Naam:
Klas:
Casus: Alcoholverkoop aan jongeren Lesbrief en vragen Bij deze opgave horen informatiebronnen 1 en 2. In informatiebron 1 zijn enkele overzichten opgenomen over het gebruik van alcohol onder scholieren van 12 tot en met 18 jaar. Informatiebron 2 bevat gegevens over zware drinkers naar geslacht en leeftijd. Uit een krantenbericht van De Pers (30 januari 2012) blijkt dat klanten van vier supermarkten in de buurt van Nijmegen voortaan hun identiteitsbewijs moeten laten scannen als ze alcohol willen kopen. Het gaat om een proef van de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) in samenwerking met vier supermarkten in de regio. Iedereen die alcohol koopt, moet de scan ondergaan; wie te jong is krijgt geen alcohol mee. De ID-kaarten worden met een apart apparaat gescand. "In de toekomst willen we dit apparaat aan de kassa koppelen, maar zo ver is het nog niet," aldus Martijn Planken, projectleider bij de GGD. De branchevereniging voor supermarkten, het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel), zegt de proef met interesse te volgen. De interesse van het CBL over de proef past bij de manier waarop dat invulling geeft aan maatschappelijk ondernemen. In de lesbrieven over massacommunicatie hebben we geleerd dat maatschappelijk ondernemen bestaat uit de zorg voor de drie M’s. Bekijk de film en lees de lesbrief over massacommunicatie voordat je de volgende vragen gaat beantwoorden. A) Het besluit om streng op te treden tegen verkoop van alcohol aan jongeren is wellicht goed voor één van de M’s, maar kan juist nadelig zijn voor een andere M. Leg uit op welke M men zich richt bij deze proef en welke M hier mogelijk nadelen van kan ondervinden. B) Leg uit waarom het CBL toch geïnteresseerd is in manieren om de verkoop van alcohol aan jongeren te beperken. Het probleem van alcoholgebruik onder jongeren wordt uitgebreid onderzocht door onder andere het Trimbos-instituut. In informatiebron 1 en 2 is een aantal overzichten gepresenteerd uit hun jaarlijkse drugmonitor, waarin een heel hoofdstuk gewijd is aan het gebruik van alcohol. In het onderzoek onderscheidt het Trimbos-instituut een aantal persoonskenmerken dat blijkbaar bepalend is voor het gebruik van alcohol, te weten: - Leeftijd - Etniciteit - Schoolniveau - Geslacht
(van 12 t/m 18 jaar) (allochtoon / autochtoon) (VMBO-b t/m VWO) (man / vrouw)
C) Bepaal uit informatiebron 1 en 2 het profiel van een jongere die het minst vaak alcohol gebruikt. Maak hierbij gebruik van alle vier de kenmerken. D) Bedenk een mogelijke verklaring voor het verschil tussen alcoholgebruik van allochtone en autochtonen jongeren. E) Bereken in één decimaal nauwkeurig de indexcijfers van de jaren 2003, 2005, 2007 en 2009 van 14-jarigen die recent alcohol hebben gebruikt. Stel 2005 als basisjaar. F) Bereken met hoeveel procent het aantal mannelijke zware drinkers tussen 18-24 jaar in 2009 is gedaald ten opzichte van 2008, in één decimaal nauwkeurig. G) Bedenk een mogelijke relatie tussen de antwoorden van vraag E en F.
Naam:
Klas:
H) Bereken hoeveel meisjes en hoeveel jongens tussen de twaalf en zeventien jaar oud in 2009 gerekend werden tot de zware drinkers. Hoewel in de informatiebronnen 1 en 2 te zien is dat het alcoholgebruik onder jongeren afneemt, laat het antwoord op vraag H zien dat het probleem voor veel jongeren nog steeds erg groot is. Een mogelijke manier om het alcoholgebruik onder jongeren af te remmen is door er voor te zorgen dat jongeren niet aan drank kunnen komen. Via de wet zijn hierover afspraken gemaakt tussen de overheid en de verkooppunten van alcohol. Zo moet er bij jonge klanten die alcohol willen kopen gevraagd worden naar de leeftijd en naar het ID. Uit onderzoek van de Universiteit Twente blijkt echter dat de naleving van deze afspraken niet zo goed verloopt. Voor een grootschalig onderzoek hebben zij als experiment een aantal jongeren er op uit gestuurd om alcohol te kopen. Hieruit kwam naar voren dat bij supermarkten in 61% van de gevallen gevraagd werd naar een ID en dat slechts 30% van de aankopen daadwerkelijk niet gelukt zijn. Verder blijkt uit het onderzoek dat de naleving van de afspraken afhankelijk is van onder andere de leeftijd van de verkoper (hoe jonger de verkoper, hoe meer kans dat er alcohol wordt verkocht) en of de verkoper op de hoogte is van de gemaakte afspraken. Voor het beantwoorden van de volgende vragen heb je de films en lesbrieven over “Marketing” en “Personeel” nodig. I)
Is het onderzoek van de Universiteit Twente field- of deskresearch? Motiveer je antwoord. J) Geef aan welke twee functies van HRM door de leiding van de supermarkt kunnen worden ingezet om voortaan beter aan de afspraken te voldoen. Geef ook aan hoe deze twee functies ingezet kunnen worden. Er is inmiddels een aantal systemen ontwikkeld om de alcoholverkoop aan jongeren beter te controleren. Zo wordt er bij sommige slijters al een tijdje gewerkt met gezichtsscanners die werken met het zogenoemde Age-view system. Deze scanners werken via een camera. Daar moet je als klant in kijken en dan checkt iemand op afstand of je een ID moet tonen. Op afstand wordt uiteindelijk ook besloten of het ID klopt en of er wel of geen verkoop mag plaatsvinden. Een ander systeem wat door supermarkten is ontwikkeld is dat de kassamedewerkers bij de verkoop van alcoholische drank moeten vragen naar het ID en de geboortedatum moeten intoetsen in de kassa om de verkoop af te kunnen ronden. De kassa geeft dan aan of de leeftijd in orde is. Je hebt ook supermarkten die werken met een draaischijf, waarmee de caissière gemakkelijk kan uitrekenen hoe oud iemand is. Aan al deze systemen kleven voor- en nadelen. Daarom blijven supermarkten zoeken naar andere oplossingen. Zo experimenteren zij bijvoorbeeld nu met de ID-swiper. Dit apparaat werkt als volgt: wanneer een klant in de supermarkt alcoholhoudende drank koopt, zal de caissière hem of haar zonder uitzondering om een identiteitsbewijs vragen, dat vervolgens wordt gescand in de ID-swiper. Als blijkt dat de koper jonger is dan zestien jaar, blokkeert de kassa en kan de drank niet worden verkocht. "We zijn erg benieuwd hoe de klanten hierop reageren," aldus Martijn Planken. Hij erkent dat de aanpak onorthodox is. "Dit is nieuw, maar het mag duidelijk zijn dat er iets moet gebeuren. Er is al van alles geprobeerd en nog steeds wordt te vaak drank aan jongeren verkocht." De proef duurt een maand en wordt daarna geëvalueerd. Het CBL is blij met de proef in Nijmegen, alleen willen ze niet dat iedereen hun ID-pas door de scanner moet halen.
Naam:
Klas:
K) Bedenk twee argumenten voor en twee argumenten tegen het Age-view system. L) Noem een praktische reden voor een supermarkt om niet aan iedereen een ID te vragen die alcoholhoudende drank wil kopen. M) Bedenk welke probleemstellingen uit de evaluatie zullen komen, zodat er een nieuw besluitvormingsproces moet worden opgestart (zie lesbrief “Zakelijke Communicatie”).
Naam:
Klas:
Informatiebron 1 Het Trimbos-instituut peilt sinds het midden van de jaren tachtig in hoeverre leerlingen van twaalf tot en met achttien jaar op reguliere middelbare scholen ervaring hebben met alcohol, tabak, drugs en gokken. In informatiebron 1 en 2 staan wat enkele overzichten gepresenteerd uit het jaarlijkse Drug Monitor. De onderzoekspopulatie bestaat uit leerlingen van 12-18 jaar uit het voortgezet onderwijs van de eerste tot en met de vierde klas. In figuur 1 is een grafiek weergegeven over hoeveel procent per leeftijdsgroep ooit alcohol heeft gebruikt. In de andere grafiek staat weergegeven hoeveel procent per leeftijdsgroep regelmatig alcohol gebruikt.
Figuur 1: Gebruik van alcohol onder scholieren van 12 tot en met 18 jaar, vanaf 2003
Figuur 2: Alcoholgebruik naar etniciteit en schoolniveau onder scholieren van 12 tot en met 16 jaar in 2009
Bron: Trimbos-instituut (2011)
Naam:
Klas:
Informatiebron 2: Zwaar drinken Volgens het CBS is er sprake van “zwaar drinken” zodra op één of meer dagen per week minstens zes glazen alcohol worden gedronken. • Volgens deze definitie was in 2009 tien procent van de bevolking van twaalf jaar en ouder een zware drinker. Dat komt neer op ongeveer 1,4 miljoen zware drinkers. Dat is even veel als in 2008 (10%) maar tussen 2001 en 2008 tekende zich wel een lichte daling af. In 2001 was nog veertien procent van de bevolking van twaalf jaar en ouder een zware drinker. • Ongeveer 7,0% van de bevolking van twaalf jaar en ouder bevindt zich in de groep 12 tot 17 jarigen. Van deze groep is 60% mannelijk. • De licht dalende trend deed zich voor in alle leeftijdgroepen tot 65 jaar en onder zowel mannen als vrouwen. • In 2009 was zeventien procent van de mannen (17,3%) en vier procent van de vrouwen (4,1%) een zware drinker. Daarmee was onder de mannen het percentage zware drinkers ruim vier keer zo hoog als onder de vrouwen. • Jongeren tussen de 18 en 24 jaar scoren het hoogst op deze maat. Vergeleken met 2008 is het percentage voor mannen in 2009 beduidend minder (was 37%), maar voor vrouwen is het percentage ongeveer gelijk gebleven (12% voor de vrouwen van 18-24 jaar in 2008). Figuur 3: Zware drinkers van alcohol naar geslacht en leeftijd onder mensen van 12 jaar en ouder in 2009
Bron: Trimbos-instituut (2011)
