Taakgestuurd onderwijs in Blackboard voor het blok Praktijk en Straling Radiologie, ACTA

Taakgestuurd onderwijs in Blackboard voor het blok Praktijk en Straling Radiologie, ACTA

Projecttitel: Projectcode: Faculteit: Projectperiode:

Nieuwe onderwijsvorm in Blackboard voor het blok Praktijk en Straling 2002-2 ? ACTA 2003

Opgesteld door: Janneke van der Hulst Pepijn Koopman Gerard Sanderink Datum: januari 2004

Contactadres: ict&o Onderwijscentrum VU De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam www.icto.vu.nl tel. 020 – 4445477 [email protected]

icto

Onderwijscentrum VU

Eindrapportage projecten projectcode invullen

Inhoudsopgave Samenvatting........................................................................................................................................ 1 1 Inleiding ........................................................................................................................................ 2 2 Uitgevoerde activiteiten.................................................................................................................. 3 2.1 Beschrijving van de uitgangssituatie ........................................................................................ 3 2.2 Ontwerpdoelstelling ................................................................................................................ 3 2.3 Ontwikkelen van de nieuwe onderwijsvorm.............................................................................. 4 2.4 Uitvoering onderwijs ............................................................................................................... 6 3 Resultaten...................................................................................................................................... 7 3.1 Ervaringen docenten................................................................................................................ 7 3.2 Studentenevaluatie .................................................................................................................. 7 3.2.1 Methode .............................................................................................................................. 7 3.2.2 Resultaten ........................................................................................................................... 7 4 Ervaringen en reflecties betrokkenen............................................................................................ 10 5 Conclusies en aanbevelingen........................................................................................................ 12 Literatuur............................................................................................................................................ 13 Bijlage 1 – antwoorden open vragen .................................................................................................... 14

icto

Onderwijscentrum VU


1

Samenvatting In de periode januari 2003 en december 2003 is het blok Praktijk en Straling herontworpen. Er was behoefte aan een onderwijsvorm die studenten meer keuzevrijheid biedt voor het tijdstip waarop ze aan het vak werken en die een actieve en zelfstandige studiehouding bij studenten bevordert. Het project is gezamenlijk uitgevoerd door ACTA (vakinhoudelijke en technische expertise) en het Onderwijscentrum VU (onderwijskundige expertise). In dit project zijn de practica bij het blok Praktijk en Straling ingrijpend van opzet gewijzigd. Gekozen is voor een opzet waarin studenten in drietallen, aangestuurd door opdrachten, grotendeels zelfstandig de stof van het vak doornemen. Hiervoor is een Blackboardsite ontwikkeld waarop studenten de opdrachten vinden, evenals ondersteunend materiaal dat nodig is bij het uitvoeren van de opdrachten. Aan de hand van deze opdrachten bereiden studenten zich voor op bijeenkomsten waar hun conclusies besproken worden. De conttacttijd van de practicumbijeenkomsten is met de helft teruggebracht. De practica zijn vervangen door de opdrachten, de colleges worden die nog wel gegeven of minder colleges? De nieuwe opzet van de praktica is met studenten geëvalueerd. Hieruit bleek .... Het project had ook tot doel om een voorbeeld te ontwikkelen van werkvormen die ook in andere vakken bij ACTA bruikbaar zijn. Om deze reden bevat het projectverslag een beschrijving van de ervaringen van de projectuitvoerders en geven ze hun visie op de mogelijkheden van de werkvormen voor andere vakken. Om bekendheid te geven aan de projectresultaten zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: - Presentatie op de jaarlijkse ACTA-onderwijsdag door de docent. - Is op vergadering bij radiologie besproken? Ook zal een beschrijving van het project als ‘good practice’ worden beschreven voor de SURF-website Digit@le Didactiek of de Good Pracitices website. Aanbevelingen voor ACTA: ....


1

2

Inleiding

Het blok ‘Praktijk en Straling’ is onderdeel van het vak tandheelkundige radiologie en wordt gevolgd door alle 5e jaars studenten. Het blok bereidt voor op een afzonderlijk examen dat afgenomen wordt tijdens het tandartsexamen. Wie voor het examen slaagt, krijgt een Verklaring Stralingsdeskundige uitgereikt; ACTA is één van de drie instellingen in Nederland die door de overheid erkend zijn om deze verklaring af te geven. Het blok ‘Praktijk en Straling’ wordt driemaal per jaar aangeboden en jaarlijks gevolgd door ongeveer 150 studenten. Totale studielast voor studenten is 40 uur. Bij de docenten van het blok Praktijk en Straling bestond de wens de onderwijsvorm van dit blok te vernieuwen. Hiervoor is onderwijskundige ondersteuning aangevraagd bij het Onderwijscentrum VU in de projectenronde in het voorjaar van 2002, titel van de aanvraag ‘Het ontwikkelen van onderwijsvormen in een DLO voor het blok Praktijk en Straling’. Het project is uitgevoerd in samenwerking tussen ACTA en het Onderwijscentrum VU. Het project had een tweeledige doelstelling: 1. ontwerpen en in praktijk brengen van een nieuwe onderwijsvorm voor het blok Praktijk en Straling 2. een voorbeeld ontwikkelen van een onderwijsvorm die ook in andere vakken bij ACTA bruikbaar is. Dit projectverslag geeft een beschrijving van de uitgevoerde werkzaamheden (hoofdstuk 2) en de gegevens van de evaluatie met studenten (hoofdstuk ...). Vanwege de tweede doelstelling is kennisexplicitatie van belang. Het projectverslag gaat dan ook vrij uitgebreid in op de ontwerpoverwegingen (Waarom is in deze situatie voor een bepaalde oplossing gekozen?) en op de reflectie van de projectuitvoerders op de gekozen oplossing. Deze beschouwing wordt afgesloten met een aantal aanbevelingen / tips voor docenten van andere vakken die een soortgelijke onderwijsvorm overwegen. Aanpassingen ten opzichte van de projectaanvraag Volgens de oorspronkelijke planning zou in de maanden december – april het vak herontworpen worden en zou in mei – juni de vernieuwde onderwijsvorm uitgetest worden met een eerste groep studenten (herkansers). Er melden zich in het voorjaar echter te weinig studenten aan voor de herkansing. Om deze reden heeft het project een langere doorlooptijd gekregen: het ontwikkelwerk is over een langere periode uitgesmeerd (tot en met augustus), het onderwijs heeft plaats gevonden van september – november en de evaluatie onder studenten heeft plaatsgevonden tijdens het tentamen in december.


2

Uitgevoerde activiteiten

2.1

Beschrijving van de uitgangssituatie

3

Het project is gestart met het in kaart brengen van de uitgangssituatie, hiervoor zijn verschillende gesprekken gevoerd tussen een van de docenten van het vak en de onderwijskundig en technisch ondersteuner. De onderwijskundig en technisch ondersteuners hebben bestaand studiemateriaal bekeken en één van de practicumbijeenkomsten in de oude opzet bijgewoond zodat ze een indruk kregen van het verloop van en de sfeer tijdens de bijeenkomsten. Werkvormen bij het blok Praktijk en Straling Het blok Praktijk en Straling bestond uit de volgende werkvormen: - Drie practica van ieder een halve dag. Aanwezigheid bij de practica was verplicht. De practica waren bedoeld om het bestuderen van de tentamenstof te stimuleren. De practica werden gegeven aan groepen van ca. 15 – 20 studenten. - Negen colleges. Op ieder college werd toelichting gegeven bij bepaald onderwerp. Bestaand studiemateriaal Het volgende studiemateriaal was beschikbaar: - een practicumhandleiding met uitgeschreven opdrachten en teksten - een handboek (door studenten ook al eerder in de studie gebruikt) - het COO-programma’s Stralingsbescherming dat gebruikt werd tijdens één van de practica - Digicols van een aantal colleges, voor studenten via het studieweb beschikbaar Redenen voor herontwerpen van het blok Praktijk en Straling Bij de docenten van het vak bestond de wens om de verplichte practica om te zetten naar een onderwijsvorm die studenten meer zelfstandig kunnen uitvoeren. Hiervoor bestonden de volgende redenen: - Bijwonen van de practicumbijeenkomsten is verplicht, als een student één bijeenkomst moet missen wordt het afstuderen met drie maanden vertraagd. - Doordat het klinisch werk verdeeld is over drie locaties (naast Amsterdam ook Den Haag en Almere) is het voor studenten die op een andere locatie werken lastig om naar Amsterdam te komen voor de practicabijeenkomsten. - De bestaande onderwijsvorm lijkt studenten onvoldoende te motiveren; studenten komen vaak onvoorbereid naar de bijeenkomsten toe - De opleiding tandheelkunde wil meer aandacht besteden aan ‘zelfstandig leren’. In het oude curriculum zijn teveel studenten te sterk gericht op reproductief leren (‘uit het hoofd leren van het goede antwoord’) en beginnen teveel studenten pas vlak voor het tentamen te studeren. De opleiding wil het academisch gehalte van de studie verhogen door meer aandacht te besteden aan kritische omgang met kennis en wil een actieve studiehouding bij studenten aankweken zodat studenten ook na het afstuderen geneigd zijn hun vak bij te houden (‘leren leren’). Samenvattend: er was behoefte aan een onderwijsvorm die studenten meer keuzevrijheid biedt voor het tijdstip waarop ze aan het vak werken en die een beroep doet op een actieve en zelfstandige studiehouding bij studenten.

2.2

Ontwerpdoelstelling

Als ontwerpdoelstelling werd geformuleerd: Ontwikkel in plaats van de bestaande practica en colleges een onderwijsvorm voor het blok Praktijk & Straling die studenten de mogelijkheid biedt op momenten die hen uitkomen aan het onderwijs te werken en die een actieve en zelfstandige studiehouding bij studenten bevordert.


4

Randvoorwaarden Het herontwerp moest binnen de volgende randvoorwaarden worden uitgevoerd: - het begeleiden van studenten mag niet meer begeleidingstijd van de docenten vragen dan in de oude onderwijsvorm - de afsluitende schriftelijke toets tijdens het tandartsexamen blijft gehandhaafd, ivm. de eisen die de overheid stelt voor het afgeven van de Verklaring Stralingsdeskundige - tijdsinvestering voor de studenten: 20 uur (zodat ook 20 uur beschikbaar blijft voor de toets inclusief voorbereiding)

2.3

Ontwikkelen van de nieuwe onderwijsvorm

Taakgestuurde opzet Na een brainstorm over mogelijke oplossingen en vergelijken van verschillende oplossingsrichtingen werd gekozen voor een taakgestuurde onderwijsvorm. Hierbij is de kern van het onderwijs een taak (opgesplitst in een serie deelopdrachten) waarbij studenten leerstof nodig hebben om de taak te kunnen uitvoeren. Deze taken zijn ontleend aan de beroepspraktijk, waardoor de relevantie van de leerstof duidelijk wordt. Iedere taak wordt afgesloten met een eindproduct (deliverable) waarin het werk van de studenten zichtbaar wordt. De leerstof van het blok kon worden gedekt door deze vier taken: 1) Keuze voor een röntgenapparaat voor een bepaalde tandheelkundige praktijk 2) Kiezen van (niet digitaal) ontwikkelapparaat voor röntgenfoto’s 3) Uitvoeren van een risicoanalyse voor een tandheelkundige praktijk en aanmelden van dit apparaat bij inspectie 4) Keuze digitale sensor voor een bepaalde tandheelkundige praktijk Dit zijn levensechte taken die studenten in de toekomstige beroepspraktijk tegen zullen komen. De vier taken beginnen steeds met een schets van een praktijksituatie en de taak die moet worden uitgevoerd. Hierbij wordt direct aangegeven welk eindproduct van de studenten verwacht wordt (veelal een kort verslag – ca. half A-4 waarin studenten hun conclusies formuleren) en wanneer dit eindproduct bij de docent moet worden ingeleverd (twee dagen voor de bijeenkomsten). Bij de eindproducten zijn verschillende oplossingen mogelijk, afhankelijk van de afweging die een groepje maakt kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor verschillende röntgenapparaten. Deelopdrachten binnen de taken Als de studenten de taak gaan uitvoeren, vinden ze in Blackboard een serie deelopdrachten die in principe lineair uitgevoerd dienen te worden. Bij de verschillende deelopdrachten staat de benodigde leerstof als ‘ondersteunend materiaal’ in Blackboard. Veel van de deelopdrachten konden worden overgenomen uit de bestaande practicumhandleiding. De deelopdrachten zijn korte vragen of eenvoudige berekeningen, die over het algemeen één (of een beperkt aantal) goede antwoorden kennen. De deelopdrachten loodsen de studenten door de taak heen, met andere woorden de manier waarop de taken uitvoeren is vergaand voorgestructureerd door de docent. Hiervoor is gekozen om een aantal redenen: - Het vak radiologie is voor studenten tandheelkunde een ondersteunende discipline; ze moeten de kennis correct en met kritische zin kunnen toepassen binnen de tandheelkundige praktijk, zonder dat van studenten verwacht wordt dat ze een expert worden in het vakgebied radiologie. Er wordt bijvoorbeeld geen beheersingsniveau gevraagd waarbij studenten in staat zijn zelfstandig de criteria en een plan van aanpak voor een vergelijking van röntgenapparatuur op te stellen of verschillende stromingen binnen de radiologie met elkaar te integreren. - De beschikbare studietijd moet efficiënt gebruikt worden voor het oefenen van de leerstof, zonder dat studenten tijd zouden verliezen door ‘afdwalen’. - De opdrachten moeten een goede voorbereiding zijn op het afsluitende examen (een toetsvorm waaraan niet getoornd kon worden) en alle relevante leerstof dekken. Door de opdrachten voor te structureren zullen studenten alle relevante onderdelen van de leerstof tegenkomen.

Eindrapportage projecten projectcode invullen -

5

De huidige studenten zijn niet gewend aan actief en zelfstandig werken, hierdoor is het nodig veel structuur te bieden en wilde de docent tussentijds de vorderingen van studenten in de gaten kunnen houden.

Inrichten Blackboardsite De taken en deelopdrachten zijn gemaakt in de standaardleeromgeving van ACTA, Blackboard. Voor de eerste taak is door de onderwijskundige, in samenspraak met de docent, in Blackboard een structuur ontworpen (een aantal mappen met daarin in Learning Units de stappen die studenten moeten uitvoeren om de taak te volbrengen). In vier gezamenlijke sessie heeft de docent met de onderwijskundige (en een keer met de technisch ondersteuner) de Blackbaordsite ingericht. Omdat er hoge eisen werden gesteld aan de presentatie van het materiaal, is er bij het inrichten van de Blackboardsite veel gebruik gemaakt van HTML-code en Javascript die handmatig ingevoerd is. Na deze sessies was de docent in staat om de benodigde code zelf in te voeren en heeft deze (samen met een collegadocent) de resterende opdrachten zelfstandig ingevoerd. De technisch adviseur heeft ook gezorgd voor visualisaties die de taken en het ondersteunend materiaal op een duidelijke en aantrekkelijke wijze presenteren. De meeste deelopdrachten konden overgenomen worden uit de bestaande practicumhandleiding, waardoor er niet veel tijd besteed hoefde te worden aan het formuleren van opdrachten. Niettemin is er veel tijd gaan zitten in het vormgeven van de opdrachten en het ondersteunende materiaal in Blackboard. Voor dit vak is deze tijdsinvestering lonend: het gaat om een vak dat meerdere keren per jaar wordt gegeven, door veel studenten wordt gedaan, nu de opdrachten eenmaal gemaakt zijn zullen volgende groepen veel minder voorbereidingstijd vragen. Van belang was ook dat de docent die als ontwikkelaar aan het project meedeed, plezier had in het inrichten van de Blackboardsite. Het resultaat is dan ook een fraai uitgevoerde Blackboardsite die veel materiaal bevat. Het is overigens de vraag of het haalbaar is om voor veel vakken Blackboardsites in te richten die vergelijkbaar uitvoerig en even mooi zijn. Voortgangscontrole door docent registratie van deelopdrachten Omdat de studenten in het oude curriculum niet gewend zijn aan zelfstandig studeren, was het voor de docent belangrijk om te kunnen controleren of de studenten de opdrachten wel uitvoeren. Om deze reden zijn online invulformulieren gemaakt waarin de groepjes per deelopdracht het antwoord moesten invullen. De standaardmogelijkheden van Blackboard schoten te kort, daarom heeft de technisch ondersteuner invulschermen gemaakt waarin de studentengroepjes per deelopdracht hun antwoorden kunnen invoeren. De antwoorden worden opgeslagen in een database. Het groepje zelf en de docent kan een overzichten opvragen van de deelopdrachten die zijn beantwoord, zo kan de docent en de groep zelf de voortgang in de gaten houden. Om tegen te gaan dat de groepjes van elkaar de antwoorden overschrijven, krijgen de verschillende groepjes bij sommige deelopdrachten andere getallen. Samenwerking met medestudenten De taken worden uitgevoerd door groepjes van drie studenten; deze groepjes leveren per taak een eindproduct in via Blackboard (meestal ca. half A4 waarin ze hun keuze beargumenteren). De groepjes zijn ingedeeld door de docent, studenten konden alleen naar een ander groepje door onderling te ruilen. Enkele deelopdrachten moeten studenten individueel uitvoeren, andere deelopdrachten mogen ze onderling verdelen. Wijze van begeleiding door docent Er zijn vier bijeenkomsten waarop een aantal groepjes met elkaar en een docent de uitwerking van de opdrachten bespreken. Voor de bijeenkomsten moeten de groepjes hun eindproduct inleveren via Blackboard, zodat de docent het werk kan bekijken. Het tijdig inleveren van de eindproducten is


6

voorwaarde om deel te mogen nemen aan de besprekingsbijeenkomsten. Feed back op de opdrachten wordt mondeling gegeven tijdens de bijeenkomst.

2.4

Uitvoering onderwijs

In mei – juni 2003 hebben vier studenten proefgedraaid met de taken 1 en 3. Deze studenten hebben de taken uitgevoerd zonder begeleidingsbijeenkomst (per e-mail contact met docent over de inhoud van het verslag). Voornaamste doel van deze eerste pilot was om na te gaan of de opdrachten in Blackboard voldoende duidelijk waren om ze zonder begeleiding uit te voeren. Dit bleek het geval. In september – november 2003 hebben ongeveer 40 studenten het blok Praktijk & Straling gedaan in de nieuwe opzet. Er waren vier bijeenkomsten van anderhalf uur waarbij de vooraf bij de docent ingeleverde uitkomsten van de taken werden besproken (vier parallelgroepen, gemiddeld 10 studenten per groep). Twee docenten hebben ieder twee groepen begeleid. De ervaringen van de docent en de resultaten van de evaluatie onder studenten worden besproken in het volgende hoofdstuk.


3

Resultaten

3.1

Ervaringen docenten

7

De begeleiding tijdens de werkbesprekingen van het vak is verzorgd door twee? docenten. In deze paragraaf vermelden we de ervaringen van de docenten met het vak in de nieuwe opzet. Kwaliteit van de uitwerkingen - Voldeden de uitwerkingen aan de verwachtingen? - De docenten merken op dat de uitwerkingen wel ‘braaf’ zijn. De studenten hadden zelf geen nieuwe informatie gezocht voor het uitvoeren van de opdrachten, de uitwerkingen waren niet academisch grensverleggend. Verloop van de besprekingsbijeenkomsten - Bespreking in bijeenkomsten verliepen veel beter dan voorheen. Studenten hadden bijeenkomsten beter voorbereid, wisten meer dan in oude opzet. Tijdens bijeenkomsten kom meer dan in oude opzet gediscussieerd over het waarom wel / niet, de discussies hadden beter niveau. - Vooral taak 1 en taak 2 waren goed voorbereid. Bij taak 3 en 4 hadden groepjes meer taakverdeling gemaakt. Deze taken waren wel voorbereid, maar er was minder achtergrondkennis aanwezig bij studenten. Ervaringen met het groepswerk - In enkele groepjes bleek één van de deelnemers niets te doen, bijvoorbeeld omdat de studenten elkaar niet kenden en geen contact met elkaar kregen. Voortgangscontrole - Is veel gebruik van gemaakt van het bekijken van de voortgang van de groepjes door de docent? Begeleidingstijd door de docent - docenttijd vergeleken met de oude opzet? Ervaringen van docenten met de techniek - werkte alles naar behoren en gebruiksvriendelijk? - was de blackboardsite ook voor docent die niet zelf ontwikkeld had te begrijpen?

3.2

Studentenevaluatie

3.2.1

Methode

Tijdens de schriftelijke toets is een vragenlijst aan de studenten voorgelegd. De vragenlijst bevatte 15 stellingen waarvan studenten op[ een 5-puntsschaal moesten aangeven in hoeverre ze her hiermee eens waren. Op de achterzijde stonden nog vier multiple choice en open vragen. Alleen de studenten die het blok in de vernieuwde opzet hadden gevolg moesten de vragenlijst beantwoorden. 28 Studenten hebben een vragenlijst ingevuld.

3.2.2 Resultaten De gebruikte vragenlijst was op maat gemaakt voor dit vak, hierdoor is het niet mogelijk om de scores te vergelijken met studentbeoordelingen bij andere vakken. Bij de interpretatie van de resultaten gebruiken we daarom de volgende vuistregels (Van Os, 2001): - scores onder de 3,0 zijn slecht - scores tussen de 3,0 en 3,5 moeten we interpreteren als aanwijzingen dat er verbeteringen nodig zijn - scores tussen de 3,5 en 4,0 zijn te beschouwen als ‘normaal onderwijs’ (studenten zijn niet negatief en niet positief)


8

- scores tussen de 4,0 en 4,5 zijn goed - scores boven de 4,5 zijn uitstekend. Overigens moet deze interpretatiemet enige voorzichtigheid gebeuren, omdat het aantal studenten dat de vragenlijst heeft ingevuld relatief beperkt is (28 studenten). Tabel 3.1: Resultaten studentenevaluatie Hoe eens of oneens ben je het met de onderstaande uitspraken over cursus?

Freq.

Gem.

Sd.

Na afloop van de eerste bijeenkomst wist ik wat van mij verwacht werd.

28

3,07

1,02

Het was steeds duidelijk waar welke informatie op Blackboard te vinden was.

27

3,15

1,06

Ik had geen moeite met het lezen van alle teksten en opdrachten van het computerscherm.

28

3,25

1,29

Het samenwerken met medestudenten aan de opdrachten was nuttig.

28

3,32

0,90

Het was steeds duidelijk welke opdrachten ik individueel moest uitvoeren en wat ik met medestudenten samen moest doen.

28

3,39

0,86

Het was bij de opdrachten steeds duidelijk wat ik moest doen.

28

3,50

1,00

Dit onderwijs heeft mij gestimuleerd een kritische en wetenschappelijke houding aan te nemen.

28

3,50

0,96

De opdrachten waren een goede voorbereiding op het tentamen.

28

3,64

0,95

De opdrachten hebben op efficiënte wijze bijgedragen aan het begrip van dit vak.

27

3,89

0,80

Doordat de opdrachten en het studiemateriaal in Blackboard beschikbaar was, kon ik op momenten die mij goed uitkwamen aan dit vak werken.

27

3,81

1,08

Ik heb het ondersteunend materiaal meestal geraadpleegd (de digitale hoorcolleges, de teksten, COO-programma’s, ed.)

26

3,96

1,00

De bespreking van de opdrachten voegde echt iets toe aan mijn begrip van de leerstof.

28

4,14

0,80

In de cursus is voldoende aandacht besteed aan het belang van dit vak voor mijn beroepsuitoefening als tandarts.

27

4,19

0,56

De communicatie tussen docent(en) en studenten verliep goed.

28

4,21

0,57

De didactische kwaliteiten van de docent(en) waren goed.

28

4,32

0,61

Ietwat kritisch zijn de studenten over de stelling ‘Na afloop van de eerste bijeenkomst wist ik wat van mij verwacht werd.’ Mogelijk hangt dit ermee samen dat het voor studenten een nieuwe onderwijsvorm was waarmee ze nog niet vertrouwd zijn. Ook over de vindbaarheid van de informatie op de Blackboardsite zijn de studenten licht kritisch. Ook over het samenwerken in groepen zijn de studenten niet echt enthousiast. Ze beoordelen het nut van het samenwerken met medestudenten als niet zo groot en vonden het niet zo duidelijk wat ze individueel moeten doen en wat met medestudenten. Over de opdrachten via Blackboard zijn de studenten redelijk positief. De studenten stemmen in met de stelling dat de opdrachten een goede voorbereiding zijn op het tentamen, vinden dat de opdrachten op efficiënte wijze hebben bijgedragen aan begrip van het vak en vinden dat ze op momenten die hen uitkwamen aan het vak konden werken. Studenten oordelen positief over de besprekingen van de opdrachten, die echt iets toevoegden aan het begrip van de leerstof en vinden dat er voldoende aandacht wordt besteed aan het belang van het vak voor de beroepsuitoefening. Ook zijn de studenten positief over de communicatie tussen docenten en studenten en de didactische kwaliteit van de docenten. Bij al deze positief beoordeelde aspecten is de standaard deviatie laag, wat betekent dat studenten behoorlijk eensgezind zijn in hun waardering. Naast deze 15 stellingen, hebben studenten nog vier vragen beantwoord. De volledige antwoorden zijn opgenomen in bijlage 1.


9

Hoeveel tijd heb je per opdracht besteed? minder dan 4 uur per opdracht 4 tot 8 uur per opdracht meer dan 8 uur per opdracht Totaal:

12 12 3 27

Volgens de opgave van studenten, heeft de helft van de studenten meer tijd besteed aan de opdrachten dan de 4 uur die er officieel voor stond. Een opmerking die hierbij gemaakt werd, is dat het verschilde per opdracht en dat met name de eerste opdracht veel werk was. Bij de vraag ‘Welke beperkingen ben je tegengekomen bij het volgen van dit vak?’ worden vooral genoemd: - problemen met snelheid van de intenetverbinding - de beschikbaarheid van computers Bij de vraag ‘Het sterkste punt van dit vak vond ik ...’ worden vooral genoemd het actief bezig zijn met de stof (4x), het praktijkgerichte karakter van het vak (4x) en de besprekingen (3x). Bij de suggesties voor verbetering wordt vooral gevraagd om ondersteunend materiaal ook op cd-rom of in een syllabus te verstrekken zodat studenten niet afhankelijk zijn van computers met goede verbindingen (6x). Ook vragen meerdere studenten om het materiaal in Blackboard overzichtelijker te presenteren (3x). Er zijn ook drie studenten die hier aangeven dat ze het vak goed vinden op deze manier.


4

10

Ervaringen en reflecties betrokkenen

Over enkele onderwijskundige thema’s is tijdens het ontwerpen van de onderwijsvorm uitgebreid gediscussieerd omdat het lastig bleek een goede afweging te maken. Vrijheid versus vrijblijvendheid Het is belangrijk om een goed evenwicht te vinden: de bedoeling is om een grotere vrijheid te geven aan studenten, zonder dat het uitvoeren van de opdrachten te vrijblijvend wordt. Enerzijds moet het mogelijk zijn voor studenten om zelfstandig en op zelf gekozen tijdstippen aan de opdrachten te werken, anderzijds moet de opzet ‘afdwingen’ dat studenten gedurende een bepaalde periode actief met de stof bezig zijn en niet pas vlak voor het tentamen gaan studeren. Beide wensen kunnen strijdig met elkaar zijn. Vraag aan Gerard: Is het onderwijs nu voldoende roosteronafhankelijk? Hebben studenten nu voldoende mogelijkheden om het blok te doen? Uit evaluatie blijkt geen probleem, is in de ogen van de docent dit projectdoel voldoende behaald? Aard van de opdracht Studietaken kunnen meer of minder ‘open’ zijn. Open studietaken laten veel ruimte voor studenten bij het kiezen van de aanpak van de opdracht en het formuleren van de uitkomsten, terwijl bij meer voorgestructureerde opdrachten de docent al grotendeels heeft vastgelegd op welke wijze de opdracht moet worden uitgevoerd en welke aspecten bij beantwoorden aan bod moeten komen. Bij onderwijs dat studenten wil aanspreken op de verantwoordelijk voor het eigen leerproces passen studietaken met een open karakter. (Een voorbeeld van een studietaak met veel verantwoordelijkheid voor studenten is een opdracht om een onderzoek uit te voeren en hiervooor zelf de vraagstelling te formuleren en zelf de onderzoeksactiviteiten te kiezen en te plannen.) In dit blok is ervoor gekozen de taken op te knippen in deelopdrachten, met andere woorden: het werk is sterk voorgestructureerd door de docent. Op deze wijze oefenen studenten om theorie correct toe te passen in een praktijksituatie waarbij het mogelijk is om in relatief korte tijd veel leerstof te oefenen. De voorgestructureerde aanpak blijkt ertoe te leiden dat de uitwerkingen van studenten in hoge mate voorspelbaar zijn. Wanneer een vak de doelstelling heeft om studenten op academische wijze met leerstof te laten omgaan (bijvoorbeeld: ook kritiek leveren op theorieën, verschillende perspectieven met elkaar vergelijken) moeten opdrachten ruimte bieden aan meer creativiteit bij de uitwerking. Wanneer een vak de doelstelling heeft om studenten te ‘leren leren’, zullen ze zelf verantwoordelijk moeten zijn voor het bedenken van hun aanpak en gestimuleerd moeten worden tot reflectie op hun werkwijze (bijvoorbeeld zelf een oplossingsstrategie bedenken voor een probleem en aan het eind evalueren van de sterke en zwakke kanten van de eigen oplossingsstrategie). Mogelijkheden van groepswerk versus individueel werk Samenwerking tussen studenten kan de kwaliteit van het leerproces bevorderen doordat samenwerking kan leiden tot een leerzame onderlinge discussies en de motivatie van studenten kan vergroten. Dit stelt wel eisen aan de studietaken voor groepsopdrachten, die zodanig moeten zijn dat de leden van de groep voor het uitvoeren van de taken ‘positieve wederzijdse afhankelijk’ van elkaar zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat: a) de studietaken zodanig complex of veelomvattend moeten zijn dat studenten elkaar nodig hebben om de taken uit te voeren (en de studietaak niet even zo goed of sneller door individuen uitgevoerd kan worden) b) de studietaken een gelijkwaardige taakverdeling mogelijk maken, bijvoorbeeld doordat verschillende studenten verschillende perspectieven uitwerken die later in een groepsproduct samengebracht worden c) in het eindproduct zichtbaar wordt wat de bijdrage is van de diverse groepsleden. Als groepsopdrachten niet aan deze eisen voldoen, bestaat de kans dat studenten het werk onderling verdelen (ieder voert een deel van de opdrachten uit zonder dat ze er onderling over discussiëren) of dat sommige studenten ‘meeliften’ op het werk van groepsleden.


11

Uit de studentenevaluatie bleek dat studenten het nut van het samenwerken met medestudenten niet zo groot vinden en het niet zo duidelijk vinden wat ze individueel moesten doen en wat met medestudenten. De taken en deelopdrachten zoals die in het blok Praktijk en Straling zijn gebruikt, zijn niet van dien aard dat de samenwerking tussen studenten echt vereist is; in principe kunnen studenten de taken en deelopdrachten ook individueel uitvoeren. In de huidige opzet zijn studenten door de docenten ingedeeld in groepjes van drie die een gezamenlijk eindproduct moesten inleveren. Veel groepjes hebben het maken van de deelopdrachten verdeeld, wat hen tijd bespaarde. Bij een aantal deeltaken had de docent aangegeven dat die deeltaken in ieder geval door iedere student individueel gedaan moesten worden. Met Gerard bespreken: Je zou in het vervolg alsnog kunnen overwegen om er a) individueel werk van te maken – dan neemt iedere student alle leerstof door, maar kost het wel meer tijd dan de geplande 20 uur – wellicht zou er meer tijd tussen bijeenkomsten moeten, maar dan hebben studenten zich na het maken van de opdrachten wel behoorlijk goed voorbereid op tentamen. b) studenten de keuze geven of ze individueel willen werken of in groepen (grotere vrijheid om zelf tijdstip te kiezen omdat je niet afhankelijk bent van groepsleden) of in twee- of drietallen (die ze dan zelf mogen samenstellen). Wie individueel werkt, moet in z’n eentje hetzelfde werk doen als een twee- of drietal, maar hiermee belast je studenten voor wie het moeilijk is om afspraken te maken niet met ‘gedwongen’ groepswerk en wie het prettig vindt om samen te werken heeft wel de kans. c) onderscheid tussen individueel uit te voeren deelopdrachten en groepstaken duidelijker aan te geven (bijv. door tijdsverloop aan te brengen – doe eerst dit en dat individueel en kom daarna met je groep bijeen om over vraag a en b te discussiëren en een gezamenlijk eindproduct te maken)


5

12

Conclusies en aanbevelingen

Conclusies De gekozen opzet heeft een aantal voordelen: - In de taakgestuurde opzet wordt begonnen met taken en deelopdrachten terwijl studenten deze taken en deelopdrachten uitvoeren, verdiepen ze zich in de leerstof die hiervoor nodig is. Deze volgorde blijkt goed te werken; de traditionele volgorde – eerste leerstof bestuderen, daarna oefeningen maken – kan dus worden doorbroken. -

Uit de evaluatie blijkt dat studenten de relevantie van het vak voor de beroepspraktijk zien. Het doel om het onderwijs levensechter en daardoor aantrekkelijker te maken voor studenten lijkt gehaald.

-

De huidige opzet blijkt studenten aan te zetten tot actiever studeren. Over het geheel genomen komen studenten beter voorbereid naar de bijeenkomsten, ze hebben meer over de leerstof nagedacht, kunnen hun antwoorden beargumenteren en de inhoud van de bespreking is meer dan voorheen gericht op de relevantie van de leerstof voor de tandheelkundige praktijk.

-

Conclusie over de duidelijkheid van het materiaal en de presentatie in Blackboard

Aanbevelingen Het verdient aanbeveling om aan het begin van het vak beter duidelijk te maken aan studenten wat er van hen wordt verwacht. Zo mogelijk moet de vindbaarheid van de informatie in Blackboard verbeterd worden. Mogelijk moet niet al het studiemateriaal via het computerscherm worden aangeboden. Overweeg, ook in verband met het verminderen van downloadtijd, om het volgende materiaal ook op CD-rom aan studenten te verstrekken: - folders - digicols - COO-programma’s Daarnaast moet de verhouding tussen het groepswerk en individueel werk heroverwogen worden, studenten vonden het nut van het samenwerken met medestudenten niet zo groot en vinden het niet zo duidelijk wat ze individueel moesten doen en wat met medestudenten.


Literatuur Gross Davis, B. Collaborative Learning: Group work and study teams. Tools for Teaching, http://teaching.berkeley.edu/bgd/collaborative.html Os, W. van (2001). interne notitie over het interpreteren van evaluatiegegevens – titel opzoeken.

13


14

Bijlage 1 – antwoorden open vragen Hoeveel tijd heb je per opdracht besteed? minder dan 4 uur per opdracht 4 tot 8 uur per opdracht meer dan 8 uur per opdracht Totaal:

12 12 3 27

Opmerking: wel variabel, met name de eerste opdracht was veel werk. Welke beperkingen ben je tegengekomen bij het volgen van dit vak? geen noemenswaardige beperkingen 2X ik had te weinig tijd 5X mijn computerervaring is onvoldoende 3X ik kon te weinig beschikken over een computer 11 X ik had problemen met inloggen / 6X wachtwoorden Blackboard werkte niet 7X Mijn internetverbinding was niet snel genoeg 13 X anders, namelijk: - 1 hele slechte partner - medestudenten deden niet veel - bepaalde opdrachten niet uitvoerbaar - soms onduidelijk aangegeven waar je informatie vandaan moest halen. Folders zeer lastig te bekijken. - De leerstof is te verkruimeld. Wat is waar te vinden? → onoverzichtelijk - heb geen internet thuis Het sterkste punt van dit vak vond ik: -

Rekensommen Aanschaf röntgenapparatuur. COO-programma over straling schepte veel helderheid over het onderwerp Digitale hoorcolleges + oude tentamens Erg goed alles op computer beschikbaar! Jullie zijn ver voor op ander vakgroepen. Individueel werken Samenwerken! Actief bezig. Zelf veel mee bezig geweest → meer inzicht Zelf denken over mogelijke oplossingen. Actief studeren ipv voorgekauwde informatie in mijn hoofd stampen. Werkgroepen + zelf dingen uitzoeken. Tentamen is praktijkgericht Relevant voor de praktijk; De directe toepassing in de prakijk; Voorbeelden uit de praktijk.

Eindrapportage projecten projectcode invullen -

15

Het gebruik van folders/materiaal van fabrikanten, zodat je goed de verkooptrucs kan doorzien. Nu weet je waar je op moet letten. Ontwikkelen van kennis die je echt kunt gebruiken later bij inrichten / aanschaffen van röntgenapparatuur. Het discusiëren over verschillende soorten apparatuur. De besprekingen Besprekingen + samenwerkingen met mede studenten en docent; Het overleg en uitleg van de stof op de bijeenkomsten. Inhoudelijk, zowel cursus als tentamen gericht op begrip. Zeldzaam in het oude curriculum.

Welke suggesties voor verbetering heb je? -

Ik had liever college of werkcollege in kleine groepen dan een opdracht samen maken met andere medestudenten. Geen groepjes maken, dan gaat men het werk toch alleen maar verdelen. Zelf de studenten een groep laten vormen. Zorg dat je kunt zien of iemand anders uit de groep het verslag ingeleverd heeft. Dit kan alleen degene zelf zien en het verslag is allen terug te lezen onder degene die het geschreven heeft en niet bij de andere 2 personen. Eerst colleges dan werkgroepen !!! Minder zijdwaling in de opdrachten, zodat ze binnen redelijke termijn gemaakt kunnen worden. Stof dient beter op elkaar en op het examen aan te sluiten, zijn een beetje losse flodders Nog iets meer de opdrachten toespitsen op wat daadwerkelijk belangrijk is bij tandartsexamen. Nieuwere up to date boeken. Leerstof is verouderd. Studenten die niet voldoen aan de toelatingsvoorwaarde niet laten meedoen, werkt alleen tegen. De verwijzing naar de klapper i/d studiegids komt niet overeen met de getentamineerde stof. De collegestof op het web is beter. De folders van verschillende soorten en merken niet via de computer maar id. vorm van een syllabus; Digitale folders kleinere bestanden van maken. Opdracht + materiaal op CD-rom Thuis kunnen werken – ook in syllabus Alles ook op CD-rom leveren zodat niet alles over het internet moet. Het zou fijn zijn als het op een cd-rom komt te staan en iets minder geavanceerde computers nodig hebt om de opdrachten te doen. Nu moet je namelijk alsnog je opdrachten op ACTA doen ipv thuis. Betere en snellere internetverbining op ACTA Beter aangeven waar informatie te vinden is Opdrachten overzichtelijker maken op Blackboard. Nu was het vaak klikken en zoeken naar de juiste opdracht of invulscherm. Probeer hele digitale cursus iets overzichtelijker te maken mbt. tot waar je alles kan vinden. Probeer meer te comprimeren, zoals vragen en antwoorden + nakijken daarvan graag in 1 scherm! Stof compacter samenstellen, bijv. in één of twee syllabi. Digitale hoorcolleges werken minder stimulerend dan gewone hoorcolleges Beter overleg bij docenten onderling over hoe te geven cursus Ga zo door; goede ontwikkeling van het onderwijs; Is prima zo.

Taakgestuurd onderwijs in Blackboard voor het blok Praktijk en Straling Radiologie, ACTA

Recommend Documents