Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs

Colofon Datum Titel Versie .

Samengesteld door

Januari 2011 Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs. 1.0

Projectgroep Saxion digitaal portfolio: Monica Buijinck (Projectleider) Amber Kornet (onderwijskundige) Peter Blijleven (onderwijskundige) Leen van Kaam (Blackboard functioneel beheer)

Foto cover Auteur Voor informatie Kunt u contact opnemen met

Willem van der Greft Peter Blijleven Monica Buijinck Saxion Hogeschool Enschede Postbus 70 000 7500 KB Enschede E-mailadres: [email protected] Bezoekadres: M.H. Tromplaan 28

© Saxion. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs

Inhoudsopgave 1. Inleiding ....................................................................................................................... 1 1.1 Lijst van gebruikte afkortingen ................................................................................... 1 1.2 Leeswijzer ................................................................................................................... 2 2. Onderwijskundig kader.................................................................................................. 3 3. Digitaal Portfolio ........................................................................................................... 5 3.1 Een digitaal portfolio .................................................................................................. 5 3.2 Een ontwikkelingsportfolio ......................................................................................... 7 3.3 Een beoordelingsportfolio........................................................................................... 8 3.4 Een showcaseportfolio ................................................................................................ 9 4. Implementatie van het digitaal portfolio ....................................................................... 10 4.1 Inbedding van het portfolio ...................................................................................... 10 4.2 Het digitaal portfolio in het leerproces ..................................................................... 10 4.3 Het digitaal portfolio in het beoordelingsproces ....................................................... 11 4.4 Het implementatieproces .......................................................................................... 13 5. Naar de Saxion-context ............................................................................................... 14 5.1 Implementatie van het Blackboard portfolio ............................................................. 14 5.2 Wil je meer weten? .................................................................................................... 16 6. Referenties.................................................................................................................. 18


1. Inleiding De Saxion strategische visie 2008-2012 beschrijft dat Saxion voor studenten een optimaal leerklimaat wil creëren, waarin de individuele kenmerken en behoeften van de student, de eisen die aan hen gesteld worden en de door de samenleving waardevol geachte waarden en normen, bij elkaar komen. In het onderwijs werken de studenten in dialoog met elkaar en met de docent aan het verwerven en aantonen van hun (verworven) competenties. Het portfolio is een instrument dat het competentie gerichte leerproces van studenten kan ondersteunen. Een Portfolio en dus ook een digitaal portfolio is een instrument waarmee (het resultaat van) de ontwikkeling van een individuele student zichtbaar wordt gemaakt (zie ook: Slotman et. al., 2005; Hoskam, 2006; Van Tartwijk, et. al., 2003). In het studiejaar 2009-2010 heeft Saxion besloten het Digitaal Portfolio van Blackboard in te zetten in het onderwijs. Het Blackboard portfolio is de vervanger van het DU digitaal portfolio. Dit document beschrijft de onderwijskundige context van een digitaal portfolio (inclusief de kaders voor implementatie).

1.1 Lijst van gebruikte afkortingen Bb

: Blackboard

DPF

: Digitaal Portfolio

DU

: Digitale Universiteit

FB

: Blackboard FB staat voor Blackboard functioneel beheer

FB

: Facilitair Bedrijf (inclusief het Informatisering Centrum)

SLB

: StudieLoopbaanBegeleiding

SLB‟er

: StudieLoopbaanBegeleider


1

1.2 Leeswijzer Het implementeren van een portfolio is te beschouwen als een volledige onderwijsvernieuwing. Vanzelfsprekend hangt de aard en ook de omvang van de vernieuwing af van de mate waarin de onderwijsinstelling of de opleiding ervaring heeft met bijvoorbeeld studieloopbaanbegeleiding, reflectieopdrachten en of een leerdossier. Dit document beschrijft de onderwijskundige mogelijkheden, functies, verschijningsvormen en implementatiekaders van een (digitaal) portfolio. Hoofdstuk 2 gaat nader in op de rol van het portfolio (onderwijskundig kader) binnen het onderwijs en dan specifiek binnen een competentiegericht curriculum. Daarnaast wordt in dat hoofdstuk aandacht besteed aan de mogelijkheden van het portfolio bij competentiegericht toetsen (p. 3) en reflectie (p.4). De term „digitaal portfolio‟ wordt in hoofdstuk 3 nader toegelicht. Verder komen de drie verschijningsvormen van een (digitaal) portfolio (ontwikkeling, beoordeling en showcase) aan de orde (inclusief didactische mogelijkheden). In hoofdstuk 4 draait het om het implementatieproces. Het hoofdstuk start met een beschrijving van de factoren die een belangrijke rol spelen bij het implementeren van een digitaal portfolio. Specifieke aandacht gaat daarbij uit naar het belang van het inbedden van het portfoliogebruik in het curriculum en in het leerproces (p.10). Saxion gebruikt het digitaal portfolio van Blackboard. In hoofdstuk 5 zijn de uitgangspunten en randvoorwaarden voor de implementatie van een digitaal portfolio vertaald naar de Saxion context.


2

2. Onderwijskundig kader De beroepspraktijk is het vertrekpunt van de Saxion onderwijsvisie. Het onderwijs kenmerkt zich door een sterke integratie van theorie en praktijk. Daarbij richt het onderwijs zich met name op het creëren van een leeromgeving waarbinnen studenten competenties ontwikkelen die nodig zijn om op HBO bachelor niveau als startbekwame beroepsbeoefenaar te kunnen functioneren (Wijnen & Wijshake, 2008). Continue maatschappelijke ontwikkelingen stellen hoge eisen aan beroepsbeoefenaars. Van hen wordt verwacht dat zij in staat zijn adequaat te handelen in voortdurend veranderende, complexe situaties, waarin standaard oplossingen niet voorhanden zijn (zie ook Ouwehand et al., 2009). Aan het onderwijs de taak om studenten hierop voor te bereiden. Het overdragen van kennis en vaardigheden is in een dergelijke leeromgeving niet voldoende. Van afgestudeerden wordt verwacht dat zij over zowel de beroepsspecifieke competenties als de meer algemene beroepsoverstijgende competenties beschikken, zoals bijvoorbeeld communiceren, samenwerken en probleem oplossen (Van Tartwijk et al., 2003; Hoskam, 2006; Ouwehand et al., 2009). Om in te spelen op de maatschappelijke veranderingen en om studenten voor te bereiden op een maatschappij die hoge eisen stelt aan hun kennis, vaardigheden en attitude, wordt veelal een competentiegericht curriculum gehanteerd dat is gebaseerd op een landelijk vastgesteld beroeps- en/of opleidingsprofiel. Een competentiegericht curriculum laat zich typeren als “een vorm van

onderwijs waarin het curriculum is afgeleid van een analyse van een toekomstige of huidige rol in de moderne samenleving en waarin wordt geprobeerd studentvorderingen te certificeren op basis van gedemonstreerde prestaties in enkele of alle aspecten van die rol” (Mulder, 2004). In een competentiegericht curriculum wordt van studenten verwacht dat zij op actieve wijze werken aan het verwerven van competenties. Actief wil zeggen dat de student in dialoog met de docent en/of medestudenten werkt aan beroepsgerichte

taken,

waarin

kennis,

vaardigheden

en

attitudes

op

geïntegreerde wijze aan de orde komen in situaties die nauw verwant zijn aan de situatie in de beroepspraktijk.

Onderwijs in situaties die nauw verwant zijn aan de beroepspraktijk.

Ook bij competentiegericht toetsen worden kennis, vaardigheden en attitudes zoveel mogelijk geïntegreerd aangeboden. Bij competentiegericht toetsen is het van belang dat de toetsing in een zo authentiek mogelijke setting plaats vindt.


3

Van Berkel, Hofman, Kinkhorst en Te Lintelo (2003) definiëren competentiegericht toetsen als “de toetsing van gedrag en de resultaten daarvan aan de hand van een realistische praktijk zaak”. Bij competentiegericht toetsen gaat het vooral om gedragsobservaties en/of het beoordelen van beroepsproducten die tot stand zijn gekomen in een realistische context (zie ook Hoskam, 2006). Bij competentiegericht toetsen speelt reflectie een belangrijke rol. Naast het feit dat studenten moeten aantonen dat zij bepaalde competenties hebben verworven, is het tevens van belang dat zij in staat zijn te reflecteren op hun professionele ontwikkeling. Door het met elkaar in verband brengen van (leer)ervaringen krijgt de student inzicht in zijn of haar (competentie)ontwikkeling. Dit inzicht is nodig om adviezen van docenten en/of medestudenten te kunnen duiden en om sturing te geven aan het eigen leerproces

Reflecteren, in gesprek met praktijkbegeleider, docent en medestudent.

(Beijaard et al., 2002; zie ook: http://www.reflectietools.nl/mz index.html). In deze context kan een portfolio een belangrijke ondersteunende rol spelen (c.f. Van Tartwijk et al., 2003; Hoskam, 2006; Ouwehand et al., 2009):

Een portfolio is een instrument waarmee de individuele student zijn of haar vorderingen zichtbaar kan maken. Het zichtbaar maken van de vorderingen biedt mogelijkheden voor gesprek, feedback en toetsing. In het volgende hoofdstuk wordt de functie van het portfolio en de meest gangbare vormen nader toegelicht.

Een informeel gesprek over de studievoortgang met SLB’er en medestudent.


4

3. Digitaal Portfolio 3.1 Een digitaal portfolio Zoals aangegeven in hoofdstuk 1 is een portfolio een instrument dat inzage biedt in de studievoortgang van de individuele student. Helen Barret (2001) omschrijft een portfolio als een collectie met studentmaterialen waarin de inspanningen, ontwikkeling en behaalde resultaten van een student worden gedemonstreerd. Met andere woorden een portfolio bevat bewijsstukken waarmee de student ontwikkeling, resultaten en progressie aantoont op een bepaald terrein. Deze bewijsstukken worden in de literatuur ook wel artefacten genoemd. “Artefacten

zijn bronnen, die het handelen in bepaalde situaties vastleggen of beschrijven” (zie ook: Van Tartwijk et. al. 2007). We maken onderscheid tussen drie typen artefacten omschreven (zie ook Ouwehand, 2009): 1. Materialen: representaties van de kwaliteit van het handelen (feedback, werkstukken, publicaties, etc.). 2. Beschouwingen: reflecties1, die de processen achter het handelen beschrijven. 3. Overzichten: representaties van de validatie van prestaties (o.a. cijferoverzichten, Curriculum Vitae, eventueel aangevuld met informatie over de context waarbinnen het (eind)niveau is gehaald). Bij een digitaal portfolio wordt de kracht van computertechnologie (o.a. het toevoegen van bewijsvormen in de vorm van beeld/geluid) toegevoegd aan de mogelijkheden van een portfolio (zie ook: Veugelers & Kemps, 2004; Van Tartwijk, Pilot & Wubbels, 1999). Steeds meer onderwijsorganisaties verkiezen het digitaal portfolio boven een papieren versie. Redenen daarvoor zijn (Van Tartwijk et. al., 2003, Hoskam, 2006) bijvoorbeeld: 

Een digitaal portfolio is een collectie artefacten (Barret, 2001).

Een digitaal portfolio is compacter, eenvoudiger te bewaren en te transporteren dan een papieren versie.



Hyperlinks faciliteren het leggen van verbanden tussen de diverse artefacten uit een portfolio.



Gelijktijdig bekijken van een portfolio door meerdere personen.



Studenten zijn geneigd in een digitaal portfolio compacter te schrijven en meer nadruk te leggen op de structuur.

1

Gaat zowel om theoretische/inhoudelijke reflecties als persoonlijke reflecties.


5

Volgens Hensen (2005) bevat een portfolio een aantal elementen waarmee de student ontwikkeling laat zien, plant, aantoont en reflecteert. Onderstaande figuur toont de artefacten (zie p.5) die volgens Hensen deel uitmaken van een portfolio.

In de literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen drie typen portfolio‟s (Van Tartwijk et al., 2003; 2007; Hoskam, 2006; Ouwehand, 2009): 1. Ontwikkelingsportfolio: ter ondersteuning en begeleiding van studenten bij het verwerven van hun competenties, studievoortgang, etc. 2. Beoordelingsportfolio: ter beoordeling en formele validatie van de verworven competenties. 3. Showcaseportfolio: ter demonstratie en presentatie van competenties. De toepassing van een portfolio kan per situatie verschillen. Het onderscheid wordt bepaald door de functie die het portfolio binnen het onderwijs vervult. Voor de ene onderwijsinstelling is een weblog (volledig beheerd door de student) voldoende, terwijl de andere instelling meer de voorkeur geeft aan een leerdossier (par. 4.2) of een student volgsysteem met vastgestelde vormen inhoudseisen, waarbij er nog nauwelijks ruimte is voor eigen invulling van de student. Onderstaande figuur toont het totale spectrum van gebruik van verschijningsvormen van een portfolio: Student:

Onderwijsinstelling:



is eigenaar



is eigenaar



bepaalt inhoud



bepaalt inhoud

Weblog

Portfolio

Leerdossier

Student volgsysteem

Spectrum portfoliotoepassingen: van student als eigenaar tot onderwijsinstelling als eigenaar.


6

De rol van de verschillende artefacten verschilt per type portfolio. Binnen het onderwijs worden regelmatig combinaties van één of meerdere portfoliotypen gebruikt. Onderstaand figuur toont de relatie tussen de portfoliotypen en de portfolio-

Overzichten

artefacten

Beschouwingen

Type portfolio & typen

Materialen

artefacten (zie ook: Ouwehand, 2009):

Legenda:

Ontwikkelingsportfolio

Onmisbaar m.b.t. portfoliodoel.

Beoordelingsportfolio

Nuttig, maar niet onmisbaar m.b.t. portfoliodoel.

Showcaseportfolio

Minst van belang m.b.t. het portfoliodoel.

3.2 Een ontwikkelingsportfolio Het verwerven van competenties en het verzamelen van bewijzen voor het aantonen van verworven competenties is een complexe aangelegenheid voor studenten. Vandaar dat binnen het onderwijs wordt gewerkt met (studie)loopbaanbegeleiding (SLB). Bij SLB gaat het erom dat de student inzicht krijgt in de eigen ontwikkeling en dat de student leert de eigen ontwikkeling expliciet te maken voor anderen (mentoren, SLB‟er, medestudenten). Het ontwikkelingsportfolio kan daarbij ondersteuning bieden. In een ontwikkelingsportfolio draait het om inzicht in en het bijsturen van het (eigen) ontwikkelingsproces, waarin de student de kwaliteit van het handelen op een bepaald gebied verbetert en hier structureel aan werkt (Ouwehand, 2009; Van Tartwijk, 2003). Door anderen (SLB‟er, mentor, medestudenten, praktijkbegeleider) inzage te geven in het portfolio, kan de student feedback krijgen op de eigen ontwikkeling. Rol van de artefacten (cf. Ouwehand, 2009): 

Het ontwikkelingsportfolio is een effectief hulpmiddel om de ontwikkeling van competenties te monitoren.

Beschouwingen: vormen het hart van het ontwikkelingsportfolio. De lerende wordt gestimuleerd te reflecteren en verbanden te leggen tussen materiaal, ervaringen en competenties.



Materialen: ondersteunen bij de analyse van de kwaliteit van het eigen handelen.



Overzichten: geven inzicht in de studievoortgang van studenten. De resultaten kunnen aanleiding zijn voor nieuwe plannen.


7

Het ontwikkelingsportfolio in het onderwijs Gezien de ondersteunende rol van het ontwikkelingsportfolio bij het leerproces, is een directe verbinding te maken met studieloopbaanbegeleiding (SLB).

Bewustwording van de eigen ontwikkeling speelt daarbij een belangrijke rol. Leren vindt plaats door bewuste, persoonlijke interpretatie van informatie en ervaringen (zie constructivisme, o.a. Bruner, 1996). Door studenten via bijvoorbeeld reflectie te stimuleren na te denken over de eigen ontwikkeling kan de student een beeld vormen van het eigen handelen (competentieniveau). Het vastleggen van dit beeld in een reflectieverslag (persoonlijk, inhoudelijk en theoretisch) en verwerking van het verslag in een ontwikkelingsportfolio biedt de student de mogelijkheid om het persoonlijke beeld te toetsen aan het beeld van anderen (o.a. SLB‟er, peer-studenten, studiekring).

3.3 Een beoordelingsportfolio In een competentiegericht curriculum gaat het dus om het verwerven van competenties (zie H2). Bij competentiegericht toetsen gaat het om het aantonen dat de competenties daadwerkelijk zijn verworven. In het onderwijs (en in de praktijk) werkt de student aan het verzamelen van de bewijzen van kunnen. Het beoordelingsportfolio wordt gebruikt voor een tussentijdse (formatieve) of een eindbeoordeling (summatief) van het leren. In een beoordelingsportfolio demonstreert de student de bewijzen die hij of zij heeft verzameld voor de vereiste competenties.

Het beoordelingsportfolio maakt de beoordeling van competenties mogelijk met validaties voor student en opleiding als resultaat.

Rol van de artefacten (cf. Ouwehand, 2009): 

Materialen: nodig voor het vaststellen van de kwaliteit van het handelen van de student. De beoordeling wordt gebaseerd op de kwaliteit van de materialen.



Overzichten: geven inzicht in de studievoortgang van studenten (cijferlijsten, etc.).



Beschouwingen: spelen een belangrijke rol. Zowel theoretische als inhoudelijke reflecties tonen aan in hoeverre een student in staat is een koppeling te maken tussen de theorie (geleerd in de opleiding) en de praktijk (waar het geleerde wordt toegepast). Goede reflecties laten tevens zien welke ontwikkeling de student heeft doorgemaakt.

Over het algemeen hanteren onderwijsinstellingen het uitgangspunt dat het portfolio het eigendom van de student is. De student beheert het portfolio en demonstreert aan een SLB‟er en/of portfolioassessor de doorgemaakte competentieontwikkeling (door bewijzen van kunnen te overhandigen). In sommige situaties stelt het onderwijs verregaande eisen aan de inhoud en de structuur van een portfolio. In dergelijke situaties spreken we niet meer van een portfolio, maar van een leerdossier. Bij een leerdossier is in feite de

Wat wordt het, een Portfolio of een Leerdossier?

onderwijsinstelling eigenaar van het portfolio. Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs

8

Onderstaande tabel toont de belangrijkste verschillen tussen een portfolio en een leerdossier (varianten van beide vormen zijn in de praktijk altijd mogelijk): Portfolio

Leerdossier

 Volg jezelf systeem

 Volg systeem

 Verantwoordelijkheid bij lerende

 Verantwoordelijkheid van instelling

 Gegevens relevant volgens individu

 Gegevens relevant volgens instelling

 Onderhouden door lerende

 Onderhouden door lerende en instelling

 Formele en niet formele producten

 Gewaarborgde gegevens

 Uitgebreide set gegevens

 Beperkte set gegevens

 Doel: Eigen ontwikkeling

 Doel: doorgaande leerlijn, beoordelen voortgang

3.4 Een showcaseportfolio Een showcaseportfolio heeft vooral een etalagefunctie. Met dit type portfolio laat de student aan de buitenwereld zien over welke competenties hij/zij beschikt. Een showcaseportfolio speelt dan ook veelal een belangrijke rol bij sollicitaties. Vergeleken met een ontwikkelingsportfolio of een beoordelingsheeft de student veel meer vrijheid bij het bepalen van de structuur en de inhoud van het portfolio. Rol van de artefacten: 

Een showcaseportfolio demonstreert de capaciteiten van de student aan de buitenwereld.

Materialen: producten, die de kwaliteit en de capaciteiten van de student demonstreren. Het doel van de showcase (of het „publiek‟) is veelal bepalend voor de selectie van producten.



Overzichten: demonstreren het feitelijke niveau van de student (o.a. cijferlijsten, certificaten, diploma‟s, CV).



Beschouwingen: spelen in een showcaseportfolio in veel mindere mate een rol.

Voor de inrichting van het ontwikkelings- en het beoordelingsportfolio wordt over het algemeen het instellingsportfolio gebruikt (voor Saxion is dat het Blackboard portfolio). Mede door de groeiende aandacht voor het proces van levenslang leren, zie je dat studenten en alumni meer en meer zoeken naar alternatieve oplossingen die meer bij de huidige tijdsgeest passen, zoals Facebook (www.facebook.com) en Linkedin (www.linkedin.com).

Nieuwe verschijningsvormen van het showcaseportfolio.. Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs

9

4. Implementatie van het digitaal portfolio 4.1 Inbedding van het portfolio Veel factoren spelen een rol bij de implementatie van een digitaal portfolio. Vanzelfsprekend gaat het niet alleen om het digitale product, dat moet worden geïmplementeerd. Om te beginnen speelt de onderwijskundige inbedding van het portfolio een cruciale rol. Voorafgaand aan de feitelijke implementatie moet je als organisatie weten op welke wijze je het portfolio binnen het onderwijs wilt gebruiken. Tevens moet worden nagedacht over de functie van het portfolio (ontwikkeling, beoordeling en/of showcase). Met andere woorden, tal van vragen moeten worden beantwoord voordat de feitelijke implementatie van het digitaal portfolio kan plaatsvinden. Slotman et al. (2005) wijzen op het belang van volledige integratie van een portfolio in het curriculum. Het werken met een portfolio moet geen afzonderlijke activiteit zijn, die een extra tijdsinvestering vraagt van docenten en studenten. De ervaring leert dat de inbedding van educatieve software – en dus ook het digitaal portfolio – in het curriculum, een positief effect heeft op het uiteindelijk gebruik ervan (zie ook Hoskam, 2006; Fisser, 2001).

4.2 Het digitaal portfolio in het leerproces In een competentiegericht curriculum verzamelt een student bewijzen van

Integreer portfoliogebruik in het curriculum. Voorkom dat het ‘iets erbij’ is.

kunnen waarmee het beheersingsniveau (de bekwaamheid) ten aanzien van de vereiste opleidingscompetenties worden aangetoond. Miller (1990) maakt onderscheid tussen vier niveaus van bekwaamheden:

4. does

Handelen

3. shows how 2. knows how

Kennen

1. knows 1. Knows: Feitenkennis. Kennis waarover een student moet beschikken om zijn toekomstige taken uit te kunnen voeren. 2. Knows how: Procedures. De student weet waar hij/zij kennis kan vinden en hoe de kennis moet worden gebruikt. 3. Shows how: Cognitie, gedrag en vaardigheden. De student kan laten zien het geleerde ook daadwerkelijk toepassen. 4. Does: Competentie, doelgerichte combinatie van kennis, vaardigheden en attitude. De student kan hetgeen in de opleidingssituatie is geleerd daadwerkelijk toepassen in de complexe praktijksituatie.


10

Het onderwijs beschikt over voldoende instrumenten om inzicht te krijgen in de eerste drie bekwaamheidsniveaus van studenten. Dat geldt veel minder voor het eindniveau. Uiteindelijk is het „does‟-niveau het belangrijkste, omdat daarmee de mate van (start)bekwaamheid kan worden aangetoond. Van Tartwijk et al. (2003) wijzen op de rol die het portfolio kan vervullen bij het aantonen van het „does‟-niveau. De combinatie van praktijkopdrachten, feedback van praktijkbegeleiders en de persoonlijke reflectie van de student geeft een totaalbeeld van de mate van beheersing („does‟) van specifieke competenties in de beroepscontext. Het portfolio is het instrument waarin alle artefacten (reflectieverslag, feedbackformulier praktijkbegeleider, praktijkopdrachten, etc.) worden verzameld (en gedeeld). Bij de implementatie van het digitaal portfolio is het dan ook noodzakelijk na te denken over de artefacten die een student kan opnemen in het portfolio, zodat tijdens studieloopbaangesprekken en/of portfolioassessments inzicht wordt verkregen in alle vier de beheersingsniveaus.

Werken in de praktijk, toepassen van het geleerde ( ‘does’).

4.3 Het digitaal portfolio in het beoordelingsproces Het beoordelen van een portfolio is een complexe aangelegenheid. Tijdens het portfolioassessment komt alles samen. Dat wil zeggen dat de combinatie van behaalde toetsen, feedback en reflecties inzicht moet geven in het beheersingsniveau van de student. Uit onderzoek blijkt dat juist de kwaliteit van de beoordeling van portfolio‟s sterk wisselt (Beijaard, et al. (2002)). Vooral de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid verdient de aandacht.


11

Verschillende factoren zijn van invloed op de kwaliteit van de beoordeling. Standaardisatie van de structuur en de inhoud van het portfolio heeft een positief effect op de beoordeling. Echter, door teveel standaardisatie van structuur en inhoud vervalt „het eigen karakter‟ van het studentportfolio. Het is van belang om tijdens het implementatieproces goed na te denken over de rol die het portfolio moet spelen bij de beoordeling van het bekwaamheidsniveau

van

de

student.

Enkele

richtlijnen

die

daarbij

ondersteuning kunnen bieden, zijn (zie ook: Beijaard, et al. (2002); Van Tartwijk et al. (2003)): 

Triangulatie2. Maak gebruik van verschillende typen materialen uit verschillende bronnen.



Training. Maak gebruik van goed voorbereide beoordelaars, die informatie uitwisselen (verhoogt de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid).



Generieke criteria. Stel generieke criteria op waarop prestaties over verschillende taken te vergelijken zijn.



Train de assessor!

Beoordelingsrubrieken. Omschrijf per competentie expliciet de te bereiken niveaus in beoordelingsrubrieken.



Doelgericht in plaats van activiteitgericht. Zorg ervoor dat het portfoliosysteem is gericht op het bereiken van doelen en niet, zoals in de praktijk vaak het geval is, op taken.



Tussentijdse evaluatiemomenten. Hanteer in de opleiding meerdere evaluatiemomenten (SLB-gesprekken én portfolioassessments), zodat verrassingen bij de beoordelingen aan het einde van beoordeling zoveel mogelijk uitblijven.



Peer- of co-assessment. Ondersteunen studenten doordat zij kennis nemen van elkaars voorbeelden en fouten (kritisch kijken naar het portfolio van een ander, opdat ook kritisch naar het eigen portfolio wordt gekeken).



Authenticiteit. Uit de inhoud van het portfolio moet blijken dat het authentiek is en door de student zelf gemaakt.



Reglementsmaatregelen. Het portfolio en de rol die het instrument speelt bij de beoordeling van studenten, dient te worden opgenomen in het onderwijs- en examenreglement.

Triangulatie is het gebruik van meerdere bronnen om gegevens over een onderwerp te verzamelen. Beperkingen van de ene bron, kunnen dan ondervangen worden door de kwaliteit van een andere bron. 2


12

4.4 Het implementatieproces Het implementeren van een digitaal portfolio is een complex proces, waarbij verschillende factoren een rol spelen. Fullan (2001) onderscheidt drie fasen die betrekking hebben op de implementatie van een vernieuwing: 1. De voorbereidingsfase. proces dat leidt tot het besluit om wel of niet over te gaan tot de implementatie van o.a. een digitaal portfolio. 2. De implementatiefase, de fase gericht op het uitproberen, evalueren en zo nodig bijstellen van de vernieuwing in de praktijk. 3. De gebruiksfase, in deze fase is de verandering onderdeel van de dagelijkse praktijk. De implementatiefase is de meest complexe fase (Fullan, 2001). De technische aspecten (o.a. computer gerelateerd) zijn daarbij over het algemeen minder gecompliceerd dan de sociale aspecten (o.a. weerstand, gewenning, acceptatie). De aandacht voor de inbedding van het portfolio in het curriculum en de cultuurverandering die de implementatie van een dergelijk systeem met zich meebrengt, zijn bepalend voor het uiteindelijke succes. Onderstaande figuur toont de belangrijkste factoren die een rol spelen bij de implementatie van een vernieuwing als een (digitaal) portfolio.

Aandachtsgebieden bij de implementatie van een Portfolio (Van Tartwijk et. al, 2003) Kern van het model zijn de leeromgeving (de context van het gebruik van het portfolio), de leeractiviteiten (activiteiten waarbinnen het portfolio een rol speelt, bijvoorbeeld studiekringen, SLB-gesprekken) en de doelen (de doelen gerelateerd aan het gebruik van het portfolio). Bij de implementatie van het portfolio is het van belang goed na te denken over de functie van het portfolio, wil de implementatie en het uiteindelijke gebruik succesvol zijn. Tijdens de feitelijke implementatie is het van belang rekening te houden met de invloed van randvoorwaarden. Van Tartwijk et. al (2003) onderscheiden daarbij: 1. Randvoorwaarden rond mensen. De betrokken mensen (o.a. docenten, studenten) zijn bepalend voor het succes van de implementatie. 2. Randvoorwaarden rond management. Een cruciale rol is weggelegd voor het management (missie, visie, verandermanagement, middelen). 3. Randvoorwaarden rond infrastructuur. De (technische) voorzieningen, de structuur waarop het implementatieproces moet kunnen bouwen.


13

5. Naar de Saxion-context 5.1 Implementatie van het Blackboard portfolio Saxion gebruikt het digitaal portfolio van Blackboard. Het voordeel van dit portfolio is dat het onderdeel is van de totale digitale leeromgeving Blackboard. Het geïntegreerde karakter is de kracht van dit portfolio, vooral omdat studenten en docenten (dus ook SLB‟ers en portfolioassessoren) direct toegang hebben tot de benodigde informatie.

Het Blackboard-portfolio voor docenten (onderdeel content collection) Bij de implementatie van het portfolio – en dus ook het Blackboard portfolio – moet worden nagedacht over de plaats die het portfolio binnen het curriculum krijgt. Voor opleidingen die voor het eerst met een portfolio gaan werken, is het noodzakelijk eerst na te denken (en beslissingen te nemen) over de

inbedding van het portfolio in het curriculum, alvorens na te denken over de implementatie van het Blackboard portfolio (zie H4.1, H4.2 en het model van Van Tartwijk et. al (2003): leerdoelen, leeractiviteiten en leeromgeving). Vragen3 die hierbij onder meer moeten worden beantwoord zijn: 

Hoe komt het portfolio binnen het onderwijs aan de orde?



Welke rol speelt het portfolio bij de beoordeling?



Moet de onderwijsvisie worden aangepast, dan wel bijgesteld?

Voor iedere opleiding geldt dat duidelijkheid moet bestaan over de functie van het portfolio in het onderwijs. Ook voor het Blackboard portfolio geldt dat het gebruik van een ontwikkelingsportfolio om geheel andere beslissingen vraagt, dan het gebruik van een beoordelingsportfolio (zie H3).

3

Zie voor meer vragen het implementatieplan, opgesteld door de projectgroep Saxion DPF.


14

Dit geldt ook voor de rol van de student. Een antwoord op de vraag: “Is het

portfolio eigendom van de student of van de opleiding?” is in dezen cruciaal (zie opmerkingen portfolio en leerdossier, H3, p.6 en p.8 en het model van Van Tartwijk et. al (2003): leerdoelen, leeractiviteiten en leeromgeving). Bij de implementatie van het Blackboard portfolio dient rekening te worden gehouden met de randvoorwaarden (mensen, management en infrastructuur) uit het implementatiemodel van Van Tartwijk et. al. (2005): Mensen spelen een centrale rol bij de implementatie van vernieuwingen. Een

Wie is de eigenaar van het portfolio?

opleiding die met het Blackboard portfolio gaat werken, doet er verstandig aan alle betrokkenen uit de academie tijdig te informeren en te trainen. Cruciaal daarbij zijn de SLB‟ers en portfolio-assessoren. Zij krijgen in hun dagelijks werk namelijk het meest te maken met het portfolio. Daarnaast is er een belangrijke rol weggelegd voor de DPF-contactpersoon, die de coördinatie van de implementatie van het digitale portfolio verzorgt (o.a. afstemming met Blackboard functioneel beheer). Enkele taken van de DPF-contactpersoon zijn: 

Ambassadeursrol m.b.t. het digitaal portfolio



Aanvragen portfoliosjablonen bij Blackboard functioneel beheer.



Vraagbaak en doorgeefluik voor medewerkers binnen de opleiding.



Communicatie t.a.v. het DPF-implementatietraject binnen de opleiding.



Verzorgen organisatie m.b.t. DPF-scholing van docenten/medewerkers.



Et cetera.4

Implementeren van verandering is mensenwerk. De rol van het management is vooral gericht op het creëren van middelen die de implementatie van het Blackboard portfolio mogelijk maken. Voorwaardelijk daarbij is dat het academiemanagement daadwerkelijk achter het gebruik van het digitaal portfolio staat. Op academieniveau moet het management ervoor zorgen dat die community of change (zie Fullan, 2001), de vernieuwing, ook

4

Zie voor meer informatie het DPF implementatieplan.


15

daadwerkelijk breed wordt gedragen. Bij de overstap van een papieren portfolio naar een digitaal portfolio is de verandering minder groot dan bij de implementatie van een papieren portfolio. Neemt niet weg, dat voldoende mensen en middelen beschikbaar moeten zijn. Binnen Saxion wordt de infrastructuur voor het digitaal portfolio verzorgt door Blackboard functioneel beheer (in samenwerking met FB/IC). Blackboard functioneel beheer is een Saxion organisatieonderdeel dat verantwoordelijk is voor het functioneel beheer van Blackboard (waarvan het portfolio onderdeel is). De daarvoor benodigde kaders zijn inmiddels gerealiseerd (zie voor meer informatie: het document: Functionele inrichting portfolio in Blackboard 9.1

Saxion, 2010). Afstemming tussen de academie/opleiding en Blackboard functioneel beheer vindt plaats via de DPF-contactpersoon.

5.2 Wil je meer weten? In de voorgaande hoofdstukken is in vogelvlucht aandacht besteed aan de kenmerken van een portfolio, de verschillende verschijningsvormen en de belangrijkste aandachtspunten met betrekking tot de implementatie van een digitaal portfolio (binnen de Saxion-context). Vanzelfsprekend is nog veel meer informatie beschikbaar over het gebruik en de implementatie van een digitaal portfolio. Het volgende hoofdstuk beschrijft de referenties die bij de totstandkoming van dit document zijn gebruikt. Verder raden we opleidingen die met een digitaal portfolio willen gaan werken aan om in ieder geval de volgende bronnen te raadplegen: 

NL Portfolio (SURF). “is een Special Interest Group van Stichting SURF-

foundation, de ICT-samenwerkingsorganisatie van het hoger onderwijs en onderzoek in Nederland. NL Portfolio is als expertise-groep eind 2004 opgezet om de kennis op het gebied van digitale portfolio's in het hoger onderwijs te bundelen, te delen en verder te ontwikkelen.‟ In Nederland is met digitale portfolio's al veel bruikbare implementatieervaring opgedaan, zowel in grote landelijke projecten als binnen de meeste instellingen. Als expertisegroep wil NL Portfolio het bestaande terrein zo goed mogelijk in kaart brengen en nieuw terrein gericht veroveren.” -

Zie voor info: http://www.surfspace.nl/nl/Themas/Portfolio/Start/

-

Zie voor publicaties: http://www.surfspace.nl/nl/themas/Portfolio/ Publicaties/pages/ResearchingandEvaluatingPersonalDevelopment Planningande-PortfolioPractice.aspx


16



Literatuur. Van de in hoofdstuk 6 beschreven referenties bevelen wij de volgende bronnen aan: Hoskam, L. (2006). Invoeren van een digitaal portfolio in het hoger

beroepsonderwijs. Een implementatieplan voor de Hogeschool Drenthe. Enschede: Universiteit Twente. Verkregen op 01-112010 van: http://essay.utwente.nl/56183/ Van Tartwijk, J., Driessen, E., Hoeberigs, B., Kösters, J., Ritzen, M., Stokking, K. M., & Van der Vleuten, C. (2003). Werken met een elektronisch portfolio. Hoger Onderwijs Praktijk. Groningen: Wolters-Noordhoff. Verkregen op 1-11-2010 van: http://www.icto.ic.uva.nl/surf/nl portfolio/Handboek/ Zie voor praktijkvoorbeelden en achtergronden: Ouwehand, G.M. & Zanden, A.H.W. van der. (2009). Blackboard Portfolio

in uw Onderwijspraktijk: E-portfolio als instrument voor ontwikkeling, beoordeling en presentatie van (academische) vaardigheden. Delft: Technische Universiteit. 

Saxion Blackboard-support. Ondersteunende informatie en materialen (handleidingen, instructiefilmpjes, scholingstoolkit) bij het Blackboard portfolio staan op de supportpagina van leren.saxion.nl.



Saxion Blackboard community. Ter ondersteuning van de implementatie is in Blackboard een community ingericht met informatie en materialen zoals bijvoorbeeld een implementatieplan.


17

6. Referenties Barret, H. (2010). Create your own electronic portfolio. Learning & Leading

with technology. Vol 27. No.7, pp.14-21. Barret, H. (2005) . Electronic Portfolios and Digital Storytelling for lifelong and life wide learning. Verkregen op 29-11-2010 van: http://electronic portfolios.com Beijaard J., Driessen, D., Van Tartwijk, J., & Van der Vleuten, C. (2002). Portfolio verder uitgewerkt. In E. Driessen, D. Beijaard, J. van Tartwijk, & C. van der Vleuten (Red.), Portfolio‟s (p.119-138). Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff. Bruner, J. (1996). The Culture of Education. Cambridge, MA: Harvard University Press. Fisser, P. (2001). Using Information and Communication Technology: A process

of change in higher education. Proefschrift Universiteit Twente, Enschede Fullan, M. (2001). The new meaning of educational change. New-York/London: Teachers College Press. Hoskam, L. (2006). Invoeren van een digitaal portfolio in het hoger

beroepsonderwijs. Een implementatieplan voor de Hogeschool Drenthe. Enschede:

Universiteit

Twente.

Verkregen

op

01-11-2010

van:

http://essay.utwente.nl/56183/ Hensen, T. (2005). Onderzoek e-Portfolio: Een organisatorische en infra-

structurele uitdaging.

Verkregen

op

01-11-2010

van:

http://e-

portfolio.kennisnet.nl/attachments/session=cloud mmbase+369151/O nderzoek_e-portfolio_versie_10_def.pdf Jafari, A. & Kaufman, C. (2007). Handbook of Research on ePortfolios. Verkregen op 29-11-2010: http://www.scribd.com/doc/20074094/ Handbook-of-Research-on-ePortfolios Hogeschool van Amsterdam, Lectoraat Reflectie op het handelen (2007). Reflectietools. Verkregen op 1-11-2010: http://www.reflectietools.nl/. Mulder, M. (2004). Educatie, competentie en presentatie: over opleiding en

ontwikkeling in het agro-foodcomplex. [oratie]. Wageningen Universiteit. Ouwehand, G.M. & Zanden, A.H.W. van der. (2009). Blackboard Portfolio in uw Onderwijspraktijk: E-portfolio als instrument voor ontwikkeling, beoordeling en presentatie van (academische) vaardigheden. Delft: Technische Universiteit. Slotman, K., Fisser P., Gulmans, M., Braspenning, C., Van der Veen, J., & Logtenberg, H. (2005). Digitaal Portfolio: De hype voorbij of optimisme met

grenzen?

Verkregen

op

1-11-2010

van:

http://www.surf

foundation.nl/SFDocuments/e learning DEEL6.pdf Van Tartwijk, J., Driessen, E., Hoeberigs, B., Kösters, J., Ritzen, M., Stokking, K. M., & Van der Vleuten, C. (2003). Werken met een elektronisch portfolio.

Hoger Onderwijs Praktijk. Groningen: Wolters-Noordhoff. Verkregen op 1-11-2010 van: http://www.icto.ic.uva.nl/surf/nl_portfolio/Handboek/


18

Van Tartwijk, J., Pilot, A. & Wubbels, T. (1999). Naar een digitaal portfolio. Utrecht: SURF (ICT en Toetsen). Verkregen op 26-11-2010 van: http://www.icto.ic.uva.nl/surf/nl portfolio/Publicaties/Downloads/ vanTartwijk1999 Naar een digitaal portfolio.pdf Tartwijk, J. van, Driessen, E.W., Vleuten, C. van der, & Stokking, K. (2007).

Factors Influencing the succesful Introduction of Portfolios [Electronische versie]. Quality of education, 13 (1), 69-79. Van Berkel, A., Hofman, K., Kinkhorst G., & Te Lintelo, L. (2003).

Competentie-assessment: De ontwikkeling en toepassing van self-, peer- en expert-assessments in het hbo: een praktijkvoorbeeld. Utrecht: Lemma. Wijnen, M. & Wijshake I. (2008). Persoonlijke Leerweg Saxion, de kerninstrumenten. Enschede: Saxion.


19

Colofon Datum Titel Versie .

Samengesteld door

Januari 2011 Blackboard portfolio implementatieplan. 1.0

Projectgroep Saxion digitaal portfolio: Monica Buijinck (Projectleider) Amber Kornet (onderwijskundige) Peter Blijleven (onderwijskundige) Leen van Kaam (Blackboard functioneel beheer)

Auteur Voor informatie Kunt u contact opnemen met

Amber Kornet Monica Buijinck Saxion Hogeschool Enschede Postbus 70 000 7500 KB Enschede E-mailadres: [email protected] Bezoekadres: M.H. Tromplaan 28

© Saxion. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Blackboard portfolio implementatieplan

Inhoudsopgave 1. Inleiding ....................................................................................................................... 1 2. Voorbereidingsfase: de academie projectgroep .............................................................. 4 3. Implementatiefase: de omgeving technisch gereed maken .............................................. 5 4. Implementatiefase: het geven van instructie ................................................................... 5 5. Saxion Gebruikersgroep Blackboard portfolio ................................................................. 6 6. DPF-rollen: ................................................................................................................... 6


1. Inleiding Om het digitaal portfolio in te voeren in een academie of opleiding van Saxion is een implementatieplan opgesteld. Daarin zijn 3 hoofdfasen en verschillende subfasen (= stappen) te herkennen. Deze stappen dienen te worden uitgevoerd om de kans op een succesvolle implementatie van het digitaal portfolio te vergroten. De verschillende stappen kunnen na elkaar worden uitgevoerd. In de voorbereidingsfase, bij stap 2, voert de academie een discussie over het portfolio a.d.h.v. de notitie „Blackboard Portfolio in de Saxion onderwijspraktijk‟ en kan de academie zijn licht opsteken bij andere betrokkenen binnen Saxion: 

De gebruikersgroep DPF1 uit de SIG-toetsing (zie §5) om ervaring en expertise van andere academies te benutten.



Als de academie „weet wat hij wil‟ met het type portfolio: bij functioneel beheer van Blackboard.

DPF-rollen binnen Saxion: 

DPF-contactpersoon (zie §6 voor beschrijving).



Docent (zie §6 voor beschrijving).



Student (zie §6 voor beschrijving).



Functioneel beheerder Blackboard (zie voor beschrijving: notitie Functioneel Beheer).

Daarnaast spelen in de DPF-omgeving mee:

1



ICTO-contactpersoon (academie).



ELO-contactpersoon.



SLB-expert (academie).



Management academie.



ICTO-adviseur (ICT&O-programma).



SIG-toetsing – gebruikersgroep DPF (ICT&O-programma).

Digitaal portfolio


1

Stap

Omschrijving

Wie

De eerste aanzet tot het gebruik van

Initiatiefnemer:

het digitaal portfolio.

Bv. ICTO-contactpersoon,

Voorbereidingsfase 1. Initiatief

SLB-expert, management 2. Behoefteanalyse

Kan het digitaal portfolio een

ICTO-contactpersoon of

meerwaarde bieden voor de

SLB-expert in opdracht

organisatie? Zo ja, voor welk type

Management

DPF kiest men? (Zie notitie „Bb Portfolio in Saxion‟) 3. DPF-contact-

Aanstellen van DPF-contactpersoon

persoon / academie

en formeren van een academie

projectgroep

projectgroep §2.

4. Plan schrijven

Management

Schrijven van het portfolioplan, met

DPF-contactpersoon

daarbij als input de uitkomsten van

samen met academie

de discussies binnen de academie

projectgroep

projectgroep. Maak als academie een uren inschatting voor de implementatie. 5. Akkoord

Het management moet akkoord

Management

gaan met het plan, en toezeggen dat ze voldoende middelen beschikbaar zullen stellen. 6. Voorlichting

Het inlichten van de organisatie over

DPF-contactpersoon,

de komende veranderingen en wat

management

dit voor de organisatie zal betekenen. 7. Omgeving gereed

Het overleg voeren met Blackboard

DPF-contactpersoon,

Functioneel beheer over het

functioneel beheer Bb,

gereedmaken van de technische aspecten, zodat een pillot uitgevoerd kan worden. 8. Pilot

Het uitvoeren van een pilot met een

DPF-contactpersoon,

beperkt aantal studenten binnen een

geselecteerde docenten/

of meerdere geselecteerde

studenten

opleidingen. 9. Plan aanpassen

Het aanpassen van het plan, op basis

Projectgroep / DPF_co.pe

van de uitkomsten van de pilot.


2

Stap Implementatiefase

Omschrijving

Wie

10. Voorlichting

De organisatie informeren over de

DPF_contactpersoon,

definitieve uitvoering van het

functioneel Beheer Bb

digitaal portfolio. 11. Omgeving

Het gereedmaken van de technische

DPF-contactpersoon,

aanpassen

aspecten, de omgeving inrichten §3.

functioneel beheer Bb

Het geven van een instructie aan de

DPF-contactpersoon,

docenten, zowel over de technische,


12. Instructie docenten

als de onderwijskundige aspecten. 13. Instructie studenten

Het geven van een instructie aan de

DPF-contactpersoon,

studenten, zowel over de technische,

docenten / SLB-ers

als de inhoudelijke aspecten.

Stap Gebruiksfase

Omschrijving

Wie

14. In gebruik nemen

Het daadwerkelijk gebruiken van de

Docenten, studenten

omgeving, als onderdeel van het onderwijs. 15. Ondersteuning

Het beschikbaar stellen van

DPF-contactpersoon,

ondersteuning voor de docenten en


studenten. 16. Inbedding 17. Evaluatie

Het portfoliogebruik wordt

Management, DPF-

onderdeel van de dagelijkse praktijk.

contactpersoon

Het gebruik van het digitaal portfolio

(DPF-contactpersoon in

blijven evalueren, en zonodig

opdracht) Management

bijstellen. In de tabel wordt het implementatieplan weergegeven. In de eerste kolom is aangegeven welke fase van de implementatie het betreft. In de tweede kolom is aangeven welke stap uitgevoerd wordt. Daarbij worden in de derde en vierde kolom een korte omschrijving van de activiteiten en de betrokkenen gegeven.


3

2. Voorbereidingsfase: de academie projectgroep De academie doet er goed aan om na het besluit dat ze gaan werken met het Blackboard Portfolio een groep potentiële gebruikers bij elkaar zetten die nadenken over de volgende vragen: 1.

Welk soort portfolio willen we gebruiken (matching onderwijskundige doelstellingen en digitaal portfolio)?

2.

Wat moet de student doen?

3.

Wat moet de docent doen?

4.

Wordt het op basis van antwoorden op bovenstaande vragen een Persoonlijk of Basis portfolio?

5.

Wat is de structuur die het portfolio moet hebben, uit welke hoofdstukken bestaat het? Hoe moeten eventuele sjablonen eruit zien?

6.

Kiest een opleiding voor 1 portfolio per student, of voor ieder leerjaar of onderdeel van de opleiding een nieuw portfolio? Bij één portfolio zit alle informatie in één geheel, dat kan desgewenst in stukken worden opgedeeld. Van meerdere portfolio's kan nooit één portfolio worden gemaakt.

7.

Waar slaat een academie zaken op? Als een docent de feedbackformulieren in zijn eigen map opslaat, en hij wordt ziek, dan kan niemand zijn taak meer overnemen. Advies aan de academie om in instellingsinhoud een map 'Portfolio' aan te maken.

8.

Wil de academie een cursusomgeving voor portfolio's inrichten waar de studenten hun portfolio aan kunnen koppelen? Of wil de academie het via de slb'er laten verlopen?

9.

Hoe wordt feedback op het portfolio gegeven?

10. Hoe wordt omgegaan met beoordelingen? 11. Hoe gaan we de docenten scholen? 12. Hoe gaan we de studenten scholen? 13. Hoe moet het scholingsmateriaal eruit zien? 14. Hoe gaan we over het Blackboard portfolio communiceren? 15. Wat is de tijdsplanning voor de implementatie, gefaseerd per leerjaar of alle leerjaren tegelijk? We adviseren deze groep uit ongeveer 5 á 6 studieloopbaanbegeleiders en portfolio assessoren te laten bestaan, die onder leiding van de DPF-contactpersoon in een aantal bijeenkomst discussiëren en knopen doorhakken. Bij de discussie kan gebruik gemaakt worden van de notitie „Blackboard Portfolio in de Saxion onderwijspraktijk‟ en de daarin beschreven achtergrond documentatie. De antwoorden op de bovenstaande vragen en de uitkomsten van de discussies, worden vastgelegd in een notitie (portfolioplan) " Zo gaat om met het Blackboard Portfolio ".


4

Deze notitie kan voorafgaand aan de implementatiefase worden besproken in een docentenoverleg (eventueel voorafgegaan door bespreking in beleidsteam of curriculumcommissie). Docenten kunnen de projectgroep dan vragen stellen. Op bepaalde punten kan de notitie worden aangepast, waarna hij moet worden goedgekeurd door het management en zal worden ingevoerd in de academie. Steun van het management is van cruciaal belang voor een succesvolle implementatie. Om de steun van het management ook vast te leggen voor de implementatieperiode is het van belang dat het management ook zijn goedkeuring verleent aan de uren inschatting die de implementatie met zich mee gaat brengen.

3. Implementatiefase: de omgeving technisch gereed maken Voor het gereed maken van de Blackboard omgeving neemt de DPF-contactpersoon contact op met functioneel beheer van Blackboard. Middels een afspraak kan de DPF-contactpersoon de intenties van de academie duidelijk maken, hierbij kan hij gebruik maken van het portfolioplan dat zijn academie intern heeft opgesteld. Functioneel beheer kan aan de hand hiervan aangeven wat de academie zelf kan (portfolio‟s aanmaken) en waar functioneel beheer in zal moeten ondersteunen. Als een academie voor het basisportfolio, ondersteun met sjablonen, heeft gekozen, dan zal functioneel beheer deze sjablonen aanmaken voor de academie. Functioneel beheer heeft twee weken de tijd nodig om een sjabloon in html over te zetten en klaar te zetten in Blackboard.

4. Implementatiefase: het geven van instructie Dit is de plaats waar het studieloopbaan beleid van de academie en de technische omgeving van het Blackboard Portfolio samen komen. De academie moet de docenten en studenten instrueren wat bijvoorbeeld de titel van het portfolio moet zijn en welke onderdelen verplicht zijn om in het portfolio op te nemen. Voor het geven van instructie aan docenten en studenten is veel materiaal beschikbaar op de Blackboard pagina Support. Echter moet de academie dit materiaal aanpassen aan het eigen studieloopbaanbeleid. In de community van de gebruikersgroep van het Blackboard Portfolio is hiervoor de “Handleiding voor omzetten van Word-documenten naar PDF” beschikbaar. Hiermee kun je leerobjecten selecteren en aanpassen naar je eigen wensen om er vervolgens één handleiding, op maat voor jouw academie, in PDF van te maken.

Let op! Wijs studenten en docenten er op NOOIT hun portfolio openbaar (delen met alle gebruikers) te maken, dan wordt het portfolio doorzoekbaar door Google en liggen persoonlijke gegevens op straat!


5

5. Saxion Gebruikersgroep Blackboard portfolio Binnen Saxion is een gebruikersgroep opgericht voor de gebruikers van het Blackboard Portfolio. De gebruikersgroep komt eens per half jaar bijeen voor een show & share van hun portfolio‟s, het onderwijskundig kader en de ervaringen met het werken met het Blackboard Portfolio. De gebruikers kunnen van elkaar leren en ideeën op doen om te introduceren in de eigen academie. De bijeenkomst is in eerste instantie bedoeld voor gebruikers die ook echt met het Blackboard Portfolio werken. Academies die er over denken om het Blackboard Portfolio in te gaan voeren kunnen zich melden bij de Special Interest Group (SIG) toetsing of digitale didactiek van ICT en Onderwijs van Saxion. In overleg met de ICTO-adviseur kan besloten worden om deel te nemen aan een gebruikersbijeenkomst om hiermee de keuze voor het al dan niet invoeren van het Blackboard Portfolio te vergemakkelijken. De Blackboard Portfolio gebruikersgroep bijeenkomsten worden georganiseerd door de SIG toetsing van ICTO.

6. DPF-rollen: DPF contactpersoon

Onderwijskundige / organisatorische taken: Binnen de eigen academie de regie voeren over alle activiteiten en communicatie t.a.v. de implementatie portfolio (in samenspraak met ICTO contactpersoon), o.a.: 

Het aanvoeren van de discussie over de onderwijskundige inbedding en de keuze van het type portfolio binnen de academie.



Het schrijven (en later bijstellen) van een portfolioplan.



Het inlichten van de organisatie over de komende veranderingen en wat dit voor de organisatie zal betekenen.



Het overleg voeren met functioneel beheer Bb over het gereedmaken van de technische aspecten, zodat een pilot uitgevoerd kan worden.



Verantwoordelijk zijn voor de organisatie van scholing van de docenten/medewerkers van de academie met betrekking tot het portfolio.



Zorg dragen voor scholing van studenten bij de invoering van het portfolio.



De organisatie van de verdere uitrol van de portfolio binnen de academie - in samenspraak met de ICTO contactpersoon - voor rekening nemen.



Een vraagbaak/doorgeefluik voor medewerkers binnen de academie zijn.



Uitvoeren van (periodieke) evaluaties van het portfolio binnen de academie.



De bevoegdheden hebben om namens de academie besluiten op operationeel niveau te nemen voor het portfolio en deze ook uit te voeren.



Eigen kennis over het portfolio up to date houden.



Een ambassadeursrol op zich nemen.


6

Technische taken: 

Gegevens voor het portfolio aanleveren bij het functioneel beheer.



Plannen van aanlevering van sjablonen aan functioneel beheer.



Aanvraag indienen van een nieuw portfoliosjabloon bij functioneel beheer.



De werkzaamheden vanuit het functioneel beheer binnen de academie afstemmen met de ICTO contactpersoon.

Docenten 

Indien keuze van academie / opleiding: studenten ondersteunen bij maken portfolio.



Beoordelen van en begeleiden aan de hand van studenten portfolio‟s.



Maken van eigen docent portfolio‟s.



Aanvraag indienen van een nieuw portfoliosjabloon bij de DPF contactpersoon.

Studenten 

Maken en onderhouden van portfolio‟s.



Delen van portfolio‟s met bepaalde kijkergroepen, bijvoorbeeld met docenten en medestudenten.


7

Blackboard portfolio in het Saxion onderwijs

Recommend Documents