Buxbaumiella 69 december 2004

Buxbaumiella 69 december 2004

Uitgegeven door de

Bryologische en Lichenologische Werkgroep van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging

ISSN 0166 – 5405 Oplage 375 exemplaren

2

Buxbaumiella 69 (2004)

Korstmossen in de Noordoostpolder, NoordwestOverijssel en de Lindevallei L.B. (Laurens) Sparrius1, A. (André) Aptroot2 & J.L. (Leo) Spier3 1

Kongsbergstraat 1, 2804 XV Gouda ([email protected]), 2Gerrit van der Veenstraat 107, 3762 XK Soest, 3Koning Arthurpad 8, 3813 HD Amersfoort Abstract: Lichens in the Noordoostpolder, North-West Overijssel and the Linde valley Report of a field-trip in 2004 to the Noordoostpolder (polder land reclaimed from the sea in 1942) in the province of Flevoland. New to the Netherlands: Lecanora cenisia and Lecanora subaurea, both on granite boulders on dike along freshwater lakes. Further findings of the rare Sarcogyne clavus and Lecanora confusa are mentioned.

De Noordoostpolder (in 1942 ingepolderd) behoort tot één van de witte vlekken op de verspreidingskaarten van korstmossen. Het gebied is jong en er zijn nog niet eerder veel korstmossen gevonden, hoewel het regelmatig bezocht wordt. Sipman & Brand (1981) laten de situatie in 1979 zien: heel weinig soorten, maar wel een grappige pionier (Thelocarpon laureri) die opvallend algemeen is. Meer dan 10 jaar later doen Van den Boom & Aptroot (1992) een verslag van de toenmalige stand van zaken: meer soorten, maar niets speciaals gevonden en de laatste dag maar naar de hunebdden gegaan. Het voorjaarsweekend van 2004 was een goede gelegenheid om de huidige stand van zaken op te nemen. De eerste dag begon met een bezoek aan Oud-Kraggenburgh, een oude haven die nu net als het vlakbij gelegen Schokland oprijst uit de polder. Hier ligt nog een groot stuk basaltdijk, die de vorige keer tot één van de rijkste punten behoorde. Helaas was het nu in het bezit van een boze boer en kon maar deels bekeken worden. De dijk langs het Ramsdiep Wat de klapper van het weekend bleek te zijn, was een basaltdijk die als een strekdam midden door het water van het Ramsdiep loopt aan de zuidrand van de Noordoostpolder. De dijk zal hooguit een jaar of 50 oud zijn, maar was bekend als een vindplaats van de zeer zeldzame Peperkers. Hij bleek schitterend begroeid met korstmossen en is wat rijkdom betreft vergelijkbaar met de dijken langs de randmeren bij Nijkerk. Bijzonderheden zoals Aspicilia caesiocinerea, Xanthoparmelia conspersa en X. mougeotii waren er algemeen. Op een plek groeiden zelfs Placopsis lambii, de tweede vondst voor Nederland, en grote geelgroene


3

plakkaten van Lecanora subaurea, die nog niet eerder in Nederland was gevonden. In totaal werden er 13 Rode-Lijstsoorten gevonden, waaronder ook Acarospora anomala op een blok ijzerhoudende steen, Acarospora nitrophila, Aspicilia leprocescens, Caloplaca atroflava en Rhizocarpon concentricum. In diepe spleten tussen de basaltblokken groeiden ook Bacidia trachona en B. viridifarinosa. N.O.P. Dorpen In Ens keken we op de dorpsbomen, vooral zomereik, en vonden hier voor het eerst tijdens een BLWG-excursie Parmotrema stuppeum, waarvan in het veld de K+ rood reactie van het merg kon worden gedemonstreerd. Ook de dorpscentra van Bant en Creil werden op deze manier uitgekamd. Vooral Creil sprong eruit met o.a. Twijgschotelkorst (Lecanora confusa) en diverse exemplaren van Gewoon baardmos (Usnea subfloridana) en kerkmuren met o.a. Mosvreter (Myxobilimbia sabuletorum) en twee soorten Korrelloof (Stereocaulon). Westermeerdijk De Westermeerdijk is de dijk langs de westrand van de Noordoostpolder. Deze is belegd met basalt met bovenaan een smalle rand van vierkante granietblokken en soms ligt er beton. Op het eerste gezicht groeien er haast geen korstmossen, maar bij nadere beschouwing zat er op alle granietblokkken wel wat. We hebben dan ook veel tijd besteed aan maken van de lijst van 54 soorten, waarvan 7 Rode-Lijstsoorten en één nieuwe soort voor Nederland. De spannende soorten hier zijn Caloplaca crenularia, Lecanora cenisia, Neofuscelia delisei, Ochrolechia parella en Sarcogyne clavus. L. cenisia is niet eerder in Nederland gevonden. In het veld is deze soort te herkennen als een grove, helderwitte, steriele korst met de kleurreacties P+ oranje en K+ rood. S. clavus is verder alleen bekend van de Eemsdijk. Ook vonden we er zowel een maritiem relict (Caloplaca maritima) als een echte riviersoort (Staurothele frustulenta) aanwezig. Kerken Een kort bezoek aan de kerken van Kolderveen, Wanneperveen, Blesdijke, Oldemarkt en Paasloo leverde nog nieuwe vindplaatsen op voor onder meer Kerkcitroenkorst (Caloplaca ruderum) en Kerkkringkorst (Dirina massiliensis).

4


Dorpsbomen in Kolderveen Tijdens een stop in Kolderveen, werden de oude eiken in het dorp bekeken. Een onverwachte rijkdom aan soorten kwam aan het licht: een nieuwe locatie voor o.a. Anaptychia ciliaris (dee eerste die sinds jaren gevonden wordt; overigens geen nieuwe vestiging), Caloplaca herbidella, Ochrolechia turneri, Parmelina tiliacea, Lecanora barkmaniana, L. sinuosa, Physconia distorta, Ramalina fraxinea en R. lacera. Lindevallei Voor het eerst werd een aantal moerasbossen in de Lindevallei bezocht door lichenologen. Echt verrassingen kwamen er niet. Tot de meer zeldzame soorten behoren o.a. Opegrapha vermicellifera. Zwerfkeienreservaten Na het droogleggen van de Noordoostpolder waren er enkele plekken die zo vol lagen met zwerfstenen dat er verder niets mee kon worden gedaan. Hier zijn inmiddels stenenreservaten van gemaakt. Het zwerfkeienreservaat P.v.d.Lijn op Urk is beperkt toegankelijk voor publiek en wordt begraasd. Korstmossen zoals Cladonia rangiformis kunnen hier prima groeien. In totaal werden 35 soorten korstmossen gevonden op de zwerfstenen, en 4 Cladonia’s op lemige zandgrond. Bijzondere soorten zijn hier Buellia badia, Lecidea variegatula, Neofuscelia loxodes en wederom Sarcogyne clavus, alle steeds op een enkele steen. Een bezoek aan de gesteentetuin van Schokland leverde een lijstje zwerfsteensoorten op, met Porpidia macrocarpa als enige bijzonderheid. Bij elkaar werden tijdens dit weekend 215 soorten genoteerd, waarvan 168 uit de Noordoostpolder wat aanzienlijk meer is dan in eerdere verslagen wordt opgegeven (Van den Boom & Aptroot 1992; Sipman & Brand 1981). Aanwezige deelnemers waren André Aptroot, DirkJan & Kirsten Dekker, Kok van Herk, Dirk Jordaens, Bert Oving, Laurens Sparrius, Leo & Marianne Spier, Bertus Torenbeek en Maaike Vervoort. Literatuur P.P.G. van den Boom & A. Aptroot (1992). De lichenologische voorjaarsexcursie van 1991 naar Drente, de Noordoostpolder en Noordwest-Overijssel, met gegevens over het belang van hunebedden voor de korstmosflora. Buxbaumiella 28: 49-58. H.J.M. Sipman & A.M. Brand (1981). De lichenen van de NOP-excursie (1979). Buxbaumiella 11: 32-39.


5

Locaties 1. 1 km ZZO van Oud-Kraggenburgh (Fl), op parkeerplaats langs de Zwartemeerweg. Houten paal en stenen langs de weg. Coörd.: 192.6-517.8. Km-hok: 21-23-33. UTM: 31UFU991370. [30-4-2004]. 2. Oud-Kraggenburgh (Fl), bij de ingang van de voormalige haven. Houten bank en struweel langs de weg. Coörd.: 192.4-518.4. Km-hok: 21-23-23. UTM: 31UFU989376. [30-4-2004]. 3. 3 km ZZO van Ens (Fl), dam in het Ramsdiep vlak ten westen van de brug tot aan het hek bij de balgstuw. Dijktalud met graniet en basalt. Coörd.: 185.8-514.0. Km-hok: 2132-11. UTM: 31UFU924330. [30-4-2004]. 4. 3 km ZZO van Ens (Fl), dam in het Ramsdiep vlak ten oosten van de brug. Dijktalud met basalt, graniet en kalksteen. Coörd.: 185.9-514.0. Km-hok: 21-32-11. UTM: 31UFU925330. [30-4-2004]. 5. 3 km ZO van Ens (Fl), dam in het Ramsdiep ten oosten van de brug. Dijktalud met basalt, graniet en kalksteen. Coörd.: 186.4-514.2. Km-hok: 21-32-12. UTM: 31UFU930332. [30-4-2004]. 6. 3 km ZO van Ens (Fl), punt van de dam in het Ramsdiep, ten oosten van de brug, bij het lichtbaken. Dijktalud met basalt, graniet en kalksteen. Coörd.: 187.0-514.4. Km-hok: 2132-13. UTM: 31UFU935334. [30-4-2004]. 7. Schokland (Fl), gesteentetuin. Granietkeien in grasland. Coörd.: 180.7-517.8. Km-hok: 21-21-31. UTM: 31UFU871366. [30-4-2004]. 8. Ens (Fl), langs de Schokkerringweg bij de rotonde ten westen van het dorp. Rij oude Populus langs weg. Coörd.: 184.22-516.73. Km-hok: 21-21-45. UTM: 31UFU90733565. [30-4-2004]. 9. Ens (Fl), de zuidoostelijke helft van het dorp. Dorpsbomen langs wegen en in het park. Coörd.: 184.6-516.5. Km-hok: 21-21-45. UTM: 31UFU911355. [30-4-2004]. 10. Paasloo (Ov), oude Protestantse kerk. Kerkmuren van baksteen. Coörd.: 197.2-536.3. Km-hok: 16-34-43. UTM: 32UKD987556. [1-5-2004]. 11. Oldemarkt (Ov), oude Protestantse kerk. Kerkmuren van baksteen. Coörd.: 194.4-537.3. Km-hok: 16-33-35. UTM: 31UGU002566. [1-5-2004]. 12. Blesdijke (Fr), oude Protestantse kerk. Kerkmuren van baksteen. Coörd.: 197.2-538.2. Km-hok: 16-34-23. UTM: 32UKD988574. [1-5-2004]. 13. Wolvega, Lindevallei (Fr), langs de zuidzijde van de Linde. Moerasbos met Alnus en Salix. Coörd.: 198.8-542.2. Km-hok: 16-24-34. UTM: 32ULD006613. [1-5-2004]. 14. Kolderveen (Ov), oude Protestantse kerk. Kerkmuren van baksteen. Coörd.: 206.7525.9. Km-hok: 16-56-52. UTM: 32ULD076447. [1-5-2004]. 15. Kolderveen (Ov), in het midden van het dorp, tussen huisnummers 43 en 53. Rij oude Quercus in het dorp. Coörd.: 206.7-526.3. Km-hok: 16-56-42. UTM: 32ULD076451. [1-52004]. 16. Wanneperveen (Ov), oude Protestantse kerk. Kerkmuren van baksteen. Coörd.: 203.7523.8. Km-hok: 21-15-24. UTM: 32ULD046427. [1-5-2004]. 17. 4 km ten zuiden van Kraggenburg (Fl), Zwartemeerdijk langs het Ramsdiep bij de steiger aan het einde van de Neushoornweg. Aanlegsteiger met basalttalud. Coörd.: 189.4515.4. Km-hok: 21-22-55. UTM: 31UFU960344. [2-5-2004]. 18. Bant (Fl), in het dorp. Bomen langs weg in de bebouwde kom. Coörd.: 179.4-531.2. Kmhok: 15-48-45. UTM: 31UFU854500. [2-5-2004]. 19. Creil (Fl), in het dorp, o.a. Bisschopsstraat, kerk en park. Bomen langs weg in de bebouwde kom. Coörd.: 173.2-530.9. Km-hok: 15-47-54. UTM: 31UFU792495. [2-52004]. 20. 4 km ten W van Creil (Fl), Westermeerdijk ten zuiden van de Rotterdamse Hoek. Dijktalud met bekleding van basalt en graniet. Coörd.: 169.0-530.1. Km-hok: 15-46-55. UTM: 31UFU751485. [2-5-2004].

6


21. 4 km ten W van Creil (Fl), Westermeerdijk ten zuiden van de Rotterdamse Hoek bij Paal 14. Dijktalud met bekleding van basalt en graniet. Coörd.: 169.0-529.9. Km-hok: 15-5614. UTM: 31UFU751484. [2-5-2004]. 22. Tussen Espel (Fl) en Urk, langs de Espeler ringweg. Rij oude Populus in akkergebied. Coörd.: 169.84-524.05. Km-hok: 20-16-15. UTM: 31UFU76124250. [2-5-2004]. 23. 4 k ten N van Urk, Westermeerdijk ten zuiden van paal 20. Dijktalud met bekleding van basalt en graniet. Coörd.: 168.9-523.5. Km-hok: 20-16-24. UTM: 31UFU752419. [2-52004]. 24. 4 k ten N van Urk, Westermeerdijk ter hoogte van paal 21. Dijktalud met bekleding van basalt en graniet. Coörd.: 168.9-522.9. Km-hok: 20-16-34. UTM: 31UFU752413. [2-52004]. 25. Urk (Fl), Van der Lijn reservaat. Granieten zwerfstenen in door paarden begraasd grasland. Coörd.: 169.6-521.2. Km-hok: 20-16-45. UTM: 31UFU760396. [2-5-2004]. 26. Urk (Fl), IJsselmeerdijk ten zuiden van het dorp ter hoogte van paal 26. Dijktalud met bekleding van basalt en graniet. Coörd.: 169.6-518.7. Km-hok: 20-26-25. UTM: 31UFU760371. [2-5-2004]. Legenda substraten A E F K N P bs c g kh

Acer Fraxinus Fagus Castanea Alnus Populus basalt beton graniet harde kalksteen

Q S T U V bk kz le hh pb

Quercus Salix Tilia Ulmus Sambucus baksteen kalkrijk zand leisteen hardhout kiezel

Legenda herbaria (A) (L)

Herbarium ABL Herbarium Sparrius

(S) (…+)

Herbarium Spier meeverzameld

Soortenlijst Acarospora anomala / 5bs(AL) / Acarospora fuscata / 4bs 5bs 7g 10bk 20bs 21bs 25g / Acarospora nitrophila / 5bs(A) / Acarospora smaragdula / 7g 10bk 25g / Acarospora veronensis / 21g(A) / Amandinea punctata / 1hh 4hh 5bs(A) 7Q 7g 8P 9Q 10bk 10Q 10F 11F 14F 14kh 15Q 16Q 18U 19Q 22P / Anaptychia ciliaris / 15Q / Anisomeridium polypori / 2V 13N 19E / Arthonia radiata / 2K 10F 14F15Q 16Q 19A / Arthonia spadicea / 13N / Arthopyrenia punctiformis / 13N 13S(A) / Aspicilia caesiocinerea / 4bs 5bs(LS) 6bs 20bs 21g 24g / Aspicilia calcarea / 3kh 5kh(AS) 19bk 20kh 24kh / Aspicilia contorta / 4kh 5kh(A) 14kh 24kh / Aspicilia leprosescens / 5bs(A) 20bs 20g(A) 21bs(A) 24c(A) / Bacidia adastra / 7g 9Q 13N 18U 19Q / Bacidia arnoldiana / 7Q 22P / Bacidia chloroticula / 3bk(A) / Bacidia egenula / 10bk / Bacidia neosquamulosa / 11bk 19T 19Q 19E(A) / Bacidia trachona / 3bs 3bk(A) / Bacidia viridifarinosa / 3bs 3bk(A) 4bs 20bs 21bs(A) 24bs / Buellia aethalea / 2bs 3bs 4bs 24g 25g / Buellia badia / 25g / Buellia griseovirens / 7Q 8P 13N 13S(A) 14F 15Q 19T / Buellia ocellata / 5pb(A) 25g / Caloplaca atroflava / 5kh(A) / Caloplaca aurantia / 5kh 24kh / Caloplaca britannica / 2bk 11bk 16bk 17bs(A) 20bs 21bs 24bs 26bs / Caloplaca chlorina / 3bs(A) 11bk 14kh 16bk / Caloplaca citrina / 2V 4hh 5bs 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs 18bk 19T 19bk 20bs / Caloplaca coronata / 14kh 20bs / Caloplaca crenularia / 21g / Caloplaca crenulatella / 5g(A) / Caloplaca dalmatica / 3bs(A) 3kh 5kh / Caloplaca decipiens / 12bk 14bk 17bs 20bs 24bs 26bs / Caloplaca flavescens / 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk /


7

Caloplaca flavocitrina / 1hh 2bs 3bs 4hh 10bk 11bk 14bk 15Q 16bk 17bs 19bk / Caloplaca flavovirescens / 3kh 5bs 7kh 12kh 14kh 17bs 19bk / Caloplaca herbidella / 15Q(A) / Caloplaca holocarpa / 1hh 3bs 7kh 10bk 11bk 19bk 21g(A) 26bs / Caloplaca lithophila / 3kh 4kh 7kh 10bk 12bk 14kh 19bk 25g / Caloplaca maritima / 24bs 26bs / Caloplaca obscurella / 2V / Caloplaca ruderum / 3kh 4bs(A) 10bk 12bk 14bk 16bk / Caloplaca saxicola / 10bk 11bk 14bk 17bs 24bs 26bs / Caloplaca subpallida / 20g(A) / Caloplaca teicholyta / 11bk / Candelaria concolor / 9Q 15Q(S) 16Q 19T / Candelariella aurella / 1hh 14kh 16kh / Candelariella reflexa / 7Q 8P 9Q 11A 13N 14F 16Q 18T 19Q / Candelariella vitellina / 1hh 2bs 4bs 4hh 5bs 5bs(L+) 5bs(L+) 6bs 7g 10bk 11bk 11Q 14bk 15Q 16bk 19T 20bs 22P 24bs 25g 25g / Candelariella xanthostigma / 10Q 15Q 22P / Catillaria chalybeia / 3bs 4bs 5bs 10bk 11bk 12le 14g 16bk 25g(A) 26bs / Catillaria lenticularis / 5kh(A) 7kh / Chaenotheca trichialis / 10Q 16Q / Cladonia fimbriata / 4hh 5bs 6bs 7Q 9Q 19Q 24kh 25g 25kz / Cladonia foliacea / 25kz(A) / Cladonia furcata / 25kz / Cladonia grayi / 13S(S) / Cladonia humilis / 4bs 5bs 25g / Cladonia pyxidata / 5bs(A) / Cladonia rangiformis / 25kz(A) / Cliostomum griffithii / 11T 15Q(A) / Cyrtidula quercus / 9Q / Dimerella pineti / 7Q 13N / Diploicia canescens / 11bk 12bk 14bk 15Q / Diplotomma alboatrum / 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs 20bs 24bs 26bs / Dirina massiliensis / 10bk 12bk 14bk / Evernia prunastri / 4hh 9Q 11A 13S 15Q 18T 19T 19Q / Fellhanera bouteillei / 12le 14F(S) / Fellhanera subtilis / 14bk / Fellhanera viridisorediata / 7Q 13N / Flavoparmelia caperata / 7Q 9Q 13N 19T / Flavoparmelia soredians / 2hh 7Q 9Q 9A 13N 16Q 18T 19Q / Gyalideopsis anastomosans / 13N / Haematomma ochroleucum / 10Q 10bk 11Q 12bk 14bk 14T 15Q 16bk 16Q / Hyperphyscia adglutinata / 2V / Hypogymnia physodes / 4hh 9Q 13N 16Q 18T 19T 19Q / Hypogymnia tubulosa / 4hh 9Q 13N 19Q / Hypotrachyna revoluta / 4hh 7Q 8P 9Q 13N 15Q 19T / Lecania erysibe / 3bs 9E 10bk 11bk 12kh 14bk 16bk 17bs 19bk 23bs(A) / Lecania rabenhorstii / 2hh 10bk 11bk 12kh 14bk 16bk 19bk / Lecanora albescens / 3kh 7kh 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 19bk / Lecanora barkmaniana / 13S 15Q(A) / Lecanora campestris / 3bs 4kh 4hh 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs 19bk 20bs 26bs / Lecanora carpinea / 1hh 2K 7Q 8P 9Q 13N 16Q 19Q 19Q / Lecanora cenisia / 20g(A) 21g(AL) 24g / Lecanora chlarotera / 1hh 7Q 8P 10Q 11Q 12bk 13N 15Q 16bk 16Q 18Q 19A(A) 19Q 22P / Lecanora compallens / 8P 11A 15Q 16Q 19Q 22P / Lecanora conferta / 10bk 12bk 14bk 16bk / Lecanora confusa / 19Q(A) / Lecanora dispersa / 10bk 10Q 11bk 11Q 14bk 14Q 15Q 16bk 16Q 17bs 19T 19bk 22P 24bs / Lecanora expallens / 2V 8P 9Q 10Q 10bk 13N 15Q 18U 19A 22P / Lecanora flotowiana / 12kh 14kh 24kh / Lecanora hageni / 1hh 3bs 7g 10bk 11bk 14bk 19E 22P / Lecanora horiza / 11bk 16kh / Lecanora intricata / 25g / Lecanora muralis / 2hh 3bs 4bs 4hh 5bs 6bs 7g 9A 10bk 11bk 14bk 16bk 17bs 21bs 24bs 25g 26bs / Lecanora orosthea / 25g(A) / Lecanora polytropa / 4bs 4hh 7g 10bk 25g / Lecanora pulicaris / 14F(S) / Lecanora rupicola / 5bs(A) / Lecanora saligna / 2hh / Lecanora sinuosa / 15Q / Lecanora subaurea / 5bs(ALS) / Lecanora sulphurea / 10bk / Lecanora symmicta / 8P 19Q / Lecanora xanthostoma / 12kh 14kh 24kc(A) / Lecidea fuscoatra / 4bs 5bs 20bs 25g / Lecidea variegatula / 25g / Lecidella carpathica / 5kh(A) / Lecidella elaeochroma / 2K 8P 10Q 11F 12bk(A) 13N 14F 15Q 16Q 19Q 19A 19Q 22P / Lecidella flavosorediata / 8P 9Q / Lecidella scabra / 1hh 2bs 3bs 4hh4bs 5bs 7g 7g 8P 9Q 10bk 11bk 12bk 16bk 17bs 19T 19bk 20bs 24bs 25g 26bs / Lecidella stigmatea / 1hh 2bs 4hh 5pb(A)10bk 11bk 14bk 14kh 19bk 24kh / Lepraria incana / 5bs(L+) 7g 9Q 10Q 11bk 11T 13N 14Q 15Q 16Q 18T 19Q / Lepraria lesdainii / 11bk / Lepraria lobificans / 13S / Leproloma vouauxii / 10bk / Melanelia elegantula / 15Q 16F / Melanelia exasperatula / 9Q 15Q 16Q 19T 19Q / Melanelia fuliginosa / 4bs(L) 5bs(A) 10Q 15Q 16Q 19Q 25g / Melanelia laciniatula / 15Q / Melanelia subaurifera / 4hh 7Q 9Q 11T 13N 14Q 15Q 16Q 18T 19Q / Micarea denigrata / 1hh / Micarea erratica / 7g 14kh 25g / Micarea lignaria / 25g / Muellerella lichenicola / 5kh(A) / Myxobilimbia sabuletorum / 19bk / Neofuscelia delisei / 5bs(AL) 21g(A) / Neofuscelia loxodes / 4bs 5bs(AL) 6bs 20g(L) 25g(L) / Ochrolechia parella / 21g / Ochrolechia turneri / 15Q(A) / Opegrapha atra / 15Q / Opegrapha calcarea / 10bk 11bk 12bk 14bk / Opegrapha niveoatra / 15Q / Opegrapha vermicellifera / 13N(LS) /

8


Parmelia saxatilis / 4bs / Parmelia sulcata / 4hh 5bs 7Q 8P 9Q 11T 13N 14Q 15Q 16Q 18T 22P / Parmelina tiliacea / 15Q / Parmotrema chinense / 6bs(A) 9Q(AS) 13S(A) 13N 13Q(S) 15Q(S) 18T / Parmotrema stuppeum / 9Q(AL) / Peridiothelia fuliguncta / 14T 19T / Pertusaria albescens / 15Q(S) / Pertusaria amara / 15Q / Pertusaria coccodes / 15Q / Phaeophyscia nigricans / 11bk 14bk / Phaeophyscia orbicularis / 4bs 4hh 5bs 6bs 8P 9Q 10bk 11A 12kh 13N 14bk 16bk 17bs 18U 20bs 22P / Phlyctis argena / 7Q(S) 10Q 14Q 15Q / Physcia adscendens / 1hh 4hh 5bs 8P 12kh 13S 14bk 15Q 16kh 18U 19Q 20bs 21bs 22P 26P / Physcia caesia / 1hh 3bs 6bs 7g 9Q 10bk 11bk 12kh 14kh 14F 16bk 16Q 18T 19Q 20bs 21bs 24bs / Physcia dubia / 4hh 19Q 19T 21g(AL) 24g / Physcia tenella / 1hh 4hh 4bs 7g 7Q 8P 9Q 11bk 12kh 13N 14bk 16kh 18U 19Q 20bs 21bs 22P 24g 26P / Physconia distorta / 15Q / Physconia enteroxantha / 15Q / Physconia grisea / 9Q 9A 11A 15Q 16kh / Placopsis lambii / 5bs(AL) / Placynthiella icmalea / 4hh / Pleurosticta acetabulum / 9A 11T 15Q 16F / Polysporina simplex / 3g 3bs 4bs 5bs(AL) 5g(A) 7g 10bk 14g 20g 21g 24g 25g / Porina aenea / 19E / Porina chlorotica / 14bk 20bs 24g / Porpidia crustulata / 14g 25g(A) / Porpidia macrocarpa / 5bs(A) 7g 25g / Porpidia soredizodes / 3bs 4bs 5bs 6bs 7g 19bk 21bs 24bs 25g(L) / Porpidia tuberculosa / 4bs(A) 5bs 6bs 7g 10bk 11bk 21g(A) / Pseudevernia furfuracea / 4hh(A) 9Q(A) / Psilolechia leprosa / 10bk 11bk 12bk 16bk / Psilolechia lucida / 1hh 10bk 11bk 12bk 18bk 19bk 25g / Punctelia borreri / 9Q(A) 13N / Punctelia subrudecta / 4hh 5bs(A) 7Q(S) 8P 13N 15Q 16Q 18T 19E(A) / Punctelia ulophylla / 4hh 9Q 11A 13S 15Q 18T 19T / Pyrrhospora quernea / 10Q 11T 15Q / Ramalina farinacea / 7Q 8P 11Q 13N 14Q 15Q 16Q 18T 19Q 19Q 22P 26P / Ramalina fastigiata / 8P 9Q 11T 15Q 19T / Ramalina fraxinea / 15Q / Ramalina lacera / 15Q / Rhizocarpon concentricum / 4bs(A) 5bs(A) / Rhizocarpon reductum / 3bs 4bs 5bs(L+) 7g 20bs 25g(A) / Rinodina gennarii / 1hh 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs 19bk 20bs 24kh 26bs / Sarcogyne clavus / 21g(AL) 23g(A) 24g 25g / Sarcogyne regularis / 11bk / Sarcopyrenia gibba / 12kh 16kh / Schismatomma decolorans / 10Q 15Q 16bk / Scoliciosporum umbrinum / 3bs 4bs 19bk / Staurothele frustulenta / 17bs(A) 20bs 21bs 24bs / Stereocaulon nanodes / 19bk / Stereocaulon pileatum / 25g(AL) / Stereocaulon vesuvianum / 19bk 25g(AL) / Tephromela atra / 4kh 4bs 5bs 10bk 11bk 21g 24bs / Trapelia coarctata / 10bk 12kh 14g 25g / Trapelia involuta / 7g 14g / Trapelia obtegens / 7g 14g 25g / Trapelia placodioides / 3bs 4bs(L) 11bk 14bk 19bk 20bs 21g 25g / Trapeliopsis granulosa / 1hh 4hh 14g / Usnea subfloridana / 19Q 19T / Verrucaria glaucina / 2bk 10bk 14bk / Verrucaria latericola / 6bs / Verrucaria maculiformis / 5bs(L) 5kh(A) 10pb(A) 25g(A) / Verrucaria muralis / 2bk 3kh 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs 19bk / Verrucaria nigrescens / 3kh 4kh 12bk 14bk 16bk 19bk / Verrucaria ochrostoma / 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk / Verrucaria pinguicula / 3bs 3bk(A) / Verrucaria praetermissa / 3bk(A) 3bs(A) 4bs(S) 17bs 20bs 26bs / Verrucaria tectorum / 5kh(A) 10bk 11bk 12bk 14bk 16bk 17bs(A) / Verrucaria umbrinula / 2bk 7g 10bk 11bk 20bs 24g 25g 26bs 26bs / Verrucaria viridula / 10bk(A) 11bk 12kh 14bk 16bk 19bk / Vouauxiella lichenicola / 11T 15Q (beide op Lecanora chlarotera) / Xanthoparmelia conspersa / 4bs 5bs(A) 6bs 21g(AL) / Xanthoparmelia mougeotii / 4bs(A) 5bs / Xanthoria calcicola / 4kh 9Q 10bk 14bk 16bk 17bs 20bs 21bs 22P 24bs / Xanthoria candelaria / 4hh 9Q 13N 11Q 14Q 15Q 16Q 18T 19Q 22P / Xanthoria elegans / 24kc(A) / Xanthoria parietina / 1hh 3bs 4hh 6bs 7Q 8P 9Q 10bk 10Q 11bk 11Q 12bk 13N 14bk 15Q 16bk 16Q 17bs 18U 19Q 20bs 21g(L+) 21bs 22P 24bs 26bs / Xanthoria polycarpa / 1hh 4hh 7Q 8P 9Q 10Q 11Q 12bk 13N 15Q 16Q 18T 19Q 22P/


9

Paleispark Het Loo bij Apeldoorn, een ware hot spot voor epifytische korstmossen C.M. (Kok) van Herk1, A. (André) Aptroot2, L.B. (Laurens) Sparrius3 & J.L. (Leo) Spier4 1

Goudvink 47, 3766 WK Soest ([email protected]), 2Gerrit van der Veenstraat 107, 3762 XK Soest, 3Kongsbergstraat 1, 2804 XV Gouda, 4Kon. Arthurpad 8, 3813 HD Amersfoort Abstract: Royal forest "Het Loo" near Apeldoorn, a real hot spot for epiphytic lichens This paper deals with a very rich area for epiphytic lichens in the Netherlands: the royal forest Het Loo near Apeldoorn. Some 150 lichen species are reported, the majority of these species are present in a small part of 18 hectares known as Het Oude Loo. Five lichen species have their single occurrence in the Netherlands in this small area. Beech trees of a maze are covered with rare species. Twenty-six Red Listed species are present in only one square kilometer; this is the highest number for the whole of the country. Enterographa hutchinsiae and Microcalicium disseminatum are reported as new to the Netherlands, Calicium adspersum, Chaenotheca hispidula, Lecanora intumescens, and Scoliciosporum pruinosum, all of which were thought to be extinct, have been found again.

Het "Paleispark Het Loo" bij Apeldoorn blijkt een ware hot spot te zijn voor epifytische korstmossen. Dit 650 hectare grote terrein bij Apeldoorn is de laatste drie jaar regelmatig door ons bezocht, en bij vrijwel ieder bezoek bleken er uitgestorven gewaande of nieuwe korstmossen voor Nederland op te duiken, ook weer tijdens de (zeer geslaagde) excursie met leden van de British Lichen Society, die van 7 tot 11 mei 2004 een bezoek brachten aan ons land. Voldoende reden om het bijzondere terrein eens nader onder de loep te nemen. Paleispark Het Loo maakt deel uit van de Kroondomeinen. Dit is een groot natuurgebied dat in de zeventiende tot één geheel samengevoegd is door Koning-stadhouder Willem III. Hij kocht in de uitgestrekte jachtterreinen ook een uit de veertiende eeuw daterend kasteel. De koopakte sprak van "...het Huys Loo geheel vervallen synde..". Dit kasteel bestaat nog steeds. Het is het tamelijk onbekende Oude Loo en staat verscholen in het park westelijk van het huidige en veel nieuwere paleis Het Loo. Het huidige paleis is pas gebouwd nadat Willem III het Oude Loo had gekocht. Hij vond het kasteel te klein en wilde in zijn jachthuis ook op grootse wijze hof houden.

10


Het Oude Loo herbergt de enige Nederlandse vindplaats van Enterographa hutchinsiae (Gestreepte runenkorst), hier in mozaiek met E. crassa (Grauwe runenkorst), op een linde bij het kasteeltje.

Rond het paleis werd een park in Franse stijl aangelegd met fonteinen, beelden en hagen, en werd zo het lusthof der Oranjes. Het veel oorspronkelijker parkgedeelte rond het Oude Loo (ca. 18 ha) is in Engelse stijl aangelegd en ademt nog steeds de sfeer van weleer. Er zijn fraaie groepen monumentale bomen, vijverpartijen, sprengen, gazons met prieeltjes en er is een labyrinth met oude beukenhagen. Het kasteel zelf is in de zeventiger jaren volledig gerestaureerd. Van de eens zeer bijzondere begroeiing op de muren is helaas niets meer over. Eind jaren zestig werd door Piet Bakker op het kasteel nog Sierlijk takmos (Ramalina pollinaria) gevonden (Segal 1968; toen Ramalina intermedia genoemd). De rijkdom aan epifytische korstmossen is daarentegen groot. Het Oude Loo is maar twee maanden per jaar (april en mei) toegankelijk en het is misschien wel daardoor dat de grootste concentratie zeldzame epifyten van ons land tot dusver aan onze aandacht ontsnapt is. Alleen al in dit kleine gedeelte komen vijf korstmossen voor waarvan het momenteel de enige bekende vindplaats in ons land is. Dit zijn het Beukenvlekje (Arthonia didyma), de Golvende schotelkorst (Lecanora intumescens), het Geelberijpt boomspijkertje (Calicium adspersum), de Gestreepte runenkorst (Enterographa hutchinsiae) en het Gele speldenkussentje (Pertusaria flavida). De eerste


11

twee groeien alleen op de takken en twijgen van beuken in het labyrinth, samen met de o.a. Grote runenkorst (Phaeographis inusta). Het labyrinth is een waar fenomeen, tot op de dunste takjes bezet met korstmossen, vooral Gewoon schriftmos (Graphis scripta). Ook het Bleek boomvorkje (Metzgeria furcata), een levermos, komt hier rijkelijk voor. Een groepje van drie monumentale eiken naast het labyrinth met in totaal 46 soorten korstmossen, waaronder het Gele speldenkussentje (Pertusaria flavida), telt maar liefst zeven Caliciales: twee Caliciums, namelijk Bruin boomspijkertje (C. salicinum) en de eerder genoemde C. adspersum en vijf Chaenotheca's o.a. het Lichtend schorssteeltje (C. furfuracea). De meest bijzondere Chaenotheca groeit echter net buiten het Oude Loo op een zeer dikke esdoorn, nl. Kort schorssteeltje (C. hispidula), gevonden door Vince Giavarini tijdens de BLS excursie in mei 2004. De nog niet eerder uit Nederland opgegeven Microcalicium disseminatum werd éénmaal gevonden op een Chaenotheca op een eik.

Jong thallus van Lecanora intumescens (Golvende schotelkorst) op een beukje in het labyrinth bij het Oude Loo.

12


Op harde schors van enkele lindes in het Oude Loo komt de Gestreepte runenkorst (Enterographa hutchinsiae) voor in een mozaiek met de Grauwe runenkorst (Enterographa crassa) en Gestippeld schriftmos (Opegrapha vermicellifera). Andere lindes bevatten een mozaïek van vooral grote soredieuze of isidieuze korsten, waaronder ook weer het Gele speldenkussentje (Pertusaria flavida), Boskringkorst (Pertusaria hemisphaerica), veel Grove mosterdkorst (Pyrrhospora quernea, ook met apotheciën) en de Wrattige tandpastakorst (Ochrolechia subviridis). Op enkele kale, schrale plekken in de grasvelden van het Oude Loo komen op de grond wat epifyten voor, onder andere Groot boerenkoolmos (Platismatia glauca). Tot voor kort kwam deze ook op Terschelling in de duinen op de grond voor, maar hij is daar recent niet meer terrestrisch aangetroffen. De soort gaat sowieso overal sterk achteruit. Ook groeit in het Oude Loo het Blauwgrijs steenschildmos (Parmelia saxatilis) op de grond die, zoals de naam al aangeeft, vaak op steen, maar ook op schors groeit, en waarvan verder geen terrestrisch voorkomen bekend is. Het terrestrische voorkomen van beide is zeker mede het gevolg van de diasporendruk uit de bomen, waar zij veelvuldig aanwezig zijn op de takken in de kroon, getuige naar beneden gevallen takken. Ook de rest van 't Loo bevat allerlei stukken met een grote korstmossendiversiteit. Sommige gevoelige soorten, zoals de Beukenwrat (Thelotrema lepadinum), komen door bijna het hele terrein verspreid voor (niet alleen op beuken, zelfs op een es), andere soorten zijn meer plaatselijk. De eiken langs de Koningslaan zijn opvallend rijk aan Bleek baardmos (Usnea hirta), die daar regelmatig geparasiteerd wordt door de opvallende roze Marchandiomyces corallinus. Ook is hier de Berijpte spiraalkorst (Scoliciosporum pruinosum) teruggevonden voor Nederland. Deze soort was in de tachtiger jaren ooit bij de Sprengen bij Niersen (6 km noordelijker) gevonden. In het Noorden van het gebied, in de buurt van de Sprengen, komen hier en daar plekken voor met diverse Micarea soorten op één boom, op rottend hout, of op de grond op steilkantjes. Zie voor details de lijst. Meer naar het Westen van het gebied, in het Achterpark en omgeving, is de grove den één van de geschiktste substraten. Hier komt op allerlei plaatsen nog Dennenmos (Imshaugia aleurites) voor, soms zelfs massaal. Al met al is 't Loo een echte hot spot voor zeldzame epifytische Rode Lijstkorstmossen. Dit blijkt ook uit een landelijke vergelijking: kilometerblok 192/472 (paleispark Het Loo Noord) staat met 26 Rode Lijstsoorten op de


13

eerste plaats in de top 15 van de hokken die het rijkst zijn aan deze korstmossen (van Herk et al., 2005). Kilometerblok 1902/471 (paleispark Het Loo Zuid) staat met 16 soorten op een gedeelde negende tot twaalfde plaats.

Groepsfoto van de internationale excursie naar het Loo van 7-11 mei 2004 met leden van de BLWG, de British Lichen Society (BLS) en met Duitse, Belgische en Deense collega's. Het was voor het eerst dat zo'n internationaal gezelschap vier dagen bij ons op excursie is geweest. De foto is gemaakt voor de esdoorn waarop Chaenotheca hispidula (Kort schorssteeltje) werd teruggevonden, na meer dan 100 jaar als uitgestorven te boek te hebben gestaan.

De oorzaak van deze rijkdom moet waarschijnlijk gezocht worden in een combinatie van de volgende factoren: een vrij open, maar beschut en luchtvochtig parkachtig milieu, een hoge ouderdom van de bomen, en in het algemeen een grote continuïteit in het beheer. Verder waren er tot dusver geen belangrijke luchtvervuilingsbronnen in de nabijheid, ook de grote ammoniakbronnen in de Gelderse Vallei liggen op een relatief veilige afstand van ca. 15 km. Hierdoor is het gebied gespaard is gebleven voor sterke de verarming en nivellering die de epifytenflora elders wel geteisterd heeft. Toch is de toekomst niet zonder gevaar: er zijn plannen tot vestiging van een mestverbrandingsinstallatie in Apeldoorn (opwekking

14


van groene stroom!). Dit zou weleens tot een verhoging van de stikstofdepositie, en daarmee een sterke verarming van de korstmosflora kunnen leiden. De lijst hieronder geeft alle vondsten die de afgelopen drie jaar door ons in het gebied van 't Loo zijn gedaan. Per substraat is opgegeven of naar volledigeheid is gestreefd. Enterographa hutchinsiae and Microcalicium disseminatum worden hiermee als nieuw voor Nederland opgegeven en Calicium adspersum, Chaenotheca hispidula, Lecanora intumescens en Scoliciosporum pruinosum, die als uitgestorven te boek stonden, weer als recent gevonden. Literatuur Herk, C.M. van, L.B. Sparrius & A. Aptroot 2005. Hotspots van de korstmossen op de Rode Lijst vragen om een betere bescherming. De Levende Natuur 106(1), in druk. Segal, S. 1968. Ramalina intermedia in Nederland. Gorteria 4: 118-119. Locaties; tussen () de boomsoorten waarvoor volledigheid is nagestreefd 1 Loo, Koningslaan ter hoogte van het Hertenkamp, ± 192.2/471.8 (Qu) 2 Loo, parkachtig gedeelte ten zuidwesten van Oude Loo, ± 192.6/471.9 (Ac, Qr, Qu) 3 Oude Loo, parkachtig deel bij het labyrinth en het kasteel, ± 192.9/471.9 (Fa, Qu, Ti) 4 Oude Loo, op de haag in het labyrinth, 192.9/471.9 (Fa) 5 Loo, langs vijver noordoostelijk van de Oude Sprengen, 192.3/472.2 (Fa, Qu) 6 Loo, bosgedeelte rondom de Oude Sprengen, ± 192.1/472.1 (Fa, Qu) 7 Loo, bij woonhuis, muur van schuurtje, 192.5/472.4 8 Loo, bosgedeelte rondom Concordia-, Paraplu- en Nieuwe Sprengen, 191.9/ 472.7 9 Loo, bosgedeelte ten westen van de Stallen, ± 192.8/471.4 10 Loo, parkeerplaats bij de hoofdingang, 192.9/471.3 11 Loo, bosgedeelte westelijk van Emma's Oord, ± 191.4/471.8 12 Loo, bosgedeelte noordwestelijk van Emma's Oord, ± 191.7/472.1 13 Loo, Achterpark, ± 191.3/472.5 14 Oude Loo, ten noorden van kasteeltje, ± 192.9/472.2 Legenda substraten Ac Be Fa Fr Pc Pi Pt Qu Qr

Acer Betula Fagus Fraxinus Picea Pinus Pseudotsuga Quercus robur Quercus rubra

Ti Va X ba be hu rh st

Tilia Vaccinium andere loofbomen baksteen beton, cement humus, leem, aarde rottend hout steentjes

Buxbaumiella 69 (2004) Legenda herbaria (A) (H)

herb. Aptroot herb. van Herk

15 (L) (S)

herb. Sparrius herb. Spier

Soortenlijst Amandinea punctata / 1Qu, 2Ac, 2Qu, 3Qu, 3Ti / Anisomeridium polypori / 5Fa / Arthonia didyma / 4Fa(H) / Arthonia radiata / 2Fr(S), 4Fa(A) / Arthonia spadicea / 2Qu, 3Ac, 3Ti, 4Fa(AHS), 5Ac, 5Fa(A), 6Fa / Arthroraphis aeruginosa / 9Cladonia coniocraea(AHL) op eik / Aspicilia contorta / 3be / Bacidia adastra / 1Qu / Bacidia arnoldiana / 4Fa(S), 12Va(A) / Bacidia neosquamulosa / 2Fa(H) / Baeomyces rufus / 2hu 6hu(AH) / Buellia griseovirens / 3Qu / Calicium adspersum / 3Qu(A) / Calicium salicinum / 3Qu(H) / Calicium viride / 2Qu, 3Qu, 5Qu(H) / Caloplaca citrina / 3be, 7be / Caloplaca flavocitrina / 3be / Caloplaca flavovirescens / 3be / Caloplaca lithophila / 3be / Caloplaca obscurella / 3X(AS) / Candelariella reflexa / 2Qu, 3Ti / Catillaria chalybeia / 3ba / Chaenotheca chrysocephala / 1Qu, 2Ac, 3Qu(H), 5Qu(H) / Chaenotheca ferruginea / 1Qu, 2Ac, 2Qu, 3Fa(S), 3Qu, 3X(H), 5Qu / Chaenotheca furfuracea / 2Ac, 2Qu(HL), 3Qu, 5Qu(H) / Chaenotheca hispidula / 2Ac(AH) / Chaenotheca stemonea / 2Qu(HL), 2Ti(A), 3Qu(A), 5Qu / Chaenotheca trichialis / 2Ac, 2Qu, 3QuTi, 5Qu(H), 9Qu(AL) / Chrysothrix candelaris / 2Qu(H) / cf Chrysothrix flavovirens / 6Qu(AL) / Cladonia caespiticia / 3Qu, 5Fa, 5hu, 5rh(H), 6Fa; met apo's! op 193.7 / 472.6(S) / Cladonia chlorophaea / 2Ac, 2Qr, 2Qu, 3Qu, 5Fa, 5Qu, 6Fr(H), 9Qu / Cladonia coniocraea / 2Ac, 2Qr, 2Qu, 3Qu, 5Qu, 5Fa, 6Fa, 6Fr(H), 9Qu / Cladonia digitata / 1Qu(H), 2Ac, 6Fa, 6Qu, 6rh, 9rh, 12Be / Cladonia fimbriata / 1Qu, 2Ac, 2Qu, 3Qu, 3Ti, 5Fa, 6Fr(H) / Cladonia floerkeana / 2Ac, 5Qu / Cladonia furcata / 1hu / Cladonia grayi / 9Q(L) / Cladonia incrassata / 6rh / Cladonia macilenta / 5Qu / Cladonia polydactyla / 6Fa, 6Qu, 6rh, 6Fa, 9rh(AL), 12Be / Cladonia ramulosa / 9Qu(AL), 9Be(A) / Cliostomum griffithii / 3Qu, 3Ti(H), 6Fa(A) / Dimerella pineti / 1Qu, 2Qr, 3Qu, 3Ti, 5Fa / Enterographa crassa / 3Ti(H), 3Fa(L), 5Qu(H), 6Fa(H), 14Ti(AHL) / Enterographa hutchinsiae / 3Ti(H), 14Ti(AHL) / Evernia prunastri / 1Qu, 2Qu, 3Qu, 3Ti, 5Qu / Fellhanera bouteillei / 12Va(AL) / Fellhanera ochracea / 9Pt(AHLS), 9Qu(AHLS) / Fellhanera viridisorediata / 2Fa(H), 2Qu, 3Ti, 5X, 6Pt, 12Va(L) / Fellhanera subtilis / 6Pt(H), 12Va(AL) / Flavoparmelia caperata / 1Qu, 2Qr / Graphis elegans / 2Fa(H), 6Fa(S) / Graphis scripta / 2Fa(H), 2Qr, 4Fa(AH), 5Fa(S), 8Fa(H), 9Fa / Gyalideopsis anastomosans / 1Qu, 2Qu, 4Fa, 5Fa, 5X, 9Fa / Haematomma ochroleucum / 2Qu(H), 3Qu, 7ba, 7be(H) / Hypocenomyce scalaris / 1Qu, 2Ac, 3Qu, 5Qu, 9Qu, 12Pi / Hypogymnia physodes / 1Qu, 2Ac, 2Qu, 2rh, 11Pi, 12Pi, 13Pi / Hypogymnia tubulosa / 2Qu / Hypotrachina revoluta / 1Qu, 2Qu, 3Qu / Imshaugia aleurites / 11Pi(AS), 12Pi(A), 13Pi(A) / Lecanactis abietina / 2Qu, 2Ti(AL), 3Qu(S), 3X(H), 5Ac, 5Fa, 5Qu, 6Fr(H), 6Qu, 6Qu(L), 9Qu(AL) / Lecania erysibe / 3be / Lecania rabenhorstii / 7be(H) / Lecanora aitema / 12Pi / Lecanora albescens / 3be / Lecanora argentata / 2Qu, 2Qr, 3Qu, 3Ti, 4Fa(AH), 5Fa, 6Fa / Lecanora chlarotera / 4Fa / Lecanora conizaeoides / 1Qu, 2Qu, 3Fa, 3Qu, 5Qu, 9Qu, 11Pi, 12Pi, 13Pi / Lecanora dispersa / 3be / Lecanora expallens / 1Qu, 2Ac, 2Qr, 2Qu, 3Fa, 3Qu, 3Ti, 5Fa, 5Qu / Lecanora flotowiana / 3be / Lecanora intumescens / 4Fa(AH) / Lecanora pulicaris / 1Qu, 4Fa / Lecanora saligna / 10Pt(L) / Lecidella scabra / 3ba, 7ba / Lecidella elaeochroma / 2Qr / Lecidella stigmatea / 3ba, 3be / Lepraria incana / 1Qu(H), 2Ac, 2Qr, 2Qu, 3Fa, 3Qu, 3Ti, 4Fa(H), 5Fa, 5Qu, 6Fa, 6Qu, 9Fa, 9Qu, Pi / Lepraria jackii / 2Qu(HL), 8X(H) / Lepraria lobificans / 2Qr, 2Qu, 2Ti, 3Fa, 3Qu, 3Ti, 5Fa, 5Qu, 6Fa, 6Qu, 9Qu(L), 14Ti / Lepraria umbricola / 2Qu(HL), 6Pi(H), 6Qu, 14Ti(A) / Leproloma membranaceum / 3Qu / Lichenoconium erodens / 1Hypogymnia physodes(H) / Marchandiomyces corallinus / 1Evernia prunastri(HS), 1Parmelia saxatilis(H), 1Usnea hirta(HS) / Melanelia fuliginosa / 2Qr, 3Fa, 3Qu(H), 3Ti / Melanelia subaurifera / 1Qu, 2Qu, 3Qu, 3Ti / Micarea botryoides / 8hu(H) / Micarea lithinella / 6ba(A) / Micarea micrococca / 6Fa, 6Qu, 6rh, 9Pt(AL), 12Q(A) / Micarea misella / 6rh(A) / Micarea myriocarpa / 12Be(A) / Micarea nitschkeana / 1Qu(L), 6Fa(A) / Micarea peliocarpa / 5Fa, 6Pt(H), 6Fa(H) / Micarea prasina / 1Qu, 2Ac, 2Qr, 2Qu(H), 3Qu, 3Ti, 5Fa, 5rh(H), 6rh(A), 9Qu(L) / Micarea viridileprosa / 2X(A), 8hu, 6rh(S), 9Pt, 10Pt, 12Pt / Microcalicium

16


disseminatum / 5Chaenotheca chrysocephala(H) / Mycoblastus fucatus / 2Fa(H), 2Qr(AH), 6Fa(L) / Normandina pulchella / 6Fa(AHL) / Ochrolechia androgyna / 2Qu(H) / Ochrolechia microstictoides / 1Qu(AHLS) / Ochrolechia subviridis / 1Qu(H), 3Ti(AH) / Opegrapha niveoatra / 5Qu(H), 6Fa(A) / Opegrapha rufescens / 2X(L) / Opegrapha varia / 3X(A), 6Fa(A) / Opegrapha vermicellifera / 3Ti(H), 14Ti / Opegrapha vulgata / 3Qr(H) / Parmelia saxatilis / 1Qu, 2Ac, 2Qr, 2Qu, 3hu, 3Fa, 3Qu, 3Ti, 4Fa(H) / Parmelia sulcata / 1Qu, 2Ac, 2Qu, 2Qr, 3Qu, 3Ti, 9rh / Parmeliopsis ambigua / 1Qu(ALS), 2Ac, 2Qu, 9Qu / Parmotrema chinense / 11Qu(S) / Pertusaria amara / 1Qu(ALS), 2Qr(H), 2Qu(H), 2Ti, 3Qu / Pertusaria coccodes / 2Fa(HS), 2Qr(A), 2Qu, 3Qu / Pertusaria flavida / 3Qu(H), 3Ti(AH), 14Fa(S) / Pertusaria hemisphaerica / 2Qu(HL), 2Ti(AHL) 3Qu(AH), 3Ti, 8Ac(H) / Pertusaria hymenea / 2Fa(H), 2Qu(H), 2Ti(L), 3Qu(H), 3Fa(HS), 3Ti, 4Fa(AH), 5Fa, 6Fa(AHL) / Pertusaria leioplaca / 4Fa(AS) / Pertusaria pertusa / 2Qr(A), 3Fa(S), 3Qu, 8Ac(H) / Phaeographis inusta / 4Fa(H) / Phaeophyscia orbicularis / 3be / Phlyctis argena / 1Qu, 2Qu(H), 3Fa, 3Ti(H), 4Fa(H) / Physcia adscendens / 3Ti / Physcia tenella / 1Qu, 2Qu, 3Qu, 3Ti / Physconia distorta / 3Fa(HS) / Placynthiella dasaea / 2Ac, 5rh(H), 9Qu, 9rh(L) / Placynthiella icmalea / 1Qu, 6rh / Platismatia glauca / 1Qu, 2Qr(L), 3hu, 3Qu(S) / Porina aenea / 1Fa(S), 1st(L), 3Fa, 4Fa(AHS), 6Fa(H), 9Fa / Porina leptalea / 2Fa(S), 4Fa(AHS), 6Fa(H), 9Fa(A) / Porpidia soredizodes / 3ba / Pseudevernia furfuracea / 1Qu(L), 2Qu, 3Qu(H), 9rh / Psilolechia clavulifera / 6Pc(A) / Psilolechia lucida / 3Qu(H), 5Fa / Punctelia subrudecta / 1Qu, 3Qu, 3Ti / Punctelia ulophylla / 1Qu, 2Qu, 3Ti / Pyrrhospora quernea / 1Qu(A), 2Qr(A), 2Qu(HL), 3Qu(A), 3Ti(H), 5Qu / Ramalina farinacea / 2Qu, 3Qu, 3Ti, 3X(A) / Ropalospora viridis / 2Qr(AHS) / Schismatomma decolorans / 3Qu(A), 3Ti(AH), 14Ti(A) / Scoliciosporum pruinosum / 1Qu(AHL), 2Qr(H), 6Fa(AHL) / Thelotrema lepadinum / 2Qr, 2Qu(H), 2Ti(A), 3Qu, 3X(H), 3Fa, 4Fa(H), 5Ac, 5Fa, 5Qu, 6Fa(AHL), 6Fr(H), 6Qu(AH), 8Ac(H) / Trapelia coarctata / 6st(H) / Trapeliopsis flexuosa / 1Qu, 6rh / Trapeliopsis granulosa / 1Qu(H), 2Qu / Trapeliopsis pseudogranulosa / 2Fa(H), 6Qu, 6hu, 9Fa(S) / Usnea hirta / 1Qu(AHLS), 2Qu / Usnea subfloridana / 1Qu, 2Qu(H,ap.S), 3Qr(A) / Verrucaria muralis / 3be / Verrucaria nigrescens / 3be / Verrucaria tectorum / 3be / Xanthoria candelaria / 1Qu, 2Qu, 3Qu, 3Ti / Xanthoria parietina / 1Qu, 3Qu, 3Ti / Xanthoria polycarpa / 1Qu, 2Qu, 3Qu, 3Ti /


17

Checklist van de Nederlandse korstmossen en korstmosparasieten A. (André) Aptroot1, C.M. (Kok) van Herk2, L.B. (Laurens) Sparrius3 & J.L. (Leo) Spier4 1

Gerrit van der Veenstraat 107, 3762 XK Soest ([email protected]); 2Goudvink 47, 3766 WK Soest; 3Kongsbergstraat 1, 2804 XV Gouda; 4Kon. Arthurpad 8, 3813 HD Amersfoort

Abstract: Checklist of the lichens and lichenicolous fungi of the Netherlands. An up-to-date checklist of the lichens of the Netherlands is presented, including details about rarity and Red Listing. In total, 871 species in 236 genera are listed, including 100 lichenicolous fungi and 14 related non-lichenized ascomycetes. Of the lichens, 101 species are currently thought to be extinct, so that the current known lichen flora of the Netherlands counts 656 species, an increase of about 10% since the previous checklist five years ago. Samenvatting De standaardlijst van de Nederlandse korstmossen is geactualiseerd, en dee huidige zeldzaamheid en de Rode Lijst-status is aangegeven. De lijst geeft alle 871 uit Nederland bekende korstmossen in 236 geslachten inclusief 100 licheenparasieten en 14 verwante schimmels. Van de korstmossen worden 101 soorten als uitgestorven beschouwd, zodat er momenteel 656 soorten korstmossen in Nederland voorkomen, 10 % meer dan het aantal in de vorige standaardlijst van vijf jaar geleden.

Het is alweer vijf jaar geleden dat de laatste versie van de checklist van de Nederlandse korstmossen en hun parasieten (Aptroot et al. 1999) is verschenen. Sindsdien zijn tientallen soorten nieuw voor Nederland gevonden, voor het merendeel tijdens gezamenlijke excursies van de auteurs. De soorten die in 1999-2002 nieuw gevonden werden, zijn grotendeels gepubliceerd in een tweetal aanvullingen (Sparrius et al. 2002, Aptroot et al. 2003). Enkele latere vondsten zijn elders gepubliceerd, maar de meest recente zijn nog ongepubliceerd. De oogst aan nieuwe soorten is voor een belangrijk deel het gevolg van gerichte excursies naar voor korstmossen veelbelovende gebieden, voor het samenstellen van de verspreidingskaarten in de Veldgids Korstmossen (Van Herk & Aptroot 2004). Met het verschijnen van deze Veldgids, die alle tot dan toe uit Nederland bekende korstmossen behandelt, zijn de meeste nieuwe soorten inmiddels gepubliceerd, maar zonder enige verdere verantwoording. Bovendien wordt in de Veldgids, die weer een aantal jaren mee moet kunnen, een minder behoudende nomenclatuur

18


gevolgd, in de praktijk zo veel mogelijk dezelfde als in de Engelse checklist (Coppins 2002). In een aantal gevallen zijn deze namen inmiddels alweer achterhaald, maar in de huidige checklist worden geen verdere nomenclatorische wijzigingen doorgevoerd. De Veldgids behandelt echter niet de vele parasitische fungi die op korstmossen voorkomen, die traditioneel door lichenologen worden bestudeerd en ook in de vorige checklists stonden. Ook hiervan is een recente Engelse checklist (Hawksworth 2003), die hieronder zo veel mogelijk gevolgd wordt. Al met al zijn er nu zo veel wijzigingen en aanvullingen ten opzichte van de vorige checklist, dat ervoor is gekozen om een geheel nieuwe checklist samen te stellen, die vanaf nu ook op internet (www.blwg.nl) verder bijgehouden zal worden. Wat er in deze checklist te vinden is Deze checklist bestaat uit drie lijsten: één met geaccepteerde soorten, één met synoniemen en één met de verantwoording van nieuwe opgaven. • De hoofdlijst bevat alle uit Nederland bekende genera en soorten korstmossen en hun parasieten en een aantal niet-gelicheniseerde verwante schimmels die gewoonlijk door lichenologen bestudeerd worden. De selectie is grofweg hetzelfde als in de vorige checklists en als in onze buuurlanden, maar Athelia, Sarea en Tromera ontbreken bijvoorbeeld. • Van elke soort korstmos is nummer, afkorting, naam met auteur, Nederlandse naam (volgens van den Broeck et al. 2004, niet voor de meeste uitgestorven soorten), zeldzaamheid in 6 schalen (volgens Van Herk & Aptroot 2004, maar aangepast aan nieuwere kennis indien relevant) en Rode Lijst-categorie (volgens Aptroot et al. 1998) gegeven. • Van elke parasiet is een aanduiding van de gastheersoort(en) gegeven. • De synoniemenlijst bevat voor de korstmossen alleen de naamswijzigingen ten opzichte van de vorige lijst, voor de parasieten alle synoniemen. • De laatste lijst is een set noten waarin details gegeven worden over enkele soorten die hier of in de Veldgids als nieuw voor Nederland worden opgegeven. Er zijn ook weer enkele soorten teruggevonden die als uitgestorven te boek stonden.


19

Licheenparasieten Omdat er nog steeds verwarring is over de zogeheten licheenparasieten, wordt hierop speciaal verder ingegaan in deze inleiding. Om te beginnen: wat is een lichenicole schimmel? Licheenparasieten, of liever lichenicole schimmels, zijn schimmels die (alleen) korstmossen (lichenen) als gastheer hebben. Ze gedragen zich, tenminste een deel van hun leven als parasiet, commensaal of saprofiet. Evolutionair gezien is deze levenswijze bijzonder succesvol gebleken. Het aantal wordt wereldwijd op op 3 á 4000 soorten geschat (Hawksworth 2003). De opvatting dat schimmels die tegenwoordig op planten of produkten ervan leven, af zouden stammen van gelicheniseerde voorouders is door moleculair onderzoek bevestigd. De licheenparasiet zou een tussenfase kunnen zijn op weg zijn naar de kolonisatie van andere planten en substraten. Zie voor een recent overzicht Lawrey & Diederich (2003). Ten aanzien van de relatie met de gastheer onderscheidt Hawksworth (2003) vijf categorieën nl. lichenicole schimmels die (1) grote schade aan het thallus toebrengen, grote verkleuringen tot stand brengen en lobben doen afsterven, (2) kleine verspreide, vaak ringkleurige verkleuringen te zien geven, (3) gallen vormen, (4) zich gedragen als commensaal d.w.z. het thallus lijkt onaangetast en behoudt zijn normale kleur, (5) zich gedragen als saprofieten en verschijnen op oude thallus delen. Details betreffende de interactie zijn nauwelijks bestudeerd. In een aantal gevallen zal de alg het doelwit zijn, in andere de schimmelcomponent of het hele licheen. Ook de mogelijkheden tot verspreiding en vestiging zijn nauwelijks bekend. Het zou van betekenis kunnen zijn dat vele lichenicole schimmels grote, veel-cellige, dikwandige sporen hebben waardoor de levensduur zou toenemenn en de kans op vestiging op een gastheer zou worden vergroot. Deze vorm van verspreiding is zeker de beperkende factor, daar de rijkste groeiplaatsen gevormd worden door gebieden met een lange ecologische geschiedenis en die zijn op deze aarde tegenwoordig betrekkelijk dun gezaaid. “Gastheerspecificiteit” is voor sommige soorten strict, voor andere minder. Verschillende ordes, families en licheengeslachten kunnen soms als gastheer dienen voor dezelfde parasiet. De meer pathogene soorten schijnen de minste beperkingen te hebben en zich op een wijd scala van soorten en geslachten te kunnen vestigen. De gal-vormende en commensale soorten daarentegen schijnen meer beperkt in hun mogelijkheden te zijn.

20


Er is een heel scala van soorten die in meerdere of mindere mate als lichenicole schimmels kunnen worden aangemerkt. In deze checklist staan alleen de soorten die altijd op korstmossen groeien en niet alleen maar toevallig, zoals Athelia soorten en sommige slijmzwammen. Literatuur Aptroot, A., C.M. van Herk, H.J. van Dobben, P.P.G. van den Boom, A.M. Brand & L. Spier. 1998. Bedreigde en kwetsbare korstmossen in Nederland: Basisrapport met voorstel voor de Rode Lijst. Buxbaumiella 46: 1-101. Aptroot, A., C.M. van Herk, L.B. Sparrius & P.P.G. van den Boom. 1999. Checklist van de Nederlandse lichenen en lichenicole fungi. Buxbaumiella 50(1): 4-64. Aptroot, A., C.M. van Herk, L.B. Sparrius & J.L. Spier. 2003. Nieuwe korstmossen en licheenparasieten in Nederland, met aanvullingen op de checklist. Buxbaumiella 63: 32-27. Broeck, D. van den, C.M. van Herk, A. Aptroot, D. Jordaens, L.B. Sparrius & J. Poeck. 2004. Nederlandse namen van de korstmossen. Natuurpunt, BLWG & VWBL, Mechelen, Vianen & Meise. Coppins, B.J. 2002. Checklist of lichens of Great Britain and Ireland. British Lichen Society, London. Hawksworth, D.L. 2003. The lichenicolous fungi of Great Britain and Ireland: an overview and annotated checklist. Lichenologist 35: 191-232. Herk, C.M. van & A. Aptroot. 2004. Veldgids Korstmossen. Uitgeverij KNNV. 423 pp. Lawrey, J.D. & P. Diederich 2003. Lichenicolous fungi: interactions, evolution, and biodiversity. The Bryologist 106: 81-120. Sparrius, L.B., A. Aptroot & C.M. van Herk. 2002. Nieuwe en interessante korstmossen en korstmosparasieten in Nederland met aanvullingen en wijzigingen op de checklist. Buxbaumiella 59: 26-46. Lijst van afkortingen Zeldzaamheidsklassen: 0 uitgestorven zzz in minder dan 1% van de atlasblokken (1–17) zz tussen 1 en 5% van de atlasblokken (18–84) z tussen 5 en 12,5% van de atlasblokken (85–210) a tussen 12,5 en 25% van de atlasblokken (211–420) aa tussen 25 en 50% van de atlasblokken (421–840) aaa in meer dan 50% van de atlasblokken (>840) f p

verwante niet-gelicheniseerde schimmel (zeldzaamheid niet bepaald) parasiet (zeldzaamheid niet bepaald)


21

Rode Lijst-categorieën: <19 Alleen bekend van vóór 1900 VN Verdwenen uit Nederland (ná 1900 uitgestorven) EB Ernstig bedreigd BE Bedreigd KW Kwetsbaar GE Gevoelig Let op: er is zo langzamerhand in veel gevallen een discrepantie ontstaan tussen de zeldzaamheid (die de huidige stand van zaken geeft) en de Rode Lijst-categorie (die de kennis en situatie van 1998 weergeeft). Daardoor kan bijvoorbeeld een soort die als VN (verdwenen) te boek staat toch een zeldzaamheidsklasse hebben.

Aspicilia leprosescens (Zeedambordje), een maritiem relict op de voormalige Zuiderzeedijk bij Bunschoten.

22


Checklist van de Nederlandse korstmossen en licheenparasieten en verwante niet-gelicheniseerde schimmels 4668 7107 7207 4670 4862 7121 7009 7124 4863 7109 7110 4000 4919 4003 4671 4864 4004 4006 4865 4007 4672 7175 4008 7018 7208 4673 4792 7089 7090 4674 4509

ABROT-SP

7209 4081 4009 4010 4011 4012 4013 4678

AMAND-SP

ABROTACE ABROTCAE ABROTSUE ABSCO-SP ABSCODEL ABSCOFOS ABSCOLIG ABSCOPAU ABSCOSPH ABSCOTRI ACARO-SP ACAROANO ACAROFUS ACAROHEP ACARONIT ACAROSMA ACAROVER ACAROVES ACROC-SP ACROCCAV ACROCCON ACROCGEM ACROCMAC ACROCSAL AGONI-SP AGONIALL AGONIGEL AGONIGLO AGONITRI AGONIVOU

AMANDPUN ANAPT-SP ANAPTCIL ANAPTRUN ANISM-SP ANISMBIF ANISMMAC

Abrothallus De Not. acetabuli Diederich - op Pleurosticta acetabulum caerulescens Kotte - op Xanthoparmelia conspersa suecicus (Kirschst.) Nordin - op Ramalina calicaris Absconditella Vězda - Kroesje delutula (Nyl.) Coppins & H. Kilias - Kleinsporig kroesje fossarum Vězda & Pisút - Zandkroesje lignicola Vězda & Pisút - Houtkroesje pauxilla Vězda & Vivant - Smalsporig kroesje sphagnorum Vězda & Poelt - Veenmoskroesje trivialis (Willey ex Tuck.) Vězda - Leemkroesje Acarospora A. Massal. - Steenschubje anomala H. Magn. - Zinksteenschubje fuscata (Schrad.) Th. Fr. - Bruin steenschubje heppii (Naeg. ex Hepp) Naeg. ex Körb. - Klein steenschubje nitrophila H. Magn. - Donker steenschubje smaragdula (Wahlenb.) A. Massal. - Bleek steenschubje veronensis A. Massal. - Metaalsteenschubje versicolor Bagl. & Carestia - Berijpt steenschubje Acrocordia A. Massal. - Wrat cavata (Ach.) R.C. Harris conoidea (Fr.) Körb. - Kleine kalksteenwrat gemmata (Ach.) A. Massal. - Iepenwrat macrospora A. Massal. - Granietwrat salweyi (Leighton ex Nyl.) A.L. Sam. - Grote kalksteenwrat Agonimia Zahlbr. - Haarschubje allobata (Stizenb.) P. James - Schorshaarschubje gelatinosa (Ach.) A.M. Brand & Diederich - Leemhaarschubje globulifera A.M. Brand & Diederich - Kalkhaarschubje tristicula (Nyl.) Zahlbr. - Gewoon haarschubje vouauxii (de Lesd.) A.M. Brand & Diederich Duinhaarschubje Amandinea M. Choisy ex Scheid. & M. Mayrhofer punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid. - Vliegenstrontjesmos Anaptychia Körb. ciliaris (L.) Körb. - Wimpermos runcinata (With.) J.R. Laundon - Zeedakpanmos Anisomeridium (Müll. Arg.) M. Choisy - Sporenkorst biforme (Borrer) R.C. Harris - Stinzenkorst macrocarpum (Körb.) V. Wirth - Grote sporenkorst

p p p zzz zzz zzz zzz zzz zzz zzz z zz zzz aaa zz zzz 0 zzz zzz zzz zzz zz zzz zz zz z

GE

GE

KW

GE VN EB

KW

a zzz zzz

EB BE

zzz zz

EB KW

Buxbaumiella 69 (2004) 4677 4014 7210 4026 4015 7019 4679 4019 4680 4021 7006 7008 4017 4022 7056

ANISMPOL

4020 4023 4024 4025 4682 4027 7064 4029 4681 4689 4031 4032 4033 7132 4034 4690 4035 4036 4037 4038 4039 7127 4044 4043 4921 4045 7103

ARTHOPRU

ARTHO-SP ARTHOAPO ARTHOCIN ARTHODID ARTHOEXC ARTHOFUC ARTHOGAL ARTHOINT ARTHOLAP ARTHOLIG ARTHOLIE ARTHOMUS ARTHOPHA ARTHOPPH

ARTHOPUN ARTHORAD ARTHOSPA ARTHOVIN ARTHP-SP ARTHPFRA ARTHPLAP ARTHPPUN ARTHPSAL ARTHT-SP ARTHTRUA ARTHR-SP ARTHRAER ARTHRCIT ARTHRGRI ASPIC-SP ASPICCAE ASPICCAL ASPICCIN ASPICCON ASPICCUP ASPICGRI ASPICLEP ASPICMOE ASPICRAD ASPICSIS

polypori (Ellis & Everhart) M.E. Barr - Schoorsteentje Arthonia Ach. - Vlekje apotheciorum (Massal.) Almq. - op Lecanora albescens cinnabarina (DC.) Wallr. didyma Körb. - Beukenvlekje excipienda (Nyl.) Leight. - Populierenvlekje fuscopurpurea (Tul.) R. Sant. - op Peltigera galactites (DC.) Dufour intexta Almq. - op Lecanora helicopis lapidicola (Taylor) Branth & Rostrup - Kiezelvlekje ligniaria Hellbom - Duinvlekje ligniariella Coppins - Rottend houtvlekje muscigena Th. Fr. - Knotwilgkorst phaeobaea (Norman) Norman - Bruine zeekorst phaeophysciae Grube & Matzer - op Phaeophyscia orbicularis pruinata (Pers.) A.L. Sm. - Aspirinekorst punctiformis Ach. - Twijgvlekje radiata (Pers.) Ach. - Amoebekorst spadicea Leight. - Inktspatkorst vinosa Leight. Arthopyrenia A. Massal. - Stipjes fraxini A. Massal. - Essenstipjes lapponina Anzi punctiformis (Pers.) A. Massal. - Gewone stipjes salicis A. Massal. - Wilgenstipjes Arthothelium A. Massal. ruanum (A. Massal.) Körb. - Kleine runenkorst Arthrorhaphis Th. Fr. aeruginosa Tønsberg & R. Sant. - op Cladonia citrinella (Ach.) Poelt grisea Th. Fr. - op Baeomyces rufus Aspicilia A. Massal. - Dambordje caesiocinerea (Nyl. ex Malbr.) Arnold - Grijzig dambordje calcarea (L.) Mudd - Plat dambordje cinerea (L.) Körb. - Dijkdambordje contorta (Hoffm.) Krempelh. - Rond dambordje cupreogrisea (Th. Fr.) Hue - Hunebeddambordje grisea Arnold - Wrattig dambordje leprosescens (Sandst.) Havaas - Zeedambordje moenium (Vain.) Thor & Timdal - Geschubd dambordje radiosa (Hoffm.) Poelt & Leuckert - Gelobd dambordje simoënsis Räsänen - Soredieus dambordje

23 aaa p 0 zzz zzz p 0 p zz zz zzz z zz p zzz aa aa aaa 0

VN EB

VN

KW

BE

VN

zzz 0 aaa zzz

VN

zz

BE

VN

p 0 p zz aa zzz aaa zzz zz zz zzz zzz zzz

KW VN

BE BE GE EB

24


4046 4691 4692 7073 4047 7205 4048 4049 4061 7186 4922 7170 4694 4695 4891

ASPICVER

4055 4056 4866 4057 4058 7171 4052 7020 4063 4693 4064 7021 4697 7172 4923 4983 4067 4068 4070 4698 4699 4700 4980 4128 7151 7152 4701

BACIDEGE

ATHEL-SP ATHELARA ATHELEPI BACID-SP BACIDADA BACIDARC BACIDARN BACIDBAG BACIDBRA BACIDCAL BACIDCAR BACIDCHL BACIDCIR BACIDDEL

BACIDFRI BACIDFUS BACIDHER BACIDINC BACIDINN BACIDLAU BACIDNEO BACIDPHA BACIDPOP BACIDRUB BACIDSAX BACIDSCO BACIDTRA BACIDVIR BACIDVIF BAEOM-SP BAEOMPLA BAEOMRUF BAGLI-SP BAGLIBAL BAGLISTE BIATO-SP BIATOSPH BIATS-SP BIATSUSN BRYOP-SP

verrucigera Hue - Schaakbordje Athelia Pers. arachnoidea (Berk.) Jülich epiphylla Pers. : Fr. Bacidia De Not. - Knoopjeskorst adastra Sparrius & Aptroot - Fijne knoopjeskorst arceutina (Ach.) Arnold - Bleke knoopjeskorst arnoldiana Körb. - Boomvoetknoopjeskorst bagliettoana (A. Massal. & De Not.) Jatta - Duinknoopjeskorst brandii Coppins & van den Boom - Kleine knoopjeskorst caligans (Nyl.) A.L. Sm. - Kalkknoopjeskorst carneoglauca (Nyl.) A.L. Sm. - Waterknoopjeskorst chloroticula (Nyl.) A.L. Sm. - Gladde knoopjeskorst circumspecta (Norrl. & Nyl.) Malme delicata (Larbal. ex Leight.) Coppins - Soredieuze knoopjeskorst egenula (Nyl.) Arnold - Zwarte knoopjeskorst friesiana (Hepp.) Körb. fuscoviridis (Anzi) Lettau - Schaduwknoopjeskorst herbarum (Stizenb.) Arnold - Mergelknoopjeskorst incompta (Borrer ex Hooker) Anzi - Regenbaankorst inundata (Fr.) Körb. - Witgerande knoopjeskorst laurocerasi (Delise ex Duby) Zahlbr. neosquamulosa Aptroot & van Herk - Nieuwe knoopjeskorst phacodes Körb. - Rechte knoopjeskorst populorum (A. Massal.) Trevisan rubella (Hoffm.) A. Massal. - Iepenknoopjeskorst saxenii Erichsen - Steenknoopjeskorst scopulicola (Nyl.) A.L. Sm. - Waddenknoopjeskorst trachona (Ach.) Lettau - Rivierknoopjeskorst viridescens (A. Massal.) Norman - Muurknoopjeskorst viridifarinosa Coppins & P. James - Dijkenlichtvlekje Baeomyces Pers. : Fr. - Heikorst placophyllus Ach. rufus (Hudson) Rebent. - Rode heikorst Bagliettoa A. Massal. baldensis (A. Massal.) Vězda - Sterretjeskorst steineri (Kušan) Vězda - Tulbandkorst Biatora Fr. sphaeroides (Dickson) Körb. Biatoropsis Räsänen usnearum Räsänen - op Usnea Bryophagus Nitschke ex Arnold

zzz p p aaa zz aaa zz a aa zzz aa 0 aaa z 0 z zzz zzz zzz 0 aaa zzz 0 zz zz zzz zz zz zz

BE KW

VN

VN

BE VN EB VN BE GE

0 z

VN

zz zz

KW KW

0

VN

p

Buxbaumiella 69 (2004) 4702 4072 4074 4075

BRYOPGLO

4703 4704 4076 4077 4078 4079 4080

BRYOROST

4082 7187 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4984 7192 7105 4871 4090 4985 4091 4092 4872 4093 4094 4706 4707 7031 4712 4095 4096 4099 4867 4708

BUELLOCE

BRYOR-SP BRYORCAP BRYORFUS

BRYORSUB BUELL-SP BUELLAET BUELLBAD BUELLDIS BUELLGRI

BUELLSCH CALIC-SP CALICABI CALICADS CALICGLA CALICSAL CALICVIR CALOP-SP CALOPALB CALOPALS CALOPARE CALOPATR CALOPAUR CALOPBRI CALOPCER CALOPCEN CALOPCEL CALOPCHL CALOPCIT CALOPCOR CALOPCRE CALOPCRL CALOPDAL CALOPDEC CALOPFER CALOPFLA CALOPFLV CALOPFLR

gloeocapsa Nitschke ex Arnold - Urntjeskorst Bryoria Brodo & D. Hawksw. - Paardenhaarmos capillaris (Ach.) Brodo & D. Hawksw. fuscescens (Gyelnik) Brodo & D. Hawksw. - Bruin paardehaarmos osteola (Gyelnik) Brodo & D. Hawksw. subcana (Nyl. ex Stizenb.) Brodo & D. Hawksw. Buellia De Not. - Strontjesmos aethalea (Ach.) Th. Fr. - Steenstrontjesmos badia (Fr.) A. Massal. - Grafstrontjesmos disciformis (Fr.) Mudd griseovirens (Turner & Borrer ex Sm.) Almb. - Grijsgroene stofkorst ocellata (Flotow) Körb. - Dijkstrontjesmos schaereri De Not. - Klein strontjesmos Calicium Pers. - Boomspijkertje abietinum Pers. adspersum Pers. - Geelberijpt boomspijkertje glaucellum Ach. - Zwart boomspijkertje salicinum Pers. - Bruin boomspijkertje viride Pers. - Groen boomspijkertje Caloplaca Th. Fr. - Citroenkorst albolutescens (Nyl.) H. Olivier - Zuidelijke citroenkorst alstrupii Søchting arenaria (Pers.) Müll. Arg. - Granietzonnetje atroflava (Turner) Mong. - Rivierdijkzonnetje aurantia (Pers.) Hellbom - Platte citroenkorst britannica R. Sant. - Schubbige citroenkorst cerina (Ehrh. ex Hedwig) Th. Fr. cerinella (Nyl.) Flagey cerinelloides (Erichsen) Poelt chlorina (Flotow) H. Olivier - Grijze citroenkorst citrina (Hoffm.) Th. Fr. - Gewone citroenkorst coronata (Krempelh. ex Körb.) J. Steiner - Mandarijnkorst crenularia (With.) J.R. Laundon - Rood dijkzonnetje crenulatella (Nyl.) H. Olivier - Smalle citroenkorst dalmatica (A. Massal.) H. Olivier - Oranje citroenkorst decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell - Stoffige citroenkorst ferruginea (Hudson) Th. Fr. - Rood boomzonnetje flavescens (Hudson) J.R. Laundon - Gelobde citroenkorst flavocitrina (Nyl.) A.E. Wade - Valse citroenkorst flavorubescens (Hudson) J.R. Laundon

25 zzz

GE

0 zzz

VN EB

0 0

<19 EB

a zzz 0 aaa

VN <19

z zz 0 zzz zzz zzz z zz 0 zzz zz z aaa 0 0 0 aaa aaa aaa zz z z aaa zzz aa aaa 0

VN VN EB EB KW

KW

VN VN EB

KW

EB

<19

26


Chemische kenmerken nodig voor Lecidea variegatula (Kleine granietkorst) op het paadje bij de kerk van De Bilt. Boven vlnr: Vince Giavarini en Jacqueline Poeck; Onder vlnr: Dries van den Broeck en Dirk Jordaens.

4097

CALOPFLS

4098 4924 4100 4101 4709 4102 4103 7032 4104 4105 4108 4894 4110

CALOPHAE CALOPHER CALOPHOL CALOPLAC CALOPLIT CALOPLUT CALOPMAR CALOPMAT CALOPOBS CALOPRUD CALOPSAX CALOPSUB CALOPTEI

flavovirescens (Wulfen) Dalla Torre & Sarnth. – Betoncitroenkorst haematites (Chaub. ex St-Amans) Zwackh herbidella (Hue) H. Magn. – Koraalcitroenkorst holocarpa (Hoffm. ex Ach.) A.E. Wade – Muurzonnetje lactea (A. Massal.) Zahlbr. – Kalkcitroenkorst lithophila H. Magn. – Kleine citroenkorst luteoalba (Turner) Th. Fr. – Iepenzonnetje marina (Wedd.) Zahlbr. – Gelobde zeecitroenkorst maritima de Lesd. – Gewone zeecitroenkorst obscurella (Körb.) Th. Fr. – Gewone kraterkorst ruderum (Malbr.) J.R. Laundon – Kerkcitroenkorst saxicola (Hoffm.) Nordin – Sinaasappelkorst subpallida H. Magn. – Bleek dijkzonnetje teicholyta (Ach.) Steiner – Witte citroenkorst

aaa 0 zzz aa zz aaa zzz zz a aa aa aaa zzz aa

VN GE

BE KW

KW

Buxbaumiella 69 (2004) 4111 4711 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 7211 7212 4896 4347 4897 4121 4925 4926 4123 4927 4125 4126 4127 7191 7050 7051

CALOPTHA

4131 4205 4133 4136 4137 4214 4716 4986 4138 4139 4213 4717 4929 4142 4143

CETRA-SP

CALOPULC CALOPVAR CANDE-SP CANDECON CANDL-SP CANDLAUR CANDLMED CANDLREF CANDLVIT CANDLXAN CAPRO-SP CAPROPEL CARBO-SP CARBOSUP CARBOVIT CATAP-SP CATAPRUF CATAPSQU CATIL-SP CATILATO CATILCHA CATILLEN CATILNIG CATILNIS CERCI-SP CERCIMAC

CETRAACU CETRAISL CETRASEP CHAET-SP CHAETBRA CHAETBRU CHAETCHL CHAETCHR CHAETFER CHAETFUR CHAETHIS CHAETSTE CHAETTRI CHAETXYL

thallincola (Wedd.) Du Rietz – Fraaie citroenkorst ulcerosa Coppins & P. James – Iepenkraterkorst variabilis (Pers.) Müll. Arg. – Donkere citroenkorst Candelaria A. Massal. concolor (Dickson) Stein – Vals dooiermos Candelariella Müll. Arg. – Geelkorst aurella (Hoffm.) Zahlbr. – Kleine geelkorst medians (Nyl.) A.L. Sm. – Gelobde geelkorst reflexa (Nyl.) Lettau – Poedergeelkorst vitellina (Hoffm.) Müll. Arg. – Grove geelkorst xanthostigma (Ach.) Lettau – Fijne geelkorst Capronia Sacc. peltigerae (Fuckel) D. Hawksw. – op Peltigera rufescens Carbonea (Hertel) Hertel supersparsa (Nyl.) Hertel – op Lecanora polytropa vitellinaria (Nyl.) Hertel – op Candelariella vitellina Catapyrenium Flotow rufescens (Ach.) Breuss squamulosum (Ach.) Breuss – Tufkrijtkorst Catillaria A. Massal. – Rookkorst atomarioides (Müll. Arg.) H. Kilias – Granietrookkorst chalybeia (Borrer) A. Massal. – Donkere rookkorst lenticularis (Ach.) Th. Fr. – Lichte rookkorst nigroclavata (Nyl.) Schuler – Boomrookkorst nigroisidiata van den Boom – Isidieuze rookkorst Cercidospora Körb. macrospora (Uloth) Hafellner & Nav.-Ros. – op Lecanora muralis Cetraria Ach. – Kraakloof aculeata (Schreber) Fr. – Gewoon kraakloof islandica (L.) Ach. – IJslands mos sepincola (Ehrh.) Ach. Chaenotheca (Th. Fr.) Th. Fr. – Schorssteeltje brachypoda (Ach.) Tibell – Groen schorssteeltje brunneola (Ach.) Müll. Arg. chlorella (Ach.) Müll. Arg. – Klein schorssteeltje chrysocephala (Turner ex Ach.) Th. Fr. – Geel schorssteeltje ferruginea (Turner & Borrer) Mig. – Roestbruin schorssteeltje furfuracea (L.) Tibell – Lichtend schorssteeltje hispidula (Ach.) Zahlbr. – Kort schorssteeltje stemonea (Ach.) Müll. Arg. – Stoffig schorssteeltje trichialis (Ach.) Th. Fr. – Grijs schorssteeltje xyloxena Nádv. – Droog schorssteeltje

27 zz zzz zzz

KW BE GE

aaa aaa aa aaa aaa aa p p p 0 zzz zz aaa z zzz zzz

<19 BE

EB

p

a zzz 0 zz 0 zzz zz a zz zzz zz a zzz

EB VN KW VN GE

KW VN

VN

28


7091 7092 4889 4831 4144 4145 4718 4148 4156 4183 4185 4192 4146 4719 4928 4151 4723 4662 4152 4153 4155 4157 4158 4160 4161 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4173 4174 4175 4159 4176 7058 4177 7133

CHAES-SP

4179 7033 4180

CLADOPAR

CHAESSAV CHROM-SP CHROMMUS CHRYT-SP CHRYTCAN CLADN-SP CLADNARB CLADNCIL CLADNPOR CLADNRAN CLADNSTE CLADO-SP CLADOBER CLADOBOR CLADOCAE CLADOCAL CLADOCAR CLADOCEN CLADOCER CLADOCHL CLADOCOC CLADOCOI CLADOCOR CLADOCRI CLADODEF CLADODIG CLADOFIM CLADOFLO CLADOFOL CLADOFUR CLADOGLA CLADOGRC CLADOGRA CLADOHUM CLADOINC CLADOLUT CLADOMAC CLADOMON

CLADOPEZ CLADOPHY

Chaenothecopsis Vain. – Houtspeldje savonica (Räsänen) Tibell – Gewoon houtspeldje Chromatochlamys Trevisan muscorum (Fr.) Mayrh. & Poelt – Witte moskorst Chrysothrix Mont. – Poederkorst candelaris (L.) J.R. Laundon – Gele poederkorst Cladina Nyl. – Rendiermos arbuscula (Wallr.) Hale & W.L. Culb. – Gebogen rendiermos ciliata (Stirt.) Trass – Sierlijk rendiermos portentosa (Dufour) Follmann – Open rendiermos rangiferina (L.) Nyl. – Echt rendiermos stellaris (Opiz) Brodo – Kerststukjes-rendiermos Cladonia Hill ex P. Browne – Heidestaartje en Bekermos berghsonii Asperges – Valse heidelucifer borealis S. Stenroos – Plomp bekermos caespiticia (Pers.) Flörke – Greppelblaadje callosa Delise ex Harm. – Breekbaar heidestaartje cariosa (Ach.) Spreng. – Knobbelig heidestaartje cenotea (Ach.) Schaer. cervicornis (Ach.) Flotow – Gewoon stapelbekertje chlorophaea (Flörke ex Sommerf.) Spreng. – Fijn bekermos coccifera (L.) Willd. – Rood bekermos coniocraea (Flörke) Spreng. – Smal bekermos cornuta (L.) Hoffm. – Gevlekt heidestaartje crispata (Ach.) Flotow – Open heidestaartje deformis (L.) Hoffm. digitata (L.) Hoffm. – Vertakt bekermos fimbriata (L.) Fr. – Kopjes-bekermos floerkeana (Fr.) Flörke – Rode heidelucifer foliacea (Hudson) Willd. – Zomersneeuw furcata (Hudson) Schrad. – Gevorkt heidestaartje glauca Flörke – Bruin heidestaartje gracilis (L.) Willd. – Girafje grayi G.K. Merrill ex Sandst. – Bruin bekermos humilis (With.) J.R. Laundon – Frietzak-bekermos incrassata Flörke – Turflucifer luteoalba Wheldon & A. Wilson – Geelwit bekermos macilenta Hoffm. – Dove heidelucifer monomorpha Aptroot, Sipman & van Herk – Wrattig bekermos parasitica (Hoffm.) Hoffm. – Koraalblaadje peziziformis (With.) J.R. Laundon – Bol heidestaartje phyllophora Hoffm. – Randstapelbekertje

zzz zzz

GE

zz

BE

z zz a 0 0

KW BE

zz zz a zz zzz 0 z aa aa aa zzz z 0 z aaa aa a aa a a aa aa z zzz aa zz zzz zzz zzz

VN <19

GE GE

BE KW VN KW

GE

VN VN


29

Excursie naar het Hulshorsterzand. Vlnr: André Aptroot, Els Prins, Willem van den Akker, Anja van der Berg en Klaas van Dort

4181 4182 4187 7173 4147 4186 4188 4189 4190 4193 4194 4195 4196 4197 4199 7181

CLADOPOC CLADOPOL CLADOPUL CLADOPYT CLADORAM CLADORAN CLADOREI CLADOSCA CLADOSQU CLADOSTR CLADOSUC CLADOSUB CLADOSUL CLADOSYM CLADOUNC CLADOVET

pocillum (Ach.) Grognot - Duinbekermos polydactyla (Flörke) Spreng. - Sterheidestaartje pulvinata (Sandst.) van Herk & Aptroot - Slank stapelbekertje pyxidata (L.) Hoffm. - Grof bekermos ramulosa (With.) J.R. Laundon - Rafelig bekermos rangiformis Hoffm. - Vals rendiermos rei Schaer. - Vals kronkelheidestaartje scabriuscula (Delise) Nyl. - Ruw heidestaartje squamosa Hoffm. - Doornig heidestaartje strepsilis (Ach.) Grognot - Hamerblaadje subcervicornis (Vain.) Kernst. subulata (L.) Weber ex F.H. Wigg. - Kronkelheidestaartje sulphurina (Michaux) Fr. - Geel bekermos symphycarpa (Flörke) Fr. uncialis (L.) Weber ex F.H. Wigg. - Varkenspootje verticillata (Hoffm.) Schaer. - Stuifzandstapelbekertje

z z z zzz aa z z a zzz z 0 aa zzz 0 z z

BE KW

EB BE <19 EB GE

30


4200 7179 7180

CLADOZOP

7128 7129 4725 4337

CLADS-SP

4338 4202 4203 4726 4727 4206 4207 4728 4208 4211 4209 4210 7195 7196 7088 4789 7067 7068 4218 4219 4220 7213 4769 4400 4729 4730 7214 4069 4930 4931 4223 4224 4225 4226

CLAUZMON

CLADC-SP CLADCSTA

CLADSART CLAUZ-SP CLAUZMET

CLIOS-SP CLIOSGRI CLYPE-SP CLYPEHYP COLLE-SP COLLECRI COLLEFRA COLLEFUR COLLEFUS COLLELIM COLLETEN CORNT-SP CORNTCIL CORTI-SP CORTIFUC CRESP-SP CRESPWIE CYPHE-SP CYPHEINQ CYPHESES CYRTI-SP CYRTIHIP CYRTIQUE DACTP-SP DACTPPAR DIBAE-SP DIBAEBAE DIDYS-SP DIDYSCOL DIMER-SP DIMERPIN DIPLC-SP DIPLCCAN

zopfii Vain. - Ezelspootje Cladoniicola Diederich, van den Boom & Aptroot staurospora Diederich, van den Boom & Aptroot - op Cladonia Cladosporium Link : Fr. arthoniae M.S. Christ. & D. Hawksw. - op Dirina massiliensis Clauzadea Hafellner & Bellemère metzleri (Körb.) Clauzade & Cl. Roux ex D. Hawksw. Mergelkorst monticola (Ach.) Hafellner & Bellemère - Ruïnekorst Cliostomum Fr. griffithii (Sm.) Coppins - Gespikkelde witkorst Clypeococcum D. Hawksw. hypocenomycis D. Hawksw. - op Hypocenomyce scalaris Collema Weber ex F.H. Wigg. - Geleimos crispum (Hudson) Weber ex F.H. Wigg. - Gewoon geleimos fragrans (Sm.) Ach. furfuraceum (Arnold) Du Rietz fuscovirens (With.) J.R. Laundon - Bolletjes-geleimos limosum (Ach.) Ach. - Dun geleimos tenax (Sw.) Ach. em. Degel. - Dik geleimos Cornutispora Piroz. ciliata Kalb - op Cladonia cervicornis Corticifraga D. Hawksw. & R. Sant. fuckelii (Rehm) D. Hawksw. & R. Sant. - op Peltigera Cresporhaphis M.B. Aguirre wienkampii (J. Lahm ex Hazsl.) M.B. Aguirre - Lensjeskorst Cyphelium Ach. inquinans (Sm.) Trevisan - Kopspijkertje sessile (Pers.) Trevisan - op Pertusaria coccodes Cyrtidula Minks hippocastani (DC.) R.C. Harris quercus (A. Massal.) Minks - Pantoffelkorst Dactylospora Körb. parasitica (Flörke) Zopf - op Ochrolechia microstictoides Dibaeis Clem. baeomyces (L. f.) Rambold & Hertel - Roze heikorst Didymellopsis Grube & Hafellner collematum (Steiner) Grube & Hafellner - op Collema tenax Dimerella Trevisan pineti (Ach.) Vězda - Valse knoopjeskorst Diploicia A. Massal. canescens (Dickson) A. Massal. - Kauwgommos

z

KW

p

p zzz

GE

zz aa p a 0 0 zzz z z

VN <19 KW

p p f zzz p

EB

f f p zzz p aaa aaa

EB

Buxbaumiella 69 (2004) 4227 4733 4228 4229 4230 4231 4232

DIPLS-SP

4898 4734 4233 4235 4236 4237 4737 7140

DIPLTDIS

7057 4738 4238 4239 7206 4932 4933 7010 4934 4935 7035 4936 4240 4241 4242 4739 4124 7120 4987 7007

ENDOSPRO

4990 4989 4066

FELHO-SP

7215

FLACE-SP

DIPLSCAE DIPLSMUS DIPLSSCR DIPLT-SP DIPLTALB DIPLTCHL

DIPLTEPI DIRIN-SP DIRINMAS ENDOC-SP ENDOCPUS ENDOS-SP ENDOCPAR

ENDOSRUG ENTER-SP ENTERCRA ENTERHUT EPIGL-SP EPIGLBAC EPIGLFIL EPIGLMED EPIGLPLE EPIGLREN EPIGLSOL EVERN-SP EVERNDIV EVERNPRU FELLH-SP FELLHBOU FELLHOCH FELLHSUB FELLHVIR

FELHOMYR FELHOVEZ

Diploschistes Norman - Daalder caesioplumbeus (Nyl.) Vain. muscorum (Scop.) R. Sant. - Duindaalder scruposus (Schreber) Norman - Muurdaalder Diplotomma Flotow - Cementkorst alboatrum (Hoffm.) Flotow - Gewone cementkorst chlorophaeum (Hepp ex Leight.) Kr.P. Singh & S.R. Singh IJsselmeerkorst dispersum (Krempelh.) Arnold - Kringcementkorst epipolium (Ach.) Arnold - Vierde cementkorst Dirina Fr. massiliensis Durieu & Mont. - Kerkmuurkorst Endocarpon Hedw. pusillum Hedw. - Muurkrijtkorst Endococcus Nyl. parietinarius (Lindsay) Clauzade & Roux - op Xanthoria parietina propinquus (Körb.) D. Hawksw. - op Lecidea rugulosus Nyl. - op Aspicilia cinerea en Candelariella vitellina Enterographa Fée crassa (DC.) Fée - Grauwe runenkorst hutchinsiae (Leight.) A. Massal. - Gestreepte runenkorst Epigloea Zukal bactrospora Zukal filifera Döbbeler medioincrassata (Grummann) Döbbeler pleiospora Döbbeler renitens (Grummann) Döbbeler soleiformis Döbbeler Evernia Ach. divaricata (L.) Ach. prunastri (L.) Ach. - Eikenmos Fellhanera Vězda - Druppelkorst bouteillei (Desm.) Vězda - Twijgdruppelkorst ochracea Sparrius & Aptroot - Douglasdruppelkorst subtilis (Vězda) Diederich & Sérus. - Schaduwdruppelkorst viridisorediata Aptroot, A.M. Brand & Spier - Gewone druppelkorst Fellhaneropsis Sérus. & Coppins myrtillicola (Erichsen) Sérus. & Coppins - Bosbeskorst vezdae (Coppins & P. James) Sérus. & Coppins Naaldenkorst Flavocetraria Kärnefelt & A. Thell

31

0 zz zzz

<19 KW GE

aa zz z z

BE

z zzz

BE

p p p zz zzz

KW

f f f f f f 0 aaa

EB

z zz z aaa

<19

zz zzz

GE

GE GE

32


4134 7216 4423 4908 7217 4431 4243 4244 4245 4246 7183 4247 4991

FLACENIV

4938 4937 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 7145 4256 4869 4992 4870 4257 4258 4259 4260 4940 4941 7125 7126 4270 4741 4271 4495 4496 4272

GEISL-SP

FLAPA-SP FLAPACAP FLAPASO FLAPU-SP FLAPUFLA FULGE-SP FULGEFUL FUSCI-SP FUSCICYA FUSCIGOT FUSCILIG FUSCIPRA

GEISLSYC GRAPN-SP GRAPNANG GRAPH-SP GRAPHELE GRAPHSCR GYALE-SP GYALEDER GYALEFLO GYALEJEN GYALETRU GYALI-SP GYALIHYA GYALIPSA GYALD-SP GYALDANA HAEMA-SP HAEMAOCH HALEC-SP HALECVIR HETER-SP HETEROBS HYMEN-SP HYMENCER HYMENPRE HYPEP-SP HYPEPADG HYPON-SP

nivalis (L.) Kärnefelt & A. Thell Flavoparmelia Hale - Geelgroen schildmos caperata (L.) Hale - Bosschildmos soredians (Nyl.) Hale - Groen boomschildmos Flavopunctelia (Krog) Hale flaventior (Stirt.) Hale - Oosters schildmos Fulgensia A. Massal. & De Not. fulgens (Sw.) Elenkin - Eierdooiermos Fuscidea V. Wirth & Vězda - Suikerkorst cyathoides (Ach.) V. Wirth & Vězda - Granietsuikerkorst gothoburgensis (H. Magn.) V. Wirth & Vězda - Dijksuikerkorst lightfootii (Sm.) Coppins & P. James - Boomsuikerkorst praeruptorum (Du Rietz & H. Magn.) V. Wirth & Vězda Hunebedvlekje Geisleria Nitschke sychnogonoides Nitschke - Leemstippel Graphina Müll. Arg. anguina (Mont.) Müll. Arg. Graphis Adans. - Schriftmos elegans (Borrer ex Sm.) Ach. - Sierlijk schriftmos scripta (L.) Ach. - Gewoon schriftmos Gyalecta Ach. - Abrikoosjeskorst derivata (Nyl.) H. Olivier flotowii Körb. jenensis (Batsch) Zahlbr. - Steenabrikoosjeskorst truncigena (Ach.) Hepp - Boomabrikoosjeskorst Gyalidea Lettau hyalinescens (Nyl.) Vězda - Vals glimschoteltje psammoica (Nyl.) Vězda - Texels mos Gyalideopsis Vězda anastomosans P. James & Vězda - Aspergekorst Haematomma A. Massal. ochroleucum (Necker) J.R. Laundon - Witgerande stofkorst Halecania M. Mayrh. viridescens Coppins & P. James - Porceleinkorst Heterodermia Trevisan obscurata (Nyl.) Trevisan - Oranje vingermos Hymenelia Krempelh. - Kalkporie ceracea (Arnold) Poelt & Vězda - Oranje kalkporie prevostii (Duby) Krempelh. - Roze kalkporie Hyperphyscia Müll. Arg. adglutinata (Flörke) Mayrh. & Poelt - Dun schaduwmos Hypocenomyce M. Choisy - Schubjesmos

0

VN

aaa aa zzz

GE

zzz

EB

zzz zzz zzz zzz

VN VN GE

zz 0

VN

zzz zz

BE BE

0 0 zzz zzz

VN VN BE

zzz 0

GE GE

aaa aa z zzz zz zzz aa

KW BE

Buxbaumiella 69 (2004) 7093

HYPONCAD

4274 4275 4276 4277 4278 4279 7218 4440 4280 4281 7076 7077

HYPONSCA

4742 4743 4978 4979 7158 7159

ILLOS-SP

7240 7239 7069 7070 7071 4745 4746 7157 4899 4900 4285 4286 4288 4901 4942

KARST-SP KARSTPEL KIRSC-SP

4289 4290 4291 4292 4943

LECANCYR

HYPOG-SP HYPOGFAR HYPOGPHY HYPOGTUB HYPOGVIT HYPOT-SP HYPOTREV ICMAD-SP ICMADERI ILLOP-SP ILLOPCHR

ILLOSCAR IMSHA-SP IMSHAALE INTRA-SP INTRACHR

KIRSCAET KIRSCMAR LAEVI-SP LAEVIOPE LAEVIPER LASIS-SP LASISSAL LECAC-SP LECACABI LECAN-SP LECANATR LECANCUP

LECANCYT LECANERY LECANFUS LECANHUT

caradocensis (Leight. ex Nyl.) P. James & Gotth. Schneider Gezwollen schubjesmos scalaris (Ach. ex Lilj.) M. Choisy - Gewoon schubjesmos Hypogymnia (Nyl.) Nyl. - Schorsmos farinacea Zopf physodes (L.) Nyl. - Gewoon schorsmos tubulosa (Schaer.) Havaas - Witkopschorsmos vittata (Ach.) Parrique Hypotrachyna (Vainio) Hale revoluta (Flörke) Hale - Gebogen schildmos Icmadophila Trevisan ericetorum (L.) Zahlbr. Illosporiopsis D. Hawksw. christiansenii (B.L. Brady & D. Hawksw.) D. Hawksw. - op Physcia tenella Illosporium C. Mart. carneum Fr. - op Peltigera Imshaugia S.L.F. Meyer aleurites (Ach.) S.L.F. Meyer - Dennenmos Intralichen D. Hawksw. & M.S. Cole christiansenii (D. Hawksw.) D. Hawksw. & M.S. Cole - op Caloplaca citrina en Opegrapha Karsteniomyces D. Hawksw. peltigerae (P. Karst.) D. Hawksw. – op Peltigera rufescens Kirschsteiniothelia D. Hawksw. aethiops (Berk. & M.A. Curtis) D. Hawksw. maritima (Linder) D. Hawksw. Laeviomyces D. Hawksw. opegraphae D. Hawksw. - op Opegrapha pertusariicola (Nyl.) D. Hawksw. - op Pertusaria leioplaca Lasiosphaeriopsis D. Hawksw. & Sivan. salisburyi D. Hawksw. & Sivan. - op Peltigera rufescens Lecanactis Körb. abietina (Ach.) Körb. - Maleboskorst Lecania A. Massal. - Glimschoteltje atrynoides M. Knowles - Dijkenglimschoteltje cuprea (A. Massal.) van den Boom & Coppins Muurglimschoteltje cyrtella (Ach.) Th. Fr. - Boomglimschoteltje cyrtellina (Nyl.) Sandst. erysibe (Ach.) Mudd - Stofglimschoteltje fuscella (Schaer.) A. Massal. - Kristalglimschoteltje hutchinsiae (Nyl.) A.L. Sm. - Bol glimschoteltje

33 zzz

GE

aa 0 aaa aa 0

<19

<19

aa 0

<19

p

p zzz

GE

p

p f f p p p zz

GE

zzz zzz

GE GE

aa 0 aaa 0 a

GE VN

34


Een van de laatste plekken met Cetraria islandica (IJslands mos) in Nederland, op het Mantingerzand. Vlnr. Kok van Herk, Dirk-Jan Dekker, Maaike Vervoort, Kirsten Dekker, Laurens Sparrius, Bertus Torenbeek, Han van Dobben en Leo Spier (met GPS).

4944

LECANINU

4062

LECANNAE

4873 4902 4060 4945 4946 7084 4287 4293 4344 4313

LECANNYL LECANRAB LECANSUB LECANSYL LECANTUR LECAG-SP LECAGLYN LECAR-SP LECARAIT LECARALE

inundata (Hepp ex Koerber) M. Mayrh. - Papilleus glimschoteltje naegelii (Hepp) Diederich & van den Boom Rookglimschoteltje nylanderiana A. Massal. rabenhorstii (Hepp) Arnold - Steenglimschoteltje subfuscula (Nyl.) S. Ekman - Miskend glimschoteltje sylvestris (Arnold) Arnold - Kalkglimschoteltje turicensis (Hepp) Müll. Arg. - Rijpglimschoteltje Lecanographa Egea & Torrente lyncea (Sm.) Egea & Torrente Lecanora Ach. - Schotelkorst aitema (Ach.) Hepp - Dennenschotelkorst albella (Pers.) Ach.

a zz

BE

0 aaa z a a 0

<19

z 0

KW

Buxbaumiella 69 (2004) 4294 4322 7037 4298 4299 7219 4300 7038 4301 4302 4303 4304 4305 7136 7118 4307 4308 7190 4947 4747 4309 4311 4748 4749 4310 4312 4340 4296 4314 4315

LECARALB

4316 4317 4318 4319 7039 4320 7040 4321 7220 4993 4345 4323

LECARPUL

LECARARG LECARBAR LECARCAM LECARCAR LECARCEN LECARCHL LECARCOM LECARCOF LECARCON LECARCOZ LECARCRE LECARDIS LECARECO LECAREXP LECARFLO LECARFRU LECARFUG LECARGAN LECARHAG LECARHEL LECARHOR LECARHYB LECARINT LECARINM LECARMUR LECARORO LECARPAN LECARPIN LECARPOL

LECARRUP LECARSAL LECARSAM LECARSIN LECARSOR LECARSTE LECARSTR LECARSAU LECARSUB LECARSUL LECARSYM

albescens (Hoffm.) Branth & Rostrup - Kalkschotelkorst argentata (Ach.) Malme - Bosschotelkorst barkmaniana Aptroot & van Herk - Ammoniakschotelkorst campestris (Schaer.) Hue - Kastanjebruine schotelkorst carpinea (L.) Vain. - Melige schotelkorst cenisia Ach. - Kwartsschotelkorst chlarotera Nyl. - Witte schotelkorst compallens van Herk & Aptroot - Miskende schotelkorst conferta (Duby ex Fr.) Grognot - Kerkschotelkorst confusa Almb. - Twijgschotelkorst conizaeoides Nyl. ex Crombie - Groene schotelkorst crenulata Hooker - Rafelschotelkorst dispersa (L.) Sommerf. - Verborgen schotelkorst ecorticata J.R. Laundon - Opgeloste schotelkorst expallens Ach. - Bleekgroene schotelkorst flotowiana Spreng. - Kop-en-schotelkorst frustulosa (Nyl.) Hue - Gewelfde schotelkorst fugiens Nyl. - Kustschotelkorst gangaleoides Nyl. - Granietschotelkorst hagenii (Ach.) Ach. - Kleine schotelkorst helicopis (Wahlenb.) Ach. - Zeeschotelkorst horiza (Ach.) Lindsay - Donkere schotelkorst hybocarpa (Tuck.) Brodo - Beukenschotelkorst intricata (Ach.) Ach. - Mozaïekschotelkorst intumescens (Rebent.) Rabenh. - Golvende schotelkorst muralis (Schreber) Rabenh. - Muurschotelkorst orosthea (Ach.) Ach. - Stoffige schotelkorst pannonica Szatala - Oosterse schotelkorst piniperda Körb. polytropa (Ehrh. ex Hoffm.) Rabenh. - Geelgroene schotelkorst pulicaris (Pers.) Ach. - Eikenschotelkorst rupicola (L.) Zahlbr. - Dijkschotelkorst saligna (Schrad.) Zahlbr. - Houtschotelkorst sambuci (Pers.) Nyl. sinuosa van Herk & Aptroot - Bochtige schotelkorst soralifera (Suza) Räsänen - Veldjesschotelkorst stenotropa Nyl. - Cementschotelkorst strobilina (Spreng.) Kieffer subaurea Zahlbr. - Heldere schotelkorst subcarpinea Szatala - Berijpte schotelkorst sulphurea (Hoffm.) Ach. - Zwavelgroene schotelkorst symmicta (Ach.) Ach. - Bolle schotelkorst

35 aaa zz a aaa aaa zzz aaa aaa z zz aa aaa aaa z aaa aaa zzz zzz zzz aaa z aa zzz zz zzz aaa zz zz 0 aa a zzz aa 0 zz zzz z 0 zzz zz z aa

BE

VN

VN GE KW KW VN

VN

GE VN GE VN GE

36


4324 7188 4330 4750 4332 4334 4341 4336 4342 4343 4994 4348 7043

LECARVAR

4353 4349 4350 4948 4351 4352 4752 4354 4355 4949 4356 7034 4357 7027 4950 4903 4951 4952 7123 4904 4358 4905 4360 4953

LECILASE

4362 4363 4366 4368

LEPTO-SP

LECARXAN LECID-SP LECIDAUR LECIDFUS LECIDHYP LECIDLAP LECIDLIT LECIDPLA LECIDPRO LECIDVAR LECIL-SP LECILANO

LECILCAR LECILELA LECILFLA LECILSCA LECILSTI LECILVIR LEMPH-SP LEMPHCHA LEMPHPOL LEPRA-SP LEPRAEBU LEPRAINC LEPRAJAC LEPRALES LEPRALOB LEPRANEG LEPRARIG LEPRAUMB LEPRO-SP LEPROMEM LEPROVOU LEPRP-SP LEPRPCHR

LEPTOBIA LEPTOCOR LEPTOGEL

varia (Hoffm.) Ach. - Hardhout-schotelkorst xanthostoma Cl. Roux ex Fröberg - Gelige schotelkorst Lecidea Ach. - Granietkorst auriculata Th. Fr. fuscoatra (L.) Ach. - Gewone granietkorst hypnorum Libert lapicida (Ach.) Ach. - Dijkgranietkorst lithophila (Ach.) Ach. - Zwarte granietkorst plana (J. Lahm) Nyl. - Gespikkelde granietkorst promixta Nyl. - Zwerfsteenkorst variegatula Nyl. - Kleine granietkorst Lecidella Körb. - Purperschaaltje anomaloides (A. Massal.) Hertel & H. Kilias - Klein purperschaaltje asema (Nyl.) Knoph & Hertel - Zeepurperschaaltje carpathica Körb. - Donker purperschaaltje elaeochroma (Ach.) M. Choisy - Gewoon purperschaaltje flavosorediata (Vězda) Hertel & Leuckert - Fijne mosterdkorst scabra (Taylor) Hertel & Leuckert - Grijsgroene steenkorst stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert - Steenpurperschaaltje viridans (Flotow) Körb. Lempholemma Körb. - Rozijnenmos chalazanum (Ach.) de Lesd. - Kalkrozijnenmos polyanthes (Bernh.) Malme - Muurrozijnenmos Lepraria Ach. - Poederkorst eburnea J.R. Laundon - Geelgrijze poederkorst incana (L.) Ach. - Gewone poederkorst jackii Tønsberg - Boomspleetpoederkorst lesdainii (Hue) R.C. Harris - Groene poederkorst lobificans Nyl. - Gelobde poederkorst neglecta (Nyl.) Lettau - Witte poederkorst rigidula (de Lesd.) Tønsberg - Grove poederkorst umbricola Tønsberg - Boomvoetpoederkorst Leproloma Nyl. ex Crombie membranaceum (Dickson) Vain. - Geschulpte poederkorst vouauxii (Hue) J.R. Laundon - Bleke poederkorst Leproplaca (Nyl.) Hue chrysodeta (Vain. ex Räsänen) J.R. Laundon Kerkmosterdkorst Leptogium (Ach.) Gray - Zwelmos biatorinum (Nyl.) Leight. - Klein zwelmos corniculatum (Hoffm.) Minks gelatinosum (With.) J.R. Laundon - Duinzwelmos

zz aaa

BE

0 a 0 zzz zzz zzz zzz zz

VN <19 KW KW KW KW

zz zzz zz aaa aa aaa aaa 0

BE

zzz zzz

GE GE

zz aaa zzz z aaa zzz a zz

GE

GE

zzz aa

GE

zz

GE

zz 0 zz

VN


37

Een opname maken op het Hulshorsterzand. Vlnr. André Aptroot, Han van Dobben, Anja van der Berg, Maaike Vervoort, Willem van den Akker, Klaas van Dort, x, x, Leo Spier.

4365 4364 4954 4367 4369 4370 4996 4371 4372 4997 4373 4955 4374 4875 4876

LEPTOIMB LEPTOLIC LEPTOPLI LEPTOSCH LEPTOTEN LEPTOTER LEPTOTUR LEPTR-SP LEPTRATO LEPTRCON LEPTREPI LEPTRMAG LEPTRPAR LEPTS-SP LEPTSPEL

imbricatum P.M. Jörg. - Schubjeszwelmos lichenoides (L.) Zahlbr. - Fijn zwelmos plicatile (Ach.) Leight. - Waterzwelmos schraderi (Bernh.) Nyl. - Kalkzwelmos tenuissimum (Dickson) Körb. teretiusculum (Wallr.) Arnold - Dijkzwelmos turgidum (Ach.) Crombie - Muurzwelmos Leptorhaphis Körb. - Spoelkorst atomaria (Ach.) Szatala contorta Degel. - Beukenspoelkorst epidermidis (Ach.) Th. Fr. - Berkenspoelkorst maggiana (A. Massal.) Körb. - Hazelaarspoelkorst parameca (A. Massal.) Körb. Leptosphaerulina McAlpine peltigerae (Fuckel) Riedl - op Peltigera rufescens

zzz zz zzz zz 0 zzz zz f zzz zzz a 0 p

GE GE

GE

VN GE VN

38


7011 7012

LIBER-SP

7153 7178

LICHR-SP

7154

LICHRVER

4753 4754 4755

LICHC-SP

4877

LICHCPYX

7139 7163 4756 4757

LICHCUSN

7085 4961 4760 4761 7155 7156 4375 4376 4377 7083 4740 4956 4957 4998 7221 7204

LICHP-SP

7082 4744

MARCH-SP

4129 4130 7222 4427

MEGAL-SP

LIBERMAL

LICHRCOA

LICHCERO LICHCLEC

LICHCXAN LICHN-SP LICHNLEC

LICHPPEL LICHS-SP LICHSALC LICHT-SP LICHTELO LOBAR-SP LOBARPUL LOBARSCR LOXOS-SP LOXOSELA MACEN-SP MACENABS MACENSTI MARCB-SP MARCBAUR

MARCHCOR

MEGALGRO MELAE-SP MELAEDIS

Libertiella Spegazzini & Roumeguère malmedyensis Spegazzini & Roumeguère - op Peltigera didactyla Lichenochora Hafellner coarctatae (de Lesd.) Hafellner & F. Berger - op Trapelia coarctata en T. placodioides verrucicola (Weddell) N. Hoffm. & Hafellner - op Aspicilia leprosescens Lichenoconium Petrak & Sydow erodens M.S. Christ. & D. Hawksw. - op Lecanora lecanorae (Jaap) D. Hawksw. - op Chaenotheca ferruginea en Lecanora pyxidatae (Oudem.) Petrak & Sydow - op Cladonia pocillum en C. ramulosa usneae (Anzi) D. Hawksw. - op Usnea xanthoriae M.S. Christ. - op Xanthoria parietina en polycarpa Lichenodiplis Dyko & D. Hawksw. lecanorae (Vouaux) Dyko & D. Hawksw. - op Caloplaca en Lecanora Lichenopeltella Höhnel peltigericola (D. Hawksw.) R. Sant. - op Peltigera hymenina Lichenosticta Zopf alcicornaria (Lindsay) D. Hawksw. - op Cladonia Lichenostigma Hafellner elongata Nav.-Ros. & Hafellner - op Aspicilia leprosescens Lobaria (Schreber) Hoffm. pulmonaria (L.) Hoffm. - Longenmos scrobiculata (Scop.) DC. Loxospora A. Massal. elatina (Ach.) A. Massal. Macentina Vězda abscondita Coppins & Vězda - Vlierkorst stigonemoides Orange - Charamos Marchandiobasidium Diederich & Schultheis aurantiacum Diederich & Schultheis - op Bacidia arnoldiana en Physcia tenella Marchandiomyces Diederich & D. Hawksw. corallinus (Roberge) Diederich & D. Hawksw. - op Parmelia en Usnea Megalaria Hafellner grossa (Pers. ex Nyl.) Hafellner Melanelia Essl. - Bruin boomschildmos disjuncta (Erichsen) Essl. - Zwartbruin schildmos

p

p p

p p p p p p

p p p 0 0

<19 <19

0

VN

zzz z

GE

p

p

0

<19

zzz

VN

Buxbaumiella 69 (2004) 4428 4429 4430 4778 4434 7044 4442 7111 7112 7144 4378 7106 4762 4763 4958 4999 7202 4379 4331 4380 4381 4335 7184 7041 4382 7185 4383 7014 4384 4385 4386 7203 4387 7119 7234 7174 4390 7135 4391 4765 4766 4767 7086

MELAEELE MELAEEXA MELAEEXT MELAEFUL MELAELAC MELAESAR MELAESAU MELAL-SP MELALOCH MELALPRO MICAR-SP MICARADN MICARBAU MICARBOT MICARCIN MICARCON MICARDEM MICARDEN MICARERR MICARLEP MICARLIG MICARLIT MICARLUT MICARLYN MICARMEL MICARMIC MICARMIS MICARMYR MICARNIT MICARPEL MICARPRA MICARSUB MICARSYL MICARVIR MICRC-SP MICRCDIS MOELL-SP MOELLHUM MOELLNEB MUELL-SP MUELLLIC MUELLPYG MULTI-SP

elegantula (Zahlbr.) Essl. - Sierlijk schildmos exasperata (De Not.) Essl. - Papilleus schildmos exasperatula (Nyl.) Essl. - Lepelschildmos fuliginosa (Fr. Ex Duby) Essl. - Glanzend schildmos laciniatula (H. Olivier) Essl. - Lobjesschildmos subargentifera (Nyl.) Essl. - Behaard schildmos subaurifera (Nyl.) Essl. - Verstop-schildmos Melaspilea Nyl. - Haarschoteltje ochrothalamia Nyl. - Groot haarschoteltje proximella Nyl. ex Nordin - Klein haarschoteltje Micarea Fr. - Oogje adnata Coppins - Zittend trosoogje bauschiana (Körb.) V. Wirth & Vězda - Steenoogje botryoides (Nyl.) Coppins - Gesteeld trosoogje cinerea (Schaer.) Hedl. - Grondoogje confusa Coppins & van den Boom - Metaaloogje deminuta Coppins - Dwergoogje denigrata (Fr.) Hedl. - Vulkaanoogje erratica (Körb.) Hertel, Rambold & Pietschm. - Kiezeloogje leprosula (Th. Fr.) Coppins & A. Fletcher - Mosoogje lignaria (Ach.) Hedl. - Heideoogje lithinella (Nyl.) Hedl. - Grindoogje lutulata (Nyl.) Coppins - Dijkoogje lynceola (Th. Fr.) Palice - Kwartsoogje melaena (Nyl.) Hedl. - Duinoogje micrococca (Körb.) Gams ex Coppins - Bosoogje misella (Nyl.) Hedl. - Steeloogje myriocarpa V. Wirth & Vězda ex Coppins - Worteloogje nitschkeana (J. Lahm ex Rabenh.) Harm. - Takkenoogje peliocarpa (Anzi) Coppins & R. Sant. - Boomoogje prasina Fr. - Houtoogje subviridescens (Nyl.) Hedl. - Grauw oogje sylvicola (Flotow) Vězda & V. Wirth viridileprosa Coppins & van den Boom - Groenoogje Microcalicium Vain. disseminatum (Ach.) Vain. - op Chaenotheca chrysocephala Moelleropsis Gyelnik - Korrelkorst humida (Kullhem) Coppins &P.M. Jørg. - Zwarte korrelkorst nebulosa (Hoffm.) Gyelnik - Blauwgrijze korrelkorst Muellerella Hepp ex Müll. Arg. lichenicola (Sommerf. : Fr.) D. Hawksw. - op diverse soorten pygmaea (Körb.) D. Hawksw. - op diverse soorten Multiclavula R.H. Petersen

39 a zz aa a z zzz aaa

BE

zzz zzz z zzz z zz zz zzz aa aa zz z zz zzz zzz zz aaa zz zzz aa zz aa zz 0 aa

GE

GE

VN

p zzz zzz p p

VN

40


7087 4392 4393 4394 4395 4399 4683 4768 4615 4065 7095 7108

MULTIVER

7096

NECTPRUB

7078 7079 7223 4425 4435 4779 4447 4401 4833 4402 4403 4404 4906 4405 4406 7097 4215 4771

NEOCO-SP

4216

OMPHLHUD

4772 4408 7166 4409 4410 4773 4774

OMPHLVEL

MYCOB-SP MYCOBFUC MYCOC-SP MYCOCSUB MYCOP-SP MYCOPANT MYXOB-SP MYXOBLOB MYXOBSAB NECTP-SP NECTPMIC

NEOCOINU NEOFU-SP NEOFUDEL NEOFULOX NEOFUPUL NEOFUVER NORMA-SP NORMAACR NORMAPUL OCHRO-SP OCHROAND OCHROMIC OCHROPAR OCHROSUB OCHROTUI OMPHL-SP OMPHLERI

OPEGR-SP OPEGRARE OPEGRATR OPEGRCAL OPEGRCON OPEGRDEV

vernalis (Schwein.) R.H. Petersen Mycoblastus Norman fucatus (Stirt.) Zahlbr. - Trilzwamkorst Mycocalicium Vain. subtile (Pers.) Szatala - Vals boomspijkertje Mycoporum Flotow ex Nyl. antecellans (Nyl.) R.C. Harris Myxobilimbia Hafellner lobulata (Sommerf.) Hafellner - Mergelvreter sabuletorum (Schreber) Hafellner - Mosvreter Nectriopsis Maire micareae Diederich, van den Boom & Ernst - op Micarea viridileprosa rubefaciens (Ellis & Everhart) M.S. Cole & D. Hawksw. - op Parmelia sulcata Neocoleroa Petrak inundata (Vain.) Diederich - op Bacidia Neofuscelia Essl. - Bruin steenschildmos delisei (Duby) Essl. - Bruin dijkschildmos loxodes (Nyl.)Essl. - Bruin hunebedschildmos pulla (Ach.) Essl. - Donkerbruin dijkschildmos verruculifera (Nyl.) Essl. - Wrattig schildmos Normandina Nyl. acroglypta (Norman) Aptroot - Parasietkorst pulchella (Borrer) Nyl. - Hamsteroortje Ochrolechia A. Massal. - Tandpastakorst androgyna (Hoffm.) Arnold - Gewone tandpastakorst microstictoides Räsänen - Bostandpastakorst parella (L.) A. Massal. - Steentandpastakorst subviridis (Høeg) Erichsen - Wrattige tandpastakorst turneri (Sm.) Hasselrot - Valse kringkorst Omphalina Quél. - Veentrechtertje ericetorum (Fr. : Fr.) M.Lange ex H.E. Bigelow - Gewoon veentrechtertje hudsoniana (Jennings) H.E. Bigelow Paarssteelveentrechtertje velutina (Quél.) Quél. - Grauw veentrechtertje Opegrapha Ach. - Schriftmos areniseda Nyl. - Wattig schriftmos atra Pers. - Zwart schriftmos calcarea Turner ex Sm. - Muurschriftmos confluens (Ach.) Stizenb. - Dijkenschriftmos devulgata Nyl. - Beukenschriftmos

zzz zz zzz

VN

zzz

EB

zzz z

VN

p p

p zzz zz zzz zz

KW KW GE

zzz zzz

EB EB

z zz zz zz zz

KW BE KW

zz zzz zzz zz aa a zzz zzz

GE KW

Buxbaumiella 69 (2004) 4412 4413 4775 4414 4415 4416 4776 4417 4418 7113 4419 7161 7162

OPEGRGYR

4420 4426 4437 4441 4962 4444 7224 4666 4439 4446 4448 4450 4451 7225 4438 7197 4452 4453 4459 4454 4780 4455 4781 4456 7176 4457 4458 4909 4397

PARME-SP

OPEGRHER OPEGRMOU OPEGRNIV OPEGROCH OPEGRRUF OPEGRRUP OPEGRVAR OPEGRVER OPEGRVIR OPEGRVUL PARAN-SP PARANORO

PARMEDIC PARMEOMP PARMESAX PARMESUM PARMESUL PARLI-SP PARLIPAS PARLIQUE PARLITIL PARML-SP PARMLAMB PARMLHYP PARMO-SP PARMOCHI PARMOSTU PELTI-SP PELTICAN PELTIDID PELTIHOR PELTIHYM PELTIMAL PELTIMEM PELTINEC PELTIPON PELTIPRA PELTIRUF PERID-SP PERIDFUL

gyrocarpa Flotow - Rossig schriftmos herbarum Mont. - Rivierschriftmos mougeotii A. Massal. - Kalkschriftmos niveoatra (Borrer) J.R. Laundon - Klein schriftmos ochrocheila Nyl. - Geel schriftmos rufescens Pers. - Verzonken schriftmos rupestris Pers. - Parasietschriftmos varia Pers. - Kort schriftmos vermicellifera (Kunze) J.R. Laundon - Gestippeld schriftmos viridis (Ach.) Nyl. - Okerbruin schriftmos vulgata Ach. - Wit schriftmos Paranectria Sacc. oropensis (Ces.) D. Hawksw. & Piroz. - op Bacidia adastra, Candelariella en Lepraria Parmelia Ach. - Echt schildmos discordans Nyl. - Donkerbruin steenschildmos omphalodes (L.) Ach. - Bruingrijs steenschildmos saxatilis (L.) Ach. - Blauwgrijs steenschildmos submontana Nádv. ex Hale - Moerasschildmos sulcata Taylor - Gewoon schildmos Parmelina Hale - Fraai schildmos pastillifera (Harm.) Hale - Knopjesschildmos quercina (Willd.) Hale - Eikenschildmos tiliacea (Hoffm.) Hale - Lindeschildmos Parmeliopsis Nyl. ambigua (Wulfen) Nyl. - Avocadomos hyperopta (Ach.) Arnold Parmotrema Massal. chinense (Osbeck) Hale & Ahti - Groot schildmos stuppeum (Taylor) Hale - Gewimperd schildmos Peltigera Willd. - Leermos canina (L.) Willd. - Groot leermos didactyla (With.) J.R. Laundon - Soredieus leermos horizontalis (Hudson) Baumg. hymenina (Ach.) Delise ex Duby - Kaal leermos malacea (Ach.) Funck membranacea (Ach.) Nyl. - Gebobbeld leermos neckeri Hepp ex Müll. Arg. - Zwart leermos ponojensis Gyelnik - Duinleermos praetextata (Flörke ex Sommerf.) Zopf - Ruig leermos rufescens (Weiss) Humb. - Klein leermos Peridiothelia D. Hawksw. - Lindestipjes fuliguncta (Norman) D. Hawksw. - Kleine lindestipjes

41 zz zz zz aaa zz a z zz z zzz aa

KW

BE KW

p

zzz zzz a zzz aaa

EB GE

zzz 0 z

VN EB KW

z 0

VN

GE

aaa zz zz z 0 zz 0 zzz zz zzz zzz z

BE

VN BE

zz

KW

VN BE <19 EB BE

42


Xanthoparmelia conspersa (Granietschildmos) op een hunebed bij Buinen.

7028 4460 4461 4462 4782 4463 4464 7099 4465 4783 4466 4467 7045 4468 4469 4470 4471

PERIDGRA PERTU-SP PERTUALB PERTUAMA PERTUASP PERTUCOC PERTUCOR PERTUFLC PERTUFLA PERTUHEM PERTUHYM PERTULAC PERTULAS PERTULEI PERTUMUL PERTUPER PERTUPSE

grandiuscula (Anzi) D. Hawksw. - Grote lindestipjes Pertusaria DC. - Speldenkussentje albescens (Hudson) M. Choisy & Werner - Witte kringkorst amara (Ach.) Nyl. - Ananaskorst aspergilla (Ach.) J.R. Laundon - Gele dijkkringkorst coccodes (Ach.) Nyl. - Bleek speldenkussentje corallina (L.) Arnold - Granietspeldenkussentje flavicans Lamy - Groene dijkkringkorst flavida (DC.) J.R. Laundon - Geel speldenkussentje hemisphaerica (Flörke) Erichsen - Boskringkorst hymenea (Ach.) Schaer. - Open speldenkussentje lactea (L.) Arnold - Witte dijkkringkorst lactescens Mudd - Grauwe dijkkringkorst leioplaca DC. - Glad speldenkussentje multipuncta (Turner) Nyl. pertusa (Weigel) Tuck. - Gewoon speldenkussentje pseudocorallina (Liljeblad) Arnold - Kapjesspeldenkussentje

zzz a a zzz a zzz zzz zzz zzz zz zzz zzz zz 0 a zzz

GE GE VN EB BE VN KW VN GE

Buxbaumiella 69 (2004) 4784 4472 4473 7015 7016

PERTUPUS

4474 4963 4964 4476 4477 7199 4478 4479 4911 4751

PHAEG-SP

4785 4787 4965 4966 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 7130 4497 4501 4498 4499 4500 4502 7193 4503

PHAES-SP

PETRA-SP PETRACLA PEZIE-SP PEZIEEPI

PHAEGINU PHAEGSMI PHAEP-SP PHAEPCIL PHAEPEND PHAEPNIG PHAEPORB PHAEX-SP PHAEXPUN

PHAESPAR PHAER-SP PHAERALP PHLYC-SP PHLYCAGE PHLYCARG PHYSC-SP PHYSCADS PHYSCAIP PHYSCCAE PHYSCCLE PHYSCDUB PHYSCSEM PHYSCSTE PHYSCTEN PHYSCTRI PHYSCTRO PHYSN-SP PHYSNDIS PHYSNENT PHYSNGRI PHYSNPER PLACO-SP PLACOGEL PLACOLAM

pustulata (Ach.) Duby Petractis Fr. clausa (Hoffm.) Krempelh. - Zeeëgelkorst Pezizella Fuckel epithallina (W. Phillips & Plowr.) Sacc. - op Peltigera didactyla Phaeographis Müll. Arg. inusta (Ach.) Müll. Arg. - Grote runenkorst smithii (Leight.) de Lesd. Phaeophyscia Moberg - Schaduwmos ciliata (Hoffm.) Moberg endophoenicea (Harm.) Moberg - Lipschaduwmos nigricans (Flörke) Moberg - Klein schaduwmos orbicularis (Necker) Moberg - Rond schaduwmos Phaeopyxis Rambold & Triebel punctum (A. Massal.) Rambold, Triebel & Coppins - op Cladonia Phaeospora Hepp ex Stein parasitica (Lönnr.) Arnold - op Lecanora albescens Phaeosporobolus D. Hawksw. & Hafellner alpinus R. Sant., Alstrup & D. Hawksw. - op diverse korsten Phlyctis Wallr. agelaea (Ach.) Flotow argena (Spreng.) Flotow - Lichtvlekje Physcia (Schreber) Michaux - Vingermos adscendens (Fr.) H. Olivier - Kapjesvingermos aipolia (Ehrh. ex Humb.) Fürnrohr - Gemarmerd vingermos caesia (Hoffm.) Fürnrohr - Stoeprandvingermos clementei (Sm.) Maas Geest. - Isidieus vingermos dubia (Hoffm.) Lettau - Bleek vingermos leptalea (Ach.) DC. - Stekelig vingermos stellaris (L.) Nyl. - Groot vingermos tenella (Scop.) DC. - Heksenvingermos tribacia (Ach.) Nyl. - Lobjesvingermos tribacioides Nyl. - Witkopvingermos Physconia Poelt - Rijpmos distorta (With.) J.R. Laundon - Fors rijpmos enteroxantha (Nyl.) Poelt - Donker rijpmos grisea (Lam.) Poelt - Grauw rijpmos perisidiosa (Erichsen) Moberg - Duinrijpmos Placopsis (Nyl.) Lindsay gelida (L.) Linds. lambii Hertel & V. Wirth - Kleine zeepkorst

43 0

<19

0

GE

p

zzz 0

KW <19

0 zzz aaa aaa

VN

p

p p 0 aa aaa zz aaa zz aaa zzz z aaa zzz zzz

VN

BE EB VN

VN

z z aaa zz

KW

BE

0 zzz

BE

44


7046 7047 4790 7042 4791 4339

PLACP-SP

4346 4504 4505 4506 4507 7030 4759 7226 4421 4508 4510 4793 4794 4795 7149 4796 7168 4511 4512 4513 7053 4514 4515 4798 4799 7114 4800 4262 4264 4265 4967 4266 4267 4268 7115 7116

PLACNULI

PLACPTRA PLACN-SP PLACNDAS PLACNICM PLACNOLI

PLACY-SP PLACYNIG PLATI-SP PLATIGLA PLECC-SP PLECCLIC PLEUS-SP PLEUSACE POLYB-SP POLYBALB POLYBCUP POLYBDER POLYC-SP POLYCCRA POLYCPEL POLYCPUL POLYR-SP POLYRSIM PORIN-SP PORINAEN PORINBOR PORINCHL PORINLEP POROC-SP POROCBYS POROCCOC PORPI-SP PORPICRU PORPIMAC PORPIMUS PORPIPLA PORPISOR PORPITUB PRONE-SP PRONEOLI

Placopyrenium Breuss trachyticum (Hazsl.) Breuss - Engelse dropkorst Placynthiella Elenkin - Donkere veenkorst dasaea (Stirt.) Tønsberg - Okerbruine veenkorst icmalea (Ach.) Coppins & P. James - Bruine veenkorst oligotropha (J.R. Laundon) Coppins & P. James Heideveenkorst uliginosa (Schrad.) Coppins & P. James - Slijmige veenkorst Placynthium (Ach.) Gray nigrum (Hudson) Gray - Zwarte grafkorst Platismatia W.L. Culb. & C.F. Culb. glauca (L.) W.L. Culb. & C.F. Culb. - Groot boerenkoolmos Plectocarpon Fée lichenum (Sommerf.) D. Hawksw. - op Lobaria pulmonaria Pleurosticta Petrak acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch - Olijf-schildmos Polyblastia A. Massal. - Kalkstippelkorst albida Arnold - Lichte kalkstippelkorst cupularis A. Massal. dermatodes A. Massal. - Rossige kalkstippelkorst Polycoccum Sauter ex Körb. crassum Vězda - op Peltigera rufescens peltigerae (Fuckel) Vězda - op Peltigera pulvinatum (Eitner) R. Sant. - op Physcia dubia Polysporina Vězda simplex (Davies) Vězda - Doolhofschijfje Porina Müll. Arg. - Olievlekje aenea (Wallr.) Zahlbr. - Schors-olievlekje borreri (Trevisan) D. Hawksw. & P. James chlorotica (Ach.) Müll. Arg. - Steen-olievlekje leptalea (Durieu & Mont.) A.L. Sm. - Bruin olievlekje Porocyphus Körb. - Dropkorst byssoides Hepp - Kleine dropkorst coccodes (Flotow) Körb. - Gewone dropkorst Porpidia Körb. - Blauwkorst crustulata (Ach.) Hertel & Knoph - Kleine blauwkorst macrocarpa (DC.) Hertel & A.J. Schwab - Granietblauwkorst musiva (Körb.) Hertel & Knoph - Grote blauwkorst platycarpoides (Bagl.) Hertel - Platte blauwkorst soredizodes (Lamy ex Nyl.) J.R. Laundon - Dunne blauwkorst tuberculosa (Sm.) Hertel & Knoph - Dikke blauwkorst Pronectria Clem. oligospora Lowen & Rogerson - op Punctelia subrudecta

zz a aaa a a zz z p aa zzz 0 a

GE VN

p p p a aaa 0 aaa zz

VN BE

zzz zz zz zz zzz zzz aaa z p

KW KW BE VN


45

Oude Waaldijk met Rinodina oxydata (Rivierschotelkorst), die eerst door dijkverzwaring gedecimeerd werd en nu door het dichtgroeien van de laatste vindplaats uit Nederland dreigt te verdwijnen.

7182 4516 4801 4517 4802 4297 7054 4968 7060 7148

PRONEROB

7061 4518 4519 7142

PSAMMSTI

PROTB-SP PROTBCAL PROTBRUP PROTO-SP PROTOBAD PROTOHYP PROTOOLE PSAMM-SP PSAMMSIM

PSEUV-SP PSEUVFUR PSEUL-SP

robergei (Mont. & Desm.) Lowen - op Peltigera didactyla Protoblastenia (Zahlbr.) J. Steiner calva (Dickson) Zahlbr. rupestris (Scop.) J. Steiner - Rode kalksteenkorst Protoparmelia M. Choisy - Spijkerdrager badia (Hoffm.) Hafellner - Steenspijkerdrager hypotremella van Herk, Spier & V. Wirth - Grijze spijkerdrager oleagina (Harm.) Coppins - Bruine spijkerdrager Psammina Sacc. & M. Rouss. ex E. Bomm. & M. Rouss. simplex Earland-Bennett & D. Hawksw. - op Placynthiella dasaea stipitata D. Hawksw. - op Schismatomma decolorans Pseudevernia Zopf furfuracea (L.) Zopf - Purper geweimos Pseudorobillarda Morelet

p 0 z

GE

0 z z

VN

p p a

46 7143 4521 4969 4803 4522 4523 4524 4804 4805 7227 4422 7094 7098 4525 4526 4806 4807 4914 7194 7055 4028 7001 7169 7138 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 7150 4536 4537 4538 4535 4539 4540 7141 7013 7022 4541

Buxbaumiella 69 (2004) PSEULPEL PSILO-SP PSILOCLA PSILOLEP PSILOLUC PSORA-SP PSORADEC PSORO-SP PSOROSCH PUNCT-SP PUNCTBOR PUNCTSUB PUNCTULO PYCNO-SP PYCNOPAP PYRED-SP PYREDACT PYREC-SP PYRECARE PYRECCHL PYRECHAL PYRECMON PYRECSUB PYRECTIC PYREN-SP PYRENCHL PYRENNIT PYRRH-SP PYRRHQUE RAMAL-SP RAMALBAL RAMALCAL RAMALCAN RAMALFAR RAMALFAS RAMALFRA RAMALLAC RAMALPOL RAMALSIL RAMALSUB RAMON-SP RAMONINT RHIZC-SP

peltigerae Diederich - op Peltigera rufescens Psilolechia A. Massal. - Wortelkorst clavulifera (Nyl.) Coppins - Grijze wortelkorst leprosa Coppins & Purvis - Kopermos lucida (Ach.) M. Choisy - UV-mos Psora Hoffm. decipiens (Hedw.) Hoffm. - Witgerand grondschubje Psorotichia A. Massal. schaereri (A. Massal.) Arnold - Gewone kalkkorst Punctelia Krøg - Stippelschildmos borreri (Sm.) Krøg - Witstippelschildmos subrudecta (Nyl.) Krøg - Gestippeld schildmos ulophylla (Ach.) van Herk & Aptroot - Rijpschildmos Pycnothelia (Ach.) Dufour papillaria (Ehrh.) Dufour - Rijstkorrelmos Pyrenidium Nyl. actinellum Nyl. - op Caloplaca teicholyta Pyrenocollema Reinke - Zandkorst arenisedum (A.L. Sm.) Coppins - Grote zandkorst chlorococcum Aptroot & van den Boom - Zinkkorst halodytes (Nyl.) R.C. Harris - Zeepokkorst monense (Wheldon) Coppins - Muurzandkorst subarenisedum (G. Salisb.) Coppins - Kleine zandkorst tichothecioides Reinke - Gelobde zandkorst Pyrenula A. Massal. - Knikker chlorospila (Nyl.) Arnold - Duinknikker nitida (Weigel) Ach. - Beukenknikker Pyrrhospora Körb. quernea (Dickson) Körb. - Grove mosterdkorst Ramalina Ach. - Takmos baltica Lettau - Hol takmos calicaris (L.) Fr. canariensis Steiner - Breed takmos farinacea (L.) Ach. - Melig takmos fastigiata (Pers.) Ach. - Trompettakmos fraxinea (L.) Ach. - Groot takmos lacera (With.) J.R. Laundon - Waaiertakmos pollinaria (Westr.) Ach. - Sierlijk takmos siliquosa (Huds.) A.L. Sm. - Gewoon kusttakmos subfarinacea (Nyl. ex Crombie) Nyl. - Melig kusttakmos Ramonia Stizenb. interjecta Coppins Rhizocarpon Ramond ex DC. - Landkaartmos

p zz aa aaa

GE

0

VN

z aa aaa aaa zzz

EB

p zzz zz z zzz zzz zzz zzz zzz

GE

EB BE

a zzz 0 zzz aaa aaa zz zz zzz zzz zzz f

EB <19

BE BE KW BE

Buxbaumiella 69 (2004) 4542 4544 4545 4810 4546 4547 4543 4548 7228 4667 4549 4970 7229 4811 4812 7002 4550 4813 4552 7003 4814 4971 4553 4972 4554 7005 4939 7080 7235 7081

RHIZCCON

4555 7189 4815 4556 4557 7029

SARCO-SP

4558 4559 4560 4561 4816

SARCPGIB

RHIZCDIS RHIZCGEO RHIZCLAV RHIZCLEC RHIZCRED RHIZCRIC RHIZCRIP RIMEL-SP RIMELRET RINOD-SP RINODASP RINODATR RINODBIS RINODCAL RINODCOF RINODCON RINODEFF RINODGEN RINODGRI RINODOXY RINODPIT RINODPYR RINODSOP RINODTEI ROPAL-SP ROPALVIR ROSEL-SP ROSELCLA ROSELMIC

SARCOCLA SARCOPRI SARCOREG SARCP-SP SARCPCYL

SARCS-SP SARCSCAM SCHIM-SP SCHIMCRE

concentricum (Davies) Beltr. - Bleek landkaartmos distinctum Th. Fr. - Bruin landkaartmos geographicum (L.) DC. - Gewoon landkaartmos lavatum (Fr.) Hazsl. - Oever-landkaartmos lecanorinum Anders - Klein landkaartmos reductum Th. Fr. - Donker landkaartmos richardii (Nyl.) Zahlbr. - Kust-landkaartmos riparium Räsänen - Geel landkaartmos Rimelia Hale & A. Fletcher reticulata (Taylor) Hale & A. Fletcher - Netschildmos Rinodina (Ach.) Gray - Schotelkorst aspersa (Borrer) J.R. Laundon atrocinerea (Hooker) Körb. - Donkergrijze schotelkorst bischoffii (Hepp) A. Massal. - Tufschotelkorst calcarea (Arnold) Arnold - Donkere kalkschotelkorst confragosa (Ach.) Körb. - Hunebedschotelkorst conradii Körb. - Konijnenschotelkorst efflorescens Malme - Bleke peperkorst gennarii Bagl. - Donkerbruine schotelkorst griseosoralifera Coppins - Blauwe peperkorst oxydata (A. Massal.) A. Massal. - Rivierschotelkorst pityrea Ropin & Mayrh. - Blauwe mosterdkorst pyrina (Ach.) Arnold sophodes (Ach.) A. Massal. teichophila (Nyl.) Arnold - Grauwe schotelkorst Ropalospora A. Massal. viridis (Tønsberg) Tønsberg - Koele boskorst Roselliniella Vain. cladoniae (Anzi) Matzer & Hafellner - op Cladonia pocillum microthelia (Wallr.) N. Hoffm. & Hafellner - op Trapelia coarctata Sarcogyne Flotow - Kroontjeskorst clavus (DC.) Krempelh. - Granietkroontjeskorst privigna (Ach.) A. Massal. - Gladde kroontjeskorst regularis Körb. - Berijpte kroontjeskorst Sarcopyrenia Nyl. - Tulbandje cylindrospora (P. Crouan & H. Crouan) M.B. Aguirre Dijktulbandje gibba (Nyl.) Nyl. - Graftulbandje Sarcosagium A. Massal. campestre (Fr.) Poetsch & Schied. - Slijmige kleikorst Schismatomma Flotow & Körb. ex A. Massal. - Kring cretaceum (Hue) J.R. Laundon - Witkring

47 zzz z 0 zzz zzz a zzz zzz

GE

zzz

VN

0 zzz zzz zzz zzz zzz zzz aaa zzz zzz a 0 0 zz

<19

zzz

KW GE BE EB VN

GE GE GE BE GE GE KW VN <19

GE

p p

zzz zzz aaa

GE

zzz aa zz zzz

EB

48


4562

SCHIMDEC

4817 4818 7201 4563 4564

SCLEC-SP

4973 4565 4566 4819 4820

SCOLIGAL

4915 4676 4568 4569 4572 4821 4822 4573 4574 4575 4576 4577 4578 4823 4579 4580 4878 4879 4581 4582 4583 4584 4585 4586 4587 4588 4589 4590 4824

SKYTE-SP

SCLECSPH SCLECTEP SCOLI-SP SCOLICHL

SCOLIPRU SCOLIUMB SKYTT-SP SKYTTBUE

SKYTEMUL SOLOR-SP SOLORSAC SPHIN-SP SPHINANG SPHINLEU SPHINTUR SQUAM-SP SQUAMCAR SQUAMLEN STAUR-SP STAURFRU STAURHYM STEIN-SP STEINGEO STENO-SP STENOPUL STERE-SP STERECON STEREDAC STEREEVO STERENAN STEREPAS STEREPIL STERESAX STERETOM STEREVES STIGM-SP

decolorans (Turner & Borrer ex Sm.) Clauzade & Vězda Purperkring Sclerococcum Fr. : Fr. sphaerale (Ach.) Fr. - op Pertusaria corallina tephromelarum Etayo & Calatayud - op Tephromela atra Scoliciosporum A. Massal. - Spiraalkorst chlorococcum (Graewe ex Stenhammar) Vězda Boomspiraalkorst gallurae Vězda & Poelt - Groene spiraalkorst pruinosum (P. James) Vězda - Berijpte spiraalkorst umbrinum (Ach.) Arnold - Steenspiraalkorst Skyttea Sherwood, D. Hawksw. & Coppins buelliae Sherwood, D. Hawksw. & Coppins - op Amandinea punctata Skyttella D. Hawksw. & R. Sant. mulleri (Willey) D. Hawksw. & R. Sant. - op Peltigera Solorina Ach. saccata (L.) Ach. Sphinctrina Fr. anglica Nyl. - op Protoparm. hypotremella en oleagina leucopoda Nyl. - op Pertusaria leioplaca turbinata (Pers. : Fr.) De Not. - op Pertusaria pertusa Squamarina Poelt cartilaginea (With.) P. James - Valse muurschotelkorst lentigera (Weber) Poelt Staurothele Norman frustulenta Vain. - Roze rivierkorst hymenogonia (Nyl.) Th. Fr. Steinia Körb. geophana (Nyl.) Stein - Ruderaalkorst Stenocybe (Nyl.) Körb. pullatula (Ach.) Stein Stereocaulon Hoffm. - Korrelloof condensatum Hoffm. - Stuifzandkorrelloof dactylophyllum Flörke - Etagekorrelloof evolutum Graewe - Opstijgend korrelloof nanodes Tuck. - Spoorkorrelloof paschale (L.) Hoffm. pileatum Ach. - Staafkorrelloof saxatile H. Magn. - Wollig korrelloof tomentosum Fr. vesuvianum Pers. - Grof korrelloof Stigmidium Trevisan

a

p p zz

KW

a zzz aaa

VN

p

p 0

<19

p p p zzz 0

EB <19

z 0

VN

z f

GE

zz zzz zzz z 0 z zzz 0 z

KW KW GE <19 EB <19

Buxbaumiella 69 (2004) 4688 7049

STIGMMAR

4826 4591 4592 7117 4593 4594 4595 7236 7237 7131 7238 7023 7137 7024 4827 4828

STIGMPEL

4829 7100 4880 4881 7074 7075

TAENLPHA

4596 4597 4830 4295 4770 4389 4598 4832 4916 4834

TELOS-SP

4599 4600 4835 4603 7036

THELIMIT

STIGMMYC

STRAN-SP STRANMOR STRANOCH STRANPIN STRIG-SP STRIGAFF STRIGBRE STRIGJAM STRIGTAY STRIGZIZ SYZYG-SP SYZYGBAC SYZYGPHY TAENL-SP TAENLDEL

TAENLPUN TAENI-SP TAENISCR TELOG-SP TELOGOLI

TELOSCHR TEPHR-SP TEPHRATR THELE-SP THELEMOD THELI-SP THELIDEC THELIDIO THELIMIN

THELIOLI THELIZWA THELC-SP THELCHER

marinum (Deakin) Sw. - Obscure wadkorst mycobilimbiae C. Roux, Triebel & Etayo - op Myxobilimbia sabuletorum peltideae (Vain.) R. Sant. - op Peltigera Strangospora Körb. - Muggenstrontjesmos moriformis (Ach.) Stein - Donker muggenstrontjesmos ochrophora (Nyl.) R. Anderson - Licht muggenstrontjesmos pinicola (A. Massal.) Körb. - Gewoon muggenstrontjesmos Strigula Fr. - Spikkel affinis (A. Massal.) R.C. Harris - Iepenspikkel brevis Bricaud & C. Roux jamesii (Swinscow) R.C. Harris taylorii (Caroll ex Nyl.) R. C. Harris - Kalkspikkel ziziphi (A. Massal.) C. Roux & Sérus. Syzygospora Martin bachmannii Diederich & M.S. Christ. - op Cladonia furcata physciacearum Diederich - op Physconia grisea Taeniolella S. Hughes delicata M.S. Christ. & D. Hawksw. - op Amandinea punctata en Caloplaca obscurella phaeophysciae D. Hawksw. - op Phaeophyscia orbicularis punctata M.S. Christ. & D. Hawksw. - op Graphis scripta Taeniolina M.B. Ellis scripta (P. Karsten) P.M. Kirk - op Lecanora conizaeoides Telogalla N. Hoffm. & Hafellner olivieri (Vouaux) N. Hoffm. & Hafellner - op Xanthoria calcicola Teloschistes Norman chrysophthalmus (L.) Th. Fr. Tephromela M. Choisy atra (Hudson) Hafellner - Zwarte schotelkorst Thelenella Nyl. modesta (Nyl.) Nyl. Thelidium A. Massal. - Schotstippelkorst decipiens (Nyl.) Krempelh. - Verzonken schotstippelkorst dionantense Zahlbr. - Grote schotstippelkorst minimum (A. Massal. ex Körb.) Arnold - Kleinste schotstippelkorst minutulum Körb. - Kleine schotstippelkorst olivaceum Körb. - Bruine schotstippelkorst zwackhii (Hepp) A. Massal. - Waterschotstippelkorst Thelocarpon Nyl. ex Hue - Stuifmeelkorst citrum (Wallr.) Rossman - Grote stuifmeelkorst

49 zz p p zz zzz a

BE

zzz zzz zzz zzz 0

KW

<19

p p p p p p p

0

<19

a 0

VN

zz zzz zz

GE

z a zz zzz

50


Grafzerk in Dennenburg met Buellia badia (Grafstrontjesmos) en Caloplaca subpallida (Bleek dijkzonnetje). Boven: Pieter-Paul van Laake. Onder vlnr: André Aptroot en Han van Dobben

4995 4604 7134 4836 4882 4605 7101 4917 4606 7048 7146 4607 4609 4610 4611

THELCCOC THELCEPI THELCIPC THELCIMP THELCINT THELCLAU THELCLIC THELCOLI THELCPAL THELCSPH THELCSTR THELO-SP THELOLEP THROM-SP THROMEPI

coccosporum Lettau - Hunebedstuifmeelkorst epibolum Nyl. - Zandstuifmeelkorst imperceptum (Nyl.) Mig. - Verborgen stuifmeelkorst impressellum Nyl. - Brede stuifmeelkorst intermediellum Nyl. - Kleine stuifmeelkorst laureri (Flotow) Nyl. - Gewone stuifmeelkorst lichenicola (Fuckel) Poelt & Hafellner - Mosstuifmeelkorst olivaceum de Lesd. - Berijpte stuifmeelkorst pallidum G. Salisb. - Bleke stuifmeelkorst sphaerosporum H. Magn. - Bolle stuifmeelkorst strasseri Zahlbr. - Stronkstuifmeelkorst Thelotrema Ach. lepadinum (Ach.) Ach. - Beukenwrat Thrombium Wallr. epigaeum (Pers.) Wallr. - Heidestippel

zzz zzz zzz zz zzz zz zzz zzz 0 zzz zzz

GE GE

GE

VN

zzz

BE

zzz

<19

Buxbaumiella 69 (2004) 4612 4613 4614 4616 4617 4618 4619 4837 4838 4839 4840

TONIN-SP

4333 4841 4842 7025 7147

TRAPLGRA

7026 4843 4844 7230 4132 4620 4621 4622 7164 7165

TREMEWIR

4623 4624 4625 4630 4974 4626 4627 4845 4628 4846 4629 4631 4632 7122

USNEA-SP

TONINARO TONINSED TRAPE-SP TRAPECOA TRAPEINV TRAPEOBT TRAPEPLA TRAPL-SP TRAPLFLE TRAPLGEL

TRAPLPER TRAPLPSE TREME-SP TREMEPHA

TRICN-SP TRICNHIR TUCKE-SP TUCKECHL UMBIL-SP UMBILDEU UMBILPOL UNGUI-SP UNGUIGRO

USNEAART USNEACER USNEACOR USNEAESP USNEAFIL USNEAFLO USNEAFRA USNEAFUL USNEAGLA USNEAHIR USNEARUB USNEASUB USNEAWAS

Toninia A. Massal. - Blaaskorst aromatica (Sm.) A. Massal. - Muurblaaskorst sedifolia (Scop.) Timdal - Kalkblaaskorst Trapelia M. Choisy - Sterschoteltje coarctata (Sm.) M. Choisy - Gewoon sterschoteltje involuta (Taylor) Hertel - Gelobd sterschoteltje obtegens (Th. Fr.) Hertel - Bruin sterschoteltje placodioides Coppins & P. James - Wit sterschoteltje Trapeliopsis Hertel & Gotth. Schneid. - Veenkorst flexuosa (Fr.) Coppins & P. James - Blauwe veenkorst gelatinosa (Flörke) Coppins & P. James - Bleekgroene veenkorst granulosa (Hoffm.) Lumbsch - Lichte veenkorst percrenata (Nyl.) Gotth. Schneid. - Groenkopveenkorst pseudogranulosa Coppins & P. James - Groene veenkorst Tremella Pers. phaeophysciae Diederich & M.S. Christ. - op Phaeophyscia orbicularis wirthii Diederich - op Protoparmelia hypotremella Trichonectria Kirschst. hirta (Bloxam) Petch - op Lecanoraconizaeoides Tuckermannopsis Gyelnik chlorophylla (Willd.) Hale - Bruin boerenkoolmos Umbilicaria Hoffm. - Navelmos deusta (L.) Baumg. - Hunebed-navelmos polyphylla (L.) Baumg. Unguiculariopsis Rehm groenlandiae (Alstrup & D. Hawksw.) Etayo & Diederich - op Caloplaca flavocitrina Usnea Dill. ex Adans. - Baardmos articulata (L.) Hoffm. - Saucijs-baardmos ceratina Ach. cornuta Körb. - Ingesnoerd baardmos esperantiana P. Clerc - Klein baardmos filipendula Stirt. florida (L.) Weber ex F.H. Wigg. fragilescens Havaas ex Lynge fulvoreagens (Räsänen) Räsänen - Pijpenragerbaardmos glabrata (Ach.) Vain. hirta (L.) Weber ex F.H. Wigg. - Bleek baardmos rubicunda Stirt. subfloridana Stirt. - Gewoon baardmos wasmuthii Räsänen - Duinbaardmos

51

z zzz

BE

aaa a aaa aaa aa zz aaa zzz zz

GE

p p p zz

BE

zzz 0

GE VN

p

zzz 0 zzz zzz 0 0 0 zz 0 z 0 z zz

EB VN VN EB VN VN VN BE EB KW VN KW

52 4975 4633 4848 4634 4635 4602 7059 4637 4849 4639 4640 4641 7102 4643 4644 4976 7231 4655 4654 4646 4647 4648 4650 4850 7160 4851 4852 4651 4645 4652 4653 7072 4854 4884 4977 7167 4855 7017 4856 4857 4858 4859 4860

Buxbaumiella 69 (2004) USNEAWIR VERRU-SP VERRUACR VERRUAET VERRUAQU VERRUBRY VERRUCAE VERRUCAL VERRUDOL VERRUERI VERRUGLA VERRUHAL VERRUHOC VERRUHYD VERRUINT VERRULAT VERRULEC VERRUMAC VERRUMAL VERRUMAU VERRUMUC VERRUMUR VERRUNIG VERRUOCH VERRUPAP VERRUPAU VERRUPIN VERRUPRA VERRURHE VERRUSAN VERRUSTR VERRUTEC VERRUUMB VERRUVIR VERRUVIU VERRUXYL VEZDA-SP VEZDAACI VEZDAAES VEZDALEP VEZDARET VOUAU-SP VOUAULIC

wirthii P. Clerc - Gelig baardmos Verrucaria Schrad. - Stippelkorst acrotella Ach. - Donkere kalkstippelkorst aethiobola Wahlenb. ex Ach. - Bruine waterstippelkorst aquatilis Mudd - Zwarte waterstippelkorst bryoctona (Th. Fr.) Orange - Zandstippelkorst caerulea DC. - Harde kalkstippelkorst calciseda DC. - Witte kalkstippelkorst dolosa Hepp - Donkergroene kalkstippelkorst erichsenii Zschacke - Gewone zeestippelkorst glaucina Ach. - Mozaïekstippelkorst halizoa Leight. - Kleine zeestippelkorst hochstetteri Fr. - Zachte kalkstippelkorst hydrela Ach. - Groene waterstippelkorst internigrescens (Nyl.) Erichsen - Donkere zeestippelkorst latericola Erichsen - Fijne zeestippelkorst lecideoides Trev. - Kerkstippelkorst macrostoma Dufour ex DC. - Bruine stippelkorst maculiformis Krempelh. - Fijne kalkstippelkorst maura Wahlenb. - Zwarte zeestippelkorst mucosa Wahlenb. - Gladde zeestippelkorst muralis Ach. - Zwart-op-wit-korst nigrescens Pers. - Gewone stippelkorst ochrostoma (Borrer ex Leight.) Trev. - Bleke stippelkorst papillosa Ach. - Dunne kalkstippelkorst paulula Zschacke - Smalle zeestippelkorst pinguicula A. Massal. - Zwartgerande kalkstippelkorst praetermissa (Trevisan) Anzi - Bleke waterstippelkorst rheitrophila Zschacke - Gevlekte waterstippelkorst sandstedei de Lesd. - Dunne zeestippelkorst striatula Wahlenb. - Gestreepte zeestippelkorst tectorum (A. Massal.) Körb. - Ruwe kalkstippelkorst umbrinula Nyl. - Schaduwstippelkorst virens Nyl. - Grafstippelkorst viridula (Schrad.) Ach. - Groene kalkstippelkorst xyloxena Norman - Grondstippelkorst Vezdaea Tscherm.-Woess & Poelt - Zomerkorst acicularis Coppins - Heidezomerkorst aestivalis (Ohlert) Tscherm.-Woess & Poelt - Duinzomerkorst leprosa (P. James) Vězda - Metaalzomerkorst retigera Poelt & Döbbeler - Moszomerkorst Vouauxiella Petrak & Sydow lichenicola (Lindsay) Petrak & Sydow - op Lecanora

zzz a z zz z zzz z a z aa zz zzz zz zzz zz zzz aa aa zz zzz aaa aaa aaa zzz zzz zz z zzz zz zzz aaa aa zz aaa zz zzz zz a z p

EB

KW KW

KW KW

KW KW

GE KW GE KW GE

KW

GE

Buxbaumiella 69 (2004) 4861 7232 4135

VOUAUVER

4918 4786

WEDDE-SP

7233 4424 4436 4907 4445 7177 4656 4657 4658 4659 4660 4661 7052 7065 7066 7062 4825

XANTP-SP

4809 7063 4732

ZWACKLEC

VULPC-SP VULPCPIN

WEDDEEPI

XANTPCON XANTPMOU XANTPPRO XANTPSOM XANTPTIN XANTR-SP XANTRCAL XANTRCAN XANTRELE XANTRPAR XANTRPOL XANTRULO XANTI-SP XANTIPHY ZWACK-SP ZWACKDIS

ZWACKLIT ZWACKSPH

verrucosa (Vouaux) Petrak & Sydow - op Lecanora Vulpicida J.-E. Mattsson & M.-J. Lai pinastri (Frey) J.-E. Mattsson & M.-J. Lai - Geel boerenkoolmos Weddellomyces D. Hawksw. epicallopisma (Weddell) D. Hawksw. - op Caloplaca flavescens Xanthoparmelia (Vainio) Hale - Geel steenschildmos conspersa (Ehrh. ex Ach.) Hale - Granietschildmos mougeotii (Schaer. ex D. Dietr.) Hale - Zonnetjesschildmos protomatrae (Gyeln.) Hale - Groot dijkschildmos somloënsis (Gyeln.) Hale tinctina (Maheu & A. Gillet) Hale - Kogelschildmos Xanthoria (Fr.) Th. Fr. - Dooiermos calcicola Oxner - Oranje dooiermos candelaria (L.) Th. Fr. - Kroezig dooiermos elegans (Link) Th. Fr. - Rood dooiermos parietina (L.) Th. Fr. - Groot dooiermos polycarpa (Hoffm.) Th. Fr. ex Rieber - Klein dooiermos ulophyllodes Räsänen - Ulevellenmos Xanthoriicola D. Hawksw. physciae (Kalchbr.) D. Hawksw. - op Xanthoria parietina Zwackhiomyces Grube & Hafellner dispersus (J. Lahm ex Körb.) Triebel & Grube - op Protoblastenia en Verrucaria lecanorae (Stein) Nik. Hoffm. & Hafellner - op Lecanora lithoeciae (de Lesd.) Hafellner - op Verrucaria sphinctrinoides (Zwackh) Grube & Hafellner - op Collema

53 p zzz

EB

p

zz zzz zzz 0 zzz aaa aaa z aaa aaa zzz p p p p p

BE GE <19

54


Synoniemen De vorige checklist bevatte al een uitputtende lijst van synoniemen en verdere verwijzingen bij ten onrechte opgegeven of vervallen soorten. Hieronder staan voor de korstmossen alleen de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de vorige checklist vermeld. De lijst met synoniemen van parasieten is vollediger. Oude korstmosnaam Acarospora fulvoviridula Arthopyrenia antecellans Baeomyces roseus Buellia punctata Cetraria chlorophylla Cetraria nivalis Cetraria pinastri Cladonia fragillissima Cladonia rappii Dirina stenhammarii Lecania subfuscula Leptogium intermedium Micarea excipulata Mycobilimbia hypnorum Mycobilimbia lobulata Mycobilimbia sabuletorum Mycoblastus sterilis Mycoporum hippocastani Mycoporum quercus Opegrapha saxatilis Parmelia acetabulum Parmelia borreri Parmelia caperata Parmelia conspersa Parmelia elegantula Parmelia exasperatula Parmelia flaventior Parmelia glabratula Parmelia laciniatula Parmelia loxodes Parmelia mougeotii Parmelia perlata Parmelia revoluta Parmelia somloënsis Parmelia soredians Parmelia subaurifera Parmelia subrudecta Parmelia tiliacea Parmelia ulophylla Parmelia verruculifera Rhizocarpon obscuratum Thelocarpon herteri

Hier gebruikte naam Acarospora anomala Mycoporum antecellans Dibaeis baeomyces Amandinea punctata Tuckermannopsis chlorophylla Flavocetraria nivalis Vulpicida pinastri Cladonia callosa (in Nederland) Cladonia pulvinata Dirina massiliensis Bacidia subfuscula (in Nederland) Leptogium imbricatum Micarea lynceola Lecidea hypnorum Myxobilimbia lobulata Myxobilimbia sabuletorum Mycoblastus fucatus Cyrtidula hippocastani Cyrtidula quercus Opegrapha calcarea Pleurosticta acetabulum Punctelia borreri Flavoparmelia caperata Xanthoparmelia conspersa Melanelia elegantula Melanelia exasperatula Flavopunctelia flaventior Melanelia fuliginosa Melanelia laciniatula Neofuscelia loxodes Xanthoparmelia mougeotii Parmotrema chinense Hypotrachyna revoluta Xanthoparmelia somloënsis Flavoparmelia soredians Melanelia subaurifera Punctelia subrudecta Parmelina tiliacea Punctelia ulophylla Neofuscelia verruculifera Rhizocarpon reductum Thelocarpon citrum


55

Synoniemen van parasieten uit de Nederlandse literatuur Abrothallus parmeliarum Agyrium flavescens Arthonia clemens Arthonia epiphyscia Bispora christiansenii Celidium stictarum Didymella sphinctrinoides Didymella sphinctrinoides var. lithoeciae Didymosphaeria peltigerae Endocarpon parasiticum Guignardia microthelia Guignardia olivieri Hobsonia christiansenii Illosporium corallinum Lecidea puncta Lecidea supersparsa Lichenomyces lichenum Micropeltopsis peltigericola Microthelia pygmaea Nectria rubefaciens Phaeospora epicallopisma Phragmonaevia fuckelii Physalospora lecanorae Pyreniella lecanorae Sphinctrina gelasinata Stigmidium dispersum Stigmidium lichenicola Tichothelium lichenicola Tichothelium pygmaeum Trichonectria rubefaciens

= (materiaal behoort tot) Abrothallus acetabuli = Skyttella mulleri = Arthonia apotheciorum = (materiaal behoort tot) Arthonia phaeophysciae = Intralichen christiansenii = Plectocarpon lichenum = Zwackhiomyces sphinctrinoides = Zwackhiomyces lithoeciae = Polycoccum peltigerae = Abrothallus parmeliarum = Roselliniella microthelia = Telogalla olivieri = Illosporiopsis christiansenii = Marchandiomyces corallinus = Phaeopyxis punctum = Carbonea supersparsa = Plectocarpon lichenum = Leptopeltella peltigericola = Muellerella pygmaea = Nectriopsis rubefaciens = Weddelomyces epicallopisma = Corticifraga fuckelii = Zwackhiomyces lecanorae = Zwackhiomyces lecanorae = Sphinctrina turbinata = Zwackhiomyces dispersus = (materiaal behoort tot) Lichenochora verrucicola = Muellerella lichenicola = Muellerella pygmaea = Nectriopsis rubefaciens

Verantwoording van enkele nog niet eerder opgegeven soorten Abrothallus caerulescens: Drenthe, Eexterhalte, op het hunebed op Xanthoparmelia conspersa, leg. A. Aptroot, 9 mei 2004. Coord. 245,2/558,1. Acrocordia conoidea: Utrecht, Utrecht, de Uithof, Botanische tuin Fort Hoofddijk, op kalksteen, leg. C.M. van Herk & A. Aptroot, 14 juni 2004. Coord. 140,2/455,5. Acrocordia salweyi: Limburg, Kanne, op mergel van een muur bij Kasteel Neercanne, leg. C.M. van Herk, L.B. Sparrius, L.J. Spier & A. Aptroot, 5 mei 2003. Coord. 174,7/314,5. Rinodina atrocinerea: Gelderland, Nijkerk, op graniet van oude Zuiderzeedijk bij Nijkerkersluis, leg. A. Aptroot, 8 mei 2004. Coord. 160,2/474,0. Roselliniella cladoniae: Zuid-Holland, Oostvoorne, Kaapduin, op Cladonia pocillum, leg. A. Aptroot, 4 mei 2004. Coord. 65/437. Verrucaria lecideoides: Friesland, Deersum, op schuine bakstenen onder raam van protestantse kerk, leg. A. Aptroot, 16 augustus 2003

Bryologische en Lichenologische Werkgroep van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging www.blwg.nl

Voorzitter Peter Hovenkamp, Eiberoord 3, 2317 XL Leiden 071-5212345; [email protected] Secretaris Dick Kerkhof, Buitenstad 67, 4132 AB Vianen 0347-374023; [email protected] Penningmeester en ledenadministratie Marleen Smulders, Looierstraat 40, 5684 ZN Best 0499-390298; [email protected] Excursieregelaar André Aptroot, G.v.d.Veenstraat 107, 3762 XK Soest 035-6027417; [email protected] Redacteur website en beheerder database Laurens Sparrius, Kongsbergstraat 1, 2804 XV Gouda 0182-532611; [email protected] Redacteur Lindbergia Heinjo During, Vijverlaan 14, 3971 HK Driebergen 0343-520013; [email protected] Redacteur Buxbaumiella Rienk-Jan Bijlsma, Talingstraat 42, 6921 WE Duiven 0316-264755; [email protected] Wetenschappelijke commissie Nederlandse mossen Heinjo During, Henk Siebel en Huub van Melick Reviseurs project zeer zeldzame mossen Zie www.blwg.nl

Lidmaatschap en uitgaven van de BLWG Lidmaatschap (incl. Buxbaumiella) Leden KNNV in Nederland € 15,-- per jaar Leden in het buitenland en niet-leden KNNV € 20,-- per jaar Abonnement Lindbergia Per jaargang € 37,50 Boeken Rob Gradstein en Huub van Melick: De Nederlandse Levermossen en Hauwmossen € 26,10 Ad Bouman: De Nederlandse Veenmossen € 17,-Passie voor mossen € 5,-- (sterk afgeprijsd) Buxbaumia en Buxbaumiella Losse nrs Buxbaumia € 1,-- (niet-leden € 2,--) Losse nrs Buxbaumiella € 2,-- (niet-leden € 4,--) Buxbaumiella 50.1 (Checklist lichenen) € 2,-- (niet-leden € 4,--) Buxbaumiella 50.2 (Standaardlijst mossen) € 2,-- (niet-leden € 4,--) Buxbaumiella 54 (Rode Lijst mossen) € 2,-- (niet-leden € 4,--) Buxbaumiella 61 (Nederlandse naamlijst) € 2,-- (niet-leden € 4,--) Index Buxbaumia € 2,-Index Buxbaumiella 1-25 € 2,-Index Buxbaumiella 26-50 (=Buxbaumiella 64) € 2,-Bij aankoop van meerdere jaargangen Buxbaumiella (m.u.v. laatste 2 jaargangen): per nummer € 1,--; maximaal bedrag voor alle jaargangen € 50,-- (nr. 1 t/m 7 + 10 zijn uitverkocht en verder zo lang de voorraad strekt). Alle bedragen zijn exclusief verzendkosten.

U kunt bestellen bij de penningmeester Marleen Smulders, Looierstraat 40, 5684 ZN Best tel 0499-390298; e-mail: [email protected]. Betalen kunt u per accept-giro, die u samen met de bestelling ontvangt.

Inhoud Korstmossen in de Noordoostpolder, Noordwest-Overijssel en de Lindevallei .2 L.B. Sparrius, A. Aptroot & J.L. Spier Paleispark Het Loo bij Apeldoorn, een ware hot spot voor epifytische korstmossen .....................................................................................................9 C.M. van Herk, A. Aptroot, L.B. Sparrius & J.L. Spier Checklist van de Nederlandse korstmossen en korstmosparasieten ..............16 A. Aptroot, C.M. van Herk, L.B. Sparrius & J.L. Spier

Buxbaumiella 69 december 2004

Recommend Documents