Beleidsvoornemens Stand van zaken. opvang asielzoekers en vluchtelingen. januari april 2001

RIS090700_25-10-2001

Beleidsvoornemens 2001-2002 en Stand van zaken opvang asielzoekers en vluchtelingen januari 2000 - april 2001

Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten Afdeling Integratie en Hulpverlening april 2001

beleidsvoornemens 2001-2002 en stand van zaken opvang asielzoekers januari 2000- maart 2001

blz 1

Inhoudsopgave 1.

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2.

Beleidsuitgangspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Waterscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Regie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Bijdrage aan landelijk opvangcapaciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Draagvlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Pleitbezorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. Haaglanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. Integratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.8. Taakstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9. Opvang niet toegelaten en uitgeproceerde asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.10 Terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6

3.

Wetsvoorstel nieuwe vreemdelingenwet en terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Bijstellen planning instroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Omzetting van VVTV naar ABW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Intrekken zorgwet VVTV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Uitvoering stappenplan uitgeprocedeerde asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Positie SHAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 7 7 7 7 7 8 8

4.

Niet tot de opvang toegelaten en uitgeprocedeerde asielzoekers en terugkeer . . . . . . . . . . 4.1. Niet tot de opvang toegelaten asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Uitgeprocedeerde asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Illegalenproblematiek en bijzondere positie asielzoekers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Optimale benutting van mogelijkheden RVB en RVA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. Tijdelijke knelpunten en de oplossing daarvan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 10 10 11 11 11

5.

Rijksopvang asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Raamovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Omvang van de doelgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Centrale opvang in woningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5. Zelfzorgarrangementen voor asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6. Onderzoekscentrum Junostraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.7. Aanvullende opvang statushouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12 12 12 12 12 13 13 13

6.

Gemeentelijke zorg voor asielzoekers en vluchtelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2 Omvang van de doelgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Taakstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. Ziektekostenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.5. Inburgering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6. Uitgeprocedeerde asielzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14 14 14 14 14 14 15

7.

Alleenstaande jongere asielzoekers/statushouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16


blz 2

7.2. 7.3. 7.4.

Opheffen specifieke AMA-VTV status voor 18 jaar en ouder met ingang van 1 januari 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Plaatselijke activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Toekomstperspectief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

8.

Herpositionering stichting Vluchtelingenwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Prioriteiten doelgroepen en aard van de activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Financieringsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4. Subsidie 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5. Fusie Vluchtelingenwerk en stichting Vlonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.

Lijst met afkortingen en begripsomschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22


18 18 18 19 20 20

blz 3

1.

Inleiding De opvang van asielzoekers en vluchtelingen is nog steeds een veel besproken onderwerp. De omvang van de instroom van asielzoekers naar Nederland blijft een belangrijk onderwerp op de politieke en maatschappelijke agenda. Een steeds actueler thema is de mate waarin terugkeer van niet toegelaten asielzoekers plaatsvindt en het onthouden van zorg aan niet toegelaten c.q. uitgeprocedeerde asielzoekers Dit leidt tot een toenemende druk op de plaatselijke organisaties en gemeentelijke overheid om in schrijnende gevallen zorg te dragen voor opvang. Op 1 april 2001 is de Vreemdelingenwet 2000 van kracht. De gevolgen voor de lokale opvang kunnen aanzienlijk zijn.

. Deze notitie beoogt de lezer een inzicht te verschaffen in de belangrijkste ontwikkelingen met betrekking tot de opvang van asielzoekers en vluchtelingen in de gemeente Den Haag. In deze notitie is naast een beschrijving van de bestaande situatie ook het gemeentelijke beleid asielzoekers/vluchtelingen voor 2001-2002 geschetst. De belangrijkste punten zijn : de taakverdeling rijk en gemeente, de samenwerking met de COA, de herpositionering van en subsidie aan de stichting Vluchtelingenwerk, de fusie Vluchtelingenwerk/stichting Vlonder De notitie gaat ook in op de realisatie van de taakstelling huisvesting van statushouders en de opvang van Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers (AMA's) In de notitie wordt verwezen naar de resultaten van het bestuurlijk overleg van 4 en 5 april. In de aanbiedingsbrief wordt de actuele stand van zaken aangegeven.


blz 4

2.

Beleidsuitgangspunten

2.1.

Waterscheiding De toelating, opvang en verwijdering van asielzoekers is een verantwoordelijkheid van de landelijke overheid en landelijke bestuursorganen. De staatssecretaris van Justitie is de eerst politiek verantwoordelijke bewindspersoon en voor de uitvoering van deze taak kan zij rekenen op de inzet van de directie Vreemdelingenbeleid van het ministerie van Justitie, de Immigratieen Naturalisatie Dienst (IND) en het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA). Voor de minderjarige asielzoekers is daarnaast de landelijke voogdij instelling de Opbouw van belang. Bij de afschaffing van de Regeling opvang asielzoekers (ROA) op 1 januari 1996 zijn er duidelijke afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheidstoedeling waarbij het rijk verantwoordelijk is voor de opvang van asielzoekers en de gemeente een verantwoordelijkheid heeft voor de verblijfsgerechtigden. Dit staat wel bekend onder de naam de ” waterscheiding”. De gemeente hanteert deze taakverdeling als uitgangspunt voor het bepalen van de eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van asielzoekers en vluchtelingen.

2.2.

Regie Daarnaast heeft de gemeente een eigen verantwoordelijkheid voor de zorg voor alle burgers, die op haar grondgebied woonachtig zijn. Vanuit deze verantwoordelijkheid kan de gemeente het rijk en andere bestuursorganen, zoals de COA aanspreken over de wijze waarop zij hun taak binnen de wettelijke kaders uitvoeren. Het gaat hierbij om zowel aard van de opvang, de gevolgen van het aanbieden c.q. achterwege laten van opvang voor de omgeving als wel de wijze waarop samenwerking met plaatselijke organisaties vorm krijgt.

2.3.

Bijdrage aan landelijk opvangcapaciteit De gemeente Den Haag onderkent de noodzaak tot het leveren van een bijdrage aan de realisatie van opvang voor asielzoekers. De gemeente en de COA hebben in 2000 afspraken gemaakt over de aantallen te huisvesten asielzoekers en de vormen van opvang. In deze raamovereenkomst is een toezegging gedaan om de COA in staat te stellen 2.750 asielzoekers in onze stad op te vangen. Hiermede levert onze stad een van de grootste gemeentelijke bijdrage tot realisatie van opvangplaatsen in Nederland.

2.4.

Draagvlak De realisatie en het kunnen voortzetten van een dergelijk aanbod van opvangplaatsen voor asielzoekers is alleen mogelijk als er voldoende draagvlak bestaat binnen de Haagse samenleving. De gemeente heeft dan ook een eigen verantwoordelijkheid om zorg te dragen dat dit draagvlak in stand wordt gehouden en zo mogelijk wordt verbreed. Voorlichting speelt hierbij een belangrijke rol maar ook het voorkomen van negatieve beeldvorming als gevolg van de wijze waarop de opvang wordt gerealiseerd.

2.5.

Pleitbezorging De opvang van asielzoekers wordt sterk beïnvloed door landelijke wetgeving. Gesignaleerde knelpunten zijn veelal slechts op te lossen als bestaande wettelijke kaders worden bijgesteld. De gemeente vervult dan ook een actieve rol binnen de Vereniging Nederlandse Gemeenten in het bestuurlijk overleg asielzoekers/nieuwkomers.

2.6.

Haaglanden De ruimtelijke mogelijkheden tot een verantwoorde opvang van asielzoekers zijn in de stad Den Haag beperkt. De ruimtelijke mogelijkheden in de regio Haaglanden zijn uitgebreider. de wethouder OSWI en de Burgemeester hebben de opvang van asielzoekers in het stadsgewest vorig jaar aan de orde gesteld gericht op realisatie van de opvang in de regio na het aflopen


blz 5

van de raamovereenkomst De besprekingen zullen in 2001 worden voorgezet.

2.7.

Integratie Een deel van de asielzoekers komt in aanmerking voor een verblijfstitel voor bepaalde of onbepaalde tijd. Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid tot huisvesting van deze groep statushouders. Voorts zullen zij een inburgeringsprogramma moeten kunnen volgen Voor nieuwkomers met een asielachtergrond vervult de stichting Vluchtelingenwerk de rol van maatschappelijke begeleiding.

2.8.

Taakstelling Elke gemeente in Nederland heeft tot taak om naar rato van het aantal inwoners een x aantal statushouders vanuit de landelijke asielzoekersopvang te huisvesten binnen gemeenten. Met de invoering van de nieuwe vreemdelingenwet verandert het karakter van de taakstelling. Er is geen sprake meer van huisvesting van vvtv’ers maar alleen houders van een vergunning bepaalde tijd asiel (vbta). De vbta”er zal echter zelfstandig huisvesting moeten vinden binnen de gemeente Den Haag. Bij de vvtv’ers regelt de gemeente de huisvesting. In de afgelopen jaren heeft de gemeente Den Haag haar taakstelling vooral door huisvesting van VVTV’ers weten te realiseren. De taakstelling van houders van een VTV-A die door zelfstandige huisvesting in onze gemeente plaatsvond bleef achter bij de landelijk opgelegde taakstelling. Op basis van de realisatie voor de tweede helft van het jaar 2001 zal de gemeente bezien of en zo ja op welke wijze de huidige vorm van invulling van de taakstelling zal moeten worden gehandhaafd. Uitgangspunt is en blijft dat de gemeente de landelijke opgelegde taakstelling zal realiseren.

2.9.

Opvang niet toegelaten en uitgeproceerde asielzoekers Het rijk is primair verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers. Vanuit de verantwoordelijkheid als regiseur wordt de gemeente wel geconfronteerd met de gevolgen van dit landelijke beleid. Het gaat hierbij om humanitaire en openbare orde aspecten. Vanuit deze rol vervult de gemeente een pleitbezorgende rol om de uitsluitingsgronden voor toelaten tot de opvang te beperken voor zover een en ander niet in strijd is met het landelijke terugkeerbeleid. Meer dan voorheen zal gebruik gemaakt moeten worden van bestaande mogelijkheden tot opvang bij uitstel van vertrek om persoonlijke en beleidsmatige redenen. De gemeente is bereid een financiéle ondersteuning te geven aan een initiatief van de samenwerkende kerken om in kortdurende opvang te voorzien voor die gevallen van klemmende redenen van humanitaire aard waar het perspectief tot landelijke opvang aanwezig is c.q. mogelijkheden van terugkeer maar dit niet meteen op zeer korte termijn is geregeld

2.10

Terugkeer Het rijk is verantwoordelijk voor de terugkeer van niet toegelaten en uitgeprocedeerde asielzoekers. Op verzoek van het rijk of de COA kan de gemeente een bemiddelende rol spelen bij het verkrijgen van faciliteiten gericht op het verwerven/verbeteren van de (arbeidsmarkt) positie van de asielzoeker in het land van herkomst. Terugkeer is een perspectief dat alle asielzoekers vanaf het begin van de procedure voor ogen gehouden moet worden


blz 6

3.

Wetsvoorstel nieuwe vreemdelingenwet en terugkeer

3.1.

Algemeen Bij het regeerakkoord zijn er afspraken gemaakt over een fundamentele hervorming van het toelatingsbeleid ten aanzien van asielzoekers. De Staten generaal hebben ingestemd met de Vreemdelingenwet 2000. De wet beoogt de bestaande juridische belemmeringen die leiden tot een lange duur van de asielprocedure weg te nemen. In de nieuwe Vreemdelingenwet krijgt elke asielzoeker, waarvan is vastgesteld dat die in Nederland mag verblijven een tijdelijke verblijfstiel. Na drie jaren beoordeelt de Immigratie- en Naturalisatiedienst of hij/zij een verblijfsvergunning van onbepaalde duur krijgt. De tijdelijke verblijfstitel kan overigens wel binnen die termijn van drie jaren worden ingetrokken. Hiermede vervallen de huidige verblijfstitels zoals voorwaardelijk vergunning tot verblijf, toelating op humanitaire redenen etc. Tijdelijk verblijfsrechtigden krijgen dezelfde rechten en plichten als verblijfsgerechtigden van onbepaalde duur. Zij komen in aanmerking voor bijstand, woonruimte, arbeid, studiefinanciering, kinderbijslag etc.

3.2.

Bijstellen planning instroom In eerste instantie is ervan uitgegaan dat de vrije vestiging zal leiden tot een sterke instroom naar de grote stad. De huidige instroom van de statushouders niet zijnde VVTV’ers wijst echter op het tegendeel. Er is sprake van een krapte op de Haagse woningmarkt. De woningvoorraad goedkope woningen neemt af door sloop/ verbouw. Gelet op het vestigingspatroon van asielzoekers in de ZZA regeling (waarbij tot 13 april 2000 bijna 10 % van deze groep zich in Den Haag heeft gevestigd) is er een duidelijke wens tot vestiging in Den Haag. Het is echter moeilijk om aan een geschikte woningruimte te komen..

3.3.

Omzetting van VVTV naar ABW De houders van een geldig F (VVTV) document komen in aanmerking voor een vergunning bepaalde tijd asiel (vbta). Deze vbta geeft recht op bijstand. Naar verwachting komt slechts een beperkt deel van de huidige VVTV’ers hiervoor in aanmerking (ongeveer 90 van de 450 personen). De gemeente heeft de wettelijke mogelijkheid om de omzetting van VVTV verstrekkingen naar Abw verstrekkingen voor 1 oktober 2001 te doen uitvoeren. De dienst SZW heeft er voor gekozen om bijstandsintake gesprekken voor 1 juni 2001 te doen plaatsvinden en de uitkering met terugwerkende kracht per 1 april 2001 te verstrekken onder verrekening van de reeds verstrekte VVTV toelage. De klanten zijn hierover begin april 2001 geïnformeerd.

3.4

Intrekken zorgwet VVTV De Zorgwet VVTV zal per 1 april 2001 worden ingetrokken. Zoals hierboven reeds beschreven krijgt slecht een beperkt aantal VVTV’ers een vergunning bepaalde tijd asiel. In alle overige gevallen heeft de staatssecretaris van Justitie de verblijfstitel VVTV niet verlengd of ingetrokken. Zij hebben een asielzoekersdocument (W document) gekregen. In de meeste gevallen loopt de bezwaar- en beroepsprocedure nog. De verstrekkingen kunnen dus worden voortgezet. Er bestaat bij het rijk een bereidheid om de uitvoering van de VVTV verstrekkingen na invoering van de nieuwe vreemdelingenwet over te laten nemen door de COA Dit geldt ook voor de uitvoering van de ROA verstrekkingen. Dit is ook volledig in overeenstemming met het eerder genoemde beleidsuitgangspunt van het in stand houden van de “waterscheiding”waarbij het rijk de verantwoordelijkheid heeft voor de opvang en terugkeer van asielzoekers. Op 5 april vindt er een bestuurlijk overleg plaats waarin het rijk definitief haar standpunt bepaalt ten aanzien van de voorgestelde overdracht van de ROA- en VVTV verstrekking van gemeenten naar de COA


blz 7

3.5.

Uitvoering stappenplan uitgeprocedeerde asielzoekers Begin december heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het stappenplan uitgeprocedeerde VVTV’ers toegezonden aan de gemeenten. De circulaire heeft een houdbaarheidsdatum tot 1 april 2001. Inmiddels heeft de minister de werkingsduur van de circulaire verlengd. De minister stelt zich voor dat gemeenten binnen 28 dagen de verstrekkingen beëindigen (inclusief huisvesting) indien negatief is beschikt op de asielaanvraag. Deze verstrekkingen zal de gemeente weer moeten voortzetten indien de asielzoeker tijdig een bezwaar- en/of beroepsschrift heeft ingediend en toestemming heeft gekregen om de uitspraak in Nederland af te wachten. Is de VVTV’er uitgeprocedeerd dan zal wederom binnen 28 dagen de verstrekkingen moeten worden beëindigd. De vreemdelingendienst is de taak toegewezen om de gemeenten hierover te informeren De gemeente Den Haag heeft met de IND en de VD afgesproken om tot 5 april a.s. hier vooralsnog geen uitvoering aan te geven. Het is immers niet logisch om enerzijds een zeer arbeids- en tijdsintensief traject in te zetten met de gemeente indien landelijk wordt besloten om de hele uitvoering van de ROA en VVTV na 1 april over te dragen aan de COA.

3.6.

Positie SHAM De stichting vervult in opdracht van de gemeente de rol van huisvester voor de asielzoekers in de ROA en de VVTV. Beide regelingen worden momenteel langzaam afgebouwd en daarmede vervalt ook de subsidierelatie met de SHAM. Dit kan leiden tot een financieringstekort bij de SHAM. Immers met een in aantal afnemende doelgroep zal toch een bepaalde omvang van het ondersteunings apparaat in stand moeten worden gehouden. Deze kosten kunnen worden gefinancierd omdat de SHAM in opdracht van de COA de COW uitvoert. Ook voert de SHAM de explotatie van een aantal kamers voor AMA’s in opdracht van de stichting de opbouw. Momenteel vindt nog overleg plaats op welke wijze de subsidierelatie wordt afgebouwd.

3.7.

Terugkeer De nieuwe vreemdelingenwet heeft als belangrijkse doelstelling om de asielzoekersprocedures te bekorten. Een van de nieuwe elementen is de introductie van meervoudige beschikking waarbij zowel voor asielzoekers in de huidige beroepsprocedure als de nieuw asielzoekers bij vaststellen van het besluit tevens opvangvoorzieningen worden beëindigd. Om te voorkomen dat de betrokken asielzoeker illegaal in Nederland (en dat is dus altijd een gemeente)verblijft is het gewenst dat er een duidelijk terugkeerbeleid wordt vastgesteld en daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Het landelijk terugkeerbeleid is echter gebaseerd op het uitgangspunt dat terugkeer een eigen verantwoordelijkheid is van de betrokken asielzoeker. Slechts in zeer beperkte situaties bijvoorbeeld in het geval van ernstige schending van de openbare orde is de overheid bereid om het instrument gedwongen terugkeer ter hand te nemen. Voor het grootste deel van de asielzoekers beperkt het teurgkeer beleid zich tot het aanbieden van beperkte terugkeerfaciliteiten via het IOM en het beëindigen van de opvangvoorzieningen. Voorts heeft de rijksoverheid het landelijke opvangbeleid zodanig ingericht dat elke asielzoeker bij binnenkomst al wordt geïnformeerd over de kans op en de mogelijkheden tot terugkeer. Voor de vele duizenden asielzoekers die al jaren in de opvang verblijven is het twijfelachtig of deze boodschap zo eenduidig en helder overkomt. Zoals eerder gesteld zal dit rijksbeleid leiden tot een toename van de illegalenproblematiek. De gemeente zal dan ook met kracht bepleiten om een actievere overheidsbemoeienis bij de terugkeer waarbij meer dan voorheen ook het instrument van gedwongen uitzetting niet geschroomd zal moeten worden.. Een belangrijke voorwaarde om de asielzoeker te bewegen tot terugkeer is het bieden van de mogelijkheid om rechtmatig verkregen inkomsten uit arbeid te reserveren voor uitbetaling nadat betrokkene heeft gebruik gemaakt van de gefacilieerde opvang of als betrokkene een


blz 8

status heeft gekregen. Hiervan kan gebruik gemaakt worden van de verplicht aan de COA af te dragen inkomsten als vergoeding voor kost en inwoning. Dit zal worden ingebracht in het bestuurlijk overleg rijk-gemeenten over asielzoekers Zoals eerder gesteld is de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers een taak van de rijksoverheid. Op verzoek van het rijk of de COA kan de gemeente een bemiddelende rol spelen bij het verkrijgen van faciliteiten gericht op het verwerven/verbeteren van de (arbeidsmarkt) positie van de asielzoeker in het land van herkomst. Terugkeer is een perspectief dat alle asielzoekers vanaf het begin van de procedure voor ogen gehouden moet worden. Dit betekent dat deze faciliteiten al vanaf het moment van vestiging in Den Haag aangeboden kunnen worden. Uitgangspunt hierbij is wel dat de faciliteiten tegen de normale prijs worden ingekocht door het rijk/COA. Als voorbeelden kunnen worden genoemd de educatieve activiteiten van de onderwijsgroep Mondriaan en het bedrijfssimulatie programma van de Haaghe groep. De gemeente stimuleert ook initiatieven gericht op verbeteren van de informatievoorziening aan asielzoekers over terugkeer. De stichting Vluchtelingenwerk heeft zulks bijvoorbeeld aangeboden in de vorm van het houden van spreekuren van IOM in het kantoor van de stichting. Een dergelijk spreekuur zou ook kunnen plaatsvinden in het kantoorpand van het IKW.


blz 9

4.

Niet tot de opvang toegelaten en uitgeprocedeerde asielzoekers en terugkeer

4.1.

Niet tot de opvang toegelaten asielzoekers Niet aan alle asielzoekers wordt opvang geboden. Dublin claimanten en indieners van een tweede asielverzoek komen niet in aanmerking voor opvang. Het onthouden van opvang aan Dublin claimanten is een gevolg van internationale overeenkomsten. Het gaat hierbij om asielzoekers, die in een ander land asiel hebben aangevraagd of kunnen aanvragen.. De Regeling verstrekkingen asielzoekers (RVA) is bij besluit van 9 oktober 1997 gewijzigd waardoor de asielzoeker niet in aanmerking komt voor opvang. In klemmende situaties van humanitaire aard kan de staatssecretaris van Justitie hier overigens een uitzondering op maken. Ook indieners van een tweede aanvraag komen voor opvang niet in aanmerking. Ook hierop kan een uitzondering worden gemaakt in klemmende situaties van humanitaire aard. Tenslotte is het terugkeerbeleid het afgelopen jaar aangescherpt. Indien er negatief beslist is op het asielverzoek worden de opvangvoorzieningen binnen 28 dagen beëindigd Dit wordt weer opgeschort indien betrokkene tijdig in beroep of bezwaar is gegaan en de procedure in Nederland mag afwachten. Het aantal op deze titel beëindigde voorzieningen is vooralsnog beperkt maar zal ongetwijfeld de komende periode toenemen. De COA en IND hebben immers eerst moeten kunnen inspelen op de nieuwe situatie maar naar verwachting zal dit toch midden 2001 zijn vruchten moeten hebben afwerpen. Het zijn bij uitstek deze groepen die een beroep doen op vluchtelingenwerkorganisaties en kerken om toch een vorm van opvang te bieden. Binnen de VNG bestaat een platform asielzoekers. In dit platform hebben de beleidsverantwoordelijke bestuurders zitting van een groot aantal gemeenten zoals Den Haag, Amsterdam, Groningen, Leiden, Enschede, Dordrecht. De knelpunten bij de opvang zijn in dit overleg uitgebreid aan de orde gekomen. Unaniem zijn de gemeentelijke bestuurders van oordeel om in ieder geval bij de staassecretaris van Justitie te bepleiten om voor deze groepen weer opvang mogelijk te maken. De gemeente Den Haag sluit zich aan bij dit standpunt. Dit komt aan de orde in het overleg met staatssecretaris van Justitie met een aantal gemeenten waaronder de gemeente Den Haag op 4 april 2001. De gemeente is geen voorstander om op plaatselijk niveau te voorzien in opvang Het gaat hierbij om de volgende overwegingen : voorkomen moet worden dat de asielzoeker een vorm van valse hoop gaat koesteren dat hij/zij misschien toch wel in Nederland wordt toegelaten. het landelijk democratisch vastgesteld beleid wordt doorkruist en er kan een aanzuigende werking gaan ontstaan. Wel is de gemeente bereid om individuele gevallen bij de IND te bepleiten dat toelating tot de opvang om humanitaire redenen noodzakelijk is.

4.2.

Uitgeprocedeerde asielzoekers Het niet aanbieden van opvang aan uitgeprocedeerde asielzoekers past in het gemeentelijk beleid ten aanzien van asielzoekers voor wat betreft de uitvoering van de Regeling opvang asielzoekers. De beëindiging van verstrekkingen geschiedt pas na een zeer zorgvuldige procedure die ook door de onafhankelijke rechter is getoetst. Als deze procedure is doorlopen past het niet om alsnog tijdelijk opvang te bieden. De ontwikkelingen met betrekking tot het beëindigen van voorzieningen voor asielzoekers in de landelijke opvang baart de gemeente daarentegen wel zorgen. Indien er geen duidelijk verband wordt gelegd met een effectief terugkeerbeleid neemt de illegalenproblematiek toe. Het rijksbeleid bij terugkeer is meer gericht op het beëindigen van voorzieningen dan het feitelijk verwijderen van de uitgeproceerde asielzoekers. Uit landelijke statistieken blijkt dat het merendeel van de asielzoekers de opvang met onbekende bestemming verlaat. Bij het rijk bestaat de veronderstelling dat een groot deel van deze groep uiteindelijk naar het buitenland vertrekt. Er bestaat echter altijd een kans dat betrokkene feitelijk nog wel in Nederland bevindt en onderdeel uitmaakt van de illegalengemeenschap. Er zijn momenteel tienduizenden asielzoekers in de centrale opvang waar op enig moment de


blz 10

vraag aan de orde komt of de voorzieningen moeten worden voortgezet. Het aange-scherpte opvangbeleid waarbij een duidelijke relatie wordt gelegd tussen het besluit of men al dan niet toegelaten wordt als vluchteling en de opvangvoorzieningen zal leiden tot een absolute toename van het aantal beëindigingen. Bij voortzetten van het huidige landelijke beleid zal dit vervolgens weer leiden tot een absolute toename van het aantal illegale asielzoekers. 4.3.

Illegalenproblematiek en bijzondere positie asielzoekers. Op basis van de huidige praktijk kan geconstateerd worden dat de illegalenproblematiek zich vooral in de grote steden voordoet. In een grote stad is het over het algemeen makkelijker anoniem te blijven, kan opvang vanwege de relatief grote eigen groep van landgenoten plaatsvinden en zijn er mogelijkheden direct of nabij de stad tot het verrichten van illegale arbeid. Een toename van de illegalenproblematiek zal dus naar verwachting zich vooral voordoen in de grote steden waaronder de gemeente Den Haag. Een kenmerk van de illegalenproblematiek is overigens dat het niet zozeer een probleem van de gemeente als wel voor de eigen gemeenschap betreft. Een beroep op ondersteuning zal zich voornamelijk richten op leden van de eigen gemeenschap. Dit kan dan wel neveneffecten hebben zoals overbewoning. De groep illegalen met een asielachtergrond heeft een specifieke positie binnen de totale illegalenproblematiek. Het gaat hierbij om mensen, die tot het moment van uitgeprocedeerd zijn, duidelijk herkenbaar zijn voor de overheid en zelfs onder de zorgplicht van de plaatselijke of landelijke overheid hebben gevallen. Vanaf het eerste moment van vestiging zijn contacten gelegd met de autochtone samenleving. Voorts beschikt een aantal van deze illegalen niet over een netwerk binnen de eigen gemeenschap. Zij doen dan ook eerder een beroep op zorg instellingen om in de opvang te voorzien. Dit verklaart waarom de gemeentelijke overheden zich veel directer betrokken voelen bij deze groep illegalen.

4.4.

Optimale benutting van mogelijkheden RVB en RVA Met het rijk vindt overigens wel overleg plaats om meer dan voorheen gebruik te maken van de Regeling verstrekking bijzondere groepen (RVB) en Regeling verstrekkingen Asielzoekers (RVA). De RVB is in het leven geroepen na het tot standkomen van de koppelingswet. Immers op basis van de koppelingswet was het niet langer meer mogelijk om een bijstandsuitkering te verstrekken aan bijvoorbeeld een persoon die wegens medische redenen niet uitgezet mocht worden maar niet (meer) over een verblijfsstatus beschikt of voor de getuigen bij mensenhandel. Via de RVB kan een uitkering tot levensonderhoud worden verstrekt. De uitvoering van de regeling is in handen van de COA De RVA regelt de de aard en omvang van de verstrekkingen in geld en natura van de asielzoekers onder verantwoordelijkheid van de COA. Het gaat hierbij dan om de personlijke toelage, het bieden van huisvesting etc. Indien betrokkene om medische redenen niet kan terugkeren naar het land van oorsprong dan bestaat dus de mogelijkheid om een beroep te doen op levensonderhoud via de RVB. Bij het door de IND afgegeven uitstel van vertrek om beleidsmatige of persoonlijke redenen bestaat de mogelijkheid tot opvang via de COA op basis van de RVA.

4.5.

Tijdelijke knelpunten en de oplossing daarvan Ook al zullen de bestaande mogelijkheden tot opvang worden verruimd en bestaande regelingen optimaler worden, blijft de mogelijkheid bestaan dat er weliswaar een perspectief tot landelijke opvang aanwezig is maar dit niet op zeer korte termijn is geregeld. Het gaat dus uitdrukkelijk om personen die op korte termijn het perspectief hebben om in aanmerking te kunnen komen voor landelijke opvang c.q. via het IOM hun feitelijke terugkeer naar het land van herkomst of derde land hebben geregeld. De gemeente is van oordeel dat er een mogelijkheid moet bestaan om in dergelijke gevallen kortlopende ondersteuning te bieden. De gemeente zal dan ook financiéle middelen beschikbaar stellen aan het samenwerkingsverband van kerken om hiervoor een beperkte mogelijk-


blz 11

heid te bieden.


blz 12

5.

Rijksopvang asielzoekers

5.1.

Algemeen Het Centraal Orgaan asielzoekers is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers.De reorganisatie van de COA is inmiddels afgerond. Er is nu een clusterorganisatie Haaglanden, die aanspreekbaar is op de uitvoering van alle opvangmodaliteiten zoals Centrale opvang in woningen, Aanvullende opvang, Zelfzorgarrangementen en Onderzoekscentrum Junostraat.

5.2.

Raamovereenkomst Op 26 september 2000 heeft het college van Burgemeester en wethouders ingestemd met de raamovereenkomst tussen de gemeente en de het COA, De belangrijkste afspraken zijn : 1. de gemeente Den Haag stemt in met een kleine uitbreiding van het aantal feitelijk reeds bestaande opvangplaatsen met 150 plaatsen tot een maximum aantal van 2.750 plaatsen ; 2. met ingang van 13 april 2000 zal de COA geen asielzoekers meer plaatsen in Den Haag op titel van zelfzorgarrangement ; 3. het aantal ZZA plaatsen zal worden afgebouwd en in de loop van de tijd worden vervangen door centrale opvang in woningen of aanvullende opvang. In de overeenkomst worden de volgende opvangmodaliteiten onderscheiden - OC Junostraat 600 plaatsen - COW 760 - ZZA 1.050 - AVO 340

5.3.

Omvang van de doelgroep Per 1 maart 2001 zijn de volgende plaatsen gerealiseerd - OC Junostraat - COW - ZZA - AVO Totaal

638 360 907 209 2.114

De COA heeft dus nog het recht om 600 plaatsen te realiseren. Dit aantal zal toenemen naar mate de ZZA verder wordt afgebouwd 5.4.

Centrale opvang in woningen In november 1998 heeft de commissie ingestemd met het voorstel om op korte termijn huurwoningen in gebruik te gaan geven voor de opvang van asielzoekers waarbij de gemeenten de regie voeren bij de tot standkoming van de opvangplaatsen en het verzorgen van begeleiding. Deze gemeentelijke regie omvat het overleg met woningcorporaties over het aantal, aard en locatie van de aan te bieden woningen, het geven van voorlichting, leggen van contacten over de invulling van de zinvolle dag structurering, inzet van Vluchtelingenwerk bij maatschappelijke begeleiding en monitoring over de stand van zaken. Het COA blijft de verantwoordelijkheid houden voor deze vorm van decentrale opvang. Dit betekent dat de COA de huurovereenkomsten sluit met de woningcorporatie, de betaling van de persoonlijke toelage, de inrichting van de woningen, verzekeringen etc. In het model bestaat overigens wel de mogelijkheid om deze activiteiten in overleg met de gemeente uit te besteden aan gemeentelijke diensten en/of derden. De asielzoekers gaan eerst naar een landelijk opvang-


blz 13

centrum. Pas na een langer verblijf van een half tot een jaar in een landelijk opvangcentrum, komt de asielzoeker in aanmerking voor huisvesting in gemeenten. De huisvesting als asielzoeker in een gemeente geeft echter geen recht om zich na verkrijgen van verblijfsstatus definitief te vestigen in de gemeente. Deze kandidaten krijgen dan ook geen voorrang als woningzoekende op grond van hun verblijf in de tijdelijke "centrale opvang in woningen". De COA zal bij de selectie van kandidaten nadrukkelijk na moeten gaan of de betrokken asielzoeker naar verwachting voor langere duur in Nederland mag verblijven. Vooraf zal de COA de asielzoeker moeten informeren, dat hij/zij bij het volledig uitgeprocedeerd zijn, door de COA zal worden overgeplaatst naar een landelijk opvangcentrum c.q. de voorzieningen worden beëindigd. In de overeenkomst tussen gemeente en COA over de COW, onderdeel van de raamovereenkomst, is overeengekomen dat de woningen worden geëxploiteerd doorde SHAM. De oplevering van woningen is aarzelend van start gegaan maar inmiddels blijken de woningcorporaties de toegezegd elevering van 15 woningen per maand te kunnen realiseren. Per 1 oktober 2001 is naar verwachting het toegezegde aantal van 190 woningen gerealiseerd. 5.5.

Zelfzorgarrangementen voor asielzoekers Het COA houdt zich aan de afspraken zoals vermeld in de raamovereenkomst om de ZZA regeling in Den Haag af te bouwen. Het aantal ZZA plaatsen is teruggelopen van 1125 tot 907 plaatsen per 1 maart 2001

5.6.

Onderzoekscentrum Junostraat Op 26 september 2001 heeft de gemeente Den Haag een bestuursovereenkomst gesloten over de voortzetting van het Opvang en Onderzoekscentrum in een voormalig kantoorpand aan de Junostraat 35 De overeenkomst heeft een looptijd tot 17 oktober 2004. Er is een capaciteit van 600 plaatsen. Op 1 maart 2001 zijn er 638 bewoners waarvan het grootste deel afkomstig is uit Irak, voormalig Joegoslavië , Somalië en Afghanistan. . Er wonen geen statushouders in het centrum, die nog naar een gemeente moeten worden uitgeplaatst. Gelet op de capacitaire noodsituatie heeft de gemeente kunnen instemmen met een tijdelijke overbezetting van het centrum.

5.7.

Aanvullende opvang statushouders De SHAM beheert aan de Assendelftstraat, Laan van Meerdervoort en 9 panden voor de huisvesting van asielzoekers in de landelijke opvang,de zgn Aanvullende Opvang. In het kader van de raamovereenkomst is toegezegd om het aantal AVO plaatsen uit te breiden. De uitbreiding moet vooldoen aan de volgende criteria : C maximaal 50 personen C zeker draagvlak in de wijk C regelen van alle voorzieningen zoals onderwijs C bij voorkeur geen vestiging in een concentratie wijk C exploitatie en woonbegeleiding via SHAM C bereibaar via openbaar vervoer C voorkomen overlast openbare ruimte bevoorbeeld door aanwezigheid eigen binnenterrein In overleg met de dienst SO wordt samen met de COA naar geschikte lokaties gezocht.


blz 14

6. Gemeentelijke zorg voor asielzoekers en vluchtelingen 6.1.

.

Algemeen Naast de huisvesting heeft de gemeente de taak om de asielzoekers in de gemeentelijke opvang en de statushouders te voorzien van een bijdrage in de noodzakelijke bestaanskosten Tevens draagt de gemeente zorg voor de financiering van de ziektekosten en overige verzekeringen. Houders van een vergunning tot verblijf, ama-vtv en voorwaardelijke vergunning tot verblijf komen in aanmerking voor een al dan niet verplicht inburgeringsprogramma. Diverse organisaties waaronder de stichting Vluchtelingenwerk, Vlonder en Wereldvenster bieden aan scala van activiteiten aan waaronder juridische en maatschappelijke advisering, integratie-activiteiten.

6.2

Omvang van de doelgroep De zorg van asielzoekers en vluchtelingen omvat per 1 maart 2001 de volgende groepen : asielzoekers in de gemeentelijke opvang 108 personen houders van een voorwaardelijke vergunning tot verblijf 435 personen houders van een vergunning tot verblijf 920 personen houders van een AMA- vtv 140 personen Totaal 1613 personen Het aantal houders van een vergunning tot verblijf heeft betrekking op de personen die een bijstandsuitkering hebben lopen via het Haags Startpunt Nieuwkomers. Hoewel de Regeling Opvang Asielzoekers (ROA) per 1 januari 1996 niet meer wordt toegepast op nieuwe gevallen is de gemeente nog steeds verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers op basis van deze regeling. Het aantal personen in de ROA opvang is gedaald van 190 personen per 11 april 2000 en momenteel 108 personen.Er is dus een teruggang maar die gaat zeer geleidelijk. Het aantal personen met een VVTV status is afgenomen van 552 personen per 1april 2000 tot 435 personen per 1 maart 2001. De daling vloeit voort uit een landelijk beleid om minder VVTV statussen te verlenen.Voorts is de gemeente Den Haag de laatste maanden terughoudend geweest bij inplaatsingen vanwege de voorziene beëindiging van de VVTV per 1 april 2001

6.3.

Taakstelling Elke gemeente in Nederland heeft tot taak om naar rato van het aantal inwoners een x aantal statushouders vanuit de landelijke asielzoekersopvang te huisvesten binnen gemeenten. Deze taakstelling wordt halfjaarlijks medegedeeld aan de gemeenten. De gemeente Den Haag heeft geen achterstand bij het invullen van de taakstelling huisvesting statushouders VTV en VVTV. Dit komt echter met name door een relatief grote inplaatsing van VVTV’ers Vanaf de start van de taakstelling in 1998 tot 1 maart 2001 heeft de gemeente 1161 vtv’ers gehuisvest en 894 VVTV’er. Er blijft nog een taakstelling te realiseren voor 1 juli 2001 van 85 personen

6.4.

Ziektekostenverzekering De gemeente heeft de ziektekostenverzekering voor asielzoekers in de ROA en de VVTV'ers ondergebracht bij het Zilveren Kruis. Er is sprake van een administratiecontract. Dit betekent dat er sprake is van een naheffing indien de kosten hoger zijn dan de premieopbrengsten. Het contract met Azivo kon niet verder worden voortgezet omdat de risico’s te groot zijn geworden. Via het zilveren kruis wordt risico gelijkelijk over alle gemeenten in Nederland verdeeld.Voorts wordt hiermede de overdracht van deze groep asielzoekers naar de COA vereenvoudigd.

6.5.

Inburgering


blz 15

In het jaar 2000 heeft de gemeente 40 VVTV’ers een inburgeringsprogramma aangeboden. Met ingang van 1 april 2001 vervalt de Zorgwet VVTV en worden er alleen vbta’s afgegeven. Deze verblijfstitel geeft het recht en de plicht tot inburgering. 6.6.

Uitgeprocedeerde asielzoekers In een terugkeerdossier stelt de IND vast dat de asielzoeker is opgeroepen voor een terugkeergesprek en betrokkene niet wenst mee te werken aan zijn terugkeer. Dit dossier is vervolgens aanleiding voor de dienst SZW om de persoonlijke verstrekkingen te beëindigen en de SHAM te verzoeken om de woning te laten ontruimen. In de meeste gevallen is hiervoor een kort geding procedure noodzakelijk. De gevolgde juridische procedures tot beëindiging van de ROA verstrekkingen (bestuursrechtelijk) en beëindiging bruikleenovereenkomst huisvesting via de SHAM( civiel-rechtelijk) blijken juridisch houdbaar te zijn. Bij niet medewerking aan de uitzettingsprocedure is het dan ook mogelijk om binnen enig tijdsverloop (van gemiddeld 6-12 maanden) de verstrekkingen te beëindigen. In de periode van 1 janauri 2000 tot heden heeft de IND in totaal 36 terugkeerdossiers aangeleverd. Dit is dus een gemiddelde van 2-3 dossiers per maand. Hiervan zijn inmiddels 6 ROA verstrekkingen (persoonlijke toelage, verzekering en huisvesting) beëindigd, de overige personen zijn nog in procedure.


blz 16

7.

Alleenstaande jongere asielzoekers/statushouders

7.1.

Algemeen Als een minderjarige asiel aanvraagt in Nederland, wordt eerst vastgesteld of hij/zij geen ouders of familie leden heeft op wie hij/zij kan terugvallen. Blijkt dat er geen (directe) familieleden in Nederland woonachtig zijn dan krijgen deze jongeren de status AMA-VTV. Deze minderjarige asielzoekers worden opgevangen door de COA waarbij de voogdij wordt verleend aan de landelijke stichting de Opbouw. Deze stichting zorgt vervolgens voor plaatsing in een gemeente. Voor jongeren tot 15 jaar gaat het dan om plaatsing in een pleeggezin. Voor oudere jongeren van 15-17 jaar gaat het veelal om semi-zelfstandige huisvesting In Den Haag worden deze jongeren o.a. gehuisvest in woningen die in beheer zijn van de SHAM (meestal 3 jongeren in een pand) en vallen zij onder begeleiding van een mentor van de stichting de Opbouw. Deze begeleiding is bijzonder intensief ( 1 mentor op 5 jongeren). De begeleiding en financiering van de huisvesting van deze jongeren wordt beëindigd bij het bereiken van de 18 jarige leeftijd. Het bereiken van de 18 jarige leeftijd betekent een grote wijziging in de persoonlijke situatie van die jongeren. Men zal zelfstandig woonruimte moeten vinden, de begeleiding is beëindigd, eventueel inkomen zal men zelf moeten beheren etc. Dit leidt in de praktijk soms tot grote problemen, zoals slechte huisvesting in pensions, schuldenproblematiek, uitval op school. In de praktijk blijkt de noodzaak tot een zekere vorm van begeleiding ook na het bereiken van de 18 jarige leeftijd

7.2.

Opheffen specifieke AMA-VTV status voor 18 jaar en ouder met ingang van 1 januari 2001 In de staatscourant van woensdag 3 januari 2001 heeft de toenmalige staatssecretaris van Justitie het nieuwe beleid inzake alleenstaand minderjarige asielzoekers en vreemdelingen bekendgemaakt met een geldigheidsduur van 4 januari 2001 tot en met 31 maart 2001. Er is sprake van een bijzonder overgangsrecht voor 18+. Houders van een ama-vtv, die 18 jaar zijn/worden en voor 4 januari onder het AMA beleid vielen komen in aanmerking voor een vergunning tot verblijf zonder beperkingen mits er geen contra indicaties zijn.(openbare orde, gelogen over leeftijd) De kans is gering dat dit ook van toepassing zal zijn op deze groep Dit besluit beoogt meerderjarige houders van een AMA-VTV in staat te stellen te gaan werken of studeren. Hiermede wordt het door de dienst SZW ervaren knelpunt opgelost om deze jongeren te plaatsen op reguliere jongerenwerktrajecten omdat de AMA-VTV de restrictie kent dat arbeid niet is toegestaan. Zij kunnen zich dan ook niet inschrijven bij de Arbeidsvoorziening en komen niet in aanmerking voor arbeidsmarktgerichte scholing/maatregelen. Het blijkt te gaan om een groep van ongeveer 70 jongeren, die bijna allemaal een bijstandsuitkering hebben. Omdat zij vallen onder werkingssfeer van de Wet inburgering nieuwkomers zijn er afspraken gemaakt tussen de afdeling Haags Startpunt Nieuwkomers en het wijkkantoor Jongeren om binnen twee maanden een inburgeringsonderzoek af te ronden.

7.3.

Plaatselijke activiteiten De gemeente financiert een project bij de stichting Vluchtelingenwerk "Jonge Vluchtelingen onder weg”. De doelgroep is de alleenstaande minderjarige asielzoeker met een VTV, AMAVTV, VVTV, asielzoekersstatus in de leeftijd van 14 tot en met 20 jaar. Het projectplan kent twee activiteiten te weten : * koppeling tussen een jonge vluchteling en een Nederlandse leeftijdgenoot , een "maatje"; * koppeling tussen een jonge vluchteling en een gastgezin. Met de Raad voor Kinderbescherming zijn afspraken gemaakt over screening van maatjes en gastgezinnen. Met de Haagse hogeschool is afgesproken dat 4e jaars studenten M.D. en


blz 17

SPH vrije studiepunten behalen via deelname als maatje aan het project. In de projectperiode januari 1998 tot en met december 2000 was het voornemen 75 koppelingen te realiseren. Feitelijk zijn er 68 koppelingen tot stand gebracht waarvan 13 met gastgezinnen en 55 met maatjes Het is nu als een reguliere activiteit opgenomen in het werkplan van de stichting.. In het kader van het Sociaal Educatief Masterplan heeft het college voorgesteld om de activiteiten van de stichting Vluchtelingenwerk op dit terrein verder uit te bouwen. In dit plan stelt het college tevens voor om AMA´s, die niet kunnen worden opgevangen in de bestaande programma´s voor neveninstromers en op grond van de wettelijke criteria niet mogen deelnemen aan inburgeringsprogramma´s een apart, met het inburgeringsprogramma vergelijkbaar aanbod te ontwikkelen en aan te bieden. Vooralsnog kunnen AMA’s van 16 jaar en ouder gebruik maken van het bestaande inburgeringsprogramma. De financiering vindt plaats uit de reguliere educatieve middelen voor het jaar 2000. Het gaat om ongeveer 10 AMA’s in het jaar 2001. Het Johan de Witt college heeft in samenwerking met het Leerwerkcentrum een programma ontwikkeld gericht op de uitstroom van deze groep leerlingen na afloop van het programma neveninstromers. Het programma is gericht op het ontwikkelen van beroepsvaardigheden. Er zijn momenteel 18 deelnemers. 7.4.

Toekomstperspectief Met ingang van 1 april 2001 bij invoering van de vreemdelingenwet 2000 is de specifieke AMA-VTV status voor 18 jaar en ouder komen te vervallen. Deze jongeren komen dan in aanmerking voor een verblijf voor bepaalde tijd regulier. Ook deze verblijfstittel betekent dat zij onder de Wet inburgering nieuwkomers vallen en dus trajectbegeleiding kan plaastvinden via de consulenten van het HSN. Problematisch is echter wel de positie van uitgeprocedeerde jongeren met een asielzoekersachtergrond. De specifieke opvang via kleinschalige wooneenheden in gemeenten door de stichting Opbouw, de verplichte deelname aan het onderwijs en het stimuleren van de jongeren om deel te nemen aan buitenschoolse activiteiten leiden ertoe dat veel van deze jongeren voor het moment dat zij uitgeprocedeerd zijn, in zekere mate ingeburgerd in de lokale samenleving zijn. Een landelijk terugkeerbeleid gebaseerd op vrijwilligheid, gebaseerd op het onthouden van voorzieningen, zal feitelijk niet leiden tot vertrek naar het land van herkomst. Hun feitelijke aanwezigheid zonder bron van inkomsten maakt deze jongeren vatbaar voor allerlei vormen van deviant gedrag met in het uiterste geval criminaliteit. De rijksoverheid onderkent weliswaar deze problemen maar richt zich vooral op het beperken van de toekomstige instroom en het ontwikkelen van een nieuw opvangmodel voor de jongeren in de leeftijd van 15-17 jaar. Voordat dit echter geëffectueerd kan worden bestaat wel het risico dat er een gemarginaliseerde groep jongeren ontstaat .De gemeente is van oordeel dat juist voor deze groep een duidelijk terugkeerprogramma moet worden uitgevoerd waarbij ook in opvang wordt voorzien via de COA.


blz 18

8.

Herpositionering stichting Vluchtelingenwerk

8.1.

Algemeen Op 22 september 2000 heeft het bestuur van de stichting Vluchtelingenwerk Den Haag het werkplan en de begroting 2001 ingediend. Het werkplan is een uitwerking van het beleidsplan “Vluchtelingenwerk Den Haag in 2000-2005". In het werkplan 2001 heeft de stichting aangegeven op welke wijze zij wil inspelen op belangrijke nieuwe ontwikkelingen zoals de invoering van de nieuwe vreemdelingenwet, de intrekking van de zorgwet voor houders van een voorwaardelijke vergunning tot verblijf, de realisatie van de centrale opvang van woningen en de kwaliteitsimpuls inburgering. Een nieuwe ontwikkeling betreft de fusie van de stichting Vluchtelingenwerk Den Haag met de stichting Vlonder per 1 april 2001 De stichting verwacht dat de raamovereenkomst tussen gemeente en COA leidt tot een toename van het aantal asielzoekers in Den Haag. Een en ander zal leiden tot een voortdurende toenemende vraag naar juridische en maatschappelijke begeleiding door asielzoekers. Dit wordt nog versterkt door het nieuwe terugkeerbeleid. Voorst gaat de stichting uit van een sterk toenemende instroom van statushouders (zowel niuew- als oudkomers) naar de Gemeente Den Haag na het van kracht worden van de nieuwe vreemdelingenwet. Het beleids- en werkplan geeft aanleiding om nog duidelijker dan voorheen de prioriteiten vast te stellen met betrekking tot de doelgroep en aard van de activiteiten en de omvang van het benodigde budget en bijbehorende financieringsbronnen te bepalen.

8.2.

Prioriteiten doelgroepen en aard van de activiteiten De activiteiten van de stichting richten zich op de volgende doelgroepen : - (uitgeprocedeerde) asielzoekers - nieuwkomers met een asielachtergrond - oudkomers met een asielachtergrond Bij elk van deze doelgroepen wordt specifiek aandacht besteed aan de alleenstaande jongeren van 18 tot 23 jaar. De activiteiten zijn als volgt te onderscheiden - juridische begeleiding voor deze doelgroepen - maatschappelijke begeleiding (advies en informatie, wegwijs maken in de Haagse smaneleving) - voorlichting - deskundigheidsbevordering algemene instellingen - educatieve activiteiten - ondersteuning van zelforganisaties Bij het vaststellen van de gemeentelijke prioriteiten zijn de eerder genoemde beleidsuitgangspunten richtsnoer. Het gaat hierbij met name om de uitgangspunten met betrekking tot de waterscheiding, draagvlak en integratie. Dit betekent dat de activiteiten gericht op ( individuele ) asielzoekers en deskundigheidsbevordering richting algemene instellingen in beginsel een verantwoordelijkheid van het rijk zijn i.c. landelijk vluchtelingenwerk en COA. Er is wel een gemeentelijke verantwoordelijkheid als het gaat om voorlichting omdat dit een bijdrage levert aan het vergroten van het draagvlak. Ook draagt de gemeente tot op heden nog de verantwoordelijkheid voor asielzoekers in het kader van de ROA en met ingang van 1 april de asielzoekers (personen met een ingetrokken of verlopen VVTV document) in de VVTV. De activiteiten gericht op nieuwkomers met een asielachtergrond maken onderdeel uit van het gemeentelijk nieuwkomersbeleid. De activiteiten gericht op oudkomers met een asielachtergrond is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Het uitgangspunt is dat oudkomers met een asielachtergrond in beginsel


blz 19

gebruik moeten kunnen maken van de bestaande algemene en specifieke voorzieningen. Deskundigheidsbevordering van deze bestaande voorzieningen kan hieraan wel een bijdrage leveren. 8.3.

Financieringsbronnen De gemeente beschikt over de volgende financieringsbronnen : C De ROA en VVTV regeling. Het gaat hierbij om een jaarlijks in omvang afnemend budget omdat de vergoeding afhankelijk is van het aantal cliënten in de regeling. Voorts bestaat de kans dat de uitvoering van de regeling in de loop van 2001 overgedragen wordt aan de COA C Daarnaast kan de gemeente gebruik maken van de vergoeding van de COA bestaande uit een bijdrage van ƒ 40,-- per opgevangen asielzoeker te weten ongeveer ƒ 840.000,-op jaar basis. C Het jaarlijkse budget in het kader van de Wet inburgering nieuwkomers. Deze middelen kunnen uitsluitend worden ingezet voor de nieuwkomers C Een deel van het toegestane nadelig saldo op de begroting van de dienst SZW voor de activiteit zorg voor vluchtelingen C Tenslotte kan de stichting een beroep doen op reguliere middelen van de gemeente met inacht neming van de hiervoor geldende criteria De COA beschikt over een lump sum bedrag per asielzoeker per opvangmodaliteit. Hieruit moeten alle kosten van opvang, begeleiding etc worden gefinancierd. De landelijke vereniging Vluchtelingenwerk ontvangt via de COA een bedrag voor de juridische en maatschappelijke begeleiding van asielzoekers. Deze gelden worden vervolgens weer beschikbaar gesteld aan de plaatselijke werkgroepen. Bij een schematisch overzicht ziet de verdeling van verantwoordelijkheden en financieringsbron er als volgt uit: Doelgroep

Taken

Financieringsbron

asielzoekers

-maatschappelijke begeleiding in het kader ROA

Gemeente

professionele begeleiding

COA

maatschappelijke begeleiding

COA met beperkte inzet Gemeente, SZW

juridische begeleiding

COA/landelijk VW

advies en informatie

COA

voorlichting over de doelgroep

Gemeente/COA

activiteitenaanbod

COA met beperkte inzet gemeente

deskundigheidsbevordering

COA

maatschappelijke begeleiding

Gemeente


Gemeente

juridische begeleiding

Gemeente

voorlichting over doelgroep vbt asiel

Gemeente

deskundigheidsbevordering alGemeenteene instellingen vbt asiel

Gemeente

nieuwkomers met vbt asiel


blz 20

oudkomers met vbt asiel

overhead

sociaal culturele/educatieve activiteiten i.s.m. alGemeenteene instellingen

Gemeente


Gemeente

deskundigheidsbevordering algemene instellingen oudkomers vbt asiel

Gemeente

sociaal culturele/educatieve activiteiten i.s.m. algemene instellingen

Gemeente

Gemeente

Met de COA en de landelijke vereniging Vluchtelingenwerk dient een zorgvuldig overleg plaats te vinden over de mogelijke bijdrage door deze actoren. Hierbij zal centraal staan of de door de stichting Vluchtelingenwerk genoemde activiteit reeds door andere actoren wordt vervuld , zo ja in welke mate de door de stichting uitgevoerde activiteit een meerwaarde heeft t.o.v. reeds ondernomen activiteiten en welke financiële bijdrage onder welke voorwaarden en door wie kan worden verleend. 8.4.

Subsidie 2001 De stichting heeft een subsidieverzoek ingediend van ƒ1.425.104,–. . De subsidie voor 1999 is bepaald op ƒ 775.487.–. Dit betekent dus een verzoek om het subsidie met bijna 100 % te laten toenemen. Een deel (ƒ 400.000,–) heeft betrekking op het verzoek om bestaande projecten te kunnen continueren, zoals o.a. het AMA begeleidingstraject. De gemeente zal voor het jaar 2001 naast de structurele bijdrage van ƒ 780.000,-- een incidentele bijdrage beschikbaar stellen van ƒ 500.000,–. Deze incidentele bijdrage is bestemd voor die taken en activiteiten waarvoor in beginsel een verantwoordelijkheid ligt voor de COA, landelijke vluchtelingenwerk of reguliere subsidiestromen. De stichting kan derhalve geen uitbreiding doen plaatsvinden met structurele kosten zoals vast personeel. De stichting heeft aangegeven binnen dit budget alle voorgenomen activiteiten voor het jaar 2001 te kunnen ontwikkelen. Het voornemen is om voor 1 oktober 2001 het overleg met de COA af te ronden en de stichting inzicht te geven welke mogelijkheden bestaan binnen reguliere subsidiestromen. Op basis van deze gesprekken kan voorts worden aangegeven of en zo ja in welke mate de besteding van de bestuurkostenmiddelen voor 2002 en volgende jaren een incidenteel c.q. structureel karakter moet krijgen.

. Tevens is dan bekend of de door de stichting aangegeven verwachting van een sterke instroom van asielzoekers, die een beroep doen op de stichting alsmede een grote instroom van houders met een vergunning tot verblijf asiel zich heeft gerealiseerd. Voor het jaar 2002 en volgende jaren wordt de stichting gevraagd om ook de begroting overeenkomstig bovengenoemde verdeling in te delen. 8.5.

Fusie Vluchtelingenwerk en stichting Vlonder Beide organisaties verrichten werkzaamheden voor dezelfde doelgroep, dienen een bijdrage te leveren aan de inburgering van nieuwkomers met een vluchtelingenachtergrond, behartigen de belangen van de doelgroep en geven informatie over en aan de doelgroep.


blz 21

De huidige wijze waarop het aanbod is gestructureerd en geformaliseerd leidt tot een versnippering van de activiteiten, onvoldoende samenhang tussen de activiteiten en onvoldoende afstemming met het inburgeringsprogramma Op 1 april 2001 zal de fusie van de stichting Vluchtelingenwerk en de stichting Vlonder zijn gerealiseerd. De fusie heeft op een zeer zorgvuldige wijze plaatsgevonden aan de hand van de volgende randvoorwaarden : * duidelijke afstemming van het activiteitenaanbod met het inburgeringsprogramma voor nieuwkomers ; * verbetering van de onderlinge samenhang van de activiteiten en de werkzaamheden van de (on)betaalde medewerkers van de betrokken organisaties ; * herkenbaarheid voor de doelgroep en derden ; * behoud en zo mogelijk uitbreiding van het aantal actieve vrijwilligers; * zorgvuldig personeelsbeheer * vormgeving binnen het bestaande financieel kader Voor het jaar 2002 en volgende jaren zal de stichting een werkplan, een begroting en een jaarrekening indienen. Het jaar 2001 is een overgangsjaar waarbij per 1 april 2001 een gezamenlijk bestuur en een directeur in werking is getreden.


blz 22

9.

Lijst met afkortingen en begripsomschrijvingen

Ama

Alleenstaande Minderjarige Asielzoeker Minderjarige asielzoeker die asiel heeft aangevraagd zonder de aanwezigheid van zijn ouders. Voor deze groep gelden aparte opvangmogelijkheden (AMA-VTV)

Asielzoeker

een persoon, die een asielverzoek heeft ingediend waarop nog geen definitief besluit is genomen

Avo

Aanvullende opvang voor asielzoekers en statushouders, onzelfstandige huisvesting onder verantwoordelijkheid van de COA in door de SHAM beheerde panden

COA

Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, deze dienst is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers. Het COA valt onder verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van Justitie.

COW

Centrale Opvang in gemeentelijke woningen onder verantwoordelijkheid van de COA

DSZW

Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten

IOM

Internationale organisatie voor migration

ROA

Regeling Opvang Asielzoekers

RVA

Regeling verstrekking asielzoekers

RVB

Regeling verstrekkingen bijzondere groepen

SHAM

Stichting Huisvesting Alleenstaanden en Meerpersoonshuishoudens, verantwoordelijk voor de huisvesting van asielzoekers en vvtv'ers

Statushouder

Een persoon die op grond van een ingediend verzoek om asiel is toegelaten als vluchteling dan wel een al dan niet voorwaardelijke vergunning tot verblijf heeft gekregen

VTBA

Vergunning tot verblijf voor bepaalde tijd op titel van asiel

VTBR

Vergunning tot verblijf voor bepaalde tijd op titel van regulier

VOTA

Vergunning voor onbepaalde tijd op titel van asiel

VOTR

Vergunning voor onbetaalde tijd op titel regulier

VTV

Vergunning tot verblijf Document waaruit blijkt dat een vreemdeling toestem-


blz 23

ming heeft om langer dan drie maanden in Nederland te blijven. Meestal moet de vergunning jaarlijks worden verlegd, tenminste als de vreemdeling nog voldoet aan de voorwaarden VTV-A

A statushouder, erkenning van asielverzoek met een vergunning zonder beperkingen (oude vreemdelingenwet)

VVTV

Voorwaardelijke Vergunning tot Verblijf. Een vergunning waarmee een vreemdeling in Nederland mag blijven zolang de situatie in zijn eigen land te gevaarlijk is. Deze vergunning wordt verstrekt aan asielzoekers, die niet als vluchteling zijn erkend, maar die vanwege de algemene situatie in het land van herkomst niet teruggestuurd worden. Als de situatie in het eigen land weer veilig is, dan wordt de vergunning ingetrokken.

VW2000

Nieuwe vreemdelingenwet, die per 1 april 2001 van kracht is


blz 24

Beleidsvoornemens Stand van zaken. opvang asielzoekers en vluchtelingen. januari april 2001

Recommend Documents