dossier
op de w er k v loer
Bouwen aan een betere werkomgeving Stress op
de werkvloer en burn-outs: ze zijn alomtegenwoordig. De crisis en bijhorende hoge werkdruk die bedrijven hun werknemers opleggen maken het er niet beter op. Toch kan het anders. Bij bouwbedrijf Durabrik bijvoorbeeld. Daar ondervinden ze aan den lijve hoe mindfulness en persoonlijke groei kunnen zorgen voor gelukkige werknemers én goede bedrijfscijfers. tekst
68 — p s y c h o l o g i e s m a g a z i n e a p r i l 2 0 1 3
Isabelle Rossaert
Minder stress
‘J
e moet gewoon maar even naar buiten kijken’, zegt Joost Callens. Hij wijst naar de E40, en de stroom auto’s en vrachtwagens die vlak voor het gebouw voorbijrazen. ‘Het is de economie die je daar ziet rijden’, vervolgt Callens. ‘De crisis, dat is voor een groot stuk ook een psychologisch gegeven.’ Joost Callens (46) is CEO van bouwbedrijf Durabrik. Honderd bedienden en nog eens evenveel arbeiders heeft Durabrik op de loonlijst en die bouwen huizen voor mensen zoals jij en ik. Wie ooit al een huis gebouwd of verbouwd heeft weet hoeveel stress dat met zich meebrengt. Maar er is nog een reden waarom we bij Durabrik aankloppen om over omgaan met stress te praten. Die reden zie je, voel je, merk je aan alles.
foto : d e n i s Da r z ac q
Meditatieruimte
Joost Callens, in bruine katoenen broek en hemd zonder das, ontvangt me in wat vroeger de toonzaal was en nu de inspiratieruimte genoemd wordt: veel wit, kleurrijke details, meubilair waar de creativiteit van afspat … Van waar we zitten zien we het nieuwe bijgebouw van Durabrik, in 2009 ingewijd. Een hellende glazen sluis leidt van het oude gebouw naar het nieuwe. ‘Brug naar de toekomst’, heet die sluis symbolisch. Dat de sluis helt mag even symbo-
lisch begrepen worden: de weg naar verandering is niet zonder struikelblokken. Het nieuwe gebouw herbergt onder andere een lunch- en ontmoetingsruimte met zicht over het weidse platteland rond Gent, een fitnesszaal en ‘De Ruimte’, een aangenaam lokaal waar het meubilair bestaat uit kleurige gebreide poefs. Ze wordt gebruikt voor workshops en seminaries, maar ook gewoon om eventjes uit te blazen, te mijmeren of - waarom niet - te mediteren. De renovatie en het nieuwe gebouw zijn een ‘cadeautje’ van Callens aan zijn werknemers. ‘Het is onze interne missie om van deze werkplek een tweede thuis voor onze werknemers te maken.’ Callens heeft een drukke agenda, maar op geen enkel moment tijdens ons gesprek kijkt hij op de klok, rinkelt er een smartphone of komt iemand ons gesprek onderbreken met een vraag. Callens is voor de volle honderd procent aanwezig en lijkt alle tijd te hebben, een attitude die me later op de dag ook bij enkele van zijn werknemers zal opvallen.
Het managementteam van Durabrik trok enkele dagen op pelgrimstocht op de route naar Santiago de Compostela, op zoek naar de waarden waar ze zich samen achter willen scharen
merkten we dat dat niet voldoende was. Om echt wezenlijk te veranderen moet je ook je medewerkers mee hebben.’ Een echte bedrijfsverandering begint bij de CEO, weet Callens. Hij liet zich een paar jaar persoonlijk coachen en ging op zoek naar opleidingen voor persoonlijke groei. In ‘Leading by being’ leerde hij beetje bij beetje ontdekken wie hij werkelijk is en wat zijn missie is. Voor dat laatste werden Callens en zijn medecursisten in hun eentje de natuur ingestuurd, met een tentje en een gesloten enveloppe. ‘Toen ik mijn tentje opgesteld had mocht ik de enveloppe openen. Op het briefje Schreeuwen in he t bos stond: Joost, wat is jouw droom? Callens spreekt graag over de cul- Het was een vraag die weliswaar getuurtransformatie die hij in zijn regeld in mij opkwam, maar waar ik bedrijf probeert door te voeren. ook altijd van wegliep. Ik heb daar in ‘Toen ik hier aankwam lag er heel dat bos wel een uur staan schreeuveel focus op het rendement, alles wen.’ werd aangestuurd vanuit de cijfers. De grootste omslag was misschien Toiletten als mijmerpla ats wel die focus verleggen. We begon- Callens noemt zijn eigen parnen te werken op klantentevreden- cours - hij volgde onder andere heid, met succes, maar na een tijdje nog trainingen rond mindfulness >>> a p r i l 2 0 1 3 p s y c h o l o g i e s m a g a z i n e — 69
dossier
v.l.n.r.: - Joost Callens, CEO van Durabrik - De Ruimte, plek om uit te blazen - De Ruimte, ook geschikt voor seminaries - Het managementteam van Durabrik onderweg naar Santiago de Compostela
>>>en stilte en leiderschap - soms pijnlijk, vaak confronterend en vooral enorm verrijkend. En dat wilde hij met zijn medewerkers delen. Met het managementteam van Durabrik trok hij gedurende enkele dagen op pelgrimstocht op de route naar Santiago de Compostela. Tijdens die camino ging het team op zoek naar wat hen bond, naar de waarden waar ze zich samen achter willen scharen. Zo kwamen ze tot het letterwoord Rosie. Het staat voor Respect en vertrouwen, Ontplooiing en Ontwikkeling, Samenwerken, Innovatief ondernemerschap en Eigenaarschap. En die waarden worden zo goed mogelijk in de praktijk gebracht. Voor werknemers die dat willen is er bijvoorbeeld een uitgebreid aanbod aan vormingen en opleidingen voor persoonlijke ontwikkeling. Stressreductieprogramma’s, geweldloze communicatie, mindfulness … Vanavond bijvoorbeeld start om vijf uur een les Tibetaanse yoga. Ze is gratis voor de werknemers en ongeveer een op de tien bedienden neemt eraan deel. Of dat allemaal vol te houden is in tijden van crisis, wil ik weten. Joost Callens: ‘Ik had dit jaar gemakkelijk 100 000 euro kunnen besparen op zulke trainingen. Maar ik doe dat niet.’ En Callens weet waarom. Toen het bedrijf zich ging toeleggen op tevreden werknemers bleek dat ook een positieve impact te hebben op de zakencijfers. ‘De werkdruk is hier hoog’, geeft Callens toe. ‘Het is niet dat we hier een luilekkerleventje leiden. Maar we hebben heel betrokken werknemers, misschien
net omdat ze zich hier goed voelen. Grenzen stellen
Over stress spreek ik iets later bij een kom gezonde soep met HR-directeur Bie De Backer. ‘We leiden onze teamleiders op om signalen van stress bij hun teamleden op te vangen’, legt ze uit. ‘Als er mensen met stressproblemen kampen gaan we samen met hen hun werksituatie bekijken. Waar komt die stress vandaan? Is het bijvoorbeeld omdat ze constant worden opgescheept met taken die hun planning doorkruisen? Hoe werk je? Hoe kan je zaken anders aanpakken? Wat kan je aan anderen overlaten? Dat bekijken we samen met hen. En we hel-
70 — p s y c h o l o g i e s m a g a z i n e a p r i l 2 0 1 3
Voor werknemers die dat willen is er een uitgebreid aanbod aan opleidingen persoonlijke ontwikkeling. Later die dag start er om vijf uur een Tibetaanse yogales
pen hen om assertiever te zijn. Te leren zeggen: wat je mij vraagt is niet haalbaar binnen die tijdsspanne. Of bijvoorbeeld als een leidinggevende een bepaald idee heeft: dat is een goed idee, ik ga dat meepakken en je daar over een week een antwoord op geven. Het is helemaal niet nodig om meteen te springen voor elk idee dat een leidinggevende heeft.’ Missen is menselijk
Kunnen loslaten, dat blijkt het geheim te zijn van het Durabrik-management. Dat geldt ook voor Jan Dhondt, rechterhand van Joost Callens en diens zus Claudia. Ik tref hem in een sober klein kantoortje naast dat van de CEO. Officieel heet het dat Jan directieassistent is, maar alles wijst erop dat hij veel meer is dan dat. De gouden man naast de baas. Als ik toekom is hij net even via de computer de temperatuur in De Ruimte aan het verhogen, waar Callens zo meteen zijn presentatie geeft. En hij heeft bij het onthaal koffie voor die vergadering besteld. Een eenvoudig telefoontje volstaat. ‘Ik ga niet checken of de koffie ook echt gebracht wordt’, zegt hij. ‘Dat komt in orde, ik vertrouw daarop. En mocht de koffie niet meteen klaarstaan dan zal Joost me wel even bellen. Wat ik wel persoonlijk gecheckt heb is of de beamer, het projectiescherm en de computer klaarstaan, zodat Joost zonder problemen aan zijn presentatie kan beginnen.’ Jan lijkt een heel goed onderscheid te maken tussen wat belangrijk is en wat niet. ‘Wat ik zo fijn vind is de positieve houding van Joost’, zegt hij. ‘Hij gaat ervan uit dat fouten
Minder stress
maken menselijk is. Natuurlijk moet je proberen zo weinig mogelijk fouten te maken, en ervoor zorgen dat de gevolgen van een fout niet ernstig zijn. Maar je wordt er niet voor afgestraft, er wordt gewoon gekeken hoe je het een volgende keer kan vermijden.’
zegt niet: nu moet je dit of dat doen, of je moet dit zus of zo doen. Maar als ik een voorstel heb kan ik dat wel bij haar aftoetsen. Je bepaalt hier zelf hoe je werkt en je wordt beoordeeld op het resultaat.’
Autonomie troef
Een heel gelijkaardig verhaal hoor ik bij Birger De Smet. De jonge bouwkundig ingenieur, in jeans en sweater, beheert als projectleider gemiddeld zo’n dertig tot veertig bouwwerven, Liefde voor de job van fundering tot oplevering. Dat zijn Ook bij Birger valt het me op hoe rusevenveel mensen die de droom van tig hij in het gesprek zit, alsof hij werhun leven - een huis bouwen - aan het kelijk niks anders te doen heeft. ‘Dat realiseren zijn, en die hij zo goed mo- komt omdat ik hier alle tools krijg om gelijk moet begeleiden. De zorgen van in alle rust mijn werk te organiseren’, die mensen, dat is de grootste stress zegt hij. ‘Ik werk bijvoorbeeld geregeld factor, zegt hij. ‘Als een vloer slecht van thuis uit en dan wordt er heus niet gelegd is laat ik die gewoon weer op- gecheckt of ik om half negen online breken en herleggen. Dat is een zake- ben.’ Birger draait werkweken van 50 lijk gegeven. Maar een klant die me tot 55 uur, zegt hij. En ja, dat is veel, belt en zegt “ik moet over drie weken maar hij maalt er absoluut niet om. kunnen verhuizen en het huis is nog ‘Straks rij ik naar een werf’, vertelt hij. niet klaar” of een klant die het gevoel ‘Dan zit ik een uur in de auto, ik zet een heeft dat ik niet voldoende met hem mooi muziekje op, ik geniet, dat voelt bezig ben, dat is stresserend.’ Hoe hij voor mij niet als werken. Mijn job daarmee omgaat? ‘In het begin ging is heel afwisselend en ik doe het geik na zo’n vervelend mailtje wel eens woon erg graag. Mijn doel is niet om naar De Ruimte’, vertelt hij. ‘Ik zette de beste projectleider van Durabrik te muziek op, ontspande wat en pro- zijn maar gewoon een job te doen die beerde te voelen: hoe kan ik hier nu ik graag doe.’ Als ik voor ik naar huis goed mee omgaan?’ Vandaag heeft hij vertrek nog even een sanitaire ruimte dat minder nodig. ‘Ik laat tegenwoor- opzoek valt mijn oog op een portret dig zo’n mailtje gewoon een dag liggen. van Arno Hintjens. Eronder staat een Door het antwoord uit te stellen laat tekst: ‘Geluk zit niet in het verandeje je minder meeslepen door de emo- ren van hoe je nu bent. Geluk zit in ties. Dikwijls blijkt die mail dan al veel het ontspannen in hoe je nu bent.’ Bij minder negatief dan ik het op het eer- Durabrik weten ze zelfs van een saniste gezicht ervaarde én ik merk dat ik taire stop een moment van bezinning dan ook beter antwoord.’ Dat Birger te maken.
Het mailtje k an wachten
Mijn oog valt op een brochure van de Tibetaanse yoga op Jans bureau. De man in pak en das die voor mij zit is een gretige afnemer van het cursusaanbod van Durabrik. ‘Die Tibetaanse yoga is behoorlijk zwaar’, lacht hij. Verspreid over zijn bureau, in volgorde van belangrijkheid, ligt nog een tiental dossiers waar hij vandaag aan wil werken. Ze zijn heel uiteenlopend: juridische kwesties, IT-zaken, communicatie … Het is maar het topje van de ijsberg: Jan beheert ook de juridische dossiers van een zeventigtal nieuwe verkavelingen. En toch zit hij hier in alle rust voor mij. Hoe hij dat klaarspeelt? ‘Ik heb een heel goed opvolgingssysteem’, lacht hij. Hij toont me het Excell-document dat altijd openstaat op zijn computer en waarop hij de status van elk van de verkavelingsdossiers bijhoudt. Een geavanceerde to do-lijst, zeg maar. ‘Zo hoef ik dat niet te onthouden’, legt hij uit. ‘Als Claudia me belt over een of ander dossier kan ik meteen zeggen wat de status is.’ Maar het punt is dat directeur Claudia Callens daar helemaal niet zo dikwijls voor belt. ‘We krijgen hier heel veel vrijheid’, vertelt Dhondt. ‘Claudia weet dat ik dit opvolgingssysteem heb en dat het goed werkt en ze vraagt er nauwelijks naar. Ze
een aantal trainingen volgde binnen Durabrik, onder andere rond mindfulness, zal daar zeker niet vreemd aan zijn. ‘Ingenieurs zijn rationele mensen, geen emo-mensen’, lacht hij. ‘Maar als je je erop gaat toeleggen om je gevoelens te onderzoeken creëert dat heel veel mogelijkheden. En het fijne is dat dat nu voor een stuk automatisch gaat, ik moet daar geen moeite voor doen.’
a p r i l 2 0 1 3 p s y c h o l o g i e s m a g a z i n e — 71
dossier
© C R E D I T V ertic a l
foto : f r a n ç o i s d e h e e l
>>>
72 — p s y c h o l o g i e s m a g a z i n e a p r i l 2 0 1 3
