Mi Mes! is een (preventieve) trainingsinterventie aangepast op én LVB én Antilliaanse culturele achtergrond van jongeren • Jongeren leren van, met en in de eigen ‘peergroup’ • Is ontwikkeld door WSG i.s.m. Federatie Antilliaanse Jeugdzorg Curaçao • Samenwerking sinds 2007 rondom ‘Antialliaanse’ risicojongeren met een LVB • 8 lokale trainers daar gecertificeerd in LVB training voor professionals (4 HBO praktijkwerkers, 4 gedragswetenschappers). • 4 gecertificeerd & 12 in opleiding daar op interventie • Programma is daar en hier gepilot.
Interventie op ‘hun Maat’! Tegen de tijdgeest in, generiek is niet genoeg! • Praktisch-basede ontwikkeld • Aansluiten bij hún leefwereld, taal & cultuur (Antilliaan én hier Antilliaan en Nederlander) ervaringen, kernovertuigingen o.a. vanuit opvoeding, SES én lager IQ • De jongeren delen eigen ervaring, opvoedingscultuur en leren met en vanuit hun eigen ‘peergroup’ • Kleine groep (6) van jongens/meisjes • Deskundige (LVB) trainers (2) man - vrouw (minimaal 1 Antilliaan(se) • Daar Papiamento, hier Nederlands als voertaal en Papiamento is aanvulling
Take Care! – Kuida Mi Mes! • Trainers bieden veiligheid, steun, ordenen, uitvragen ervaringen, kennis toevoegen, tips geven, oefenen • ‘Corrigeren’ zo nodig door te helpen herinneren wat met elkaar is afgesproken • Laten positief voorbeeldgedrag zien • Bieden positieve identificatie mogelijkheid • Aandacht voor meisjes/jongens • Focussen op wat goed gaat, bevestigen • Herkenbare visuele ondersteuning (‘Antilliaans’) veel gedragsoefeningen • Belonen met een certificaat per module Starten met een maaltijd: op een lege maag kun je niet leren!
Take Care! – Kuida Mi Mes! • De onderwerpen sluiten aan bij ontwikkelingstaken van pubers/adolescenten • De onderwerpen sluiten aan bij leefgebieden waarop Antilliaanse jongeren met een LVB vaker in de problemen komen zoals: • • • • •
Module 1. Module 2 Module 3 Module 4 Module 5
Goede vrienden! Gezond leven! Je doel bereiken! Seks en relaties Kalm blijven!
5 x 3 bijeenkomsten per module ( 15 x 2,5 uur)
Take Care! – Kuida Mi Mes! • Steunstructuur met follow-up van steunfiguren • Pilot is uitgevoerd op Wijkschool Feyenoord (1) in Rotterdam en op Curaçao (2) • Op Curaçao eerst 4 lokale trainers + 1 supervisor, nu 12 trainers in opleiding • In Nederland (nog) geen vervolgimplementatie; alles is gericht op generieke (qua cultuur) interventies; financiering/inkoop is een probleem! • Ambitie WSG is volgen met effectiviteitsonderzoek en registratie in NJI databank • Aanpassen voor Marokkaanse doelgroep met LVB: Take Care! -Thalla fi Rask!
Take Care! - Kuida Mi Mes!
